Gram april 2017 def by NVRD

JAARGANG 108 | NUMMER

GRAM VAKBLAD VAN DE

April 2017

Composteren en milieubelasting

Meer service voor de burger: in één rondgang verschillende fracties inzamelen

Nieuwe trend: lokale verwerking van etensresten Scheidingsgedrag positief beïnvloeden

inhoudsopgave

Vakblad van de NVRD

Thema: Meer service voor de burger In één rondgang minicontainers en afvalzakken met pmd inzamelen. Een extra bak aan de vuilniswagen voor herbruikbare stromen én de Milieuboer die alles in één keer scheidt.

Pilot verbeteren afvalscheiding hoogbouw Eind 2014 ging het project ‘Verbeteren afvalscheiding in de hoogbouw’ van start. Doel van dit project van VANG-Huishoudelijk Afval is inzicht krijgen in gedragsbepalende factoren voor afvalscheiding en de effectiviteit van gedragsmaatregelen (interventies).

05 Bezem 12 Comeback voor Ondergronds Afvaltransportsysteem 16 Composteermachines voor etensresten bevallen goed 21 NVRD Nieuws 21 Column Olaf Prinsen 22 Eigen bv voor buitendienst Doetinchem Foto voorplaat:

24 Techniekfabriek Deventer:

Herman Engbers, Hollandse Hoogte,

werkgelegenheid en grondstof-

lees verder op pag. 6

hergebruik allebei op één! 26 Grondstoffen voor een succesvolle campagne 28 Nieuwe rubriek: De leden centraal 29 Branchenieuws 30 Agenda en colofon Het grondstoffenmon(d)ster Re-Pete op Bevrijdingsfestival Overijssel op pag. 26

GRAM | april 2017

Uw bedrijfsproces optimaliseren op basis van uw eigen data! Ook een ondergrondse container van 10 jaar oud kan met behulp van BWaste vulgraadsensoren ultramodern communiceren. De data uit de vulgraadsensoren komt naar voren in het BWaste Dynamic Routing Softwareplatform wat bestaat uit een Dashboard, een overzicht van containers en stortlocaties met gecombineerd volume van meerdere containers, routecreatie op basis van voorspelling en rekening houdend met capaciteit van voertuigen. Een Fleetmonitor in combinatie met een Mobiele App, TomTom of boordcomputer. De data overdracht vindt plaats volgens de meest moderne protocollen van datatransfer o.a. Lora, Sigfox of GPRS. BWaste. Smart Cities, Better Living.

Vulgraadsensor

Dashboard

BWaste International BV - info@bwaste.nl - 0570 600 281 - www.bwaste.nl

BEZEM Gekozen Ik was nooit een bezem die als eerste werd gekozen om de beste straten te vegen, ook niet de slechtste. Beetje ‘in between’. Tegenwoordig zou dat als zwaar saai worden gezien. Het grijze midden. Beetje paars II of Rutte III. Van alles wat. Ik vond dat zelf nooit erg, in tegendeel, ik vond dat wel prima. Waarom zou ik per se ergens bij willen horen? Waarom per se bij de sterke stoere nieuwe bezems of de oude versleten versies? Niets mis met het midden. Anders moet je maar de hele tijd je best doen om er bij te horen of je er juist van af te zetten, in plaats van doen wat je het liefst zou willen, je werk. Extreem is leuk, maar meestal maar voor even. Extreem valt meestal niet in de categorie duurzaamheid. Als u dit leest zijn de verkiezingen achter de rug, is het stof neergedaald en zijn de verschillende toenaderingen die we formatie noemen mogelijk al begonnen. Of informeren of geen idee, hopelijk in ieder geval geen Belgische toestanden. Gaan we over links of gaan we over rechts? Vrije

markt, geen centrales sluiten, of meer sturing en volle inzet op winden zonne-energie? Zult u zich herkennen en heeft u vertrouwen of heeft u dat definitief verloren omdat u helemaal niets terugziet van wat u wilde? Hoe extreem ook. Wordt u blij van het midden? Ons vakgebied zou ik niet direct willen betitelen als extreem. Ja extreem nuttig en extreem zichtbaar als we niets doen. Dat wel. Als er ergens sprake is van een werkveld waar we alles tegenkomen, dan is het wel bij ons. Van rechts tot links, allen werken samen met maar één doel, een schone stad, een goede service op afval en grondstoffen. Zonder aanziens des persoons. Extreem goed samenwerken, dat is het. Laat de mensen uit Den Haag maar eens langskomen om met ons te praten. Weten ze snel genoeg wat er kan en hoe het moet. Sociaal, economisch en milieutechnisch. Wordt het de snelste formatie ooit denk ik. Ik zet de koffie vast klaar.

GRAM | april 2017

Thema: meer service voor de burger DILEMMA: IN ÉÉN GANG ZAKKEN EN CONTAINERS OPHALEN

Alles in één wagen? In één rondgang minicontainers en afvalzakken met pmd inzamelen. Een mooi streven om inwoners zelf hun inzamelmethode te laten bepalen. In de praktijk nog een aardige puzzel. In Barneveld is het ‘ei’ nog niet gelegd. De experts achter de zij- en achterladers denken mee. Barneveld wil het VANG-doel van 75 procent gescheiden inzameling in

niet zo snel aan de maximaal toegestane hoeveelheid

2020 beslist gaan halen, stelt coördinator reiniging Gerard van der Bij

komen, voor wat betreft het aantal containers is dat wel

van de gemeente op de grens van de Gelderse Vallei en Veluwe. Op dit

anders. Gezien de vergrijzing en het feit dat voor bela-

moment loopt een aanbesteding voor vier minicontainers (240 liter) bij

ders geen mogelijkheid meer is op 60-jarige leeftijd met

de 16 duizend laagbouwaansluitingen. De containers dekken de stro-

pensioen te gaan, is dat zeker een zorgpunt. Zakken

men gft, pmd, papier en restafval af. De inzameling van de groente- en

met zijladers inzamelen zie ik niet zitten. Je moet dan

fruitfracties uit de keuken is nog onderwerp van studie. “Na de zomer-

veel te hoog gooien. We zijn er nog niet uit.”

vakantie willen we de nieuwe inzamelmiddelen met aangepaste apparatuur en software uit gaan zetten. Dan kunnen we uiterlijk in het laatste

Betaalzakken

kwartaal van dit jaar van start.”

Directeur Johan Dingemans van Haller Benelux denkt graag mee. Bij deze inzamelvoertuigenleverancier heeft

De gemeente kan prima uit de voeten met de huidige zeven zij- en ach-

Barneveld een aantal jaren terug zijn vijf zijladers aan-

terladers, die erop toegerust zijn om mini-containers te legen. Toch komt

geschaft. “Zakken zijn prima te verwerken, mits je een

er nog iets extra’s bij kijken. De raad heeft besloten inwoners binnen de

aangepaste container aan de wagen hangt. Het klopt

bebouwde kom de mogelijkheid te geven hun pmd ook in zakken aan

dat je dan weer beladers nodig hebt, gezien de P90-

te bieden. “Begrijpelijk”, zegt Van der Bij. “Niet iedereen heeft plek in

norm al snel twee. En als je een diftar-systeem hanteert,

zijn tuin voor vier containers. We zien dat sommige inwoners met een

zul je betaalzakken in moeten voeren.” Met één wagen

tuin die wel groot genoeg is, daar ook voor kiezen, omdat ze geen vier

rondrijden houdt overigens in, merkt Dingemans op,

containers willen hebben staan.” De gemeente onderzoekt nu de moge-

dat je qua volume langer bezig bent. “Goede logistie-

lijkheid om met één voertuig zakken en containers op te halen. “Als dat

ke oplossingen blijven een kwestie van maatwerk. In

met één wagen kan, scheelt dat uiteraard in kosten voor personeel en

elke gemeente is het weer anders. Tilburg gebruikt een

materieel. Vanuit milieutechnisch oogpunt is dat ook beter. Bewoners

voertuig met meerdere compartimenten om oudpapier

zullen het ongetwijfeld waarderen”, somt Van der Bij de voordelen op.

en kunststof in te zamelen. Om daadwerkelijk winst te

Maar hij ziet ook minpunten. “Om dit met achterladers te doen, heb je

behalen, moeten compartimenten tegelijkertijd vol zit-

weer beladers nodig die meelopen.” Dat laatste geeft arbo-perikelen,

ten en moet je op één punt kunnen lossen voor verdere

voorziet hij. De P90-norm stelt een maximum aan het aantal containers

verwerking. Anders zijn veel extra kilometers en extra

en de hoeveelheden, die beladers aan mogen pakken. “Met pmd zul je

wagens nodig. Dat zijn belangrijke punten.” Bij GeesinkNorba, dat eerder de twee Barneveldse achterladers leverde, ziet Key Accounts Manager André Komen dat gemeenten voor uiteenlopende dilemma’s komen te staan nu ze grondstoffen apart gaan inzamelen. “Technisch is veel mogelijk. In Zweden hebben we een inzamelvoertuig ontwikkeld dat in vier aparte compartimenten verschillende stromen tegelijk op kan halen.” PMD in zowel zakken als minicontainers meenemen kan met zij- en achterladers, geeft Komen aan. “De inwerphoogte bij achterladers is één meter, dus arbo-technisch in orde. Bij zijladers kunnen de zakken inderdaad via een container in het voertuig worden gebracht. Voor beide type voertuigen geldt dat er een belader mee moet lopen.” Tekst: Pieter van den Brand

GRAM | april 2017

Thema: meer service voor de burger MEERLANDEN: EXTRA IMPULS AAN GRONDSTOFFENINZAMELING

Het grondstoffenbakkie komt zo Een idee geboren in eenvoud: hang aan de wagens van de wijkploeg een bak waar inwoners herbruikbare stromen in kunnen doen. Een extra service voor de burger zonder extra logistieke kosten voor de dienstverlener. Meerlanden is in drie gemeenten een proef met de ‘Grondstoffenaanhanger’ gestart. Meerlanden is continu op zoek naar nieuwe oplossingen om het terugwinnen van waardevolle grondstoffen uit het restafval verder op te voeren. Het uitvoeringsbedrijf heeft in zijn programma ‘Samen sneller circulair’ tal van proefprojecten op stapel staan, om deze ambitie voor uiteenlopende grondstofstromen handen en voeten te geven. Onder de projecten bevindt zich de onlangs in Bloemendaal, Heemstede en Lisse begonnen proef met de Grondstoffenaanhanger. De aanhanger, legt Just Zandhuis van Meerlanden uit, is bedoeld voor herbruikbare stromen die niet in het restafval thuishoren maar inwoners vaak niet in de eigen wijk weg kunnen brengen. “Dan moet je denken aan kleine elektrische apparaten, frituurvet, textiel, spaarlampen, tl-buizen, batterijen, inktpatronen en cd’s en cd-roms”, somt de programmadirecteur Circulaire Economie en manager dienstverlening publieke sector op. “Als dit soort spullen stuk gaat, is de neiging groot het snel even bij het restafval te doen. De Grondstoffenaanhanger stelt ons in staat de service aan bewoners aanzienlijk te verhogen, doordat ze waardevolle stromen voortaan in hun eigen wijk weg kunnen brengen zonder dat ze naar de milieustraat hoeven. De voertuigen van onze teams die de openbare ruimte beheren, zijn de hele week actief in de wijken. Zo kunnen mensen hun grondstoffen eenvoudig kwijt op weg naar

het straatbeeld opereert. “Centraal staat of inwoners het als een service

hun werk, school, supermarkt of sportclub.” De Grond-

ervaren en hoe we dit instrument verder zouden moeten optimaliseren.”

stoffenaanhanger, waar Meerlanden een aantal voertui-

De grondstoffenaanhanger, benadrukt hij, is meer dan een fysieke aan-

gen van de groenploeg mee heeft uitgerust, is voorzien

hanger. “We leggen immers een koppeling tussen het beheren van de

van een GPS-tracker. Daardoor kunnen inwoners via de

buitenruimte en de inzameling. In de praktijk is de integratie van deze

website van Meerlanden zien waar de aanhangers zich

twee werkvelden al in volle gang”, zegt Zandhuis. Een mogelijk nadeel

bevinden. Op de site staat voor elke week een planning

is dat de grondstoffenaanhanger niet voortdurend wordt bemand. “De

waar de aanhangers komen te staan. “Voor ons levert

medewerkers van de groenploeg zijn altijd in de omgeving van de aan-

het geen extra logistieke bewegingen en kosten op”,

hanger aan het werk, maar staan er niet naast. Er is dus niet continu

benadrukt Zandhuis.

controle of de aanhanger op de juiste manier wordt gebruikt. De buitendienstmedewerkers zelf vinden het in elk geval een leuk initiatief. Intern

Beleving

wordt er goed op gereageerd. Al deelt niet iedereen dezelfde verwach-

Meerlanden laat de proef begeleiden door een hoge-

tingen. Het zijn immers toch de bewoners die het moeten doen.”

school. Doel is onderzoek te doen naar het gebruik van de aanhanger, de beleving ervan en hoe het voertuig in

Tekst: Pieter van den Brand

GRAM | april 2017

Acht miljoen oude autobanden inzamelen per jaar... …dat zijn alle ingeleverde gebruikte personenwagenbanden in Nederland …dat is gelijk aan de oppervlakte van 400 voetbalvelden

…op milieuverantwoorde wijze verwerkt …dit levert 32 miljoen kilo hoogwaardige grondstoffen …dit betekent bijna 60.000 ton minder CO2-uitstoot …daarmee besparen we CO2 gelijk aan de emissie van 400 miljoen autokilometers (10.000 keer de aardbol rond) of de aanplant van 400.000 nieuwe bomen

Inzamelen oude banden. Voor een schoner milieu. Alle gebruikte autobanden worden in Nederland door RecyBEM ingezameld en op een milieuverantwoorde wijze verwerkt. RecyBEM is een initiatief van uw bandenleverancier. Het RecyBEM-systeem is door het ministerie van I&M algemeen verbindend verklaard (AVV). Hierdoor heeft RecyBEM kracht van wet.

www.bandenmilieu.nl

Oude banden, nieuw leven.

Thema: meer service voor de burger RCW-GEMEENTEN ZIEN LAAGDREMPELIG CONCEPT BELOOND

Milieuboer scheidt alles in één keer De drempel om afval aan te bieden, moet zo laag mogelijk zijn, weten Marum, Leek en Grootegast en Zuidhorn. De gemeenten in het Groningse Westerkwartier gebruiken ruim twaalf jaar het systeem van de Milieuboer en de Milieuzak. Overduidelijk is dat de hoeveelheid restafval gigantisch is teruggelopen. De tekst op de website van de Milieuzak.nl liegt er niet

hebben we een breed opgezette milieustraat, waar we ook nog eens

om. ‘Het systeem van de Milieuzak is met 90 procent

veel afvalstromen inzamelen”, zegt Zijlstra.

deelname het meest succesvolle systeem in Nederland. Ruim 70 procent van het ingezamelde materiaal wordt

Social return

geschikt gemaakt voor hergebruik!’ Al sinds 2005 ge-

Het private afvalbedrijf HRM heeft veel ervaring met het inzetten van

bruiken de gemeenten Marum, Leek en Grootegast en

mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt, licht Zijlstra toe. “So-

Zuidhorn dit voor inwoners gratis instrument om kunst-

cial return is een belangrijk thema voor bestuurders. De Milieuboer ver-

stofverpakkingen en drankenkartons in te zamelen.

vult in dat opzicht een goede functie. Deze inwoners krijgen zo weer

Jaarlijks wordt er met de Milieuzak bij de zo’n 27 dui-

een kans. Natuurlijk is de Milieuboer een arbeidsintensief systeem, ver-

zend aansluitingen in de gemeenten in het Groningse

geleken met de moderne gemechaniseerde inzamelsystemen. Maar onze

Westerkwartier circa 1800 ton van beide stromen op-

medewerkers houden ervan om met hun handen te werken en ze doen

gehaald. Omgerekend dertig kilo per inwoner per jaar.

dit werk met plezier.” Sterker nog, de beladers hebben zich tot volmaakt

“We zamelen 95 procent van de kunststofverpakkingen

scheidingsspecialist ontwikkeld. Ze zorgen ervoor dat de aangeboden

en drankenkartons in. Volgens onze sorteeranalyses

stromen in het juiste compartiment terechtkomen. “Ook inwoners wer-

zitten deze twee stromen bijna niet meer in het restaf-

ken erg goed mee”, vult Zijlstra aan, “en houden hier rekening mee bij

val”, vertelt beleidsmedewerker Jan Zijlstra van Groot-

het aanbieden van hun afval. Dat is logisch, want we werken inmiddels

egast en secretaris van de Reinigings Commissie Wes-

al zo lang met dit systeem. Het draagvlak is groot en dat vertaalt zich in

terkwartier (RCW). De plastic Milieuzak is transparant

een hoge respons. We zijn de volledige inzamelcijfers nog op een rij aan

en dat dient een doel, legt Zijlstra uit. “Zo kunnen we

het zetten. Maar overduidelijk is dat de hoeveelheid restafval gigantisch

visueel vaststellen wat erin zit. De enige tekst op de zak

is teruggelopen. Ik weet zeker dat we heel dicht in de buurt komen van

beschrijft wat erin moet. Meer hoeft er niet op te staan.”

het landelijke doel van 100 kilo restafval gemiddeld per inwoner.”

Het inzamelsysteem waar het Milieuzak-concept deel

Tekst: Pieter van den Brand

van uitmaakt, heet de Milieuboer. Dit samen met het private inzamelbedrijf Hoeksema Regionale Milieudiensten (HRM) bedreven systeem haalt met één voertuig gelijktijdig een scala van afvalstromen op. Naast het verpakkingskunststof en de drankpakken in de Milieuzak ook papier, glas, textiel, gf-keukenstromen, blik, oliën/vetten en elektrische apparaten. In Leek neemt de Milieuboer ook het gft- en het restafval mee. In de overige gemeenten hebben inwoners daar minicontainers voor. Zijlstra: “We willen zo dicht mogelijk op de burger zitten. De drempel om afval aan te bieden, moet zo laag mogelijk zijn. In campagnes maken we inwoners erop attent nog meer materialen uit hun restfracties te scheiden. Daar verdienen ze zelf aan, want we hanteren een diftarsysteem voor restafval.” Zijlstra ziet de gescheiden ingezamelde stromen jaarlijks nog steeds licht groeien. Sinds twee jaar haalt de Milieuboer ook jaarlijks 22 duizend liter oliën en vetten en kleine elektrische apparaten (33 ton) op. “Naast de Milieuboer

GRAM | april 2017

In Almere gaan ook bedrijven afval scheiden Voor huishoudens is het scheiden van afval de normaalste zaak van de wereld. Maar bij bedrijven waar ook veel papier, plastic en drankenkartons worden gebruikt, verdwijnt alles vooralsnog in dezelfde prullenbak. In Almere gaan ze dat anders doen. De stad wil in 2020 afvalvrij zijn en dus komen er nu ook papierbakken en plasticcontainers op scholen, buurtcentra, zorgpunten en al het gemeentelijk vastgoed. En er komt geen cent subsidie aan te pas.

Waar er voor het scheiden van huishoudelijk afval in Nederland al tal

doen als het ze in Almere zou lukken om commerci-

van regelingen zijn – denk aan de campagne Van Afval Naar Grondstof

ële partijen bereid te vinden om ook bij bedrijven ge-

– zo was er voor het scheiden van dezelfde afvalstromen bij bedrijven

scheiden in te zamelen. “Want die stroom zogeheten

nog weinig geregeld. Johan Luiks, teamleider beleid en advies bij de

stedelijk afval bij bedrijven is behoorlijk groot”, legt

gemeente Almere legt uit wat er aan de hand is. “In Nederland heb

Luiks uit. “Exacte getallen ken ik niet, maar het gaat

je de rare situatie dat er onderscheid wordt gemaakt tussen aan de

om aanzienlijke hoeveelheden. Het is daardoor na-

ene kant huishoudelijk afval en aan de andere kant bedrijfsafval. Voor

tuurlijk ook interessant. Particuliere inzamelaars rich-

persoonlijk afval zijn allemaal goede regelingen binnen het project

ten zich nu vooral op twee afvalstromen, namelijk pa-

Van Afval Naar Grondstof, maar voor bedrijfsafval hebben we die af-

pier en restafval. Die twee zijn wat logistiek betreft op

spraken niet. Dat leidt in de praktijk tot de situatie dat de particuliere

dit moment de enige lonende stromen. Als bedrijf kun

inzamelaars het bedrijfsleven maar gewoon links laten liggen als het

je wel meer gescheiden inzamelen, maar dan worden

gaat om gescheiden inzameling.”

er hele hoge bedragen in rekening gebracht. Dusdanig hoog dat de meeste bedrijven toch terugvallen op

Verloren afvalstromen

restafval. Om het wel de moeite waard te maken voor

Maar in Almere hebben ze de ambitie om ook die ‘verloren’ afvalstro-

inzamelaars om gescheiden bedrijfsafval op te halen,

men op te vangen. “In Almere hebben we gezegd, we willen een afval-

moet je dus zorgen dat het aanbod fors toeneemt. En

loze stad worden voordat de Floriade hier begint in 2020. Maar we

daar zijn we mee aan de gang gegaan.”

zijn geen afvalloze stad op het moment dat bedrijven hun afval nog niet gescheiden aanbieden. En hoe kunnen we dat veranderen? Dan

Almere ging met die uitdaging de boer op en vroeg

moeten dus ook de bedrijven mee.” Het zou een flink duit in het zakje

bedrijven mee te doen aan een project waarbij op grote schaal afval wordt gescheiden. “In eerste instantie hebben we een beroep gedaan op het maatschappelijk middenveld. We hebben presentaties gehouden voor besturen. Om te beginnen bij onze scholen. Die hebben hun intentie uitgesproken om alle Almeerse scholen afvalloos te laten worden. Allemaal andere maatschappelijke

organisaties

hebben

zich

daar

daarna ook bij aangesloten, zoals de buurthuizen, de zorgpunten en al het gemeentelijk vastgoed. Vorig jaar hebben we al het eerste afvalloze stadhuis georganiseerd in Almere en nu is er dus ook de ambitie om al het gemeentelijk vastgoed afvalloos te laten worden. Dat moet financieel kunnen, ondanks dat er geen subsidies voor beschikbaar zijn. Als de hoeveelheden maar groot genoeg zijn, dan kun je er een logistiek onder leggen die wel profijtelijk is. In de oude situaties rijden de particuliere afvalwagens naar een adresje en de volgende klant zit 10 kilometer verderop. Op het moment dat we al het gemeentelijk vastgoed op een grote hoop vegen en aanbesteden, dan moet het uit logistiek oogpunt absoluut profijtelijk zijn.”

GRAM | april 2017

Commitment De marktpartijen reageerden in eerste instantie sceptisch, vertelt Johan. “Ze dachten dat het nooit zou lonen zonder subsidie. We hebben hier en daar dus wat moeten masseren om duidelijk te maken waarom het tot nu toe nooit gelukt is en dat het met een goed plan toch lonend kan zijn. Dat is goed opgepakt gelukkig.” Maar vanzelf ging het niet, zo weet de Almeerse teamleider ook. “Het was best ingewikkeld om alle neuzen in dezelfde richting te krijgen. Mensen hebben allemaal redenen waarom het niet kan. ‘We hebben het pas aanbesteed of we hebben dat soort afval niet’, zeggen ze dan. Ook veel gehoord: ‘we hebben het nu te druk’ of ‘degene die er over gaat is nu op vakantie’. Het krijgt eigenlijk geen prioriteit, zo merkten we. Pas als het een sense of urgency heeft bij de deelnemers blijven ze aangehaakt en krijgt het project iedere keer de prioriteit. Dat is echt nodig, want anders zakt het heel gemakkelijk weg in de waan van de dag.” Belangrijkste leerpunt voor Luiks is dat het bestuur van het bedrijf of de organisatie aan boord moet zijn. “Daar hebben we veel aandacht aan besteed in de beginfase. We hebben hen de intentie uit laten spreken dat ze de stelling onderschrijven en eraan mee willen doen. Op het mo-

Johan Luiks: “Om het de moeite waard te maken voor inzamelaars om gescheiden bedrijfsafval op te halen, moet je zorgen dat het aanbod fors toeneemt. En daar zijn we mee aan de gang gegaan.”

ment dat je het bestuur om hebt dan zie je dat de rest van de organisatie ook volgt.” Signaal De lobby van de gemeente had succes, mede van-

inzamelaar om straks al die gescheiden stromen bedrijfsafval op te

wege de deelname van al het gemeentelijk vastgoed,

gaan halen. En daarbij gaat het volgens Johan Luiks niet alleen om het

den nu enkele honderden bedrijven mee aan de proef.

ophalen. “Het gaat in eerste instantie om het goed organiseren van de

“Andere bedrijven, bijvoorbeeld binnen het midden-

particuliere inzameling zelf, aan de andere kant - wat er onlosmakelijk

en klein bedrijf, kunnen zich straks ook aansluiten.

mee verbonden is - is dat je ook een afvalsysteem in de gebouwen

De opening is er om onder dezelfde voorwaarden in te

organiseert. Als je dat niet een op een op elkaar afstemt dan gaat het

stappen. Daarmee hopen we ook een signaal te geven

alsnog mis. Daarom hebben we bij de aanbesteding ook aangegeven

aan het MKB hier. Dat ze mee kunnen doen in deze

dat ook de infrastructuur in het gebouw geregeld moet worden. Die

aanbesteding. Het voordeel is dat ze voor gelijke kos-

aanbesteding loopt nog, dus ik kan er niet al te veel over vertellen,

ten uiteindelijk toch een milieubijdrage leveren in de

maar daar komt zeker een mooie creatieve oplossing voor.”

vorm van maximaal afval scheiden. Via een aanbesteding wordt de komende weken gezocht naar de beste

Tekst: Sander Wageman

GRAM | april 2017

Comeback van de ‘afvalstofzuiger’ Het ondergronds afvaltransportsysteem (OAT) is een Zweeds systeem dat begin deze eeuw in Almere en Arnhem werd geïnstalleerd. Nu overweegt Amsterdam het in te voeren in een zeer compacte nieuwbouwwijk.

Maar daar is in de Sluisbuurt helemaal geen plaats voor, besefte de gemeente al gauw. “Ik zag de maquette voor de buurt met de nadruk op de kwaliteit van de openbare ruimte en meer aandacht voor fietsverkeer in plaats van autoparkeerplaatsen”, vertelt projectleider Ruben Voerman. “En ik dacht meteen dat die afvalcontainers en de afvalauto’s daar helemaal niet bij passen. We zouden geloof ik om de vijftig meter een containerparkje moeten aanleggen.” Voerman ging zich oriënteren en belandde onder meer in Stockholm. Daar zorgt een ondergronds afvaltransport (OAT) al sinds de jaren zestig voor de afvoer van afval zonder dat er een vuilnisauto aan te pas komt. Het systeem, ontwikkeld door Centralsug, thans ENVAC, werkt als een soort vacuümriool. Enorme ventilatoren zuigen vanaf een centraal punt het afval vanuit inzamelcontainers, doorgaans inpandig, aan. Alsof het een potje sjoelbakken betreft, kan door een ingenieus kleppenstelsel naar believen in een gebied Diverse bedrijven en kantoren rondom Arnhem Centraal

bijvoorbeeld eerst alle restafval worden aangezogen,

zijn aangesloten op het OAT

vervolgens groente- en fruitafval, dan papier en tenslotte PMD-afval. Ook in metropolen Barcelona, Parijs en Londen en verder weg in Dubai en Singapore is

Amsterdam groeit als kool. De stad wil 50 duizend woningen bouwen

het OAT-systeem van ENVAC – en zijn concurrenten –

in tien jaar, zonder dat daarvoor de stadsgrenzen worden overschre-

aangelegd of wordt het overwogen. Inzamelvoertui-

den. Dat betekent zeer compact bouwen, met veel hoogbouw. Eén

gen op straat en containers in het straatbeeld zijn

van die concrete projecten is de Sluisbuurt, op het Zeeburgereiland,

overbodig. In de woningen op etageniveau of in het

oostelijk in Amsterdam, vlakbij IJburg. Daar moet eind 2018 een begin

magazijn van winkelpanden en bedrijven staan toe-

worden gemaakt met Manhattanachtige stedenbouw. In totaal verrij-

gangszuilen tot de afvalstofzuiger. Momenteel werkt

zen daar 5500 woningen, waaronder wolkenkrabbers tot 140 meter

de gemeente Amsterdam aan een businesscase, die in

hoog. De bebouwingsdichtheid bedraagt dan ook meer dan tweehon-

september of oktober klaar moet zijn. De tijd dringt,

derd woningen per hectare.

want eind 2018 begint de enorme bouwopgave. Erg veel alternatieven zijn er niet, maar een OAT vergt

Ruimtegebrek

forse investeringskosten, grofweg het dubbele van

“Tegelijk willen we onze ambities op gebied van afval verhogen”, zegt

de gangbare afvalinzameling. Voerman: “Er moet een

Albert van Winden, programmamanager Afvalketen van Amsterdam.

goede afweging komen tussen dienstverlening, ruim-

“In onze grondstofrijke stad willen we het percentage hergebruik ver-

telijke kwaliteit, duurzaamheid en kosten.”

hogen van 27 procent naar 65 procent, door een betere dienstverlening op een kosteneffectieve manier.” Zo zal het aantal ondergrondse

Almere

containers van 10 duizend toenemen tot 12.500, waarbij het aandeel

De hoge kosten waren in Almere aanleiding dat PvdA

restafvalcontainers afneemt ten voordele van het aantal bakken voor

en Leefbaar Almere eind 2014 ervoor pleitte te stop-

gescheiden aangeboden plastic verpakkingen, papier, glas en textiel.

pen met OAT.

GRAM | april 2017

Almere was de eerste gemeente die

Een OAT biedt een oplossing voor nieuwbouwprojecten met een hoge bouwdichtheid en weinig ruimte voor (ondergrondse) voorzieningen. in 2002 een OAT aanschafte voor bewoners en be-

Arnhem nam het verlies. De bouwcrisis leidde ertoe dat een aantal

drijven in het toen nieuwe stadscentrum. In het ge-

voorziene appartementencomplexen niet werd gerealiseerd. Pas sinds

bogen maaiveld was de ondergrondse afvalstofzuiger

de ingebruikname van het nieuwe NS-station en met de komst van de

gemakkelijk aan te leggen. “Alle appartementen in het

bijbehorende onvermijdelijke stroom winkels raakt het quotum van

centrum hebben op elke verdieping inworpopeningen

het aantal aansluitingen vol. “Er hoeft nu minder geld bij dan vroeger”,

voor groente- en fruitafval, papier en restafval”, zegt

zegt Posthumus. Net als in Almere heeft CentralNed het beheer en

Chris Lagendijk, hoofd materieel van de dienst Stads-

onderhoud overgenomen.

beheer in Almere. Dat het systeem al binnen twaalf jaar aan groot onderhoud toe was kwam door de

Daar betreurt directeur Ruben Verbaan van CentralNed, onderdeel van

‘wees’-functie van beheer en onderhoud, aldus Lagen-

Dura Vermeer dat het OAT in Nederland niet meer voet aan de grond

dijk. “Beheer en onderhoud was niet goed geregeld

heeft gekregen. “In steden als Dubai en Singapore zie je het volop

en ‘zwierf’ langs verschillende diensten totdat het bij

functioneren. In Nederland is door de bouwcrisis van 2008 jarenlang

Stadsreiniging terecht kwam.” In de periode direct na

weinig gebouwd.” Niettemin hoopt Verbaan op nieuwe kansen nu de

de aanleg, kampte het buizenstelsel met storingen als

economie weer is aangetrokken en vooral in grootstedelijk gebied als

gevolg van het storten van bouwafval, nat cement dat

in Amsterdam de heimachines op volle toeren draaien. Verbaan be-

ging uitharden en een partij lijm die door een aan-

strijdt dat de afvalstofzuiger storingsgevoelig is. “Wat er kan gebeu-

nemer werd gedumpt. Ook troffen monteurs ooit een

ren is dat er in inwerpopening iets vast komt te zitten. Dat was het

rol vloerbedekking aan, en later stoeptegels die in

geval in Arnhem waar de grote blauwe zakken met bioscoopafval van

het OAT werden geknikkerd. Intussen is er een vijf-

Pathé niet pasten en ook karton soms bekneld raakte”, zegt hij. Een

tien jaar durend onderhoudscontract met leverancier

grotere inwerpzuil voor de bioscoop en kartonshredders bij diverse

CentralNed afgesloten en worden de kosten zoveel

ondernemers hebben de problemen opgelost. Pathé is nog niet zo

mogelijk omgeslagen over alle gebruikers van het

lang aangesloten.

systeem. Het systeem is vandaag de dag 98 procent van de tijd in werking. Er wordt intensiever contact

Shredders

met de stakeholders gezocht, onder meer over welke

Ook in Almere functioneren de kartonshredders. “We hebben in Al-

afvalfracties nu echt de moeite waard zijn. “We zijn

mere het onderhoud van OAT sinds de renovatie van het systeem

voorlopig gestopt met gf-afval, want dit was keer op

helemaal overgenomen. We ontzorgen de gemeente volledig en het

keer te vervuild. We onderzoeken nu de mogelijkheid

aantal storingen is nul.” Met shredders gebeuren geen ongelukken,

om PMD-afval door het buizenstelsel te laten sturen.”

bezweert Verbaan. “Ze zijn beveiligd, staan in afgesloten ruimten en zijn alleen door personeel van de bedrijven te gebruiken.” De vrees

Arnhem

dat kranten na een zuigronde voor gft aan de buizen blijven plak-

In het stadscentrum van Arnhem beheert Erik Posthu-

ken is ongegrond. Het vermogen van de zes ventilatoren van 110

mus het tweede OAT in Nederland. De afvalbuis loopt

kW elk in Almere waarvan er maar drie nodig zijn, is voldoende om

in het centrum rond het verbouwde NS-station door

het tien kilometer lange buizenstelsel leeg te zuigen. “De langste af-

een aparte tunnel waar ook ruimte is voor het riool,

stand van een inwerpopening tot een ventilator is 1,5 kilometer. In

warmte-koude-opslagbuizen, gas- en waterleidingen

2022 zou zelfs het Floriade-terrein, op twee kilometer afstand kun-

en kabels. Ook het restafval en het papier en karton

nen worden aangesloten.” Wel een nadeel is dat glas niet in de buis

van de NVRD in de kantoortoren naast het station gaat

kan. Althans, het kan wel, maar omdat glas harder is dan staal, slijten

erin. “We hebben veel last van storingen gehad”, zegt

de bochtstukken te snel. Nu de problemen in Almere en Arnhem zijn

Posthumus. Vooral karton bleef vaak vastzitten in de

verholpen, hoopt Verbaan dat er meer positieve aandacht komt voor

bochten. “En de grote verzekeraar IZA/VGZ had veel

het ondergronds afvaltransportsysteem en dat grote steden met veel

vertrouwelijke documenten die volgens de Archiefwet

bouwambities de mogelijkheden van OAT meenemen in hun plannen.

eerst moesten worden vershredderd, dus het duurde

“Het is gemakkelijk voor de gebruiker en bereikt hoge scheidingsper-

een tijdje voordat zij mee gingen doen.” In Arnhem

centages. Zeker bij afvoer per boot naar hergebruikslocaties zijn de

bleken zich door de economische crisis bovendien

voordelen voor het milieu evident.”

veel minder bedrijven te vestigen dan aanvankelijk begroot, dus de kosten liepen flink op. De gemeente

Tekst: René Didde

GRAM | april 2017

Scheidingsgedrag positief beïnvloeden Eind 2014 ging het project ‘Verbeteren afvalscheiding in de hoogbouw’ van start. Doel van dit project van VANGHuishoudelijk Afval is inzicht krijgen in gedragsbepalende factoren voor afvalscheiding en de effectiviteit van gedragsmaatregelen (interventies). Na een eerste onderzoeksfase gingen eind vorig jaar in acht gemeenten verschillende pilots van start. Voor de pilots zijn twaalf interventies geselecteerd: methoden en mid-

de ambitie om in 2020 per jaar 50 kilo restafval per

delen waarvan de verwachting is dat ze scheidingsgedrag in hoog-

persoon in te zamelen onder de noemer ‘Almere stad

bouw positief beïnvloeden. Inmiddels zeven gemeenten voeren een

zonder afval’. Henk Visser, projectmanager gemeente

pilot uit. Bij de nulmeting moet sprake zijn van goede basisvoorzienin-

Almere: “We waren nog zoekende welke maatregelen

gen voor afvalscheiding en eenvoudige communicatie over de voor-

we hiervoor in hoogbouw kunnen toepassen. De pi-

zieningen en de verschillende afvalstromen. In de eerste en tweede

lot kwam dus op het goede moment en past bij onze

fase na de nulmeting, past elke gemeente een set van interventies toe.

ambitie.” In de wijk waar de pilot plaatsvindt, zijn tien

Er is een referentiegebied aangewezen, waar de basisvoorzieningen

ondergrondse restafvalbakken omgebouwd voor het

en de communicatie ook worden ingezet, maar waar geen interventies

verzamelen van bioafval en pmd. Vier ondergrondse

plaatsvinden. Op die manier kan worden aangetoond of de interven-

containers voor restafval zijn blijven staan. Ook wa-

ties daadwerkelijk effect hebben. Almere en Amsterdam zijn twee van

ren er al drie voorzieningen voor glasafval en papier.

de gemeenten die een pilot uitvoeren.

In de referentiewijk zijn bovengrondse bakken weggehaald en zijn er nu ondergrondse bio- en pmd-voor-

Almere

zieningen. Verder zijn er extra punten voor restafval

In Almere wordt de pilot uitgevoerd bij de Boulevardflats: een hoog-

gerealiseerd en kunnen mensen op een centrale plek

bouwwijk met 450 woningen en ruim 700 bewoners. De referentiewijk

hun glas en papier scheiden. De bio- en pmd-bakken

met appartementen aan de Paul Kleestraat bestaat uit 150 huizen. De

worden in beide wijken goed gebruikt. De eerste cij-

pilot heeft betrekking op huur- en koopwoningen en op portiek- en ga-

fers wijzen erop dat de resultaten in de referentiewijk

lerijflats. In de referentiewijk staan wat duurdere flats, maar de bevol-

beter zijn dan in de onderzoekswijk. Visser: “Dat is

kingsopbouw is vrijwel identiek aan de onderzoekswijk. Almere heeft

best raar, maar waarschijnlijk komt dit doordat de referentiewijk van een oud naar een volledig nieuw inzamelsysteem is overgegaan. Bewoners zijn hier blij

De pilot in het kort

mee en maken er goed gebruik van.” Op de eigen website van de wijk kwam informatie

De focus in de pilots ligt op de fracties papier en/of plastic en met

over de voorgenomen plannen voor afvalscheiding.

name gf(t).

De gemeente voerde gesprekken met bewoners, de

Na een “sanity check” van de kaders en doelstellingen en een

bewonersvereniging, de huismeester en andere par-

uitgebreid onderzoek naar nationale en internationale kennis en

tijen en er was een officiële aftrap met de wethouder.

ervaringen op het gebied van afvalscheiding en gedrag is een

In de tweede week van april start Almere met de vol-

ontwerp van veelbelovende interventies gemaakt voor de pilot-

gende stap: het aanbieden van een systeem voor de

gebieden van de gemeenten. Eind 2016 is gestart met de nul- en

keuken om afval te scheiden. Half september volgt

controlemetingen in de pilots. In het voorjaar van 2017 worden de

de laatste interventie: het versterken van de sociale

eerste interventies uitgerold. Begin 2018 vindt de evaluatie plaats

norm. Visser: “We laten bewoners zien hoe ze pres-

waarbij duidelijk moet worden welke interventies effectief zijn om

teren ten opzichte van anderen door ze inzicht te ge-

afvalscheiding in de hoogbouw naar een hoger plan te brengen.

ven in hun restafvalproductie. Op die manier willen

De deelnemende partijen in dit project zijn Amsterdam, Rotter-

we mensen stimuleren om het net zo goed te doen

dam, Den Haag, Utrecht, Avalex/Rijswijk, Almere, Irado/Schie-

als bijvoorbeeld andere bewoners van hun complex.”

dam, HVC/Zaanstad, Vereniging Afvalbedrijven, het ministerie van Infrastructuur en Milieu, NVRD en Rijkswaterstaat. Het programma

“Als je het goed faciliteert, is afval scheiden in hoog-

wordt begeleid door een denktank van gedragswetenschappers.

bouw niet moeilijker dan in laagbouw”, merkt Visser op. Mensen hebben soms tijd nodig om te wennen

GRAM | april 2017

Wethouder Frits Huis overhandigt op symbolische wijze een toegangspas voor de ondergrondse containers aan een bewoonster van de Boulevardflats in Almere.

aan een nieuw systeem of er is sprake van weerstand

Op het Java-eiland zijn tien bovengrondse 240-litercontainers voor

die eerst overwonnen moet worden. Visser: “Op een

gf geplaatst. Bewoners kregen een pasje waarmee ze toegang heb-

bewonersavond sprak ik een vrouw die behoorlijk ne-

ben tot de containers. Somers: “Binnen een week moesten we een

gatief was over het nieuwe inzamelsysteem. Toen ik

extra container plaatsen. Eén van de containers werd zoveel gebruikt,

haar onlangs opnieuw sprak, bleek ze zelf een inza-

dat deze al bijna overliep.” Uit een rapportage van afvalverwerker

melsysteem voor de keuken te hebben gekocht. Ze

Meerlanden blijkt dat de kwaliteit van het ingezamelde gf goed is.

vertelde enthousiast dat ze haar bioafval, etensresten

Inmiddels is in de eerste drie maanden 14.705 kilo gf-afval verwerkt

en kattenbakkorrels nu 24 uur per dag, zeven dagen

tot 5.882 kilo compost en 1.471 m3 biogas. Na een informatieavond

per week kon weggooien. Eigenlijk had ze het gemak-

ontvingen bewoners het basispakket en een brochure met uitleg. De

kelijker dan vrienden van haar die in laagbouw wonen

bakjes waarmee mensen in de keuken hun gf kunnen scheiden, zijn

en een bak voor de deur hebben staan, die maar één

huis aan huis uitgedeeld. Mensen die niet thuis waren, konden het

keer per twee weken wordt geleegd.”

bakje bij koffiehuis Java-Blend ophalen. Composteerbare zakjes kunnen ze hier ook gratis krijgen. Het koffiehuis speelt een centrale rol in

Amsterdam

de pilot. Somers: “Tegelijk met de pilot hebben we een project, waar-

In Amsterdam vindt de pilot plaats op het Java-eiland

bij we bewoners vragen om koffiedik in te zamelen en af te geven bij

en heeft hij specifiek betrekking op het scheiden van

het koffiehuis. Een lokale ondernemer maakt hier zeepjes van. Voor

gf-afval. In het onderzoeksgebied wonen veelal hoog-

het einde van de pilot willen we alle bewoners zo’n koffiezeepje ge-

opgeleiden en sociaal betrokken bewoners, in een mix

ven. Hiermee maken we afvalscheiding tastbaar en willen we bewust-

van koop- en huurwoningen: zowel sociale huurwo-

wording en draagvlak creëren. We laten zien dat afval waarde heeft en

ningen als huurhuizen in de vrije sector. Het gaat om

dat we er mooie dingen van kunnen maken.”

1455 huishoudens. Bewoners kunnen gebruik maken van het basispakket: een gf-pas, een klein gf-bakje en

In de tweede fase van de pilot gaat de gemeente extra gf-containers

composteerbare zakjes. De onderzoekswijk is opge-

plaatsen en onderzoeken of dit effect heeft op het scheidingsgedrag.

deeld in vijf gebieden. In vier hiervan vinden de inter-

Tot slot gaat Amsterdam aan de slag met beloning en attitudebeïn-

venties plaats. Het vijfde gebied is de referentiewijk.

vloeding. Somers: “Hoe trekken we bewoners over de streep die nog

Esther Somers, senior projectmanager Afvalscheiden

niet meedoen? Helpt het als we ze bijvoorbeeld meenemen op excur-

in de Hoogbouw, gemeente Amsterdam: “Amsterdam

sie naar de gf-verwerker om ze verder te informeren? Dat gaan we

doet mee omdat we de afvalscheidingspercentages

nog uitzoeken.” Mensen vragen Somers wanneer de pilot een succes

van alle reststromen, zoals papier, glas en plastic, wil-

is. “Dat hangt natuurlijk ook af van de resultaten in andere gemeen-

len verhogen. We willen Amsterdammers meer bewust

ten. We kunnen daar pas aan het einde van het onderzoek echt iets

maken van het feit dat goed gescheiden afval grond-

over zeggen. De eerste resultaten in Amsterdam zijn in ieder geval

stof is voor nieuwe producten. Jaarlijks wordt per

bemoedigend.”

Amsterdammer nog 256 kilo restafval weggegooid, waarvan 92 kilo gft-afval.”

Tekst: Ans Aerts

GRAM | april 2017

Composteermachines voor Gemeenten en instellingen die etensresten apart willen inzamelen, maken vaak gebruik van composteermachines. Hengelo heeft twee Rocket Composters staan op de groentuin, het Alrijne ziekenhuis in Leiderdorp gebruikt een Oklin. De ziekenhuizen en verpleeghuizen van Alrijne Zorggroep produceren

goede compost die we liever willen benutten voor ons

meer dan een miljoen kilo afval per jaar. Om het aandeel etensresten

eigen groenbeheer, of een volkstuin in de omgeving.

te verminderen, nam Alrijne twee jaar geleden een composteerma-

Destijds, in 2015, waren wij het eerste ziekenhuis van

chine in gebruik. “Het bevalt heel goed”, zegt milieuadviseur Pieter

Nederland dat zelf ging composteren. Inmiddels doet

Westers van Alrijne Zorggroep. “Over een jaar of vier hebben we het

het LUMC, het Leids Universitair Medisch Centrum,

apparaat terugverdiend. En de stroom etensresten is met zo’n 80 pro-

het ook. Samen zoeken we nu naar een oplossing voor

cent afgenomen.”

de compostafzet. We zijn in gesprek met de omge-

De composteermachine van Alrijne is een Oklin Composter. Westers:

vingsdienst, om het vergunning technisch te regelen.

“Een van onze managers zag deze machine eens op een beurs en

Ik verwacht dat we tot een oplossing komen, zodat de

dacht dat het iets voor ons kon zijn.” De composteermachine staat

compost op niet al te lange termijn hergebruikt kan

nu in de keuken van ziekenhuislocatie Leiderdorp, waar de mede-

gaan worden als grondstof.”

werkers de resten van de etensborden van patiënten in de machine schuiven. Ook de resten die overblijven tijdens de bereiding in het

Alrijne Zorggroep doet veel aan duurzaamheid, zij

ziekenhuisrestaurant, gaan in de Oklin. Westers: “Medewerkers waren

voert al enige jaren het certificaat voor de Milieuther-

vooraf bang dat er geuroverlast zou zijn, maar dat is niet het geval.

mometer Zorg en vorig jaar werd de Green Deal Zorg

De machine stinkt niet en werkt voortreffelijk. Eens per week moet ze

getekend. “Dat is een intentieverklaring waarmee je

geleegd worden.”

als organisatie aangeeft dat je blijvend aan verduurza-

“Alrijne Zorggroep produceert zo’n 200 kilo etensresten per week.

ming werkt. Zo hebben we bijvoorbeeld de maaltijd-

Dankzij de Oklin hoeft er nu nog maar 30 kilo afgevoerd te worden.

distributie aangepast, waarmee we ook al een flinke

Dat is een enorme kostenreductie”, aldus Westers. Toch zijn er nog

reductie van voedselverspilling bereikten. Dankzij een

wat haken en ogen die opgelost moeten worden. “Jammer genoeg

zogenoemde Meals on Wheels-kar kunnen de patiën-

moeten we de compost, om juridische redenen, nog steeds aanbie-

ten zelf aangeven hoe groot hun porties moeten zijn.

den bij onze afvalverwerker. Waarschijnlijk voert die het af naar de

In de toekomst denken we aan composteerbaar ser-

verbrandingsoven. Dat willen we anders natuurlijk, want het gaat om

viesgoed en bestek. Ook zouden we heel graag ons

Etensresten opgehaald met de bakfiets worden in de Rocket Composter verwerkt tot compost.

GRAM | april 2017

etensresten bevallen goed plastic apart willen aanbieden aan de verwerker. In een ziekenhuis wordt enorm veel plastic gebruikt, alles zit vaak dubbel verpakt om hygiënische redenen. Het gescheiden inzamelen van plastic brengt voor de afvalinzamelaar echter veel werk met zich mee en de kans op afkeur is groot, bijvoorbeeld door vervuiling van de stroom. Bovendien gaat het niet om huishoudelijke afvalscheiding en ontbreekt dus de financiële prikkel. In de toekomst hopen we hier nog een oplossing voor te kunnen vinden.” Hengelo De gemeente Hengelo wilde terug naar het idee van de ouderwetse schillenboer die bij hoogbouw de etensresten ophalen. Het afval wordt verwerkt in twee Rocket Composters, die buiten in de groentuin staan opgesteld. “We hebben vooral gekozen voor die composteermachines om hygiënische redenen”, vertelt Auke Doornbosch, projectleider circulaire economie van de gemeente Hengelo. “Het afval wordt in die tanks onder hoge temperatuur verwerkt, zodat potentiële ziektekiemen gedood worden. Zo hebben de me-

Alrije Zorggroep gebruikt de Oklin Composter voor verwerking van etensresten.

dewerkers de zekerheid dat het schoon is. Daarnaast is de machine snel. Je gooit de etensresten erin en binnen een week heb je prima compost.” Hengelo zoekt

Volgens Doornbosch is het project meer dan geslaagd. “Het animo is

al jaren naar een goede oplossing voor etensresten bij

groot, de kosten zijn laag en de vervuiling in het afval is minimaal.

hoogbouw. “Landelijke pilots met gft-containers sneu-

Omdat de anonimiteit eraf is, mensen overhandigen hun emmertje

velen vaak, dus wij zochten naar een andere, duur-

persoonlijk aan de bakfietsmedewerker, heb je veel minder last van

zame oplossing”, aldus Doornbosch. “We willen etens-

vervuiling. De stroom is zelfs opvallend zuiver.” Ook het animo om

resten namelijk graag apart houden uit het gft, omdat

mee te doen aan de proef, is groot. “We hebben nu ruim honderd

je die stroom dan hoogwaardiger kunt verwerken.”

mensen op de wachtlijst staan. We moeten ze teleurstellen omdat de

Hengelo deed eerst enkele proeven met gootsteen-

capaciteit benut is. We hebben te weinig mankracht, bakfietsen en

vermalers en bokashi-emmers. Met dat laatste pro-

composteermachines om al die andere gegadigden ook mee te laten

duct wordt het afval gefermenteerd. Doornbosch: “De

doen.” Eind dit jaar gaat Hengelo bekijken of de pilot omgezet kan

gootsteenvermaler was nog een heel juridisch gedoe.

worden in definitief beleid. Doornbosch hoopt van wel. “Het kosten-

In Nederland mag je hem wel kopen en gebruiken,

plaatje kan eigenlijk geen probleem zijn, want deze manier van inza-

maar je mag de inhoud niet lozen op het riool. Uit-

melen is goedkoper dan met gewone gft-containers werken. Er zijn

eindelijk hebben we het toch kunnen regelen, maar

bijna geen afhakers en de bewoners, arm en rijk, vinden het gezellig

inmiddels zijn we overgestapt op een grote pilot met

om mee te doen. Je ziet dat er sociale hoekjes ontstaan bij de stop-

bakfietsen. We zijn daar nu een klein jaar mee bezig

plaatsen van de bakfiets. Mensen maken daar gezellig een praatje

en de resultaten zijn veelbelovend.”

met elkaar.”

Hoe werkt de pilot? In Hengelo rijden nu acht bakfiet-

Om de inzamelresultaten te verhogen, zou Doornbosch de ophaaltij-

sen rond, die drie keer per week etensresten ophalen

den graag uitbreiden. “Net na het avondeten zou een ideale tijd zijn

bij hoogbouwbewoners. De vierhonderd gezinnen die

om een extra rondje te maken. Maar dat zit er helaas niet in, vanwege

eraan meedoen, leveren hun afval aan in emmers. De

de arbeidsvoorwaarden van de medewerkers van het sociale werk-

resten worden naar de groentuin (een soort moestuin

bedrijf. Wel hebben we twee elektrisch ondersteunde bakfietsen aan

die beheerd wordt door mensen van het sociaal werk-

kunnen schaffen, zodat ook medewerkers met een fysieke beperking

bedrijf) gebracht, waar het eindproduct uit de Rocket

mee kunnen doen. De logistiek functioneert zo heel goed, wij zijn

Composter als compost worden ingezet. Al het werk,

echt tevreden over de pilot.”

het inzamelen en het composteren, wordt gedaan door de medewerkers van het sociaal werkbedrijf.

Tekst: Hetty Dekkers

GRAM | april 2017

Met alternatieve brandstoffen op weg naar zero-emissie? Binnen de afvalsector zijn belangrijke ontwikkelingen gaande om klimaat én omgevingskwaliteit te verbeteren. Het uiteindelijke doel is duidelijk: zero-emissie transport, waarbij elektriciteit en waterstof worden genoemd als schoonste alternatieven voor fossiele brandstoffen. Toch kiezen gemeenten vaak voor een tussenweg - de zogenaamde transitiebrandstof - zoals (BIO-)CNG en (BIO-)LNG, GTL of voor hybride voertuigen. Maar wat is eigenlijk de impact op het klimaat en de gezondheid van deze alternatieve brandstoffen? Als vervolg op de ambitieuze langetermijndoelen die gesteld zijn in

stof momenteel in Nederland veelal uit aardgas wordt

het SER-Energieakkoord in september 2013 (zoals 60% minder CO2-

geproduceerd. Wanneer waterstof uit duurzame bron-

uitstoot van de mobiliteits- en transportsector in 2050), is in juni

nen wordt geproduceerd zal de CO2-emissie veel lager

2014 vanuit het ministerie van Infrastructuur en Milieu een duurzame

uitvallen.

brandstofvisie voor transport gepresenteerd. Deze brandstofvisie is een belangrijke stap richting duurzame mobiliteit en beschrijft welke

Binnen de afvalsector is rijden op elektriciteit en/of wa-

alternatieve brandstoffen ingezet kunnen worden en hoe vervoersmid-

terstof op grote schaal nog niet haalbaar. Daarom kiezen

delen efficiënter gemaakt kunnen worden.

gemeenten vaak voor een alternatief om wél al belangrijke stappen te zetten naar duurzaam transport. Een

Brandstofimpact op klimaat en gezondheid

voorbeeld van zo’n transitiebrandstof is Groengas (CNG),

De afvalbranche leent zich goed voor de ontwikkeling van alternatieve

waarbij gft-afval in een vergistingsinstallatie wordt om-

brandstoffen. Dit komt enerzijds door de veelal vaste rijpatronen van

gezet naar een combinatie van aardgas en biogas. Naast

afvalvoertuigen binnen een bepaald gebied, waardoor de infrastruc-

duurzamer transport een mooie bijdrage aan de circulaire

tuur voor alternatieve brandstoffen makkelijker kan worden geïmple-

economie.

menteerd. Anderzijds komt dit doordat afvalvoertuigen met een lage uitstoot een belangrijke bijdrage leveren aan luchtkwaliteit en leef-

Emissiemetingen aan afvalvoertuigen

baarheid, met name in stedelijk gebied.

Om daadwerkelijk te kunnen meten of voertuigen

Stichting Natuur & Milieu publiceerde recentelijk een brandstofranking, waarin ze klimaat- en gezondheidsimpact (uitstoot van respectievelijk CO2 en NOx + fijnstof) van verschillende beschikbare brandstoffen in een helder overzicht presenteert. Alternatieve brandstoffen worden hierbij vergeleken met de meest toegepaste (fossiele) brandstoffen in de branche: benzine en diesel. De ranking is verdeeld over vier voertuigcategorieën: personenauto's, bestelwagens, vrachtwagens voor regionaalen stedelijk vervoer en vrachtwagens voor de lange afstand. In Figuur 1 is de brandstofranking weergegeven voor vrachtwagens voor regionaal en stedelijk vervoer. Het is duidelijk dat voertuigen zonder verbrandingsmotor - dus op elektriciteit of waterstof - als enige alternatieven écht

Figuur 1. Resultaten van de brandstofranking voor de categorie ‘vrachtwagens voor

schoon zijn voor de gezondheid. De vrij

regionaalen stedelijk vervoer´. Factsheets van de andere categorieën zijn te vinden op:

hoge uitstoot van CO2 voor waterstof (zie

www.natuurenmilieu.nl/blog/wat-is-schone-brandstof

fact-sheet) is te verklaren doordat water-

GRAM | april 2017

schoon en/of zuinig rijden, laat het ministerie van Infrastructuur en Milieu al ruim twee decennia door TNO emissiemetingen verrichten aan bedrijfswagens.

Voorbeelden uit de praktijk

De inzichten zijn onder meer succesvol ingezet om in

Groningen: GTL en waterstof

Brussel te pleiten voor aanscherping van de normen

Sinds 2013 rijden alle voertuigen van Stadsbeheer Groningen op GTL

en een praktijktest. Zo is met de introductie van Euro

(gas-to-liquids), met als belangrijk uitgangspunt: een schonere werk-

VI motoren in 2014 door de fabrikanten een hele grote

omgeving voor medewerkers. Met deze verschoningsslag is uitstoot

stap gezet en is de vervuilende uitstoot van stikstof-

van gezondheidsschadelijke stoffen (roet, fijnstof en NOx) sterk ver-

oxiden en fijnstof door deze nieuwste generatie be-

minderd. Inmiddels rijdt er in het wagenpark van Groningen (ca. 80

drijfswagens gemiddeld fors gereduceerd.

vrachtwagens en 200 bestel- en personenauto’s) geen enkel voertuig

Momenteel monitort TNO de schadelijke uitstoot van

meer op diesel.

Euro VI bedrijfswagens in allerlei toepassingsgebie-

Stadsbeheer gemeente Groningen heeft daarnaast een aantal interes-

den, zo ook van vuilniswagens die een normale dienst

sante ontwikkelingen en nieuwe voertuigen op de planning staan.

draaien. Daartoe monteert TNO een zeer compact

Onder andere zal in het kader van de Green Deal (Zero Emission

emissiemeetsysteem, het Smart Emissions Measure-

Stadslogistiek)-aanpak binnenkort een Euro VI vrachtwagen van het

ment System (SEMS). SEMS meet autonoom zonder de

wagenpark hybride gaan rijden, waarbij tijdens het bedienen van de

dagelijkse inzet te verstoren.

kraan de motor afslaat en de aandrijving overgaat naar elektrisch. Ook

Het beeld dat uit de tot nu toe uitgevoerde metingen

rijdt vanaf mei een vrachtwagen voor lediging van ondergrondse con-

met SEMS ontstaat, is dat de emissiebeheersingssyste-

tainers op elektriciteit en waterstof, met een brandstofcel die elektrici-

men van Euro VI vuilniswagens die op diesel draaien

teit genereert voor opslag in het batterijpakket.

soms nog moeite hebben om op werktemperatuur te

Een Groningse kraan/trechter combinatiewagen en een veegwagen,

komen. Bij een te lage temperatuur kan de katalysator

beiden op waterstof, worden tentoongesteld op de ReinigingsDemo-

geen stikstofoxides omzetten in onschadelijke gassen

Dagen (RDD) op 31 mei en 1 juni in Lelystad. Ook komt er een mobiel

en kan een roetfilter niet regenereren. Met als gevolg

waterstof vulstation te staan, die er volgens Stadsbeheer gemeente

een hoge stikstofoxide uitstoot en de noodzaak om

Groningen voor zorgt dat de kip-ei-situatie van waterstof-vulpunten

tussentijds actief het roetfilter te regenereren. Hoe

geen belemmering meer hoeft te zijn voor de opkomst van waterstof.

vaak de systemen niet op werktemperatuur komen,

De waterstof voor deze voertuigen zal worden opgewekt uit winden

hangt af van de specifieke inzet van het voertuig.

zonne-energie. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met ger-

Voertuigen die bijvoorbeeld in buitengebieden rijden,

rit.griffioen@groningen.nl.

met hogere gemiddelde snelheden, zullen hier minder of wellicht geen last van hebben. Maar voertuigen die

Gemeente Breda: Elektriciteit

veel in stedelijk gebied rijden, en die soms een zeer

Een schonere werkomgeving voor medewerkers binnen het vracht-

lage gemiddelde snelheid hebben, hebben een grotere

en vuilnistransport was ook voor gemeente Breda een belangrijk uit-

kans dat de emissiebeheersingssystemen niet op tem-

gangspunt om te kiezen voor alternatieve brandstoffen. Het wagen-

peratuur komen.

park in Breda bestaat uit ca. 50 zware afval- en transportvoertuigen,

Een indicatie voor een emissiebeheersingssysteem

waaronder twee hybride voertuigen (zowel truck als opbouw) en tien

(SCR) van een Euro VI voertuig dat maar amper aan

plug-in hybride voertuigen. Komende tijd wordt het wagenpark verder

de bak hoeft, is een zeer laag Adblue verbruik. Ad-

uitgebreid met nog een aantal plug-ins en daarnaast rijdt er in Breda

blue is een waterhoudende ureumoplossing, dat in het

binnenkort een geheel elektrische perswagen rond.

SCR-systeem wordt toegepast om de uitstoot van stik-

Naast een schonere werken leefomgeving ging het bij gemeente Bre-

stofoxiden uit de uitlaat van zware dieselvoertuigen

da ook om een voorbeeldfunctie; het inzetten van alternatieve brand-

te verminderen. Als er geen Adblue wordt verbruikt,

stoffen zorgt er ook voor dat er een markt gecreëerd wordt met meer

wordt er ook geen stikstof(di-)oxide gereduceerd.

ervaring in onderhoud en reparatie van elektrische voertuigen. Is dat

Om te onderzoeken of voertuigen in de praktijk ook

dan wel rendabel? Christ de Graaf, wagenparkbeheerder van Afvalser-

daadwerkelijk schoon zijn, biedt het ministerie aan

vice Breda, benadrukt dat het lastig is om dat alleen in kosten uit te

dat vlooteigenaren door TNO een praktijktest kunnen

drukken. Maar drastisch verminderde uitstoot van CO2 en NOx en na-

laten verrichten met het slimme SEMS. Voor meer in-

genoeg geluidloze afvalinzameling, dát zijn ook belangrijke waarden.

formatie hierover kunt u contact opnemen met Robin

Daarnaast is er per voertuig 4000 liter minder brandstof per jaar no-

Vermeulen van TNO (robin.vermeulen@tno.nl).

dig, en dat scheelt weer in de kosten.

GRAM | april 2017

> 19

Kennisdeling op het gebied van alternatieve brandstoffen

valbranche. De NVRD wil hierin graag ondersteunen

Om te voorkomen dat iedereen zelf het wiel gaat uitvinden, is het de-

en zal vanuit de benchmark Huishoudelijk Afval onder-

len van kennis en ontwikkelingen erg belangrijk om verder te komen.

zoeken welke partijen behoefte hebben aan informa-

Om die reden heeft Rijkswaterstaat binnen het thema Duurzame Mo-

tie, aan het beantwoorden van vragen of aansluiting

biliteit de werkgroep Afvalvoertuigen alternatieve brandstoffen opge-

bij de werkgroep. U kunt hierover contact opnemen

richt, waarin verschillende partijen betrokken zijn met één gezamen-

met Sigrid Schuurmann via schuurmann@nvrd.nl of

lijk belang: de weg naar zero-emissie transport te verkorten.

tel. 06-11144261.

De werkgroep Afvalvoertuigen heeft aangegeven belang te hebben bij

Tekst: Sigrid Schuurmann, NVRD

heldere communicatie en kennisdeling binnen het netwerk van de af-

VDK Nederland gaat vol vooruit. Een nieuwe teamsamenstelling zorgt voor nieuwe impulsen. Verkoper Engel Ames heeft flink aan de naamsbekendheid getimmerd. Kwaliteit, betrouwbaarheid en een lage TCO van een VDK Kraakpersopbouw en belading zijn een feit. Een mooi voorbeeld hiervan is BR Containers te Zwijndrecht. Zij hebben gekozen om hun wagenpark uit te breiden met een op maat gemaakte VDK. In de groene kleuren van het bedrijf wordt deze kraakperscombinatie vanaf aflevering ingezet voor nieuwe routes. BR heeft gekozen voor een ECOMAX 4000 met 20m3 laadruimte en CB011 beladingssysteem. Door inzet van het demovoertuig waren de chauffeurs en eigenaar snel overtuigd van de VDK opbouw. In overleg met beide partijen heeft Engel daarom met trotst een zelfde voertuig af mogen leveren.

Engel Ames

Sales Manager

GRAM | april 2017

Sander Geurts

Operations manager

VDK Nederland is ambitieus en wil aan haar marktaandeel blijven werken. Benieuwd naar wat VDK Nederland voor uw bedrijf kan betekenen? Bezoek dan de website: www.vdknederland.nl of bezoek onze stand bij de RDD op 31 mei en 1 juni.

www.vdknederland.nl

Uitblinker 2017

Kaag en Braassem, Krimpenerwaard,

Dit jaar wordt de Uitblinker weer geko-

Waddinxveen en Zuidplas het Bestuurs-

zen. Bij de uitblinker verkiezing wordt

akkoord Van Afval Naar Grondstof

het werk van de reiniger net zoals an-

(VANG). Daarmee committeren zij zich

dere jaren op een speciale manier in de

aan de landelijke doelstelling om in

schijnwerpers gezet. Met deze verkie-

2020 nog maximaal 100 kilo restafval

zing willen de organiserende partijen

per persoon per jaar te produceren en

een positieve bijdrage leveren aan het

minimaal 75% van het afval te scheiden.

imago van het vak van reiniger en de

In het akkoord beschrijft iedere organi-

reinigings- en afvalbranche in het alge-

satie bovendien welke maatregelen zij

meen. Ook dit jaar kunnen teams van

neemt om de doelstelling te realiseren.

straatreinigers zich weer aanmelden.

Het Bestuursakkoord VANG is een geza-

Er zijn twee prijzen, één voor het beste

menlijk initiatief van het ministerie van

team, en één voor de uitblinkende in-

Infrastructuur en Milieu, Vereniging Ne-

dividu.

derlandse Gemeenten, NVRD en Rijkswaterstaat. Landelijk hebben inmiddels

Benchmark Schoon

meer dan 100 gemeenten middels een

De Benchmark Schoon gaat weer van

Bestuursakkoord of vergelijkbaar be-

start. In deze benchmark vergelijken

sluit aangegeven zich volop in te zetten

gemeenten de kwaliteit, kosten en aan-

om de doelstellingen voor huishoude-

pak van de beheerthema’s reiniging en

lijk restafval te realiseren.

onkruid. Hierdoor worden gemeenten geprikkeld om te leren van elkaar en in

Nieuwe voorzitter regio Noord

benchmarkbijeenkomsten

ervaringen

Miriam Hall, projectmanager Afval bij de

en best practices uit te wisselen. De

gemeente Groningen heeft het voorzit-

Benchmark Schoon 2017 zal zijn ge-

terschap van regio Noord overgenomen

baseerd op de opnieuw vormgegeven

van Monique de Jong, manager Beleid

standaard voor uniforme vergelijking

en Communicatie bij Rova.

van beheerprestaties. Hiervoor hebben NVRD, Alterra, Antea, CROW op initia-

Dossier Vpb

tief van de gemeenten Amsterdam, Arn-

Op donderdag 16 april staat een ge-

hem, Den Haag, Eindhoven, Rotterdam

sprek gepland tussen de NVRD en het

en Utrecht de handen ineen geslagen.

Ministerie van Financiën. De NVRD zal,

De Benchmark Schoon wordt verzorgd

tezamen met een aantal fiscalisten uit

door NVRD en Rijkswaterstaat Leefom-

de achterban, de onduidelijkheden die

geving en wordt aan alle gemeenten

er in het Vpb dossier voor de achterban

kosteloos aangeboden. Meer informatie

van de NVRD bestaan, bespreken. Heeft

over de benchmark en deelname is te

u vragen of opmerkingen, dan kunt u

vinden op www.benchmarkschoon.nl

contact opnemen met Evelien Mertens (088-377 00 27 / mertens@nvrd.nl).

Bestuursakkoord VANG Op 9 maart tekenden Cyclus en de gemeenten Bodegraven-Reeuwijk, Gouda,

NVRD agenda

6 april Bijeenkomst strategische platforms 7 april Heidag bestuur

11 april VANG kennisbijeenkomst afvalcoaches

12 april Startbijeenkomst Benchmark Huishoudelijk Afval

13 april Bijeenkomst regio Zuid-Holland

20 april Regiobijeenkomst Zuid Nederland

17 mei Algemene Leden Vergadering

column

nieuws

Afval is emotie De laatste tijd heb ik nog wat vaker dan anders gesproken met bestuurders die op het punt staan om hun afvalbeleid aan te passen. Zulke gesprekken begin ik meestal met de titel van mijn afscheidsspeech in Apeldoorn: ‘Afval is emotie’. Zelf heb ik ook gemerkt dat een aanpassing in het afvalbeleid tot heel wat meer reuring leidt, dan op veel andere gebieden. Afval raakt mensen en vrijwel iedereen heeft er ook wel een mening over.

Bovendien helpt het niet dat er autoriteiten zijn die claimen het antwoord te hebben op de vraag, wat het beste werkt. Er bestaat namelijk niet één antwoord. Uit onze benchmark blijken gemeenten met vaak heel verschillende systemen de beste resultaten te halen. Niet voor niets zijn gemeenten dan ook verantwoordelijk voor het afvalbeleid. Grootte van gemeente, hoogbouwcijfers, maar bijvoorbeeld ook de activiteiten van verenigingen op het gebied van afval hebben allemaal invloed. Wil een gemeente het goede beleid kunnen ontwikkelen, dan moeten al deze factoren mee worden gewogen. En er moet gekeken worden wat het effect is op alle afvalstromen. Te vaak wordt beweerd dat techniek x de beste is, terwijl dat slechts geldt voor één stroom. Maar wij hebben en voelen de plicht het optimale resultaat te behalen op alle stromen die voorheen nog afval waren. Behalve dat ik dit en nog veel meer graag vertel aan bestuurders, vertel ik ook over de relativiteit van het verzet. Over alle nieuwe systemen is namelijk goed nagedacht. Binnen de vereniging leren we van elkaar over omgekeerd inzamelen, diftar en nascheiding. We passen aan wanneer er iets niet blijkt te werken. Wanneer na lang nadenken uiteindelijk voor een systeem wordt gekozen en dit wordt doorgevoerd gebeurt er dan ook iets geks. Mensen merken dat het werkt. En het nieuwe afvalsysteem is hun systeem, dat je niet van ze af moet pakken. Vooral doorzetten dus, op naar een afvalvrije gemeente! GRAM | april 2017

Eigen bv voor buitendienst Doetinchem Grote gemeenten doen het wel vaker, een overheids bv opzetten voor hun buitendienst. Maar voor kleinere gemeenten bleek het meestal te omslachtig en niet lonend. In Doetinchem denken ze daar anders over. Sinds 1 januari zijn daar afval, riolering, groen en wegen ondergebracht in een eigen besloten vennootschap. Volgens wethouder Peter Drenth is iedereen er dolblij mee. Tot 1 januari had Doetinchem een complete eigen buitendienst voor

enorm sterk ontwikkeld. Er komen veel meer bezoe-

afval, riolering, groen en wegen. Volgens wethouder Drenth werd er

kers en er hoeft uiteindelijk veel minder gemeente-

wel een deel van buitenaf ingehuurd om de broodnodige flexibiliteit

lijke subsidie bij. De kaartjes zijn nog steeds veruit de

en sturing te kunnen houden, maar lag de uitvoer nog helemaal op

goedkoopste van de regio en ik heb een veel mooier

het bordje van de gemeente. Als enige in de regio. “We hebben ge-

en moderner zwembad dan ooit daarvoor.”

constateerd dat Doetinchem niet veel meer gaat groeien en 57.000 inwoners is net niet een optimale massa om alles uit te besteden aan

De verzelfstandiging van zwembaden heeft in veel ge-

commerciële partijen”, legt hij uit. “Maar doordat je een zelfstandige

vallen een reden, namelijk dat er bezuinigd moet wor-

bv opzet, in dit geval een overheids bv, kunnen buurtgemeenten ook

den. Dat is volgens Drenth zeker niet de motivatie om

diensten bij jou afnemen of zelfs participeren. Daardoor ontstaat toch

nu de gehele buitendienst in een eigen bedrijf onder

die optimale omvang die je nodig hebt om de diensten goed uit te

te brengen. “Er loopt wel een bezuinigingstaakstel-

kunnen voeren. Dat is prettiger werken, maar ook goed nieuws voor

ling, maar die lag er ook al toen het nog een gemeen-

de kosten en baten.”

telijke dienst was, dus daar staat het los van. Van groter belang is dat door juist een overheids bv op te

Bewegingsvrijheid

zetten, de zogeheten BUHA bv, je een duidelijke band

Naast de efficiëntie en de financiële afwegingen was er ook een poli-

met het bedrijf houdt. Dat is belangrijk, want de men-

tieke motivatie, zo legt Drenth uit. “We hebben onszelf enkele jaren

sen die er werken zijn ook onze ogen en oren, net als

geleden de vraag gesteld of het wel zo ideaal is als alles in gemeen-

raadsleden en leden van het college van B&W. Als de

telijke diensten zit. Waarvoor is de gemeente op aarde? De gemeente

vuilniswagen rond gaat en de medewerker ziet dat er

is op aarde om te zorgen dat een aantal dingen geregeld wordt die

een lantaarnpaal scheef staat dan wordt dat gewoon

je als individu niet zelf kunt regelen. De gemeente is er niet om zelf

gemeld. Die kracht wil je erin houden. Daar komt bij

allemaal gebouwen te beheren, om zelf het afval op te halen. Ze moet

dat je ook financieel de boel kunt blijven regelen zoals

zorgen dat het afval opgehaald gáát worden. En bij voorkeur op een

je dat nu doet, want investeringen lopen nog steeds

goede manier die niet al te duur is. Een goed voorbeeld is de verzelf-

via de lijn van de gemeente. Zo houd je ook het tarief

standiging van ons zwembad een jaar of acht geleden. Die heeft zich

een beetje in de gaten. Maar omdat het niet onder

GRAM | april 2017

Wethouder Peter Drenth: “De gemeente is er niet om zelf het afval op te halen. Ze moet zorgen dat het afval opgehaald gáát worden. En bij voorkeur op een goede manier die niet al te duur is.”

gaan in Doetinchem. En dat zit hem volgens Peter Drenth vooral in het gat dat in de eigen organisatie valt na het vertrek van de gehele buitendienst. “De afdelingen die zijn vertrokken namen ook heel veel diensten af hier in huis. De boekhouding, personeelszaken en juist die afdelingen komen nu onder druk te staan. Er valt in een keer ongeveer dertig procent van het personeel weg. Dus op termijn blijft bij hen ook dertig procent van het werk weg. En dan gaat het dus over banen.” Doetinchem probeert dat zo goed mogelijk op te lossen door de twee organisaties tijd te gunnen om zich aan de nieuwe situatie aan te passen. “De nieuwe bv blijft de diensten voor minimaal drie jaar afnemen van de latende organisatie. Die heeft dan ook tijd om te schakelen. Maar in die tijd moeten ze wel duidelijke afspraken met elkaar gaan maken over de toekomst. Blijven wij die diensten leveren? En tegen welke tarief dan? En welke servicegraad hoort daar bij?” de gemeente hangt als een gemeentelijke dienst kan het wel veel bedrijfsmatiger, bijvoorbeeld in het ma-

Gedragen

ken van keuzes, het doen van investeringen. Er is veel

Trots is Drenth vooral op de manier waarop de medewerkers zijn

meer bewegingsvrijheid. Daar zien we over en weer

overgegaan van gemeentelijke dienst naar commercieel bedrijf. “Al

de meerwaarde van. En daarom is dit gedaan.”

onze medewerkers zijn per 1 januari gedetacheerd. Wie voor de overgang bij ons in dienst was, houdt dezelfde beloning voor zijn werk.

Interesse

Dat is misschien niet overal één op één hetzelfde, dat kan ook niet

Het is nog te vroeg om al een eerste conclusie te trek-

want uiteindelijk geldt er straks een andere cao die andere regelin-

ken over de ingrijpende keuze voor de BUHA bv, maar

gen kent, maar het is zeker geen omvorming over de rug van onze

volgens de wethouder hebben omliggende gemeen-

medewerkers. De afspraken die we gemaakt hebben gelden voor een

ten zich al vol interesse gemeld. “Wij waren de enige

overgangsperiode van drie jaar. En mensen die 60 jaar of ouder zijn

in de regio die al die buitendiensten nog zelf in huis

gaan überhaupt niet over. Die blijven gewoon in gemeentedienst tot

had. De rest had bijna alles buiten de deur. Maar sinds

ze met pensioen zijn. Dat hebben we zo afgesproken met alle betrok-

we het op deze nieuwe manier hebben geregeld, zijn

kenen, met werkgevers en vakbonden die het plan allemaal steunen.

de eerste buren al bij ons op bezoek geweest om in-

Dat geeft ook wel aan dat het een gedragen overeenkomst is volgens

formatie in te winnen. ‘Zeg, bij ons loopt dat afval-

mij. Het is geen politiek speeltje. Oorspronkelijk is het idee ook uit de

contract af. Kunnen we niet met elkaar…?’, vragen ze

afdeling zelf naar boven gekomen. Het is een weloverwogen beslis-

dan. Nou ja, en dan zijn er varianten denkbaar, bij-

sing van de mensen die het aangaat en de gemeente.”

voorbeeld dat ze diensten afnemen, zoals ze dat bij ieder ander commercieel bedrijf zouden doen. Maar

De komende jaren zal moeten uitwijzen of alles precies zo op zijn

het kan ook zo zijn dat een gemeente zegt, wij vinden

plaats valt zoals de gemeente het had bedacht. Als het aan wethou-

de variant van een overheids bv voor grijs, groen en

der Drenth ligt staat er over vijf jaar in ieder geval een volwaardig

riolering eigenlijk wel een aantrekkelijke en wij wil-

en zelfstandig bedrijf dat goed en effectief werk verricht. “Over vijf

len ook deelnemen. Dan is er bij ons geen bezwaar

jaar zal de huidige directeur ook zo’n beetje met pensioen gaan. Er

om een bepaald percentage van de aandelen ook aan

zitten dan allemaal nieuwe raadsleden en een nieuw college. Dan is

buren te verkopen zodat je met twee of drie gemeen-

de oorsprong van de voormalige gemeentelijke dienst wel zo’n beetje

ten aandeelhouder bent. De schouwburg doen we nu

verdwenen. Dan heb je echt de zakelijkheid gekregen die je zoekt

bijvoorbeeld ook al met vier gemeenten.”

met elkaar.”

Helemaal zonder gevolgen is de overgang van gemeentelijk naar commercieel nou ook weer niet ge-

Tekst: Sander Wageman

GRAM | april 2017

Werkgelegenheid en grondstof Techniekfabriek Deventer is een leer- en werkplek, waar mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt zich bekwamen in moderne recyclingambachten. “Onze uitleg van duurzaamheid is investeren in de mens en hergebruik van grondstoffen. Die twee kunnen we hier prima combineren”, stelt Marcel Ellen van initiator Cambio, het buurtbeheeren activeringsbedrijf van Circulus-Berkel. Bevlogenheid en enthousiasme zijn de onmisbare ingrediënten. achterstand op de arbeidsmarkt. “Ze hebben vaak heel lang geen werk gehad en zijn echt toe aan een uitdaging die hen kan helpen hun leven weer op de rit te krijgen.” Cambio is het buurtbeheeren activeringsbedrijf, dat werk voor hen organiseert. Circulaire hotspot Op de begane grond zitten een speelgoedbank en een weggeefwinkel (‘second chance’) voor kleding, meubels en huishoudelijke spullen. Een verdieping hoger staan producten uitgestald, die dankzij de inzet van Cambio’s doelgroep een tweede leven hebben gekregen. Zo is een rij gerecyclede fietsen te zien. Geen opgeknapte oude besjes maar modern ogende tweewielers van hoge kwaliteit. Wat te denken van een kek uitziende grote bezem van oude fietsonderdelen (Merk: ‘Social Label>VEEG’), kleurrijke fietssloten van afgedankt stro-touw, afkomstig van de boer, of een boodschappentas van oude banners van Circulus-Berkel, de regionale organisatie voor de afvalinzameling en het beheer van de openbare ruimte waar Cambio onderdeel van uitmaakt. “We hebben hier een mooie vorm van de circulaire economie gecreëerd. Alle producten die hier binnenkomen, worden niet weggegooid maar krijgen weer een nieuwe eigenaar. Onze uitleg van duurzaamheid is: investeren in de mens en hergebruik van grondstoffen. Die staan allebei op één en kunnen we hier prima comMarcel Ellen: “We wassen en schredderen de plastic bekers uit het voetbalstadion

bineren. We willen nieuwe ambachten creëren. Het

van Go Ahead Eagles.”

zou jammer zijn als we door de komst van robotisering dat soort handmatig werk kwijtraken. Wij willen juist de toekomst combineren met de geschiedenis

Een vorstdag midden februari, ergens in een buitenwijk van De-

door mooie producten te maken en daar interessante

venter. Buiten knetteren de vuurkorven. Gestookt op ‘broodjes’ van

werkplekken bij te ontwikkelen.”

geperst koffiedik en zaagsel. “De koffiedrab halen we van bedrijven in de omgeving, wekelijks een paar honderd kilo”, zegt Marcel El-

Daar is het koffiedik weer. Nu onherkenbaar toege-

len. “Het persen doen we zelf. We zijn nog aan het experimenteren

past met afbreekbaar plastic in een robuuste, donke-

wat we met het koffiedik verder allemaal kunnen doen.” De kop is

re vaas, waarin felgele narcissen de lente aankondi-

er meteen af en de rondleiding door het oude schoolgebouw kan

gen. “Gemaakt met onze eigen 3D-printer. Dat soort

beginnen. In de hal prijkt een bord met de namen van alle partners,

apparaten wordt steeds goedkoper. Het is interes-

die bij de activiteiten in het pand betrokken zijn. “We zijn erg blij dat

sant voor ons om het plastic dat hier binnenkomt

we deze locatie van de gemeente mochten ontwikkelen. Al onze ac-

te verwerken tot inkt voor de printer. We willen daar

tiviteiten zijn gericht op één doelgroep. Als we dat in verschillende

zoveel mogelijk toepassingen voor vinden”, laat El-

panden hadden moeten doen, zou dat veel te duur zijn”, vertelt

len in het ‘smart fabrication lab’ zien in de ruimte

de medewerker van Cambio tevens drijvende kracht van dit initia-

ernaast. “Natuurlijk zijn dit nog plastics uit olie.

tief. De doelgroep waar Ellen het over heeft, zijn mensen met een

Ideaal is dat we biologisch afbreekbaar plastic gaan

GRAM | april 2017

hergebruik allebei op één!

In de Techniekfabriek worden wandtegels gebakken gemaakt van plastic snippers.

gebruiken. Het bioplastic dat in de vaas gebruikt is,

Alleen dan kun je andere partijen erbij betrekken. Partijen die helpen

hebben we zelf gemaakt, om ermee te experimen-

de vragen te beantwoorden, die jou helpen te bereiken wat je wilt re-

teren. Maar erg low-profile. We werken met nieuwe

aliseren. We zijn niet concurrerend. Daardoor kunnen we bij anderen

technologie en hoeven niet bang te zijn dat er iets

op veel sympathie rekenen. Daar haken mensen op in.”

mislukt. Het draait om het leren.” Het smart lab voert als stichting betaalde opdrachten uit en organiseert

De daad bij het woord voegend komt Rick Claassen een hand geven.

workshops. Het is de bedoeling dat het lab zelf de

De jonge ontwerper heeft een zonneoven ontwikkeld van eenvou-

broek ophoudt.

dige standaard materialen, die in de zomer makkelijk is in te zetten om plastics naar nieuwe gebruiksvoorwerpen te upcyclen. “Zo

Techniekfabriek

hebben we om ons heen een netwerk van creatieve en innovatieve

De aanleiding voor het bezoek aan Deventer is de

ondernemers verzameld”, vervolgt Ellen. “Ook educatieprogramma’s

opening van de Techniekfabriek een ruimte verderop.

zitten erbij. We willen startende ondernemers een kans geven. De

Een aantal medewerkers is druk met het uitstallen

minimale middelen die we hebben, willen we bij hen wegzetten. Het

van vers gebakken wandtegeltjes. Ellen graait door

is interessant met jonge honden te werken, die nog niet besmet zijn

een vat met kunststof snippers en laat tegelijkertijd

met te veel kennis en informatie. We kijken ook niet alleen naar de

de grondstof zien voor de fraai ogende tegeltjes:

omgeving van Deventer, maar hebben lijntjes door heel het land lo-

plastic bekers uit het voetbalstadion van Go Ahead

pen.” Dergelijke lijntjes lopen bijvoorbeeld naar de designstudio Bet-

Eagles. De voetbalclub in de staart van de vaderland-

ter Future Factory voor kunststof-recyclables in Rotterdam en naar

se eredivisie heeft na iedere wedstrijd (gemiddeld ne-

Daan Levy van New Marble. Dit jonge bedrijf heeft de kennis in huis

genduizend bezoekers) een slordige twintigduizend

om de wandtegels van kunststofregranulaat te produceren. “We had-

bekers over die als afval achterblijven. “We zijn het

den meteen een klik”, vertelt Ellen. “Zij bieden het recyclingprocédé,

plastic hier gaan wassen en shredderen om er tegels

wij zijn een werken leerbedrijf. Samen kunnen we processen door-

van te bakken”, licht Ellen toe. “Wel hebben we er

ontwikkelen.” Last but not least: de bundeling van activiteiten in het

bij de leverancier op aangedrongen maar één soort

oude schoolgebouw draait voor een groot deel op de inzet van vrij-

kunststof, namelijk PET, te gebruiken. We zijn geen

willigers. Een van hen is Cees Tilman. De oud-binnenvaartschipper

tegelfabriek, maar een werkplaats waar we tegels

heeft zich als nuchtere en pragmatische ‘bedrijfsleider’ in het ge-

maken. We laten aantonen hoe je van PET eenvoudig

bouw ontpopt. “Ik ben de dromer, Cees is de wekker”, zegt Ellen. “Hij

wandtegels en andere producten kunt maken. Als we

weet wat wel en niet kan. Intussen blijf ik hem met ideeën bestoken.”

dit aan scholen of mensen buiten laten zien, gaan ze ook heel anders tegen afval aankijken. Ze zien straks

Tekst: Pieter van den Brand

op straat een petflesje liggen en denken dan: hé, dat is een grondstof. Dat is in feite de grote droom die we hier hebben. Daar is goed gereedschap en kennis voor nodig. Maar het belangrijkste is enthousiasme.

GRAM | april 2017

Grondstoffen voor een succesvolle campagne Afvalscheiding begint bij inwoners. Het is daarom van groot belang om je communicatie aan te passen op het gedrag van deze inwoners. Bij het ontwerpen van communicatie over afvalscheiding wordt dan ook steeds meer gebruik gemaakt van technieken uit de gedragsbeïnvloeding. Deze worden soms intuïtief en soms heel bewust toegepast om inwoners te stimuleren tot beter scheidingsgedrag. Maar wat zijn nu de beste grondstoffen voor een goede campagne? Voor het programma VANG-Huishoudelijk Afval analyseerde SHIFT,

naar de kledingcontainers, ook als het kapot of ver-

onderzoeks- en adviesbureau gespecialiseerd in gedragsverande-

sleten is.’ Eventuele twijfel over wat er in de contai-

ring, campagnes over afvalscheiding in 27 gemeenten op beïnvloe-

ner mag wordt hiermee weggenomen.

dingstechnieken. Hieruit is een gids samengesteld, waarin verschillende effectieve gedragstechnieken worden toegelicht aan de hand

Sceptische houding

van praktijkvoorbeelden. Hieronder volgen een aantal tips en voor-

Een grote barrière die je vaak tegenkomt bij het be-

beelden uit deze gids.

ïnvloeden van gedrag is de sceptische houding die mensen aannemen. Er worden inhoudelijke bezwa-

Doelen stellen en doorvertalen

ren gevormd ten opzichte van de afvalscheiding of

Aan het begin van de ontwikkeling van iedere campagne wordt

de inzamelstrategie. Bij diftar ontstaan bijvoorbeeld

het doel van de campagne vastgesteld. Over het algemeen geldt:

veel vragen over de kosten. De folder van de ge-

hoe concreter het doel, des te gemakkelijker de vertaling naar een

meente Enschede en Twente Milieu speelt hier mooi

communicatiestrategie. Wanneer je doel is om inwoners bewust te

op in door de feiten en fabels omtrent afval schei-

maken van het nut van afval scheiden, hoort daar een andere stra-

den en diftar uit te lichten. Eventuele onzekerheden

tegie bij dan wanneer het doel is om het daadwerkelijke scheidings-

worden beantwoord en bezwaren worden weerlegd.

gedrag te stimuleren. Ook het verschil tussen de afvalstromen is belangrijk: wanneer je inwoners bijvoorbeeld wilt stimuleren om

Onze tip: mensen worden voornamelijk sceptisch op

textiel gescheiden te houden, hoort daar een andere handeling bij

het moment dat er een verandering plaatsvindt. Ver-

dan bij het scheiden van gft.

andert het inzamelsysteem, of gaat de gemeente over op diftar? Identificeer dan de misverstanden en de

In de banner van Cure wordt eerst aangegeven wat het doel is: ‘Geef

achterliggende redenen hiervoor. Erken vervolgens de

al uw textiel een tweede leven’. De boodschap wordt tevens ver-

weerstand en geef antwoord op de onzekerheden van

duidelijkt door de iconen en een concreet uitgeschreven handeling:

inwoners. Zie ook de handreiking ‘Talking rubbish:

‘Breng kleding, schoenen, huishoudelijk textiel en knuffelbeesten

(klets)verhalen over afvalscheiding’ op vang-hha.nl voor een overzicht van de grootste mythes over afvalscheiding en adviezen om deze te ontkrachten. Commitment Mensen willen graag consistent zijn in hun gedrag: wie A zegt, moet ook B zeggen. We vertonen meestal dan ook gedrag dat in lijn is met wat we eerder gezegd of gedaan hebben. In een campagne van HVC in de gemeente Bergen werd slim op het principe van consistentie ingespeeld: een team van promotiemedewerkers laat zoveel mogelijk inwoners deze kaart invullen. Wanneer mensen zeggen dat ze iets gaan doen, willen ze (onbewust) consistent zijn en gaan ze het ook sneller doen. Door “Ja” aan te vinken en te tekenen met de naam, wordt toewijding (commitment) aan het scheiden van gft opgewekt, en gaan mensen beter scheiden. Dit effect wordt versterkt doordat mensen het ook in het gesprek met de medewerker bevestigen. Mensen draaien een be-

Campagne voor textielinzameling op de inzamelwagen van Cure

GRAM | april 2017

lofte niet graag terug.

Fun theory Wanneer je het gewenste gedrag leuk maakt, zijn mensen eerder geneigd om dit te doen. Dit noemen we ook wel de fun theory. Re-Pete is een ‘grondstoffenmonster’ van ROVA voor op festivals. Het is de bedoeling dat festivalbezoekers op een leuke manier hun festivalbekers weggooien (of schieten) door middel van Re-Pete. Dit soort technieken werken voornamelijk goed op evenementen en bij toeristische attracties, omdat mensen op dat soort momenten meer open staan voor dit soort ervaringen. Bovendien zal het effect op korte termijn niet snel uitdoven. Wanneer je dit voor langere termijn inzet, neemt het effect van plezier snel af. Dit is slechts een greep uit de tips die in de inspiratiegids staan. Meer voorbeelden van en toelichtingen op campagnes met effectieve gedragstechnieken? Lees dan de ‘Inspiratiegids communicatie afvalscheiding burgers’. Deze is gratis te downloaden via de kennisbibliotheek op vang-hha.nl. Tekst: Mirjam van Huizen en Dirkje van der Ven, SHIFT Gedragsverandering

Het grondstoffenmon(d)ster Re-Pete op Bevrijdingsfestival Overijssel

GRAM | april 2017

De Leden Centraal Voor deze nieuwe rubriek wordt elke uitgave iemand geïnterviewd die werkt bij een organisatie die lid is van de NVRD. Leden krijgen hiermee een stem in GRAM. De NVRD is er immers voor en door leden. Deze keer aan het woord:

Maarten Plasschaert, teamleider productie Afvalservice Breda

“Blij met NVRD als kennisbank” Wat is je functie?

Voldoet het lidmaatschap aan je

Wat vind je het leukste/mooiste aan

Als teamleider productie geef ik indirect

verwachtingen?

je werk?

leiding aan tachtig eigen mensen plus

Laatst had ik een vraag uitgezet over de

Je hebt met ontzettend veel verschillen-

twintig uitzendkrachten. Deze mensen

inzet van afvalcoaches. Het duurde rijke-

de mensen van doen. Je eigen personeel,

zorgen voor de afvalinzameling en de

lijk lang voor ik een reactie kreeg. Maar

mensen van het stadskantoor, heel veel

milieustraten.

ik ben blij met de NVRD als kennisbank.

klanten (burgers), woningcoöperaties,

Ze weten goed wat er speelt en weten de

wijkraden, branchegenoten. Je hebt het

actualiteit goed te pakken.

steeds over dezelfde materie, maar van-

Sinds wanneer ben je lid van de

uit een totaal andere insteek. De een wil

NVRD en waarom? Toen ik hier 35 jaar geleden kwam wer-

Wat zijn volgens jou de

het zo goedkoop mogelijk, de ander zo

ken, was Breda al lid van de NVRD, meen

belangrijkste ontwikkelingen

makkelijk mogelijk en weer een ander

ik me te herinneren. Een jaar of tien ge-

binnen de afvalbranche?

kijkt vooral naar de milieueffecten. Je

leden zijn we even gestopt met het lid-

De VANG-doelstelling van 100 kilo res-

bent steeds bezig al die puzzelstukjes in

maatschap, omdat we vonden dat de

taval per inwoner per jaar in 2020. We

elkaar te passen en er een mooi geheel

NVRD te weinig actief was. Na wat ge-

moeten toe naar minder restafval, daar

van te maken.

sprekken zijn we weer lid geworden,

werken we in Breda ook hard aan. Wel

daarna ging het ook veel beter.

vinden wij de landelijke doelstelling van

Waar stoor je je aan?

100 kilo een beetje te hoog gegrepen

Ik stoor me niet zo snel ergens aan. Ieder

Heb je behoefte aan bepaalde infor-

voor een stad als Breda. We hebben veel

heeft zijn eigen verantwoordelijkheid en

matie van de NVRD?

hoogbouw, daar is afvalscheiding moei-

als ik merk dat er iets fout gaat, dan pro-

We sparren al best veel. De afvalbran-

lijker te realiseren. Een lastig probleem is

beer ik zo snel mogelijk naar een oplos-

che is niet zo’n heel grote wereld, dus

en blijft de vele bijplaatsingen bij onder-

sing te komen.

je komt elkaar vaak tegen. Je neemt het

grondse containers. Wij denken nu aan

beste van alle ideeën mee naar huis, want

de inzet van afvalcoaches, zodat je de

Welke tip wil je de lezers van GRAM

beter goed gejat dan slecht bedacht. De

mensen goed kunt voorlichten en moti-

graag meegeven?

NVRD weet best pakkende onderwerpen

veren. Het gaat tenslotte om gedragsver-

Blijf met elkaar in contact en probeer

te bedenken voor die bijeenkomsten, ze

andering. Dat werkt beter dan beboeten

eventuele problemen te doorgronden.

zitten tegenwoordig goed op de actuali-

achteraf. We zijn ook aan de slag met

Als er iets mis gaat met een leverancier

teit. Pas nog wilde ik me opgeven voor

omgekeerd inzamelen, al gebruiken wij

bijvoorbeeld, neem dan niet te snel af-

een bijeenkomst over afvalcoaches, toen

bewust de term ‘anders inzamelen’. Dan

scheid maar kijk eerst goed naar de oor-

was ik net te laat. Dat is dan wel jammer,

snappen de bewoners het beter, die term

zaken. Misschien had je er zelf ook een

want ik heb behoefte aan informatie en

spreekt meer aan.

aandeel in. Het resultaat kan verbluffend

ervaring van anderen op dat gebied.

zijn. Tekst: Hetty Dekkers

GRAM | april 2017

NIEUWS UIT DE BRANCHE

Kenniswijzer zwerfafval Nieuwe items op www.kenniswijzerzwerfafval.nl • Monitoring

rivier

zwerf-

afval. Opties en aanbevelingen vanuit de Europese commissie, European Commission [pdf] • The little book of litter, Keep GeesinkNorba lanceert de eerste volledig elektrische achterlader. De LI-ON Power Pro is zeer effici-

Britain tidy [pdf]

ënt, volledig elektrisch en milieuvriendelijker dan ooit. Zowel het chassis als de opbouw van deze

• Effectmonitoring green deal

wagen wordt aangedreven door lithium-ion batterijen die voor een optimale gewichtsverdeling

schone stranden, Rijkswa-

onder de laadbak zijn gemonteerd. De LI-ON Power Pro is zeer geschikt voor toepassing in grote

terstaat [pdf]

steden waar weinig kilometers gemaakt worden en milieurestricties gelden. Dankzij de elektrische werking zijn er geen emissies zoals CO2 en fijnstof. Bovendien is de wagen nagenoeg geluidloos.

ReinigingsDemoDagen 2017 De RDD (ReinigingsDemoDagen) is de afgelopen jaren uitgegroeid tot dé toonaangevende vakbeurs voor de afval- en reinigingssector. Een begrip voor iedereen die professioneel actief is in de afval- en reinigingswereld. Vertegenwoordigers van gemeentelijke reinigingsdiensten, provincies, waterschappen, afvalverwerkers en aanverwante bedrijven kunnen daar de laatste technologieën, noviteiten, trends, ontwikkelingen en producten zelf zien en ervaren. Met de ontbijtsessies, die dit jaar nieuw zijn toegevoegd, een goede gelegenheid om nieuwe kennis op te doen.

Specialist in:

zoutstrooiers l sneeuwploegen l rolbezems zoutoplossers l zoutloodsen l winterdienstopleidingen

De kern bij dit evenement is afkomstig van de 18 leden van de afdeling Reinigingsvoertuigen van RAI CarrosserieNL en leden van de branchevereniging voor containerleveranciers KLAIR. Deze bedrijven vertegenwoordigen samen meer dan 90% van de branche. Op 31 mei en 1 juni vindt het gratis

Meer informatie? Kijk op www.sr-schuitemaker.nl of mail naar sales@sr-schuitemaker.nl

toegankelijke netwerkevenement voor aanbieders en klanten in deze innovatieve branche weer plaats op het RDW Testcentrum in Lelystad. In de aanloop naar de RDD2017 vindt u de ontwikkelingen rond de vakbeurs op www.reinigingsdemodagen.nl en op de

Schuitemaker Industrial B.V. l Morsweg 18 - 7461 AG Rijssen - Holland Tel.: +31 (0)548 - 51 41 25 l sales@sr-schuitemaker.nl l www.sr-schuitemaker.nl

speciale Facebookpagina. Aanmelden kan ook via de website. Belangstelling? Neem dan contact op met het beursteam via info@reinigingsdemodagen.nl

GRAM | april 2017

Colofon Uitgever NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM Telefoon 088 - 3770000 E-mail post@nvrd.nl I-net www.nvrd.nl

Agenda 17 – 18 mei NVRD Jaarcongres ‘Grenzeloos samenwerken’, Maastricht

Redactiecommissie Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn (hoofdredacteur) Riny de Jonge, stadsdeel Amsterdam-Oost Willy Brinkbäumer, Twente Milieu Addie Weenk, Rijkswaterstaat Diederik Notenboom, Meerlanden Folkert Starreveld, Cyclus Management Dico Kuiper, gemeente Alphen aan den Rijn Marianne Zegwaard, MWH Global Ilse van der Grift, NVRD

31 mei – 1 juni Reinigings DemoDagen, Lelystad 14 – 15 juni BVOR Demodagen ‘Groen als Grondstof’, ARN Weurt 15 juni NVRD Kennisbijeenkomst AMBOR, Arnhem

Eindredactie Karin Hegeman en Berit Aagten Postbus 1218, 6801 BE Arnhem tel. 088 - 3770000 e-mail: hegeman@nvrd.nl

Advertentie-exploitatie Bureau Van Vliet Postbus 20, 2040 AA Zandvoort tel. 023 - 5714745 e-mail: L.paap@bureauvanvliet.com

Opmaak en druk Weevers, www.weevers.nl Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de

Abonnementenadministratie NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €106,04 ex btw. België €124,95 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: €11,50.

Beëindiging abonnement Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd. ISSN 1569-0458 © NVRD

Bollegraaf Recycling Solutions Turnkey recycling solutions for: GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

GRAM | april 2017

Single Stream C&I Waste

MSW Plastic Waste C&D Waste De-inking Waste Waste-to-energy

▪ Tweede Industrieweg 1 ▪ 9902AM Appingedam ▪ +31 596 654 333 ▪ info@bollegraaf.com

bollegraaf.com

Be there First

Cleango 500

Schmidt – dé specialist op het gebied van straatreiniging! Aebi Schmidt Nederland BV Handelsweg 8 7451 PJ Holten Tel: 0548 370000 www.aebi-schmidt.nl

Onze Schmidt veegmachines worden met alle zorg voor het milieu ontwikkeld. Daarnaast zijn duurzaamheid, innovatie, betrouwbaarheid en efficiëntie belangrijke begrippen voor onze organisatie. De nieuwe milieuvriendelijke Euro-6 motor is hier een sprekend voorbeeld van. Deze motor is geïntegreerd binnen het beproefde ontwerp van de Cleango 500 veegmachine. Daarbij zijn geen concessies gedaan aan functionaliteit, afmetingen en volumes. De Cleango machine is dus nog net zo wendbaar en gebruiksvriendelijk als u dat gewend bent. Een unieke prestatie. Natuurlijk Schmidt!

31 mei & 1 juni

Kom naar de ReinigingsDemoDagen DĂŠ vakbeurs voor de afval- en reinigingssector

Gratis toegang! Meld u aan via: www.reinigingsdemodagen.nl

Welkom

Locatie

Deze unieke beurs is een begrip voor iedereen

RDW Testcentrum

die professioneel actief is in de afval- en reinigingswereld. Tijdens dit gratis toegankelijke

Talingweg 76

8218 NX Lelystad

Ruime gratis parkeergelegenheid!

netwerkevenement kunt u noviteiten, trends, ontwikkelingen en de laatste technologieĂŤn en producten zien en ervaren.

Openingstijden Woensdag 31 mei: 09.00 - 20.00 uur Donderdag 1 juni: 09.00 - 18.00 uur