Gram aug 2016 def

JAARGANG 107 | NUMMER

GRAM VAKBLAD VAN DE

6

Augustus 2016

Composteren en milieubelasting

Voorbereidingen winterseizoen van start

Aandacht voor privacy in de afvalbranche Jonge ICT-professionals brainstormen over afval

We take Care

ASH Services - Nido Winterdiensttraining

Gladheidbeheersing in abonnementsvorm

Aebi Schmidt Nederland BV Handelsweg 8 7451 PJ Holten Tel: 0548 370000 www.aebi-schmidt.nl

ASH Services biedt producten en diensten aan in abonnementsvorm, voor volledige ontzorging op het gebied van gladheidbestrijding. De samenstelling van deze abonnementen wordt nauwkeurig afgestemd op de wensen en behoeften van uw organisatie. Voor een vaste prijs wordt de uitvoering geregeld, waarbij u de knoppen blijft bedienen. Wij werken met het beste materieel en de modernste technieken, op de meest efficiĂŤnte manier.

ASH Services is de concrete vertaling van onze visie op de toekomst van gladheidbestrijding.

Daarmee laten wij - opnieuw - zien dat de wens van de klant voor Aebi Schmidt het uitgangspunt is. U wilt ontzorgd worden? Wij zullen u ontzorgen!

inhoudsopgave

Vakblad van de NVRD

Kijken bij de buren voor gladheidbestrijding 6

In Zweden strooien ze zand op een laagje sneeuw, in Duitsland vinden ze één schone rijbaan wel voldoende. Een gesprek met senior adviseur Rini Donker van Rijkwaterstaat over gladheidbestrijding in de landen om ons heen.

De ondankbare strijd van gladheidsbestrijders 10

Je zou het niet zeggen, maar de gladheidbestrijders van gemeenten in heel Nederland hebben de winter in hun bol. Vaak zijn ze al vanaf half augustus bezig met voorbereidende maatregelen voor sneeuwstormen, ijzel of andere glibberige omstandigheden op de weg. Een zeer verantwoordelijke baan en niet altijd even dankbaar, zo blijkt.

Privacy in de afvalbranche 22

‘Burger en afvalbak voortaan connected’ en ‘Internet of Things nuttig voor de afvalbranche’. Mooie ontwikkelingen met veel mogelijkheden, maar hoe zit het met de privacy en bescherming van persoonsgegevens die aan deze innovaties zijn gekoppeld?

Jonge ICT-professionals brainstormen over afval 24

Afval wordt nog teveel gezien als iets waardeloos. Eind juni bogen ruim zestig jonge ICT-professionals over de VANG-doelstelling om de hoeveelheid restafval meer dan te halveren. ‘Drones komen de smart afvalbak thuis ophalen.’

05 Bezem 08 Terugblik Nationaal Gladheidbestrijdingscongres 2016 13 Noviteiten winterdienst 14 Interview met Leo Grunberg, kwartiermaker van de levendige stad 16 Hoe doen zij dat? Deze maand: afvalbeleid bij evenementen 19 VANG, omgekeerd inzamelen op Foto voorplaat: Rogier Dohmen, Hollandse Hoogte

de vierkante meter 21 NVRD Nieuws 21 Column Olaf Prinsen 26 Branchenieuws 30 Agenda en colofon

Lees verder op pag. 16

GRAM | augustus 2016

3

Weet wat je strooit

Zout tot nadenken!

Gladheidbestrijding speelt het hele jaar door.

Weer of geen weer. De tijd buiten de winter om gebruiken we om ervoor te zorgen dat we er straks helemaal klaar voor zijn. Want de veiligheid van de weggebruiker staat voorop. Alle aspecten nemen we onder de loep. Van inzet van mens en materieel tot en met voldoende zoutvoorraad. Hoewel alle? Weet u wel precies wat u op uw wegen strooit? Of is zout gewoon zout? Ons vacuümzout bevat nauwelijks tot geen zware metalen en sulfaten en wordt voor 50% zonder CO2-belasting gewonnen. Een zuiver product dat met overwegend zuivere energie het licht ziet en ook nog eens van bekende herkomst. Een geruststellende gedachte. Kortom: “Weet wat je strooit”.

Ed de Jong Account Manager Gladheidbestrijding

Meer weten? www.wegenzout.nl of mail naar wegenzout@akzonobel.nl.

AN_202557_030716

AkzoNobel. Zuiver zout.

­

BEZEM Weertje “Zo heet, de mussen vielen van het dak”, hoorde ik een collega laatst zeggen. Hij had het over 1975; een lange en hete zomer. Ik weet dat zelf ook nog. Heerlijk. Begonnen we extra vroeg met de hele bezemploeg, tropenrooster, en waren we ook eerder klaar. Snel naar huis en direct door met picknickmand naar een recreatieplas in de buurt. Net als alle buren. Ondanks de hitte geen onvertogen woord of scheldpartij wanneer iemand per ongeluk te dicht bij andermans badlaken kwam. Het weer is tegenwoordig minder heet, de lontjes zijn echter korter, en ontbranden sneller.

Ik heb mij eens laten vertellen door een buitenlandse bezem, dat het toch wel erg Nederlands is om over het weer te beginnen. “Weertje hè?”, schijnt onderdeel te zijn van de Nederlandse cultuur qua taalgebruik en dat zal zeker nog lang blijven en zelfs erger worden. Het antwoord zal de komende jaren vaker “het is bar en boos” zijn. Het weer volgt de ontwikkelingen in de maatschappij, het wordt alsmaar extremer.

Of is het andersom?

Klimaatveranderingen, geen ontkomen aan. Alhoewel heel veel wetenschappers er een dagtaak aan hebben om ‘de ander’ te overtuigen van de oorzaak, feit blijft dat het weer verandert. Rioleringen zijn gemaakt om water af te voeren, maar niet zoveel als er nu tegelijk naar beneden komt. Natte voeten ook in huis zijn het gevolg.

En niet vanwege zweetvoeten. Het vergt ook van onze branche aanpassingen. Welke vraagt u? U zal zelf daar het antwoord op moeten geven, ben ik bang. Onkruid, dierplagen, wateroverlast en uiteraard ook de winter, het is niet meer als vroeger. Nee, toen was het niet per se beter. ‘The times they are a-changin’’, zong Bob Dylan al in 1964. And he is right. Wen er maar aan. Een mooie opgave voor alle young professionals in onze branche om die handschoen op te pakken. Meteen ook lekker warm als het straks ineens weer -15 graden is en je kan schaatsen op de weg. Even niet strooien dan.

GRAM | augustus 2016

5

Kijken bij de buren voor gladheidbestrijding De filesproeier spuit vanaf de vluchtstrook onder de auto’s.

In Zweden strooien ze zand op een laagje sneeuw, in Duitsland vinden ze één schone rijbaan wel voldoende. ‘’s Lands wijs, ’s lands eer’ zegt een spreekwoord. Senior adviseur Rini Donker van Rijkwaterstaat geeft regelmatig lezingen over gladheidbestrijding in de landen om ons heen.

“In Nederland zijn we zeer professioneel bezig”, vergelijkt Donker.

Britse aannemers moeten vooraf inschatten wat het

“Onze normen liggen ook heel hoog, maar dat is natuurlijk afhankelijk

wegbeheer gaat kosten, inclusief onderhoud aan ber-

van economie en verkeersintensiteit. Wij hebben zo’n 3.300 kilometer

men, vangrail en asfalt. Heb je een strenge winter zo-

snelweg en 850 kilometer N-weg in beheer, daar is het altijd druk.

als in 2009 tot 2011, dan komen ze met deze prijs

Tijdens mijn presentaties laat ik een filmpje zien uit Rusland, waar een

niet uit. Vreemd is dan weer wel dat de Highways

mannetje achter de strooiwagen loopt om daar met de hand zout uit

England, de Britse Rijkswaterstaat, de depots, zout én

te scheppen. Ze hebben daar kennelijk geen geld voor dure machines.

complete strooiwagens zelf in eigendom heeft. Die

In Amerika gebruiken ze juist enorme aanhangers die dwars op de

wagens staan heel de zomer stil en toch is het volgens

weg kunnen rijden waardoor er niemand voorbij kan. Beide situaties

hun berekeningen goedkoper dan inhuren.”

zijn in ons land ondenkbaar.”

Zweden Engeland

In het dunbevolkte noorden van Zweden zijn de tem-

Het meest interessant zijn de vergelijkingen met landen in Noord-

peraturen laag en is de sneeuwval enorm. Dat vraagt

Europa. “Een belangrijk verschil met Engeland en Zweden is bijvoor-

om een andere aanpak dan in het warmere zuiden van

beeld het beleid. Vooral in Engeland is de hele gladheidbestrijding uit-

Scandinavië. Donker: “In Nederland hebben we het

besteed aan aannemers. Die bedrijven zijn zelf verantwoordelijk voor

beleid van een zwarte weg. Wij willen asfalt zien als

de uitvoering en het resultaat, de overheid heeft daar niets over te

de strooiwagen of sneeuwschuiver langs is geweest.

vertellen. Over het algemeen werkt dat best goed, maar in de strenge

In het noorden van Zweden doen ze dat anders. Daar

winters van 2009 tot 2011 gaf dat toch problemen. De aannemers

schuiven ze een spoor vrij, waarop altijd nog een

weigerden op een gegeven moment te strooien en hun werk te doen,

laagje sneeuw blijft liggen. Daarop strooit men zand

omdat ze niet meer uit de kosten kwamen.

voor de stroefheid. Logisch, want dat onderste laagje

6

GRAM | augustus 2016

sneeuw krijg je gewoon niet weg, daarvoor is het te koud.” Noord-Zweedse automobilisten moeten spijkerbanden onder hun wagen hebben. In Duitsland zijn winterbanden verplicht. Donker: “De normen voor gladheidbestrijding zijn in Duitsland anders dan bij ons. Zij houden vaak maar één rijstrook schoon en ruimen de rest van de sneeuw pas op nadat het gestopt is met sneeuwen. Ook bedienen ze vaak alleen het hoofdwegennet.”

Rini Donker: "In Nederland willen we altijd en overal de weg op kunnen."

De Firestorm is een machine die onder hoge druk hete pekel sproeit.

Weer of geen weer, in Nederland willen we altijd en overal de weg op kunnen. “Een specifiek kenmerk van ons land, waar we rekening mee moeten houden, is

kozen voor hun eigen markt, de grote klanten in eigen land. Dat dreef

het vele gebruik van zoab. Op snelwegen maar steeds

de prijs enorm op. Van die situatie hebben we allemaal geleerd, ieder-

vaker ook op provinciale wegen in verband met ge-

een heeft nu een buffer aangelegd die voldoende is voor de strengst

luidsreductie. Dat type asfalt is veel gevoeliger voor

mogelijke winter. Wij als Rijkswaterstaat hebben dat ook gedaan. Voor

gladheid dan andere soorten. Als je sneeuw de kans

eigen gebruik hebben we genoeg, maar het hangt er een beetje vanaf

geeft vast te gaan zitten in het poreuze oppervlak

hoeveel we uit moeten delen aan gemeenten en provincies als die in

van zoab, krijg je ijsvorming en ben je te laat.” Goed

de problemen mochten komen. Maar ik denk dat dat meevalt, want

preventief strooien is dus noodzaak. Maar een nieuwe

ook veel provincies hebben extra voorraden aangelegd.”

oplossing lijkt de Firestorm, een machine die onder hoge druk hete pekel sproeit. “Die machine komt ei-

Buffer

genlijk uit de Alpen, wij hebben er sinds kort twee in

De buffervoorraad van Rijswaterstaat is verdeeld over vijf depots in

ons beheer. Afgelopen winter hebben we hem ingezet

heel Nederland, waaronder Utrecht, Katwijk en Raamsdonksveer. “Die

in Groningen, waar het spekglad was. Dit werkte echt

depots liggen vaak aan het water, zodat de voorraad per schip kan

fantastisch.”

worden aangevoerd. Dat is goedkoper.” Door te hamsteren heeft Rijkwaterstaat nog veel meer prijsvoordeel gerealiseerd. “Het zout kon

Filesproeier

voordelig worden aangeschaft, vanwege de grote hoeveelheden en

Een andere innovatie is de filesproeier. Donker: “In Ne-

omdat het in rustige tijden werd gekocht. Als je wacht tot de markt

derland moeten we als Rijkswaterstaat uiterlijk drie

onder druk staat, betaal je gerust het vijfvoudige van de normale

uur ’s nachts beslissen of we gaan strooien of niet. Om

prijs. Een land als Engeland heeft nu 400.000 ton zout in voorraad lig-

zes uur komt de spits op gang, dan moet het gebeurd

gen, landen als Denemarken en België hebben ook voldoende buffer.”

zijn. Valt de sneeuw echter in de spits dan kun je er door de verkeersdrukte niet meer bij. De filesproeier

Noordwest-Europa lijkt klaar voor de winter. Maar hoe het weer zich in

is een machine die vanaf de vluchtstrook onder de

de toekomst ontwikkelt, blijft altijd een onzekere factor. “Wij hebben

auto’s spuit waardoor je dan toch nog wat aan glad-

een zacht zeeklimaat, net als Denemarken. De komende tijd lijken we

heidbestrijding kan doen. We experimenteren er nog

meer op extremen af te gaan”, aldus Donker. “Zwaardere neerslag,

mee, maar de eerste indrukken zijn positief.”

langere droogteperiodes. Sneeuwval blijft voor ons altijd iets om rekening mee te houden. In de file-top-10 van Nederland werden er acht

Het zouttekort van de strenge winters 2009 en 2010

veroorzaakt door sneeuwval. Vooral als dat tijdens de spits gebeurt,

speelde in heel Noordwest-Europa parten, aldus Don-

heeft dat een enorme impact. Daarom blijven we zoeken naar nieuwe

ker. “Veel zout wordt in Duitsland geproduceerd, dus

oplossingen, zoals de Firestorm en de filesproeier.”

daar moest iedereen het kopen, al dan niet via tussenhandelaren. Maar Duitsland zelf gebruikte natuurlijk ook enorme hoeveelheden, de producenten daar

Tekst: Hetty Dekkers

GRAM | augustus 2016

7

T E R U G B L I K N AT I O N A A L G L A D H E I D

Ondanks klimaatveranderingen blijft er ook in de toekomst behoefte aan effectief gladheidbeheer.

Nederland scoort goed in vergelijking met andere landen, aldus nationaal gladheidscoordinator Rini Donker

8

GRAM | augustus 2016

BESTRIJDINGSCONGRES 2016

Veel aandacht voor de nieuwste innovaties tijdens de voertuigenshow en de piches.

De presentaties van deze dag staan op www.nvrd.nl

GRAM | augustus 2016

9

De ondankbare strijd van gladheidsbestrijders Je zou het niet zeggen, maar de gladheidbestrijders van gemeenten in heel Nederland hebben de winter in hun bol.

Vaak zijn ze al vanaf half augustus bezig met voorbereidende maatregelen voor sneeuwstormen, ijzel of andere glibberige omstandigheden op de weg. Een zeer verantwoordelijke baan en niet altijd even dankbaar, zo blijkt. Maar oh zo belangrijk, want waar zouden we zijn zonder onze gladheidbestrijders?

Voor de meeste gladheidcoördinatoren in Nederland geldt dat ze hun

We hebben maximaal drie uur de tijd voor de hoofd-

strijd tegen glibberige wegen voeren naast een reguliere functie bij

infrastructuur, dat is een landelijk streven, maar we

de gemeente. Ronald Kluiters bijvoorbeeld staat bij de Zuid-Hollandse

doen het meestal in anderhalf uur. Anders is het als

gemeente Midden Delfland op de loonlijst als teamleider buitendienst

er sneeuw ligt. Dan zijn de omstandigheden een stuk

openbare werken. “Het komt er op neer dat ik voor de gladheidbe-

moeilijker. Je kunt vast komen te zitten, het risico op

strijding zowel het beleid mag maken, als het mag uitvoeren. Dat is

storingen of andere problemen is groter en dan ben

tamelijk uniek in Nederland. We zijn een kleine gemeente, met zo’n

je al snel een uur langer onderweg. Om er voor te

18.500 inwoners, dus dan is zo’n combinatie wel handig. De voorbe-

zorgen dat we toch binnen de streefperiode blijven,

reiding begint in de zomer al met het controleren van routes. Zijn er

rijden we andere routes bij sneeuw. Die zijn korter en

wegen bijgekomen, of bruggen of tunnels? Als dat zo is, moeten die

daardoor is het eenvoudiger om de routes schoon te

dan worden opgenomen in onze strooiroutes? Verder is dit de periode

krijgen. We zijn een van de weinige gemeentes die dat

dat we de zoutvoorraad controleren. Nu hebben we de tijd om die

zo doet.” Er wordt veel van de mannen en vrouwen

eventueel aan te vullen.”

van de gladheidbestrijding verwacht. Ze moeten vaak ’s nachts aan het werk en meestal onder moeilijke om-

’s Nachts aan het werk

standigheden.

Als de winter valt en de situatie vraagt er om dan zijn ze in Midden Delfland klaar om ten strijde te trekken tegen de elementen. “We heb-

De druk is af en toe groot, merkt ook gladheidcoör-

ben vier routes die we rijden om preventief te strooien bij gladheid.

dinator Ruud Jacobs van de gemeente Eindhoven. “Je

10

GRAM | augustus 2016

zoekt de juiste balans tussen hoe ver je moet gaan om

Een dag uit het leven van de Eindhovense gladheidcoördina-

goede service aan de inwoners te bieden en wat daad-

tor Ruud Jacobs

werkelijk mogelijk is. Soms vinden mensen dat we te

“Nadat ik ’s ochtends uit bed kom, start ik eerst de laptop op om

weinig doen, andere keren juist dat we te veel hebben

naar ons weersysteem te kunnen kijken. Wordt er sneeuw voor-

gedaan. Je doet het eigenlijk bijna nooit goed.” Het is

speld dan zit ik eigenlijk al direct in een soort alarmmodus. Dan

dan ook een functie met een zeker afbreukrisico, denkt

weet ik: vandaag kan het zo maar een hele drukke dag worden. Ik

Jacobs. “Er wordt van je verwacht dat je belangrijke be-

heb in zo’n geval regelmatig contact met een meteoroloog uit de

slissingen neemt. Wat strooi je wel en wat niet. Ik moet

omgeving om op de hoogte te blijven van de laatste weersontwik-

drie uur van te voren weten wat we gaan doen, want

kelingen. Goede informatie is belangrijk, want van mijn beslissin-

zolang heb je nodig om iedereen in stelling te brengen.

gen hangt veel af. Als ik bijvoorbeeld niet tot actie over ga terwijl

Als het weer dan omslaat in die tijd, dan zijn de rapen

het wel had gemoeten, dan krijg ik de wind van voren. Doe ik het

gaar”, legt de hoofdcoördinator gladheidbestrijding

wel als het niet nodig was geweest, dan ook. De juiste informatie

van Eindhoven uit. “Daarbij komt dat je tijdens zo'n

is cruciaal. De windrichting is een factor bijvoorbeeld. Bij sneeuw

actie te maken hebt met allemaal bijkomende zaken

is dat meestal noordwest of noord. En door bij controleposten in

zoals storingen, media-aandacht, arbeidstijden en ook

de omgeving te vragen hoe het weer er daar uit ziet, weet ik zo’n

klachten van inwoners. Ook vermoeidheid speelt een

beetje wanneer het bij ons ook kan gaan sneeuwen.

rol. Je moet wel de discipline hebben om daar goed mee om te gaan. We houden elkaar goed in de gaten en

Als de kans groot is dat er sneeuw gaat vallen, dan neem ik con-

als het nodig is neemt een collega het over. Het kunnen

tact op met onze aannemers. Zij voeren het werk uiteindelijk uit.

lange en zware dagen zijn.”

In eerste instantie waarschuw ik ze alleen dat de kans op sneeuw aanwezig is en dat ze kunnen verwachten dat ik een beroep op

Mooi werk

ze ga doen. De volgende stap is een bezoek aan de gemeentewerf

Toch zouden de beide mannen hun bijzondere functie

om te kijken of al het materieel gereed is. Ik zorg dat het bereik-

voor geen goud willen missen. “Het is bij ons nog een

baar is en dat we direct kunnen uitrukken als het moet. Verder

van de weinige functies waar je ook echt buiten bezig

werp ik nog een blik op de zoutvoorraad. Alles moet klaar zijn

bent, zegt Jacobs. Ook Ronald Kluiters houdt van de

voor een eventuele actie.

wispelturigheid van het weer. “Zeker in het westen”, zegt hij. “Wij hebben te maken met zee-invloeden, dat

Als het dan echt spannend wordt en de sneeuwwolken pakken

maakt het weer nog moeilijker te voorspellen. Om dan

zich boven de stad samen, dan bel ik een collega. Dat is de uit-

toch de juiste beslissingen te nemen, dat is een van de

voerende coördinator en die neemt de actie dan van me over. Dat

mooiste aspecten aan dit werk.”

is ook degene die het contact met de aannemer vanaf dan heeft.

Soms doe ik dat zelf. Als uitvoerend coördinator is het zaak om de gladheidsbestrijders in groepjes te verdelen en elk groepje een route toe te wijzen. In eerste instantie moet de hoofdinfrastructuur weer begaanbaar worden gemaakt, dus daar ligt de prioriteit.

Pas daarna gaan we de wijken in. Ondertussen krijgen we van alle kanten meldingen van sneeuwoverlast. Dat kan van het vervoersbedrijf zijn omdat de bushaltes niet meer bereikbaar zijn. Maar het kunnen ook instellingen zoals ziekenhuizen of verzorgingstehuizen zijn. Ik moet op zo’n moment bepalen waar onze inzet het hardste nodig is. Mijn post is dan eigenlijk het zenuwcentrum van de hele operatie. Ik probeer zo goed mogelijk in te schatten waar we het beste naartoe kunnen. Er komt op zo’n moment veel op je af en het is zaak om je hoofd zo koel mogelijk te houden.

Het mooiste is als er in een rit meerdere plekken kunt combineren. Als de dienst er op zit en ik heb het idee dat de stad weer voldoende bereikbaar is, dan geeft dat wel voldoening ja. Thuis plof ik dan moe, maar voldaan op de bank. Even rust. Totdat het weer gaat sneeuwen natuurlijk.”

Tekst: Sander Wageman

GRAM | augustus 2016

11

NOVITEITEN WINTERDIENST

Nido Lava Storm voor inzet bij calamiteiten stof. Het geheel is opgebouwd op een zware vrachtwagen die is uitgevoerd met een hydrauliekvoorziening.

Kenmerkend bij de Nido Lava Storm is dat er gebruik wordt gemaakt van componenten die zich in de praktijk hebben bewezen. Zowel de zware sneeuwploeg als de rolbezem worden door Aebi Schmidt gebruikers onder zware winterse omstandigheden in ScandinaviĂŤ en de Alpen toegepast. Het Lava-systeem dat voor de hete sproeivloeistof zorgt, is een Nido vinding waarmee in Noorwegen en Zweden veel ervaring is opgedaan. De sproeimachine en bijbehorende techniek zijn ook al jaren binnen de Nederlandse gladheidbestrijding bekend. De combinatie van de machines en de toegepaste sproeitechniek zijn nieuw en uniek. Zo IJsplakkaten en extreme hoeveelheden sneeuw kunnen voor additio-

wordt onder andere een combinatie van sproeisyste-

nele problemen zorgen bij de reguliere gladheidbestrijding. Ze ont-

men toegepast. Dankzij de aanvullende speciale spuit-

staan veelal bij stilstaand of langzaam rijdend verkeer omdat gladheid-

koppen snijdt de hete vloeistof door de ijsplaat heen

bestrijding dan moeilijk uit te voeren is. Deze situaties worden door

en komt de hete vloeistof onder de ijsplaat waar het

de Nido Lava Storm met een unieke combinatiebehandeling van een

zijn dooiende werking doet. Andere spuitkoppen bren-

zware sneeuwploeg, rolbezem en een sproeimachine met hogedruk en

gen de hete vloeistof op de ijsplaat aan zodat er ook

hete natrium- of calciumoplossing bestreden. Met een zware sneeuw-

van bovenaf dooiwerking is. De combinatie kan ook

ploeg worden sneeuw en ijsresten verwijderd. Daarna verwijdert een

als gewone sproeimachine worden ingezet voor de re-

krachtige rolbezem de losse resten en afsluitend wordt de resterende

guliere, preventieve gladheidbestrijding. Want het bes-

ijslaag afgebroken met een hete, onder druk uitgebrachte sproeivloei-

te is natuurlijk dat ijsplakkaten worden voorkomen.

Specialist in:

zoutstrooiers l sneeuwploegen l rolbezems l zoutoplossers l zoutloodsen l winterdienstopleidingen Meer informatie?

Kijk op www.sr-schuitemaker.nl of mail naar sales@sr-schuitemaker.nl

Schuitemaker Industrial B.V. l Morsweg 18 - 7461 AG Rijssen - Holland Tel.: +31 (0)548 - 51 41 25 l sales@sr-schuitemaker.nl l www.sr-schuitemaker.nl gram-schuitemaker 160704.indd 1

05-07-16 09:38

Ruim 30 jaar vertrouwd met zout!

Schuitemaker Epoke MIXUS strooischotel Schuitemaker Industrial is leverancier van diverse wintermachines zoals zoutstrooiers, sneeuwploegen, zoutop-

www.eurosalt.nl

lossers, dooimiddel opslagtanks, registratie-systemen en overige aanverwante producten. Speciaal voor de natzoutstrooiers heeft Epoke de MIXUS strooischotel ontwikkeld.

De mixus bestaat uit een zogeheten mengkamer waarbij

Eurosalt Power Melt: als gewoon zout niet meer toereikend is

droog- en natzout optimaal met elkaar vermengd worden.

Bij preventieve acties is het van groot belang dat de droge en natte component goed met elkaar vermengd zijn. Met de MIXUS wordt dit gegarandeerd, zelfs bij grote snelheden en de bredere strooi-instellingen. Dat betekent een efficiëntere inzet van het dooimiddel.

Gladheidbestrijding is essentieel voor de veiligheid.

Eurosalt is uw totaalleverancier op het gebied van de gladheidbestrijding. Al meer dan dertig jaar zijn wij een betrouwbare partner voor overheden, handel en industrie.

Power Melt is een hoogwaardige zoutmix dat een zeer snelle en intensieve bestrijding van sneeuw en ijsvorming garandeert. Het mengsel van natrium, - en calciumchloride is een verstandige keus als gewoon zout niet meer toereikend is. Balancerend tussen kosten en performance wordt Power Melt ingezet voor een directe en grondige bestrijding van de gladheid. Power Melt wordt toegepast in situaties waarbij onmiddellijk en langdurig resultaat gewenst is. Toepassingsgebieden zijn o.a. autowegen, brugdekken, trappen, voetgangers,- en fietspaden.

Power Melt is een bijzonder eff ectief product van calciumchloride en natriumchloride. Calciumchloride activeert het zout op directe wijze door vocht aan te trekken. In een uitzonderlijk hoog tempo wordt het vriespunt verlaagd naar lagere temperaturen dan bij gewoon zout.

Hygroscopische en exothermische effecten breken het ijs snel af en voorkomen verdere gladheid. Power Melt smelt het ijs letterlijk als sneeuw voor de zon. En met langdurig resultaat!

Voordelen ten opzichte van gewoon wegenzout: Schuitemaker gaat zoutstrooiers leveren in de regio’s Utrecht, Gelderland, Overijssel en Limburg. De noordelijk provincies Friesland, Groningen en Drenthe kunnen de komende vier jaar de wegen schoonhouden met de sneeuwploegen van Schuitemaker. Inl. info@sr-schuitemaker.nl

• Grotere smeltcapaciteit • Betere dooiwerking tot veel lagere temperaturen • Extreem lange dooiwerking

Intro aanbod

geldig bij afname t/m 31.1

0.2016

€ 275,00 per 1.000kg voo r bigbag of 25kg

De smeltcapaciteit van Power Melt is aanzienlijk hoger dan uitsluitend wegenzout (NaCl). Door snelle en langdurige inwerking op ijs en sneeuw kan er met minder beurten gestrooid worden. Hierdoor is het vele malen eff ectiever en efficiënter dan puur wegenzout. Het gevolg is dat besparingen op mankracht, tijd en materiaalkosten ook uw strooikosten positief zullen beïnvloeden.

Power Melt is verkrijgbaar in zakken van 25kg, bigbags en bulk.

Is uw interesse gewekt?

Onze medewerkers beschikken over up-to-date kennis van de ontwikkelingen en mogelijkheden voor de gladheidbestrijding. Kunnen wij een afspraak met u maken of wenst u direct te bestellen?

Laat het ons weten op 0168-393200 of bezoek www.eurosalt.nl Eurosalt Power Melt: als gewoon zout niet meer toereikend is.

Eurosalt Handelmaatschappij BV Plaza 6, 4782 SK MOERDIJK | P.O. Box 74, 4780 AB MOERDIJK T: 0800 0180 | T: 0168 39 32 00 | F: 0168 39 32 10 www.eurosalt.nl | KvK nummer 24179430 te Breda BTW nummer NL008536910B01 GRAM | augustus 2016 gram-eurosalt 1600623.indd 1

13 30-06-16 13:29

LEO GRUNBERG, KWARTIERMAKER VAN DE LEVENDIGE STAD

“ Een schone stad is het eerste begin” Het centrum is de huiskamer van de binnenstad, en die moet veilig maar ook schoon zijn, stelt Leo Grunberg.

De ervaren professional in binnenstads- en centrummanagement pleit voor een ‘clean mile’ waarbij gemeente en inwoners aan een superschoon stukje stad werken. “Niet het afval maar ons gedrag is het probleem. Dat moeten we veranderen.”

Leo Grunberg geldt in gemeenteland als een specialist in het levendig

Afvalbeheer, weet Grunberg inmiddels na 25 jaar er-

houden van stadscentra. De van origine planoloog was centrumma-

varing, speelt een cruciale rol bij het aantrekkelijk

nager in Eindhoven en actief voor Almere, Rijswijk en Tilburg. Eerder

maken van het stadshart. “Het centrum is de huiska-

werkte hij als ambtenaar in de ruimtelijke ordening en stadsontwikke-

mer van de binnenstad, en die moet veilig maar ook

ling bij de gemeenten Haarlemmermeer, Utrecht en Eindhoven. Plan22

schoon zijn. Een schone stad is het eerste begin”,

heet zijn eigen adviesbureau. Dat getal staat niet – wat wellicht de

zegt Grunberg. En in dat opzicht is er veel te winnen.

eerste gedachte is – voor zijn visie op planologie in de 22e eeuw,

Grunberg noemt de overdaad aan graffiti, rommel op

maar gewoon voor zijn geboortedatum in juni. Als docent verzorgt

straat, fietsen die overal staan maar ook posters van

hij ook masterclasses over zijn vakgebied van city- en centrummarke-

wildplakkers. “In Eindhoven hebben we destijds afge-

ting. In september 2014 ging Grunberg aan de slag als kwartiermaker

sproken dat graffiti binnen 48 uur wordt verwijderd.”

in Breda met wat hij zelf ‘City Making’ noemt. De Nassaustad heeft

Wezenlijk voor Grunberg is burgers volop te motive-

goud in handen met haar prachtige historische centrum. Om dat goud

ren de binnenstad schoon te houden. “Heel veel ver-

te ontwikkelen heeft Grunberg in samenspraak met burgers, onderne-

vuiling komt van inwoners en bezoekers van buiten

mers en ambtenaren een visie opgesteld om de Brabantse binnenstad

de stad. Mensen die snel de kauwgom of de peuk van

weer op de kaart te zetten. Nu is hij met het vervolg bezig: de nieuwe

hun sigaret op straat gooien. Denk aan medewerkers

aanpak van citymarketing op poten zetten op een centrale plek waar

van winkels die binnen niet mogen roken. Ik vind

publieke en private partijen samenkomen.

dat je hen hierop moet aanspreken. Dat hebben we in tal van projecten ook gedaan. Er ligt een verantwoordelijkheid bij winkeliers om hun eigen personeel hierop te wijzen. De grote opgave is het kweken van bewustzijn. Blijkbaar is het in ons land moeilijk om je op straat hetzelfde te gedragen als thuis. Ik ga er dan tenminste vanuit dat mensen zich thuis netjes gedragen en hun huis schoonhouden. De stad wordt als een gebruiksproduct beschouwd. We gedragen ons altijd en overal als consumenten en nemen geen verantwoordelijkheid voor de omgeving. Nog te veel burgers gooien hun vuil op straat met de gedachte dat iemand anders het wel opruimt, want – zo redeneren ze – daar betalen we belasting voor. Er is een mentaliteitsslag nodig, zodat mensen zich voor hun eigen omgeving verantwoordelijk gaan voelen.”

Lege flesjes Van de zomer was Grunberg in Venetië, een stad die wordt overlopen door toeristen. “Om een uur of vier zie je daar afvalbakken die tot aan de nok toe vol zitten. Maar de mensen die daarna komen, moeten toch hun lege flesje kwijt en dat zetten ze er dan naast. Of ze lopen misschien door naar de volgende afvalbak, maar als die ook vol is, gaat het flesje ernaast op de

Binnenstadspecialist Leo Grunberg: “Een schone stad is het eerste begin.”

14

GRAM | augustus 2016

grond. En dan gaat het van kwaad tot erger en verza-

melt zich daar steeds meer troep. Dan denken ze: ik zet het er maar bij en dan ruimt iemand het wel voor me op.”

Het gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel wordt volgens Grunberg voor een deel ingegeven door het anonieme karakter van binnensteden. “We hebben de binnensteden uitgeleverd aan nationale en internationale winkelketens en filialen. Overal staan dezelfde logo’s en reclameborden. De binnensteden zijn consumptiepaleizen geworden, die niet meer van elkaar zijn te onderscheiden. De eenvormigheid van winkels kan handig zijn, want je ziet zo meteen waar je voor een bepaald product terecht kunt. Alleen is de filialisering doorgeslagen en ten koste gegaan van het echte midden- en kleinbedrijf en de eigenheid van steden.

Willen we de anonimiteit uit onze binnensteden halen, dan moeten we kleinschalige units aan gaan bieden, Overvolle afvalbak in Venetië: ”Ik zet het er maar bij en dan ruimt iemand het

“De grote opgave is het kweken

wel voor me op.” (Foto: Leo Grunberg).

van bewustzijn. Blijkbaar is

veel in de aanpak van bijvoorbeeld zwerfafval. Overal lopen mensen

het in ons land moeilijk om je

afvalbak. Het dumpen van afval wordt vaak snel gemeld. Ik zou het

op straat hetzelfde te

ganiseren. Een kilometer schoon stukje straat. Kies een gebied uit en

gedragen als thuis.”

creëer je een voorbeeldstraat. Er moet zeker een element van gaming

vrijwillig met prikkers door hun wijk of ze adopteren een publieke een uitdaging vinden om binnen een gemeente een ‘clean mile’ te orbesteed daar overmatig veel aandacht aan een schone omgeving. Zo in, want mensen zijn gevoelig voor spelelementen. Ik denk aan een moderne prullenbak, die de ingeworpen kilo’s optelt. Bij de honderdste kilo krijg je een prijs. Mensen houden van competitie en willen

waar de kleine ondernemer en ambachtsman zijn plek

graag beloond worden. Volgens mij prikkelt dat enorm om dat lege

kan vinden. Net als vroeger, toen je bij een timmer-

flesje cola niet op straat te gooien maar in de vuilnisbak, en dan het

loods zo een tafel kon bestellen of een winkel waar je

liefst in een speciale bak voor plastic.”

een tas kon laten maken. Denk ook aan Repair cafés waar je terecht kunt met een elektrisch apparaat dat

Het belangrijkste is de communicatie, benadrukt Grunberg nog maar

niet meer wil. Ik ben ervan overtuigd dat je zo een

eens: “Mensen moeten zich ervan bewust worden dat het normaal is

sfeer van warmte en levendigheid creëert, die men-

aan een schone omgeving bij te dragen. In zo’n clean mile-gebied zou

sen ertoe brengt er niet automatisch een troep van

je bijvoorbeeld een keer in de week iets met straattheater kunnen

te maken.”

doen. Laat bijvoorbeeld opvallend uitgedoste schoonmakers rondlopen, die mensen assisteren en wijzen op het dichtstbijzijnde afval-

Pico bello

punt. Het helpt echt als je mensen op een speelse manier aanpakt. Zo

De openbare ruimte permanent zoveel mogelijk

kun je bewerkstelligen dat mensen de schoonheid van het clean mile-

schoonhouden is de aangewezen weg, vindt Grun-

gebied als positief gaan ervaren en daar in de rest van de stad ook

berg. “Mensen laten geen rommel vallen als alles er

naar gaan handelen. Niet het afval maar ons gedrag is het probleem.

pico bello uitziet. Dat is een bekend wetenschappelijk

Dat moeten we veranderen.”

fenomeen. Het beeld en de belevenis van bezoekers van de binnenstad moet vanaf het begin goed zijn.

Netwerkinfo

Vooral tijdens piekmomenten, zoals een evenement,

Plan 22, Leo Grunberg, leo.grunberg@plan22.nl

de zaterdag en de koopzondag, is een verhoogde in-

www.plan22.com

spanning nodig. Dat zijn momenten waarop vervuilers toeslaan. Natuurlijk gebeurt er al ongelooflijk

Tekst: Pieter van den Brand

GRAM | augustus 2016

15

Hoe doen zij dat?

Tekst: Hetty Dekkers

Deze maand:

afvalbeleid bij evenementen voorheen liet men onverkochte spullen nog weleens achter. Nu hebben we drie afvaleilanden ingericht, die goed gebruikt worden. Vrijwilligers sorteren hier op locatie de spullen al uit, voor minderbedeelden in Litouwen en voor de vluchtelingen in onze gemeente.

Dat werkt aanstekelijk.

Resultaat?

Op de Oranjemarkt haalden we voorheen elf tot twaalf ton restafval op.

Dankzij alle maatregelen was dat dit

Wil Welvaarts

jaar maar drie ton. Een enorme winst

opzichter beheer en realisatie

natuurlijk. Wat ook leuk is: de studenten

gemeente Etten-Leur.

kregen veel vragen over afvalverwer-

Contact: wil.welvaarts@etten-leur.nl

king in het algemeen. Bezoekers raak-

Hoe ziet uw afvalbeleid bij

ten meer geïnteresseerd in het onder-

Lore Mariën

werp afval, dat is mooi meegenomen.

beleidsadviseur Ovam

evenementen eruit?

De

organisatie

van

(Openbare Vlaamse AfvalstoffenMaatschappij).

elk

evenement

Voor-/nadelen van deze aanpak?

krijgt van ons de verantwoordelijkheid

Je kunt vooraf de organisatie advise-

voor de afvalinzameling. Ze moeten

ren en tips geven. Ik zelf was een keer

eerst een plan indienen waar we samen

op een theaterfestival in Den Bosch en

naar kijken. Wij faciliteren met afval-

zag daar harde bekers waar je één euro

containers en dergelijke. Tegenwoor-

voor moest betalen. Was hij leeg, dan

dig gaan we nog een stapje verder en

kon je hem laten vullen. Op het eind

zetten drie bakken neer, een voor rest,

bracht je hem terug en kreeg je je euro

een voor papier en een voor plastic.

retour. Een fantastisch systeem, dat

Levert het evenement weinig restafval

zouden organisatoren van onze evene-

op, dan hoeft de organisatie ons min-

menten ook kunnen overwegen.

der te betalen. Zo belonen we de afval-

Al dat overleg kost je als gemeente na-

scheiding, dat werkt goed.

tuurlijk wel wat meer tijd, dat zou je als een nadeel kunnen zien. Maar dat is

Hoe verloopt de communicatie naar

het niet, want je dient het milieu, je be-

bezoekers?

spaart kosten en werkt aan bewustzijn.

Voor grote evenementen, zoals de

Daar wordt iedereen gelukkiger van.

Oranjemarkt op 27 april, huren we een organisatie in die werkt met studenten.

Tips voor andere gemeenten?

Zij spreken de bezoekers aan op hun

De groepsapp Gemeente Schoon kan

gedrag. Staan ze met een glas en friet-

ik iedereen aanbevelen. Er staat goede

bakje in hun hand, dan vragen de stu-

informatie op en heb je zelf een vraag,

denten ze op een positieve manier hun

krijg je vaak heel snel reacties. Waarom

afval straks in de bak te gooien. Ook

zou je zelf het wiel uitvinden? Kennis

de kraamhouders gaan ze langs. Want

delen is belangrijk.

16

GRAM | augustus 2016

Contact: lore.marien@ovam.be

Hoe ziet uw afvalbeleid bij

Hoe verloopt de communicatie naar

ze niet zo snel aan goede fietsparking

evenementen eruit?

bezoekers?

bijvoorbeeld, terwijl dat toch een sim-

Wij zijn een Vlaamse overheidsdienst,

Communiceren met bezoekers is niet

pele oplossing is voor de mobiliteit. Of

mijn taak is het coachen van gemeen-

mijn taak, maar ik geef wel tips. Zoals

ze hebben nog herbruikbare bekers in

ten

organiseren.

vooraf en achteraf goede informatie

de kelder liggen, of ze hebben nog nooit

Voorheen dachten wij alleen aan het

plaatsen op je website, ledborden op

gehoord van afvaleilandjes. Door motive-

afvalarm maken van evenementen, het

het festivalterrein gebruiken voor po-

rende gesprekken aan te gaan, maak je

moest proper zijn! Maar inmiddels gaan

sitieve boodschappen, zoals ‘Dankzij

heel wat los. En alle kleine dingen samen

wij een stap verder. Ik ga praten met

de herbruikbare bekers besparen we

maken één grote.

alle gemeenten die belangstelling heb-

zo veel volle vuilniszakken uit. Tof dat

ben voor duurzame evenementen, met

u daaraan mee hebt gewerkt’. Je moet

Voor-/nadelen van deze aanpak?

aandacht voor afval, catering, materia-

mensen laten zien dat milieuvriende-

Een belangrijk voordeel is dat je afval

len, energie/water, mobiliteit (denk aan

lijkheid geen vervelend onderwerp is,

van zijn slechte imago af helpt. Nade-

fietsparking), ruimte. Vooral dat laatste

integendeel, het kan juist heel leuk

len zijn er eigenlijk géén. Alles wat je

klinkt misschien apart, maar als je een

zijn.

bereikt is mooi.

tuurlijk dat dat park mooi en heel blijft.

Resultaat?

Tips voor andere gemeenten?

Ik vraag gemeenten altijd te beginnen

Ik ben pas een dik jaar bezig. Maar veel

Probeer gemeenten te laten brainstor-

met een evenement dat voor hen be-

gemeenten zijn enthousiast, dat komt

men over de afzonderlijke thema’s zo-

langrijk en groots is. Als het daarbij

ook omdat ik een klein beetje subsidie

als catering, materialen, energie/water,

lukt om het duurzaam te maken, dan

mag uitdelen. Dat kan mensen nét over

ruimte en mobiliteit. Bekijk per thema

lukt het ook bij die veel kleinere bra-

de streep trekken. Als je met ze praat,

wat je kunt doen, dat levert altijd veel

derie.

merk je dat kleine resultaten zo makke-

nieuwe ideetjes op. En al die beetjes zor-

lijk haalbaar zijn. Hier in België denken

gen samen voor een grote verandering.

die

evenementen

feestje hebt in een mooi park, wil je na-

GRAM | augustus 2016

17

>>

plannen aan in de vorm van een vei-

aflooproute. Backstage is een tijdelijke

ligheidsplan, verkeersplan en schoon-

opslag voor het opgehaalde afval.

plan. De organisatie is daarbij vrij om zijn partner in schoon te kiezen. Or-

Resultaat?

ganisaties plaatsen afvaleilanden met

Je kweekt bewustwording bij de organi-

een schoonboodschap (wij adviseren

saties én bezoekers. Het constant sur-

daarin) en vaak gaan we pilots aan. In

veillerende schoonteam bijvoorbeeld

allerlei varianten experimenteren wij

heeft een positieve uitstraling. Natuur-

dan met bijvoorbeeld statiegeldbekers,

lijk kost alles geld, maar voor ons is

disposables bekers met retour-inlever-

schoonmanagement een serieuze post

punten, afvaleilanden, gescheiden in-

die vaak in de evenementenbegroting

zamelen tot het uitproberen van pers-

wordt verwaarloosd. Met ons open en

containers op zonne-energie enz.

gratis advies proberen wij de organisatoren mee te krijgen in gedragsbeïn-

Willem Bouwmeester

Hoe verloopt de communicatie naar

projectleider gemeente Rotterdam.

bezoekers?

Contact: w.bouwmeester@rotterdam.nl

Op onze gemeentelijke site hebben

Voor-/nadelen van deze aanpak?

vloeding van hun bezoeker, onze gast.

wij een overzicht van alle evenemen-

Het voordeel is dat je in nauw contact

Hoe ziet uw afvalbeleid bij

ten, daarbij communiceren wij ook de

met de organisatie kan bijsturen. Er zijn

evenementen eruit?

schoonboodschap. Aan de organisaties

korte lijnen met de verschillende dien-

In Rotterdam noemen wij het bewust

vragen wij een banner te plaatsen op

sten van de gemeente. Een nadeel zou

een schoonplan. Onze afdeling binnen

hun evenementensite met een verwij-

kunnen zijn dat het soms lijkt of wij

het Stadsbeheer heet ook Schone Stad,

zing naar Schone Stad. In de advisering

aan verwennerij doen, maar het tegen-

daarmee pretenderen wij in Rotterdam

‘eisen’ wij onder andere een schoonteam

deel is waar.

schone evenementen. Elk ‘feestje’ in

dat tijdens het evenement (zichtbaar)

Rotterdam is vergunningplichtig. Voor-

surveilleert op vervuiling. Dit team raapt

Tips voor andere gemeenten?

afgaand aan de vergunningafgifte is er

afval op en vervangt volle afvalzakken.

Ga de dialoog aan met relevante partij-

een overleg met de organisator. Deze

Dit gaat tot een straal van 250 meter

en, zoek collega’s op van andere dien-

levert in de voorbereidingsfase zijn

vanaf het evenement richting aan- en

sten, werk samen en deel kennis.

Software voor: - inzameling huishoudelijk afval - beheer openbare ruimte S O F T WA R E S O L U T I O N S

fixion.nl



ook in de Cloud

Het inzamelen van textiel professioneel én zorgeloos geregeld hebben? Curitas zoekt altijd de beste oplossing voor uw gemeente en behandelt het ingezamelde textiel met zorg. Zo helpen wij uw gemeente met het behalen van de grondstofdoelstellingen en realiseren wij het hoogst haalbare percentage hergebruik!

Met de opbrengsten creëren wij sociale werkgelegenheid, steunen we goede doelen én investeren we in innovaties.

Meer weten over de mogelijkheden voor uw gemeente? Wij gaan graag met u in gesprek!

18

GRAM | augustus 2016

0318-469788 | www.curitas.nl

BESTUURSAKKOORD VOOR AFVALSCHEIDING IN DE DELFTSE BINNENSTAD

Omgekeerd inzamelen op de vierkante meter Grip op grondstoffen. Dat is het doel van Avalex, de gemeente Delft en vijf regiogemeenten. Een van hun uitdagingen: effectief afval scheiden in de Delftse binnenstad. Een streven dat onlangs is vastgelegd in een Bestuursakkoord. Het Uitvoeringsprogramma VANG-HHA ondersteunt deze ambitie met een financiële bijdrage om het project mogelijk te maken. Fabienne Mantes (Avalex) en Mirjam van den Berg (gemeente Delft) gingen het gesprek aan over hoe zij deze financiële bijdrage willen gebruiken.

Vanaf 2014 hebben Avalex en de gemeenten Delft,

Complexe gebieden

Leidschendam-Voorburg, Midden-Delfland, Pijnacker-

Uitgangspunt van Grip op Grondstoffen is omgekeerd inzamelen,

Nootdorp, Rijswijk en Wassenaar hard gewerkt aan

geeft Fabienne Mantes aan. “Vooral in hoogbouw- en centrumge-

de totstandkoming van een gezamenlijke beleidsvi-

bieden is dat een uitdaging. Daarom doet Avalex namens de re-

sie: Grip op Grondstoffen. Hierin staat omschreven

giogemeenten mee aan het landelijke project ‘Afvalscheiding in de

hoe zij vóór 2020 naar honderd kilogram restafval

hoogbouw’. En zijn we met de gemeente Delft het project ‘Afval-

per inwoner per jaar willen toewerken. Met als uit-

scheiding in de Binnenstad. Oplossingen in logistiek complexe ge-

eindelijk doel een circulaire economie waarin er geen

bieden’ gestart. Hierin onderzoeken we mogelijke oplossingen om

onderscheid meer bestaat tussen afval en grondstof-

de grondstoffenscheiding te verbeteren in de historische binnenstad

fen. Hiermee willen zij bijdragen aan de VANG-HHA-

van Delft.”

doelstellingen voor Nederland.

“Onze ambities hebben we vastgelegd in een Bestuursakkoord, dat door de zes betrokken gemeenten is getekend. Een mooie bekrachtiging van ons gezamenlijke beleidsplan. Hiermee konden we – voor het project in de binnenstad – aanspraak maken op een bijdrage vanuit het Uitvoeringsprogramma VANG-HHA.” Blik op binnenstad “De monumentale binnenstad van Delft is natuurlijk bij uitstek een uitdagend centrumgebied”, zegt Mantes. “Afvalinzameling en -scheiding is daar gewoon superlastig. Het meeste afval wordt er bijvoorbeeld nog in zakken verzameld. De komende tijd gaan we onderzoeken welke afvalmaatregelen wel of juist niet werken in het centrum van Delft. Daarnaast willen we uiteindelijk zoeken naar maatregelen die ook meerwaarde kunnen hebben voor andere logistiek-complexe gebieden.”

“Bij omgekeerd inzamelen gaat het erom dat er meer service wordt geboden op grondstoffen dan op restafval”, vult Mirjam van den Berg aan. “Ook in de binnenstad. Maar hoe doe je dat? Bij laagbouw kun je drie minicontainers voor drie grondstoffen plaatsen. Voor OPK, GFT en PMD. En bij hoogbouw plaats je ondergrondse containers, zo dichtbij mogelijk. In beide gevallen breng je je restafval dan weg.

Maar die aanpak kun je niet een-op-een kopiëren voor in de binnenstad. Daar zijn nieuwe methoden voor nodig.”

Out of the box De zoektocht naar innovatieve methoden is inmiddels in volle gang, aldus Van den Berg. “Zo zijn we, in samenwerking met Design Inno-

Fabienne Mantes, hoofd Beleid, Innovatie en Projecten,

vation Group en de TU Delft, om tafel gegaan met ‘de binnenstad’.

afvalinzamelaar Avalex

Want we willen echt met alle stakeholders in gesprek. Van de wo-

GRAM | augustus 2016

19

ningbouwvereniging – die in het centrum met name studentencomplexen beheert – tot lokale ondernemers. Het waren echt out of the box­-sessies, die wilde, maar in principe uitvoerbare ideeën opleverden.” Van den Berg: “Zo’n onverwacht idee kwam uit de koker van PostNL. In de binnenstad bezorgen zij pakketjes met kleine elektrische voertuigen. Terwijl ze dit doen nemen ze direct oud papier mee.

Zij pakken afvalinzameling dus op een simpele, logistieke manier aan. Iets moet van A naar B. Vanuit die gedachte zou je ook je afval in een pakketje, inclusief voor PostNL uitleesbare barcode, kunnen versturen. Zo kun je er ook voor zorgen dat afval de binnenstad verlaat.”

Ook de woningbouwvereniging deed een duit in het ideeënzakje, volgens Van den Berg. “Bij woningbouwcomplexen zie je vaak behoorlijk grote binnenplaatsen. Die zijn te bereiken via een voordeur aan de straatkant. Zulke binnenterreinen staan vaak vol met fietsen van studenten. Ook staan daar de rolcontainers voor het afval van de studenten. Wat als de buren daar ook gebruik van kunnen maken? Daar zitten wel wat haken en ogen aan. Moet je bijvoorbeeld in het kader van veiligheid wel je voorpoort openstellen voor alle buren? Aan de andere kant houd je daarmee afval van de straat. Het is in ieder geval een idee dat perspectief biedt.”

Nog een goede vondst zijn mobiele milieustraten, vertelt Van den Berg. “Die gaan we uittesten. Het idee is dat je een soort aanhang-

Mirjam van den Berg,

wagentje met een compleet milieupark overdag in de stad parkeert.

beleidsadviseur Reiniging, gemeente Delft

Dan is de parkeerdruk lager dan ’s nachts. In de avond, als de druk weer toeneemt, kun je ‘m weghalen en op een andere plek in de stad zetten. Ook op het water, als bootje, is zo’n milieustraat een optie.”

maken, valt Van den Berg haar bij. “Maar wel zoveel mogelijk. Zo waren we onlangs in gesprek met een

“Een ander concreet idee – waarmee we na deze zomer starten – is om

fervent niet-afvalscheider. De grap was dat diegene

ondergrondse containers bij appartementcomplexen voor iedereen

gedurende de avond al behoorlijk aan het nuanceren

open te stellen. Dus niet alleen voor bewoners, maar ook voor buren.

was. In gesprek gaan loont dus.”

Hiermee willen we gescheiden afvalinzameling bevorderen. Om dit plan onder de aandacht te brengen, hebben we een bewonersavond

Van idee naar praktijk

georganiseerd.”

Ideeën zijn er genoeg om de Delftse binnenstad goed in te richten op afvalscheiding en -inzameling. Maar

Content met Consent

het moet niet bij ideeën blijven. Wat willen Avalex

Verschillende stakeholders betrekken bij plannen is essentieel, is

en de gemeente Delft de komende tijd concreet be-

Mantes van mening. “Inwoners kennen de binnenstad als hun broek-

reiken? Mantes: “Ik hoop dat we dan sowieso ons

zak. Zij weten bijvoorbeeld wat logische looproutes zijn en geven

algemene beleid, Grip op Grondstoffen, verder heb-

het aan als een glasbak op een heel onlogische plaats staat. Dan ver-

ben uitgerold. En dat we na de zomer met een aan-

plaatsen we ‘m. Door in gesprek te gaan, kun je samen pragmatische

tal proeven aan de slag zijn voor ons project in het

oplossingen bedenken en in de praktijk brengen.”

centrum van Delft. Het zou mooi zijn als we in het eerste kwartaal van 2017 de eerste resultaten hiervan

Om tot breed gedragen ideeën te komen, gebruiken Avalex en de

in beeld hebben.” Dat kan Van den Berg alleen maar

gemeente Delft de consent-methode. Daarbij wordt aan stakeholders

beamen: “Op basis daarvan kunnen we knopen door-

gevraagd of zij zwaarwegende, beargumenteerde bezwaren hebben

hakken: zo willen we het gaan doen en daar gaan we

bij een plan. Als zo’n bezwaar steekhoudend is, bedenken stakehol-

deze maatregelen voor inzetten.”

ders samen hoe ze een voorstel zo kunnen aanpassen dat het bezwaar weggenomen wordt. Daarna begint deze cyclus opnieuw. Net zo lang tot er een voorstel is waar in principe niemand op tegen is.

Het is soms best spannend om op deze manier te polderen, vindt Mantes. “Want hoe ver ga je daarmee? Op een gegeven moment wil je toch keuzes maken.” Daarnaast kun je het nooit iedereen naar de zin

20

GRAM | augustus 2016

Tekst: Lars de Kruijf

Luierbijeenkomst gemeenten

geldt voor medewerkers die sinds 10

7 september

mei 2015 in dienst zijn gekomen bij

Het ketenproject 'uit de luiers' is inmid-

diensten en bedrijven in de afval- en

dels van start gegaan. Gemeenten heb-

reinigingsbranche. Voor al bijna 300

ben steeds meer vragen over de voort-

medewerkers is op deze manier subsi-

gang van het project en de eventuele

die aangevraagd. Wilt u ook medewer-

recyclingmogelijkheden. Daarom orga-

kers aanmelden? Het bureau NVRD kijkt

niseren het Ministerie van I&M, RWS en

voor u na of u in aanmerking komt. U

NVRD op 7 september aanstaande een

kunt daarvoor contact opnemen met

bijeenkomst waarop gemeenten geïn-

Peter Kerris, Projectleider Sectorplan

formeerd worden over het project, de

AMBOR: kerris@nvrd.nl.

recyclinginitiatieven die er zijn en de knelpunten zoals bijvoorbeeld risico-

ISWA Congres 2020 in Rotterdam

stoffen. Alleen gemeenten en hun inza-

Het bestuur van ISWA heeft gekozen

melaars kunnen zich aanmelden via de

voor Rotterdam als gastheer van het

website van de NVRD.

jaarcongres in 2020. Het ISWA Congres wordt jaarlijks bezocht door circa

Inspiratiebijeenkomst P&O KAM

1.000 professionals uit de mondiale af-

Op 13 oktober aanstaande staat op

valwereld. In de periode tot 2020 vindt

de jaarlijkse kennisbijeenkomst voor

het congres achtereenvolgens plaats in:

KAM- en P&O-medewerkers van NVRD-

Novi Sad (Servië), Baltimore (USA), Kua-

leden de relatie tussen integriteit, ge-

la Lumpur (Maleisië) en Bilbao (Spanje).

drag en veiligheid centraal. Verder is

De laatste keer dat het ISWA Congres in

er aandacht voor de voorlopige resul-

Nederland heeft plaatsgevonden was in

taten van het onderzoek naar de actu-

2007 bij het 100-jarig bestaan van de

alisering van de P90-Norm en voor de

NVRD. Toen was het in Amsterdam.

veranderde milieuwetgeving. Noteer de datum alvast in uw agenda!

Het besluit om in 2020 naar Rotterdam te komen moet formeel nog bekrach-

Meld nieuwe medewerkers aan

tigd worden in de ledenvergadering

Vanuit het Sectorplan AMBOR wordt

tijdens het aanstaande congres in sep-

subsidie verstrekt voor het in dienst

tember in Novi Sad.

nemen van nieuwe medewerkers. Dit

NVRD agenda 7 september:

Workshop luiers voor gemeenten

15 september: Benchmark Huishoudelijk Afval Themabijeenkomst Ketenregie 20 september: Redactievergadering GRAM

column

nieuws

Voorbereid De deadline voor dit nummer van GRAM over gladheidbestrijding valt net na de langste dag van het jaar. Het is mooi weer. Voor het eerst in weken.

De afgelopen tijd regende het vaak en veel, heel veel. Met allerlei problemen als gevolg; kolken die het niet aan kunnen, straten die onderlopen en huizen die blank staan. Het weer is onvoorspelbaar en verandert.

Klimaatdeskundigen schrijven het toe aan klimaatverandering.

Ook de winter laat zich niet meer goed voorspellen. Aan de ene kant hebben we al vele jaren geen Elfstedentocht meer gehad en kan ik me ook niet herinneren wanneer ik de schaatsen voor het laatst onder heb gebonden.

Aan de andere kant valt er soms zoveel sneeuw of ijzelt het zo erg dat een provincie platligt en code rood echt logisch is. Goed voorbereid zijn is het devies, innovaties in de gaten houden is nodig.

Maar uiteindelijk is voorkomen natuurlijk beter dan genezen. We moeten klimaatverandering tegengaan.

En gelukkig speelt onze sector daar een belangrijke rol in. Wij maken werk van circulair. Zodat niets meer verloren gaat, grondstoffen behouden blijven en het klimaat niet verder van slag raakt.

Natuurlijk kunnen we dit niet alleen, maar ik hoop dat onze sector veel inspiratie geeft aan anderen.

En tot die tijd hoop ik dat dit nummer van GRAM de informatie geeft die nodig is om de komende winter ongeschonden door te komen.

20 september: VANG workshop Grip op papier, regio noord 22 september: VANG workshop PMD, regio zuid 22 september: Benchmark Schoon Bijeenkomst 2 22 september: Benchmark Schoon, bijeenkomst verdiepende module Onkruidbeheer op Verharding 26 september

Tweede Werksessie Benchmark Huishoudelijk Afval

GRAM | augustus 2016

21

Privacy in de afvalbranche ‘Burger en afvalbak voortaan connected’ kopt een van de artikelen in het aprilnummer van GRAM. Het betreffende artikel eindigt met de volgende woorden van Internet of Things-specialist Castermans: “Dankzij de ‘connected’ afvalcontainer weet de gemeente straks veel meer over het scheidingsgedrag van individuele burgers. Al die informatie is waardevol om de burger gericht te prikkelen zijn afval nog beter te scheiden.” Mooie ontwikkelingen met veel mogelijkheden, maar hoe zit het met de privacy en bescherming van persoonsgegevens die aan deze innovaties zijn gekoppeld?

Niet alleen de gemeente weet veel van haar burgers. Ook afvalinzame-

heimhoudingsverplichting voor de bewerker en haar

laars beschikken over informatie van burgers om voor de gemeente

werknemers zijn opgenomen, beveiligingsmaatrege-

afval in te kunnen zamelen en te verwerken. Dar, werkzaam in de regio

len, afspraken omtrent de meldplicht datalekken, het

Nijmegen, is een van die afvalinzamelaars. Dar stelde zich de vraag

al dan niet mogen inschakelen van sub-bewerkers en

of zij als inzamelaar aan de privacywetgeving moet voldoen. Bart de

afspraken over de doorgifte van persoonsgegevens

Bruin, manager Advies & Realisatie, en Patrick van Drunen, hoofd Dar-

buiten de EU.

data, van Dar raadpleegden daarvoor privacy-specialisten Monique Hennekens en Marieke Thijssen van advocatenkantoor Hekkelman uit

Privacyverordening

Nijmegen. Zij beantwoordden die vraag bevestigend. Hoe zit het?

De Wbp wordt vanaf 25 mei 2018 vervangen door de

Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).

Wpb

De AVG is een Europese verordening die rechtstreeks

De Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) is de meest relevante

binnen alle lidstaten van de EU zal gelden. Daardoor

privacywet in Nederland. De Wbp reguleert het verwerken van per-

zullen alle Nederlandse organisaties, waaronder ook

soonsgegevens. Een persoonsgegeven is ieder gegeven dat herleid-

overheidsinstanties, vanaf die datum aan de AVG moe-

baar is tot één of meer personen. Niet alleen een naam of adres, maar

ten voldoen. Dit betekent dat alle organisaties twee

ook het nummer van en de gegevens op een afvalpas zijn persoons-

jaar de tijd hebben om zich aan te passen aan deze

gegevens, omdat die pas is gekoppeld aan één adres en daarmee aan

nieuwe regelgeving. Hieronder een paar belangrijke

één of meerdere personen. Dar verwerkt deze gegevens in opdracht

wijzigingen ten opzichte van de huidige regelgeving.

van diverse gemeenten. Deze gemeenten bepalen welke gegevens Dar mag verwerken en voor welke doeleinden. De gemeenten wor-

Documentatieplicht

den door de Wbp ‘verantwoordelijken’ genoemd. Dar wordt ‘bewerker’

De belangrijkste verandering ten opzichte van de

genoemd, omdat zij de persoonsgegevens verwerkt in het kader van

Wbp is dat iedere organisatie goed gedocumenteerd

haar diensten aan de gemeenten.

moet kunnen aantonen dat er sprake is van privacy compliance, ook wel de documentatieplicht genoemd.

De Wbp is zo ingericht dat op de verantwoordelijke, de gemeenten in

In een schriftelijk privacybeleid zal onder meer moe-

dit geval, alle wettelijke verplichtingen rusten. Op de bewerker, Dar in

ten staan welke gegevensverwerkingen er zijn (bij-

dit geval, rusten veel minder wettelijke verplichtingen. Dar dient zich

voorbeeld personeelsadministratie, basisregistratie

als bewerker vooral te houden aan de aanwijzingen van de gemeenten.

personen, klantenbestanden, pascontrolesystemen,

Ze mag de persoonsgegevens niet voor eigen doeleinden gebruiken,

cameraopnames etc.), welke soorten persoonsgege-

denk aan een eigen marketingcampagne. Ook verkoop van de gege-

vens worden verwerkt, voor welk doel deze gegevens

vens aan derden is uit den boze. Daarnaast moet Dar zorgen voor een

worden verzameld, wie toegang heeft tot deze gege-

passende beveiliging van de persoonsgegevens die zij verwerkt. Zo

vens, hoe de beveiliging is ingericht en hoe lang de

zal Dar er bijvoorbeeld voor moeten zorgen dat de persoonsgegevens

gegevens worden bewaard.

alleen maar kunnen worden ingezien door daartoe bevoegde personen en dat de opslag en verzending van de persoonsgegevens beveiligd

Uitbreiding verplichtingen bewerker (‘verwerker’)

zijn. Bij een inbreuk op de beveiliging zullen de gemeenten zo snel

Dienstverlenende organisaties die in de uitvoering

mogelijk moeten worden ingelicht, zodat deze kunnen voldoen aan de

van hun diensten persoonsgegevens verwerken, zoals

meldplicht datalekken die op hen als verantwoordelijken rust.

Dar en andere afvalbedrijven, worden onder de AVG verwerkers in plaats van bewerkers genoemd. Onder

De gemeenten hebben ook de wettelijke verplichting om een bewer-

de AVG worden de verplichtingen van de bewerker

kersovereenkomst te sluiten met de door haar ingeschakelde bewer-

uitgebreid. De bewerker mag bijvoorbeeld alleen nog

kers zoals Dar. In de bewerkersovereenkomst moet zijn opgenomen

persoonsgegevens verwerken als daar een schrifte-

wat het doel is van de verwerking, welke gegevens worden verwerkt

lijke opdracht voor is. De bewerker zal ook de verant-

en dat de bewerker de persoonsgegevens niet voor eigen doelein-

woordelijke moeten waarschuwen als een opdracht in

den mag verwerken. In de bewerkersovereenkomst moet ook een ge-

strijd is met de AVG. Ook mag een bewerker zonder

22

GRAM | augustus 2016

Innovaties in de afvalbranche roepen steeds vaker de vraag op hoe om te gaan met de bescherming van de verzamelde persoonsgegevens. schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke

van de AVG op korte termijn vervangen moet worden, is de bewer-

geen andere dienstverlener inschakelen.

kersovereenkomst zoveel mogelijk ‘AVG-proof’ gemaakt.

Beveiliging persoonsgegevens en meldplicht datalekken

Naast de bewerkersovereenkomst is er ook een privacyreglement op-

De beveiliging van persoonsgegevens krijgt een

gesteld. Dit reglement heeft met name een communicatief doel en is

nog belangrijkere rol binnen de AVG. Al bij het ont-

op de website van Dar geplaatst. Hiermee kunnen Dar en ook andere

wikkelproces van nieuwe systemen of gegevensver-

afvalbedrijven heel concreet aangeven wat zij met alle verzamelde

werkingen moet rekening worden gehouden met

gegevens (mogen) doen. In dit reglement heeft Dar zichzelf verplicht

privacyaspecten, zoals dataminimalisatie en privacy-

op verantwoorde wijze om te gaan met de persoonsgegevens van

vriendelijke standaardinstellingen. Ook dienen de be-

burgers die zij in opdracht van de gemeenten verwerkt. Met het oog

veiligingsmaatregelen aan de hand van risicoanalyses

op de toekomst is zo’n privacyreglement geen overbodige luxe. Op

te worden vastgesteld. De meldplicht datalekken, die

grond van de AVG is het namelijk verplicht om een privacy-beleid te

in Nederland al vanaf 1 januari 2016 bestaat, blijft

hebben.

bestaan.

Ook het gebruik van andere persoonsgegevens dan die van burgers Boetes, toezicht en handhaving

heeft Dar onder de loep genomen, zoals de verwerking van de per-

Op grond van de AVG kan de Autoriteit Persoonsgege-

soonsgegevens van haar werknemers en bijvoorbeeld de camera-

vens organisaties die de AVG niet naleven een boete

beelden die op het terrein worden gemaakt. Ten aanzien van het ge-

opleggen die kan oplopen tot 20 miljoen euro of zelfs

bruik van die persoonsgegevens is zij geen bewerker, maar verant-

4% van de wereldwijde omzet. Deze boetes kunnen

woordelijke. Ook in die rol wil Dar vanzelfsprekend aan haar verplich-

ook worden opgelegd aan bewerkers.

tingen voldoen.

Overeenkomst Dar en gemeenten

Modelovereenkomst

Dar heeft gekozen om ten aanzien van de persoons-

Dar heeft de bewerkersovereenkomst beschikbaar gesteld aan de

gegevens die Dar in opdracht van de gemeenten ver-

NVRD ter inzage voor alle leden. Hekkelman heeft vervolgens de over-

werkt, te voldoen aan de Wbp, een bewerkersovereen-

eenkomst veralgemeniseert zodat dit document als basis kan worden

komst op te stellen. Deze overeenkomst is gesloten

gebruikt voor een eigen bewerkersovereenkomst. U kunt deze bewer-

tussen Dar en gemeenten waar wordt ingezameld.

kersovereenkomst terugvinden op het NVRD ledennet.

Vanuit beide kanten is input geweest op de uiteindelijke inhoud van de overeenkomst. Om te voorkomen

Dit artikel is geschreven in samenwerking met Dar en Hek-

dat de bewerkersovereenkomst vanwege de komst

kelman Advocaten

GRAM | augustus 2016

23

ICT AFVALCHALLENGE

Jonge ICT-professionals brainstormen over afval Afval wordt nog teveel gezien als iets waardeloos. Hoe de nog niet bewuste consumenten te bereiken, is een vraagstuk waarover veel professionals in de afvalwereld zich het hoofd breken. Eind juni bogen ruim zestig jonge ICT-professionals over de VANG-doelstelling om de hoeveelheid restafval meer dan te halveren. ‘Drones komen de smart afvalbak thuis ophalen.

Niet gehinderd door enige kennis van het afvalprobleem bogen zich

we minder gemotiveerde mensen kunnen bewegen

eind juni circa zestig jonge ICT-professionals over een van de belang-

meer afval te scheiden”, zegt woordvoerder Marijke de

rijkste pijlers van het VANG-programma. Hoe is de hoeveelheid rest-

Vries van Avalex. Juist professionals die niet uit de af-

afval van circa 250 kilogram per persoon per jaar in vier jaar tijd te

valsector komen en jong zijn, kunnen met verrassende

verminderen tot 100 kilogram of meer. Op een bijkantoor van Avalex

inzichten komen, hoopt De Vries. “Als het enigszins

in Delft brainstormden jonge medewerkers van Dell, Microsoft, IBM en

haalbare en betaalbare ideeën zijn, dan willen we ze

andere bedrijven uit de ICT-sector over deze vraag.

echt gaan uitproberen in pilotproeven”, zegt ze. “Ik vind dat de afvalbranche wel wat meer lef mag tonen.”

In de ochtend opgepept door een enthousiast pleidooi van de éminence grise van de duurzaamheid Jan Terlouw, werken de jongeren ver-

Niets is te dol

deeld over zeven groepen, in één werkdag allerhande losse ideeën uit

De zestig deelnemers worden begeleid door zowel

tot een samenhangend plan. De winnaar zal de ICT-Challenge winnen.

stafleden van de NVRD als door de Young Advisory

De wedstrijd wordt elk jaar georganiseerd door brancheorganisatie

Group (YAG). YAG is een studentenadviesorgaan waar

ICT Nederland en hun jongerenorganisatie YIP (Young ICT Professio-

studenten kunnen solliciteren om tegen betaling klus-

nals). De ICT-branche doet dit in het kader van hun maatschappelijke

sen te doen voor bedrijven als Connexxion en TenneT.

verantwoordelijkheid op het gebied van energie, klimaat en afvalstof-

Daarnaast werkt ook YAG een dag per jaar gratis voor

fen.

een maatschappelijke organisatie, zoals nu voor de NVRD. “Wij werken volgens de methode van ‘design

Duurzaamheid en milieu zijn belangrijk voor ons, zegt Lotte de Bruijn,

thinking’”, zeggen Joanne Monterie en Martijn van den

directeur van ICT Nederland. “Onze 550 leden zijn actief bezig om

Bosch, toevallig beiden studerend aan de RU Gronin-

zich te vergroenen. Zo wordt ICT-afval vandaag de dag al voor 80 pro-

gen, de een Econometrie en Wiskunde, de ander Fis-

cent gerecycled. Ook vergen elektronische apparaten steeds minder

caal recht en Economie. De methode beoogt te denken

stroom”, zegt De Bruijn, die voorzitter is van de jury die de winnaar

vanuit de gebruiker, in dit geval de consument die met

van de Challenge gaat aanwijzen. Elk jaar zet de jongerenorganisatie

afval zit in zijn of haar keuken.

YIP zich in voor een maatschappelijk doel om bij te dragen aan opIn de eerste fase is geen enkel idee te dol en is niets

Marijke de Vries, Avalex: “Juist jonge

onhaalbaar. “Dan werken we met dit creativiteitsmanagement langzaam toe naar een realistisch plan”,

professionals die niet uit de afvalsector

zegt Monterie. “Vandaag denken we dat ‘bewustzijn’

komen, kunnen met verrassende

Bosch toe. “We zijn ons niet erg bewust van de hoe-

inzichten komen.”

van is en hoeveel er gerecycled kan worden om op-

en ‘gemak’ de sleutelbegrippen zijn”, voegt Van den veelheid afval die we produceren, wat de impact daarnieuw in nuttige producten te worden toegepast. En

lossingen die nog niet zijn bedacht, aldus voorzitter Krista Vaesen.

we willen wel aan afvalscheiding doen, maar het moet

Eerdere maatschappelijke organisaties die gratis en voor niks gebruik

ons het liefst niet al te moeilijk worden gemaakt.”

konden maken van de brains van de ICT-jongeren zijn onder meer het

De hele dag vliegen de onvermijdelijke gele en paar-

ministerie van Defensie, het Rode Kruis en het ministerie van Onder-

se post-it papiertjes door de zaal. Mede-organisator

wijs, Cultuur en Wetenschappen. In 2016 valt dus de NVRD de eer te

Rik Hardenberg van de NVRD is tevreden. “Er is flink

beurt.

gebrainstormd, en ik vang opmerkelijk genoeg veel ideeën over straffen, en ook belonen, op.” De jeugd

“Aan initiatieven als 100-100-100 doen ook in ons inzamelgebied ge-

houdt zich secuur aan de tijdschema’s. Om klokslag

makkelijk 200 mensen mee met klinkende resultaten als 1,5 kilogram

halfvier beginnen de pitches van de zeven groepen.

per week, maar we zijn juist enorm geïnteresseerd in manieren waarop

Geen enkele woordvoerder overschrijdt de toebedeel-

24

GRAM | augustus 2016

Jan Terlouw verzorgde de aftrap tijdens de ICT-Challenge (foto: Fred Nijs)

de vijf minuten. De juryleden luisteren aandachtig.

De tweede groep legt de bal bij de producenten. “Aan alle verpak-

Naast voorzitter Lotte de Bruijn zitten ook Maarten

kingen moet een eenvoudig label hangen met welke stoffen erin zit-

Goorhuis van de NVRD, Ælse de Ruijter van Avalex

ten en waar de verpakkingen heen moeten na gebruik”, zeggen de

en Jan Beijert van OMRIN en tevens voorzitter van de

duo-presentatrices die bij Dell en IBM werken. Ze hebben een pop

NVRD-werkgroep ICT achter de jurytafel.

getekend die Freek heet, en via de app Trashy kan zien hoeveel hij recyclet. Ook Freek gaat serious gamen met de buurt. De opbrengst

Smart en belonen

kan hij zelf houden of weggeven aan een goed doel.

De eerste groep breekt een lans voor een ‘smart afvalpas’ met ‘smart afvalbakken’ waarin de belangrijkste

Een andere groep concentreert zich op afval op scholen. Want het

afvalstoffen gescheiden worden aangeboden. Met de

begint met de kinderen, zodat zij later weer aan hun kinderen leren

pas open je de container op straat en krijg je thuis op

afval te scheiden. “Wat is duurzaam?”, roept de woordvoerder naar

je tablet tips om afval te besparen en ook inzicht in

de zaal. “Juist, dat we de aarde een beetje beter moeten achterlaten

je eigen verbruik. De deelnemer kan zich spiegelen

dan we hem aantroffen, zoals we vanmorgen van Jan Terlouw hebben

aan de prestaties elders in de wijk. “Wie veel recyclet,

gehoord. Wij zijn hier Four Tomorrow.”

spaart op de eigen afvalstoffenheffing, of krijgt punten om cadeautjes te kopen”, zegt de woordvoerster

Dat blijkt geen schrijffout, want de groep stelt voor om een nieuw

die bij KPN werkt. Voor restafval krijgt je nul punten,

type vuilniszak met vier (four) compartimenten op te hangen in je keu-

voor de waardevolle fracties scoor je wel punten. En

ken. Een raster erboven maakt duidelijk waar welk afval in moet. De

hoe meer kilogrammen, hoe meer punten. Het idee

vuilniszak gaat naar de ‘smart hub’ op straat waar hij gescand wordt

is ook handig voor de overheid, vervolgt ze. “De ge-

met een ID-pas. Ook hier is ruimte voor competitie met de buurt en

meente ziet welke straten in welke wijken het min-

de opbrengst van de recycling aan te wenden voor vermindering van

der goed doen. Straten die het daarentegen bijzonder

de eigen afvalstoffenheffing of schenken aan een goed doel of lokale

goed doen, moeten misschien meer containers krij-

projecten in de stad.

gen of vaker worden geleegd. De gemeentelijke infrastructuur en planning kan erdoor verbeteren”, aldus

‘Plastic Pas’ is de volgende inzending. ‘Sorteer correct, cash direct’ is

de jonge professional.

de slogan. Met de opbrengst kun je onder meer een nieuwe plastic

GRAM | augustus 2016

25

>>

NIEUWS UIT DE BRANCHE tas krijgen in de supermarkt. Een andere groep zoomt helemaal in op beloning en gemak. ‘Wij willen beloond worden, maar niet dom zelfzuchtig zijn’, is het motto van deze groep die een spel ‘Wasteland’ voorstelt waarmee via ‘Wastemiles’ kan worden gespeeld. Ook de zevende groep is groot voorstander van het gemak. Zij stellen een ‘smart prullenbak’ en een ‘spullenbak’ die ter plekke shreddert en de ingezamelde spullen met sensoren weegt en registreert. “Drones komen de volle bakken thuis ophalen, dus je hebt er geen omkijken naar”, zegt de woordvoerder. “Niet vergeten om het raam open te zetten.”

Hoogbouw Dan trekt de jury zich terug en genie-

Straalspecialist ROWI

ten de deelnemers van snacks en een

ROWI Straalbedrijf is een dienstverlener

De voordelen van het waterstralen ten

alcoholvrije borrel in de Avalex-kantine.

op het gebied van mobiel stralen, gespe-

opzichte van stofvrij of gritstralen zijn de

Na een kwartier komt de uitslag. En de

cialiseerd in hogedruk waterstralen. De

hogere werksnelheden, direct een schone

winnaar is… Four Tomorrow, het nieuwe

machines zijn in eigen beheer ontwikkeld

ondergrond en de onafhankelijkheid van

type vuilniszak. Juryvoorzitter Lotte de

en voor een breed scala aan werkzaam-

weersomstandigheden. Door het inzetten

Bruijn roemt de aanpak van het afvalpro-

heden inzetbaar. De omstandigheden van

van meerdere machines met werkbreed-

bleem bij de bron, namelijk de keuken.

het waterstralen worden aangepast aan

tes tussen de 50 cm en 2,5 meter, kan

“Het lijkt ons een haalbaar idee dat met

verschillende situaties. Hierdoor kan men

ROWI grote hoeveelheden in zeer korte

al bestaande technieken is te realise-

op een groot aantal ondergronden stra-

tijd reinigen. Dit is bijvoorbeeld van toe-

ren.” De groep heeft bovendien goed

len zoals diverse soorten asfalt, beton

passing bij luchthavens. Zo reinigt Rowi

nagedacht over het gemak voor de bur-

anti-skid (landingsbanen), betonklinkers,

op Schiphol in circa 4 uur een skidlaag

ger. “Het lijkt ons ook heel goed in hoog-

maar ook bijvoorbeeld stalen brugdek-

van 9.000 m2.

bouw toe te passen, waar minder ruimte

ken. Dit maakt de machines geschikt

is voor tal van containers”, aldus De

voor diverse toepassingen: verwijderen

Ook het opruwen van wegen en fietspa-

Bruijn. Maarten Goorhuis van de NVRD

van diverse materialen zoals belijning, bi-

den komt veel voor. Naast het opruwen

voegt toe dat de winnaars het idee kort

tumen, rubber, coating, cementsluier etc.

en het verwijderen van bitumen kunnen

mogen uitwerken en mogen presenteren

Het reinigen van diverse ondergronden

de wagens ook voor het verwijderen van

op het Afvalconferentie, later dit jaar in

tot zeer diep in de poriën en het opruwen

onkruid en schoonmaken van klinkerwe-

oktober.

van wegen die niet meer voldoen aan de

gen ingezet worden. Sinds kort beschikt

vereiste ruwheid, of aanvang stroefheid.

ROWI ook over een kleine versie straal-

Beijert

Door onder andere de druk te laten vari-

wagen in het formaat van een veegwa-

noemt de makkelijke toepasbaarheid

ëren tussen de 600 en 2700 bar en het

gentje, zodat ook op alle smalle locaties,

van Four Tomorrow een grote pré. “Het

aantal liters per minuut is het mogelijk

zoals fietspaden, parkeergarages en fa-

vertoont kenmerken van al bestaande

om de bovenstaande werkzaamheden uit

briekshallen, kan worden gewerkt.

concepten als Diftar en Afval Loont”,

te voeren op alle ondergronden zonder

zegt hij. Hij kijkt met plezier terug op

dat deze beschadigen.

Werkgroep

ICT-voorzitter

Jan

Meer informatie: www.rowibv.nl

de challenge. “Het leuke is”, zegt hij, “dat deze generatie geen gêne heeft om gegevens over elkaars gedrag te delen via sociale media. Ze zitten minder met

VANG-kennisbibliotheek

beperkende regels over privacy, en zijn

Op de kennisbibliotheek van VANG

dol op gaming en competitie. Daar kun-

www.vang-hha.nl/kennisbibliotheek

nen we nog meer van leren.”

zijn de volgende nieuwe documenten te vinden:

Tekst: René Didde

• Uitvoeringsplan afval- Grondstoffen uit Amsterdam, 2016 - Gemeente Amsterdam • Invloed op afvalscheidingsgedrag in de hoogbouw - 12 veelbelovende instrumenten

26

GRAM | augustus 2016

NIEUWS UIT DE BRANCHE

Fair Gold Foundation zet retourbeleid webshops in voor recycling Fair Gold Foundation gebruikt bestaande bedrijfsprocessen om elektronische apparaten te recyclen. Met de landelijke actie ‘Webshops voor een Betere Wereld’ wordt het retourbeleid van webshops ingezet om oude mobiele telefoons in te zamelen. Fair Gold Foundation zorgt ervoor dat de oude mobieltjes op duurzame wijze worden verwerkt, zodat alle kostbare mineralen die erin zitten niet op de afvalberg belanden. De eigenaren van deelnemende webshops kunnen met de inzameling van oude mobieltjes echt een verschil maken.

“Het is een circulair concept”, legt Pascale Veerling, oprichter Fair Gold Foundation, uit. “Consumenten die een aankoop retour willen sturen naar de webshop krijgen tijdens het retourproces de mogelijkheid om een oude mobiele telefoon mee te sturen. De mobieltjes die de webshops inzamelen, worden zo gerecycled dat we de kostbare grondstoffen, zoals goud en zilver kunnen hergebruiken. En de inkomsten die Fair Gold Foundation genereert met het inzamelen van de mobieltjes gaan direct naar samenwerkingspartners rondom de goudmijnen die het regenwoud beschermen”, aldus Veerling.

Goud Veel consumenten en bedrijven weten niet dat er in oude IT apparaten en ander elektronisch afval kostbare grondstoffen zitten die we kunnen hergebruiken. “Het is natuurlijk enorm zonde als dat zomaar verdwijnt omdat we het niet goed recyclen. Vooral als je bedenkt hoe groot de vraag naar goud is en hoe hoog de prijs is die de lokale bevolking rondom

voedsel en drinkwater en bedreigen de

maken we gebruik van een bestaand re-

de goudmijnen daarvoor betalen”, vertelt

gezondheid van de lokale bevolking. Wat

tourproces dat nu veel duurzamer is ge-

Veerling.

ik daar gezien hebt, raakt mijn hart. Ik

worden. We kijken kritisch naar bedrijfs-

kon terug naar een veilige wereld, maar

processen en bedenken een oplossingen

De hoge goudprijs is medeverantwoor-

deze mensen bleven achter in een zwaar

voor verduurzaming ervan. We zijn al in

delijk voor een explosieve groei van ver-

verontreinigd gebied”, legt Veerling uit.

gesprek met verschillende partners in de ICT branche”, verklapt de oprichter van

vuilende goudmijnen in het regenwoud.

De oprichter van Fair Gold Foundation

Bijdragen

deed in 2014 antropologisch onderzoek

Fair Gold Foundation wil dit probleem bij

rondom de illegale goudmijnen in Peru

zowel consumenten als bedrijven onder

en zag daar met eigen ogen de verwoes-

de aandacht brengen. Een bewustzijn

tende gevolgen van de goudkoorts. “De

creëren en tegelijkertijd laten zien dat wij

kleinschalige goudmijnen laten een enor-

hier in Nederland kunnen bijdragen aan

me vervuiling van water, grond en lucht

de oplossing van het probleem. “Met de

achter. Zware metalen vergiftigen het

actie ‘Webshops voor een Betere Wereld’

de stichting.

Inl. www.fairgoldfoundation.com

GRAM | augustus 2016

27

NIEUWS UIT DE BRANCHE

Educatieplatform Twentezonderafval.nl Kinderen zijn de toekomst. Wat je als kind leert, wordt vanzelfsprekend. Zo ook met afval scheiden.

Verpakkingen (of ze nu van plastic, blik of drankenkartons zijn) worden apart gehouden van het papier, glas, groente-, fruit-, tuin- en restafval. Zo is het gewoon, en zo doen we het.

Die bewustwording probeert Twente Milieu te versterken door middel van een nieuwe educatieve website: twentezonderafval.nl Er zijn heel veel veranderingen gaande in de afvalbranche. Het succes van de implementatie van deze veranderingen is mede afhankelijk van de inwoners. Educatie is een manier om draagvlak onder burgers te creëren en te versterken. Op verzoek van leraren, kinderen en volwassenen is er in samenwerking met onderwijsdeskundigen

Het afvalspel tijdens de lancering van het educatiepakket.

een online educatieplatform ontwikkeld met informatie over de afvalinzameling en

manier hoe het scheiden van afval is gere-

wordt er antwoord gegeven op vragen als:

afval scheiden.

geld in het werkgebied van Twente Milieu.

hoe ziet een dag van een vuilnisman eruit?

Twentezonderafval.nl leert kinderen be-

Op dit moment hebben Twentenaren ge-

Wat gebeurt er eigenlijk met mijn afval? En:

wust om te gaan met afval. Voor alle leer-

middeld nog 200 kilo restafval per persoon

hoe kan ik het gemakkelijk scheiden? Ook

lingen in de basisschoolleeftijd valt hier

per jaar. Het streven is nog slechts 50 kilo-

tips en trucs voor een spreekbeurt ontbre-

iets te beleven. Op de website leren leerlin-

gram restafval per inwoner in 2030.

ken niet. Daarnaast biedt het een professi-

gen over afval en het scheiden ervan, over

onele lesomgeving waar docenten vanuit

grondstoffen en recycling, over gedrag en

Kijkje in de keuken

eigen behoeften en niveau een les kun-

het effect daarvan op de omgeving. De

Twentezonderafval.nl biedt een unieke

nen samenstellen. Kinderen van de basis-

leerlingen ontdekken op een interactieve

kijk in de keuken van Twente Milieu. Verder

scholen in de regio worden spelenderwijs geholpen bewuster om te gaan met afval.

Met informatie en spelletjes leren kinde-

Focus Pollutec: internationale samenwerking milieusector

ren dat verschillende afvalstromen grondstoffen leveren voor nieuwe producten, en dat iedereen kan meewerken aan de vermindering van de hoeveelheid restafval.

zoek naar exportmogelijkheden van hun know-how,

De Pollutec 2016, toonaangevende vak-

technologieën

Half juni lanceerde Twente Milieu het

en diensten. Voor deze 27e beurseditie

equipment,

nieuwe educatieplatform voor alle basis-

wordt alles bewerkstelligd om internatio-

scholen in Twente en omgeving. Wethou-

nale relaties tussen alle marktspelers van

der Harry Scholten van de gemeente Hof

de sector te bevorderen.

van Twente gaf in Hengevelde het officiële startsein. Na de officiële onthulling kon-

beurs met oplossingen voor de milieu- en energiesector, brengt 2.500 exposan-

In Nederland wordt de Pollutec vertegen-

den kinderen hun kennis over afval schei-

ten en 60.000 vakbezoekers uit de hele

woordigd door Promosalons Nederland

den direct laten zien. Onder leiding van

wereld bijeen van 29 november t/m 2

(tel: 020-4620020, email: info@promo-

een afvalcoach van Twente Milieu speel-

december in Lyon Eurexpo. De Pollu-

salons.nl). Hier kunnen geïnteresseerden

den de kinderen het afvalspel. Wat hoort

tec vormt een unieke gelegenheid voor

terecht voor al hun vragen met betrek-

in welke bak en welke groep kan dat het

ondernemingen uit de milieusector op

king tot bezoek aan de beurs.

snelste laten zien?

28

GRAM | augustus 2016

NIEUWS UIT DE BRANCHE

Stand van zaken glyfosaat In Nederland geldt sinds 31 maart 2016

gels en klinkers, zullen groener worden

• Handmatig: onkruid wordt dan met

een verbod op het gebruik van chemi-

omdat wortels van onkruid blijven zitten

een schoffel of met de hand verwij-

sche bestrijdingsmiddelen (waaronder

en deze dus weer sneller uitlopen.

derd op plaatsen waar machines niet

glyfosaat)

op

verharding.

Glyfosaat

kunnen komen.

zorgt ervoor dat de hele plant inclusief

Gemeenten kiezen zelf welke specifieke

de wortels dood gaat, maar is schadelijk

combinatie van verschillende onkruidbe-

In de media is er op dit moment aandacht

voor mens en milieu als het in het op-

strijdingsmethoden ze inzetten. De mo-

voor een eventuele verlenging van de

pervlaktewater terecht komt. Gemeenten

gelijkheden zijn:

toelating van glyfosaat in de landbouw.

moeten daarom een andere, milieuvrien-

• Vegen: door straten en stoepen regel-

Deze discussie speelt op Europees ni-

delijkere manier van onkruidbestrijding

matig te vegen, haal je de voedings-

veau. Als de nieuwe toelating er komt,

toepassen. Milieuvriendelijke methoden

bodem van onkruid weg en krijgt het

mag glyfosaat voor een periode van tien

bestrijden alleen het bovengrondse ge-

minder kans om wortel te schieten.

jaar weer worden gebruikt in de land-

deelte van het onkruid. Dat zal sneller

• Mechanisch: met moderne borstel-

bouw. Onafhankelijk van de besluitvor-

terugkomen omdat het kan uitlopen

machines waarmee het onkruid door

ming voor toelating van glyfosaat in de

vanuit de wortels. De verwachting is dat

de borstels wordt afgesneden en

landbouw, heeft Nederland al gekozen

het beeld in het algemeen wat groener

weggeborsteld.

om het gebruik hiervan op verharding te

zal zijn dan men gewend was omdat on-

onkruid

verbieden. Het is dus mogelijk dat gly-

kruid sneller terugkomt. Wijken met een

wordt bestreden met hete lucht of

fosaat straks nog wel in de landbouw

verouderde of versleten verharding, of

heet water. Het onkruid wordt dan als

wordt gebruikt en niet op verharding.

relatief veel voeglengte tussen stoepte-

het ware gekookt.

Bron: Meerlanden

• Thermisch:

waarbij

het

Wecycle-inleveractie klein e-waste bij milieustraat succes lieustraat. Deze producten worden nog vaak vergeten bij het bezoek aan de milieustraat of weggegooid. Op 1 oktober start een nieuwe ronde van de inleveractie. Gemeenten kunnen wederom een eigen lokaal goed doel opgeven.

Naast het organiseren van inleveracties, wil Wecycle ook kinderen en jongeren leren dat e-waste niet thuishoort in de vuilnisbak maar dat je dit moet inleveren voor recycling. Daarom stelt Wecycle gratis educatiemateriaal beschikbaar aan scholen over recycling van elektrische apparaten en energiezuinige lampen. Voor de basisschoolleerlingen zijn verschillende kleur- en werkbladen en proefjes beschikbaar. Voor het voortgezet onderwijs is er een lesbrief over ‘urban mining’. De docentenhandleidingen Inwoners uit de 327 gemeenten die sa-

punten per inwoner ontvangen ieder een

zijn alleen te benaderen voor scholen die

menwerken met Wecycle, konden voor

sponsorcheque van €1.000,- voor een lo-

partner zijn van Wecycle. Partner zijn is

een lokaal goed doel punten scoren door

kaal goed doel. Doel van de actie is om

gratis en verplicht de school verder tot

afgedankte elektrische apparaten of lam-

het inleveren te stimuleren van vooral

niets.

pen (e-waste) in te leveren bij de milieu-

kleine afgedankte elektrische apparaten

straat. De 25 gemeenten met de meeste

en spaarlampen op de gemeentelijke mi-

Meer informatie: wecycle.nl/educatie

GRAM | augustus 2016

29

Colofon Uitgever NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM Telefoon 088 - 3770000 E-mail post@nvrd.nl I-net www.nvrd.nl

Agenda 7 - 10 september AgroTechniek Holland, Biddinghuizen

Redactiecommissie Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn (hoofdredacteur) Riny de Jonge, stadsdeel Amsterdam-Oost Willy Brinkbäumer, Twente Milieu Addie Weenk, Rijkswaterstaat Diederik Notenboom, Meerlanden Fabienne Mantes, Avalex Dico Kuiper, gemeente Alphen aan den Rijn Marianne Zegwaard, MWH Global Ilse van der Grift, NVRD

13 september Themadag Beheer Openbare Ruimte, Verkadefabriek Den Bosch 28 - 29 september Dag van de Openbare Ruimte, Jaarbeurs Utrecht 1 oktober Nationale Kringloopdag

Eindredactie Karin Hegeman en Berit Aagten Postbus 1218, 6801 BE Arnhem tel. 088 - 3770000 e-mail: hegeman@nvrd.nl

Advertentie-exploitatie Bureau Van Vliet Postbus 20, 2040 AA Zandvoort tel. 023 - 5714745 e-mail: M.dewit@bureauvanvliet.com

5 oktober Afvalconferentie, Stadion Galgenwaard Utrecht 24 november Nationaal Congres Beheer Openbare Ruimte 2016, WTC Rotterdam

Opmaak en druk Weevers, www.weevers.nl Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de

De Afvalconferentie 2016 wordt mede mogelijk gemaakt door:

Abonnementenadministratie NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €106,04 ex btw.

België €124,95 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: €11,50.

Beëindiging abonnement Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd.

Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd.

ISSN 1569-0458

NAAR EEN MEESTERLIJKE BEDRIJFSVOERING

© NVRD

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar.

Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

30

GRAM | augustus 2016

milieutechniek

Afvalconferentie 2016 Op 5 oktober organiseren de NVRD, Vereniging

grondstoffen zo lang mogelijk in de keten blijven. En

Afvalbedrijven en het ministerie van Infrastruc-

een futuroloog kijkt op geheel eigen wijze naar de toe-

tuur en Milieu de Afvalconferentie 2016 in Sta-

komst. Is er nog wel zoiets als afval en grondstoffen?

dion Galgenwaard Utrecht.

Wat betekent dit voor bedrijven? En voor de burger?

Het thema van de Afvalconferentie is verleden, heden

Naast verleden, heden en toekomst wordt door het

en toekomst. Nederland werd lang gezien als het gids-

ministerie van Infrastructuur en Milieu ook het rijks-

land als het gaat om afval. Is dat nog altijd zo? Wat is

brede programma circulaire economie toegelicht,

er de afgelopen jaren gedaan om te staan waar we

want van een dossier dat betrekking had op afval,

nu staan? En wat gaat de toekomst de wereld van het

is het een item geworden voor de hele overheid.

afval brengen? Deze en vele andere aspecten komen aan bod tijdens presentaties, debatten en sessies.

Al deze punten worden belicht onder de bezielende leiding van dagvoorzitter Mathijs Bouman.

Het plenaire deel van het programma staat in het teken van verleden, heden en toekomst. Oud-minister

De sessies zijn:

Jacqueline Cramer blikt terug op het afvalbeleid van

• Maatschappelijk Verantwoord Inkopen

de afgelopen jaren. Ze plaatst het in perspectief en

• Voortgangssessie Meer en Betere Recycling

kijkt welke lessen wij kunnen leren uit het verleden.

• Veranderingen door ICT in de afvalbranche • Leren van de verrassende blik van kinderen op

Vervolgens gaan de voorzitters van de Vereniging Af-

onze sector

valbedrijven (VA) en de NVRD met elkaar in gesprek. Boris van der Ham (voorzitter VA) en Han Noten (voor-

De Afvalconferentie 2016 sluit af met een diner.

zitter NVRD) spreken over het beleid dat moet leiden

Voor meer informatie en aanmelden, ga naar

tot een circulaire economie waarin materialen en

www.afvalconferentie.nl

Acht miljoen oude autobanden inzamelen per jaar... …dat zijn alle ingeleverde gebruikte personenwagenbanden in Nederland …dat is gelijk aan de oppervlakte van 400 voetbalvelden

…op milieuverantwoorde wijze verwerkt …dit levert 32 miljoen kilo hoogwaardige grondstoffen …dit betekent bijna 60.000 ton minder CO2-uitstoot …daarmee besparen we CO2 gelijk aan de emissie van 400 miljoen autokilometers (10.000 keer de aardbol rond) of de aanplant van 400.000 nieuwe bomen

Inzamelen oude banden. Voor een schoner milieu.

Alle gebruikte autobanden worden in Nederland door RecyBEM ingezameld en op een milieuverantwoorde wijze verwerkt.

RecyBEM is een initiatief van uw bandenleverancier.

Het RecyBEM-systeem is door het ministerie van I&M algemeen verbindend verklaard (AVV). Hierdoor heeft RecyBEM kracht van wet.

www.bandenmilieu.nl

Oude banden, nieuw leven.