Gram 07 sept 2013 def webversie by NVRD

JAARGANG 104 | NUMMER 7 | SEPTEMBER 2013

Duurzame

inzetbaarheid

van

personeel

Voorzitter

NVRD-commissie

O&P:

"opleiden van medewerkers in onze branche is een must” | Vergisting in Nederland

Gezond aan het werk blijven in de afvalbranche

Zout verdienen per m2

Het is tijd voor meer met minder! Vacuümzout van AkzoNobel is vochtig en heeft een fijne korrelverdeling. Daardoor plakt het beter aan de weg dan andere soorten zout. Ofwel: per m² minder strooien voor hetzelfde resultaat. Ook heeft vacuümzout van AkzoNobel een grotere korreldichtheid. Daardoor gaan er in één kubieke meter meer kilo’s wegenzout. Met dezelfde strooiwagen neemt u dus méér AkzoNobel vacuümzout mee dan ander zout. Gevolg: efficiëntere strooiacties. Er is immers minder zout nodig per m² voor het gewenste resultaat en bovendien rijdt u met één strooiwagen AkzoNobel vacuümzout méér kilometers. Kortom: lagere kosten per m².

Voor vragen: wegenzout@akzonobel.com Voor informatie: www.wegenzout.nl

inhoudsopgave

Officieel vakblad van de NVRD

Hoe doen zij dat? 6

Deze maand: inzetbaarheid van personeel In dit artikel lichten medewerkers van verschillende organisaties toe welke maatregelen zij nemen om duurzame inzetbaarheid van de medewerkers te realiseren.

Gezond de AOW halen bij afval- en reinigingsbedrijven 9

De AOW-leeftijd stijgt stapsgewijs van 65 jaar nu naar 67 jaar in 2021. Volgens het CBS werkte vorig jaar iets meer dan de helft van de 55 tot 65 jarigen. Hoe houden we deze groep aan de slag?

Voorzitter commissie O &P: “Maak de drempel niet te hoog 12

Vergoedingen voor aanpak zwerfafval eindelijk beschikbaar 21

Gemeenten krijgen in de periode 2013-2022 uit het Afvalfonds 20 miljoen euro voor extra inzet voor de preventie en aanpak van zwerfafval.

Vergisten in Nederland 27

Gft-afval wordt al lang niet meer louter tot compost verwerkt. Vrijwel alle afvalbedrijven hebben geïnvesteerd in vergistingstechnieken om eerst biogas te maken en daarna betere compost te krijgen. En er zit nog veel meer in het vat. Bioplastics, insecten en eiwitten. GRAM maakte een uitgebreide rondgang.

5 Bezem 14 Vakwerk 16 MBO opleiding stimuleert medewerkers Spaarnelanden 18 Vuilnismannen op zoek naar kunst 20 NVRD Nieuws 22 Stageonderzoek RWM Overheids bedrijven belastingplichtig? 24 Kringloopbedrijven timmeren aan (foto voorplaat: Bram Brudel / Hollandse

de weg

Hoogte)

33 Nieuws op de markt 34 Agenda

GRAM | september 2013

( Advertorial )

Onze kleding, onze planeet, onze verantwoordelijkheid

e aarde is niet van ons. We moeten er zo goed mogelijk voor zorgen. De huidige productieprocessen vragen te veel van onze planeet. Zeker de kledingindustrie heeft een te grote belasting op de omgeving. Door gedragen kleding opnieuw te dragen en overig textiel te recyclen sparen we het milieu. KICI werkt alleen met kwalitatief hoogstaande containers. Zo behouden we het waardevolle textiel.

Gegarandeerde kwaliteit in containerkeuze Voor elke situatie kiest KICI de optimale oplossing, ook ondergronds. We zorgen dan containers dichtgekit worden, brengen sloten aan en maken containers vochtvrij. Alleen zo blijft kostbare kleding optimaal bewaard voor hergebruik. Ongeveer de helft van de containerproductenten hebben inmiddels het KICI-keur voor minimaal één van hun containertypen. Het keurmerk garandeert dat het ingezamelde textiel in vrijwel alle omstandigheden droog blijft. We hopen natuurlijk dat de andere helft snel volgt. Onze binnen- en buitencontainers variëren in inhoud van 1,2 tot en met 3,6 m3. Zo kunnen we op elke plek de juiste container plaatsen. Dat is gunstig voor ons, maar ook voor de gemeenten waar we inzamelen. Want de kosten voor ge-

GRAM | september 2013

scheiden inzameling worden gedekt uit de opbrengsten van de verkoop. Dan is het wel fijn als de containers de kwaliteit van het textiel optimaal houden in weer en wind.

Duurzaam goede doelen steunen Zo lang onrecht bestaat en de planeet bovenmatig belast wordt, blijft KICI de opbrengst uit ingezamelde kleding aanwenden om dit tegen te gaan. Sinds de oprichting in 1975 konden we al ruim 30 miljoen euro schenken aan projecten die de wereld duurzamer en rechtvaardiger maken. Het zou nog veel beter kunnen. Want elk jaar belandt 160 miljoen kilo textiel in het Nederlandse restafval. Wij maken ons nu al op om ook dat deel te recyclen. Zo investeren wij in gespecialiseerde duurzame behandelingen. De Nederlandse T4T machine selecteert bijvoorbeeld textiel als basis voor gloednieuwe kleding. Het overige textiel kan na vervezeling isolatiemateriaal of harde platen worden. Uw gemeente kan bijdragen aan een betere toekomst door te kiezen voor KICI. We bespreken graag hoe de inzameling in uw gemeente optimaal kan bijdragen aan uw doelstellingen en onze dromen. Want u wilt toch ook dat de kinderen van nu ook nog kunnen genieten van al het moois op onze planeet?

Het KICI keur is een officieel in de Benelux gedeponeerd en geregistreerd keurmerk dat volledig is geaccrediteerd.

Met KICI maakt u het verschil. Meer informatie: www.kici.nl, 070 383 0306

BEZEM Extra geld voor zwerfafval Prachtig, er is een potje van jaarlijks 20 miljoen euro voor de bestrijding van zwerfafval. In een tijd dat gemeenten in financieel zwaar weer zitten, is dit een welkom bericht. Grofweg € 1,19 per inwoner wordt jaarlijks beschikbaar gesteld en uitbetaald door de Stichting Afvalfonds verpakkingen. Verpakkingen? Oh wacht even, betekent dit dat het zwerfafval gerelateerd moet zijn aan verpakkingen? Nee, hoewel de regeling komt uit de Raamovereenkomst Verpakkingen mag het geld worden ingezet voor de preventie aan aanpak van al het zwerfafval. Alle mooie initiatieven om in de openbare ruimte maatregelen te nemen om ander zwerfafval te voorkomen of aan te pakken, horen daar dus bij. Van kauwgom, peuken en het voorkomen van bijplaatsingen tot deelname aan een benchmark of het opleiden van personeel. Wel moet de vergoeding worden gebruikt voor de extra aanpak van zwerfafval. En daar kan het lastig worden. Wat als je

vorig jaar hebt bezuinigd op de inzet en deze maatregel nu met de vergoeding wil terugdraaien? Wat als je als gemeente inzet op meer participatie van de burger en een terugtredende gemeente? En wat als je al veelvuldig gebruikt maakt van het kenniscentrum GemeenteSchoon? Of valt alles onder een extra aanpak omdat de zwerfafvalproblematiek, door algemene trends als meer ‘out of home’ consumeren en het afschaffen statiegeld, zal toenemen? Ik wens NederlandSchoon, die de aanvragen gaan toetsen, veel wijsheid toe en spreek de verwachting uit dat elke inzet van gemeenten, op welke wijze dan ook, een bijdrage levert aan een schoner Nederland. En daar gaat het tenslotte toch om?

GRAM | september 2013

Hoe doen zij dat ? D e z e maand:

duurzame inzetbaarheid van personeel

Stimuleert uw bedrijf een gezonde

de middag zijn hond uit wil laten. Daar

leefwijze van de werknemers?

neemt hij een uur verlof voor op. Bij kan-

Dat doen we op allerlei manieren. We heb-

toorpersoneel kun je makkelijker schui-

ben een heel succesvol verzuimbeleid,

ven, bijvoorbeeld met thuiswerken. In

waarmee we het verzuim in tien jaar tijd

de buitendienst ligt dat wat moeilijker,

hebben kunnen terugdringen van zo’n 11

omdat men daar vaak in ploegen werkt.

naar 3,5 procent. Over het algemeen kan

Flexibel werken is bij ons maatwerk, dat

en wil iemand nog wel iets, al is hij ziek.

in goed overleg met de leidinggevende

Daar springen we op in met een goede

geregeld kan worden.

arbodienst en aangepast werk. Verder hebben we een heel pakket aan kleinere

Tips?

maatregelen, zoals korting op een sport-

Probeer je mensen zo veel mogelijk eigen

schoolabonnement, stimulatie van woon-

verantwoordelijkheid en zelfstandigheid

werkverkeer op de fiets of per openbaar

te bieden. Betrek daar ook de leidingge-

Marijke van Doorn, hoofd P&O van

vervoer en een bijdrage voor werkne-

venden bij en bied hen goede trainings-

Irado, verzorgingsgebied 100.000

mers die willen stoppen met roken. Het

trajecten aan. Als een leidinggevende

aansluitingen.

pmo, periodiek medisch onderzoek, is

zelf niet flexibel is of niet het goede voor-

Contact: m.van.doorn@irado.nl

ook een succes. Zestig procent doet daar

beeld geeft, kan hij dat ook niet stimule-

vrijwillig aan mee. Men krijgt om de paar

ren bij zijn werknemers.

jaar een complete anonieme keuring, met

Irado

tips voor een gezondere leefstijl. Zelf heb

Wat verstaat u onder duurzame

kantine met vette happen en bieden eens

ik er ook aan meegedaan, want ik moet op mijn gewicht letten. We hebben geen

inzetbaarheid van personeel?

in de veertien dagen aan alle medewer-

Het streven om onze medewerkers zo-

kers een mandje fruit aan.

lang mogelijk gezond en gemotiveerd aan de slag te houden.

Hanteert u leeftijdsbewust personeelsbeleid?

Doet uw bedrijf aan

Voorheen konden werknemers soms al

arbeidsroulatie?

voor hun zestigste met prepensioen, nu

We organiseren af en toe stages voor ons

moeten ze door tot hun 67e. Die perio-

eigen personeel op andere werkplekken,

de willen we overbruggen door aan het

reïntegratietrajecten voor zieke werkne-

eind van de loopbaan lichter werk aan te

mers en uitwisselingen tussen verschil-

bieden. Een chauffeur van een inzamel-

lende vestigingen. Met die maatregelen

voertuig kan misschien overstappen op

zie je als werknemer ook eens wat anders

een veegwagen, waardoor hij niet steeds

van je bedrijf. Voor de leiding van ibor en

in en uit die auto hoeft te klauteren. Een

afvalbeheer gaan we terug van twee naar

voordeel is dat technische vooruitgangen

één manager. Dat zal gunstig uitpakken

ook lichter werk opleveren. We hebben

voor de uitwisseling van personeel. Nu

bijvoorbeeld steeds meer ondergrondse

we nog twee managers hebben, wordt er

containers.

meestal een uitzendbureau ingeschakeld als een belader ziek of met vakantie is. Ik

Is er ruimte voor flexibel werken,

verwacht dat straks aan een medewerker

voor eventuele zorgtaken?

groen gevraagd wordt of hij bij kan sprin-

Daar zijn individueel afspraken over te

gen als belader. En omgekeerd ook.

maken. We hebben iemand die tussen

GRAM | september 2013

In dit artikel lichten medewerkers van verschillende organisaties toe welke maatregelen zij nemen om duurzame inzetbaarheid van de medewerkers te realiseren.

tekst: Hetty Dekkers

Rotterdam

Hanteert u leeftijdsbewust

Wat verstaat u onder duurzame

De een heeft op zijn vijftigste last van

inzetbaarheid van personeel?

zijn knieën, de ander gaat juist dan pas

Daar kan ik kort over zijn: zorgen dat je

een marathon lopen. Wij zijn dus afge-

gezond, gemotiveerd en met plezier je

stapt van dat hokjesdenken in vaste leef-

pensioen haalt.

tijdsfasen. Duurzame inzetbaarheid met

personeelsbeleid?

veel aandacht voor preventie en indiviDoet uw bedrijf aan

duele ontwikkelingen zien wij nu net als

arbeidsroulatie?

een opvolger voor leeftijdsbewust perso-

De kern van ons beleid voor duurzame in-

neelsbeleid.

zetbaarheid is een gerichte voorbereiding

Het is de bedoeling dat we medewerkers

op de toekomst, zodat je gezond de eind-

de mogelijkheid geven zich te oriënteren

streep haalt. Het beleid staat op papier en

op ander werk. Als je moet stoppen met

Liesbeth Kluyver,

wij zijn bezig er ervaring mee op te doen

je baan door klachten, ben je eigenlijk al

HR Beleidsadviseur gemeente

bij de chauffeurs inzameling. Jobrotatie

te laat.

Rotterdam, verzorgingsgebied

of -roulatie is daarbij geen doel op zich.

616.528 inwoners.

In een gesprekscyclus bespreken we jaar-

Is er ruimte voor flexibel werken in

Contact: eml.kluyver@rotterdam.nl

lijks, samen met de werknemer, wat de

verband met eventuele zorgtaken?

resultaten zijn en of het werk nog bevalt.

Het is soms wel mogelijk, maar in de in-

Daarbij is er nu meer aandacht voor wat

zameling werkt men in een ploegenroos-

de volgende stap in de loopbaan van de

ter en dat is al flexibel werken.

werknemer gaat worden en wanneer dat zal zijn. Is er behoefte aan een andere

Tips?

functie of uitdaging, dan bekijken we dat

We zijn nog niet zo lang bezig met duur-

individueel. We stimuleren wel dat me-

zame inzetbaarheid, maar hebben al wel

dewerkers zich tijdig gaan oriënteren op

ervaren dat stages en andere uitwisse-

ander werk, dat kan zijn door een andere

lingsprojecten gunstige effecten hebben

afdeling te bezoeken of een aantal dagen

op meerdere vlakken. Je ziet hoe het

mee te lopen. Dan zie je wat die functie

werkt bij collega’s en dat kweekt onder-

inhoudt in de praktijk en dat werkt beter

ling meer begrip. De afdeling Toezicht

dan droog solliciteren.

en Handhaving ging bijvoorbeeld eens kijken bij de vuilinzameling en beseft nu

Stimuleert uw bedrijf een gezonde

beter hoe moeilijk het is om die grote wa-

leefwijze van de werknemers?

gen langs een rij dubbelgeparkeerde au-

Ik moet heel eerlijk zeggen dat we daar

to’s te manoeuvreren. Ze kunnen helpen

weinig aan doen. Onze kantine heeft een

door daar extra op te letten. Diezelfde

uitstekende frituur, maar ook gezonde

afdeling heeft ook met de marktkooplui

salades. Na een paar uur buitenwerken

afspraken gemaakt over het opruimen

gaat de voorkeur eerder naar wat stevi-

van hun eigen afval. Dat scheelt de veeg-

ger voedsel. Via het ambtenarenregle-

dienst veel werk. Kijken bij de buren en

ment krijg je korting voor fitness, maar

andere uitwisselingsprojecten is dus erg

beladers, chauffeurs en andere mensen

nuttig. Niet alleen voor de duurzame in-

van de buitendienst maken daar weinig

zetbaarheid.

gebruik van. Ze hebben er geen behoefte aan, vinden waarschijnlijk dat ze al genoeg bewegen. GRAM | september 2013

Hoe doen zij dat ? Duurzame inzetbaarheid in de bouw Werken in de bouw is een zwaar beroep. Hoe gaat men in deze sector om met duurzame inzetbaarheid, ofwel het streven om mensen zo lang en zo gezond mogelijk aan het werk te houden? Volgens woordvoerder T. Nusselder van Bouwend Nederland moet er nog veel gebeuren. “Wij zetten in op extra maatregelen in de CAO, zoals een persoonlijk ontwikkelfonds. Simpel gezegd is dat een geldpotje voor besteding naar keuze. De werknemer zou dat persoonlijke budget kunnen gebruiken voor studie, loonsverhoging of begeleiding van een diëtist. Veel bouwvakkers hebben overgewicht. Andere maatregelen waar we ons hard voor maken, zijn meer technische slimme snufjes, zoals een bestratingsmachine, zodat men niet meer met die zware stenen hoeft te sjouwen. Maar duurzame inzetbaarheid begint feitelijk al bij de architect. Hij of zijn kan een gebouw zodanig ontwerpen dat het veilig gebouwd kan worden. Door bijvoorbeeld geen overhangen op grote hoogte te ontwerpen, geen glaspanelen zwaarder dan vijftig kilo in te tekenen. Duurzame inzetbaarheid is een heel breed onderwerp.” Volgens Nusselder houden mensen in de bouw het tegenwoordig iets langer vol dan voorheen. “De gemiddelde leeftijd dat mensen er mee ophouden is nu 62 jaar. Een paar jaar terug was dat nog 59. Daar zit dus een stijgende lijn in. Of die nu veroorzaakt wordt door verbetering in de werkomstandigheden of door de crisis, dat is niet helemaal duidelijk. Zeker is dat er nog veel moet gebeuren, willen mensen het tot hun 67e volhouden. Als het even kan op een prettige manier. De bouw is nu eenmaal een zwaar beroep, daar zijn extra maatregelen nodig.”

Lease

Roteb Lease Roteb Lease is gespecialiseerd in reparatie, onderhoud en beheer van bijzondere voertuigen. Het accent ligt op afvalinzamelvoertuigen, veegmachines, rioolreinigingsvoertuigen, hoogwerkers, containerauto’s, ambulances en brandweervoertuigen. Roteb Lease staat voor klantgerichte mobiliteitsservice.

Verkoop & Beheer:

Werkplaatsen:

Advisering bij aanschaf

Onderhoud, reparatie en keuringen

Aanschafcoördinatie

Schadeherstel

Voertuiginstructie

Constructiewerk

Assurantie en schadeafwikkeling

Bedrijfswageninrichting

Leasing

Servicesteunpunt voor RAVO, HIAB,

Wagenparkbeheer Managementinformatie Verhuur

Geesink, Haller, BekkerLaGram en KOKS Adrem veiligheidskeuringen

Meer weten? Een vraag? Een uitdaging? Informeer naar onze mogelijkheden. Roteb Lease Kleinpolderplein 5

Bel 010 - 267 86 00

Postbus 11011

Of mail naar lease@roteb.rotterdam.nl

3004 EA Rotterdam

www.roteb.rotterdam.nl

RTB017_07 DOW A5 Adv Roteb Lease liggend MAM.indd 1

GRAM | september 2013

11/7/11 3:48 PM

Gezond de AOW halen bij afval- en reinigingsbedrijven door Geke Wassink De AOW-leeftijd stijgt stapsgewijs van 65 jaar nu naar 67 jaar in 2021. Volgens het CBS werkte vorig jaar iets meer dan de helft van de 55 tot 65 jarigen. Hoe houden we deze groep aan de slag? De regering heeft er geld voor over, de Werkgeversvereniging WENb (onder andere voor afvalbedrijven) kent een Vitaliteitpakket. Wat kunnen reinigingsbedrijven zelf doen om er voor te zorgen dat hun medewerkers gezond en wel de AOW- leeftijd halen? GRAM ging te rade bij Twente Milieu, Meerlanden en Van Gansewinkel. “Duurzame inzetbaarheid gaat over de vitaliteit van de medewerker. Die is nodig om de functie nu en in de toekomst goed te kunnen vervullen. Het is een verantwoordelijkheid van zowel werknemer als van de werkgever. Het beleid van Meerlanden is gebaseerd op ‘het huis van werkvermogen’, ontwikkeld door de Finse professor Ilmarinen”, aldus Hary Kouwenberg, manager HRM bij Meerlanden. (In dit model zijn de persoonlijke, organisatorische en sociaal maatschappelijke factoren die de vitaliteit van medewerkers beïnvloeden samengebracht onder één dak, red.). “Het beleid van de Meerlanden is gericht op de drie organisatorische factoren gezondheid, persoonlijke ontwikkeling en arbeidsomstandigheden en op de twee persoonsgerichte factoren werkbeleving en arbeidsvoorwaarden”, vervolgt Kouwenberg. “Wij willen mensen bewuster maken van hun eigen duurzame inzetbaarheid”, vertelt Edo Dokter, manager Staf bij Twente Milieu. “Twente Milieu wil de werknemer daarbij ook iets te bieden hebben. Zo kennen we sinds drie jaar het TwenteFIT programma. Daarmee willen wij medewerkers stimuleren tot een gezonde leefstijl en gaan wij

foto: Meerlanden

bijvoorbeeld in gesprek met medewerkers met overgewicht. Zij worden doorverwezen voor een dieetadvies.”

Ook het gezondheidsmanagement binnen Meerlanden werkt met BRAVO als uitgangspunt.

BRAVO

Werkgroepen binnen Twente Milieu hebben elk een

Zoals gezegd startte Twente Milieu in 2010 het gezond-

onderdeel onder hun hoede. Denk aan korting op

heidsmanagementprogramma TwenteFIT langs de lijn

een abonnement voor een fitness centrum, een gratis

van het BRAVO-kompas (Bewegen, niet-Roken, Alcohol-

cursus stoppen met roken en een zero tolerance alco-

gebruik, Voeding en Ontspanning) van het Nederlands

holbeleid op de werkvloer. Meerlanden hanteert een

Instituut voor Sport en Bewegen. Projectleider van

activiteitenschema waarin de BRAVO-items jaarlijks

TwenteFIT is oud allround schaatsster Moniek Kleins-

terugkeren, bijvoorbeeld workshops stoppen met ro-

man. Momenteel volgt zij een opleiding tot ´Life style

ken rond de jaarwisseling, voeding in maart wanneer

coach´ daar horen ook voedingsadviezen bij. In 2012

zwembroek-/bikinitijd er weer aan komt en bewegen

kregen 21 medewerkers een gericht voedingsadvies en

in het voorjaar rond de week van het fietsen. Zowel

woonden 15 medewerkers de workshop Gezonde voe-

Twente Milieu als Meerlanden organiseren diverse ac-

ding bij. Inmiddels geniet TwenteFIT een ruime reputa-

tiviteiten, zoals schaats-, hardloop- en ijshockeyclinics

tie, er is veel belangstelling voor van andere bedrijven.

en fietstochten.

GRAM | september 2013

Gezond de AOW halen bij afvalMeerlanden kent een actief verzuimbeleid dat zich

gezondheid, veiligheid en kwaliteit. Voldoe je aan die

richt op preventie. Medewerkers kunnen mee doen aan

door onszelf opgestelde interne normen, dan manage

periodiek medische onderzoeken en verschillende trai-

je op een goede en aanvaardbare manier veiligheid en

ningen (zowel individueel als in groepsverband), zoals

gezondheid binnen de onderneming. Daarbij wordt

rug- en tiltrainingen en het fysiek en mentaal aanpas-

ook voldaan aan alle eisen uit de Arbowetgeving en de

sen van de werkzaamheden. Kouwenberg: “Op dit mo-

brancheafspraken hierover. Het is onze minimale norm,

ment zijn we bezig het opleidingsbeleid te wijzigen

een goede basis, al met al halen we er veel uit. Binnen

naar deze gekozen invalshoek. Gedacht wordt aan een

de Van Gansewinkel Groep zorgen zo’n 50 SHEQ-mede-

individueel budget voor iedere medewerker waaruit ac-

werkers dagelijks, samen met het management, voor

tiviteiten bekostigd kunnen worden die te maken heb-

een veilige en gezonde werkplek.”

ben met bijvoorbeeld het volgen van cursussen, een lidmaatschap van een sportschool of sportvereniging.

Arbeidsbelasting

In de functioneringsgesprekken (we gaan dit Werksi-

Zwang stelt dat de humane ethische insteek, goed voor

tuatiegesprekken noemen) zal het onderwerp vitaliteit

je mensen zijn, hoog in het vaandel staat. “En je wilt de

hoog op de gespreksagenda komen. Leidinggevende

naam en imago van je onderneming hoog houden.” Met

en werknemer gaan gezamenlijk vaststellen wat er ge-

het hanteren van de P90 norm wordt de fysieke belas-

daan moet worden om vitaal voor de functie te blijven

ting van het inzamelen van zakken en minicontainers

dan wel te worden.”

onder controle gehouden. De moderne inzamelmiddelen, waaronder zijladers en ondergrondse containers,

Employability

betekenen een enorme verbetering in de arbeidsbe-

“Het ei van Columbus hebben we nog niet gevonden”,

lasting. Een belangrijk veiligheidsaspect waar moeilijk

zegt Edo Dokter. “Binnen Twente Milieu kennen we wel

op te sturen valt, zijn de verkeersrisico’s. “Dagelijks

een mobiliteitsbeleid. Lukt het binnenshuis niet een

staan vele medewerkers hieraan bloot. Medewerkers

andere functie te vinden, dan gaan we extern kijken.

lopen heen en weer over straat door verkeersdrukte,

Verder werken we met werkplekaanpassingen en, hoe-

een ongeluk kan in een klein hoekje zitten. Daar kan

wel we daar nog niet helemaal uit zijn, willen we naar

een werkgever weinig sturing aan geven.” Rouleren in

een systeem waarin oudere werknemers hun expertise

werkzaamheden is ook bij Van Gansewinkel een mo-

kunnen doorgeven aan jongere medewerkers. We over-

gelijkheid mensen langer aan het werk te houden en

wegen in de toekomst mensen een functie van zeven

de fysieke belasting binnen de perken te houden. “Het

jaar te geven, om hen daarna te laten doorstromen

houdt de diversiteit er in en bevordert de motivatie.”

naar een andere functie binnen Twente Milieu.” In het interne programma van ‘vakmanschap naar meesterschap’ is Meerlanden aan het kijken hoe medewerkers breder ingezet kunnen worden (employability). “Dit doen we om de fysieke en mentale belasting evenredig te verdelen en medewerkers uitdaging en persoonlijke ontwikkeling te kunnen bieden. Bij operationele functies ontbreekt het veelal aan carrière mogelijkheden”, aldus Kouwenberg.

Brede insteek De Van Gansewinkel Groep kiest een brede insteek, zij houdt zich aan de SHEQ (safety, health, environment & quality) verbintenis. ‘Met deze verbintenis voor veiligheid, gezondheid, milieu en kwaliteit willen wij aan al onze stakeholders, zoals medewerkers, klanten, aandeelhouders en de maatschappij, duidelijk maken dat in onze bedrijfsvoering het respect voor mens en milieu centraal staat’, valt te lezen. “Het is een normdocument, een statement dat de Raad van Bestuur belangrijk vindt”, zegt Wim Zwang, SHEQ manager Van Gansewinkel Groep. “Onze zelf opgestelde interne normen zijn gewaarborgd met ISO 9001, ISO 14001 en het OHSAS 18001 managementsystemen voor milieuzorg,

GRAM | september 2013

foto: Twente Milieu

en reinigingsbedrijven Invloed op leefstijl

drie keer per week: hardlopen, racefietsen en crosstrai-

Mag een werkgever invloed uitoefenen op de leefstijl

nen in de winter.” Sportman Kouwenberg: “Ik heb een

van een werknemer? Dat blijkt een lastige vraag. Twen-

sportachtergrond en beleef nog steeds veel plezier aan

te Milieu doet dat via Twente FIT vindt Dokter. “Dwin-

lekker buiten sporten. Ik ren gemiddeld twee keer per

gen kun je niet en wat achter de voordeur gebeurt,

week en speel daarnaast golf. Naast de fysieke vitali-

daar heb je geen invloed op.” Zwang is stellig: “Binnen

teit ontspan ik tijdens het sporten. Dit komt mijn men-

werktijd kun je aan alles voldoen, maar er liggen voor

tale fitheid ten goede. Met mijn zittende en stressvolle

de medewerkers ook fysieke risico´s buiten werktijd.

baan een welkome bijkomstigheid.” Zwang antwoordt

Medewerkers kunnen extreme sporten gaan beoefe-

lachend: “Ik zie mezelf fit en gezond blijven, het is

nen, of hun huis gaan verbouwen. Alles waar bedrijfs-

geen straf tot mijn 67e door te werken. Fysiek is dat

sturing aan kan worden gegeven, zal worden gedaan,

geen probleem.”

maar daarbuiten wordt het discutabel. Het blijft vooralsnog een vrije keus.”

Netwerkinformatie Harry Kouwenberg, tel. 0297-381765,

Gezond 67

e-mail: hkouwenberg@meerlanden.nl

Alle drie geïnterviewden moeten tot hun 67 jaar wer-

Edo Dokter, tel. 053-8520120,

ken en halen dat ook gezond, verwachten ze. Dokter:

e-mail: E.Dokter@twentemilieu.nl

“Mijn kantoorbaan kan ik lang in goede gezondheid

Wim Zwang, tel. 0180-751153,

volhouden, zoals het nu gaat, lukt dat. Ik sport zo’n

e-mail: Wim.Zwang@vangansewinkel.com

Subsidie Agentschap SZW verstrekt ESF subsidies voor sociale innovatie en duurzame inzetbaarheid en biedt subsidie aan opleidings- en ontwikkelingsfondsen die investeren in duurzame inzetbaarheid en arbeidsdeelname om arbeidsproductiviteit te vergroten. Per project is minimaal € 90.000 en maximaal € 160.000 subsidie beschikbaar. Projecten moeten voldoen aan één van de volgende thema’s: • arbeidsmobiliteit van werknemers stimuleren, waaronder regionale en intersectorale arbeidsmobiliteit; • gezond, veilig en vitaal werken en arbeidstijdenmanagement bevorderen; • sociaal innovatief en duurzaam ondernemerschap en employability bevorderen. (Bron: Agentschap SZW: http://www.agentschapszw.nl/subsidies/esf_e-sociale-innovatie-duurzame-inzetbaarheid/subsidiesamenvatting)

Mobiliteitsbonus Stimuleren van re-integratie door financiële voordelen voor werkgevers waaronder de mobiliteitsbonus voor werkgevers die een uitkeringsgerechtigde van 50 jaar of ouder of een arbeidsgehandicapte in dienst nemen. (Bron: Rijksoverheid: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/re-integratie/stimuleren-van-re-integratie)

Vitaliteitpakket WENb Werkgeversvereniging WENb, de werkgeversvereniging voor de Energie-, Kabel & Telecom- en Afval & Milieubedrijven, heeft onder de arbeidsvoorwaarden een vitaliteitpakket opgenomen. De regeling is bedoeld om mensen langer gezond te laten doorwerken. Het vitaliteitpakket is nieuw en wordt geleidelijk ingevoerd. De regeling leidt tot vereenvoudiging van het fiscale stelsel omdat 4 fiscale regelingen worden afgeschaft. De niet fiscale aspecten worden toegelicht door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Er worden vier bestaande fiscale regelingen afgeschaft: • arbeidskorting voor ouderen (2012); • doorwerkbonus (2013); • spaarloonregeling (2012); • levensloopregeling (2012). Daarvoor komen in de plaats: • werkbonus voor 61-plussers (2013); • vitaliteit sparen (2013); • extra stimulering scholing (2013). (Bron: WENb: http://www.wenb.nl/wenb/arbeidsvoorwaarden/vitaliteitsregeling/pages/default.aspx)

GRAM | september 2013

Voor zitter commissie Opleiden & Professionaliseren:

“Maak de drempel niet te hoog” Door Ronald Schalekamp

Met het oog op onder meer veiligheid, efficiency en nieuwe werkmethodes is het opleiden van medewerkers in onze branche een must. Onze medewerkers moeten goed opgeleid zijn voor hun taken en de kans krijgen door te groeien. We moeten echter géén branche worden waarin je alleen toe kunt treden wanneer je een hele stapel diploma’s en papieren in bezit hebt”‚ zegt voorzitter Wouter Koenderman van de NVRD-commissie Opleiden & Professionaliseren. Koenderman is directeur van ACV uit Ede en verzorgt

nog opgesteld door het eigen NVRD-opleidingsinsti-

met zijn gemeenten-BV de inzameling van het afval bin-

tuut OPOR. Die profielen zijn van groot belang, want

nen de gemeenten Ede, Renkum, Veenendaal en Wage-

ze zijn een hulpmiddel voor het personeelsbeleid en de

ningen. Natuurlijk doet ACV nog veel meer, waaronder

inkoop van opleidingen. Aan de andere kant weten op-

straatreiniging, het beheer van de afvalbrengstations,

leiders exact wat voor eisen er gesteld worden aan de

gladheidbestrijding, plaagdierbestrijding en dienstver-

verschillende functies. Momenteel verdiepen we ons in

lening aan bedrijven, instellingen en particulieren. De

de mogelijkheid de profielen toegankelijk te maken via

commissie Opleiden & Professionaliseren – die nu uit

een geautomatiseerde tool, die onder meer functie- en

een zestal vertegenwoordigers van NVRD-bedrijven

competentie-eisen koppelt aan opleidingen en oplei-

bestaat (er kan nog een commerciële partij bij, aldus

ders. We moeten eerst goed bekijken of onze branche

Koenderman) - komt 4 á 5 maal per jaar bijeen. “Omdat

hier wel groot genoeg voor is.”

de branche zich blijft ontwikkelen, ben je met opleiden nooit klaar. Ons doel is dan ook een goed en helder op-

Praktijk als uitgangspunt

leidingenaanbod voor de branche te bevorderen”, zegt

Met de continue ontwikkeling van de afval- en reini-

Koenderman in zijn kantoor te Ede.

gingsbranche neemt de noodzaak tot opleiden alleen maar toe‚ zegt Koenderman. “Het beheer van de

Functie- en competentieprofielen

openbare ruimte gebeurt steeds minder op basis van

De commissie stond recent aan de basis van de actu-

frequentie en steeds meer op basis van beeldmeetlat-

alisering van de 13 gangbare functie- en competentie-

ten. Ook het belevingsbestek is in opkomst. Dat is een

profielen voor de branche. Koenderman: “De tot dan

gigantische omslag in werkwijze voor medewerkers.

gebruikte profielen stamden nog uit 1999 en waren

Er zijn ook continu ontwikkelingen in de afvalinzameling, waar hergebruik van grondstoffen centraal staat. Er wordt gewerkt aan erkende beroepsopleidingen op MBO-niveau, bijvoorbeeld Medewerker IBOR en Teamleider. Natuurlijk is dit een goede zaak. Om nieuwe ontwikkelingen te implementeren, moet je mensen opleiden. We moeten er wél voor waken dat de drempel te hoog wordt. Het moet niet zo zijn dat de mensen, die zich nu dagelijks vol enthousiasme inzetten voor een schone en nette leefomgeving, straks geen toegang meer krijgen tot de branche omdat de opleidingseisen te hoog zijn. Opleiden moet degelijk gebeuren met de praktijk als uitgangspunt; zonder dat het een complex theoretisch bouwwerk wordt. Een opleiding moet geen last zijn voor medewerkers, maar mogelijkheden bieden voor doorgroei of functiewisseling. Wanneer we

Wouter Koenderman: “Opleiden moet degelijk

straks echt allemaal tot ons 67e jaar door moeten wer-

gebeuren met de praktijk als uitgangspunt”

ken, moet je je afvragen of dat wel voor iedereen geldt

GRAM | september 2013

len dat een andere opleider ook zeer aantrekkelijk kan zijn. Soms is het juist goed eens een visie van buiten de branche tot je te nemen. Het draait ook vaak om vertrouwen en de klik tussen de partijen. Maar ook: welke docent staat er voor de groep en weet deze de mensen te boeien? Vergeet niet dat sommige medewerkers helemaal niet zulke goede herinneringen hebben aan hun schooltijd. Ook daar moet je als opleider en docent mee om kunnen gaan.”

ACV introduceert binnenkort de ACV Academie. Via

ACV Academie helpt medewerker bij carrièreswitch

deze Academie kunnen medewerkers zich óók verder

Bij ACV is veel aandacht voor training en opleiding.

ontwikkelen in een geheel andere richting

Daarbij gaat het om het optimaal functioneren in de huidige functie of om de ontwikkeling naar een andere functie binnen de organisatie. ACV in-

op de wagen of op de straat. Van de 170 medewerkers

troduceert binnenkort de ACV Academie. Via deze

bij ACV zijn er op dit moment 11 tussen de 61 en 65

Academie kunnen medewerkers zich óók verder

jaar. Vijf jaar geleden was het gros van die mensen al

ontwikkelen in een geheel andere richting, die zij

met pensioen geweest.”

zelf wensen. Medewerkers kunnen zo bijvoorbeeld een opleiding volgen, gericht op een carrièreswitch.

Band met SPA Groep

Via de Academie kan men zelfs een zetje in de rug

Jaren geleden had de NVRD een eigen opleidingsinsti-

krijgen bij het starten van een eigen bedrijf. De ACV

tuut, OPOR. De commissie Opleiden & Professionalise-

Academie biedt een opleidings- en trainingsbudget

ren stamt uit die tijd en droeg toen dezelfde naam als

van maximaal 5.000 euro per persoon. Jaarlijks ko-

het instituut. De NVRD besloot het eigen opleidings-

men maximaal 5 medewerkers voor een bijdrage uit

centrum af te stoten en OPOR werd overgenomen door

het fonds in aanmerking.

Musca, dat later op haar beurt werd overgenomen door SPA Groep. “SPA Groep biedt het breedste aanbod op-

Waarom? Koenderman: “Uit het MTO (Medewerkers

leidingen op ons vakgebied. Door de gezamenlijke his-

Tevredenheids Onderzoek) blijkt dat medewerkers

torie is er natuurlijk een band tussen de NVRD en SPA

het waarderen als er groeikansen worden geboden.

Groep. Door die goede band kan SPA anticiperen op

De organisatie kent echter veel gelijke (chauffeurs-)

wat er in de branche nodig is én wij als branche kun-

functies en relatief weinig functies in de staf en lei-

nen aangeven wat wij nodig vinden. De mensen van

ding. Wanneer iemand dan toch eigenlijk liever iets

SPA kennen de branche en hebben een uitgebreid net-

anders doet dan zijn huidige baan, moet een nieuwe

werk. Daarmee is SPA Groep zondermeer een gewaar-

stap geboden worden, vinden we. Ontevredenheid

deerd leverancier. Echter, het betekent niet dat men een

is immers niet goed voor de medewerker en ook

monopoliepositie inneemt. Elk NVRD-bedrijf maakt zijn

niet voor de organisatie. Een nieuwe stap biedt nieu-

eigen afwegingen. Zeker voor wat de niet-branchegere-

we kansen.”

lateerde opleidingen betreft, kan ik me goed voorstel-

GRAM | september 2013

VAKWERK foto: Patrick Guitjens

Maria Nelissen werkt als coördinator KAM (Kwaliteit, Arbo en Milieuzorg) bij de Afvalstoffendienst van de gemeente ’s-Hertogenbosch. Al ruim 22 jaar ziet zij er met veel plezier en overtuiging op toe dat de mensen bij de Afvalstoffendienst veilig en gezond werken.

“Van één fout leer je meer dan van tien boeken!” Hoe ben je destijds in dit vak terechtgekomen?

ceptant gevaarlijk afval. Als productiebedrijven bijvoor-

Ik heb chemie gestudeerd aan de HTS in Eindhoven. Na

beeld met hun restproducten naar onze dienst komen,

mijn opleiding kon ik veel richtingen uit. Ik heb toen

bekijk ik hoe we hun afval het beste kunnen innemen,

bewust voor de afvalwaterzuivering -in Tilburg- geko-

verpakken, vervoeren, etc. Vanuit mijn functie zorg ik

zen. Ik wilde graag buiten werken en vond waterzuive-

voor het melden, registeren en maken van balansen van

ring een interessant vakgebied. Daarna heb ik voor de

gevaarlijke stoffen.

gemeente Uden gewerkt, waar ik de milieuvergunning

Voor onze eigen dienst vraag ik alle benodigde vergun-

verlening verzorgde. Toen ik bij de gemeente ’s-Herto-

ningen aan en zorg voor het beheer daarvan. Zoals de

genbosch ging werken, vroeg men mij om ook de arbo-

vervoersvergunningen, die iedere vijf jaar opnieuw aan-

zaken erbij te gaan doen. En dat doe ik dus nog steeds.

gevraagd moeten worden. De milieuwetgeving is, sinds LAP2, weliswaar in principe voor onbepaalde tijd. Als er

Waarom heb je voor deze branche gekozen?

zaken in de bedrijfsvoering veranderen, moeten we toch

Bij de afvalwaterzuivering in Tilburg had ik al veel met

weer nieuwe vergunningen aanvragen. En dat gebeurt

afval te maken. In die tijd was er nog niet veel geregeld

regelmatig.

op het gebied van afvalinzameling en milieu. Toen er

Verder zie ik toe op de veiligheid van het werken binnen

steeds meer wetgeving kwam op dat terrein, werd de

onze Afvalstoffendienst. Niet alleen voor onze eigen me-

branche voor mij ook steeds interessanter. Daarom vond

dewerkers uiteraard, ook voor derden. De combinatie

ik de functie bij de Afvalstoffendienst echt een uitda-

van verkeersstromen hier, van vrachtverkeer tot fietsers

ging. En dat vind ik nog steeds. Mijn functie is een leuke

en voetgangers, mag bijvoorbeeld niet tot onveiligheid

combinatie van uitvoerend (buiten)werk en bureauwerk.

leiden. Daar zien we dan ook streng op toe. We zorgen ervoor dat medewerkers goed zichtbaar zijn, door het

Wat houdt je functie in?

dragen van veiligheidsvestjes en we controleren streng

Mijn functie bestaat uit meerdere onderdelen. Ik ben ac-

op te hard rijden.

GRAM | september 2013

De rubriek Vakwerk gaat over het vakmanschap en de bevlogenheid in de branche. In afval- en beheer van de openbare ruimte werken vele professionals, die hart hebben voor de ‘schone zaak’. Wat drijft hen in hun werk? En waarom doen zij dit werk graag en goed? door Karin Giesen

Wat is er zo leuk aan je vak?

Wat weet je van het imago van jullie bedrijf?

De diversiteit van mijn baan is leuk. Omdat ik het ja-

De Afvalstoffendienst peilt regelmatig de klanttevreden-

renlang doe, kost het mij geen moeite meer en dat vind

heid onder inwoners en bedrijven. We hebben een heel

ik prettig. Toch zijn er nog steeds uitdagingen. Bijvoor-

positief imago. Men heeft veel respect voor onze men-

beeld als we overleggen met de provincie of de brand-

sen. Onze inwoners vinden bijvoorbeeld dat de mede-

weer om bepaalde zaken vergund te krijgen.

werkers er netjes en schoon uitzien en klantvriendelijk en behulpzaam zijn.

Waar haal je de meeste voldoening uit? Als ik hier intern een controle heb uitgevoerd en ik zie

Wat draag jij bij aan de Afvalstoffendienst?

dat er netjes volgens de regels gewerkt wordt, dan ben

Met mijn lange werkervaring hier ben ik echt een ken-

ik heel tevreden. Ik zie bijvoorbeeld hoe nauwkeurig er

nisbank. Iedereen kan met zijn of haar vragen bij mij

op de milieustraat wordt gewerkt, dat de asbestcontai-

terecht. En als ik het niet direct weet, ga ik het voor hen

ner daar goed is afgesloten, het rookverbod goed wordt

uitzoeken.

nageleefd. Ik merk dat onze collega’s echt bewust omgaan met het afval. Afval is geen vies restproduct meer

Wat zou je vandaag nog willen veranderen

maar een waardevol product.

binnen de branche of het bedrijf? Niets eigenlijk. Ik ben al heel blij dat alles bespreekbaar

Waarom ben je lid van de NVRD commissie KAM?

is. Er is binnen de branche veel meer openheid over de

Ik ben al bijna tien jaar lid van deze commissie en ik

bedrijfsvoering dan vroeger. Waar gewerkt wordt, wor-

vind het nog steeds leuk. Mijn specifieke kennis ligt

den fouten gemaakt. Fouten worden dan ook als een

meer bij milieu dan bij arbozaken. Andere commissiele-

leermoment beschouwd. Als er bij een collega bedrijf

den hebben weer hun eigen specialismen. De commis-

bijvoorbeeld een akelig ongeval is gebeurd, dan wordt

sie is dan ook een heel geschikt platform om kennis te

er ook hier intern over gesproken. Dit betekent dat er

delen en ervaringen uit te wisselen. En als er nieuwe

openheid is over zaken, dat fouten bespreekbaar zijn.

wetgeving is of aankomt, dan hoor ik dat snel, omdat

Dat vind ik heel positief. Van één fout leer je namelijk

de NVRD overal bij betrokken is. Hierdoor krijg ik altijd

meer dan van tien boeken!

het eerste nieuws. Ben je trots op je werk? Welke belangrijke resultaten heeft de commissie

Ja, ik ben heel trots. Dit is een mooi bedrijf. Niet alleen

gerealiseerd?

door onze publieke taak, we doen ook veel aan maat-

De Arbo catalogus en standaard Risico inventarisatie en

schappelijk verantwoord ondernemen. Mensen met wei-

Evaluatie (RI&E) die we gezamenlijk hebben opgesteld,

nig mogelijkheden op de arbeidsmarkt krijgen hier een

vind ik hele mooie resultaten. Door deze standaardisatie

kans. En we zorgen, met innovatieve maatregelen zoals

heeft de branche een sterkere positie naar de arbeidsin-

auto’s op groen gas en het opwekken van bio stroom,

spectie. En dat is belangrijk, want daarmee dragen we

ook voor het milieu... Ik ben nog steeds blij dat ik des-

bij aan een goed beeld van de branche op het gebied

tijds voor dit mooie werk heb gekozen.

van het werken aan veilige arbeidsomstandigheden.

GRAM | september 2013

MBO opleiding maakt medewerkers Spaarnelanden breder inzetbaar Door Laurent Chevalier

Martin van Duijn, manager Operations en waarnemend directeur van Spaarnelanden N.V. in Haarlem, heeft er schik in dat ruim veertig medewerkers van het bedrijf dit jaar zijn begonnen met een MBO-1 opleiding Integraal Beheer Openbare Ruimte (IBOR). "Het is goed voor het bedrijf, maar ook voor de mensen zelf, want het is een officiële erkenning dat hun werk er toe doet." drijf heen nog eens versterkt. De deelnemers aan deze opleiding komen namelijk uit verschillende geledingen van het bedrijf. Ze volgen de opleiding gezamenlijk in ons eigen leslokaal. Daarvoor hebben we een deel van de kantine speciaal ingericht.”

Martin van Duijn: “Deelnemers moeten deze opleiding vooral zien als een investering in zichzelf” Van Duijn (51) is sinds 2010 werkzaam bij Spaarnelanden. Daarvoor werkte hij als hoofd dagelijks be-

Specifieke opleidingen

heer en onderhoud bij de gemeente Haarlem. Het dik

Groot voordeel van deze opleiding is ook dat de col-

driehonderd

multibedrijf

lega's zelf nog kritischer naar de kwaliteit van hun

Spaarnelanden is eigenlijk een beetje vreemde eend in

personeelsleden

tellende

werk kijken. Hierdoor wordt een extra kwaliteitsimpuls

de 'afvalbijt'. Spaarnelanden is namelijk niet alleen ver-

gegeven aan het bedrijfsmotto dat de dienstverlening

antwoordelijk voor de traditionele afvaltaken. Binnen

centraal staat en dat Spaarnelanden elke dag werkt aan

de gemeente is het bedrijf, waarvan Haarlem enig aan-

een zo hoog mogelijke kwaliteit. Van Duijn: “Om dat in

deelhouder is, verantwoordelijk voor ruim 40 verschil-

de praktijk ook echt waar te kunnen maken, zijn goede

lende soorten werkzaamheden. Dit varieert van afva-

opleidingen en bijscholingen van het grootste belang.

linzameling, reiniging, exploitatie van een milieuplein

Een factor van betekenis is ook dat gemeenten, en dus

en een afvaloverslagstation, beheer en onderhoud van

ook Haarlem, steeds meer optreden als regisseur en

de openbare ruimte en alle bruggen in de gemeente tot

hun gemeentelijke diensten via monitoring afrekenen

groenonderhoud, beheer van diverse parkeergarages

op de pure kwaliteit van het werk. Deze manier van

en fietsenstallingen in de stad, taken op het gebied van

werken gaat er van uit dat werkzaamheden niet vol-

infrastructuur en verkeer tot beheer van al het openba-

gens een vastgestelde frequentie worden uitgevoerd,

re water. Ondertussen wordt op een steenworp afstand

maar geeft de medewerkers steeds meer verantwoor-

van de zeer gedateerde huidige bedrijfslocatie de laat-

delijkheid om naar eigen inzicht en volgens een vast-

ste hand gelegd aan de bouw van een nieuw kantoor-

gestelde kwaliteitsnormering de werkzaamheden per

en bedrijfsgebouw. Op 1 november van dit jaar wordt

gebied uit te voeren. Voor ons als bedrijf betekent deze

het complex officieel in gebruik genomen.

aanpak dat we er steeds goed op moeten toezien dat we de juiste man met de juiste opleiding op de juiste

Kwaliteitsimpuls

plek inzetten. Daarbij lopen wij tegen het probleem

Over de één jaar durende opleiding Integraal Beheer

aan dat de afvalbranche zelf weinig specifieke oplei-

Openbare Ruimte zegt Van Duijn dat het mes daar-

dingen verzorgt. Zo zijn we bij de IBOR-opleiding van

mee mooi aan twee kanten snijdt. "Naast de erkenning

Spa Opleidingen terechtgekomen. Die organisatie ver-

van hun vakmanschap zijn de mensen die deze oplei-

zorgt een breed scala aan goede opleidingen voor ons

ding volgen straks ook nog beter en breder inzetbaar.

vakgebied."

Bovendien zijn de onderlinge relaties door het hele be-

Van Duijn benadrukt overigens dat de samenwerking

GRAM | september 2013

Medewerkers van Spaanelanden die de MBO-1 opleiding IBOR volgen

met Spa niet betekent dat je als bedrijf verder op je

moment ben ik met een ploeg bladblazers meegegaan.

handen kunt gaan zitten. "Er is vanuit het bedrijf zelf

Bij het Frans Halsmuseum was ik zo enthousiast dat

best veel begeleiding nodig, omdat je toch veelal over

ik zelfs de bladeren die op de buitenmuren vastzaten

medewerkers praat die van huis uit weinig opleiding

met de bladblazer wilde verwijderen. Ik was nog niet

hebben gevolgd en zich vooral in de praktijk hebben

begonnen of alle in de muur aangebrachte alarmen

ontwikkeld. Als je dan aankomt met de suggestie om

van het museum gingen af. In de kortste keren stond

een opleiding te volgen, reageren ze vaak wat angstig.

de omgeving vol met politie en bewakingspersoneel

Zo van 'waarom moet ik naar school, doe ik mijn werk

van het museum. Dat was voor mij wel even schrik-

dan niet goed?' Na verloop van tijd is iedereen echter

ken en voor de collega's was het lachen geblazen."

erg enthousiast, omdat ze merken dat de opleiding he-

Op de vraag of de deelnemers aan de cursus straks

lemaal op de praktijk is afgestemd. Overigens is het

niet voor zijn deur staan om loonsverhoging te vra-

wel zo dat de deelnemers een entreetoets moeten ma-

gen, antwoordt Van Duijn: "Er is geen koppeling tussen

ken en dat ze, afhankelijk van hun vooropleiding en

honorering en deelname aan de cursus. Bovendien ligt

behaalde diploma's, vrijstellingen kunnen krijgen voor

de gemiddelde leeftijd van de deelnemers rond de 48

diverse vakken."

jaar. Dat betekent dat ze al op het maximum van hun loonschaal zitten. De deelnemers aan deze opleiding

Vrijwillig

moeten deze opleiding vooral zien als een investering

Spaarnelanden heeft de deelname aan de cursus op

in zichzelf. We beraden ons er overigens wel of en hoe

vrijwillige basis opengesteld voor alle medewerkers,

we aan het eind van de opleiding de geslaagden extra

ongeacht hun vooropleiding of de aard van hun werk.

in het zonnetje kunnen zetten.â&#x20AC;?

Dat heeft er bijvoorbeeld toe geleid dat ook drie elektriciens de opleiding volgen. Voor de entreetoets kun-

Stadsdeel Zuid

nen de deelnemers overigens niet zakken. Deze toets

Bij het stadsdeel Zuid van de gemeente Amsterdam

is vooral bedoeld om te beoordelen of iemand voor

is begin dit jaar een MBO-1opleiding Afvalinzameling

bepaalde vakken extra begeleiding nodig heeft. Als

begonnen. Manager afvalinzameling Ronald Boek-

onderdeel van de opleiding gaan de deelnemers ook

hout vertelt dat veertig medewerkers op vrijwillige

in wisselend samengestelde groepjes de straat op om

basis aan deze opleiding meedoen. "Met deze cursus

de opgedane kennis in praktijk te brengen. Daarmee

willen wij hen de kans geven zich door te ontwikkelen

wordt meteen bereikt dat ze al doende van elkaar le-

op hun vakgebied en weerbaar en wendbaar maken

ren en elkaar persoonlijk ook goed leren kennen. Van

voor de toekomst," zegt hij. "De ervaringen zijn

Duijn juicht deze aanpak van harte toe. "Het bevordert

erg positief. Ik kan het iedere reinigingsdienst

de onderlinge sfeer en omdat medewerkers buiten hun

aanbevelen. De medewerkers vind-en het erg leuk

eigen straatje kijken, hebben ze ook geen angst om

en leren veel van deze opleiding, die specifiek op

een keer te wisselen van functie of ergens anders in te

hun werksituatie is toegesneden. Bij het onderdeel

vallen. Het voordeel daarvan is dat we, als de nood een

Nederlands komen bijvoorbeeld herkenbare zaken

keer aan de man komt, snel en flexibel kunnen reage-

aan de orde als het invullen van een vrachtbrief en

ren. Ik beschouw dit als een forse verbetering van de

een schadeformulier." Als 'bijvangst' heeft Boekhout

efficiency en kwaliteit van ons bedrijf."

gemerkt dat het korte ziekteverzuim sinds de start van de opleiding fors is gedaald en dat bij het laatst

Mee de straat op

gehouden

Om zelf mee te maken hoe het buitenwerk verloopt,

een hoge score van tussen de zeven en acht werd

werknemerstevredenheidsonderzoek

gaat Van Duijn regelmatig mee de straat op. Overigens

behaald.

met wisselend succes, vertelt hij zelf. "Op een bepaald

GRAMâ&#x20AC;&#x192;|â&#x20AC;&#x192;september 2013

Vuilnismannen op zoek naar kunst Tekst: Hetty Dekkers Voorman Jeroen Flens en chauffeur Nol Kouwenberg deden mee aan het project Vuilnismannen Kiezen Kunst. De reinigingsdienstmedewerkers van Amsterdam-Oost kijken nu anders naar de Nachtwacht én landschapjes boven de bank.

“Als ze me nog een keer vragen, doe ik onmiddellijk weer mee. Het was leuk en je gaat toch anders naar

Jeroen Flens met De Schreeuw, links en Nol Kouwenberg met auto-schilderij, rechts.

kunst kijken.” Voorman veegdienst Jeroen Flens (34) was in mei één van de tien medewerkers van de reini-

gingsdienst Amsterdam-Oost die meededen aan Vuil-

want dat staat hier in het Oosterpark”, aldus Flens. “Het

nismannen kiezen Kunst. De medewerkers mochten

is daar geplaatst na de moord op Theo van Gogh. Als

uit 5000 schilderijen eerst een voorselectie maken. In

je goed kijkt, zie je dat de mond aan de buitenkant

de Amsterdamse kunsthal CBK konden ze hun gese-

wijd open staat. Dichter naar het midden is de mond

lecteerde schilderijen en/of beelden in het echt zien

bijna gesloten. Dat heeft de maker met een bedoeling

en een definitieve keus maken. Elke vuilnisman mocht

gedaan, want het lijkt wel dat er vrijheid van menings-

één kunstwerk uitkiezen, dat later te zien was op een

uiting bestaat, maar als het erop aan komt, wordt je

expositie in het CBK. Enkele kandidaten werden mét

toch de mond gesnoerd. Die vrijheid van meningsui-

hun schilderij ook levensgroot afgebeeld op een huis-

ting geldt maar tot op zekere hoogte. Dat gevoel, daar

vuilwagen.

herken ik veel in.”

Beetje beroemd

Volgens Flens was het nog een hele toer om een keuze

Jeroen Flens vond het wel ‘geinig’ dat hij op die manier

te maken. “Ik ben wel een avondje of vier bezig ge-

rondreed in Amsterdam-Oost. “Mensen herkennen je

weest om via de website de 5000 kunstwerken waar-

als je in de wijk aan het vegen bent. Ik ben ook op de tv

uit we mochten kiezen te bekijken. Uiteindelijk zoek

en de radio geweest, heb kranteninterviews gegeven.

je iets dat bij je past en dat je aanspreekt. Je moet er

Veel mensen spreken me aan op straat, of staan eerst

een gevoel bij hebben.” Hoewel hij thuis nog steeds

even te kijken of ik het echt ben. Dat is gezellig. Een

geen kunst boven de bank heeft hangen, kijkt hij met

beetje beroemd ben ik er wel mee geworden”, lacht hij.

andere ogen naar creatieve uitingen die hij in het da-

De voorman koos zelf voor een foto van een beeld, de

gelijks leven tegenkomt. “Ik kijk beter naar de beelden

Schreeuw van Bert Nienhuis. “Dat beeld ken ik goed

op straat. En zo’n schilderij als de Nachtwacht, dat vind

GRAM | september 2013

ik nu imponerend. Je ziet steeds meer details, hoe vaker je kijkt. Ik vond het ook knap hoe ze zo’n enorm doek vervoerd kregen, toen met de verbouwing van het Rijksmuseum.” Aanstoot Nol Kouwenberg is chauffeur op de huisvuilwagen en kraanmachinist. Hij deed ook mee aan het project en kon moeilijk een keuze maken tussen twee favorieten. “Het een was een schilderij van een soldaat met een naakte vrouw in zijn armen. Dat sprak me aan omdat ik in militaire dienst heb gezeten en daar mijn vrouw heb ontmoet. Het ander was een schilderij van een auto. Ik heb maar voor die laatste gekozen, want om met die

kleiner is. Op de meeste wagens zit een foto van wel

blote billen door de wijk te gaan rijden, leek me geen

twee meter breed. Mijn wagen is minder groot en heeft

goed idee. Mensen zouden daar aanstoot aan kunnen

daarom een kleinere afbeelding.” Sinds het project kijkt

nemen.” Volgens Kouwenberg kreeg hij veel positieve

ook hij met andere ogen naar kunst. “Mijn ouders heb-

reacties van vooral familie en vrienden. En ook wel op

ben een landschapje in de kamer hangen. Nu sta ik elke

straat, want hij rijdt met zijn eigen foto op de wagen

keer even op om dat van dichtbij te bekijken. Dat had

rond. “Maar dat valt niet zo op, omdat de afbeelding

ik vroeger niet.”

103

Containerwielen van Haco...

... besparen u mankracht! Haco wielen maken uw containers écht mobiel. De garantie voor uitstekende rijeigenschappen.

Bel voor informatie:

Protempo bv Postbus 21, 6500 AA NIJMEGEN Nederland Tel. +31(0)24-3711711. Fax +31(0)24-3711700 verkoop@protempo.eu www.protempo.eu

adv. 103 190x130 mm.indd 1

11-02-2010 13:55:19

GRAM | september 2013

nieuws Tekst: Bas Peeters

NVRD op Dag van de Openbare

Schoon. Voor gemeenten is er een dagpro-

de hoogte blijven van de laatste ontwik-

Ruimte

gramma dat door GemeenteSchoon (Rijks-

kelingen. De nieuwe service is een proef.

Op 9 en 10 oktober vindt de Dag van de

waterstaat en de NVRD) wordt verzorgd.

Tijdens de ALV in het najaar zal de moni-

Openbare Ruimte plaats. Deze dag is het

Hierbij staan vooral kennisuitwisseling en

tor worden geﾃｫvalueerd en wordt samen

jaarlijkse ontmoetingsmoment voor ieder-

praktijkvoorbeelden centraal. In de mid-

met het bestuur gekeken of de NVRD deze

een die werkt in het werkveld openbare

dag organiseert NederlandSchoon een

dienst zal blijven aanbieden aan de leden.

ruimte: ontwerp, inrichting, onderhoud

businessmeeting voor betrokkenen uit re-

en beheer. Ook de NVRD is aanwezig.

tail, openbaar vervoer en verkeer. Tijdens

Uitblinker 2013

Op 9 oktober organiseert zij samen met

de borrel komen de gasten van de beide

Op dit moment wordt er weer volop geno-

Stadswerk een themabijeenkomst over de

programma's elkaar tegen om te netwer-

mineerd voor de Uitblinker van 2013. De

toekomst van de onkruidbestrijding. Meer

ken. Ook vindt op deze dag de uitreiking

NVRD organiseert deze verkiezing voor de

informatie: www.openbareruimte.nl

plaats van de verkiezing Schoonste win-

derde keer samen met Gemeente Schoon.

kelgebied van Nederland en de Uitblinker

Nieuw dit jaar is dat ook teams aangemeld

Uitkering zwerfafvalvergoeding;

van het jaar. Meer informatie:

kunnen worden. Nomineer nu een collega

ook voor Gemeente Schoon!

www.gemeenteschoon.nl/agenda

of een team binnen uw bedrijf of gemeente op www.uitblinker2013.nl

Gemeenten krijgen een jaarlijkse uitkering van 20 miljoen euro voor de extra

Aanmelden benchmark loopt storm

aanpak van zwerfafval. Dit is 1,19 euro

Veel gemeenten en publieke bedrijven

Nieuwe leden

per inwoner. Eﾃｩn van de mogelijkheden

hebben zich al aangemeld voor de bench-

Firstmate Management bv

om dit geld te besteden is het inhuren

mark GemeenteSchoon die de NVRD dit

Projectmanagement en consultancy

van de diensten van Gemeente Schoon.

najaar organiseert. De benchmark richt

www.firstmate.nl

Deze organisatie ondersteunt gemeen-

zich op het thema zwerfafval in de open-

NBV Human Capital Scan bv

ten bij de aanpak van zwerfafval, biedt

bare ruimte en onderzoekt de gebieden

Advisering in Sociale Zekerheid en

advies op maat en deelt kennis. De afge-

kwaliteit, kosten, productiviteit, regie en

fiscale wetgeving

lopen drie jaar heeft RWS-leefomgeving

sturend vermogen. Deelnemers zijn op dit

www.humancapitalscan.nl

dit programma samen met de NVRD uit-

moment: Arnhem, Zoetermeer, Apeldoorn,

Cle-Ver Consultancy

gevoerd met de VNG als de belangrijkste

Tilburg, Utrecht, Amersfoort, Eindhoven

Projectmanagement en consultancy in de

opdrachtgever. Aan deze rol komt een

Breda, Alphen a/d Rijn, Haarlem, Den

ICT voor de afval en reinigingsbranche

einde nu gemeenten de zwerfafvalver-

Bosch, Alkmaar, Leeuwarden, Nijmegen,

www.cle-ver.nl.

goeding direct uitgekeerd krijgen. Dit

Venlo, Haarlemmermeer Deventer, Cyclus

hoeft er niet toe te leiden dat daarmee

NV, RMN, Irado en ROVA. Op 11 oktober

ook een einde komt aan de activiteiten

is de eerste benchmarkbijeenkomst. Voor

van Gemeente Schoon. Individuele ge-

meer informatie: Ismael Morales Ronden,

meenten kunnen er voor kiezen geza-

Morales@nvrd.nl

menlijk Gemeente Schoon in stand te

NVRD-agenda September 17 Commissie Internationaal

houden door een deel van de midde-

Nieuwe NVRD-service:

19 Bestuursvergadering

len hiervoor in te zetten. Een eerdere

de politieke monitor

24 Commissie PR en Communicatie

uitvraag wijst erop dat hier voldoende

De NVRD start deze maand met het aan-

24 Commissie Inzameling en Recycling

belangstelling voor is bij gemeenten.

bieden van de Politieke Monitor aan haar

25 Regio Zuid Holland

Gemeente Schoon zal u binnenkort be-

leden. Deze monitor geeft via een paar

26 Regio Midden

naderen met een aanbod.

dagelijkse mails het laatste nieuws en updates uit Den Haag op de voor de bran-

Oktober

Landelijk zwerfafvalcongres Rende-

che relevante onderwerpen. Hierbij kan

2 Afvalconferentie

ment van Schoon

gedacht worden aan nieuwe weten re-

3 Commissie Gladheidbestrijding

Op 6 november organiseren Gemeente-

gelgeving, rapporten, publicaties en ver-

8 Redactiecommissie GRAM

Schoon en Nederland Schoon het lande-

slagen van vergaderingen. Hiermee wil de

8 Commissie BOR

lijk zwerfafvalcongres Rendement van

NVRD haar leden ondersteunen bij het op

GRAM窶ポ窶ピeptember 2013

Aanleiding Op 20 juli 2012 is een raamovereenkomst gesloten Op

Vergoedingen voor aanpak zwerfafval eindelijk beschikbaar Van de redactie In de raamovereenkomst verpakkingen 2013-2022 is afgesproken dat gemeenten met ingang van 2013 tien jaar lang, jaarlijks vanuit het Afvalfonds Verpakkingen 20 miljoen euro ontvangen voor extra inzet voor preventie en aanpak van zwerfafval. Dit betekent voor elke gemeente jaarlijks ongeveer 1,19 euro per inwoner. Stichting Nederland Schoon ondersteunt het Afvalfonds bij de inhoudelijke vormgeving van de regeling en Nedvang verzorgt het proces rondom de aanvraag, uitkering en verantwoording. “De systematiek om de vergoedingen aan te vragen, komt vanaf begin september beschikbaar”, geeft Helene van Zutphen van NederlandSchoon aan.

20 juli is er een raamovereenkomst gesloten tussen het ministerie van I&M, de VNG en het verpakkende bedrijfsleven. In artikel 5 van deze overeenkomst is geregeld dat er een fonds van 20 miljoen euro per jaar ter beschikking komt voor de extra aanpak van zwerfafval door gemeenten. De bijdrage voor zwerfafval is een tegemoetkoming aan gemeenten. Op 7 juni 2013, bijna een jaar na het afsluiten van de raamovereenkomst, heeft Nedvang aan alle gemeenten informatie gestuurd over de randvoorwaarden, het proces en de verantwoording. In deze notitie (ook te vinden op www.nvrd.nl) wordt verder toegelicht waaraan de vergoeding kan worden besteed. Dat zijn onder andere gedragsbeïnvloeding, paticipatie/beloning, slimmere voorzieningen, prikkels ter beïnvloeding, slimmer beheer en investeringen in voorkoming zwerfafval. Het gaat om een ruime omschrijving waarvoor géén beperkende voorwaarden gelden. Wel is duidelijk dat het vooral om extra inzet gaat. Proces Uitkering van de middelen gebeurt vanaf 2014 via de Wastetool van Nedvang, waarmee ook de vergoedingen

foto: Michiel Wijnbergh/Hollandse Hoogte

voor de inzameling van verpakkingen (kunststof, glas en verpakkingspapier) worden uitgekeerd. De systema-

Om aanspraak te kunnen maken op de zwerfafvalgelden moet een ge-

tiek is gebaseerd op een formulier waarop mogelijke

meente een deelnemersovereenkomst verpakkingen sluiten. Volgens

bestedingscategorieën zijn aangegeven. Gemeenten

Helene van Zutphen wordt in het overgangsjaar 2013, vooruitlopend

kunnen hun vergoeding aanvragen door met een kruis-

op het gereedkomen van Wastetool, gebruik gemaakt van een excell-

je (voor kleinere gemeenten) en een korte toelichting

sheet. Deze is sinds begin september voor iedereen beschikbaar.

(voor gemeenten met meer dan 100.00 inwoners) aan te geven op welke gebieden men de zwerfafvalinzet wil

Vragen

plegen. Op deze wijze kan ook een voorschot worden

Omdat er nog veel vragen bestaan over de vergoeding, werkt Nedvang

aangevraagd. De verantwoording gebeurt door middel

in overleg met de VNG aan een informatiedocument met veelgestelde

van het invullen van een beknopte vragenlijst of een

vragen en antwoorden. Dit document is, samen met een rapportage

evaluatierapport (voor 100.000-plus gemeenten). “Het

met inspirerende voorbeelden, deze maand beschikbaar via de sites

is mogelijk jaren over te slaan of budgetten over jaren

van VNG, Nedvang, Nederland Schoon en GemeenteSchoon. Ook de

samen te voegen. De vergoeding blijft beschikbaar”.

NVRD zal u blijven informeren.

GRAM | september 2013

Overheidsbedrijven belastingplichtig? door Levi Renneberg Op dit moment zijn overheidsbedrijven veelal vrijgesteld van vennootschapsbelasting. Het is echter de vraag hoe lang dit nog het geval zal zijn. De politiek is van plan om wijzigingen aan te brengen in de geldende weten regelgeving. Deze ontwikkelingen kunnen in potentie een substantiële invloed uitoefenen op de afvalbranche. RWM NV kreeg medio 2012 concrete signalen waaruit bleek dat de be-

lijke georganiseerde inzameldienst, in ruim een derde

lastingplicht van overheidsbedrijven mogelijk gaat veranderen. Naar

is sprake van een privaatrechtelijk georganiseerd over-

aanleiding hiervan heeft de directie van RWM begin 2013 hbo-student

heidsbedrijf en in 30% van een particuliere inzamelaar.

Levi Renneberg opdracht gegeven hier een onderzoek naar uit te voe-

Dit zou zowel als argument vóór als tegen de verplich-

ren. Dit onderzoek is inmiddels afgerond. In dit artikel zullen enkele

te indirecte organisatie van huishoudelijk afvalinzame-

bevindingen op hoofdlijnen toegelicht worden.

ling gezien kunnen worden. Anderzijds gaat het hier om een publieke- / wettelijke taak van de lokale over-

Aanleiding

heid. Dit zou als argument tegen verplichte indirecte

De huidige Wet op de vennootschapsbelasting 1969 blijkt gedateerd en

organisatie van deze activiteit gezien kunnen worden.

bereikt niet langer volledig haar doelstellingen. De directe aanleiding

Kortom, de toekomst zal helderheid verschaffen over

voor de aanstaande ontwikkelingen ligt bij de Europese Commissie.

het vraagstuk welke activiteiten in de toekomst ver-

Zij heeft bezwaren tegen de wijze waarop overheidsbedrijven in Ne-

plicht indirect georganiseerd moeten worden.

derland op dit moment in de heffing van de vennootschapsbelasting worden betrokken. Staatssecretaris van Financiën Frans Weekers heeft

Effecten

het voorstel van de Europese Commissie, om de huidige Nederlandse

Simpel gesteld komt de aanstaande wetgeving voor

situatie te herzien, aanvaard. Hierbij gaf de Staatssecretaris aan dat dit

indirecte overheidsbedrijven er op neer dat van de

aansluit bij de doelstelling van het kabinet om een gelijk speelveld te

gedachte ‘Uitgezonderd van belastingplicht, tenzij…’

creëren.

overgestapt wordt op de gedachte ‘Belastingplichtig, tenzij…’. De invulling van deze ‘tenzij’ in de toekom-

De indirecte ondernemingsvariant

stige situatie is op dit moment nog onderwerp van

De Staatssecretaris heeft al in een eerder stadium aangegeven dat zijn

onderzoeken van het Ministerie van Financiën. Hoewel

voorkeur uit gaat naar de zogeheten ‘indirecte ondernemingsvariant’.

Staatssecretaris Weekers tijdens het kamerdebat op

Dit betekent dat indirecte (oftewel privaatrechtelijke) overheidsbedrij-

17 april jongstleden heeft aangegeven dat het niet de

ven op de zelfde wijze in de heffing van de vennootschapsbelasting

bedoeling is dat overheden publieke taken zoals een

zullen worden betrokken als particuliere / commerciële bedrijven. Met

vuilophaaldienst gedwongen moeten uitbesteden, is

de indirecte ondernemingsvariant hangen aanvullende maatregelen

dit nog steeds een punt van zorg voor de NVRD. Afval

samen, die er onder andere voor zorgen dat bepaalde overheidsacti-

en energie en beheer van de openbare ruimte zijn nog

viteiten verplicht door middel van een indirect- oftewel privaatrech-

niet uitgesloten in het onderzoek naar activiteiten die

telijk overheidsbedrijf georganiseerd moeten worden. Deze verplichte

privaatrechtelijk georganiseerd moeten gaan worden

privatisering van in de toekomst nader aan te wijzen activiteiten is als

ook al zijn dit wel wettelijk vastgelegde publieke over-

relatief controversieel te kenmerken. Hierdoor wordt de autonomie van

heidstaken. Bovendien is het denkbaar dat de Europese

met name lokale overheden beperkt. Dit leidt tot weerstand bij diverse

Commissie deze eventuele uitzondering als onwense-

groepen belanghebbenden.

lijk zou beschouwen.

Op dit moment is nog niet duidelijk welke activiteiten voor verplichte privatisering in aanmerking komen. Het Ministerie van Financiën doet

De indirecte ondernemingsvariant leidt tot een ven-

hier nog onderzoek naar. Aangegeven dat meespeelt of het op dit mo-

nootschapsbelastingplicht voor – in principe – alle in-

ment gebruikelijk is om een activiteit indirect / privaatrechtelijk te orga-

directe overheidsbedrijven. Deze organisaties zullen

niseren. Wanneer men kijkt naar de actuele situatie van de inzameling

getroffen worden door een belastinglast ter hoogte

van huishoudelijke afvalstoffen, blijkt uit het jaarlijkse onderzoek van

van maximaal 25% van de fiscale winst wanneer deze

Rijkswaterstaat naar de Afvalstoffenheffing dat de markt hybride is. In

in de hoogste belastingschijf valt. Naast de toegeno-

een derde van de gemeenten is sprake van een eigen publiekrechte-

men belastingdruk zal er ook sprake zijn van adminis-

GRAM | september 2013

tratieve lastenverzwaringen voor organisaties die in

Daarnaast is het universeel toepasbaar om gebruik te maken van de

aanraking komen met een eventuele vennootschaps-

fiscale faciliteiten in de geldende wetgeving vanaf het moment dat er

belastingplicht. Zo moet er een fiscale openingsbalans

sprake is van een vennootschapsbelastingplicht. Hierbij kan onder an-

opgesteld worden voorafgaand aan het eerste jaar van

dere gedacht worden aan fiscale stimuleringsmaatregelen, fiscale re-

de intrede van een vennootschapsbelastingplicht. ook

serves en voorzieningen. Dit leidt in potentie met name tot uitstel van

moet er structureel sprake te zijn van een fiscale boek-

belastingafdrachten.

houding en zal op jaarbasis aangifte vennootschapsbelasting gedaan moeten worden.

Tot slot Het is aan te bevelen dat beleidsbepalers van indirecte overheidsbedrij-

Procedure

ven bij de lange termijn strategie rekening houden met de fiscale ont-

Op het moment van schrijven (medio 2013) voert het

wikkelingen op het gebied van de vennootschapsbelasting voor over-

Ministerie van Financiën nog onderzoeken uit naar de

heidsbedrijven. Wanneer het wetsvoorstel wordt ingediend, ontstaat er

exacte gewenste invulling van de belastingplicht. Er

een helderder beeld om concreter beleid vorm te geven. Dankzij dit on-

wordt onder andere geïnventariseerd wat de financi-

derzoek is de directie van RWM al in een vroeg stadium voorzien van in-

ële gevolgen voor indirecte overheidsbedrijven zullen

zichten en aanbevelingen over dit thema. Hierdoor kan bij de bepaling

zijn, in welke mate deze organisaties te maken zullen

van toekomstig beleid rekening gehouden worden met de aanstaande

krijgen met administratieve lastenverzwaringen, met

fiscale ontwikkelingen. Bovendien is al de omvang van een eventuele

hoeveel extra uitvoeringslasten de Belastingdienst te

lastenverzwaring globaal in kaart gebracht evenals de invloed hiervan

maken zal krijgen en welke overheidsactiviteiten ver-

op de huidige strategie van RWM. Omdat dit onderzoek ook bruikbaar

plicht in een privaatrechtelijke rechtsvorm moet wor-

kan zijn voor branchegenoten, is er – uit collegiaal oogpunt – voor

den ondergebracht. Deze onderzoeken zullen naar ver-

gekozen het onderzoeks- en adviesrapport op verzoek te verstrekken.

wachting eind 2013 afgerond worden.

De NVRD volgt dit dossier uiteraard op de voet en zal u via de digitale

Op de middellange termijn zal een wetsvoorstel vorm-

nieuwsbrief op de hoogte houden.

gegeven worden. Dit wetsvoorstel wordt mogelijk onderdeel van het Belastingplan 2015 dat ingediend

Het onderzoeks- en adviesrapport ‘Belastingplicht overheidsbedrij-

wordt op Prinsjesdag 2014. De huidige verwachting is

ven – RWM en vennootschapsbelasting’ is op verzoek te ontvangen

dat de nieuwe wetgeving – onder voorbehoud van het

door een e-mail te sturen naar: x.bessems@rwm.nl

politieke- en parlementaire proces – per 1 januari 2016 in werking zal treden. Het is nog onbekend of er sprake zal zijn van eventuele overgangsmaatregelen.

Over de auteur: Levi Renneberg was stagiair bij RWM NV. In opdracht van de directie

Reactierichtingen indirecte overheidsbedrijven

deed hij onderzoek naar de (toekomstige) fiscale ontwikkelingen op

Eveneens onderdeel van het onderzoek zijn de potenti-

het gebied van de vennootschapsbelasting voor overheidsbedrijven.

ële wijzen waarop – in dit geval door RWM – gereageerd

Inmiddels is hij op dit onderwerp afgestudeerd.

kan worden op de toekomstige fiscale ontwikkelingen. Hieruit voortvloeiend zijn aanbevelingen gedaan over de optimale strategie voor de individuele situatie van RWM. Omdat onder andere de belangen, de visie en de strategie van organisaties variëren, kunnen ook de meest optimale reacties verschillen. Een eerste aanbeveling is om de mogelijkheid tot het sluiten van een vaststellingsovereenkomst met de Belastingdienst te onderzoeken. Een vaststellingsovereenkomst heeft als doel om partijen te binden ter voorkoming van een onzekerheid of geschil, in dit geval over de interpretatie van de hernieuwde vennootschapsbelastingwetgeving. Het is gebruikelijk dat de belangenorganisatie hier een belangrijke rol in speelt. In het kader van het onderzoek is al oriënterend gesproken met de NVRD om deze mogelijkheid te onderzoeken. Als dit succesvol blijkt, kunnen de belastingplichtige organisaties binnen de bedrijfstak er voor kiezen om deze vaststellingsovereenkomst van toepassing te verklaren. Hiermee kunnen mogelijk voordelen worden gerealiseerd.

GRAM | september 2013

Kringloopbedrijven timmeren aan de weg Door Leonie Reinders en Harry Slotema

In 2014 bestaat Branchevereniging Kringloopbedrijven Nederland (BKN) 20 jaar. De vereniging heeft in de afgelopen jaren veel werk verzet om haar doelstellingen vorm en inhoud te geven. Met resultaat: de betekenis van kringloopbedrijven voor milieu en arbeidsmarkt komt steeds duidelijker over het voetlicht. Op dit moment telt BKN 65 leden verspreid over het hele land. Ge-

Kansen en bedreigingen

zamenlijk exploiteren deze bedrijven ruim 180 winkels (www.kring-

Recent hebben studenten van de Haagse Hogeschool

loopwinkels.nl). De doelstellingen van de vereniging, vastgelegd in de

tijdens een workshop met leden van BKN kansen en

statuten, zijn hergebruik van producten en materialen en het stimule-

bedreigingen voor de branche in beeld gebracht.

ren van werkgelegenheid voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Aangesloten leden zijn vooral stichtingen en in beperkte

Kansen In hergebruik:

mate besloten vennootschappen zonder winstoogmerk, waarbij aan-

oplopende afvaltarieven, afvalbeleid

deelhouders afvalinzamelaars, SW-bedrijven, opleidingsinstituten of

(hergebruik grondstoffen), toenemende behoefte aan

andere organisaties kunnen zijn.

opgeleukte (gepimpte) tweedehands, goederen en be-

fabrikanten

hoefte aan lifestyle oud-nieuw. Uitstroom naar reguliere arbeidsmarkt Kringloopbedrijven zijn verankerd in hun lokale gemeenschap. Daar-

Kansen In werkgelegenheid:

om kunnen de (communicatie)lijnen naar diverse instanties kort zijn.

herintroductie gesubsidieerde banen, nauwere samen-

Mensen zonder werk met een grote(re) afstand tot de arbeidsmarkt

werking met SW-bedrijven en toenemende behoefte van

en met een beperkt huishoudbudget vinden via gemeenten, UWV en

mensen om elkaar in de wijk te ontmoeten.

re-integratiebedrijven hun weg naar kringloopbedrijven. Transport en inbreng van goederen, sorteren, reparatie/demontage, verkoop in de

Bedreigingen:

winkel, het telefonisch meldpunt voor ophalen van goederen en admi-

• afname van de kwaliteit en kwantiteit van inkomen-

nistratieve ondersteuning zijn de voornaamste activiteiten binnen een

de goederen doordat particulieren hun goederen lan-

kringloopbedrijf. Medewerkers die tijdelijk onderdak vinden op deze

ger gebruiken als gevolg van de economische crisis.

afdelingen worden vaak uit hun sociale isolement gehaald, waardoor

Hierdoor komen er minder verkoopbare goederen

het leven voor hen weer betekenis krijgt. In een aantal gevallen leidt

bij het kringloopbedrijf binnen. Toename van ‘fast

dit tot uitstroom naar de reguliere arbeidsmarkt, de ultieme uitdaging

selling domestic products’ uit lage lonenlanden. De

voor leden van BKN.

kwaliteit van deze producten is dermate slecht dat deze niet voor hergebruik in aanmerking komen; • nieuwe toetreders op de tweedehands goederenmarkt door commerciële belangen en trends (duurzaamheid, MVO), speelveld wordt kleiner; • inzamelcontracten met gemeenten die niet aangepast of verlengd worden. Hierdoor dalen de inkomsten van het kringloopbedrijf. Goede contacten op ambtelijk niveau zijn een must. Imagoverbetering De kringloopbedrijven besteden veel aandacht aan de inrichting van en het assortiment in de winkel, daarbij geholpen door huisstijlstylisten. Toch kopen nog veel mensen liever nieuwe dan kringloopartikelen en hebben kringloopwinkels nog een suffig imago. Onterecht, meent BKN. Mensen maken dagelijks gebruik van bibliotheekboeken, rekenen af met contant geld en slapen in hotelbedden waar vreemde handen aan hebben gezeten. Dat wordt als heel normaal ervaren. Waarom dan geen tweedehands goederen? Het is toch mooi geregeld dat bruikbaar, afgedankt meubilair en huisraad een tweede leven krijgen bij mensen die nieuwe spullen niet

GRAM | september 2013

kunnen of willen aanschaffen? Hergebruik betekent bo-

Belangrijkste doelstelling van het Keurmerk Kringloopbedrijven® is:

vendien een enorme vermindering van de hoeveelheid

“Professionalisering en borgen van kwaliteit, vertrouwen realiseren in

te verwerken afval. Vanuit milieuoogpunt is dat voor

de markt en onderscheidend zijn ten opzichte van kringloopbedrijven

BKN een belangrijk doel.

zonder keurmerk”. In eerste instantie is het Keurmerk Kringloopbedrijven® gericht op sta-

Prestatieladder Sociaal Ondernemen

keholders zoals gemeenten (VNG), afvalbedrijven (NVRD), re-integratie-

Zoals eerder aangegeven, werken leden van BKN met

bedrijven en SW-bedrijven (Cedris).

mensen die een grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben. Onlangs is door TNO de Prestatieladder Sociaal Ondernemen (PSO) ontwikkeld. BKN heeft dit nieuwe

Nationale Kringloopdag zaterdag 5 oktober

product omarmd en verspreid onder haar leden. Met dit

Op zaterdag 5 oktober organiseert BKN voor de vijfde keer de Na-

meetinstrument kan een bedrijf zichtbaar maken wat

tionale Kringloopdag. Op deze dag worden leden van de BKN, en

haar bijdrage is aan de werkgelegenheid voor mensen

dit jaar ook specifiek de medewerkers van de kringloopwinkels, in

met een kwetsbare arbeidsmarktpositie. Bedrijven met

het zonnetje gezet. Het thema is dit jaar ‘de helden van de kring-

een PSO-erkenning dragen meer dan gemiddeld bij aan

loop’. Hiermee wordt primair alle medewerkers in de kringloopwin-

de werkgelegenheid van kwetsbare groepen en doen

kels bedoeld, maar ook de mensen die spullen kopen en brengen

dat op een goede manier. Inmiddels heeft een aantal le-

bij een kringloopwinkel ok helden. Het merendeel van de leden van

den van BKN trede 3 van de ladder toegekend gekregen.

de BKN doet mee aan deze dag en er worden allerlei activiteiten georganiseerd, van carboot sales tot workshops kunst maken van

Keurmerk Kringloopbedrijven

gerecyclede materialen. Ook worden er bussen ingezet die langs

In de afgelopen jaren heeft BKN, met ondersteuning

verschillende vestigingen van een kringlooporganisatie rijden. Kijk

van een werkgroep met leden en een extern specialist

voor meer informatie op www.kringloopdag.nl.

op het gebied van kwaliteit en certificering, het Keurmerk Kringloopbedrijven® ontwikkeld. Lloyd’s Register

Informatie: BKN, tel. 026-3514014, e-mail: info@bkned.nl en op www.

toetst als externe partij de keurmerkorganisatie BKN.

kringloopwinkels.nl

De totaaloplossing voor uw textiel-inzameling en -sortering.

effectieve inzameling

- korte transportlijnen - centrale verwerking

volledige sortering

WIELAND TEXTILES F I R S T I N S E C O N D H A N D C L OT H I N G

- TÜV Rheinland / TNO gecertificeerd sorteersysteem - 95% hergebruik

Handelsweg 8 075 - 622 86 00 Wormerveer info@wieland.nl

rendabele recycling

www.wieland.nl

- hoge vergoeding - transparant proces aar n 25 j me a d r e al me t in duurza is l a i c ring spe lsorte textie

GRAM | september 2013

Bij Zandrecycling Nederland reinigen we uw RKGV op maar één manier. De juiste! Wilt u af van uw riool-, kolk-, gemaalslib of veegzand? Zandrecycling

RKGV-specialist sinds 1988

Nederland laat u graag zien hoe het kán en hoe het hóórt. We zijn im-

Meerdere locaties in Nederland

mers de enige afvalverwerker in Nederland die volledig is toegespitst

Snelle dienstverlening

op het verwerken van RKGV. Ofwel het reinigen en recyclen tot schone (bouw)materialen, en het verwerken van restfracties volgens de kleinste

Diverse transportmogelijkheden

paragrafen van de Milieuwet. Kijk op www.zandrecycling.nl, of bel

ISO- en VCA-gecertificeerd

0174-24 39 50 voor meer info, een vrijblijvende afspraak of een offerte.

Gratis afvalstroomnummer

Af van uw RKGV-afval? Zó hoort ‘t. Zandrecycling Nederland BV • ABC Westland 227, 2685 DC Poeldijk • T 0174-243950 • F 0174-291148 • www.zandrecycling.nl • info@zandrecycling.nl

Vergisting in Nederland door René Didde Gft-afval wordt al lang niet meer louter tot compost verwerkt. Vrijwel alle afvalbedrijven hebben geïnvesteerd in vergistingstechnieken om eerst biogas te maken en daarna betere compost te krijgen. En er zit nog veel meer in het vat. Bioplastics, insecten en eiwitten. GRAM maakte een uitgebreide rondgang. Terugwinnen en benutten van condenswater is één van

(zonder zuurstof) bacteriën het groente- en fruitafval

de vele intrigerende ontwikkelingen die zich momen-

van 225 duizend huishoudens bij een temperatuur van

teel afspelen in de groente-, fruit- en tuinafval (gft)-ver-

55 graden omzetten in een energierijk mengsel van

werking (zie kader op pagina 30). Tot 1994 werd het

vijftig tot zestig procent methaan en veertig tot vijf-

gft-afval niet gescheiden, maar simpelweg als deel van

tig procent CO2, samen biogas genaamd. Een deel van

het huishoudelijk afval op de stortplaats gestort of ver-

de CO2 wordt uit het biogas gestript en kan net als

brand. Na 1994 werd gescheiden gft-inzameling wet-

de warmte van het composteringsproces naar de tuin-

telijk verplicht en ontstond een professionele compos-

der worden gevoerd. “We onderzoeken dit momenteel.

tering in tunnels en hallen. Het proces werd verbeterd

Die planten groeien prima op de CO2 uit het gft”, zegt

en versneld. Door de massale gescheiden inzameling

Klaasse Bos. Door een fors deel van het CO2 te ver-

verbeterde ook de kwaliteit van de compost.

wijderen, ontstaat zogeheten ‘groen gas’ met een methaangehalte van 88 procent. Daardoor is het geschikt

Vandaag de dag heeft de gft-verwerking nog meer weg

is om in het aardgasnet in te voeden.

van een hightech fabriek. Gert-Jan Klaasse Bos van afvalbedrijf Meerlanden tekent een imposant stroom-

Niet meer voor eendjes

schema wat er in Rijsenhout allemaal gebeurt met het

Bij Meerlanden wordt houtachtig snoei- en tuinafval

gft-afval dat wordt ingezameld bij huishoudens en be-

verstookt in een houtkachel, die warmte levert voor

drijven. Net als bij acht van de 22 composteerinrich-

de zuivering van het biogas. Ook in het bedrijfspro-

tingen in Nederland laat Meerlanden de gft-verwerking

ces wordt overtollige warmte slim benut tussen hout-

voorafgaan door een vergistingsstap. De vergisting ge-

kachel, gaszuivering en vergister. En het blijft niet bij

beurt hier in een Kompogas-installatie waar anaerobe

louter gft-afval. Meerlanden zamelt intussen meer or-

GRAM | september 2013

Vergisting in Nederland

ganisch materiaal in. “Wij zijn een broodroute gestart”,

in de landbouw én de inkomsten van energieproductie

zegt Gert-Jan Klaasse Bos. “We halen oud brood gratis

(biogas, elektriciteit, soms warmte) betekenen dus een

op bij bakkerijen en voeren ook een proef uit om huis-

fraaie valorisatie.

houdens te bewegen hun oud brood bij het gft te doen. Brood mag door wetgeving op gebied van dierziekten

Varianten

namelijk steeds minder als veevoer worden toegepast.

De vergistingstechnieken kennen een vijftal varianten

Brood is erg energierijk”, aldus Klaasse Bos. Ook Schip-

in processen, maar lijken in grote lijnen op elkaar. Het

hol levert jaarlijks tonnen oud brood en sandwiches,

gft-afval wordt onder zuurstofloze omstandigheden

zowel afkomstig van vliegtuigen als van de luchthaven

door bacteriën in een aantal stappen omgezet in me-

zelf. “We halen bij hen ook blikjes en flesjes op, persen

thaan en koolzuurgas. De mesofiele processen produ-

deze samen en gooien het sap in de vergister.”

ceren wat minder biogas, maar wel met een hoger (en dus energierijker) methaangehalte. De thermofiele pro-

Ook groenten uit de supermarkt die over de houdbaar-

cessen zijn in de meerderheid en hebben een wat hoger

heidsdatum zijn, vinden steeds meer hun weg naar de

rendement.

vergisters. Het laatste jaar heeft Meerlanden de capaciteit van de gasproductie ruim verdubbeld, van 1 mil-

De kwaliteit en het rendement van het biogas schom-

joen naar 2,5 miljoen kubieke meter per jaar. “Dat komt

melt met de seizoenen. De hoeveelheid ruw biogas per

door procesverbetering in de vergisting en verbetering

ton vergist gft-afval varieert van 50 tot 130 m3. In de

van het rendement in de compostering”, aldus Klaasse

winter bestaat gft vooral uit keukenafval en is de hoe-

Bos. Het tot groen gas opgewerkte biogas wordt deels

veelheid biogas hoger. In de zomer en herfst zit daar-

ingevoed in het aardgasnet, zoals ook met de vergis-

entegen meer tuinafval (blad, takken) in het gft en daalt

tingsinstallaties van Attero Wijster, HVC/ROVA Zwolle,

de productie van biogas. Daar staat weer tegenover

HVC Middenmeer en ARN Weurt gebeurt. Voor een deel

dat de aanvoer van gft in de winter ongeveer de helft

benut Meerlanden het gas om het eigen wagenpark te

lager is dan in de zomer. Dit seizoenseffect verklaart

laten rijden.

mogelijk dat veel composteerbedrijven momenteel een pas op de plaats maken met het bouwen van nog meer

Vuilniswagens rijden rond met teksten als ‘deze wagen

vergistingscapaciteit. Ze kunnen de vergister niet louter

rijdt op uw gft-afval’. Daarentegen maken Orgaworld

dimensioneren op de zomeraanvoer, want dan draaien

Lelystad, Attero Wilp, Attero Venlo en Twence Enschede

ze in winter met overcapaciteit. Bouwen ze te klein, dan

groene stroom uit hun biogas met een warmtekracht-

zitten ze in de zomer met een overschot. En het na-

installatie. Uiteraard wordt de warmte die daarbij vrij-

deel is natuurlijk dat het organisch afval door de rotting

komt weer benut in het productieproces. Met uitzon-

slecht is op te slaan om de winter door te komen.

dering van Attero Venlo produceren de vergisters uit

het nutriëntrijke digestaat (vooral stikstof en fosfaat)

Dubbel bingo

een compost die in de landbouw wordt afgezet. Ook in

Dankzij de vergistingsstap beseffen veel gemeenten

de hobbysector (potgrond) vindt de compost zijn weg.

dat ze met het gft-afval intussen een schitterende

Een deel belandt als strooisel in de koeienstal (box-

(transport) brandstof in handen hebben, met compost

compost). Gemeenten betalen ongeveer 40 euro per

op de koop toe. Een opmerkelijke trend, want vijf jaar

ton gft voor de compostering/vergisting van gft. Afzet

geleden overwogen veel gemeenten nog het bijltje er-

GRAM | september 2013

bij neer te gooien en huishoudens niet langer op te

Bioplastics

zadelen met gft-inzameling. Bij Attero merkt ook John

Van de circa 1,2 miljoen ton gft die in Nederland vrij-

Haeff, manager bioconversie, de omslag. “Uit levens-

komt, wordt vanaf eind 2013 grofweg de helft, bijna

cyclusanalyses in 2005 bleek voor het eerst dat com-

600 duizend ton vergist. Van Haeff verwacht dat het

binatie van gft-inzameling met vergisten en composte-

voorlopig hierbij zal blijven. “Alle grotere afvalwerkers

ren de meest duurzame is. Gemeenten kunnen naast

beschikken over een vergistingseenheid in hun gebied

biogas en compost ook een flinke reductie van CO2-

en er is nu sprake van een landelijke dekking.” Tot

uitstoot op hun conto schrijven.”

2010 waren de subsidieregelingen vooral gunstig voor

De compost is bovendien schoner. Van Haeff noemt

de productie van elektriciteit, dus werd er via warmte

eveneens als voordeel dat dankzij het vergisten de zou-

kracht koppeling (wkk) stroom uit biogas geprodu-

ten uit het gft in het perkolatiewater oplossen en er dus

ceerd. Daarna maakte het groen gas een opmars door.

compost overblijft die zich kan meten met potgrond.

Jammer van het niet benutten van het potentieel van de

Op die manier vermijdt de moderne compostering ook

andere helft - nog eens 600 duizend ton gft - vindt Van

het afgraven van turf uit de maagdelijke veengronden

Haeff het niet. “Er is een flinke partij ‘vers’ gft nodig om

in onder meer de Baltische Staten.

het uitgegiste restproduct, het digestaat, op te werken en te enten om er volwaardige compost van te maken”,

De opmars van de vergisting en gelijktijdige composte-

vindt Van Haeff, die bijval krijgt van Gert-Jan Klaasse

ring is voor een groot deel te danken aan het doorzet-

Bos van Meerlanden. Een niet onbelangrijk detail is dat

tingsvermogen van de vergisters van het eerste uur,

het natte digestaat moet drogen om het minerale goed-

zoals Orgaworld die de 1994 stammende Biocel-tech-

je tot rijke compost te verwerken. Tot nog toe gebeurt

niek van Heidemij overnam. De vergistingstechnieken

dat op veel plaatsen door de natte kledder uit persen,

zijn het stadium van de kinderschoenen ontgroeid. En

wat de nodige energie kost. Meerlanden en ook ARN

daarvan profiteren nu ook de gemeenten. Als later dit

en Twence laten het digestaat droog composteren zon-

jaar de vergistingsinstallatie in Tilburg wordt geopend,

der te persen. De technieken zijn hiervoor volop in de

heeft Attero maar liefst zes vergistingsinstallaties met

ontwikkeling.

vier verschillende technieken in bedrijf, zegt Van Haeff niet zonder trots. Twee daarvan, in Groningen en in

Van waste to biobased

Wijster, scheiden overigens het gft als een organische

Toch geloven de afvalverwerkers niet dat de huidige

natte fractie (ONF) achteraf uit het huishoudelijk afval.

succesvolle combinatie van vergisten en composteren

“De klant is bepalend”, redeneert Van Haeff. “Er zullen

het eindstation is voor de gft-verwerking. Zo spreekt

altijd gemeenten blijven die het om wat voor reden dan

Van Haeff van Attero over de succesvolle experimenten

ook niet lukt om in het merendeel van de wijken gft

om in de eerste fase van de vergisting in Venlo waar-

gescheiden in te zamelen. Ook die willen we blijven

devolle vetzuren uit de reactor af te scheiden. Vetzuren

bedienen.” En er is nog iets. “Ondanks gft-voorschei-

behoren tot de basisgrondstoffen van de chemische

ding bij burgers belandt evengoed nog veel gft in de

industrie. “Door ze uit gft te ontsluiten in onze twee-

restcontainer. Tussen een kwart en een derde van het

fasenvergister in Venlo, kunnen we bijdragen aan de

restafval bevat organisch materiaal dat goed te vergis-

biobased economy, de niet langer op fossiele energie

ten is. En dat halen we er met nascheiding dus nog

gestoelde economie”, zegt Van Haeff enthousiast. “Van

netjes uit.”

vetzuren gaan we nu op pilotschaal bioplastics maken.

GRAM | september 2013

Vergisting in Nederland Dat betekent dat je in de toekomst een restant sla met plastic zakje en al in de groenbak kunt gooien. Of je groenteresten in een pedaalem-

Regelgeving en subsidies

mer met bioplasticzakje gooit. Dat verleidt wellicht ook krap behuisde

De grote motor achter de vergistingstap voor de

burgers in grote steden. Dan is de cirkel echt rond.” Attero hanteert de

composteren is niet alleen de technologisch uitge-

slogan ‘van waste to biobased’.

kristalliseerde vergistingstechniek. De SDE en SDE+ regeling (stimuleringsregeling duurzame energie-

Diervoer uit insecten die gf eten

productie) trokken veel composteerders over de

Ook adviseur Willem Elsinga, expert in gft-verwerking en organische

streep. Elk jaar vindt er een tendering plaats van

reststoffen, denkt dat de route van de vetzuren als het ware een derde

projecten. Degenen die SDE-subsidie krijgen, ont-

trap in de gft-verwerking kan gaan worden. Al is eenmaal in bioplastic

vangen een bedrag dat afhankelijk is van de hoe-

omgezet gft niet meer te vergisten en te composteren. Elsinga rept van

veelheid geproduceerde energie en de gangbare

gft als één van de toekomstige bouwstenen onder de biobased econo-

energieprijs. SDE dekt het gat tussen de meerkos-

my. En er is meer. Ook de verwerking van gft tot diervoer lijkt hem een

ten van de investeringen in de groene installaties

kansrijke route. Insecten kunnen groeien op gf-afval. Daarvoor is wel

en de grijze stroomprijs. Aanvankelijk werd groene

een extra processtap nodig. “Het vergt allereerst een secure scheiding

stroom meer beloond met de SDE-regeling, nu wint

tussen ‘gf’ (keukenafval) en ‘t’”, zegt Elsinga. “Want tuinafval is vooral

groen gas. Afhankelijk van het soort groene energie

hout en zand. Beiden zijn slecht verteerbaar voor de insecten.” Tuinaf-

wordt vijf, tien of twaalf jaar lang niet getornd aan

val kan volgens hem rechtstreeks naar elektriciteitcentrale, waar het als

die vergoeding. Daarna is het de bedoeling dat de in-

biomassa kan worden verstookt samen met steenkool.

stallaties zelfstandig verder kunnen. Voor 2013 is 3 miljard euro beschikbaar. “Die regeling bevoordeelt

Zweden

de meest voordelige vormen van duurzame energie

In het Zweedse Västeras houden inwoners gf-keukenafval apart in pa-

en daar hoort vergisting van gft bij”, zegt Jan-Willem

pieren zakken van tien liter. Door deze scheiding vooraf is het keuken-

Steyvers van Attero. Alle vergisters in Nederland

afval niet alleen geschikt voor vergisting, maar behoren volgens hem

ontvangen voor twaalf jaar een prijs van 45 tot 62

ook hoogwaardiger toepassingen als diervoer tot de mogelijkheden.

cent per kubieke meter gas. “Groengascertificaten

“Hoe hoger de waarde van het product, hoe hoger de eisen die je aan

leveren bovendien het bewijs dat deze vorm van

de grondstof moet stellen”, doceert Elsinga.

groene energie honderd procent van eigen bodem

Nu is er in de EU nog wel een probleempje. Sinds de gekke koeien-

komt.” Steyvers vindt net als de andere gespreks-

ziekten als gevolg van gesjoemel met veevoer, valt keukenafval in de

partners dat boeren die met mestvergisting werken

categorie van de Europese Verordening dierlijke bijproducten. “Daar

zich niet met afvalverwerking moeten bezighouden,

moet nog grondig naar gekeken worden.” Met respect voor de Zweedse

maar louter mest en landbouwafval moeten vergis-

inspanningen, maar gaan die papieren keukenzakjes Nederland verove-

ten. Volgens berichten in de media zouden boeren

ren in een tijd waarin juist weer stemmen opgaan om keukenresten

illegaal andere reststromen aannemen en verwer-

in de gootsteen te vermalen en per riool af te voeren? “Juist in wijken

ken. Vele van de nu 120 mestvergistingsinstallaties

met veel hoogbouw, waar gft-inzameling nu nauwelijks van de grond

zouden slecht draaien en daarom op zoek zijn naar

komt, zouden de keukenzakjes soelaas kunnen bieden”, denkt Elsinga.

andere voedingsbronnen. Adequate regelgeving en

Dat diervoer kan bijvoorbeeld bestaan uit insecten. “Er vinden experi-

strenge handhaving moeten daar zo snel mogelijk

menten plaats om insecten en wormen te laten groeien op keukenafval.

een eind aan maken, zeggen de bij NVRD, VA en

Huisvliegen, sprinkhanen en meelwormen, allemaal zeer eiwitrijk spul.

BVOR aangesloten bedrijven.

Op die manier kost de gft-verwerking 35 euro per ton, maar levert deze gf-fractie 10 euro per ton op, rekent Elsinga voor. “En de hoeveelheid restafval daalt substantieel doordat er minder organisch afval in zit, dus daar ligt een directe kostenbesparing.”

Foto’s: Meerlanden, Rob Essenberg

Condenswater Als gevolg van de forse vorstperiodes en de uitbundige sneeuwval kende de Haarlemmermeerpolder afgelopen winter een wereldprimeur. In de regio rond Hoofddorp werd de gladheid bestreden door zout te strooien dat was opgelost met condenswater uit de compostering. “Dat is nog nergens vertoond”, zegt Klaasse Bos van Meerlanden. Het condenswater komt vrij bij het transport van de warme, supervochtige lucht (broei) uit de composteringstunnels naar een naburige tuinder. “We laten de warmte langs een warmtewisselaar lopen waarbij helder condenswater ontstaat”, legt de technisch verantwoordelijke uit. In de zomer worden de veegwagens van Meerlanden gevuld met dit hergebruikt condenswater, maar in de winter is er veel meer water beschikbaar. Dan heeft de tuinder immers meer warmte nodig. “We sparen met veertig strooiwagens zo’n 25 duizend liter water per strooibeurt uit. Dat is geen marginale besparing. In sommige perioden hebben we te maken met meerdere strooibeurten per etmaal”, aldus Klaasse Bos.

GRAM | september 2013

Overzicht gft-vergisters in Nederland

NIEUW 2014

HVC VErgisTiNg

Plaats: Middenmeer Vergistingscapaciteit: 80 duizend ton

OrgawOrld B.V.

Plaats: Drachten Vergistingscapaciteit: 40 duizend ton

OrgawOrld B.V.

Var B.V. Plaats: Lelystad Vergistingscapaciteit: 35 duizend ton Plaats: Wilp Vergistingscapaciteit: 60 duizend ton

NIEUW 2013

aTTErO

dE MEErlaNdEN BV Plaats: Wijster Vergistingscapaciteit: 40 duizend ton Plaats: Rijsenhout Vergistingscapaciteit: 42 duizend ton NIEUW 2014

NaTuurgas OVErijssEl (rOVa/HVC)

iNdaVEr NEdErlaNd Plaats: Zwolle Vergistingscapaciteit: 45 duizend ton

Plaats: Alphen aan den Rijn Vergistingscapaciteit: 75 duizend ton NIEUW 2014

TwENCE BV

Plaats: Hengelo Vergistingscapaciteit: 50 duizend ton

aTTErO

arN BV Plaats: Tilburg Vergistingscapaciteit: 70 duizend ton NIEUW 2015

Plaats: Nijmegen Vergistingscapaciteit: 42 duizend ton

aTTErO

Plaats: Maastricht Vergistingscapaciteit: 70 duizend ton

Plaats: Venlo Vergistingscapaciteit: 90 duizend ton

benutten van warmte | rijden op groen gas | productie van elektriciteit | invoeden op aardgasnet | afzet CO2 naar glastuinbouw

Bron: Vereniging Afvalbedrijven/AlbertsKleve BNO

FT 2013 Binnenwerk opmaak 5.indd 24

GRAM窶ポ窶ピeptember 2013

CMY

www.orlaco.nl

Vision is our mission

RADAREYE

Actief detectie systeem

Telefoon: (0) 342 404 555 E-mail: info@orlaco.nl Ad_OT_GRAM_Orlaco.indd 1

26-08-13 08:55

N IEUWTJES VAN DE ZAKE LIJKE M A RK T

NIEUWS

Dag van de Openbare Ruimte De Dag van de Openbare Ruimte is het jaarlijkse ontmoetingsmoment voor ie-

Pollutec Horizons

dereen die werkt binnen het werkveld

Op zes maanden voor beursaanvang,

openbare ruimte: ontwerp, inrichting,

heeft de Pollutec Horizons, internationale

onderhoud en beheer. De volgende editie

vakbeurs met geavanceerde oplossingen

is op 9 en 10 oktober in Expo Houten.

voor milieu en duurzame ontwikkeling,

Er worden productinnovaties gedemon-

hoge verwachtingen van de aankomende

streerd op het gebied van openbare ver-

beurseditie. De Pollutec Horizons vindt

lichting, groen, spelen, straatmeubilair

plaats van 3 t/m 6 december 2013 in Pa-

en bestrating. Ook vertegenwoordigd op

ris Nord Villepinte en richt zich op een

deze beurs:

steeds breder vakpubliek. Het is dit jaar het enige algemene Europese evenement in deze sector. Tijdens de aankomende Root Barrier BV biedt oplossing

beurseditie komen alle onderwerpen aan

tegen wortelopdruk

bod: afvalverwerking, waterzuivering,

Bijna elke gemeente heeft te maken met

hernieuwbare energie, efficiënt energie-

beschadiging van asfalt door wortelop-

gebruik, luchtkwaliteit, risicopreventie

druk. Het RootBarrier® 360 (stand 1.208)

en verantwoord inkopen, met speciale

wortelweringscherm is een economische

nadruk op onderzoek en innovatie.

en duurzame oplossing tegen worteConGreen, een nieuw concept voor

lopdruk. Het is een verticaal te plaat-

Behalve deze sectorgerichte aanpak, be-

duurzaam verharden

sen 100% polypropyleen wortelwering-

licht de Pollutec Horizons 2013 verschil-

ConGreen zorgt voor een minimale aan-

scherm gebaseerd op DuPont™ Xavan®

lende overkoepelende thema’s zoals de

voer van nieuwe bouwstoffen en géén

met een tweezijdig aangebrachte extru-

focus op de duurzame stad en duurzame

afvoer van materialen die al op de locatie

sie coating. Dit wortelweringscherm is

industrie en, voor de eerste keer, duur-

aanwezig zijn. Ieder aanwezig bodem-

flexibel, licht, 100% recyclebaar en resis-

zame ontwikkeling in zorginstellingen.

materiaal is bruikbaar, evenals materi-

tent tegen bacteriën en andere chemica-

Daarnaast wordt er gekeken naar de mi-

alen zoals bijvoorbeeld puin en/of een

liën. Met dit scherm wordt niet alleen het

lieubewuste aanpak van andere econo-

reeds aanwezige asfaltconstructie. Deze

asfalt beschermd, maar ook de funderin-

mische sectoren, zoals handel en distri-

methode leidt tot een forse besparing op

gen, kabels, leidingen en rioleringen.

butie en de voedingsmiddelensector.

besparing op de aanschaf van nieuwe

Inl. www.openbareruimte.nl Toegang is

Inl. Promosalons Nederland, email: info@

bouwstoffen.

gratis, registratie via de website.

promosalons.nl, tel: 020-4620020.

genoemde transportbewegingen en een

Inzamelproef kleine elektrische apparaten Gemeente Leeuwarden, Wecycle, Omrin

dichtbij huis in te leveren. Het doel van

en PostNL zijn op 2 september een inza-

de proef is inwoners bewuster te maken

melproef gestart voor kleine elektrische

van het belang van recycling en hen te

apparaten. Inwoners van Leeuwarden

stimuleren apparaten apart in te leve-

kunnen hun afgedankte kleine elektri-

ren. De proef duurt een jaar. Voor meer

sche apparaten voortaan ook kwijt in

informatie over de inzamelproef en de

inleverbakken die hangen onder brie-

locaties van de brievenbussen met inle-

venbussen verspreid over de gemeente.

verbakken: wecycle.nl/leeuwarden

Hiermee bieden de partijen inwoners het gemak om oude of kapotte kleine appa-

Wethouder Milieu van de gemeente Leeu-

raten, zoals mobiele telefoons, föhns,

warden Isabelle Diks en John Vernooij,

mp3-spelers en elektrisch speelgoed,

algemeen directeur Omrin

GRAM | september 2013

Colofon Uitgever NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM Telefoon 088 - 3770000 E-mail post@nvrd.nl I-net www.nvrd.nl

Redactiecommissie Rob Schram, RMN (hoofdredacteur) Marc Maassen, GAD Bas Peeters, NVRD Herman Beerding, BMS Riny de Jonge, stadsdeel Amsterdam-Oost Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn Willy Brinkbäumer, Twente Milieu Martin van Nieuwenhoven, Agentschap NL Diederik Notenboom, De Meerlanden

Agenda 2 oktober Afvalconferentie Organisatie door: Ministerie I&M, VA en NVRD Inl. www.afvalconferentie.nl 9-10 oktober Dag van de openbare ruimte, Expo Houten Inl. www.openbareruimte.nl 30 oktober

Eindredactie

NVRD Themadag ‘meer recycling, meer verantwoordelijkheden’

Karin Hegeman en Karin Giesen Postbus 1218, 6801 BE Arnhem tel. 088 - 3770000 e-mail: hegeman@nvrd.nl

Inl. www.nvrd.nl

Advertentie-exploitatie Bureau Van Vliet Postbus 20, 2040 AA Zandvoort tel. 023 - 5714745 e-mail: M.dewit@bureauvanvliet.com

6 november Landelijk Zwerfafvalcongres ‘Het rendement van schoon’, Jaarbeurs Utrecht Inl. www.gemeenteschoon.nl 27 november Nationaal Congres Beheer Openbare Ruimte

Opmaak en druk Weevers Grafimedia, www.weevers.nl

Inl. www.crow.nl

Officieel vakblad van de NVRD

Abonnementenadministratie NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad € 98,– excl. BTW. België € 122,50 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: € 11,50.

Beëindiging abonnement Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd.

VanDoClean Hoge kosten voor reinigen olielekkages?

Olielekkages zijn gemakkelijk zelf te reinigen m.b.v. AQUAQUICK 2000. Deze unieke wegdekontvetter wordt al toegepast door bijna alle brandweerkorpsen en wegbeheerders. Bespaar op kosten en tijd, wij informeren u graag! GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

VanDoClean B.V. / Absorbit Tel. 0416-66 80 60 Fax 0416-66 80 65 info@vandoclean.nl www.vandoclean.nl

Doe mee en nomineer de uitblinker(s) van 2013 ■

Vorig jaar is Marijn Meijdam uit Culemborg gekozen tot Uitblinker van het jaar. Zijn collega’s omschreven Marijn als een buitengewoon vriendelijke persoon die een onmisbare rol speelt in het betrekken van inwoners bij het schoonhouden van de wijk. Marijn is in zijn werk niet te stoppen en altijd zeer gedreven en precies. Kortom, een terechte uitblinker!

Wie volgt hem op? NIEUW!

Dit jaar kunnen voor het eerst ook teams worden aangemeld

www.uitblinker2013.nl Verkiezing van De Uitblinker 2013

Straatreinigers, straatvegers, medewerkers groenbeheer en medewerkers afvalbeheer houden Nederland blinkend schoon. Zij zorgen in uw gemeente voor schone straten & tevreden inwoners. Natuurlijk mag dit niet onopgemerkt blijven! Daarom kiezen we binnenkort de Uitblinker 2013.

Nomineer uw meest uitblinkende collega of collega’s

Heeft u een collega of medewerker die uitblinkt in zijn of haar werk? Of heeft u een team dat uitzonderlijk uitblinkt? Nomineer deze persoon of het team dan voor de Uitblinker 2013. Dat kan tot en met 1 oktober 2013 via: www.uitblinker2013.nl.

Stem mee! De Uitblinker 2013 is een initiatief van Gemeente Schoon in samenwerking met de NVRD

Prijsuitreiking

Een vakkundige jury selecteert de winnaar uit 10 genomineerden. Dit jaar maken teams en personen kans op de titel Uitblinker 2013. Ook het Nederlandse publiek stemt mee. De Uitblinker 2013 wordt uitgereikt tijdens het Landelijk zwerfafvalcongres op 6 november.