GRAM augustus 2018

SAMEN VOOR SCHONE EN AFVALVRIJE GEMEENTEN

VAKBLAD VAN DE NVRD | JAARGANG 108AUGUSTUS #05 JUNI 2017 VAKBLAD VAN DE NVRD | JAARGANG 109 #06 2018 PERIKELEN AL HET BEDRIJFSAFVALBIJPLAATSEN EFFICIENCYVAN RONDOM DE AFVALAFVAL BIJ ONDERGRONDSE IN ÉÉN WAGEN DE AFVALINZAMELING STOFFENHEFFING AFVALCONTAINERS BINNENSTAD UIT KAN NOG BETER

OPLOSSING VOOR GROFINZAMELEN HUISHOUDELIJK BLOCKCHAIN: TEXTIEL RESTAFVAL, WEL OF NIET MEERLUIERS GRIP STEEDS ER KAN MEER TEXTIEL DICHTERBIJ OP AFVAL UITNASCHEIDEN? HET RESTAFVAL

CHARGE THE CHANGE

Zero emission, zero risk

COLOFON UITGEVER NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM +31 (0)88 - 3770000 post@nvrd.nl www.nvrd.nl REDACTIECOMMISSIE Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn (hoofdredacteur) Riny de Jonge, stadsdeel Amsterdam-Oost Addie Weenk, Rijkswaterstaat Diederik Notenboom, Meerlanden Folkert Starreveld, Cyclus Management Dico Kuiper, gemeente Alphen aan den Rijn Marianne Zegwaard, Stantec Bas Assink, Twente Milieu Ilse van der Grift, NVRD EINDREDACTIE Karin Hegeman en Berit Aagten Postbus 1218, 6801 BE Arnhem +31 (0)88 - 3770000 hegeman@nvrd.nl ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Elma Media B.V. Silvèr Snoek - Sales Manager 0226 33 16 67 - s.snoek@elma.nl www.elma.nl REALISATIE EN DRUK Print2Pack, print2pack.nl Coverbeeld: Rob Essenberg, Meerlanden ABONNEMENTENADMINISTRATIE NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €108 ex btw.

België €125 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: €11,50.

BEËINDIGING ABONNEMENT Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd.

Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de NVRD. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

Inmiddels zijn we ons bewust van de gevolgen van klimaatverandering en moeten we allemaal een bijdrage leveren voor een betere wereld. De reductie van CO2 en andere emissies is niet meer vrijblijvend. Met innovatie en kennis zijn duurzame oplossingen mogelijk, waarbij geen concessies worden gedaan qua functionaliteit en kosten. Daarom introduceert Aebi Schmidt de eSwingo.

0 Emissie en 100% functionaliteit. Perfectie in duurzaam vegen.

Aebi Schmidt Nederland BV, Handelsweg 8, 7451 PJ Holten, Tel: 0548 370000, www.aebi-schmidt.nl

ISSN 1569-0458 © NVRD RECYCLED Made from recycled material

C106833

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar.

INHOUD 22 08

AL HET BEDRIJFSAFVAL IN ÉÉN WAGEN

DE KWADE GEUR VAN PLASTIC Plastic was enige decennia geleden nog het materiaal van de toekomst, het symbool van de geslaagde wederopbouw en van welvaart en succes. Inmiddels is dat beeld wel gekanteld.

In al haar eenvoud een prachtige oplossing: haal het bedrijfsafval in de binnenstad samen op in een gedeeld voertuig.

14

DE AFVALCONTAINERLOCATIE: VAN GRIJZE MUIS NAAR FLEURIGE EYECATCHER De ondergrondse afvalcontainer: grijs staal, ronde vorm en het liefst een beetje uit het zicht. Zo ziet hij er op de meeste plekken in Nederland uit, maar in steeds meer gemeenten leeft de gedachte dat een fleurig en opvallend uiterlijk bijdraagt aan een opgeruimde aanblik, aan betere inzamelresultaten én aan een aangenamere leefomgeving.

05 BEZEM 06 HOE DOEN ZIJ DAT? INZAMELING BIJ HOOGBOUW 10 EFFICIENCY AFVALINZAMELING KAN NOG BETER 12 NIEUWE E-TRUCK VAN DAF EN VDL MOET DIESEL DOEN VERGETEN 13 WIJ MAKEN WERK VAN CIRCULAIR 16 MEER TEXTIEL KAN UIT HET RESTAFVAL 19 VENNOOTSCHAPSBELASTING, DE STAND VAN ZAKEN 20 BLOCKCHAIN: MEER GRIP OP AFVAL 24 DE LEDEN CENTRAAL 25 NVRD-NIEUWS 26 BRANCHENIEUWS 26 AGENDA 27 CLOSEUP

GRAM #6 augustus 2018 | 3

niet stiekem anders willen? Een heel andere baan wellicht? Al kan ik mij nauwelijks voorstellen dat dat ergens anders is dan in het afval en reiniging.

Beter samen sturen in het publieke domein?

Gemeenten hebben op tal van terreinen, al dan niet op last of initiatief van de Rijksoverheid, samenwerkingsverbanden ingericht.

De gemeenten, diensten en publieke bedrijven staan voor grote uitdagingen die alleen in onderlinge samenwerking gerealiseerd kunnen worden. Voor opdrachtgevers en opdrachtnemers betekent deze transitie een andere manier van samenwerken die vraagt om andere competenties. De werkwijze van gisteren past niet meer naadloos op de uitdagingen, die de situatie van morgen met zich meebrengt.

Daarom heeft de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen samen met de NVRD en Stadswerk een leergang ontwikkeld voor deelnemers uit verschillende publieke domeinen: regisseurs, beleidsmedewerkers, coördinatoren, accountmanagers en contractmanagers.

Brigitte Faber: “Door deelname van zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers komt de samenwerking vanuit verschillende perspectieven aanbod. Er ontstaat begrip voor elkaars situatie van waaruit we toewerken naar gezamenlijke resultaten.”

Drs. Brigitte Faber-de Lange is één van de trainers van de leergang Deelnemers: “De leergang is uitdagend en praktijkgericht.”

Zie voor meer informatie: han.nl/samensturen

1_2_li_GRAM_190x130-B.indd 1

1_2_li_GRAM_190x130.indd 1

21-8000-0658-01 NVRD GRAM juni 2018

Vakantiedagen opgemaakt? Vakantiegeld geïnvesteerd? Losgekomen van de dagelijkse besognes? Ik hoop het voor u, in ieder geval dat laatste. Is wel goed om dat af en toe te doen, al weet ik dat dit voor vakidioten als wij soms erg moeilijk gaat.

Wie kijkt er in het buitenland niet toch even welke bakken ze hebben staan in dat idyllische dorpje? Afstand nemen, kunt u dat wel? Als er één moment is dan is het wel tijdens de vakantieperiode, ook als u toch op kantoor moet zijn of op straat bent. Maar een tijdje afstand nemen en dan met een open vizier opnieuw naar een vraagstuk kijken, kunt u dat echt? Nee,

Maar zijn er geen dossiers die u anders zou willen aanvliegen?

Collega’s die u wel eens de waarheid zou willen vertellen? Wel dat project doen waar uzelf heilig in gelooft dat het moet gebeuren? Vast wel, ik ken er in ieder geval wel één. Een dossier waar het echt anders moet. Waar het fundament goed leek, maar niet geschikt voor het bouwwerk dat erop moest komen.

Waar we er bij de bouw al vanuit gingen dat het probleem vooral bij de ander lag. Waarbij al snel bleek dat de bewoners nog niet eens consensus konden krijgen over de kleur van de gordijnen, de haakjes waar ze aanhingen, welke stof het moest zijn en hoe ver de naad boven de grond moest hangen. Details zijn het. Niet ter zake doende trivialiteiten. Mijn gedachten dwaalden weg deze zomer toen ik een flesje van de grond raapte en zocht naar een plekje om het weg te gooien. Een prullenbak, een statiegeldmachine, ik wist het even niet. Ik vind dat ik mij nu de vraag moet stellen; is het niet beter om het RoV (*)-pand onbewoonbaar te verklaren en te verhuizen? Misschien wel.

Maar dan wel circulair, met de bouwstenen uit het oude pand.

écht? Of schiet u terug in oude reflexen? Wel zo vertrouwd en schijnbaar ook makkelijk. Maar als u eerlijk bent zou u het dan

(*) Raamovereenkomst Verpakkingen

HERBOUWEN

05-06-18 14:48

05-07-18 14:49

GRAM #6 augustus 2018 | 5

HOE IS DE AFVALINZAMELING GEREGELD? In het stationsgebied werken we met een ondergronds afvaltransportsysteem, oat.

Dat is een buizensysteem met inwerpopeningen, waarbij het afval met een snelheid van 70 à 80 kilometer per uur aangezogen en getransporteerd wordt. Het afval gaat via die ondergrondse 'riolering' naar een terminal en vervolgens naar een enorme perscontainer buiten het centrum. Daar wordt de container geleegd door de verwerker als die vol zit.

grondse containers nabij de hoogbouw.

In de hele stad hebben we goudkleurige inzamelwagens en containers ingezet, met de leus ‘van zooi naar mooi’. We willen mensen zo bewust maken van het feit dat hun afval goud waard is.

gesprekken aan om alle bewoners te bereiken en om te polsen wat ze willen en kunnen, en wat de mogelijkheden zijn.

WELKE STROMEN WORDEN OPGEHAALD? We hebben ondergrondse containers voor rest, glas, papier, textiel en pmd.

Ook zijn er initiatieven als Afval Loont, Retourette en de pilots met gft.

We werken er hard aan en zijn nog lang niet tevreden, maar het gaat wel vooruit.

We zamelen bij de hoogbouw meer gescheiden in dan een tijdje terug.

www.bo e r g r oep.n l

6 | GRAM #6 augustus 2018

w w w.bo e r g r oep.n l

190x62.indd 1

w ww.bo e r g r oe p.n l

TEGEN WELKE PROBLEMEN LIEP MEN AAN? Het systeem functioneert eigenlijk naar volle tevredenheid. We hebben weinig storingen. Heel af en toe gooit iemand er een kamerplant in, of een stuk tapijt, waardoor de boel vastloopt. Maar dat komt weinig voor. Mensen moeten het afval inwerpen met een pasje, dus we zien precies wie wat heeft gedaan. Dat is een groot voordeel. Wij gebruiken het systeem niet in de openbare

www.boe r g r oep.n l

WELKE STROMEN WORDEN OPGEHAALD? We zamelen met het oat twee stromen in,

restafval en papier/karton. Overigens gaat het hier uitsluitend om bedrijfsafval. Voornamelijk kantoren, winkels en bedrijven als de McDonald’s en Luxor zijn hierbij aangesloten. De inwerpopeningen zitten in de kantoren en bedrijfsruimten, dus het publiek kan er niet bij. De schoonmakers deponeren wel het publieksafval van de stationsprullenbakken in het oat.

w w w.b oe r g r oe p.n l

Erik Posthumus, adviseur afvalbeheer gemeente Arnhem Contact: erik.posthumus@arnhem.nl.

We hebben voor dit systeem gekozen omdat we geen obstakels en geen logistieke bewegingen wilden in het drukke stationsgebied. Al die vrachtwagens en rolcontainers wilden we vermijden.

HOE IS DE AFVALINZAMELING GEREGELD? Wisselend. Rotterdam is een zeer diverse stad, met 160 nationaliteiten en 64 verschillende wijken, die hebben elk hun ei-

TEGEN WELKE PROBLEMEN LIEP MEN AAN? De diversiteit van de bevolking vraagt om maatwerk. Bij hoogbouw heb je vaak te maken met lagere inkomens en een multiculturele samenstelling van de bewoners. Afvalscheiding is vaak niet hun hoogste prioriteit. Dat kun je niet oplossen met één standaardmethode.

Onze afvalcoaches gaan echt intensieve

TIPS VOOR ANDERE GEMEENTEN? Zorg dat de inpandige ruimtes bij hoogbouw benut worden voor afvalcontainers.

Vaak zet men daar liever fietsen neer of scooters, dus ga op tijd in gesprek met partijen als projectontwikkelaar, woningbouwcorporatie, vereniging van eigenaren.

Voor het overige: blijf in gesprek met je bewoners, hou vol en wees flexibel. Timmer je beleid niet dicht met één methode, want dat is vooral voor grote steden met veel diversiteit onhaalbaar.

21-8000-0247 NVRD GRAM 2018 april

17-04-18 13:31

GRAM #6 augustus 2018 | 7

w w w. curitas.n l

David Berg, directeur Schone Stad en Circulaire Economie gemeente Rotterdam.

Contact: d.berg@rotterdam.nl.

gen karakteristiek. We hebben diverse pilots lopen om de gescheiden inzameling bij hoogbouw te stimuleren. Een groot deel van het restafval bestaat uit gft, vandaar dat we daarop inzetten met afvalcoaches, bakjes voor op het aanrecht en biologisch afbreekbare zakjes. Ook hebben we hoogbouw waar we werken met inpandige 1100-liter rolcontainers, op andere locaties werken we met onder-

www. curitas.n l

TEKST: HETTY DEKKERS

w ww. curitas.n l

Als je meer fracties in zou willen zamelen dan we nu doen, heb je ook een probleem.

TIPS VOOR ANDERE GEMEENTEN? Ik zou haast zeggen: doen. Maar toegegeven, het oat is alleen geschikt voor nieuw te ontwikkelen gebieden.

Wij hadden in de stationsbuurt toch alles open liggen, vanwege de nieuwbouw van het station. Dan kun je het ondergrondse systeem met zijn buizen en terminals makkelijk aanleggen. In bestaande, oude stadskernen is het eigenlijk niet te doen.

www. curitas.n l

INZAMELING BIJ HOOGBOUW

Uitbreiden is niet eenvoudig. Maar de bedrijven vinden het prima zo, zij vragen niet om meer stromen.

w w w. curitas.n l

HOE DOEN ZIJ DAT?

ruimte, zoals bijvoorbeeld Almere. Staan de inwerpopeningen op straat, dan krijg je wellicht te maken met burgers die zich niet verantwoordelijk voelen voor het systeem en er van alles in proppen.

PROEF MET GROENE AFVALLOGISTIEK IN HAARLEMSE BINNENSTAD AL HET BEDRIJFSAFVAL IN ÉÉN WAGEN In al haar eenvoud een prachtige oplossing: haal het bedrijfsafval in de binnenstad samen op in een gedeeld voertuig. Dat levert minder verkeersdrukte en schadelijke emissies en meer verkeersveiligheid op. Haarlem bijt in september met een pilot het spits af.

De vier deelnemende inzamelaars vertellen.

TEKST PIETER VAN DEN BRAND

BEELD PAUL VREEKER – UNITED PHOTOS

Renewi, Spaarnelanden en SUEZ het restafval en oud papier bij hun klanten in de Haarlemse binnenstad samen ophalen in een gedeeld voertuig. De pilot start in september en duurt een half jaar. Bij het ‘Green Collecting’ gedoopte initiatief is ook brancheorganisatie Transport & Logistiek Nederland (TLN) van de partij.

SPAARNELANDEN “We pakken onze verantwoordelijkheid op om de duurzame leefomgeving van de mensen in de stad verder vorm te geven” zegt directeur Robert Oosting van Spaarnelanden. “Dat is dé reden om dit proefproject te starten.

Voor het huishoudelijk afval is in gemeenten doorgaans maar één inzamelaar actief. Bedrijven mogen daarentegen zelf kiezen wie ze inschakelen om van hun afval af te komen. Het resultaat

Dit geeft extra verkeersdrukte en meer schadelijke emissies (CO2, NOx en fijnstof). Door de groei van de ook voor bedrijven verplichte gescheiden afvalinzameling nemen de verkeersbewegin-

Haarlem is vooruitstrevend in haar duurzaamheidsbeleid. De gemeente gaf aan er trots op te zijn, als dit model in haar stad als eerste gepresenteerd zou worden.” Eenzelfde verantwoordelijkheid, geeft Oosting aan, vloeit voort uit de Green Deal Zero Emissie Stadslogistiek (ZES), die in 2016 door de afvalinzamelbedrijven en de gemeente Haarlem

is een bonte schare van inzamelvoertuigen van uiteenlopende firma’s in de vaak drukke Nederlandse binnensteden.

gen alleen maar toe. Haarlem koos voor een duurzame oplossing. Een proef nog, waarin de vier inzamelaars GP Groot,

is ondertekend. Spaarnelanden fungeert in de proef als coördinator en doet samen met GP Groot de inzameling. “Als

Het neutrale inzamelvoertuig met logo’s van de deelnemende partijen.

8 | GRAM #6 augustus 2018

uitvoeringsorganisatie van de gemeente Haarlem zitten we tussen overheid en markt in”, legt Oosting uit, “een regierol die ons goed past. Van belang is dat de markt in dit soort constructies een goede positie heeft. Als overheid kun je zoiets niet alleen oppakken. Onze belangrijkste rol is ervoor te zorgen dat de proef slaagt, om vooral naar bestuurders toe te laten zien dat dit concept mogelijk is, maar ook wat er nodig is om zoiets structureel tot een succes te maken.”

De betrokken afvalbedrijven hebben duurzaamheid hoog op de agenda staan. Samenwerking om dat hogere doel te bereiken is vanzelfsprekend, stelt logistiek directeur Iwan te Winkel van SUEZ Nederland. “Dit initiatief is een mooie eerste kans om werk te maken van de afspraken binnen de Green Deal”, beaamt hij, “en een unieke gelegenheid om te kijken hoe dit concept in de praktijk werkt.” Door de deelname van de betrokken afvalbedrijven is er bovendien voldoende massa en ook expertise aanwezig, meent Te Winkel, om een goede test te kunnen doen.

Ook voor Renewi is duurzaamheid in de breedste zins des woord belangrijk, vult communicatiemanager Jorrian Dorlandt aan, dat de Green Deal nog onder de vlag van Shanks en Van Gansewinkel ondertekende. “Dit is een uitgelezen mogelijkheid om met partners in de keten aan een duurzamere stadslogistiek te werken.”

BEWUSTWORDING Ook de ondernemers in de binnenstad zijn positief, aldus directeur Inzameling en Recycling Wim Horeman van GP Groot. “Men is erg enthousiast. Ook bij de ondernemers is een enorme bewustwording van duurzaamheid. Ze kunnen het niet zelf organiseren, maar zijn blij dat wij dit initiatief voor hen nemen.

De Haarlemse binnenstad bestaat uit smalle straatjes. Hoe minder kraakperswagens erdoorheen rijden, des te beter.

Iedereen begrijpt dat dit minder overlast oplevert, ook voor de klanten van die ondernemers. We hebben een belangrijk kwalitatief doel, namelijk voor een goede logistieke oplossing zorgen

ROBERT OOSTING: “WE PAKKEN ONZE VERANTWOORDELIJKHEID OP OM DE DUURZAME LEEFOMGEVING VAN DE MENSEN IN DE STAD VERDER VORM TE GEVEN” die de luchtkwaliteit bevordert en de verkeersoverlast in de binnenstad terugdringt met het perspectief van een gezond businessmodel voor de deelnemende partijen. Als we het goed doen kunnen we het aantal ritten en de emissies die we uitstoten zeker met een derde terugbrengen. In deze eerste pilot verwachten we terug te gaan van 33 naar 11 routes, een aanzienlijke bijdrage aan een verbeterde milieufootprint.

mende inzamelaars. Alleen de voor de logistieke operatie benodigde gegevens worden uitgewisseld.” De initiatiefnemers hebben ook extra software laten maken voor de portal, Openwaste.nl geheten. “Over dit softwareplatform krijgen we nu al veel vragen binnen.

Ons hoofddoel is te laten zien dat het concept werkt”, zegt Horeman.

vens in de portal. Spaarnelanden houdt als coördinator het overzicht en maakt onder meer de planning van de routes.”

Voor de ondernemers blijft het intussen gewoon zakendoen met hun eigen inzamelaar. “Ze blijven immers met de eigen inzamelaar communiceren. Achter de schermen regelen wij dat alles bij de centrale registratie van de pilot terechtkomt”, zegt Te Winkel (Suez).

De proef zou overigens aanvankelijk in juni starten, maar de voorbereidingen vergden meer tijd. ”Daar hebben we extra in geïnvesteerd”, zegt Oosting.

“Logistiek gezien betekent dit wel het een en ander.” Over de proef is overleg gevoerd met de Autoriteit Consument en Markt (ACM), die het initiatief scherp volgt vanuit mededingsaspecten. “We hebben een goed contact met de ACM en betrekken haar ook bij de evaluatie van de proef. Volgens ons is de marktwerking beslist geborgd. Het standpunt van de ACM zal bepalend zijn voor de verdere uitrol van dit concept in het land”, aldus Oosting.

De bedoeling is door te groeien naar een onafhankelijk platform”, licht Horeman toe. De inzamelaars zetten hun gege-

ONTZORGEN Ook de organisatie van de proef had uiteraard nog wel wat om handen. De bedrijven in de Haarlemse binnenstad behouden het contract dat zij met hun eigen inzamelaar hebben. Voorop staat, benadrukt Oosting, dat ondernemers aan de voorkant dezelfde goede service krijgen die ze gewend zijn. “Ze mogen er niets van merken. Wat prima kan met dit model. Aan de achterkant zorgen wij voor een geoliede logistieke oplos-

NEUTRALE WAGEN Toch zullen ondernemers niet de vertrouwde wagen van hun inzamelaar voorbij zien komen. Voor de proef wordt een ‘neutrale’ wagen gebruikt. GP Groot en Spaarnelanden leveren elk een nieuwe kraakperswagen met containerbelading voor de proef, waar in bescheiden omvang de logo’s van de deelnemende partijen op te zien zijn. Naast GP Groot, Renewi, Spaarnelanden en SUEZ rijden er echter nog meer bedrijfsafvalinzamelaars rond in de Spaarnestad. Wat ongetwijfeld zal opvallen, is dat niet alle ‘Haarlemse’ inzamelbedrijven met hun logo op het Green Collecting-voertuig zullen prijken. Zij komen nog steeds met hun eigen wagens langs hun klanten. “We hebben voor deze drie gekozen om het goed beheersbaar te houden en het concept goed te kunnen testen”,

sing om hen te ontzorgen. Daar hebben we veel voorbereiding in gestoken. De commerciële data blijven bij de deelne-

licht Oosting toe. “De resultaten delen we. We gaan eerst deze pilot doen en dan kijken we wel weer verder.”

GRAM #6 augustus 2018 | 9

Efficiency afvalinzameling kan nog beter!

TEKST: FOLKERT STARREVELD, CYCLUS MANAGEMENT BEELD: FRANK DE ROO

Figuur 1

De afgelopen jaren hebben de afvalinzamelaars hun systemen verder gemechaniseerd en geautomatiseerd.

Met de opkomst van ondergrondse perscontainers, dynamische routeplanning en zijbelading is de afvalinzameling steeds efficiënter geworden. Welke progressie heeft de inzamelbranche gemaakt met deze innovaties de afgelopen vijf jaar? De benchmark Huishoudelijk Afval biedt duidelijkheid.

Met efficiency wordt in dit kader bedoeld containers geleegd worden, de vullings gemiddelden berekend. In de weergegeven hoe het met de productiviteit gesteld is. Er graad van de containers, de laadcapaciteit figuren is de productiviteitsontwikkeling is sprake van efficiency als met de - (financi van het voertuig en de reistijden tot de over de afgelopen vijf jaar weergegeven, ele, personele en materiële) middelen een stort/ overslag. Indien al deze factoren op zowel voor het totaal (= het gemiddelde van zo hoog mogelijk resultaat wordt behaald timaal zijn, kan een arbeidsproductiviteit alle inzamelmiddelen) als voor de meest met zo min mogelijke verspilling van dieworden behaald van wel 5 ton fijn restafval toegepaste inzamelmiddelen afzonderlijk. zelfde middelen. Een goede meetbare presper mensuur.

Omdat de ontwikkelingen bij restafval en tatie-indicator (KPI) voor de efficiency van pmd het grootst zijn, is de benchmark tot de inzameling is de hoeveelheid afval die Benchmark deze twee inzamelstromen beperkt. per mensuur wordt ingezameld, ook welIn de de benchmark Huishoudelijk Afval arbeidsproductiviteit genoemd. Hoe hoger worden inzameldiensten en –bedrijvenEfficiencywinst deze indicator, hoe efficiënter de -inzame vergeleken op bedrijfsvaardigheden, waar De benchmark laat zien dat de arbeidsproling. Factoren die de arbeidsproductiviteit onder de arbeidsproductiviteit. Per - inzaductiviteit van fijn restafval in de- afgelo beïnvloeden zijn onder meer de capaciteit melstroom en per inzamelmiddel wordt pen vijf jaar met 22% is toegenomen (van van de containers, de snelheid waarmee de productiviteit bepaald en worden 1,2 de naar 1,46 ton per mensuur), en die van pmd met zelfs per mensuur).

30%

(van

0,25

naar

0,33

ton

De efficiencyverbetering bij fijn restafval is voornamelijk het gevolg van de opkomst van dynamische routeplanning bij ondergrondse verzamelcontainers. De arbeidsproductiviteit bij verzamelcontainers laat een stijging zien van 28% (van 1,7 naar 2,18 ton per mensuur). In 2017 hadden 38% van de inzamelbedrijven en –diensten - dyna mische routeplanning ingevoerd. In 2013 was dat nog nagenoeg nihil. De arbeidspro ductiviteit van de minicontainerinzameling is gestegen met 10%, vooral als gevolg van mechanische zijbelading.

In plaats met drie man per voertuig wordt de inzameling met slechts één bestuurder uitgevoerd, soms vergezeld door een ‘voorloper’ die containers rechtzet voor de zijlader. De toename van ‘slechts’ 10% kan er mee te maken dat de meeste inzamelbedrijven al voor 2013 zijbelading hadden ingevoerd.

10 | GRAM #6 augustus 2018

Figuur 2

Dynamische

routeplanning

Vooral toegepast bij verzamelcontainers. Containers worden met een variabele frequentie geleegd, waarbij het inzamelvoertuig alleen bijna volle containers ‘just in time’ leegt. De containers die nog niet vol zijn, worden overgeslagen. Containers zijn daartoe uitgerust met een sensor, die automatisch een signaal versturen wanneer de container bijna vol is.

Mechanische

zijbelading

Vooral toegepast bij minicontainers.

Containers worden met behulp van een ‘grijper’ volledig mechanisch vanaf de opstelplaats in het voertuig leeggeschut en weer teruggeplaatst. Zijbelading werkt het best indien de opstelplaatsen in ‘lijn’ zijn gepositioneerd en er geen auto’s voor staan. Soms moeten ‘voorlopers’ worden ingezet om de containers binnen het bereik van het voertuig te plaatsen

Perscontainers Door middel van een persschot wordt het afval in de ondergrondse container verdicht naar een kwart (restafval) tot 1/10 (pmd) van het oorspronkelijke volume. Door perscontainers te combineren met volmelding en dynamische routeplanning kunnen productiviteitswaardes worden gehaald van wel 5 ton restafval per manuur.

PMD bij burgers) en steeds meer inzamelbedrij gevoerd, is het goed om de ‘best-practices’ Voor pmd is de efficiencywinst het grootst ven die bij pmd zijbelading toepassen, zijn van de benchmark in ogenschouw- te ne bij de verzamelcontainers. Niet alleen daar de oorzaak van. men. De best-practice van de restafvalindynamische routeplanning, maar ook de zameling met verzamelcontainer laat een overgang van bovengrondse naar onderNog beter arbeidsproductiviteit zien van 4,75 ton per grondse (pers)containers heeft de - inzaDe hier gepresenteerde benchmarkcijfers mensuur. Bij deze inzamelaar is volledig melefficiency geen windeieren gelegd: een zijn gemiddelden die mede zijn bepaald dynamische routeplanning ingevoerd en toename van 70%! PMD is een volumineuze door bedrijven en diensten die de effici wordt deels gewerkt met ondergrondse afvalstroom die veel baat heeft bij comency nog niet volledig hebben geoptimaliperscontainers. De best-presterende inzaprimeren: zowel in de containers als in seerd. de Efficiency en kosten zijn belangrijke melaar met minicontainers voor restafval voertuigen. Bij de minicontainerinzameindicatoren maar wel in afweging met behaalt een arbeidsproductiviteit van 2,84 ling is de productiviteitsverbetering nog service en milieu. Om inzicht te krijgen ton per mensuur. hoger: meer dan een verdubbeling. Vollere in welke productiviteit haalbaar is als alle containers (door toename afvalscheidingmogelijke efficiencymaatregelen zijn -door

GRAM #6 augustus 2018 | 11

NIEUWE E-TRUCK VAN DAF EN VDL MOET DIESEL DOEN VERGETEN Er is een grote stap gezet in duurzame stadslogistiek dankzij de nieuwe elektrische

WIJ MAKEN WERK VAN CIRCULAIR

vrachtwagen van bouwer DAF en ontwikkelaar VDL uit Eindhoven. Met een actieradius

TEKST SIGRID SCHUURMANN

van zo’n 100 kilometer en een snellaadtijd van een half uur biedt de 4x2-trekker geduchte concurrentie voor de veel vervuilendere dieselwagens. In de toekomst moeten er ook vuilniswagens met dezelfde technologie van de band rollen.

BEELD AKZO NOBEL

Aangebroken potten verf belanden nog vaak in de verbrandingsoven of blijven jarenlang bij particulieren

in

de

schuur

staan.

Zonde,

want

deze

verf kan

heel

goed

hergebruikt

TEKST SANDER WAGEMAN BEELD DAF band zal rollen. Het bedrijf laat weten dat “de productiecapaciteit afhankelijk is van de marktomstandigheden”. Ook de ervaringen in de praktijk zullen mede bepalen vanaf wanneer de productie zal starten. De e-truck is in ieder geval al uitgebreid getest in het reguliere stadsverkeer, zo laten de geestelijk vaders van het voertuig weten.

President-directeur Willem van der Leegte van VDL Groep is trots, zo laat hij weten. “Deze e-truck is een bekroning van 65 jaar samenwerking tussen DAF en VDL Groep. Onze e-truck biedt de wereld vooruitgang op het gebied van verduurzaming van het goederentransport.” VDL maakte al elektronische bussen en kondigde twee jaar geleden aan om het assortiment uit te breiden door een e-truck voor stadsdistributie te gaan ontwikkelen.

De nieuwe DAF CF Electric VDL E-Power De e-truck werd in mei gepresenteerd door beide bedrijven en kreeg de naam CF Electric mee. De eerste exemplaren, met een trekker die 9700 kilo weegt, zullen in de loop van dit jaar op de Nederlandse wegen te zien zijn. Hij zal in eerste instantie dienstdoen voor binnenstedelijke distributie tot 40 ton (totaalgewicht). Maar in de toekomst willen DAF en VDL ook andere elektrische voertuigen ontwikkelen die de stad ingaan. Bijvoorbeeld een 18-ton bakwagen of huisvuilwagens en containertrucks voorzien van een elektrische haakarm.

De motor van de nieuwe DAF CF Electric VDL E-Power zoals hij voluit heet, heeft een vermogen van 210kW en 2.000Nm koppel. De batterij, een lithium-ion-accupakket, heeft een bruto capaciteit van 170kWh die daarmee zo’n 100 kilometer vooruit kan. Het tussentijds opladen duurt met de snellader niet meer dan 30 minuten. Voor een volledig volle batterij is ook slechts anderhalf uur nodig.

‘S NACHTS INZAMELEN Nog een groot voordeel van een vrachtwagen die op een batterij rijdt is dat hij een stuk stiller is dan de ouderwetse dieselvariant.

Daardoor is het bijvoorbeeld voor elektronische vuilniswagens ook mogelijk om ’s nachts afval in te zamelen.

Het is nog even de vraag in welke getallen de e-truck serie van de

12 | GRAM #6 augustus 2018

WATERSTOF In Nederland rijden al op verschillende plekken elektrische vuilniswagens rond. In Amsterdam werd in maart dit jaar een volledig elektrisch exemplaar in gebruik genomen en een jaar eerder was het Breda dat het goede voorbeeld gaf door als eerste gemeente in Noord-Brabant met een e-vuilniswagen te gaan rijden. De keuze voor elektrisch wordt steeds vaker gemaakt, omdat gemeenten – met de klimaatdoelstellingen in het achterhoofd - CO2 uitstoot fors willen verminderen. Ook vrachtwagens die rijden op waterstof winnen daardoor aan populariteit. Voordeel van die variant is dat de oplaadtijd nog korter is (5 min.) en de radius groter (inmiddels zo’n 500 kilometer). Nadeel is dan weer dat er wel waterstoftankpunten aanwezig moeten zijn.

‘Verfrestanten niet vernietigen, maar hergebruiken’. Deze boodschap wil AkzoNobel - een van ‘s werelds grootste verffabrikanten - graag overbrengen. In 1993 startte AkzoNobel een netwerk in het Verenigd Koninkrijk waar

Branche-brede activiteit Om verder te kunnen opschalen heeft AkzoNobel de branchevereniging van de Verf- en Drukinktindustrie (VVVF) benaderd om het project onder de naam ‘Community RePaint’ na de zo-

verf een nieuw leven krijgt. Dit publiek-private initiatief is inmiddels zo succesvol, dat AkzoNobel heeft besloten het ook in Nederland uit te gaan rollen.

mer voort te zetten. De VVVF was in 2013 ook al betrokken bij de productie van de eerste gerecyclede verf voor de commerciële markt, en het initiatief van AkzoNobel past goed binnen de activiteiten van de VVVF in het kader van duurzaam ondernemen.

Een groot vraagstuk klein maken Met de ervaringen uit het buitenland zijn in 2017 in verschillende Nederlandse steden pilots opgezet. Zo worden in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Den Bosch verfrestanten bij het milieustation gesorteerd en vervolgens ingezet bij goede doelen.

Hierbij is het wel van belang dat mensen de opgeslagen verfvoorraden op zolders en schuurtjes bij milieustations inleveren. Ook kringloopbedrijven zijn bij dit traject een belangrijke partner, omdat zij vaak ingangen hebben bij lokale goede doelen. Door het project dichtbij de mensen te brengen, wordt de boodschap goed begrepen. Daarnaast stelt het mensen met een krappe portemonnee in staat hun woonomgeving te verfraaien.

Opschaling In de betrokken steden zijn de pilots inmiddels omgezet naar een normale manier van werken. De volgende stap is het uitbreiden naar andere steden, zodat een circulaire stap kan worden gemaakt. Om gemeenten, afvalverwerkers en andere belanghebbenden te ondersteunen bij de start van het

project zijn de ervaringen uit de pilots verwerkt in een eenvoudig toepasbaar plan van aanpak.

Gemeente Houten is één van de gemeenten die recent is aangehaakt. Bij de start van het project is een korte training gevolgd, gegeven door verf-experts. Wethouder Michiel van Liere van gemeente Houten: “We zijn in Houten geïnspireerd geraakt door eerdere pilots in andere steden. Het is een tastbaar project met een circulair én sociaal component.” Al snel leidde het tot nieuwe, lokale bestemmingen voor hergebruikt verf. “Inwoners zijn enthousiast om niet-gebruikte verf in te leveren. We gaan hier met minstens vier buurgemeenten parallel in optrekken, inclusief Utrecht”, aldus wethouder van Liere.

De VVVF zal zich gaan inzetten om verfleveranciers lokaal te koppelen aan gemeenteambtenaren, afvalverwerkers en kringloopwinkels. Het idee is dat naast AkzoNobel ook andere verfleveranciers een bijdrage gaan leveren aan het initiatief. Door bijvoorbeeld hun kennis en expertise over het sorteren en herkennen van verfrestanten beschikbaar te stellen aan medewerkers van milieustations. Of door overtollige voorraden te doneren, om een continue toevoer van verf te waarborgen.

Een circulair product… … is gemaakt van zoveel mogelijk gerecyclede materialen … is niet schadelijk of belastend voor mens, dier en milieu … wordt gemaakt met hulp van hernieuwbare energiebronnen … behoudt ook na de gebruiksfase maximale waarde

GRAM #6 augustus 2018 | 13

w

DE AFVALCONTAINERLOCATIE:

zitten gemeenten en aanbieders aan elkaar kan koppelen. Het idee wordt nu nog niet grootschalig ingezet en daardoor is het voor ons zelf nog niet interessant om in te springen. Maar we houden het zeker goed in de gaten.”

VAN GRIJZE MUIS NAAR FLEURIGE EYECATCHER De ondergrondse afvalcontainer: grijs staal, ronde vorm en het liefst een beetje uit het zicht.

Zo ziet hij er op de meeste plekken in Nederland uit, maar in steeds meer gemeenten leeft de gedachte dat een fleurig en opvallend uiterlijk bijdraagt aan een opgeruimde aanblik, aan betere inzamelresultaten én aan een aangenamere leefomgeving. En dus schieten rondom afvallocaties de kunstbloemen en plastic heggen uit de grond.

TEKST SANDER WAGEMAN

Wie in Rotterdam zijn zak afval weggooit, zou zo maar eens een spontane glimlach om de lippen kunnen krijgen. Op verschillende locaties zijn de ondergrondse afvalcontainers namelijk versierd met een kunstgrasperkje met plastic bloemen. De glimlach is bijvangst, want het primaire doel van de opmerkelijke aankleding is om het aantal bijplaatsingen terug te dringen.

In zo’n fleurig kunsttuintje zet je niet zo snel je vieze afvalzak neer, zo is de gedachte.

De uitvinding is van ANDC Gedrag uit Nijmegen. Het bedrijf, gespecialiseerd in gedragsbeïnvloeding in de openbare ruimte, bedacht zogeheten container coats, oftewel jasjes voor containers. Directeur en bedenker Ron Ghijssen laat vast weten dat de resultaten van de Rotterdamse pilot tot nu toe zeer hoopgevend zijn. Ook is het nog even wachten op de harde cijfers. “Wat we tot nu toe in Rotterdam hebben gezien, daar zijn we heel tevreden over. Het was een pilot en we zijn nu al van plan om het op meerdere locaties in te voeren.”

Op verschillende locaties in Rotterdam en Amsterdam zijn de ondergrondse afvalcontainers voorzien van een kunstgrasperkje. Foto ANDC

14 | GRAM #6 augustus 2018

Deze afvalbak is strak vormgegeven en voorzien van een ingetogen verlichting. Foto BWaste

CONTAINERWRAP Behalve Rotterdam, zijn er meer gemeenten in Nederland bezig om hun containerlocaties aantrekkelijker te maken. In Dordrecht werd daar een jaar geleden voor het eerst mee geëxperimenteerd. “We merkten dat bij de hoogbouw de gft-container nog niet helemaal goed gevonden werd. En ook bij pmd kon het beter”, vertelt conceptontwikkelaar Ralf Arents van HVC (het afval- grondstoffen- en energiebedrijf van 46 gemeenten en 6 waterschappen). Samen met de gemeente werd daarom besloten om na de zomer van 2017 een pilot te starten waarbij de containers werden gewrapt met een speciale folie met pictogrammen.

Inmiddels zijn ook Beverwijk, Velzen en Heemskerk aangehaakt.

vallig gekozen was. “Omdat er in de wijk relatief veel mensen met een niet-Westerse achtergrond wonen waren de pictogrammen een goede manier om te communiceren. We hebben ze ingezet voor papier, pmd, gft en glas.” Het resultaat van de proef wordt na de zomer verwacht.

Bij het vinden van de juiste afbeelding, is de ontwerper niet over een nacht ijs gegaan, zo legt hij uit. “Er was een aantal ideeën en daarmee zijn we de straat op gegaan. Op basis van dat straatonderzoek is een keuze gemaakt voor specifieke pictogrammen.”

En het lijkt te werken, zegt Arents. “Toen we eenmaal met het project bezig waren hebben we ook één op één met bewoners gesproken en dan hoor je ze bijvoorbeeld ook zeggen dat ze nu pas weten dat er ook blikjes bij het pmd mogen. Voor de mensen is het heel duidelijk. Ze vinden het ook leuk en verfrissend in de wijk.”

GRASMATTEN Amsterdam heeft sinds mei ook een voorzichtig beginnetje gemaakt met deze vorm van placemaking – het toevoegen van waarde aan de openbare ruimte. Projectmanager Touria Sbaa van de gemeente vertelt dat er als gevolg van een bewonersinitiatief op vier locaties in De Pijp grasmatjes om de afvalbak liggen. “Voor het plaatsen van de matten hebben we als gemeente toestemming gegeven, maar het initiatief komt dus van bewoners zelf. Wat we nu merken is dat die groene matten alleen werken om afval niet meer op de plaat te krijgen. Dat betekent dus niet dat het gedrag bij bewoners per sé verandert.“ De reden dat de bewoners zelf aan de slag gingen met het verfraaien van hun afvalcontainerocaties is de overlast van bijplaatsingen, legt Sbaa uit. “Ze hadden gezien dat er ook in Oss en Rotterdam dergelijke initiatieven waren en besloten het in Amsterdam te proberen.

Zelf zie ik het nog niet als het ei van Columbus. Je loopt namelijk het risico dat het zich toch naar elders verplaatst.”

Pieter Fokkens van de gemeente Dordrecht legt uit dat de locatie voor de proef niet toe-

Mocht uit metingen blijken dat de grasmatjes toch een positief effect hebben, dan zijn

ze in Amsterdam wel bereid om te kijken of het ook op meer plekken in de stad kan worden uitgerold. “Als bijvoorbeeld onze chauffeurs er ook baat bij hebben, want zij kunnen een container niet goed legen als die volgebouwd staat met gedumpte zakken afval, dan denk ik dat er wel een mogelijkheid zou zijn voor uitbreiding. Maar dan moeten we wel nadenken over welk materiaal we gebruiken, want nu is het grasmatje van plastic. We willen dan een duurzamer alternatief.”

Andere leveranciers springen ook in op de trend. Volgen Paul Maatman van BWaste draagt vormgeving, kleur en manier van plaatsen bij aan een ‘nette en schone omgeving’. “De milieu-eilanden laten zien dat het inzamelen van restafval en grondstoffen op een esthetische manier kan plaatsvinden. Belangrijk is dat de plek wel wordt schoongehouden.” Een voorbeeld van een esthetisch ontwerp uit de koker van BWaste is de TrioLightFix. “Deze prullenbak is strak vormgegeven en voorzien van een ingetogen verlichting waardoor ook ’s avonds de prullenbak herkend wordt. Hij staat onder meer in Rotterdam” Ook Kliko doet er heel veel aan om containers zo aantrekkelijk mogelijk te maken.

Jan Huizer: “We werken samen met designers en kijken waar het beter en vriendelijker kan ogen voor de eindgebruiker qua vormgeving en gebruiksgemak. Qua kleuren kan je alle kleuren van de regenboog krijgen.” Hoe inspirerend een ontwerp ook kan zijn, het is geen garantie dat de container ook een plek in de openbare

IN EEN FLEURIG KUNSTTUINTJE RONDOM EEN CONTAINER ZET JE NIET SNEL EEN VUILNISZAK NEER, IS DE GEDACHTE

LEVERANCIERS Dat steeds meer gemeenten experimenteren met het aantrekkelijker maken van afvalcontainerlocaties is de grote leveranciers van containers niet ontgaan. Quirijn van Loon, directeur van VConsyst, houdt de ontwikkeling nauwgezet in de gaten.

“Je ziet dat het nu vooral de wat kleinere bedrijfjes zijn die vanuit de gedachte van gedragsbeïnvloeding met dit thema bezig zijn. Wij zitten er nu nog in als een soort intermediair die met de kennis die wij be-

ruimte krijgt. Huizer: “Het ‘probleem’ bij de vormgeving is dat er Europese normeringen zijn waar je aan moet voldoen. Voor de containers is deze zelfs zo strikt dat je qua afmeting en vormgeving niet zo heel veel kanten op kunt. Wat ook een rol speelt is dat de aanbestedingen die de gemeenten uitschrijven zulke strikte voorwaarden hebben dat je niet kan en mag afwijken van sommige vormgeving. Voor ondergrondse containers zijn hier veel meer mogelijkheden in.”

GRAM #6 augustus 2018 | 15

MEER TEXTIEL KAN UIT HET RESTAFVAL

Bruls, die namens Rijkswaterstaat betrokken is bij ECAP. "Was dit een aantal jaren geleden nog 3,5 procent, inmiddels is het boven de 5 procent, zo blijkt uit sorteeranalyses van het huishoudelijk restafval." Volgens Bruls kunnen gemeenten hun rol pakken en deze groeicurve stoppen of ombuigen. Hij refereert daarbij aan het VANG-programma waarin doelstellingen zijn opgenomen over de reductie van restafval. Textiel kan aan die doelstelling bijdragen. De vraag is: welke textielsoorten kunnen apart worden ingezameld? Bruls: "We nemen naast kleding ook huishoudelijk textiel mee zoals lakens en handdoeken. Doel is om dit textiel zoveel mogelijk her te gebruiken of te recyclen."

veel parameters zijn die enig vergelijk onmogelijk maken, zoals demografie, regelgeving, organisatie/invulling van afvalmanagement en ga zo maar door."

gebracht. De Ellen MacArthur Foundation bracht eind vorig jaar een rapport uit over textiel. Volgens de stichting moet

INSPIRATIE Bruls ziet dat voor het niet-herdraagbare deel wordt gewerkt aan oplossingen, zo-

STEDEN SCOREN ONDER DE MAAT Op de vraag waarom voor steden/stedelijk gebieden is gekozen, antwoordt

deze keten meer circulair worden. Dat geldt voor herdraagbare kleding, die in zekere zin al circulair is (hergebruik is ook circulair, red.), maar zeker ook voor niet-herdraagbare kleding die gerecycled kan worden door deze als grondstof voor nieuwe kleding te gebruiken.

als mechanische en/of chemische recycling, afhankelijk van de samenstelling van het materiaal. "Maar het begint natuurlijk er mee dat consumenten minder textiel weggooien en gemeenten meer textiel gescheiden inzamelen. Binnen het ECAP-programma heeft RWS daarbij gekeken naar verschillende initiatieven in Europese steden op het gebied van inzameling van textiel."

Bruls zegt dat de studie vooral is bedoeld om uiteenlopende manieren van inzamelen te laten zien ter inspiratie.

"Het is onmogelijk om deze initiatieven een-op-een te vergelijken omdat er te

Bruls dat steden unieke voordelen, maar ook uitdagingen hebben om textiel in te zamelen. "Stedelijke gebieden zijn dichtbevolkt, wat een grotere hoeveelheid textiel per m² betekent. Een hoog potentieel wat nu nog niet optimaal wordt benut omdat de textielinzameling per hoofd van de bevolking in steden lager ligt dan in landelijke gebieden.

Stedelijke gebieden worden gekenmerkt door meer flats en appartementen. Deze woonvormen bieden ook uitdagingen omdat er relatief weinig ruimte is om textiel in op te slaan. Ook zijn steden veelal multicultureel wat de communica-

Ruim twee derde van het textiel (mode, (bedrijfs)kleding, huishoudelijk textiel) komt nu nog in het restafval waardoor waardevolle grondstoffen verloren gaan. Vanaf 2025 moeten volgens de hernieuwde Europese Kaderrichtlijn Afvalstoffen lidstaten textiel gescheiden inzamelen, de Commissie overweegt de invoering van recycledoelstellingen voor textiel. Gemeenten kunnen milieudoelstellingen (bijvoorbeeld CO2) halen door meer textiel in te zamelen.

TEKST LUCIEN JOPPEN BEELD KIEKUNIEK

Ga een kledingzaak in een winkelstraat binnen en al snel wordt duidelijk hoe de modebranche met grote regelmaat nieuwe collecties op de markt lanceert tegen lage prijzen. Kleding wordt over het algemeen goedkoop geproduceerd.

Met zijn allen kopen we steeds meer kleding en gooien die ook sneller weer weg.

In Nederland komt zo’n twee derde van alle kleding (herdraagbaar en niet-herdraagbaar) uiteindelijk in het restafval en wordt dus verbrand. Een derde wordt gescheiden ingezameld en veelal opnieuw gedragen. Al het textiel dat wordt verbrand of gestort, is jammer omdat

water, kunstmest, pesticiden, chemicaliën, verfstoffen. Daarnaast gaan grondstoffen verloren als het textiel wordt verbrand en/of gestort.

de productie van (nieuwe) kleding een grote milieu-impact heeft: nieuwe materialen, fossiele energie (en dus CO2),

tigen moet meer plaats maken voor een circulair model, waarin de grondstoffen zoveel mogelijk in een kringloop worden

16 | GRAM #6 augustus 2018

VAN LINEAIR NAAR CIRCULAIR Van het textiel dat wordt ingezameld, gaat een deel voor hergebruik naar tweedehands kopers, hetzij in eigen land, hetzij naar landen waar kwalitatief goede tweedehands kleding status heeft. Uiteindelijk verdwijnt deze kleding, eenmaal afgedragen, ook in die landen op de stort. Dit lineaire model van produceren, consumeren en vernie-

INTERNATIONALE SAMENWERKING Gezien het internationale karakter van de textielketen, helpt een grensoverschrijdende aanpak om de keten meer circulair te maken. Op Europees niveau gebeurt dat bijvoorbeeld via het ECAPprogramma (zie kader). Dit programma beslaat de gehele productketen en neemt daarbij zaken als circulair design, productie, consumptie, inzameling en recycling mee. Concrete doelstellingen van ECAP zijn: de hoeveelheid textiel die wordt verbrand of op de vuilnisbelt belandt, terugdringen en de hoeveelheid textiel voor hergebruik en recycling stimuleren. Hierbij is van belang hoe overheden en/of bedrijven het textiel zoveel mogelijk uit het restafval kunnen houden. Rijkswaterstaat is een van de organisaties die participeert in ECAP en onder andere nauw betrokken is bij het werkpakket dat zich richt op een zo effectief mogelijke inzameling.

Enige actie is daarbij geboden. "Het relatieve aandeel van textiel in het restafval groeit al enkele jaren", aldus Emile

VANG-bijeenkomst:

Optimaliseren textielinzameling Op donderdag 20 september vindt in Zaandam een VANG-bijeenkomst plaats gericht op gemeentes en afvalbedrijven. Op deze bijeenkomst staat de rol van deze partijen op gebied van textielinzameling centraal. Hoe ziet deze regie eruit? Op welke manier draag je zorg voor kwaliteit? En wat is de invloed van veranderende inzamelsystemen op de kwaliteit van textiel?

Meld u aan via www.nvrd.nl/bijeenkomsten

tie richting burger meer complex maakt.

Tot slot wordt de textielinzameling in steden gekenmerkt door competitie: meerdere inzamelorganisaties zijn actief wat kan leiden tot een versnipperd beleid. Anderzijds biedt het ook mogelijkheden als burgers hun spullen gemakkelijker kwijt kunnen."

De realisatie van het ECAP-rapport is uitbesteed aan het Deense onderzoeksen adviesbureau PlanMiljø. Senior consultant David Watson heeft het project uitgevoerd vanuit PlanMiljø. Hij heeft in het verleden veel ervaring opgedaan met projecten op gebied van circulair textiel. In het rapport komen zoals gezegd enkele steden aan bod, maar Watson en zijn collega's keken ook vanuit een breder perspectief naar de wijze waarop nationale overheden hiermee omgaan. "We zien landen als Frankrijk die de verantwoordelijkheid neerleggen bij de producenten en importeurs.

In andere landen, zoals Nederland en Duitsland, ligt de verantwoordelijkheid meer bij de gemeenten. Het is moeilijk om nu al conclusies te trekken welke aanpak het beste werkt."

ACTIEVE OVERHEID De bewuste steden zijn volgens Watson gekozen omdat bekend was dat ze actief zijn op gebied van textielinzameling.

"Deze gemeenten hebben een actief beleid ontwikkeld, al dan niet gedreven door nationale doelstellingen, en werken met methoden om textiel in te zamelen en halen hiermee goede resultaten. "Opvallend is dat alle gemeentelijke overheden in deze steden actiever zijn geworden. Sommige gemeenten zijn actief in de inzameling, andere laten

GRAM #6 augustus 2018 | 17

dit aan derden over, maar hebben wel doelstellingen geformuleerd en stellen eisen aan de wijze waarop de inzameling plaatsvindt. Ook worden financiële constructies gehanteerd, zoals geldelijke steun aan organisaties/bedrijven die textiel ophalen als zij mensen aannemen die moeilijk aan betaald werk kunnen komen."

Een ander issue waaraan vooral Antwerpen (zie kader Antwerpen) veel aandacht heeft besteed, is een bundeling van krachten door de partijen die actief zijn op dit gebied, zoals charitatieve instellingen, afvalbedrijven of kringloopwinkels. Watson: "Door samen te werken, kan het proces efficiënter verlopen, zeker als de partijen complementair aan elkaar zijn. Het voordeel van onderlinge afstemming is ook dat er een eenduidige communicatie richting burger plaats kan vinden. Dat is in combinatie met transparantie een krachtig middel om burgers beter te bereiken. In Italië haalde een voorstad van Rome 65 procent meer textiel op door te communiceren wat er mee gebeurt en waar de opbrengst van het ingezameld textiel naar toe gaat.

Het bleek namelijk dat deze inwoners wel degelijk wilden weten wie ervan profiteert."

ECONOMISCHE UITDAGING Kortom, de steden in het rapport hebben goede resultaten geboekt. Is daarmee de kous af? Nee. Er is volgens Watson nog een economische horde die moet worden genomen. Immers, de nadruk op de inzameling van niet-herdraagbaar en herdraagbaar textiel zet het businessmodel van de ophalers onder druk.

Waar zij zich eerst uitsluitend richtten op herdraagbaar textiel, dat een zekere waarde vertegenwoordigt, moeten ze nu ook niet-herdraagbaar textiel inzamelen. "Dit heeft - nu nog - geen waarde, maar deze bedrijven maken er wel kosten voor. Vandaar dat innovatie nodig is om deze 'waardeloze' textielsoorten te recyclen waardoor deze wel een bepaalde waarde vertegenwoordigen. Dat is nu nog niet het geval, waardoor deze bedrijven geldelijke steun nodig zouden moeten hebben van de overheid of van de textielindustrie."

18 | GRAM #6 augustus 2018

VENNOOTSCHAPSBELASTING, DE STAND VAN ZAKEN

ECAP Het European Clothing Action Plan is binnen de EU opgezet om textiel zo veel mogelijk uit de verbrandingsoven of vuilnisbelt te houden. Aan het drie jaar durende programma, dat wordt meegefinancierd vanuit het Europese LIFE-programma, werkt een aantal organisaties uit Nederland, Engeland en Denemarken samen om de keten in al haar schakels te 'circulariseren'. ECAP richt zich op de gehele keten, zie het diagram.

Sinds een aantal jaar zijn de NVRD en de Belastingdienst in overleg met elkaar over de reikwijdte van de per 1 januari 2016 ingevoerde vennootschapsbelastingplicht (Vpb-plicht) van activiteiten van publieke partijen en samenwerkingsverbanden rondom afvalbeheer en openbare ruimte. Maar wat is nu de stand van zaken?

TEKST BARBARA LANGENDOEN

U kunt het ECAP-rapport Used textile collection in European cities downloaden via https://www.vang-hha.nl/nieuws-achtergronden/2018/textielinzameling/ Voor meer info: www.ecap.eu.com

Antwerpen Antwerpen is een van de steden waar de inzameling van (niet)herdraagbaar textiel hoog op de agenda staat. In 2014 ging deze gemeente een actievere rol spelen in de textielinzameling.

Er was voorheen geen integraal beleid op dit terrein. De stad wilde dit allemaal beter organiseren en maximaal inzetten op lokaal hergebruik van ingezamelde kledij. Praktisch komt het erop neer dat de bestaande textielcontainers op het openbaar domein verdwijnen en een alternatief netwerk van brengpunten is uitgerold. De inzameling is inmiddels ondergebracht in De Collectie, bestaande uit vijf non-profit organisaties: De Kringwinkel Antwerpen, Wereld Missie Hulp, Oxfam Solidariteit, Mensenzorg en De Kindervriend.

Projectcoördinator Sam Elinck: "Elke organisatie heeft zijn manier van inzamelen. Met dit partnerschap bieden we verschillende inzameltechnieken aan (huis-aan-huis, op afroep, via brengpunten en via kledingcontainers op recyclageparken). Daarnaast biedt De Collectie een brede waaier aan goede doelen (sociale tewerkstelling, lokale goede doelen et cetera) aan." Elinck

stelt dat de stad specifieke richtlijnen heeft uitgeschreven en één samenwerkingsakkoord heeft gestimuleerd onder de paraplu van De Collectie. Dit partnerschap heeft als enige toegang tot het textiel in de stad Antwerpen. Op deze manier is de textielstroom veel transparanter geworden, aldus Elinck.

Inmiddels heeft de Collectie haar vruchten afgeworpen. "Een verhoogd ophaalpercentage (12 procent, red.), een structurele inzet op lokaal hergebruik en het verdwijnen van de kledingcontainers op openbare plaatsen. Ook is er een groter bewustzijn bij de Antwerpenaar omtrent deze textielstroom."

Tot slot, wat is Elinck's belangrijkste advies voor (Nederlandse) gemeenten?

"Het uitschrijven van één transparante samenwerking en goede afspraken met de inzamelaar. Eenduidige bewonerscommunicatie over dit initiatief zodat de ophaler duidelijk gelegitimeerd is. Mocht er gekozen worden voor het uitwerken van een alternatief netwerk van brengpunten, kan het helpen om het netwerk (bibliotheken, zwembaden, sporthallen et cetera) van de stad of gemeente open te stellen."

Op 1 januari 2016 is de Wet op de vennootschapsbelasting 1969 (Wet Vpb) aangepast en zijn overheidsondernemingen in principe onderworpen, tenzij ze zijn vrijgesteld.

reikwijdte van het begrip inzameling. Wat valt er onder het begrip inzameling en zou dus niet belast moeten worden? Concreet gaat het dan om de vraag of NVRD-leden

Tot die tijd waren deze ondernemingen juist in beginsel niet onderworpen. Dit geldt zowel voor publiekrechtelijke rechtspersonen (gemeenten en gemeenschappelijke regelingen) als hun privaatrechtelijke dochtermaatschappijen en samenwerkingsverbanden (N.V.’s en B.V.’s). Over de te belasten winst is 25% (20% over de eerste € 200.000) Vpb verschuldigd.

Vpb moeten gaan betalen over het resultaat dat wordt behaald met afvalstromen met een opbrengst. Voorbeelden daarvan zijn papier, glas, etc.

In tegenstelling tot het standpunt van de NVRD, vinden de Belastingdienst en het Ministerie van Financiën dat met deze afvalstromen wel wordt deelgenomen aan het economische verkeer, zodat Vpb verschuldigd wordt over de winst behaald met deze activiteiten. Over de reikwijdte van het begrip inzameling zijn dus uiteenlopende standpunten.

REIKWIJDTE Na de wetswijziging is het overleg tussen

delijkheid om te komen tot een praktisch uitvoerbare oplossing voor haar leden.

Omdat we nog in gesprek zijn met de Belastingdienst is het op dit moment niet mogelijk om verder inhoudelijk in te gaan op de zaken. De verwachting is dat de NVRD haar leden in oktober van dit jaar inhoudeONDERSTEUNING lijk kan informeren over de oplossing. Er Voor het Vpb-dossier heeft de NVRD de zal dan een informatiebijeenkomst belegd werkgroep Fiscalisten opgericht. Deze worden. Via de nieuwsbrief ontvangen de werkgroep bestaat uit aantal fi scalisten NVRD van leden meer informatie hierover.

NVRD-leden en medewerkers van bureau NVRD. Eind 2017 zijn twee accountantskanWAT NU? toren (Deloitte en PwC) betrokken bij deze Overheidsondernemingen zijn dus sinds 1 werkgroep. Zij ondersteunen de werkgroep januari 2016 belastingplichtig voor de Vpb. en zitten namens de NVRD ook aan tafel bij Deze ondernemingen moeten dan voor hun de gesprekken met de Belastingdienst. Inondernemingsactiviteiten misschien aansteek van de Werkgroep is om duidelijkheid gifte vennootschapsbelasting doen over te creëren over de precieze uitwerking van het boekjaar 2016 en de daarop volgende de Wet Vpb en de administratieve lasten in boekjaren. Zonder duidelijkheid over de overleg met de Belastingdienst. reikwijdte van de Vpb-plicht omtrent afvalbeheer en openbare ruimte kan de aanTERUGKOPPELING gifte Vpb 2016 (en 2017) in feite niet worden Achter de schermen is de NVRD nog steeds ingediend, zodat wij adviseren om uitstel

de NVRD en de Belastingdienst voortgezet.

Een belangrijk discussiepunt betreft de

druk in gesprek met de Belastingdienst.

De NVRD rekent het tot haar verantwoor-

Deze wijziging heeft dus ook gevolgen voor NVRD-leden. In de parlementaire geschiedenis is bepaald dat wanneer een gemeente zelf huishoudelijk afval inzamelt in haar gemeente, er géén sprake is van deelname aan economisch verkeer. Met die activiteit wordt dan ook geen onderneming gedreven, zodat hiervoor géén Vpb-plicht geldt.

Hetzelfde geldt voor het opruimen van zwerfafval en het legen van prullenbakken langs de openbare weg in de gemeente door de gemeente zelf.

Om deze uitkomst (te weten: geen Vpb) voor alle overheidsondernemingen te laten gelden, zijn vrijstellingen geïntroduceerd voor publiekrechtelijke rechtspersonen en hun privaatrechtelijke dochtermaatschappijen en samenwerkingsverbanden.

aan te (laten) vragen bij de Belastingdienst, voor zover dat nog niet is gedaan.

GRAM #6 augustus 2018 | 19

TECHNOLOGIE DRINGT DOOR TOT AFVALSECTOR

BLOCKCHAIN: MEER GRIP OP AFVAL De term ‘blockchain’ valt steeds vaker. Vaak in combinatie met de digitale munt Bitcoin. Maar waar de crypto-valuta een hoog bubble-gehalte krijgen toegedicht, werpt blockchain zich als interessante en veelbelovende oplossing op. Ook in de afvalsector. Een eerste impressie.

TEKST PIETER VAN DEN BRAND BEELD GEMEENTE UTRECHT

Blockchain is de naam voor de technologie achter het digitale transactieplatform waar alle partijen in een keten hun handelingen vastleggen in één online register. Informatie over transacties wordt om de zoveel tijd in een blok opgeslagen en de informatieblokken worden in een ketting met eerdere en latere transacties bewaard: de blockchain. Bij financiële transacties kunnen partijen talen met digitale munten, zoals de Bitcoin (banken komen er niet meer aan te pas). Het voordeel van de blockchain is dat alle partijen dezelfde informatiebron gebruiken en informatie transparant op één plek is in te zien en te controleren. De belofte van de technologie is dat veel meer zaken op die manier kunnen worden geregistreerd. Ook in de afvalsector. De gemeente Utrecht liet een aantal afstudeerders van de Hogeschool Utrecht uitzoeken of met de blockchain meer grip is te krijgen op de verwerking van de huishoudelijke afvalstromen. “Het biedt voordelen

transporteurs en -verwerkers wel baat hebben bij deelname aan de blockchain. “Het is complex, er komt beslist wel wat bij kijken”, geeft Joosten aan, “maar via zo’n blockchain kun je ook de administratieve lasten van bedrijven verlichten. Je praat over tijdrovende processen.” Als stok achter de deur zou de overheid de afvalsector tot deelname aan be het blockchainsysteem kunnen verplichten, reikt Joosten nog als optie aan, zoals nu het centrale elektronisch meldingssysteem Amice wettelijk staat voorgeschreven. Maar zover is het allemaal nog lang niet. Na de zomer wil de gemeente een tweede groep meer op ICT gerichte afstudeerders inschakelen om de technologie te beproeven met een dummy register. “Zo kunnen we eens testen of het concept in de praktijk werkt. We zitten nog volop in de onderzoeksfase.”

als de data van de tientallen transporteurs, tussenpartijen en eindverwerkers binnen één blockchainsysteem zijn in te zien”, beschrijft data-scientist Dick Joosten de resultaten van de studie. “Nu voeren al deze partijen een eigen administratie en hebben wij als gemeente weinig zicht op wat er verder met het afval uit onze stad gebeurt.”

chaintechnologie toe om een grondstofboekhouding voor producten op te zetten.

Dat register is toegankelijk voor alle deelnemende ketenpartijen, van producent en eindgebruiker tot recyclingbedrijf. Producenten maar ook makers van onderdelen leveren data aan over de materiaalsamenstelling van hun producten. Voor recyclers is via het blockchainsysteem direct te achterhalen of reststromen moeilijk te recyclen materialen bevatten. Denk aan PVC-houdende kunststofstromen, die een echte stoorzender in het recyclingproces zijn. Bij binnenkomst op het recyclingpunt worden de afvalproducten gescand. Dat kan via een tag of label dat de producent aanbrengt of via de nummercodes die op apparaten staan. Via de blockchain halen recyclers zo relevante gegevens op.

ze niet prijsgeven.” Circularise heeft hiervoor een intelligent vraag-antwoordsysteem ingebouwd. “Recyclers krijgen alleen antwoord op relevante vragen, zodat ze hun werk kunnen doen. Ze hebben immers alleen inzicht nodig in welke stroom ze een afgedankt product kunnen verwerken.” Het gebruik van de blockchain zorgt ervoor dat data honderd procent betrouwbaar zijn en kan daarmee ook fraude tegengaan. “

De gemeente is niet de enige overheidspartij die baat heeft bij meer transparantie. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) zou het transport van de verschillende afvalstromen beter kunnen volgen. De provincie als bevoegd gezag kan meteen controleren of verwerkers bijvoorbeeld niet het maximaal vergunde tonnage aan afval op hun recyclinglocaties overschrijden. De gemeente

De overheid zou het scannen van producten op afvalophaalpunten kunnen verplichten.

Zo creëer je een track & trace-systeem, wat het lastig maakt om deze reststromen aan de afvalverwerking te onttrekken, want je valt meteen door de mand. Het bewijs is onweerlegbaar.” De enige voorwaarde voor een succesvol werkend systeem is wel dat elke Circularise richt zich op consumenteneleknieuwe schakel in de keten die het product tronica, de snelst groeiende afvalstroom in in handen krijgt, bereid moet zijn dat binnen Europa. In Italië heeft het bedrijf onlangs een het blockchainnetwerk te registreren. “Anproef gedaan bij een recycler van flatscreenders genereren we geen nieuwe data en wetv’s. “Aan een beeldscherm kun je niet zien ten we helemaal niks.” Circularise is druk met of er kwikbuisjes in zitten”, vertelt directeur het perfectioneren van de eerste versie van Jordi de Vos. “Recyclers moeten elk beeldhet systeem, dat het bedrijf in nog meer pilots scherm hiervoor apart met de hand uit elkaar wil beproeven. Ook is het bedrijf een tweede halen. Met onze technologie is dat niet meer systeem aan het bouwen om conflict-mate nodig. Beeldschermen die geen kwik bevatrialen als kobalt te identificeren. “Er is nog ten, kunnen meteen de shredder in. Tijdens veel mogelijk om de blockchaintechnologie de proef bleek dat zo’n twintig procent van de te optimaliseren. Er is kritiek dat transacties beeldschermen kwikbuisjes bevat. Het levert computernetwerken te veel belasten en een

weet zo bovendien dat ze haar afval aan verwerkers met de juiste vergunning aanbiedt.

Waarmee de vraag zich aandient, of de afval-

een recycler veel tijdwinst op, als hij slechts zo’n beperkte hoeveelheid uit elkaar hoeft te halen.” In de toekomst, verwacht De Vos,

hoog energieverbruik genereren, maar dat zijn slechts kinderziekten. We staan pas aan de vooravond van deze ontwikkeling.”

Waterdicht Volgens het principe van de blockchain zou de gemeente de contracten en onderliggende informatie over aanbod en verwerking van partijen afval via de blockchain kunnen laten lopen. Transporteurs en verwerkers melden aan het systeem terug wat er vervolgens met de ladingen afval gebeurt, bijvoorbeeld via een app. Het blockchainsysteem checkt automatisch of de data (hoeveelheid, soort en gewicht) overeenkomen met de gegevens die de gemeente heeft ingevoerd. “Dat levert een waterdicht systeem op”, zegt Joosten.

Utrecht onderzoekt of de gemeente met de blockchain meer grip op de verwerking van de huishoudelijke afvalstromen kan krijgen.

20 | GRAM #6 augustus 2018

Grondstoffen De Delftse startup Circularise past de block-

kunnen recyclers nog meer reststromen efficiënt sorteren voor hergebruik. “Op - dit ment is bijvoorbeeld met het blote oog niet te zien of kunststof vlamvertragers bevat. Met ons systeem is dat straks wel mogelijk.” Nog een pluspunt is dat nieuw recyclingpersoneel meteen aan de slag kan. Op dit moment leunen recyclers voor het effectief sorteren van reststromen op door medewerkers opgebouwde expertise, “en ook dan gaat het niet altijd goed.”

mo

100% betrouwbaar Alle productdata in het blockchainsysteem van Circularise staan in principe op slot.

Vanwege het bedrijfsgeheim willen producenten en toeleveranciers data niet openbaar delen. “Dat kun je ook niet van hen verwachten”, zegt De Vos. “De concurrentie loert immers mee. In de kunststofindustrie onderscheiden bedrijven zich bijvoorbeeld met de mix die zij maken. Dat geheim willen

GRAM #6 augustus 2018 | 21

DE KWADE GEUR VAN PLASTIC

•

•

Plastic was enige decennia geleden nog het materiaal van de toekomst, het symbool van de geslaagde wederopbouw en van welvaart en succes. Inmiddels is dat beeld wel gekanteld. De plastic-economie staat wereldwijd sterk onder druk. In Engeland is als reactie op de natuurserie Blue Planet van David Attenborough een ronduit negatieve maatschappelijke houding ontstaan ten opzichte van plastic. In Rwanda en Kenya is de verkoop van plastic tasjes inmiddels totaal verboden en China wil het in Europa ingezamelde plastic niet meer hebben.

De Europese Commissie publiceerde eerder dit jaar, als onderdeel van het pakket voor een circulaire economie, een Plastic Strategie met beleidsvoornemens om de inzameling en recycling van plastic te bevorderen. In de visie van de Europese Commissie bestaat de toekomstige plastic economie uit ‘een slimme, innovatieve en duurzame kunststof-

ropa oplevert, de uitstoot van broeikasgassen reduceert en Europa minder afhankelijk maakt van ingevoerde fossiele brandstoffen’. Om die toekomst te bereiken wil de Commissie ‘burgers, overheden en het bedrijfsleven stimuleren tot duurzamere en veiligere consumptie- en productiepatronen voor kunststoffen, met als resultaat een vruchtbare voedingsbodem voor sociale innovatie en

industrie waar ontwerp en productie ten volle inspelen op hergebruik, reparatie en recyclíng, die groei en banen in Eu-

ondernemerschap, die alle Europeanen een rijkdom aan kansen biedt’. Volgens de Commissie moeten daartoe ‘de be-

22 | GRAM #6 augustus 2018

Voor een groot deel van de betrokken kunststof producten wordt producentenverantwoordelijkheid voorgesteld, waaronder sigarettenpeuken (althans de filters daarvan), plastic bekers, fastfood verpakkingen, drankenverpakkingen (inclusief slurpzakjes), plastic tasjes, ballonnen en vochtige doekjes. De producentenverantwoordelijkheid voor deze producten omvat nadrukkelijk ook de kosten van het bestrijden van het zwerfafval ervan.

VERBOD

werken om: • het ontwerp te verbeteren en innovatie te stimuleren met het oog op gemakkelijker te recyclen kunststoffen en kunststofproducten; • de gescheiden inzameling van kunststofafval uit te breiden en te verbeteren met het oog op hoogwaardige uitgangsproducten voor de recyclingindustrie; • de sorteer- en recyclingcapaciteit in de EU te vergroten en te moderniseren; • levensvatbare markten voor gerecycelde en hernieuwbare kunststoffen tot stand te brengen.’

niet mogen accepteren dat er materiaal op de Europese markt wordt gebracht, dat niet op zijn minst volledig recyclebaar is. Hij pleit voor een aanpak die gericht is op de preventie van (zwerfafval van) plastic, eco-design van kunststof producten, minimum-criteria voor de toepassing van recyclaat in nieuwe producten en innovatie van de sortering en recycling van kunststoffen. In de Milieucommissie werd nog even gesputterd over de vele voordelen van plastic voor de samenleving, maar het advies van Van de Nadort werd vervolgens unaniem aanvaard door de Milieucommissie.

Voor de plastic (PET-)fles gaat een inzameldoelstelling gelden van 90% in 2025.

Bovendien moeten de doppen van flessen aan de fles bevestigd blijven zodat ze niet los rond gaan slingeren.

Terwijl de Plastic Strategie nog amper koud op tafel ligt is de eerste concrete conceptrichtlijn al gepubliceerd: de richtlijn om éénmalig plastic terug te dringen.

En de Commissie heeft nog veel meer aangekondigd. Een greep uit de 2,5 pagina lange lijst met aangekondigde concrete maatregelen laat onder andere het volgende zien: • Herziening van de verpakkingenrichtlijn die erop gericht is dat vanaf 2030 enkel recyclebare verpakkingen worden gebruikt; • Aanpassing van de ecodesign richtlijn om de recyclebaarheid van kunststof-

Met de conceptrichtlijn voor eenmalige kunststoffen (officieel: ‘richtlijn betreffende de vermindering van de effecten van bepaalde kunststofproducten op het milieu’) dreigt Europa Nederland rechts in te halen. Normaal gesproken gaan nieuwe Europese regels minder ver dan de bestaande Nederlandse praktijk, waardoor Nederland bij de invoering al direct voldoet. Maar de richtlijn voor eenmalige producten onttrekt zich aan deze wetmatigheid en introduceert een scala aan nieuwe maatregelen om de 10 meest voorkomende plastic producten in het zwerfafval en de plastic soep aan te pakken. De maatregelen zijn onder verdeeld in een aantal categorieën: consumptievermindering, marktverboden, product-

langrijkste betrokkenen vooral samen-

PLASTIC STRATEGIE

Het lijkt er dus wel degelijk op dat Europa serieus werk wil maken van een circulaire economie voor kunststof.

eisen, markeringsvoorschriften, producentenverantwoordelijkheid, gescheiden inzameling en voorlichting.

De Nederlandse Burgemeester André van de Nadort (Weststellingwerf) is rapporteur voor de Plastic Strategie namens het Europese Comité voor de Regio’s. In zijn advies maakt hij nogmaals duidelijk dat een circulaire economie inhoudt dat we

TEKST MAARTEN GOORHUIS BEELD HOLLANDSE HOOGTE

Met de nieuwe EU-richtlijn vallen plastic bekers onder producentenverantwoordelijkheid. Foto Marcel Krijgsman

•

wrakken om de toepassing van secundair kunststof te verbeteren; Het opstellen van kwaliteitsnormen voor gesorteerd kunststofafval en voor secundaire kunststoffen; Voorschriften voor composteerbare / biologisch afbreekbare kunststoffen inclusief een heldere definiëring en toepassingscriteria; Maatregelen ter bestrijding van microplastics.

•

fen te verbeteren; Aanpassing van de verordening bouwproducten en van de richtlijn auto-

EENMALIGE KUNSTSTOFFEN

Producten die niet worden geraakt door de producentenverantwoordelijkheid zoals kunststof wattenstaafjes, rietjes, wegwerpbestek en ballonstokjes worden simpelweg verboden op de Europese markt.

De in Nederland al jaren slepende statiegelddiscussie lijkt met dit type regelgeving definitief te worden beslecht in het voordeel van statiegeld. Maar ook zullen de kosten voor het beheer van zwerfafval voor een groter deel gefinancierd worden via producentenverantwoordelijkheid.

INZAMELDOELSTELLING De richtlijn is nu nog een concept, het Europarlement en de Europese Ministerraad moeten zich er nog over uitspreken.

In Nederland heeft het kabinet alvast positief gereageerd op de richtlijn. Op onderdelen wil Nederland de ambitie zelfs nog opschroeven. Voorgesteld wordt om bijvoorbeeld de inzameldoelstelling voor plastic flesje te formuleren als een recycledoelstelling van 90% van de plastic flesjes. Voor vochtige doekjes wil Nederland graag inzetten op vermindering in plaats van enkel op markeringsvoorschriften. De inschatting is dat ook de overige lidstaten het voorstel grotendeels zullen steunen. De industrie sputtert uiteraard tegen en zal proberen om de maatregelen nog te verzwakken, maar lijkt zich ook te beseffen dat deze richtlijn niet van tafel gaat en er dus geen ontkomen aan is dat er iets moet gebeuren.

Deze houding is tekenend voor de huidige maatschappelijke en politieke stemming ten aanzien van kunststof. Een tijd geleden waren dit soort verstrekkende maatregelen politiek niet haalbaar. Een en ander kan wel betekenen dat we op het gebied van producentenverantwoordelijkheid straks te maken krijgen met een nog groter aantal spelers (zoals bij de sigarettenindustrie), waarmee onderhandeld moet worden over vergoedingen voor het opruimen van zwerfafval. De ervaringen met de onderhandelingen over verpakkingen zijn wat dat betreft niet hoopgevend.

Maar wellicht worden de getroffen toepassingen vervangen door niet-kunststof alternatieven en blijft verder alles bij het oude. Behalve natuurlijk het statiegeld, dat lijkt nu echt onontkoombaar, net als een meer circulaire economie voor kunststof.

Voor de plastic (PET-)fles gaat een inzameldoelstelling gelden van 90% in 2025.

Doppen moeten aan de fles bevestigd blijven zodat ze niet rondslingeren.

GRAM #6 augustus 2018 | 23

DE LEDEN CENTRAAL

SAMEN VOOR SCHONE EN AFVALVRIJE GEMEENTEN

EEN CENTRAAL PUNT WAAR KENNIS GEBUNDELD EN GEDEELD WORDT VAKBLAD VAN DE NVRD | JAARGANG 108 #05 JUNI 2017 PERIKELEN TEKST HETTY DEKKERS RONDOM DE AFVALSTOFFENHEFFING

BIJPLAATSEN VAN AFVAL BIJ ONDERGRONDSE AFVALCONTAINERS

GROF HUISHOUDELIJK RESTAFVAL, WEL OF NIET NASCHEIDEN?

In deze rubriek krijgen NVRD-leden een stem in GRAM. De NVRD is er immers voor en door de leden.

Deze keer aan het woord: Marco Fossen, relatiemanager overheid bij Pitpoint Clean Fuels. Dit bedrijf levert schone brandstoffen voor mobiliteit en de bijbehorende tank- en laadinfrastructuur.

WAT HOUDT JE FUNCTIE IN? Ik adviseer gemeenten, provincies, waterschappen en afvalinzamelbedrijven omtrent de transitie van fossiele naar

stoffen voor wagenparken. We proberen te streven naar zero emissie. Rondom de ‘nieuwkomer’ waterstof is nog veel te doen. Heel veel partijen zijn er mee bezig,

schone brandstoffen. Dan moet je denken aan waterstof, groen gas, CNG, LNG en elektriciteit. Bij gemeenten gaat het vooral over het eigen wagenpark en doelgroepenvervoer (leerlingen, regiotaxi’s, Wmo). Ik help de overheden bij het maken van de juiste duurzame inkoopkeuzes, bij het opstellen van bestekken. Maar ik kijk ook mee welke stappen operationeel en financieel haalbaar zijn. Alles kan natuurlijk, maar het moet wel betaalbaar blijven.

maar er is weinig coördinatie helaas. Je ziet dat iedereen zoekende is. De NVRD zou een voortrekkersrol kunnen vervullen op dit gebied. Waterstof staat nu nog in de kinderschoenen, maar dat gold voor de elektrische auto een paar jaar geleden ook. De technische ontwikkelingen gaan razendsnel en mede dankzij pilots die hier en daar uitgevoerd worden, kunnen we veel leren.

WAT BETEKENT DE NVRD VOOR JOU? De NVRD is het epicentrum voor afval en aanverwante zaken. Een centraal punt waar de kennis gebundeld en gedeeld wordt. Ik zelf probeer zo veel mogelijk regiobijeenkomsten te bezoeken, ook vanwege het netwerken, en ik vind GRAM een zeer attractief vakblad. Het is divers qua onderwerpen, leest gemakkelijk weg. Ook altijd mooi om te lezen hoe andere gemeenten met een onderwerp omgaan. Overigens ben ik van oudsher een afvalinzamelaar, heb lang bij een Zeeuws afvalsamenwerkingsverband gewerkt. Afval stroomt door mijn bloed, zeg ik wel eens. Als je door dat onderwerp gegrepen bent, laat het je nooit meer los.

VOLDOET HET LIDMAATSCHAP AAN JE VERWACHTINGEN? Ik vind dat de vereniging de laatste jaren in positieve zin is veranderd. Ze spelen sneller in op actuele onderwerpen.

WAT ZIJN VOLGENS JOU DE BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINGEN BINNEN DE AFVALBRANCHE? Uiteraard de transitie van fossiele naar hernieuwbare brand-

24 | GRAM #6 augustus 2018

WAT VIND JE HET LEUKSTE/MOOISTE AAN JE WERK? De vele contacten die ik heb binnen de afvalwereld. Daar ligt toch mijn interesse.

Ik heb een dynamische baan, met veel hectiek, en geen dag is hetzelfde.

WAAR STOOR JE JE AAN? Ik krijg bijna dagelijks aanbestedingen onder ogen waarin niets met duurzaamheid wordt gedaan. Het eerste wat ik dan doe, is het coalitieakkoord en het milieubeleidsplan van die gemeente even opzoeken. Dan vraag je je soms verbaasd af of je wel over dezelfde gemeente praat. Op papier staan er mooie plannen over duurzaamheid, maar in de praktijk wordt er niets mee gedaan. Aanbestedingen voor het eigen wa170029EL_NVRD_GRAMjuni2017_DRUK.indd 1 genpark bijvoorbeeld, vallen vaak zwaar tegen. Je leest daarin niets over schone brandstoffen.

WELKE TIP WIL JE DE LEZERS VAN GRAM MEEGEVEN? We zijn maar tijdelijk op deze aarde. We mogen hem even gebruiken. Ga er dus als een goede huisvader mee om. Máák als gemeente de duurzaamheidsstappen die passend en mogelijk zijn.

Laat het niet bij loze woorden maar doe er iets aan.

NIEUWS

BRAINSTORMBIJEENKOMST OPLOSSING VOOR LUIERS STEEDS DUURZAAM WAGENPARK DICHTERBIJ Op 4 juli is in Arnhem een brainstorm gehouden met een groep wagenparkbeheerders uit de afval- en reinigingsbranche.

Doel hiervan was om bij de NVRD-leden op te halen waar behoefte aan is als het gaat over verduurzaming van het wagenpark, en wat de NVRD als branchevereniging hierin kan betekenen.

Tijdens deze bijeenkomst werden niet alleen huidige en toekomstige ontwikkelingen met elkaar gedeeld, maar werden ook struikelblokken besproken die gemeenten en afvalinzamelaars in de praktijk tegenkomen. Uit deze knelpunten bleek dat er nog veel onzekerheid heerst over de toekomst als het gaat om verduurzaming van het wagenpark. Streven we soms niet het uiteindelijke doel – emissieloos vervoer – voorbij, als we het alleen maar hebben over de vraag of we naar elektrisch of wa-

terstof moeten? Wat is realistisch, en wat is haalbaar?

De behoefte vanuit de aanwezigen was helder: een platform waar informatie, kennis en ervaringen open en eerlijk met elkaar kunnen worden gedeeld. De NVRD wil dit gaan realiseren door in eerste instantie te starten met een mailinglijst. Via dit kanaal kunnen bijvoorbeeld maandelijks updates worden gedeeld. Dit platform zal worden uitgebreid naar behoefte, gecombineerd met enkele fysieke bijeenkomsten in het jaar.

AFVALCONFERENTIE 2018 De Afvalconferentie 2018 vindt plaats op woensdag 3 oktober in Fort Voordorp Groenekan (vlakbij Utrecht). De conferentie staat onder leiding van dagvoorzitter Gerdi Verbeet. Organisatoren NVRD en Vereniging Afvalbedrijven beloven er een inspirerende en inhoudelijk interessante dag van te maken met veel tijd om te netwerken met professionals uit de afval- en recyclingbranche. Sprekers tijdens de Afvalconferentie 2018 zijn onder andere, Diederik Samsom, Lisa Doeland en Vanya Veras.

Indien u als gemeente of publiek inzamelbedrijf bij deze mailing aan wilt sluiten en graag op de hoogte blijft van de ontwikkelingen, dan kunt u contact opnemen met Sigrid Schuurmann via schuurmann@nvrd.nl

KENNISBIJEENKOMST 'GRENZEN AAN INFORMATIETECHNOLOGIE' Informatie, we kunnen niet zonder. Continue wisselen wij informatie met elkaar uit en registreren wij informatie. Mede door de komst van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) op 25 mei 2018 is er meer aandacht voor hoe wij met informatie om dienen te gaan. Zaken zoals ICT en privacy spelen een belangrijke rol bij informatie-uitwisseling. De NVRD nodigt u van harte uit voor een kennisbijeenkomst over de grenzen aan informatietechnologie op 13 09-06-17 08:21 september in Arnhem.

Tijdens deze bijeenkomst krijgt u inzicht in de AVG in relatie tot de afvalbranche. Daarnaast maakt een ‘ethisch hacker’ helder welke verbeterpunten op het gebied van ICT en privacy mogelijk zijn. Ook bespreken we de balans tussen deze twee onderwerpen aan de hand van een praktijkvoorbeeld.

Aanmelden kan via www.nvrd.nl

GRAM #6 augustus 2018 | 25

aangeboden door

BRANCHE

NIEUWS

Stint Urban Mobility en Gemeente Zaanstad ontwikkelden in 2015 de Stint om medewerkers in het stadscentrum te ondersteunen met reinigingstaken. Denk aan het legen en schoonmaken van prullenbakken, verwijderen van zwerfafval en drijfvuil. Het is een duurzaam transportmiddel waarbij de medewerkers worden ontzien van zware belasting.

HELICOPTERVIEW VOOR MEER VEILIGHEID

13 SEPTEMBER NVRD Kennisbijeenkomst ‘Grenzen aan informatietechnologie’, Regardz Arnhem

Alsof er een drone boven je voertuig vliegt die het hele gebied rondom je wagen direct inzichtelijk maakt. Zo zou je de prestaties van Backeye®360 het best kunnen omschrijven.

Het nieuwste camerasysteem van Brigade Electronics is immens populair.

Nieuwe huisvuilinzamelwagens zijn er vaak al standaard mee uitgerust.

12 - 15 SEPTEMBER AgroTechniek Holland, Biddinghuizen

Gemeenten doen van alles om mobiliteit en leefbaarheid goed samen te laten gaan. Ze kunnen daar ook direct een bijdrage aan leveren met voertuigen voor het beheer van de openbare ruimte. De op maat gemaakte Stint in Zaanstad is hier een voorbeeld van. Het centrum van Zaandam is autoluw en heeft kwaliteitsnorm A. Voorheen liepen medewerkers vele kilometers per dag met papierprikkers om zwerfvuil te bestrijden en met zware zakken voor het legen van de afvalbakken. Om efficiënter en professioneler te kunnen werken zocht de gemeente naar een duurzame mobiliteitsoplossing die kon bijdragen

3 OKTOBER

“Met de Backeye® 360 heb je eigenlijk geen spiegels meer nodig”, weet Huib Slijkhuis, managing director van Brigade Electronics. “Het systeem bestaat uit vier

Afvalconferentie, Fort Voordorp, Utrecht Organisatie: VA en NVRD

22 - 24 OKTOBER ISWA World Congress 2018, Kuala Lumpur

27 - 30 november

aan het schoonhouden van de binnenstad.

camera’s die gelijktijdig hun beelden doorgeven aan de ECU (Electronische Controle Unit), die de beelden bewerkt en samenvoegt tot één totaalbeeld op de monitor van de bestuurder. Chauffeurs van huisvuilinzamelwagens hebben het al druk genoeg met alles om zich heen in de gaten te houden; het verkeer, de beladers, mogelijke obstakels onderweg en fietsers/voetgangers naast en achter het voertuig. Onderzoek toont aan dat in de tijd die het kost om in vier spiegels te kijken, risico’s te beoordelen en te reageren op gevaren (zelfs met een snelheid van slechts 5 km/uur) een voertuig 10 meter aflegt. Nu kan de chauffeur op één monitor het complete beeld van zijn voertuig en de omgeving zien, vanuit helicopterview. Dit is natuurlijk een enorme meerwaarde voor de veiligheid.”

Pollutec, beurs voor milieu innovaties, Lyon Eurexpo

Michiel van Zee, Teamleider van Gemeente Zaanstad zag de Stint voor de kinderopvang over straat rijden en zag direct mogelijkheden. Hij benaderde Stint voor de ontwikkeling van een speciaal model voor stadsreiniging. Belangrijke aspecten hierbij waren: makkelijk in- en uitladen van afvalzakken, ruimte voor schoonmaakgerei en persoonlijke spullen en de mogelijkheid tot opbouwen van schoonmaakinstallaties, zoals een kauwgomverwijderaar.

Er zijn twee prototypes gebouwd, die uitvoerig in de praktijk zijn getest. Naar aanleiding van deze bevindingen is het model doorontwikkeld en werd er een nieuw ontwerp gemaakt; de Pick-up Stint.

Zo is er een laadklep aan de voorzijde van de bak toegevoegd, om het in- en uitladen makkelijker te maken. Een europallet met schoonmaakapparatuur is eenvoudig in de Stint te plaatsen door de laadklep te openen en te zekeren middels de bindrails. Dit Pick-up model heeft een schaalbaar accupakket met een actieradius van 25 t/m 75 km en kan tot 400 kg lading meenemen.

Voor meer informatie: www.stintum.com

Brigade Electronics is een van oorsprong Brits familiebedrijf, dat inmiddels in elke uithoek van de wereld actief is. “Sinds 1986 hebben we op alle continenten een vestiging”, aldus Slijkhuis. “Onze bedrijfsmissie is levens redden en aanrijdingen en schades voorkomen."

Schuitemaker specialist in: zoutstrooiers • rolbezems • zoutloodsen •

Electronics

CLOSE-UP

AGENDA

DE STINT: VOOR HET BEHEER VAN DE OPENBARE RUIMTE

Brigade

sneeuwploegen • zoutoplossers • winterdienstopleidingen •

De Backeye® 360 is uitermate geschikt voor huisvuil-inzamelwagens. Maar ook andere reinigingsvoertuigen, zoals veegmachines en containervoertuigen, zijn er al mee uitgerust. “We werken samen met grote autoproducenten zoals DAF”, vertelt Slijkhuis. “Vaak beslissen die om hun nieuwe vrachtwagens standaard met de Backeye® 360 uit te leveren. Zit het systeem er nog niet op, dan kunnen gemeenten of inzamelaars uiteraard kiezen om het zelf te laten monteren. Wij bieden goede

service, in de vorm van begeleiding, uitleg en nazorg. De Backeye® 360 is een betaalbare oplossing voor meer veiligheid én minder claims. Veel gebruikers kiezen ervoor om de Backeye te combineren met opname-apparatuur, de MDR (Mobiele Digitale Recorder). Deze recorder neemt alle gebeurtenissen op, waardoor valse claims ontkracht kunnen worden en bestuurders niet meer ten onrechte worden beschuldigd. Denk aan een bewoner die meldt dat zijn auto beschadigd is door de inzameldienst, of een bewoner die beweert dat zijn container niet geleegd is. Op de beelden kun je zien of de aanklacht terecht is of niet. Gemeenten kunnen zelfs op afstand inloggen, zodat ze actueel op meldingen kunnen inspelen. De opnames vormen een onweerlegbaar bewijs.

In verband met de nieuwe privacywetgeving zijn de beelden wetmatig beveiligd met toegangscontrole. Alleen bevoegde personen kunnen ze bekijken, zodat de bescherming van persoonsgegevens gewaarborgd is.”

De Backeye® 360 draagt dus een belangrijk steentje bij aan de veiligheid. Het totaalbeeld van de vier camera’s is zo overzichtelijk en compleet, dat de gevaarlijke dode hoek voorgoed verleden tijd is. “In 2019 komt er nieuwe wetgeving waarin bepaald wordt dat bepaalde voertuigen zonder spiegels mogen rijden”, weet Slijkhuis. “Met de Backeye® 360 zijn wij er klaar voor.”

Schuitemaker Industrial B.V. | Morsweg 18 - 7461 AG Rijssen - Nederland Tel.: +31 (0)548 - 51 41 25 | sales@sr-schuitemaker.nl | www.sr-schuitemaker.nl 26 | GRAM #6 augustus 2018

GRAM #6 augustus 2018 | 27 1_4_st_GRAM_92x130.indd 1

16-02-18 09:04

STINTABONNEMENT Actieradius 25 km à € 225,- of actieradius 50 km à € 250,- excl. btw per maand.

Per maand opzegbaar Iedere 5 jaar verversen we de gehele Stint.

Het Stintabonnement is een samenwerking met Friesland Lease.

WWW.STINTUM.COM