Gram augustus 2014 def by NVRD

JAARGANG 105 | NUMMER

GRAM VAKBLAD VAN DE

Augustus 2014

Composteren en milieubelasting

Zelf de kwaliteit van je leefomgeving bepalen

Werken aan tevredenheid van bewoners Aan de slag met drankenkartons

Afvalconferentie 2014 Dit jaar wordt de Afvalconferentie voor het eerst georganiseerd in nauwe samenwerking tussen Nederland en België. De Afvalconferentie 2014 vindt plaats in Antwerpen. Sprekers zijn onder andere Cees van Gent, CEO Van Gansewinkel Group en Joke Schauvliege, minister voor Milieu Vlaanderen (of opvolger na formatie). In het kort gaat de Afvalconferentie 2014 om: Scoren, Vergelijken en Leren. •De afvalsector wordt gebenchmarkt op 30 oktober 2014. •De Nederlandse en Vlaamse beleidsprestaties worden vergeleken. Daarna volgen debatten met als centrale vraag: wat kunnen we van elkaar leren? Ook zijn er inhoudelijke sessies over belangrijke thema’s zoals Markt & Overheid, Producent en verantwoordelijkheid, Europees beleid, Grensoverschrijdende samenwerking, het Financieel Instrumentarium, en de gemeentelijke Best Practices. De aansluitende vrijdagmorgen is er gelegenheid om excursies bij te wonen over recycling en export. Uw bedrijf als sponsor van de afvalconferentie 2014? Kijk op www.afvalconferentie.nl

inhoudsopgave

Vakblad van de NVRD

Beheersystemen voor de openbare ruimte 5

Steeds meer afvalbedrijven overwegen geavanceerde ICT-systemen om het beheer van de openbare ruimte, inclusief de groenvoorziening, te plannen en te registreren. “Het is de intrede van sociale media in de bedrijfsvoering”, zegt Diederik Notenboom van Meerlanden.

Werken aan de tevredenheid van bewoners 8

Eind 2012 verscheen in Nijmegen de beleidsnota ‘Geef ze de (openbare) ruimte’. De insteek is dat bewoners meer worden betrokken bij de inrichting van de openbare ruimte. De gemeente Nijmegen is nu bezig om de samenwerking met bewoners zo goed mogelijk vorm te geven.

Experiment in Almere versterkt sociale cohesie 11

De Hoekwierde in Almere is een wijk vol eigen initiatief. De hoge mate van betrokkenheid en daadkracht zijn de ingrediënten voor een uitgebreide vorm van zelfbeheer, tot tevredenheid van de bewoners en de gemeente.

Trends en ontwikkelingen bij samenwerking gemeenten in het fysieke domein 18

Het afvalbeheer wordt in Nederland bij tweederde van alle gemeenten verzorgd door een overheidsbedrijf of intergemeentelijke samenwerkingsverband. Na een jarenlange toename is nu het aantal schaalvergroting en samenwerkingen gestabiliseerd.

4 Bezem 14 Update statiegeld en verpakkingen 15 Proef met huishoudelijk verpakkingsafval in Etten-Leur 16 Vakwerk 21 NVRD nieuws 22 Interview met Andre Hertog, voorzitter Commissie KAM 24 Branchegenoten Foto voorplaat: Flip Janssen/Hollandse

26 Minder zwerfafval door minder

Hoogte. Lees verder op pag. 8

anonieme openbare ruimte 29 Nieuws op de markt 30 Agenda

Lees verder op pag. 11

GRAM | augustus 2014

BEZEM De S van …. We gaan het eens hebben over het S-woord. Niet eens voluit, zo erg is het al geworden. Dat je een woord niet meer helemaal uitspreekt, maar er alleen een suggestie van mag geven. Voor de mensen die het even gemist hebben, het gaat natuurlijk over .......... statiegeld. Zo, het hoge woord is er uit. De Tweede Kamer is er vooralsnog niet uit. Het besluit om het op te heffen, is een jaar uitgesteld. Waarom? Omdat er nog pvc in verpakkingen zat. Eén van de zeven onderdelen waar drie partijen hun akkoord op hadden gegeven. Is die deal dan nu van de baan? Nee dus. Afspraak niet nagekomen, dan volgende keer beter. Een herexamen voor het bedrijfsleven. Punt één van de opheffingsvoorwaarden is overigens glorieus gehaald. 110 Kton gehaald terwijl 90 Kton genoeg was geweest. Een dikke voldoende voor de gemeenten. De bewoners van Utrecht, Amsterdam en Groningen voregen zich half juni verwonderd af, waar ze, naast de alsmaar groeiende bult afval hun volgende zak moesten laten. Ondertussen leek het afvaldossier zich in

GRAM | augustus 2014

het Haagse alleen te concentreren op statiegeld. En misschien is het allemaal wel zo simpel. Leuk dat er hedgefunds zijn, dat China alle zeldzame elementen al in bezit heeft, dat Nederlandse ovens Italiaans afval verbranden …. Maar dat is voor veel mensen toch gewoon te ver weg, te ingewikkeld. Je fles terugbrengen naar je eigen supermarkt, dat is bekend. Al was het alleen maar omdat je vroeger als je wat wegbracht het geld zelf mocht houden van je ouders. Iedereen kent het, al heel lang. Ook Tweede Kamerleden. Vol met ambitieuze plannen en voorstellen om het beter, anders, te willen doen. Maar zijn sommige gewone dingen niet gewoon goed genoeg? Een oud spreekwoord zegt ‘een goed paard maakt nog geen goede ruiter’. Ik ben benieuwd wie er nu aan de teugels gaat trekken.

BEH EER SY STEM E N V OOR DE OPE NBA RE RU IM TE

Schoffelen met de smartphone Steeds meer afvalbedrijven overwegen de aanschaf van geavanceerde ICT-systemen om het beheer van de openbare ruimte, inclusief de groenvoorziening, te plannen en te registreren. “Het is de intrede van sociale media in de bedrijfsvoering”, zegt Diederik Notenboom van Meerlanden. Een groeiend aantal gemeenten stoot de taken rond het

houden. Het lijkt eenvoudig. Als de vuilniswagen toch al zakken en

beheer van de openbare ruimte en groenvoorziening af.

bakken in een wijk ophaalt, kunnen de prullenbakken in het aanpalen-

Beheer en inzameling van afval is sinds de jaren negen-

de parkje ook wel in één moeite worden geledigd. “Maar zo werkt het

tig van de vorige eeuw al van het bordje van de meeste

dus niet”, constateert Diederik Notenboom, manager Openbare ruimte

gemeenten verdwenen. Een aantal gemeenten is met

bij Meerlanden in Rijsenhout. “Inzamelen van huishoudelijk afval komt

commerciële afvalinzamelaars en -verwerkers in zee

kort samengevat neer op het rijden van rondjes rond de kerk. Dat is

gegaan, anderen hebben een samenwerkingsverband

met betrekkelijk eenvoudige beheersystemen op kwantitatieve wijze te

in de vorm van een gemeenschappelijke regeling of een

managen. Beheer van de openbare ruimte, in het bijzonder de groen-

‘overheids NV’ opgericht. Een beperkt aantal tenslotte

voorziening, werkt wezenlijk anders. Dat is een kwalitatieve aangele-

houdt het afvalmanagement in eigen hand.

genheid op basis van streefbeelden en wordt door tal van aspecten beïnvloed. Naast plannen en registreren, moet je ook de kwaliteit meten

Rondjes rond de kerk

en vastleggen.”

De niet-commerciële afvaldiensten constateren nu sinds enkele jaren dat zij naast inzameling en ver-

Seizoensgebonden

werking van afval in toenemende mate beheer van de

Het begint al met het seizoen. Waar de vuilniswagen in een bepaalde

openbare ruimte, inclusief het onderhoud van groen,

wijk op bijvoorbeeld dinsdag komt voor restafval en een week later

krijgen toegespeeld. Dat is ook logisch. Als je al afval inzamelt, kun je ook prullenbakken in een park of op een plein legen en zorgen dat het zwerfafval langs een snoeproute binnen de perken blijft. En eenmaal in de openbare ruimte aanbeland, is het slechts een kleine stap om ook trottoirs onkruidvrij te houden, plantsoenen en perken te schoffelen en wegen sneeuwvrij te

Diederik Notenboom: “Er is cyclische kennis nodig voor een goed beheer van de openbare ruimte.”

GRAM | augustus 2014

BEH EER SY STEM E N V OOR DE OPE NBA RE RU IM TE

voor gft, speelt bij de openbare ruimte het seizoen een bepalende rol.

zitten in een softwaresysteem dat kan communiceren

Er is in de winter weinig werk, in het voorjaar heel veel. Maar de pieken

met andere softwaresystemen”, zegt Kurvink. Maar, het

liggen telkens anders. “Zoals iedereen weet, was dit voorjaar heel vroeg

begint met het doorgronden van de ambities en de be-

en hadden we geen winter, maar vorig jaar was het precies het tegen-

leidsdoelen. “Daartoe hebben we eerst alle vestigingen

overgestelde”, aldus Notenboom. En op zandgrond groeit in een warme

van Meerlanden doorgenomen en alle wensen en be-

zomer weer minder onkruid dan op veengrond, waar altijd wel water

leidsdoelen voor de openbare ruimte bekeken en alle

voorhanden is om zaden te laten ontkiemen en groeien. Het korte ter-

dienstverleningsovereenkomsten en contracten ont-

mijn weerbericht speelt eveneens een belangrijke rol. En ook moet er

leed. Vervolgens hebben we een uniforme werkwijze

een goed beeld zijn van hoe een straat erbij ligt. Soms hebben bewo-

ingevoerd voor alle vestigingen van Meerlanden”, zegt

ners een stuk geschoffeld of zwerfvuil verwijderd.”

Kurvink. “Vijfendertig keer een sportveld maaien zij aan zij, naast één keer de vlag hijsen en strijken op

Werken zoals een boer

Koningsdag.”

Er is volgens Notenboom ‘cyclische kennis’ nodig voor een goed beheer van de openbare ruimte. De beheerder moet als het ware zoals een

Drie domeinen

boer werken. Die kijkt naar de lucht en weet dat hij nu moet maaien

In wezen bestrijken de verschillende beschikbare ICT-

om het hooi nog twee dagen te laten drogen en hij regelt zonodig bij-

beheersystemen drie databanken. Een bestand bevat

tijds hulp van zijn zoon of zijn buurman. “Dat is een mooi beeld”, zegt

geo-informatie waar de objecten in de openbare ruimte

Notenboom, “maar dat gaat dus niet als je 85 medewerkers hebt, 46

staan: banken, prullenbakken, sportvelden, wegen,

mensen uit de sociale werkplaats en uit de bijstand, plus onderaanne-

stoeptegels, lengte, aantallen, kleur, materiaal, le-

mers”, zegt Notenboom. “Al deze mensen moeten op een grondgebied

verancier, jaar van plaatsen. Het tweede domein, en-

van anderhalf keer Amsterdam vijfhonderd verschillende activiteiten

terprise resource planning (ERP) genaamd, bevat alle

uitvoeren: groenbeheer, gladheidsbestrijding, maaien van slootkanten,

menselijke activiteiten en de beschikbaarheid. “Er staat

rioolbeheer, lijnen trekken op een voetbalveld, onkruidbestrijding, maar

in dat Piet ziek is, Jan verlof heeft en dat Klaas een

ook het hijsen van de vlag op Koningsdag. En dan zijn er nog minder

loonwaarde heeft van 0,5”, legt Eline Kurvink uit. In dit

bekende taken zoals het beheer van kinderboerderijen en heemtuinen,

systeem zijn ook alle activiteiten opgenomen die aan

ongediertebestrijding en het begraven van overledenen. Voor al deze

de objecten worden uitgevoerd. Wat doe je wanneer

activiteiten moeten de mensen beschikbaar zijn en dienen de juiste

met welke machines. Met dit bestand is het mogelijk

machines er op het juiste tijdstip te staan.”

de planning uitvoeren en de registratie van het uitgevoerde werk vast te leggen. Het derde bestand ten slot-

Meer dan boerenverstand

te bevat alle bestekken en contracten met gemeenten

Al die handelingen met zoveel mensen op de meest efficiënte en kos-

en (onder)aannemers. Daarmee is af te rekenen. “Als

teneffectieve manier uitvoeren, gaat dus niet op het boerenverstand. En

is aangegeven dat 1500 keer een afvalbak is geleegd

ook niet met het befaamde whiteboard met dagdelen en de kalender

en de gemeente vindt dat dit gedegen is gebeurd, dan

van het jaar waarop de beschikbaarheid en inzet van Jan, Piet, Kees en

zoekt het systeem het contract op, vindt dat dit legen 1

Klaas is ingevuld. Hoogste tijd voor een softwaresysteem, dacht Die-

euro mag kosten en verstuurt vervolgens een rekening

derik Notenboom bij Meerlanden. Hij schakelde daarvoor Eline Kurvink

van € 1500,-”, aldus Notenboom.

van het bureau BK Dynamics in Rotterdam in. “Al die kennis en data Mandatering Het systeem zoekt ook uit of een deel van ‘uitval’ van de nieuwe aanplant of een vernielde boom nog onder de garantietermijn valt of dat er kan worden gefactureerd. “De software is ook inzetbaar als procuratie of mandatering, zegt Kurvink. “Stel, ik mag als medewerker van Meerlanden geheel zelfstandig aankopen doen van tien euro. Als ik dan iets wil aanschaffen van honderd euro, dan gaat er direct een bericht naar mijn chef die over dit soort bedragen kan beslissen.” Er bestaat niet één systeem dat alle drie de domeinen verenigt, maar er kunnen wel steeds twee domeinen worden ingevuld. Meerlanden koos mede op basis van Kurvink’s advies voor GroenVision. “Die combineert alle menselijke activiteiten (ERP) met het bestek- en contractdomein”, zegt Kurvink. “We vergroten ons inzicht en bieden opdrachtgevers meer transparantie wat wanneer en door wie is uitgevoerd”, vult Notenboom aan. “Het toevoegen van de geo-component blijft een wens voor de toekomst.”

GRAM | augustus 2014

BEH EER SY STEM E N V OOR DE OPE NBA RE RU IM TE

Scenario’s doorrekenen En er is meer. Met het systeem kan Meerlanden voortaan doorrekenen wat het gaat kosten als een gemeente van beeldkwaliteit B naar A wil, of wat kan worden bespaard als ze overschakelen van A naar B. Op grond van tienduizend vierkante meter schoffelwerk in een bepaalde periode kan worden geraamd hoeveel men-

Diederik Notenboom: “De beslissing welke mensen worden ingezet, blijft altijd mensenwerk en een taak van de teamleider.”

sen daarvoor nodig zijn en welke voertuigen daarbij beschikbaar zijn. “De uiteindelijke beslissing welke mensen worden ingezet, blijft altijd mensenwerk en

kantsteken, maar is het eveneens nuttig in de winter om een fietspad

een taak van de teamleider”, aldus Diederik Noten-

sneeuwvrij te vegen of in het voorjaar onkruid van de stoep te bor-

boom.

stelen of te branden”, vertelt Notenboom. Groenvision kan met deze

Doordat de tijdsduur van alle activiteiten jaar na jaar

activiteiten berekenen of de investering zinnig is.

wordt bewaard, krijgt Meerlanden na verloop van tijd steeds meer inzicht en grip op de planning. Toevallig-

Social enterprise

heden als een snelle schoffelronde doordat bewoners

Een dergelijk ICT-systeem is niet een tekstverwerker waarmee je direct

actief zijn geweest, vallen op den duur weg in het ge-

aan de slag kunt. “Een organisatie moet er mee leren werken”, beaamt

middelde. Het systeem registreert ook dat er door de

Kurvink. Meerlanden is een van de eerste afvaldiensten die tot de aan-

mooie Pinksterdagen dit jaar veel strandbezoek was,

schaf van een dergelijk geavanceerd systeem heeft besloten. Anderen

hetgeen de inzet van extra mensen voor de schoon-

zijn er ook mee bezig (zie kader). “Natuurlijk zal het de nodig aanpas-

maak vergde. Notenboom: “Dat kostte bijvoorbeeld

sing vergen”, zegt Notenboom. “Maar het gaat met alle kantoorper-

vijfduizend euro extra die niet was voorzien in de be-

soneel en alle voormannen in onze wijken lukken. Het is helemaal de

groting. Het systeem ondersteunt met inzicht hoe deze

techniek van nu, die fraai aansluit bij GoogleMaps, smartphone en ta-

extra uitgave later in het seizoen kan worden terugver-

blets. Ook meldingen van bewoners, die steeds meer via apps binnen-

diend, door op een bepaalde handeling te besparen of

komen, kunnen er mee worden verwerkt. Het is de intrede van sociale

deze helemaal achterwege te laten. We kunnen er dus

media in de bedrijfsvoering”, aldus Notenboom. Kurvink: “In vaktermen

allerlei scenario’s mee doorrekenen.”

hebben we het dan over de social enterprise.”

Investeringsbesluiten

ICT-SYSTEMEN en LEVERANCIERS

Er kunnen ook investeringsbesluiten mee worden voor-

De grote ingenieursbureaus Grontmij, Oranjewoud, Arcadis en Royal

bereid, zo bleek bij het steken van graskanten een ge-

HaskoningDHV hebben elk een eigen softwarepakket ontwikkeld,

meente. “We weten dat een mens op een machine een

maar claimen niettemin onafhankelijk advies te geven. Naast deze

half uur voor een bepaalde strook nodig heeft, terwijl

bureaus zijn er ook kleine softwareleveranciers zoals Infogroen, EG

een mens alleen er 2,5 uur over doet. De aanschaf van

Groep, Bakker & Spees en Ultimo. Een kleinere, software-adviseur

zo’n kantsteekmachine kost echter geld. Door de vak-

is BK Dynamics in Rotterdam. Dit is onafhankelijk bureau dat afval-

kennis van locatiemanagers weten we dat de machine

diensten en gemeenten adviseert welk ICT-systeem het meest ge-

ook van een borstel kan worden voorzien. Hierdoor

schikt is om bedrijfsprocessen te optimaliseren, gegeven de lokale

levert het apparaat niet alleen tijdwinst op bij het gras-

ambities en beleidsplannen. Daarnaast zijn er tien á twintig eenmansbedrijven die zich helemaal in de niche van ICT-systemen voor de openbare ruimte hebben gestort. Soms worden via de route van financiële managers ook accountants ingeschakeld voor advies over een ICT systeem. Afvaldiensten AVRI, Twente Milieu, DAR Nijmegen, HVC, Cyclus, ROVA, Irado en Attero overwegen de implementatie van dergelijke geavanceerde ICT-systemen of voeren deze in. Gemeenten zijn met ingang van 1 januari 2016 verplicht de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) actueel te hebben. Daarin beschikken ze over gegevens over de objecten in de openbare ruimte in GEO/Gis-systemen. Als gemeenten nog een eigen dienst hebben, registreren en plannen ze de inzet van mensen en machines in andere systemen. Vaak ook voeren ze een bestekadministratie met aannemers.

door René Didde Foto’s: Meerlanden

GRAM | augustus 2014

IEDERE WIJK ZIJN E IGE N PIZ Z A

Werken aan de tevredenheid van bewoners Eind 2012 verscheen in Nijmegen de beleidsnota ‘Geef ze de (openbare) ruimte’. De insteek is dat bewoners meer worden betrokken bij de inrichting van de openbare ruimte. De gemeente Nijmegen is nu bezig deze samenwerking met bewoners zo goed mogelijk vorm te geven. Jan ter Wal, hoofd Stadsbeheer gemeente Nijmegen: “We

Ter Wal: “Het is echt een ontmoetingsplek geworden.

verwachten dat bewoners hun omgeving een hogere

Het enige dat we als gemeente hebben gedaan, is een

waardering geven als ze zelf meer participeren. Parti-

beetje geld geven.” Een ander voorbeeld is te vinden

ciperen mag echter geen verplichting worden. ’Denk

In de wijk Plantjevlag in Vinex-locatie De Waalsprong.

met ons mee en doe met ons mee’, is de visie ach-

In Plantjevlag bouwen bewoners een woning op basis

ter de beleidsnota.” Bij de uitwerking van de nota, die

van een eigen ontwerp. Toen de gemeente vroeg of ze

geldt voor de periode 2013-2023, spelen vier thema’s

ook zelf de openbare ruimte wilden inrichten, waren

een rol: integraal beheer, duurzaamheid, participatie

ze meteen enthousiast. Bewoners stellen hier nu een

en differentiatie. Met het integrale beheer was uitvoe-

plan voor op. De gemeente stelt een bedrag beschik-

ringsbedrijf Dar al eerder aan de slag gegaan. In twee

baar voor de aanleg en het beheer en hanteert enkele

wijken voerde Dar, tijdens een pilot, zowel het groene

randvoorwaarden. Zo moet er groen aanwezig zijn en

als het grijze beheer uit. De aanpak was succesvol en

ruimte om het regenwater op te vangen. Om dit in het

wordt inmiddels gebruikt in de helft van de stad. Ter

ontwerp in te passen, krijgen de bewoners hulp van de

Wal: “Het integrale beheer verloopt naar wens. Als op-

gemeente. “Volgend jaar gaat de aanleg van start. We

drachtgever bemoeien we ons er nauwelijks mee. Dar

kijken dan of bewoners dit zelf doen, of dat wij dit op-

voert uit, controleert en rapporteert over het werk.”

pakken”, zegt Ter Wal.

De bedoeling is dat Dar verbeteringen doorvoert waar deze nodig zijn. “Op termijn kunnen dan de kosten om-

Boomhut

laag. Het gaat dus ook om een efficiencyslag.” In het

Eerder was de gemeente de partij die bijeenkomsten

kader van duurzaamheid werkt Dar met social return.

organiseerde om alle neuzen dezelfde kant op te krij-

In het groenbedrijf werken vrijwel alleen mensen uit

gen bij het vaststellen van plannen voor de openbare

sociaal werkvoorzieningbedrijf Breed.

ruimte. Ter Wal: “Maar aan het einde van de avond was de gemeente ook de boosdoener als er geen ge-

Jan ter Wal: “De oude reflex om alles in regeltjes vast te leggen en naar de gemeente te wijzen als er iets gebeurt, moeten we loslaten.”

zamenlijk besluit was genomen. Nu ligt de bal bij de bewoners. Eerst moeten ze het eens worden. Vervolgens nemen ze contact met ons op.” Een hulpmiddel om tot een keuze te komen is het participatiespel dat wijkbewoners binnenkort samen kunnen gaan spelen. Op de spelkaarten staan foto’s, een beschrijving en de kosten van bestaande participatieprojecten. Bewoners gaan hierover met elkaar in gesprek. Ook in de regelgeving is er sprake van een verschuiving. Tot een jaar geleden mochten mensen in Nijmegen bijvoorbeeld

Ontmoetingsplek

geen boomhutten bouwen, omdat kinderen er uit zou-

Toen de beleidsnota in februari 2013 door de gemeen-

den kunnen vallen. Ter Wal: “Als er een ongelukje ge-

teraad werd aangenomen, waren er al negentig pro-

beurde, werd de gemeente aansprakelijk gesteld. Maar

jecten waarin bewoners participeerden. Inmiddels zijn

ouders hebben ook hun eigen verantwoordelijkheid

dit er 150. Ter Wal: “In het verleden waren we nog wel

en moeten opletten dat hun kinderen geen gevaarlijke

eens terughoudend. Nu zeggen we veel eerder volmon-

dingen doen. De oude reflex om alles in regeltjes vast

dig ‘ja’ tegen initiatieven.” Een voorbeeld van een par-

te leggen en naar de gemeente te wijzen als er iets

ticipatieproject is De Vinkengas, een binnenplaatsje in

gebeurt, moeten we loslaten. Dan zijn er veel meer din-

het centrum van de stad, omsloten door hoogbouw.

gen mogelijk waar bewoners eerder geen toestemming

Eerst was hier alleen verharding, met een paar kleine

voor kregen.” De wettelijke eisen blijven overigens wel

boompjes. De bewoners maakten een ontwerp en nu

gehandhaafd. Als bewoners het onderhoud van speel-

is het een knus plekje, met paadjes en veel begroei-

tuintjes verzorgen, controleert de gemeente dit als

ing. De omwonenden zorgen zelf voor het onderhoud.

vanouds op veiligheid.

GRAM | augustus 2014

Pizzabodem Tot 2013 werden Nijmeegse wijken op B-niveau en het centrum op A-niveau schoon gehouden. Dit bleek in praktijk niet meer betaalbaar te zijn. Bovendien bleken de niveaus niet overeen te komen met wat bewoners wel en niet acceptabel vinden. Ter Wal: “We zijn toen op zoek gegaan naar een basisniveau.” In november 2013 ging het Nijmeegse college akkoord met het werken volgens dit niveau, dat de naam Mariken-niveau kreeg. Elke wijk wordt voortaan onderhouden op dit niveau en krijgt daar bovenop een bedrag toegewezen, afhankelijk van de grootte van de wijk. Bewoners geven zelf aan waaraan ze dit willen besteden. “We inventariseren eerst alle wensen en berekenen wat de uitvoering kost. Als bewoners zelf bepaalde zaken willen doen, zoals het onderhoud van een parkje, hebben ze weer wat extra geld om te besteden aan iets anders”, vertelt Ter Wal. Uit alle wensen kiezen bewoners vervolgens samen welke projecten ze willen realiseren. Het geld dat ze krijgen is bedoeld voor een periode van vier jaar, tot het nieuwe wijkbeheerplan wordt vastgesteld. Ter Wal is benieuwd hoe bewoners tot een keuze komen. “We geven advies, maar zij nemen de beslissing. Tot nu toe lukt dat goed, maar we zijn hiermee pas een half

Nijmegen Vinkengas, oude en nieuwe situatie.

jaar bezig.” Hij vergelijkt deze manier van werken ook wel met pizza’s bakken. “De gemeente is goed in pizzabodems bakken, op basis van het Mariken-niveau. Wij hebben bovendien een aantal ingrediënten beschikbaar. De bewoners bepalen wat en hoeveel van deze ingrediënten op de pizza gaan. Ook kunnen ze eigen ingrediënten toevoegen. Dat is de differentiatie die samenhangt met participatie. Iedere wijk maakt op deze manier zijn eigen pizza.” Hij verwacht dat bewoners in de toekomst met onverwachte verzoeken kunnen komen, zoals de wens om een Cruyff-court (een moderne versie van het trapveldje) in hun wijk te realiseren. Ter Wal: “Zoiets valt echter onder de verantwoordelijkheid van de afdeling Sport. De vraag is dan of deze afdeling meedoet in de uitvoering of dat het geld uit het potje voor de openbare ruimte komt. Met onze directieraad heb ik inmiddels afgesproken dat we in zo’n geval in overleg gaan. Het is dus mogelijk dat we in de toekomst met andere afdelingen samen de wijk ingaan. Dit brengt risico’s met zich mee, maar ook veel kansen.” Vrijheid De gemeente is niet langer de regisseur die de touwtjes in handen heeft. Ter Wal: “Maar we laten ook niet alles aan het publiek over. Je kunt dit het beste vergelijken

Dar zorgen dat er materiaal en mensen beschikbaar

met theatersport. Het publiek bepaalt wat de setting

zijn om dit samen te doen. Nu loopt dit allemaal nog

is en wat er gebeurt. Vervolgens ontstaat het stuk. In

via de gemeente.” Van oudsher zijn de medewerkers

dat geval is er sprake van sturing, maar ook veel vrij-

van Dar gewend dat een opzichter zegt wat ze moeten

heid.” Hoe ver die sturing gaat, is nog niet duidelijk.

doen en hoe ze dit moeten aanpakken. Nu wordt van

Ook het contact tussen Dar en bewoners verandert

hen verwacht dat ze zelf initiatief nemen. Als ergens

door de nieuwe ontwikkelingen. Ter Wal: “Als bewoners

paaltjes scheef staan, is het de bedoeling dat ze een

een opruimdag voor hun wijk willen organiseren, moet

foto maken en dit melden. Dit betekent voor Dar een

GRAM | augustus 2014

I E D E RE WIJK ZIJN E IGE N PIZZA

organisatie- en cultuuromslag. Ook de mensen van Stadsbeheer krijgen hiermee te maken. Medewerkers krijgen trainingen en wonen groepsbijeenkomsten bij, waarbij ze in gesprek gaan over voorbeelden die ze tegenkomen op de werkvloer. Ter Wal noemt het voorbeeld van een aantal bewoners die graag wilden dat een trottoir werd opgeknapt. Volgens de normen van Stadsbeheer lag het trottoir er echter nog prima bij. De bewoners stelden vervolgens voor om het zelf te doen. Ter Wal: “De verantwoordelijke van Stadsbeheer zei tegen mij: ‘Een jaar geleden zou ik als reactie hebben gegeven dat de aannemer dit moet doen. Nu kijk ik daar anders tegenaan.’ We hebben besloten om het uit te gaan proberen. Dit is een andere manier van denken, waaraan we moeten wennen. We zoeken voortdurend de grenzen op. Uiteindelijk doen we dit voor de tevredenheid van bewoners.” Tekst: Ans Aerts

Bij Zandrecycling Nederland komt 100% van uw RKG-slib en veegzand goed terecht. Wilt u af van uw riool-, kolk-, gemaalslib of veegzand? Zandrecycling

RKGV-specialist sinds 1988

Nederland laat u graag zien hoe het kán en hoe het hóórt. We zijn im-

Meerdere locaties in Nederland

mers de enige afvalverwerker in Nederland die volledig is toegespitst

Snelle dienstverlening

op het verwerken van RKGV. Ofwel het reinigen en recyclen tot schone (bouw)materialen, en het verwerken van restfracties volgens de kleinste

Diverse transportmogelijkheden

paragrafen van de Milieuwet. Kijk op www.zandrecycling.nl, of bel

ISO- en VCA-gecertificeerd

0174-24 39 50 voor meer info, een vrijblijvende afspraak of een offerte.

Gratis afvalstroomnummer

Af van uw RKGV-afval? Zó hoort ‘t. Zandrecycling Nederland BV • ABC Westland 227, 2685 DC Poeldijk • T 0174-243950 • F 0174-291148 • www.zandrecycling.nl • info@zandrecycling.nl

GRAM | augustus 2014

EX P ERIMEN T IN ALME RE V E RSTE RKT S OCIA L E COH E S IE

Zelf de kwaliteit van je leefomgeving bepalen De Hoekwierde in Almere is een wijk vol eigen initiatief. De hoge mate van betrokkenheid en daadkracht zijn de ingrediënten voor een uitgebreide vorm van zelfbeheer, tot tevredenheid van de bewoners zelf en de gemeente. Eerste indruk: een rustig en lommerrijk wijkje met zelfs

ner, toch een echt stadsmens, is helemaal om sinds we

twee kleine bossen, waar naast vogels ook vossen en

hier wonen.” Twee jaar geleden kocht ze de bungalow

herten zijn gespot. De Hoekwierde is een groene oase

in de Hoekwierde, niet lang nadat ze op een mooie

binnen de stadswijk De Wierden in Almere-Haven, het

dag vanuit haar voormalige woonplaats Amsterdam

oudste deel van de groeistad in de Flevopolder. Ook

de Gooimeerdijk af kwam fietsen en meteen verliefd

het water is nabij. De bewoners van de 135 wonin-

werd op de buurt. “Het is hier heerlijk. Ik ben zelf rus-

gen kunnen op hun badslippers naar het strand van

tigjes begonnen me voor de buurt in te zetten. Er is

het Gooimeer. “Als ik op een warme dag thuiskom van

geen enkele verplichting om mee te doen. Dat is juist

mijn werk, sla ik mijn handdoek om en ga zwemmen”,

de kracht.”

vertelt Trees van Dam. Op blote voeten komt ze de hanging-basket aan de lantaarnpaal bij haar bungalow

Opknapbeurt

inspecteren op verdorde bloemen. “Ik onderhoud hier

De proef met zelfbeheer in Hoekwierde loopt alweer

ook een paar van de perken”, wijst ze op de struiken

zo'n vier jaar. De bewoners namen zelf het initiatief.

rond het grasveld met jeu de boules-baan. “Een aantal

Samen met de dienst Stadsbeheer van de gemeente

buurtgenoten wilde een kruidentuin, dus heb ik er mijn

werd een modus gevonden het beheer van de openba-

eigen kruidenplantjes tussen gezet. Een buurtgenoot

re ruimte in eigen hand te nemen. Het initiatief volgde

wilde wat meer kleur aan de rand van de perken. Die

op een grote opknapbeurt van de destijds in 25 jaar

paarse bloemen zijn van hem.” De omgeving rond haar

tijd flink verloederde wijk. Sinds eind 2011 met de op-

woning is opvallend schoon. “Als je hier rondloopt,

richting van de stichting Experiment Zelfbeheer Hoek-

raap je vanzelf eventueel afval op”, zegt de 58-jarige

wierde horen daar ook de financiële middelen bij in de

pedagogisch werker. “Het is heerlijk om na een dag

vorm van een budget van 10 duizend euro (dat jaarlijks

hard werken mijn schoffel te pakken. Zelfs mijn part-

geïndexeerd wordt).

In de herfst maakten buurtbewoners gezamenlijk de wijk bladvrij.

GRAM | augustus 2014

Nieuwe eigenheid

Rommelroute

Het initiatief begon deels uit irritatie, licht voorzitter

In het volkstuincomplex staat de opslagloods met de

Ton Huijzer van de zelfbeheerstichting toe. “Dan zagen

machines, van maaigereedschap tot motorzagen. Alle-

we bijvoorbeeld dat het gras was gemaaid en er nog

maal door de stichting zelf aangeschaft. “Als we voor

grote vlokken nat gras op het gazon lagen. Wij maaien

een aardig bedrag ook een veeg- en zoutstrooimachine

nu als het droog is. Ook maaien we de hoge graspollen

aan kunnen schaffen, gaan we dat doen”, glundert Huij-

rond de lantaarnpalen weg, zodat alles er strak uitziet.

zer. De gemeente verzorgde een instructiedag voor de

De gemeente heeft voor dit soort werk een contract

bewoners, om veilig met de motorzagen om te gaan.

met een bedrijf. Alles moet zo efficiënt en goedkoop

“Als we daarmee aan de slag gaan, is veiligheidskle-

mogelijk. Wij realiseren een hoger kwaliteitsniveau.

ding verplicht.” We spreken Huijzer op de dag voor de

Ik bedoel dat niet in verwijtende zin. We voegen een

eerste zaterdagse Rommelroute. Nee, dit gaat niet om

nieuwe eigenheid toe. Voorheen was het publieke do-

een rondgang door de wijk om zwerfafval op te rui-

mein het terrein van de overheid. Nu pakken wij werk

men. Vier uur lang bieden buurtbewoners hun twee-

van de overheid op en voeren dat uit. Dat is een totaal

dehands spulletjes op straat te koop aan, bij wijze van

andere dynamiek. En we doen het prima. De stichting

‘oprit- of voortuin-sale’. De insteek: geen commerciële

is maar een noodzakelijkheid aan de achterkant. Aan

verkoop en veel gezelligheid op straat. “Dat we zelf

de voorkant draait het om een grote groep bewoners

zwerfvuil opruimen spreekt voor zich. Ook legen we de

die zelf wil bijdragen aan het verbeteren van de open-

afvalbakken in de wijk zelf. Als er afvalbakken kapot

bare ruimte.”

zijn, proberen we die te repareren of we plaatsen nieuwe bakken. We zijn trouwens een erkend leerbedrijf. Er

Waslijst

lopen hier leerlingen van de ROC’s rond.”

Zelfbeheer is geen nieuw fenomeen. Wel beperkt het zich vaak tot het openbaar groen. Het zelfbeheer in de

Sociale druk

Hoekwierde gaat veel verder. In de overeenkomst die

Het Vogelbos onderhouden de bewoners samen met

de stichting met de gemeente heeft gesloten, staat een

Landschapsbeheer Flevoland. Oogmerk is er een na-

waslijst van werkzaamheden aangekruist. Zo maaien

tuurlijk en gevarieerd vogel- en insectenparadijs van

de bewoners niet alleen de gazonnen, bermen en oe-

te maken. Elke tweede zaterdagochtend van de maand

vers, maar ook het riet langs de grachten. De bewoners

komen buurtgenoten bij elkaar om bijvoorbeeld de

doen zelf de onkruidbestrijding en vegen straten en

vlinderhoek te maaien of een insectenhotel of vogel-

stoepen. Ze reinigen de verkeersborden, ov-masten,

vleermuis- en vlinderkasten te bouwen. “We hebben

welkomstborden en kunstwerken in de wijk. De ge-

relatief veel jonge pensionado’s in de wijk met volop

meente voert alleen het beheer van de riolering en

vrije tijd”, verklaart Huijzer een deel van het succes.

groot onderhoudswerk nog zelf uit.

“Het is niet zo dat het DNA van de bewoners anders is in andere wijken in Nederland. Wel zijn de betrokkenheid en het enthousiasme groot. Veel bewoners vragen zelfs: is er nog meer te doen? Maar niets is verplicht. We zeggen niet tegen hondenbezitters: ruim die drol van je hond op. Een bewoonster gaat met een emmertje de wijk door om hondenpoep op te ruimen. Tegen hondenbezitters die de poep van hun hond laten liggen, zegt ze: vindt u het erg dat ik de drol van uw hond opruim? Sociale druk moet je opbouwen met liefde en bevlogenheid.” Afstemmen De ervaringen tot nu toe zijn uitstekend. Huijzer constateert dat de bewoners trots zijn op hun eigen inzet. Veel activiteiten gaan vanzelf. “Ik bemoei me overal zo min mogelijk mee. Wel houd ik het proces in de gaten. Zaak is bijvoorbeeld dat bewoners die een plan hebben, dat met anderen afstemmen. Vinden die dat ook goed? Zo was er een bewoner die oude rozenbogen had bemachtigd. Niet overal waren die welkom, vonden andere bewoners. Soms stoorden ze de zichtlijnen. De samenspraak is niet altijd eenvoudig. Het hoeft ook geen Utopia te worden. Bewoners hebben volop

GRAM | augustus 2014

Je ziet dat ze het beter doen dan de gemeente.” Wel snijdt Ravensbergen een principieel punt aan. “Feitelijk is de democratische controle weg. Als er echte tegenstellingen ontstaan, hoe worden die dan opgelost? Gelukkig is er van die keerzijde geen sprake in de Hoekwierde.” Wijkregisseurs De gemeente wil haar bewoners uitdagen met meer van dit soort initiatieven te komen. “Wij vertellen burgers niet meer wat ze mogen en hoe ze iets moeten doen, maar we proberen te faciliteren en inspireren. In de wijken hebben we wijkregisseurs rondlopen, die daar de goede ideeën van burgers opvangen. Het uitvoeren van groot onderhoud in een wijk is een geschikt moment om in contact met bewoners te komen. Dat lukt heel aardig. Onze opzichter verblijft voortaan in een keet in de wijk, waar hij ‘s ochtends spreekuur houdt. Bewoners melden zich vanzelf. Bij zo’n grootde ruimte om zich voor de wijk in te zetten. Dat is

schalig project vervangen we alle bestrating en groen

al geweldig. We willen niet iets superduurzaams doen

in een wijk. Ook hogen we de grond op, want de bo-

en hebben geen grote vergezichten geschetst.” De be-

dem in Almere klinkt in. In een wijk hebben we de oude

langstelling van buiten is er niet minder om. Vanuit het

stoeptegels aan bewoners gegeven om hun tuinen te

hele land komen delegaties van bestuurders en raads-

bestraten. Vaak hebben ze daar geen geld voor. Tuinen

leden het zelfbeheer in de Hoekwierde aanschouwen.

zien er dan verwaarloosd uit. Nu zijn ze weer toonbaar.

“Volgende maand komt er een bus uit Groningen, twee

Het aankleden van de tuinen werd door actieve buurt-

weken later een uit Deventer”, vertelt Huijzer.

bewoners georganiseerd.”

Zoektocht

Netwerkinfo:

Op het stadhuis in Almere constateert manager Rob

Stichting Experiment Zelfbeheer Hoekwierde,

Ravensbergen van het advies- en ingenieursbureau van

www.hoekwierde.nl, Ton Huijzer (voorzitter),

de dienst Stadsbeheer dat de rol van overheid veran-

ton@hoekwierde.nl,

dert. “We trekken voortaan samen op met de burger en

http://nl.linkedin.com/in/tonhuijzer.

verlaten onze bemoederende rol. Dit soort burgeriniti-

Gemeente Almere, www.almere.nl, Rob Ravensbergen

atieven dwingt ons daartoe. In het begin was het even

(manager advies- en ingenieursbureau, dienst Stadsbe-

wennen. Je weet niet wat het zelfbeheer allemaal gaat

heer), rwravensbergen@almere.nl,

brengen. Voor ons is het ook een zoektocht. Tot nu toe

http://nl.linkedin.com/in/ravensbergen.

vind ik het supergaaf wat de mensen in de Hoekwierde doen om de leefbaarheid van hun buurt te verbeteren.

Tekst: Pieter van den Brand

Niet herdraagbare kleding recyclen tot nieuwe kleding of andere producten? Dat kan! Met Stichting KICI. Specialist in inzameling en hergebruik van textiel. De gehele opbrengst doneert KICI aan goede doelen in binnen- en buitenland. www.kici.nl

GRAM | augustus 2014

EEN UP DAT E VAN DE STAND VAN Z A K E N IN H E T VE RPA K K ING E ND OS S IE R

Statiegeld (nog) niet vrijgegeven en aan de slag met drankenkartons De beslissing om statiegeld vrij te geven is door staatssecretaris Mansveld met tenminste een jaar uitgesteld. Tegelijkertijd heeft het verpakkend bedrijfsleven aangekondigd dat zij gemeenten de komende drie jaar gaan vergoeden voor het inzamelen van drankenkartons. De hoogte van deze vergoeding, evenals die voor de inzameling en sortering van kunststof verpakkingen, moet nog uitonderhandeld worden. Statiegeld

gen dat de statiegeldbepalingen vooralsnog niet uit het

In aanloop naar het ondertekenen van de Raamover-

Verpakkingenbesluit geschrapt worden, zoals aanvan-

eenkomst Verpakkingen in 2012 door het ministerie,

kelijk de bedoeling was.

het verpakkend bedrijfsleven en de VNG, was het vrijgeven van statiegeld één van de hete hangijzers. Uit-

Intussen lijkt de teneur bij een grote meerderheid van

eindelijk zijn er, mede op voorzet en verzoek van de

de Tweede Kamer dat de prestatiegaranties in aanloop

Tweede Kamer, prestatiegaranties opgesteld. Hieraan

naar het volgende beslissingsmoment halverwege

moest voldaan worden voordat de staatssecretaris het

2015 zouden moeten worden aangescherpt. Na het zo-

statiegeldsysteem als middel voor de inzameling van

merreces zal de Tweede Kamer hierover met de Staats-

grote PET flessen per 1 januari 2015 zou vrijgeven.

secretaris in debat gaan.

Onderzoek van de Inspectie voor de Leefomgeving en Transport (ILT) naar deze prestatiegaranties heeft ech-

Drankenkartons

ter uitgewezen dat niet aan alle zeven prestatiegaran-

Aan een andere prestatiegarantie voor het vrijgeven

ties is voldaan. Zo zijn er in supermarkten nog PVC

van statiegeld, het uitvoeren van een pilot drankenkar-

verpakkingen aangetroffen die, volgens de raamover-

tons, is wel voldaan. De resultaten van deze in 2013

eenkomst, volledig uitgebannen moeten zijn. Staatsse-

uitgevoerde pilot waren positief: gemeenten zijn in

cretaris Mansveld heeft hierop besloten het statiegeld-

staat drankenkartons op een effectieve wijze in te za-

systeem nog niet vrij te geven en medio 2015 opnieuw

melen en recycling ervan is goed voor het milieu. Het

te bezien of aan de prestatiegaranties is voldaan. De

Afvalfonds Verpakkingen heeft hierop aangegeven dat

Tweede Kamer heeft er via een motie op aangedron-

het gemeenten de komende drie jaar (om te beginnen) zal gaan vergoeden voor het inzamelen van drankenkartons. Elke gemeente mag zelf bepalen op welke manier ze de inzameling vorm zal geven. Vergoedingen De vergoedingen voor de inzameling en sortering van kuststof verpakkingen zijn door de VNG begin juli in een ledenraadpleging aan de gemeenten voorgelegd. Deze ledenraadpleging loopt nog tot 12 september. Hoe de vergoedingenstructuur er voor drankenkartons uit zal komen te zien, zal na de zomer bekend worden, wanneer het Afvalfonds hier met I&M en de VNG over in gesprek gaat. Aangezien gemeenten vanaf 1 januari 2015 alleen nog worden vergoed voor gesorteerd kunststof dat aan zogeheten DKR kwaliteitseisen voldoet, ligt de prikkel tot goede inzameling en sortering nu geheel bij gemeenten. Tekst: Samuel Stollman en Maarten Goorhuis Voor vragen over het verpakkingendossier kunt u zich richten tot de NVRD (goorhuis@nvrd.nl of

Foto Stichting Hedra

GRAM | augustus 2014

stollman@nvrd.nl).

Proef met huishoudelijk verpakkingsafval loopt goed Dertig cent voor een kilo plastic of blik. Het is niet veel, maar het helpt wel, hebben ze in Etten-Leur gemerkt. Sinds april loopt daar een proef met een beloningssysteem voor huishoudelijk verpakkingsafval en blik. Afval Verdient Beter lijkt aan te slaan. “In het begin moesten we heel veel informatie verstrekken, maar nu loopt het goed”, zegt Wil Welvaarts, opzichter Beheer en Realisatie van de gemeente Etten-Leur tevreden. “De vier brengpunten trekken nu samen zo’n 2000 bezoekers per week. Dat zijn mooie aantallen. Bovendien ligt er duidelijk minder zwerfafval in sommige wijken.” De proef Afval Verdient Beter houdt in dat mensen bij vier milieupunten in de gemeente zakken met huishoudelijk verpakkingsplastic en blikjes in kunnen leveren. Ze krijgen daarvoor meteen een statiegeldbonnetje, dat ze bij een van de nabijgelegen supermarkten kunnen verzilveren. We hebben bewust gekozen voor een locatie bij een supermarkt”, vertelt Welvaarts. “Mensen komen daar toch al voor hun boodschappen. Dan is het makkelijk om een zakje plastic of blik mee te nemen. Voor ons zijn het ook geschikte locaties, omdat ze bij ondergrondse perscontainers liggen. Het afval kan daar meteen in.” Neveneffect Elk innamepunt wordt bemand door twee medewer-

proef kost altijd geld. Maar als je op termijn minder

kers. Welvaarts: “Dat zijn mensen van het werkvoor-

zwerfafval hoeft te ruimen, bespaar je daar flink mee.

zieningschap of met een uitkering. In totaal helpen we

We hebben nog geen cijfers paraat over de ingezamel-

met dit project twintig mensen met een afstand tot de

de hoeveelheden, maar de opbrengst neemt nog steeds

arbeidsmarkt aan werk. Dat is een mooi neveneffect.”

wekelijks toe.” De proef Afval Verdient Beter loopt tot

Volgens Welvaarts is Afval Verdient Beter op de eerste

half oktober. Daarna gaan het college en de raad be-

plaats bedacht om het zwerfafval terug te dringen. “We

sluiten of de proef omgezet wordt in een permanente

willen mensen hiermee bewuster maken van hun ei-

voorziening. Welvaarts hoopt van wel. “Je maakt men-

gen woonomgeving en stimuleren flesjes en blikjes op

sen enthousiast met dit beloningssysteem. Een oudere

te rapen. Dertig cent per kilo vonden mensen in het

mevrouw vertelde me dat haar dag niet compleet is als

begin wat weinig, maar als je uitlegt dat een gemid-

ze bij het uitlaten van de hond niet een paar flesjes of

deld huishouden zo’n tachtig zakken kunststof afval

blikjes heeft gevonden. Dat soort reacties, daar zijn we

per jaar produceert, zien ze toch in dat ze best een

blij mee.”

leuk bedragje bij elkaar kunnen sparen. Daarnaast is dit project bedoeld om hergebruik en gescheiden inza-

Veel andere gemeenten hebben ook al belangstelling

meling te bevorderen. Het plastic dat we via de proef

getoond voor de proef, die in juni op tv te zien was in

inzamelen gaat naar Nedvang, samen met het overige

het programma Kassa Groen van de Vara. Op 12 no-

huishoudelijk plastic verpakkingsafval.”

vember is Wil Welvaarts een van de sprekers tijdens het zwerfafvalcongres.

Nog geen cijfers Over de kosten kan Welvaarts nog weinig zeggen. “Een

Tekst: Hetty Dekkers

GRAM | augustus 2014

VAKWERK

Judith Slot (35) houdt van snel schakelen. Ze is senior adviseur openbare ruimte bij Rova, maar ook vrijwilliger bij de brandweer. ‘Soms ga ik van een brand direct naar kantoor om over lang gras te praten. Die afwisseling past bij mij.’

"Ik probeer Nederland een stukje mooier te maken" Wat houdt je functie in?

Wat deed je hiervoor?

Deze functie is nog vrij nieuw en is vorig jaar in het le-

Ik ben begonnen als technisch projecten beleidsmede-

ven geroepen. Binnen onze organisatie ben ik een soort

werker bor bij de gemeente Scherpenzeel. Vervolgens

schaap met vijf poten. Ik adviseer op beleidsniveau,

was ik programmaonderdeelmanager groen, spelen en

maar ook aan de uitvoerende kant. Die laatste richting

begraafplaatsen bij de gemeente Deventer. Daarna heb

heeft de overhand. Collega’s en ook sommige gemeen-

ik drie jaar een eigen restaurant gehad. Eind 2012 heb-

ten zien mij als een vraagbaak voor alles wat met bor

ben we dit bedrijf verkocht en ben ik weer op zoek ge-

(beheer openbare ruimte) te maken heeft. Iedereen weet

gaan naar een baan. Ik miste mijn vakgebied toch een

mij te vinden, zowel intern als extern. Daarnaast schrijf

beetje. Ik had tuinen landschapsinrichting gestudeerd

ik nota’s, schouwplannen en beheerplannen.

en bestuurskunde. Sinds april vorig jaar werk ik in deze

Rova is een NV waarbij twintig gemeenten als eigenaar

functie voor Rova. Voor mij een perfecte baan. Omdat de

aangesloten zijn, dus het onderwerp openbaar beheer

functie nieuw was toen ik kwam, mag ik veel pionieren

is heel breed. Je hebt te maken met groenvoorziening,

en zelf ontdekken hoe je alles het beste in kunt vullen.

maar ook begraafplaatsen, sportvelden, stadsboerderijen, een veerpont, jeugdmoestuinen. De ene keer gaat

Wat geeft de meeste voldoening in je werk?

het over de lengte van het gras, de andere keer over

De afwisseling, het investeren in relaties en netwerken.

begraafplaatskwesties. Soms begeef ik me ook op uit-

Het afgelopen jaar heb ik gelukkig gezien dat de ge-

voerend terrein. Dat zit een beetje in mijn karakter. Daar

meenten ons steeds meer als partner gaan zien in plaats

waar gaten vallen, daar wil ik zijn. Ik ben nogal onder-

van een aannemer. Dat heb ik natuurlijk niet alleen be

nemend.

GRAM | augustus 2014

De rubriek Vakwerk gaat over het vakmanschap en de bevlogenheid in de branche. In afval- en beheer van de openbare ruimte werken vele professionals, die hart hebben voor de ‘schone zaak’. Wat drijft hen in hun werk? En waarom doen zij dit werk graag en goed?

reikt, maar voor mij is dat wel heel belangrijk. Gemeen-

Waar krijg je energie van?

ten vragen mij om mee te kijken, als ze bijvoorbeeld

Ik hou van snel schakelen. Het ene moment gaat het

met een bomenplan bezig zijn. Of ze informeren bij mij

over de participatiewet, het andere moment over een

of ik tips heb over bezuinigen op zwerfvuil. Ik zet dan

pauw die bij iemand op het dak staat. In mijn vrije tijd

een aantal scenario’s voor hen op papier. Op deze ma-

ben ik vrijwilliger bij de brandweer, dat betekent uitruk-

nier werken we intensiever samen en dat moet ook. Het

ken bij nacht en ontij. Dan ga je soms van een brand

is publieksgeld waar je mee omgaat, dat moet je dus

direct naar kantoor om over lang gras te praten. Dat ligt

goed doen.

mij, die snelle afwisseling en variatie. Van mezelf ben ik

Bij bor komt iets meer afwisseling kijken dan bij afval,

dol op alles wat groeit en bloeit. Maar bij de brandweer

denk ik. Elke gemeente heeft haar eigen wensen. De een

ben ik toevallig degene die het best een boom kan om-

wil dat er mechanisch gesnoeid wordt, de ander met de

zagen. Dat vinden mijn collega’s daar dan weer typisch.

hand. En een a-schoonheidsniveau zegt nog niks over het aantal keren dat er geschoffeld moet worden. Dat

En waar krijg je weleens buikpijn van?

moet je zelf uitvinden.

Als mensen zich slecht aan hun afspraken houden. Of als een goed uitgedacht plan sneuvelt in het bestuurlijk

Wat vind je minder fijn aan je werk?

proces. Dan denk ik wel eens verdorie, het zat zo goed

Het vele reizen. Ik woon zelf bij Arnhem en werk voor-

in elkaar! Je moet je plannen niet klakkeloos bij het be-

namelijk in Zwolle en Winterswijk. Ik kan niet op twee

stuur neerleggen, heb ik geleerd, maar mensen meene-

plaatsen tegelijk zijn, dus als ik een overleg heb in Zwol-

men in het proces. Een wethouder die van zijn buurman

le én Winterswijk, dan moet ik kiezen. Dat vele reizen is

hoort dat het onkruid verderop zo hoog staat, voelt zich

wel een minpuntje, maar er is weinig aan te doen.

overvallen. Dat geldt ook voor bewoners, als ze opeens een zaag in de boom gezet zien worden. Dan schieten

Wat kan er beter in de toekomst?

ze in de weerstand. Het scheelt dus enorm als je mensen

Wat mij betreft moeten we het partnerschap met ge-

van te voren goed informeert en meeneemt. Rova loopt

meenten nóg sterker uitbouwen. Dat gaat al goed, maar

daar ook wel eens tegen aan. Maar goed communiceren

kan nog beter. Ook willen we nog meer professionali-

is en blijft lastig in de praktijk. Het gaat over zoveel

seren. Vooral in de gegevensuitwisseling, zoals digita-

schijven en soms denkt de een dat de ander het al heeft

lisering van kaartmateriaal en areaalwijzigingen, liggen

gedaan. Je weet dat het beter kan, maar de praktijk blijft

nog veel kansen. Veel gemeenten zijn er mee bezig, wij

weerbarstig.

haken daar graag op in. Wat heb je met bor? Ik hoop ook dat we de sociale arbeid verder uit kunnen

Ik hou van planten en dieren en probeer Nederland een

breiden en ons verder kunnen ontwikkelen tot leerwerk-

stukje mooier te maken. Het is levend materiaal waar

bedrijf. Wellicht lukt dat met de nieuwe participatiewet.

je mee werkt. Als er een nestje vogels in de struiken

In de groenvoorziening werken we al met heel veel

zit, snoeien we daar even niet. De afhankelijkheid van

verschillende organisaties, zoals sociaal werkvoorzie-

het weer vraagt veel flexibiliteit. Normaal maai je één

ningschap, verslaafdenzorg, re-integratietrajecten. Elf

keer per week, maar als het groeizaam weer is, moet

procent van onze banen is social return. In de nieuwe

je je planning omgooien naar twee keer in de week. En

participatiewet zie ik wel kansen, al worden de gemeen-

als het sneeuwt, ga je strooien. Je moet altijd je plan-

telijke budgetten minder. Maar we gaan ons best doen

nen bij kunnen stellen. Met de harde civiele kant heb

zoveel mogelijk mensen met een afstand tot de arbeids-

je evengoed te maken. Die boom met dat vogelnestje

markt aan het werk te helpen. Als overheids-NV heb je

staat misschien in de weg bij het straten, hoe ga je daar

daarin een sociale opgaaf. Bovendien is ons werk, met

mee om. Ik probeer daar de balans in te vinden, zodat

zijn vele niveaus, heel geschikt voor sw’ers. Een opge-

er uiteindelijk een goed product uitrolt. En ik word er blij

leid hovenier zal misschoen niet gelukkig worden van

van als dat lukt.

papierprikken, anderen wel. Voor velen is werken een stuk prettiger dan thuis zitten.

Tekst: Hetty Dekkers

GRAM | augustus 2014

Trends en ontwikkelingen bij samenwerking gemeenten in het fysieke domein Het afvalbeheer wordt in Nederland bij tweederde van alle gemeenten (80 procent van de huishoudens) verzorgd door een overheidsbedrijf of intergemeentelijke samenwerkingsverband. Na een jarenlange toename is nu het aantal schaalvergroting en samenwerkingen gestabiliseerd. Er is wel sprake van een verandering: overheidsbedrij-

Het aantal zelfstandige gemeentelijke inzameldiensten

ven en samenwerkingsverbanden hebben te maken

is vanaf het millennium met zo’n 57 procent afgeno-

met verdieping en verbreding van hun rol en bijdrage.

men (van 165 tot ongeveer 70). Voor slechts een deel

Zij ontwikkelen zich steeds meer tot partner van de be-

is dit het gevolg van gemeentelijke herindeling. In de-

trokken gemeenten bij het realiseren van doelen op het

zelfde periode is het aantal gemeenten door herinde-

gebied van afvalbeheer en het beheer en onderhoud

ling met bijna een kwart gedaald. Circa 28 procent van

van de openbare ruimte.

de Nederlandse huishoudens wordt bediend door een zelfstandige gemeentelijke dienst en circa 20 procent door een particulier bedrijf.

Feiten en cijfers Veel gemeenten hebben gekozen voor intergemeentelijke samenwerking. Samenwerking moet ondersteu-

Trends

nen in het op effectieve en efficiënte wijze realiseren

Naast een stabiliserende schaalgrootte (voor afvalbe-

van de ambitieuze doelstellingen in het gemeentelijk

heer) zijn wel andere trends (voorzichtig) zichtbaar. Deze

afvalbeheer.

trends zijn terug te voeren op een veranderend profiel

In het afgelopen decennium is het aantal gemeente-

van de overheidsbedrijven. De positie en gewenste

lijke samenwerkingsverbanden (gemeenschappelijke

meerwaarde van intergemeentelijke samenwerkingsver-

regeling of overheidsvennootschap) fors toegenomen.

banden en overheidsbedrijven ontwikkelen zich.

Deze trend van toenemende intergemeentelijke samenwerking (of ook: aansluiting bij bestaande samen-

Trend 1.

werkingsverbanden) is echter de afgelopen twee jaren

Taakverdieping: van inzameling naar

afgevlakt. In 2013 werd het gemeentelijke afvalbeheer

afvalbeheer

in meer dan de helft van de Nederlandse huishoudens

De opdracht gaat verder dan uitsluitend het efficiënt

uitgevoerd via een overheidsgedomineerd samenwer-

uitvoeren van inzameldiensten. De rol van en bijdrage

kingsverband, in de vorm van een vennootschap of ge-

aan het optimaliseren van het afvalbeheerbeleid is be-

meenschappelijke regeling.

langrijker geworden door het aanscherpen van afval-

Verhouding overheid - markt

Gemiddelde schaalgrootte

Afvalbeheer in gemeenten (aantal huishoudens)

Gemiddelde schaalgrootte

(aantal bediende huishoudens per organisatie)

60% 70000,0

50%

60000,0

40% 30%

50000,0

20%

40000,0

10%

30000,0

20000,0 2000

2002

2004

2006

2008

2010

2012

2013

Gemeentelijke dienst Overheidsgedomineerd samenwerkingsverband (GR of NV) Particulier bedrijf

GRAM | augustus 2014

10000,0 -

2000

2002

2004

Gemiddelde

2006

2008

2010

Lineair (Gemiddelde)

2012

2013

beleidsdoelen. Gemeenten werken – via en met hun

Afvalbeheer en het onderhoud van de openbare ruimte

overheidsbedrijven – meer en meer samen bij het ont-

worden meer en meer in één hand gehouden.

wikkelen van afvalbeheerbeleid. Men realiseert zich –

Uit onderzoek door IPR Normag blijkt dat steeds meer

en de ervaringen in de praktijk wijzen dit ook uit - dat

gemeenten ervoor kiezen om (gemeentelijke) werk op

effectieve slagen te maken zijn met afvalpreventie en

het gebied van beheer en onderhoud van de openba-

grondstofscheiding. Dit vergt een lange planhorizon

re ruimte onder te brengen bij gemeentelijke samen-

en een meer regionale aanpak. Het ‘afval-aanbiedge-

werkingsverbanden en overheidsbedrijven. Vooral de

drag’ van inwoners – jong en oud – moet daarbij op

mogelijkheid voor (meer) arbeidsparticipatie in het on-

een duurzame wijze worden veranderd. Uiteraard moet

derhoud van de openbare ruimte geeft momenteel een

daarbij ruimte aanwezig zijn voor specifieke keuzen

extra stimulans. Deze taakverbreding geldt voor meer

op gemeentelijk niveau. Echter, in de praktijk blijkt de

dan driekwart van de overheidsbedrijven en interge-

behoefte aan en noodzaak voor variatie steeds klei-

meentelijke samenwerkingsverbanden. Zij bedienen

ner. Keuzes van gemeenten voor het ‘best passende

samen meer dan de helft van de Nederlandse huishou-

gemeentelijk afvalbeheerbeleid’ blijken in de praktijk

dens.

steeds meer te convergeren. Intergemeentelijke samenwerking bij het ontwikkelen van adequaat afvalbeheer-

De onderstaande grafiek geeft de aard van taakverbre-

beleid én bij de uitvoering ervan dragen hier aan bij.

ding weer:

De grootte en de stedelijkheidsklasse van gemeenten

• Circa 24 procent van de onderzochte organisaties is

blijken hierbij steeds minder van belang. Bij samen-

(tot nu toe) uitsluitend actief op het gebied van het

werking (en onder andere uitwisseling van kennis en

gemeentelijke afvalbeheer. Bij de resterende 76 pro-

ervaring) is het onderscheid in diverse afvallogistieke

cent is sprake van taakverbreding.

gebiedstypen meer van belang. Bijvoorbeeld het onderscheid in gebieden met dominante hoogbouw, ge-

• Bij 31 procent is de taakverbreding beperkt tot rei-

bieden met geconcentreerde laagbouw en buitenge-

niging van de openbare ruimte: vooral machinaal en

bied met verspreide laagbouw of juist lintbebouwing.

handmatig vegen. • In de daaropvolgende 19 procent blijft de verbreding

Trend 2. Balans tussen zelf doen en regie

ook beperkt tot het schoonmaken en schoonhouden

Voorheen was het gebruikelijk dat overheidsbedrijven

van de openbare ruimte, maar wordt onderzocht

en intergemeentelijke samenwerkingsverbanden - door

welke taken nog meer kunnen worden overgedragen

het inbrengen van mens en materieel uit de deelne-

van gemeente naar samenwerkingsverband. Bijvoor-

mende gemeenten – de uitvoering in eigen beheer uit-

beeld op het gebied van groen onderhoud, civiel

voerden. Deels was deze keuze sterk verbonden aan de

techniek, wegen en waterbeheer.

overname van (voorheen) gemeentelijke medewerkers. Als gevolg van natuurlijk verloop en de veranderende

Vervolg op pagina 20

behoefte aan samenwerking zijn nieuwe mogelijkheden en inzichten ontstaan, waarbij overheidsbedrijven minder strikt zelf willen uitvoeren. Deze bedrijven zijn op zoek naar de juiste balans tussen zelf doen en onder regie doen. Daarbij behoudt de samenwerking minstens de benodigde kennis en uitvoeringsdeskun-

Verbreding takenpakket

digheid in eigen huis om sturing op afvalbeheer te kunnen waarborgen. Op deze wijze wordt het risicoprofiel van de organisatie verbeterd: er kan sneller worden

Verbreding takenpakket (aantal organisaties)

ingespeeld op ontwikkelingen in de markt, weten regelgeving en op het gebied van technologie.

75%

5% + IBOR 21% + IBOR in deel gemeenten

Trend 3. Taakverbreding naar beheer en onderhoud van

50%

de openbare ruimte Ook is sprake van een verbreding van het taken- en dienstenpakket in het fysieke domein. Meer dan driekwart van de overheidsbedrijven en samenwerkings-

25%

Uitsluitend afvalbeheer

24%

19% + IBOR

initiatieven

31% + reiniging

verbanden is naast afvalbeheer (deels) actief met het schoon, heel en veilig houden van de openbare ruimte.

Bron: IPR Normag, cijfers t/m 2013

GRAM | augustus 2014

• Bij 21 procent van de onderzochte bedrijven hebben

ambities en doelen op het gebied van afvalbeheer en

deze onderzoeken daadwerkelijk geleid tot het zorg-

meer, komen steeds sterker in beweging. De samen-

dragen voor de openbare ruimte-taken bij een deel

werkingsverbanden richten zich op meer dan uitslui-

van de betrokken gemeenten. En in 5 procent van de

tend uitvoeren. Kenmerkend zijn samenwerkingen mo-

overheidsbedrijven is de taakverbreding van toepas-

menteel in dialoog met hun gemeenten over nieuwe

sing op alle deelnemende gemeenten.

vormen van partnerschap; gericht op beleidsontwikkeling en bijdragen aan andere beleidsvelden, zoals ar-

Een nieuwe trend…?

beidsparticipatie en duurzaamheid.

De langdurende belangrijke trend richting schaalgroei is momenteel gestabiliseerd. Hoewel er ongetwijfeld

Tekst: Paul de Bruin (directeur) en

nog veranderingen te verwachten zijn, blijkt de nieuwe

Alexander Pluckel (onderzoeker) IPR Normag

trend meer inhoudelijk van karakter. Vooral de positie en bijdrage van samenwerkingen aan de gemeentelijke

GRAM | augustus 2014

Cijfers: CBS, bewerking IPR Normag

nieuws Tekst: Bas Peeters Nationaal Gladheidbestrijdings-

juli brachten de deelnemers een bezoek

Schoon belonen

congres

aan de ARN, de Dar en de gemeente Nij-

De NVRD is door het ministerie van In-

Na twee zachte winters is het belangrijk

megen. De uitwisseling was een mooie

frastructuur en Milieu benaderd om te

niet te verslappen en scherp te blijven.

voorbereiding op de gezamenlijk georga-

participeren in een project over belo-

Het

niseerde Afvalconferentie in Antwerpen

ningsystemen voor de aanpak van zwerf-

op 30 oktober.

afval. Belonen is een gedragsinstrument

Nationaal

Gladheidbestrijdings-

congres van 1 oktober aanstaande wil hieraan een bijdrage leveren. Tijdens

dat kan bijdragen aan minder zwerfafval

dit congres, dat de NVRD elke twee jaar

Informatiedocument ‘niet-chemisch

op straat. Over het effect van belonen, de

organiseert, komen

onkruidbeheer op verhardingen’

effectiviteit en de meest optimale toepas-

wikkelingen, innovaties en aanpakken

In het voorjaar zijn op initiatief van het

sing van de verschillende beloningsyste-

binnen de gladheidbestrijding aan bod.

ministerie van Infrastructuur en Milieu

men is nog relatief weinig bekend. Op

Wat zijn de lange termijn klimaatver-

voorlichtingsbijeenkomsten

dit moment voert een aantal gemeenten

wachtingen en wat betekent dit voor het

over niet-chemisch onkruidbeheer op

pilots uit.

toekomstig gladheidbeheer? Hoe kan de

verhardingen. De bijeenkomsten waren

In het AO van 18 juni 2014 heeft de

gladheidbestrijding nog verder worden

bedoeld voor gemeentelijke terreinbe-

Staatsecretaris toegezegd deze initia-

geoptimaliseerd door gebruik te maken

heerders en werden georganiseerd in het

tieven met de voor- en nadelen op een

van de nieuwste informatietechnieken en

kader van het aanstaande verbod op het

rij te zetten en de aanwezige kennis en

gladheidmeldsystemen? Wat is de stand

gebruik van chemische bestrijdingsmid-

ervaringen te ontsluiten met het oog op

van zaken op het gebied van gladheid-

delen. Van de bijeenkomsten is een uit-

het stimuleren en faciliteren van initia-

bestrijding op fietspaden? En wat zijn

gebreid verslag opgesteld. Aan de orde

tieven elders in het land. Naast de NVRD

de nieuwste inzichten als het gaat om

komen zaken als technische mogelijkhe-

participeren de VNG, Gemeente Schoon,

het gebruik van dooimiddelen? Verder

den van de technieken, optimalisatie van

Nederland Schoon en Natuur & Milieu in

is er op het congres aandacht voor een

het beheer (verhoging effectiviteit, kos-

het project.

vernieuwende manier van aanbesteden,

tenreductie en dergelijke) en contract-

Meer info: Peeters@nvrd.nl

voor de benchmark gladheidbeheer en

vorming. Het is een praktisch bruikbaar

voor communicatie naar de burger en

document, dat als hulpmiddel gebruikt

weggebruikers. Het Nationaal Gladheid-

kan worden voor verduurzaming van de

NVRD Agenda

bestrijdingscongres

gladheidbe-

buitenruimte. Het ministerie wil richting

Augustus

strijders op zowel rijks-, provinciaal als

de inwerkingtreding van het verbod een

26 Redactiecommissie GRAM

lokaal niveau een mooie gelegenheid

kennis- en innovatieplatform in het leven

de nieuwste kennis op te doen en erva-

roepen. De NVRD is in gesprek met het

ringen uit te wisselen. Het programma

ministerie over de invulling hiervan en

wordt na deze zomer definitief bekend-

over een mogelijke rol voor de NVRD.

12 Commissie M&O

gemaakt. Inschrijven kan nu al via :

Meer info: peeters@nvrd.nl

19 Commissie O&P

de nieuwste ont-

biedt

www.nvrd.nl

gehouden

September 9 Commissie Communicatie

22 Commissie I&R 25 Commissie KAM

Nuttige uitwisseling VlaanderenNederland Op 3 en 4 juli bezocht een delegatie van

Oktober 1 Nationaal Gladheidbestrijdings-

Interafval de NVRD. Interafval is het sa-

congres

menwerkingsverband van alle Vlaamse

30 Afvalconferentie

afvalintercommunales en de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten. Interafval is in haar taken en activiteiten vergelijkbaar met de NVRD. Op 3 juli be-

agenda

spraken afgevaardigden van beide orga-

18 sept. Inspiratiebijeenkomst

nisaties de ontwikkelingen in het Vlaam-

Zwerfafval omdenken naar schoon

se en Nederlandse afvalbeheer. Op 4

GRAM | augustus 2014

VO OR ZITT ER COMMISSIE KAM

“Ik durf best te stellen dat de sector al een mooie acht scoort” Volgens André Hertog, directeur van reinigingsbedrijf Irado en sinds dit jaar voorzitter van de commissie KAM van de NVRD, doen de individuele bedrijven veel aan kwaliteit, veiligheid en milieu. "Een grote wens is wel dat er tussen leden meer kennisuitwisseling komt over deze zaken. We leren nog te weinig van elkaars expertise. Deel bijvoorbeeld elkaars ongevallenregistratie." Irado ontstond in 2000 na een fu-

gelost door het opzetten van een anonieme database

sie tussen het Openbaar Nutsbe-

over incidenten en bijna-incidenten. Wat ons betreft

drijf Schiedam en de Stadsreiniging

draait het daarbij om twee kernvragen: wat is er ge-

Vlaardingen. Anno 2014 telt de in

beurd? En wat is de oorzaak?"

Schiedam gevestigde regionale organisatie zo'n 300 medewerkers,

Themadag

die zich vrijwel met alle takken van

Om het niet bij mooie woorden te laten, heeft de KAM-

sport binnen de stadsreiniging en

commissie onlangs besloten in de loop van het jaar (de

het gemeentelijk stadsbeheer bezig

planning is op 9 oktober) een themadag te organiseren

houden. Daarnaast sorteert Irado

voor KAM-medewerkers. Tijdens die bijeenkomst staan

al ruimschoots voor op de Partici-

in de ochtend P&O-zaken op het programma en 's mid-

patiewet. De Rijksoverheid dwingt

dags KAM-onderwerpen als veiligheidsgedrag, agressie

gemeenten met die wet om mensen

en geweld, de P90-norm en de Arbocatalogus. "Op die

met een sociale - of lichamelijke be-

manier willen wij meteen proberen de mensen dichter

perking aan werk te helpen. Op dit gebied heeft Irado

bij elkaar te brengen, zodat ze ook van elkaars ken-

de afgelopen jaren z'n sporen trouwens al dik verdiend

nis en ervaringen kunnen leren. Als je iemand een keer

door het bieden van tijdelijke werkplekken en persoon-

persoonlijk hebt gesproken, pak je bovendien sneller

lijke begeleiding.

de telefoon als je ergens mee zit. Misschien kunnen we op termijn ook komen tot een soort KAM- nieuwsbrief."

Eng Over het delen van kennis binnen de branche zegt een

P90 norm

zeer 'KAM-gedreven' Hertog: "Dat punt is nog onderbe-

Andere belangrijke punten van aandacht zijn volgens

licht, terwijl het belang daarvan eigenlijk niet genoeg

Hertog de Arbocatalogus en de P90-norm. "Het mag

kan worden onderstreept. Door de aanwezige schat

misschien opmerkelijk klinken, maar de Arbocatalogus

aan kennis kunnen we er als branche gezamenlijk voor

is volgens de KAM-commissie nog steeds onvoldoende

zorgen dat het aantal ongevallen verder wordt terug-

bekend in de branche, terwijl juist die catalogus be-

gedrongen en dat mensen langer op een goede en ge-

langrijk is voor veilig werken." In de Arbocatalogus

zonde manier inzetbaar blijven. Denk daarbij ook aan

staan per branche de afspraken over de manier waarop

de maatschappelijke discussie over langer doorwer-

bedrijven moeten voldoen aan de Arbowet. Denk aan

ken. Het uitwisselen van informatie is extra belangrijk,

zaken als beschrijvingen van diverse technieken, prak-

omdat KAM-functionarissen binnen de bedrijven vaak

tische oplossingen, handleidingen en normeringen.

eenlingen zijn en soms ook moeten opboksen tegen

Deze afspraken zijn gericht op veilig en gezond werken

andere bedrijfsbelangen. Een ander punt is dat bedrij-

en het zoveel mogelijk wegnemen van risico’s op de

ven het vaak, om zo te zeggen, eng vinden om in het

werkvloer. Punt van aandacht is volgens Hertog ook de

openbaar kennis te delen. Als KAM-commissie denken

P90-norm voor de arbeidsbelasting. "Die norm dateert

wij dat dit laatste bezwaar eenvoudig kan worden op-

van ergens eind negentiger jaren en sluit niet meer aan bij de huidige praktijk. Zo is in de regels bijvoorbeeld

“Het uitwisselen van informatie is extra belangrijk, omdat KAM-functionarissen binnen de bedrijven vaak eenlingen

als zijbelading en het ledigen van ondergrondse containers. Er wordt wel al gewerkt aan een actualisatie van die norm. Ik verwacht dat het nog wel één tot twee jaar duurt voordat deze is afgerond. Als Commissie KAM zullen wij er in ieder geval zoveel mogelijk bovenop zitten en waar mogelijk actuele technische kennis in-

zijn.” 22

nog niet voorzien in de nieuwe inzamelsystemen, zo-

brengen vanuit de praktijk. Uit oogpunt van duurzame

GRAM | augustus 2014

inzetbaarheid vinden wij dit namelijk een heel belangrijk punt van aandacht." Veiligheidsgedrag Bij het noemen van de Inspectie SZW wil Hertog graag nog kanttekeningen plaatsen bij opmerkingen van die inspectie in het decembernummer van GRAM. Daarin

“Ik ben het wel volmondig met de Inspectie eens dat bedrijven nooit mogen volstaan met een veiligheidslesje per jaar.”

werd gesteld dat het met de veiligheid in de afvalsector nog niet zo best is gesteld. Volgens de Inspectie scoort de sector, zelfs vergeleken met de bouw, negatief en

worden besteed. Daarbij is het ook belangrijk dat de

moet een flink tandje worden bijgezet. Zonder voorbe-

mensen leren elkaar rechtstreeks aan te spreken op on-

houd zegt Hertog daarover: "Ik deel die mening beslist

veilig gedrag zonder dat dit tot onderlinge ruzies leidt.

niet. Daarmee bestrijd ik uiteraard niet dat er in de sec-

Ik benadruk trouwens dat de meeste bedrijven in de

tor nog steeds ongevallen gebeuren en dat er altijd ver-

afvalsector al permanent veel aandacht besteden aan

beterpunten zijn. En let wel, ieder ongeval is er één te

veilig werken, veiligheidstrainingen, noem maar op."

veel en het kan en moet altijd beter. De afgelopen jaren zijn echter tal van verbeteringen doorgevoerd. Zo zijn

Grote impact

de meeste voertuigen die in de afvalsector worden ge-

Op de vraag waar de sector nu staat (op een schaal van

bruikt in veiligheidsopzicht gemiddeld genomen veel

één tot en met tien) antwoordt Hertog: "Ik durf best te

beter uitgerust dan voertuigen in de transportsector."

stellen dat de sector al een mooie acht scoort. Maar

Hertog voegt daar aan toe dat het uit oogpunt van vei-

uiteraard is elk incident of ongeval er één te veel. Ach-

ligheid vooral belangrijk is te blijven investeren in de

ter ieder ongeluk zitten immers altijd veel naasten, die

mens. "Daarom is het nodig om niet alleen onderlinge

ook keihard worden getroffen. Uit eigen bedrijfserva-

ervaringen uit te wisselen, maar is ook blijvende aan-

ring weet ik al te goed hoe groot de impact van een on-

dacht nodig voor het veiligheidsgedrag van de mede-

geval kan zijn op zowel de familieleden als de collega's

werkers zelf. Dat is eigenlijk het grootste zorgpunt. Met

binnen het bedrijf. Daarom ben ik ook tevreden over

de techniek van voertuigen zit het over vrijwel de hele

het feit dat het veiligheidsbewustzijn in de afvalsector

linie wel goed, maar de mens wil letterlijk en figuurlijk

de afgelopen jaren fors is toegenomen. Tegelijk zeg

nog wel eens uit de bocht vliegen. Zo kwam het in het

ik dat we niet mogen volstaan met een acht. Daarmee

verleden bij het inzamelen van afval nog voor dat de

kom ik terug op de grote wens van de Commissie KAM

beladers bij een snelheid van veertig kilometer per uur

over het delen van informatie. Dat kan onze branche

gewoon op de treeplank door de straten meereden. Dat

nog veiliger helpen maken."

is gelukkig verleden tijd. Ik ben het wel volmondig met de Inspectie eens dat bedrijven nooit mogen volstaan met één veiligheidslesje per jaar. Aan veilig werken en niet te vergeten aan de veiligheidscultuur binnen het bedrijf moet het hele jaar door aandacht

Tekst: Laurent Chevalier

GRAM | augustus 2014

BRANCHEGENOTEN J UR RIE O O ST ERHOF AV U

"Meer dan ooit moeten gemeenten de krachten bundelen" Volgens Jurrie Oosterhof, directeur van het Openbaar Lichaam Afvalverwijdering Utrecht (AVU), is deze in 1984 opgerichte regieorganisatie voor en van alle gemeenten in de provincie Utrecht een schoolvoorbeeld van efficiency in het nog steeds versnipperde afvallandschap. "Dankzij deze structuur kunnen de gemeenten nu ook de uitdaging aan om vanaf volgend jaar invulling te geven aan het gescheiden inzamelen, sorteren en vermarkten van kunststoffen." Oosterhof doelt hiermee op het besluit van staatssecre-

provincie Utrecht. Als bureauhoofd legde hij er het fun-

taris Mansveld (Infrastructuur en Milieu) om gemeen-

dament van wat in 1984 de regie- en kennisorganisatie

ten vanaf 2015 naast hun taken bij het inzamelen aan

AVU werd. Na enkele jaren te hebben gewerkt als ad-

de bron van kunststoffen ook verantwoordelijk te ma-

junct directeur-secretaris van de MER-commissie, werd

ken voor het (laten) sorteren en de afzet van het gesor-

Oosterhof bij de verzelfstandiging van AVU in 1996

teerde materiaal. Door de gemeenten verantwoordelijk

benoemd tot eerste directeur. Zijn ‘stuurmanskunst’

te maken voor het hele traject, wil de staatssecretaris

kan hij sinds die tijd kwijt in het laveren tussen de be-

hergebruik van kunststoffen aanzienlijk verbeteren.

langen van de zesentwintig gemeenten in Utrecht. Dat

Oosterhof heeft er alle vertrouwen in dat de AVU en

dit hem goed afgaat, blijkt uit de waarderende woor-

de in deze gemeenschappelijke regeling deelnemende

den van burgemeester J.J.L.M. Janssen van de gemeen-

gemeenten deze uitdaging tot een goed resultaat zul-

te Zeist en voorzitter van de AVU. "Dit is een kleine,

len brengen. De vijf formatieplaatsen tellende organi-

lenige organisatie van zesentwintig gemeenten, die op

satie was het afgelopen jaar goed voor de regie over de

een doeltreffende en duurzame wijze goed werk doet."

overslag en verwerking van liefst 310.000 ton grof en huishoudelijk afval en 94.000 ton gft-afval. Daarnaast

Ook uit ambtelijke hoek klinkt waardering voor het

organiseerde de AVU voor vrijwel alle gemeenten de

werk, waaronder ook de begeleiding van Europese

inzameling van 56.000 ton oud papier en 26.000 ton

aanbestedingen voor bijvoorbeeld het verwerken van

glas van verpakkingen.

afval. Zo zegt M. Dillingh, beleidsadviseur afval bij de gemeente Soest: "AVU is van grote waarde, omdat zij voor alle Utrechtse gemeenten de verwerkingscontrac-

Stuurmanskunst

ten afsluit. Hierdoor kunnen de gemeenten veel geld

Oosterhof doet zijn relaas in alle nuchterheid en met

besparen én worden vooral ook ontzorgd."

een licht Fries stemgeluid. Zijn wieg stond in 1950 in het Overijsselse Steenwijk. Zijn jeugd bracht hij voor het grootste deel door in Leeuwarden. In zijn jonge ja-

Scherpe prijzen

ren had Oosterhof nooit kunnen bedenken dat hij in

Zelf zegt Oosterhof over het ontzorgen: "Als gemeen-

afvalland terecht zou komen. Hij droomde toen van

schappelijke regeling en honderd procent overheidsor-

een baan als stuurman op de grote vaart om ‘lekker te

ganisatie zijn wij geworteld in de publieke sector. AVU is

zwerven over de wereldzeeën’. Het bleef bij omzwer-

een ‘not for profit’ organisatie is heeft geen eigen zake-

vingen in gemeentelijke kringen over het vlakke Frie-

lijke belangen. Hierdoor kunnen de gemeenten bij ons

se land, gevolgd door een baan bij de regio Gooi- en

rekenen op een absoluut objectieve partner en betrok-

Vechtstreek (de voorloper van de Gewestelijke Afval-

ken deskundige adviseur. Dat is pure winst, omdat het

stoffendienst). In 1980 maakte hij de overstap naar de

meer dan ooit noodzakelijk is dat gemeenten de krachten als aanbieders van afval bundelen. Daar ligt onze

“Als gemeenschappelijke regeling en honderd procent overheidsorganisatie zijn wij geworteld in de publieke sector.”

GRAM | augustus 2014

toegevoegde waarde. De afvalmarkt is immers door toenemende marktwerking en steeds strenger wordende regelgeving in een stroomversnelling gekomen. Terugtredende overheden, schaalvergrotingen, nationale- en internationale overnames hebben er toe ge-

De afvalbranche is sterk in beweging. Meer dan ooit geldt stilstand als achteruitgang. Onder de titel Branchegenoten besteedt GRAM aandacht aan de manier waarop NVRD-leden omgaan met ontwikkelingen in de branche.

"Kabinet stelt prachtige doelen, maar er ligt een wereld tussen droom en werkelijkheid."

AVU-directeur Jurrie Oosterhof: "De afvalmarkt gaat net als de financiële beurzen soms alle kanten op."

leid dat gemeenten met steeds grotere aanbieders van

tuele samenwerking met andere regionale organisaties

afvaldiensten te maken krijgen. Door het omvangrijke

overigens niet uit de weg. Ik denk bijvoorbeeld aan de

afvalvolume dat wij aanbieden, zijn wij een sterke spe-

samenwerking bij het verwerken en vermarkten van

ler in het veld. Daardoor kunnen wij scherpe prijzen

kunststofafval. Samen met ROVA, GAD, Area, Circulus

en goede, duurzame verwerkings- en bewerkingsvoor-

en Berkel Milieu werken wij nu aan een gezamenlijke

waarden bedingen voor de deelnemende gemeenten."

Europese aanbesteding voor het sorteren en vermarkten van kunststofafval. Dat is uniek voor Nederland."

Regie en advies Oosterhof benadrukt tegelijk dat AVU constant bo-

Utopie

venop de ontwikkelingen in de afvalmarkt moet blijven

Oosterhof plaatst een kritische kanttekening bij de

zitten om daar vanuit haar regiefunctie tijdig op te kun-

ambities van het kabinet om te komen tot 65 procent

nen reageren. "De afvalmarkt gaat, net als de financiële

afvalscheiding van huishoudelijk afval in 2015, oplo-

beurzen, soms alle kanten op." Hij benadrukt dat het

pend tot 75 procent in 2020. "Na veel inspanningen

voor een organisatie als AVU belangrijk is om lean en

van de gemeenten zitten wij in de provincie Utrecht

mean te blijven. "Daarin verschillen wij van andere ge-

nu op circa 56 procent. Dit is inclusief het mechanisch

meentelijke samenwerkingsvormen, die vaak ook zelf

nascheiden van grof restafval en verbouwingsafval.

allerlei operationele activiteiten naar zich toe trekken.

De scheidingsresultaten zijn hier de afgelopen jaren

Hierdoor wordt zo'n organisatie steeds groter. Wij ma-

geleidelijk toegenomen. Echter, niet in die mate dat in

ken juist zoveel mogelijk gebruik van de kennis bin-

2015 al 65 procent afval zal worden gescheiden. Het

nen de deelnemende gemeenten. Onze focus ligt op

zijn prachtige doelen van het kabinet, maar er ligt een

regie en advies. Daarmee creëer je ook draagvlak bij

wereld tussen droom en werkelijkheid. Zo is het ook

de gemeenten. Dat is belangrijk omdat zij zich moeten

een utopie dat er een tijd komt dat er geen huishou-

blijven herkennen in hún AVU."

delijk afval meer hoeft te worden verbrand. Ik zou het overigens zeer toejuichen als het Rijk, de VNG en de

Uniek

NVRD nog eens goed kijken naar mogelijkheden om

Op de vraag waarom het AVU-model elders in het land

materiaalketens echt gesloten te krijgen. Naar mijn

geen navolging heeft gekregen, antwoordt Oosterhof:

mening is het de hoogste tijd dat er bij meer artike-

"De AVU is inderdaad uniek, zowel in structuur als in

len, zoals matrassen en luiers, ook concreet invulling

samenstelling. Alle gemeenten in de provincie Utrecht

wordt gegeven aan het principe dat de consument via

nemen er immers in deel. Misschien ligt dit wel aan het

de producentenverantwoordelijkheid meebetaalt aan

feit dat alle afvalverwerkers van oudsher buiten de pro-

latere verwerking. Alleen zo kan het falen van de markt

vincie Utrecht zijn gevestigd. Al sinds de tweede helft

daadwerkelijk worden gecorrigeerd."

van de jaren zeventig wordt ons afval in Rotterdam verwerkt bij de toenmalige AVR. Dat neemt allemaal niet weg dat ik het AVU-model aan iedere provincie of regio kan aanbevelen. Als het nodig is, gaan wij even-

Tekst: Laurent Chevalier

GRAM | augustus 2014

Minder zwerfafval door minder anonieme openbare ruimte In een anonieme omgeving ontbreekt de druk van sociale regels. Dus laten mensen afval makkelijker slingeren. Niemand die het ziet, toch? “Al met kleine ingrepen kun je de openbare ruimte meer van de gebruikers zelf maken”, zegt Marloes Holzhauer van Gemeente Schoon, Kenniscentrum Zwerfafval. “En dat kan bijdragen aan schone straten en buurten.” Te groot, te druk, te leeg, te saai. Er zijn veel aspecten die een om-

koppeling met zwerfafval maken we minder. Terwijl

geving anoniem kunnen maken”, zegt Paulette Dicker. Zij is adviseur

het heel zinnig is om het zwerfafvalprobleem ook van

inrichting openbare ruimte bij Royal HaskoningDHV en deed onderzoek

deze kant te bekijken.”

naar de invloed van inrichting op zwerfafvalgedrag onder andere in opdracht van GemeenteSchoon. “Door de openbare ruimte anders in

Stadsacupunctuur en Ikea-effect

te richten, kun je die anonimiteit verminderen.” In een te grote of lege

Anonimiteit zorgt ervoor dat mensen het gevoel heb-

ruimte kan intimiteit ontbreken. Is de ruimte te vol, dan gaan mensen

ben dat de ruimte niet van hen is. En dat maakt dat

op in de massa. “Denk aan een festival of drukke winkelstraat, waar

ze zich er niet verantwoordelijk voor voelen. Dicker.

mensen sneller iets op de grond gooien. Over een snelweg of door

“Je ziet dat bijvoorbeeld wanneer de gevel van een

een fietstunnel ga je snel heen. En mensen vinden het ook onprettig

woonhuis direct aan de stoep grenst: een koude over-

als het lawaaierig is. Ook dan gaan ze zich afsluiten.” Deze aspecten

gang. Met die stoep hebben de bewoners niets. Dat

kunnen de oorzaak zijn dat een omgeving als een anonieme plek wordt

is publieke ruimte.” De anonimiteit is te verminderen

ervaren.

door bijvoorbeeld hoekjes of muren mooier te maken met een schildering of grappige aankleding, ook wel

Invloed op zwerfafvalgedrag

stadsacupunctuur genoemd. Wat ook wordt toegepast,

“Gemeenten zijn al veel met de inrichting van de openbare ruimte be-

is de verpersoonlijking van de omgeving. Met pilaren

zig”, zegt Marloes Holzhauer van Gemeente Schoon. “Je afvragen wat

aan het begin van een wijk, of een ‘half hek’ naar een rij

dit doet met zwerfafvalgedrag is nieuwer. Dit kan interessant zijn.

garageboxen wordt de suggestie gewekt dat je op het

Bijvoorbeeld als je merkt dat andere maatregelen onvoldoende effect

terrein van iemand komt. Een andere oplossing is een

hebben, of als de inrichting aangepakt gaat worden. De kansen zitten

zogeheten hybride zone, die de overgang tussen privé

vaak al in kleine ingrepen.” Dit jaar organiseert Gemeente Schoon voor

en publiek vervaagt. Bijvoorbeeld in de vorm van voor-

de leden van het kenniscentrum drie bijeenkomsten over de invloed

of geveltuintjes. “Daar werk je in, je maakt contact met

van de inrichting op zwerfafvalgedrag. Annelies Wolswinkel-Rebel is

je buren en je voelt je er verantwoordelijk voor. Op die

projectleider Participatie en Schoon in Den Haag en bezocht de eerste

manier wordt de straat meer van jou. We noemen dat

bijeenkomst. “Uiteraard proberen we anonimiteit te voorkomen”, zegt

ook wel het Ikea-effect: doordat je de meubels zelf in

zij. “Meestal doen we dat in het kader van veiligheid en overlast. De

elkaar zet, misschien met wat zweten en vloeken, ben je trotser op het resultaat. Kortom, alles waar je tijd en energie instopt, waardeer je meer.” Van huis naar thuis Een fenomeen dat hiermee samenhangt is placemaking. “Men spreekt hierbij over een beweging van space naar place”, vervolgt Dicker. “Ofwel: van huis naar thuis. Want als je een kaal huis koopt of huurt, voelt het ook niet meteen als van jou. Daarvoor moet je er eerst iets van jezelf inbrengen. Dat kan ook met publieke ruimte. Je moet er als gemeente voor zorgen dat bewoners daar hun eigen touch aan kunnen geven. Voorwaarden zijn dat het past in de omgeving en gaat om iets waar behoefte aan is.” Voorbeelden hiervan zijn al in veel gemeenten terug te vinden. “Ook in Den Haag geven we bewoners invloed op de inrichting van de openbare ruimte”, vertelt Wolswinkel-Rebel. “Bijvoorbeeld met geveltuintjes of mozaïekbankjes. Maar

Door het hekje hoort de stoep nu bij het huis.

GRAM | augustus 2014

dit is nog altijd gebonden aan regels van de gemeente.

De afvalbak is mooi gemaakt en er is een ontmoetingsplek gecreëerd. (Bron: Gemeente Eindhoven, Foto: MBH Global)

Misschien zouden we die soms meer moeten loslaten,

ook faciliteren. We hebben de overdekte passages bijvoorbeeld lichter

zodat bewoners meer hun eigen draai kunnen geven

en groener gemaakt; mensen voelen zich er nu prettiger en de vervui-

aan hun leefomgeving.”

ling neemt af. Met bijvoorbeeld fonteintjes en bankjes hebben we een huiskamersfeer gevormd. Rondom dit soort plekken ontstaat minder

Techneutenoplossingen

zwerfafval. Op deze manier creëren we toch een wij-gevoel. Dat doen

Architecten of gemeenten willen vaak dat de openbare

we met ons boerenverstand en met trial en error. Daarnaast nemen we

ruimte er strak of uniform uitziet. Vaak is dat vanuit

de anonimiteit weg met camera’s. Die beelden bekijken we ook echt,

praktische overwegingen: men zet meerdere onder-

zodat onze reinigers in het geval van vervuiling heel gericht op pad

grondse containers naast elkaar, zodat de vuilniswa-

kunnen.”

gen deze makkelijk en snel kan legen. “Dat zijn techneutenoplossingen”, zegt Dicker. “Als je iets ontwerpt als een milieustraat, gaan mensen het ook zo gebruiken. Willen we een minder anonieme ruimte, dan moeten we de menselijke maat terugbrengen.” WolswinkelRebel beaamt dit: “We zitten als het om afval gaat erg op het beheer en de techniek. Daardoor zijn er allerlei regels en voorschriften. De meeste mensen vinden dat de openbare ruimte van de gemeente is. Dat is zo gegroeid; we hebben de organisatie zo ingericht dat wij veel taken op ons nemen. Een hele uitdaging om dat weer terug te brengen naar de bewoners. Daarom is het belangrijk dat zij zich er persoonlijk bij betrokken voelen.” Huiskamersfeer André Rusch is regisseur Schoon in Almere en verantwoordelijk voor het schoonhouden van het centrum. Hij vertelt hoe ze hier de menselijke maat proberen terug te brengen. “Wij zijn de winkelcentra de laatste jaren steeds bewuster gaan inrichten. Inrichting heeft immers invloed op de sfeer en het gedrag. In een chique warenhuis gedragen mensen zich toch ook anders dan in een low-budget-winkel? Als we willen dat men zich prettig voelt en netjes gedraagt, moeten we dat

De tekening geeft een prettigere sfeer in deze fietstunnel.

GRAM | augustus 2014

Totaalplaatje

Van space naar place

Om toe te werken naar een openbare ruimte die van iedereen is, is het

De begrippen space en place komen uit de socio-

belangrijk met andere ogen te kijken. “Ik probeer sowieso elke week in

logie en psychologie. De gedachte is dat een space

de wijk aanwezig te zijn”, vertelt Wolswinkel-Rebel. “Ik ga nu ook zeker

een abstracte fysieke ruimte is. Door de dingen die

kijken of we de openbare ruimte minder anoniem kunnen maken. Daar-

mensen hierin doen, kan deze ruimte betekenis en

bij heb ik meteen al een concrete binnenplaats op het oog, waarvan de

waarde krijgen: een place worden waarmee mensen

bewoners zich met bijvoorbeeld tuintjes meer eigenaar zouden kunnen

zich verbonden voelen. Placemaking is de methode

voelen.” Rebel benadrukt hierbij dat we niet moeten vervallen in ab-

om gebruikers van een ruimte actief te betrekken bij

stracte termen. “Een woord als eigenaarschap zegt de meeste mensen

het ontwikkelen van hun leefomgeving. Met als doel

natuurlijk niets.”

een openbare ruimte die bijdraagt aan hun gezondheid, welzijn en geluk.

Zowel Rusch als Wolswinkel-Rebel zien het kijken naar de inrichting als een van de maatregelen in een breder palet. “Wij willen schoonhouden als geheel een positievere lading geven”, zegt Rusch. “Met een wij-ge-

Op 18 september en 11 december zijn er twee inspi-

voel, maar ook door ludieke acties vergelijkbaar met bijvoorbeeld Holle

ratiebijeenkomsten waar het op een andere manier

Bolle Gijs uit de Efteling.” Wolswinkel-Rebel vult aan: “Als er ergens een

kijken naar de inrichting van de openbare ruimte

zwerfafvalprobleem is, moeten we het totaalplaatje

bekijken. Daar-

centraal staat. De bijeenkomsten zijn vrij toeganke-

bij past ook het kijken naar aspecten die anonimiteit veroorzaken. Dit

lijk voor gemeenten die deelnemen aan Gemeente

moet een onlosmakelijk onderdeel van de zwerfafvalaanpak worden.”

Schoon. Kijk op www.gemeenteschoon.nl voor meer informatie en om aan te melden. Gemeente Schoon wordt uitgevoerd door Rijkswaterstaat Leefomgeving in samenwerking met de NVRD.

Tekst: Marloes Holzhauer, adviseur Gemeente Schoon

GEEN COMPROMIS

ALTIJD INZETBAAR HOLDER is het gehele jaar inzetbaar: o.a. voor onkruid borstelen, maaien, snoeiwerkzaamheden, blad ruimen, vegen, versnipperen en de winterdienst. Per saldo goedkoper: één aandrijfmachine voor alle voorkomende werkzaamheden!

DÉ SPECIALIST IN GEIJKTE MOBIELE WEEGSYSTEMEN Waarom? Naast onze jaren aan ervaring bent u bij ons verzekerd van service van a tot z. Wij bieden u een breed en innovatief scala aan geijkte mobiele weegsystemen. Wij denken graag voor u of met u mee. Neem vrijblijvend contact met ons op via info@welvaarts.com of bel naar +31 (0)73 6 927 927.

Gebr. De Vor Achterveld BV Tel. 0342 45 95 41

•

info@devor.nl

•

www.devor.nl

Zoek en vind: Holder Nederland

GRAM | augustus 2014

De Tweeling 4, 5215 MC ’s-Hertogenbosch www.welvaarts.com

N IEUWTJES VAN DE ZAKE LIJKE M A RK T

NIEUWS

Flex-perscontainer van Sidcon Sidcon presenteerde tijdens het NVRD Jaarcongres in Tiel een verrijdbare perscontainer. Deze perscontainer is vooral toepasbaar in drukke binnensteden, bij appartementengebouwen en in parkeergarages. De nieuwe perscontainer past, net zoals de ondergrondse perscontainers van Sidcon, in de bestaande infrastructuur van inzameling. De container kan dus met de bestaande inzamelvoertuigen geleegd worden. Groot voordeel is dat de perscontainer niet gewisseld hoeft te worden, maar op de locatie gelost kan worden. Dat voorkomt onnodig gesleep. De perscontainer comprimeert restafval, kunststof en papier/karton. Hierdoor

Avalex gebruikt de pers in Delft om een

tainers geleegd. De perscontainer wordt

hoeft de container minder vaak geleegd

combinatie van huishoudelijk- en be-

maar een keer per week geleegd.

te worden. Dat bespaart kosten en geeft

drijfsafval in te zamelen. In het verleden

minder overlast in de openbare ruimte.

werden vijf keer per week diverse rolcon-

Inl. www.sidcon.nl

Extra scheiding op milieustraten succesvol Inwoners van de Savergemeenten kun-

wordt verkleind tot stukjes hout van on-

moment al meer dan 100 ton aan snoei-

nen gratis hun groenafval op de milieu-

geveer 2-5 cm. Deze kleine stukjes hout

hout kunnen verwerken.

straat van hun gemeente aanleveren.

(biomassa) worden gebruikt voor het op-

Hier wordt het groenafval verder ge-

wekken van warmte en elektriciteit, als

scheiden in snoeihout en groen (bijvoor-

bodemverbeteraar in tuinen en plantsoe-

beeld gras en blad).

nen en verwerkt in spaanplaat. Vanzelfsprekend is goede scheiding van

Saver is begin dit jaar op het terrein ge-

afval van belang. Zo ook bij groenafval.

start met de eigen bewerking van het

Saver is zeer te spreken over de aange-

Het snoeihout wordt met een

snoeihout. Deze bewerking houdt in

leverde kwaliteit van het snoeihout door

houtshredder verwerkt tot kleine hout-

dat het snoeihout met een houtshredder

inwoners. Hierdoor heeft Saver op dit

snippers.

GRAMâ&#x20AC;&#x192;|â&#x20AC;&#x192;augustus 2014

Colofon Uitgever NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM Telefoon 088 - 3770000 E-mail post@nvrd.nl I-net www.nvrd.nl

Agenda 23-25 september Vakbeurs Recycling Evenementenhal Gorichem

Redactiecommissie Rob Schram, RMN (hoofdredacteur) Marc Maassen, GAD Bas Peeters, NVRD Riny de Jonge, stadsdeel Amsterdam-Oost Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn Willy Brinkbäumer, Twente Milieu Martin van Nieuwenhoven, Rijkswaterstaat Diederik Notenboom, Meerlanden

Eindredactie Karin Hegeman en Karin Giesen Postbus 1218, 6801 BE Arnhem tel. 088 - 3770000 e-mail: hegeman@nvrd.nl

Advertentie-exploitatie Bureau Van Vliet Postbus 20, 2040 AA Zandvoort tel. 023 - 5714745 e-mail: M.dewit@bureauvanvliet.com

1 oktober Nationaal Gladheidbestrijdingscongres, ReeHorst Ede 8-9 oktober Dag van de Openbare Ruimte Nederland Expo Houten, www.openbareruimte.nl 30 oktober Afvalconferentie, Antwerpen www.afvalconferentie.nl 27 november Dag van Verkeer & Mobiliteit Nederland Expo Houten, www.verkeerenmobiliteit.nl

Opmaak en druk Weevers Grafimedia, www.weevers.nl Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de

5e IE EDIT

Abonnementenadministratie NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad € 98,– excl. BTW. België € 122,50 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: € 11,50.

De enige vakbeurs voor de totale recyclingbranche

Beëindiging abonnement Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd. ISSN 1569-0458 © NVRD

Gorinchem

Blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen en trends binnen uw vakgebied! Vraag twee gratis entreebewijzen aan via onderstaande gegevens WWW.EVENEMENTENHAL.NL/RECYCLING-GO REGISTRATIECODE: 7140000849

23, 24 en 25 september 2014

Openingstijden: 13.00-21.00 uur

Inclusief Full Service Formule:  Kwalitatieve vakbeurs  Entree voor 2 personen

 Verzorgde catering  Gratis parkeren GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

GRAM | augustus 2014

Evenementen Evenementenhal Gorinchem

HAL

HARDENBERG GORINCHEM VENRAY

Franklinweg 2, 4207 HZ Gorinchem T 0183 - 68 06 80 I www.evenementenhal.nl E gorinchem@evenementenhal.nl @Recycling_EH

Ons evenement.

UW MOMENT.

Close-Up

Gft-vergister Indaver in gebruik Omdat afval in een biobased economy een grote rol speelt, is Indaver voortdurend op zoek naar innovatie. Onlangs opende de internationale afvalverwerker een hypermoderne gft-vergister in Alphen aan den Rijn. Het is de tweede vergistingsinstallatie van Indaver in Nederland. Closing the loop Het biogas uit de nieuwe gft-vergister wordt opgewerkt tot groen gas en geleverd aan het aardgasnet. Het tweede eindproduct, vloeibaar CO2, vindt zijn weg naar de glastuinbouw of wordt gebruikt in innovatieve toepassingen als transportkoeling. Het overgebleven digestaat wordt verwerkt tot hoogwaardige compost, die wordt afgezet als natuurlijke bodemverbeteraar in de landen tuinbouwsector. Tenslotte is er nog een Jacob Vermeulen

laatste product, de wat grovere houtfractie, dat wordt opgewerkt tot biomassa voor biomassaenergiecentrales.

Indaver is een internationaal bedrijf, dat gespecialiseerd

Vermeulen: “In dit proces gaat dus niets verloren,

is in afvalverwerking van gemeenten en industrie. De

maar worden nieuwe grondstoffen gecreëerd. Dat is

organisatie is buiten Nederland ook actief in landen

voor Indaver ‘closing the loop’, het sluiten van een

als België, Duitsland en Ierland. “Met de komst van

materiaalkringloop. Als beheerder van meer dan 5

de nieuwe vergister kunnen we als eerste in Zuid-

miljoen ton afvalstoffen zoekt Indaver constant de

Holland gft-, groenafval en afval uit de foodindustrie

grenzen op die de huidige techniek geeft om van afval

zowel vergisten én composteren. Zo gaan er geen

grondstoffen te maken. Dat doen we onder andere door

grondstoffen

deze

onze installaties continu te verbeteren. Maar ook door

afvalstromen zo efficiënt mogelijk gebruikt worden

te kijken naar uitbreiding van ons huidige netwerk van

voor toepassingen waarvoor we nu afhankelijk zijn

afvalverwerkingsinstallaties. En door regionale bio-

van fossiele brandstoffen. Want het is geen geheim

energiecentrales te voorzien van biomassa waarmee

meer dat we op zoek moeten naar alternatieven”, aldus

huizen en bedrijven worden verwarmd en elektriciteit

Jacob Vermeulen. Hij is Directeur Sales, Development &

wordt opgewekt.”

verloren.

zorgen

dat

Marketing van Indaver Nederland. Vooruitgang Twee vergisters

Naast de twee vergisters heeft Indaver zeven

Acht jaar geleden bouwde Indaver samen met Laarakker

composteerinstallaties in Nederland. Verder steunt het

Groenteverwerking een vergister in het Limburgse Well.

bedrijf experimenteel onderzoek naar hoogwaardigere

Hier worden organische reststromen uit de voedings-

toepassing van organisch materiaal. Vermeulen: “Dat

middelenindustrie verwerkt tot biogas, koolstofdioxide

zijn geen oplossingen voor morgen, maar we zijn van

(CO2) en zelfs proceswater. Dit wordt nu herhaald in Alp-

mening dat vooruitgang boeken alleen kan door een

hen aan den Rijn. In deze installatie wordt gft-afval door

combinatie van praktijkervaring en onderzoek.”

miljarden bacteriën omgezet in biogas, koolstofdioxide, hoogwaardige compost en biomassa. De beoogde gftverwerkingscapaciteit is 75.000 ton per jaar.

Tekst: Hetty Dekkers