GRAM augustus 2019 by NVRD

SAMEN VOOR SCHONE EN AFVALVRIJE GEMEENTEN

VAKBLAD VAN DE NVRD | JAARGANG 108AUGUSTUS #05 JUNI 2017 VAKBLAD VAN DE NVRD | JAARGANG 110 #06 2019 PERIKELEN TECNIEKHOBBELS RONDOM DE INZAMEAFVALDYNAMISCH STOFFENHEFFING LEN. DE AFVALBAK BLIEPT

BIJPLAATSEN DIFTAR, WAT ISVAN ER AFVALVAN BIJ ONDERGRONDSE WAAR DE PARADOX? AFVALCONTAINERS

OPLOSSING VOOR GROF HUISHOUDELIJK NOVITEITEN KLINKENDE MUNT LUIERS STEEDS RESTAFVAL, OF NIET AFVALEN REINIGINGSDOOR SOCIALE WEL WERKPLEK DICHTERBIJ NASCHEIDEN? BRANCHE

WIJ BLIJVEN GEWOON KLIKO (HER)ONTDEK ONS EN ONZE PARTNERS TIJDENS DE KLIKO INNOVATIEDAGEN OP

18 & 19 SEPTEMBER 2019 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

Service, onderhoud & reiniging Ondergronds containers Registratieapparatuur Vierwielcontainers Minicontainers Logistiek

lijke Feeste van g openin ieuwde ern onze v ging in vesti aal! d n e n Vee

EUROBINS

AFVALREGISTRATIE

GRATIS AANMELDEN VIA KLIKO.NL/INNOVATIEDAGEN

INHOUD

COLOFON UITGEVER NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM +31 (0)88 - 3770000 post@nvrd.nl www.nvrd.nl REDACTIECOMMISSIE Marc Veenhuizen, ACV Groep (hoofdredacteur) Riny de Jonge, gemeente Amsterdam Addie Weenk, Rijkswaterstaat Diederik Notenboom, Meerlanden Folkert Starreveld, Cyclus Management Dico Kuiper, gemeente Alphen aan den Rijn Marianne Zegwaard, Stantec Kees van der Laan, Gemeente Rotterdam Annemieke Braamburg, Twente Milieu Ilse van der Grift, NVRD EINDREDACTIE Karin Hegeman en Berit Aagten Postbus 1218, 6801 BE Arnhem +31 (0)88 - 3770000 hegeman@nvrd.nl

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Elma Media B.V. Silvèr Snoek - Sales Manager 0226 33 16 67 - s.snoek@elma.nl www.elma.nl

AANBESTEDING CONTAINERS MET EEN GROTE ROL VOOR SROI De gemeenten Rotterdam, Groningen, Assen en Den Bosch en afvalinzamelaars Irado en Twente Milieu rondden onlangs een gezamenlijk aanbestedingstraject af voor de aanschaf van nieuwe ondergrondse containers.

WALKING FLOOR CONTAINER MAAKT TEXTIELVERWERKING ZONDER KIEPOPTIE EFFICIËNTER Twente Milieu greep vorig jaar de vervanging van een inzamelvoertuig voor textielafval aan om een nieuw concept in te voeren: een walking floor container waarbij textiel niet gekiept wordt maar aan de onderkant van de container ‘uitgeschud’ met behulp van bewegende vloerdelen.

KLINKENDE MUNT DOOR SOCIALE WERKPLEK AR 4 0 JA

Meer inzicht in de impact van het werk dat het bedrijf biedt aan mensen die moeilijk aan een baan kunnen komen. Dat was de wens van Meerlanden.

REALISATIE EN DRUK Print2Pack, print2pack.nl Coverbeeld: Peter Hilz / Hollandse Hoogte ABONNEMENTENADMINISTRATIE NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €108 ex btw. België €125 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: €11,50. BEËINDIGING ABONNEMENT Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd. Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de NVRD. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard. ISSN 1569-0458 © NVRD RECYCLED Made from recycled material

C106833

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar.

DE HENGELOSE VOEDSELFIETS VEROVERT HARTEN VAN INWONERS Dat je met een ouderwets idee soms moderne problemen kunt oplossen, bewijst de voedselfiets in Hengelo. In juni 2016 zijn ze daar gestart met een project waarbij de schillenboer weer in oude glorie is hersteld.

05 B EZEM 08 HELP, DE AFVALBAK BLIEPT! 11 PRIJSVRAAG CIRCULAIRE AMBACHTSCENTRA 14 DIFTAR, WAT IS ER WAAR VAN DE PARADOX? 17 WIJ MAKEN WERK VAN CIRCULAIR 21 NVRD DEED MEE AAN DE NATIONALE DENKTANK 22 VOOR WIE MAKEN WE NU EIGENLIJK SCHOON? EN WAAROM? 24 DE LEDEN CENTRAAL 25 NVRD NIEUWS 26 GEMEENTEN ZIJN BLIJ MET ADVISEURS VAN VANG-SUPPORT 30 NOVITEITEN 34 BRANCHENIEUWS 34 AGENDA

GRAM #06 augustus 2019 | 3

[Advertorial]

E-TRUCKS EUROPE:

“WATERSTOF HEEFT DE TOEKOMST” Een stille vuilnisauto die rijdt op waterstof, het is mogelijk dankzij E-Trucks Europe. Naast Groningen, Amsterdam, Breda rijden er nu ook 2 E-Trucks rond in Brabant: E-Trucks Baetsen en E-Trucks Cure.

aan van maximaal drie assen tot dertig ton. In 2013 waren we de eerste die een prototype hadden op waterstof. Er is nog geen landelijke dekking van waterstof tankstations. ” Op dit moment zijn vier; in Groningen, Helmond, Rhoon en Arnhem.

snel. Met een volle waterstoftank van zo’n vijftien KG kun je twee dagen aan het werk en met dertig kilo het dubbele. De tank zit binnen acht minuten vol.

AANDRIJFLIJN Westerhoven E-Trucks Europe is gespecialiseerd in vrachtauto’s die rijden op waterstof. In 2013 was het eerste prototype dat reed op waterstof af, daarna is E-Trucks Europe bezig geweest om de voertuigen gehomologeerd te krijgen zodat de vrachtauto’s in heel de Europese Unie mogen rondrijden. E-Trucks Europe bouwt geen complete truck, maar alleen de elektrische aandrijflijn. “Als er een wagen binnenkomt, dan halen we eerst de motor en het uitlaatsysteem eruit”, legt directeur André Beukers uit. “Vervolgens beginnen we met opbouwen en leggen we onze aandrijflijn erin. Het accupakket bouwen we zelf. We kunnen trucks

“Daarom richten we ons op dit moment op het binnenstedelijk vervoer, want er moet wel getankt kunnen worden.” In de 2020 komen er nieuwe waterstof tankstations waardoor de inzet van de E-truck een groter bereik kan krijgen.

André Beukers: “We bouwen dit jaar twintig trucks om in onze vestigingen in Westerhoven en Lommel. Onze ambitie is om vanaf 2020 vijftig voertuigen per jaar te bouwen en te onderhouden.

VULTIJD VAN ACHT MINUTEN Waarom richt E-Trucks Europe zich niet op elektrisch rijden? “Dit is ook elektrisch, want de waterstof wordt tijdens het rijden omgezet in elektriciteit. Daarnaast zitten er ook accu’s in, omdat er anders bij het wegrijden een vertraging in zit. We richten ons niet meer op de andere variant, dat hebben we in het begin wel gedaan. Alleen waren na zes uur de accu’s leeg, dat is te

WILT U MEER WETEN? TEL: 040 2042 293 WWW.E-TRUCKSEUROPE.COM

zakje in een vergister? En is het dan een nuttige toepassing? Of geschikt voor hergebruik misschien? Nee, want het velletje weer terug plakken, lukt niet. Is het dan wellicht zwerfafval, achteloos losgelaten en in de openbare ruimte terecht gekomen? En telt dat dan mee in de zwerfafvalcijfers? Ik kom er niet uit. Definities blijken in de praktijk best rekbaar te zijn, multi-interpretabel.

TRAPJE OP Heeft iedereen in de vakantie zijn velletje verloren of juist bewaard? Afgedankt of behouden? Vergeten in te smeren, verbrand, vel er af en opnieuw beginnen: dat is zo’n beetje de weg van de gemiddelde Nederlander aan het strand of op het water. Of ben je misschien net zo gekleurd gebleven als daarvoor en heb je de zon gemeden, jezelf goed ingesmeerd (altijd het beste) of gewoon geen zon gehad? Het kan allemaal. Maar áls dat velletje op de grond ligt, wat gebeurt daar dan mee? Composteert het en wordt het opgenomen als grondstof? En hoe lang duurt het voordat het weg is? Net zo lang als bij een composteerbaar

Zo hadden we een ladder van Lansink. Mooi kort en overzichtelijk. Weinig treden en je moest echt flink je best doen om er één op te schuiven. Maar sinds een tijdje hebben we een nieuwe versie, de ladder van circulariteit. Eén met maar liefst tien treden; de tien R’s. Wordt het daar beter van? Als we de transitiemensen moeten geloven wel. Maar het lijkt er op dat meer kleine stapjes omhoog er juist voor zorgen dat mensen uitgedaagd worden het werk dat ze al deden zo te omschrijven dat ze hoger op de ladder kunnen komen. Je hebt nu meer kans dat dat lukt. Als je het maar mooi genoeg opschrijft, spannend verteld. Terwijl het eerst echt niet ging gebeuren. Waar ligt de knip tussen Recycle, Repurpose en Remanufacture? Zegt u het maar. Waar je bij Ad’s ladder nog gewoon onderaan bleef staan, klim je nu. En lijkt het dus beter. Lijkt. Ik denk dat ik mij nog maar eens goed insmeer, preventie is uiteindelijk gewoon het beste.

GRAM #06 augustus 2019 | 5

MEER DOEN MET EEN BONK METAAL AANBESTEDING CONTAINERS MET EEN GROTE ROL VOOR SROI TEKST ANS AERTS BEELD GEMEENTE ROTTERDAM

De gemeenten Rotterdam, Groningen, Assen en Den Bosch en afvalinzamelaars Irado en Twente Milieu rondden onlangs een gezamenlijk aanbestedingstraject af voor de aanschaf van nieuwe ondergrondse containers. De uitgangspunten waren: duurzaam, circulair en innovatief. Daarnaast ligt de nadruk op Social Return on Investment (SROI).

et initiatief voor het aanbestedingstraject lag bij de gemeente Rotterdam. “Ons idee was dat je meer kunt doen met een bonk metaal, voordat deze als container op straat komt te staan. We wilden dat bij het ontwerp voor een nieuwe container aandacht werd besteed aan circulariteit, duurzaamheid, innovatie en social return”, vertelt Onno Scholten, adviseur bij het Werkgeversservicepunt Rijnmond. Samen met Micha Prins, business designer bij de gemeente Rotterdam, was hij nauw betrokken bij het aanbestedingstraject. Scholten: “We zijn dit traject samen met Irado, Twente Milieu en de gemeenten Groningen, Assen en Den Bosch aangegaan, omdat zij vergelijkbare ambities hadden ten aan zien van maatschappelijk verantwoord inkopen en innovatief ontwerpen. Samen wilden we tot een mooi product komen waarin deze uitgangspunten optimaal zijn verwerkt. Dat is gelukt.” BOUWPAKKET Aandacht voor Social Return on Investment (SROI) was een belangrijk criterium bij de aanbesteding. Voor de productie van de containers wordt een beroep gedaan op mensen met een arbeidsbeperking of een afstand tot de arbeidsmarkt. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om werknemers die gehoorproblemen hebben, maar ook om mensen met een stoornis in het autistisch spectrum of een verstandelijke beperking. Voor deze opdracht betreft het voor de gemeente Rotterdam alleen al 55 werknemers uit deze doelgroep. Scholten: “Van vorige aanbestedingen voor de fabricage en plaatsing van containers weten we dat de inzet van SROI leidt tot kwaliteit, tegen een goede prijs. In dit geval zetten we deze werknemers ook voor meer complexe werkzaamheden in, zoals het bedienen van een lasrobot. Uiteraard moet dat passen bij iemands mogelijkheden. Alle mensen die aan het werk gaan, hebben een achtergrond in de metaal of hebben hier affiniteit mee. Dat is ook nodig, want anders werkt het niet.” Ook de andere deelnemende partijen gaan op deze manier met SROI aan de slag. De producent, Waste Vision, zorgt ervoor dat de werk-

6 | GRAM #06 augustus 2019

nemers op de juiste plek aan het werk gaan, in overleg met hun begeleiders. Arbeidsontwikkeling was bovendien een belangrijk aandachtspunt in het aanbestedingstraject. In praktijk betekent dit bijvoorbeeld dat iemand zich blijft ontwikkelen zodat hij op dezelfde plek kan blijven werken, of dat een werknemer doorgroeit van bankwerker naar lasser. Volgens Scholten en Prins is het bijzonder om zoveel werknemers tegelijkertijd in het kader van SROI in te schakelen. Prins: “Het was een eis dat de leverancier ervaring had met het werken met deze doelgroep. In de selectiefase hebben we bij marktpartijen getoetst of het mogelijk is om zo’n grote groep mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te krijgen. Dat bleek geen probleem te zijn.” Duurzaamheid, circulariteit en innovatie zijn verder belangrijke uitgangspunten voor het ontwerp van de ondergrondse container. Als containers na een aantal jaren zijn afgedankt, krijgen onderdelen een tweede leven in nieuw te produceren containers. Ook voor bestaande containers die worden vervangen, geldt dat onderdelen opnieuw worden gebruikt. De nieuwe containers worden straks in Rotterdam gemaakt en vervolgens in de vorm van een bouwpakket naar de andere gemeenten vervoerd. Medewerkers zetten ze daar ter plekke in elkaar. Scholten: “Op die manier kunnen er bijvoorbeeld 25 containers tegelijk op een vrachtwagen naar Groningen, in plaats van slechts drie of vier en zijn we dus niet bezig met het vervoeren van een heleboel lucht.” Innovatie zal gedurende de hele contractperiode die acht jaar duurt, een grote rol spelen. Zo gaan Irado en de gemeente Rotterdam straks een proef doen met zichtbare volmelding van containers met behulp van led-verlichting. Als een bewoner met zijn vuilniszak aan komt lopen, ziet hij meteen dat een bepaalde container vol is en weet hij dat hij door moet lopen naar de volgende. “We willen gezamenlijk dit soort innovaties doorvoeren. Ook vragen we van de leverancier dat hij meedenkt en ontwikkelingen die hij tegenkomt in andere branches, vertaalt in toepassingen voor de ondergrondse containers”, vertelt Scholten. Als de proef slaagt, hebben de andere partijen daar weer profijt van.

Scholten: “Door het delen van die ervaringen en het aanbrengen van aanpassingen door de leverancier krijgen we een steeds beter product. Dat is ons doel.” OPENHEID EN VERTROUWEN Het aanbestedingsproces, vanaf het moment dat de deelnemende partijen wisten wat ze wilden tot de gunning van de opdracht afgelopen mei, duurde ongeveer een jaar. Het totale traject vanaf de eerste verkenningen, duurde ongeveer twee jaar. De verwachting is dat begin volgend jaar de eerste containers op straat staan. Scholten: “Als overlegvorm voor het proces hanteerden we de zogenaamde concurrentiegerichte dialoog, waarbij we tijdens een aantal bijeenkomsten de uitgangspunten samen vorm gaven en kwamen tot een product en afspraken waar iedereen zich in kon vinden.” Concurrentiegevoelige informatie blijft in deze overlegvorm vertrouwelijk. Rotterdam was in the lead omdat het de grootste belangen heeft en de initiator was. Vanuit elke deelnemende gemeente en inzamelaar was er een vaste contactpersoon die voor de communicatie zorgde en afstemde met de achterban. Scholten: “Samen hebben we ons over vragen gebogen als: welke innovaties zijn mogelijk? Hoe kun je het product circulair maken? Wat zijn de ideeën van de markt hierover? Dit hebben we meegenomen in de formulering van de opdracht.” Over het algemeen verliep het traject soepel, hoewel

het iets langer duurde dan verwacht. Scholten: “Naast commitment is openheid en vertrouwen in elkaar essentieel. Natuurlijk hadden we discussies over zaken als de kleur van de containers, de garantie en de levering, maar door zaken goed af te stemmen, kregen we steeds scherper wat we wilden.” Een dergelijk aanbestedingsproject voor ondergrondse containers met zoveel partijen en nadruk op circulariteit, duurzaamheid, innovatie en social return is uniek in Nederland, volgens Scholten en Prins. Scholten vat samen wat belangrijk is bij de overweging om nieuwe containers aan te schaffen. “Ga ervan uit dat het product nooit af is en blijf het doorontwikkelen. Maak daarbij gebruik van ervaringen in andere sectoren. De inzet van mensen met een arbeidsbeperking is voor een kleinere gemeente misschien moeilijk te realiseren, maar daarvoor kun je samenwerking zoeken met andere partijen. Middelgrote of grote gemeenten zouden hier sowieso oog voor moeten hebben. Kies tenslotte voor een passende strategie. Dat kan in de vorm van een dialoog zijn zoals wij hebben gedaan, maar het kan natuurlijk ook een traditioneel aanbestedingstraject zijn.” Scholten en Prins zijn beiden meer dan tevreden over het resultaat. Prins: “Zo’n proces en de uitkomsten die het oplevert, geven uiteindelijk veel meer voldoening dan gewoon een metalen product inkopen.”

GRAM #06 augustus 2019 | 7

DYNAMISCH INZAMELEN KENT HOOGUIT TECHNIEKHOBBELS

HALLO, DE AFVALBAK BLIEPT! TEKST PIETER VAN DEN BRAND BEELD NV REINIS

Slimme ICT maakt een efficiënte routeplanning. Containers geven een seintje als ze bijna vol zitten. Modern vernuft stelt gemeenten in staat sneller en makkelijker in te zamelen. De resultaten zijn vooralsnog prima, op wat technische hick-ups na.

wente Milieu liet in 2016 als een van de eerste gemeenten in ons land een volmeldingsysteem plaatsen in de zo’n 1300 ondergrondse verzamelcontainers voor restafval die zijn voorzien van elektronische toegangscontrole. Daarmee werd ‘dynamisch inzamelen’ werkelijkheid, vertelt coördinator

8 | GRAM #06 augustus 2019

centrale planning Raymond Degenhart op het bedrijfsbureau van het afvalsamenwerkingsverband van acht Twentse gemeenten. “Dynamisch inzamelen op volmelding houdt in dat we een container gaan legen zodra de vooraf bepaalde vulgraad is bereikt. Bij ons ‘meldt’ een container zich als er een aantal klikken of openingen van de trommel zijn bereikt.

De software die wij gebruiken, kan dit moment voorspellen. Containers die op een bepaalde werkdag geleegd moeten worden, worden verdeeld over het aantal beschikbare voertuigen. De containers die meer dan tachtig procent vol zitten, worden zeker geleegd. De zestig tot tachtig procent gevulde containers mogen mee, maar dat hoeft niet per se. Per voer-

tuig kunnen we een zo efficiënt mogelijke route berekenen, waarbij ook rekening wordt gehouden met het gewicht van een volle container, het laadvermogen van het voertuig en het feit dat we niet met lucht willen rijden. Dus het vertrekpunt ligt zo dicht mogelijk bij de eerste container, terwijl we de laatste container zo dicht mogelijk bij de verwerker oppikken.” Tot nu toe is Twente Milieu erg tevreden. “We hebben het aantal uren dat we kwijt zijn aan het legen van onze restafvalcontainers drastisch terug kunnen brengen”, zegt Degenhart, “en het gemiddeld gewicht per lediging is enorm toegenomen, naar rond de 450 kilo restafval.” Een concreet bedrag wil hij niet noemen, maar de ingebruikname van het systeem levert een besparing van twintig procent op zowel inzamelkosten als brandstofverbruik op.” Volgens de Benchmark Huishoudelijk Afval van NVRD en Rijkswaterstaat in 2017 loopt Twente Milieu landelijk gezien voorop. “Per aansluiting zijn we aan het inzamelen van fijn restafval in onze hoogbouwklasse de minste kosten kwijt.” Degenhart was niet bij de start van het dynamisch inzamelen betrokken, maar weet wel dat de betrouwbaarheid en bedrijfszekerheid van het systeem in de beginfase te wensen overlieten. “Maar de kinderziekten zijn er nu uit. Voor de leve-

rancier waren we ook de eerste gemeente. Onze chauffeurs waren in het begin sceptisch. Ze waren gewend vaste routes te rijden, en aan het eind van de week waren alle containers dan aan de beurt geweest. Maar dit is vele malen efficiënter. De chauffeur wordt van container naar container geleid zonder dat hij het gebied of de route hoeft te kennen. Bij sommige containers hoef je niet elke week te zijn.” Nog mooier, stelt Degenhart, zou het zijn als Twente Milieu het afval van de gemeenten bij elkaar in zou mogen zamelen. Nu moet het nog per gemeente bij de verwerker worden aangeboden. “Dat zou kansen bieden om het nog efficiënter te doen en meer CO2-reductie te boeken. En het is beslist interessant het systeem ook voor andere fracties in te voeren.” ZAKKENTELLERS ICT-specialist Albert Bijzitter van NV Reinis is eveneens te spreken over de geavanceerde software, waarmee het bedrijf de inzameling in Nissewaard op het Zuid-Hollandse eiland Voorne-Putten dynamisch stuurt. De zo’n 600 ondergrondse pmd- en papiercontainers in de hoogbouwwijken van de gemeente zijn met ultrasone dieptemeters uitgerust. De bijna 700 ondergrondse restafvalcontainers hebben zakkentellers. “In 2017 zijn we met de invoering van omgekeerd in-

zamelen meteen het diepe ingegaan met dit systeem en daar blind op gaan rijden”, vertelt Bijzitter. “Om afvaltoerisme en het dumpen van bedrijfsafval tegen te gaan, hebben we op de restafvalcontainers een pasjessysteem ingevoerd. Dan heb je automatisch een vulgraadmeting.” Het nog experimentele karakter van de opstartfase leverde begrijpelijkerwijs problemen op. Het grootste struikelblok was het ‘slim’ maken van de containers, aldus Bijzitter. “De monteurs van de leverancier wilden nog wel eens een serienummer door elkaar halen. Dan werden de verkeerde containers in het systeem gekoppeld, ondanks dat we de containers met hun GPS-coördinaten vooraf haarfijn in kaart hadden gebracht. Het duurde wel even voor we die Gordiaanse knoop hadden ontrafeld. De dieptemeters bleken daarnaast van slechte kwaliteit. Een kwart ervan gaf meteen storingen. Maar de meters die goed functioneerden, draaiden ook vlekkeloos. Maar ook die technische hobbel is genomen en we beschikken nu over een solide systeem. Zaak is dat je erbovenop zit en locaties waar veel klachten over zijn, goed volgt. De leverancier is beslist van goede wil, maar je moet het zelf uiteindelijk goed krijgen. Ik werk al jaren in de ICT en zie dat de markt voor dit soort nieuwe afvalsoftware nog niet volwassen is. De markt is bovendien dun gezaaid. Er zijn weinig aanbieders van totaaloplossingen.” De winst voor Reinis, aldus Bijzitter, is dat containers die geleegd worden, voor meer dan 85 procent gevuld zijn. “Dat is meer dan we hadden verwacht. Op die hoge vulgraad genereert het systeem ook zijn orders, en dat doet het al een week van tevoren. Zo realiseren we een hoge efficiency. Het enige risico dat we lopen, is dat we bij containers die snel vollopen, wel eens te laat komen. Die nemen we dan in een volgende shift mee. Dat moeten we nog finetunen.” MAASSTAD Rotterdam voerde in 2015 een proef uit in Rotterdam-Zuid met het legen van papiercontainers op vulgraadmeting. De sensor in de container zendt net als een vleermuis een ultrasoon geluid uit en meet elk uur hoe vol de container is.

GRAM #06 augustus 2019 | 9

Op basis van die informatie wordt gekeken wanneer welke container het beste geleegd kan worden en wordt vervolgens automatisch een efficiënte route gepland, die chauffeurs op een tablet te zien krijgen. De nieuwe manier van inzamelen bleek betrouwbaar en efficiënt: het aantal inzameldagen kon omlaag en de containers langs de geplande route bleken voor driekwart vol. De twee jaar lopende pilot gaf dan ook ‘verontrustend positieve resultaten’, zoals manager inzameling en hergebruik Bob Brussen het destijds uitdrukte. Zijn uitspraak had met name betrekking op de uitdaging de sensortechnologie uit te rollen op de schaal van de Maasstad. In november 2017 werd gestart met de uitrol van vulgraadsensoren naar zo’n 7000 containers voor glas, papier, pmd, textiel en restafval. Anderhalf jaar later kan Brussen melden dat het dynamisch inzamelen in Rotterdam-Zuid vol-

continu in bedrijf is. In de rest van stad is dat bij het resterende tweederde deel van het containerbestand nog niet overal een feit. “Zo’n operatie is geen sinecure”, benadrukt Brussen. “Op de Noordoever zijn we nu druk met het uitrollen van dynamische routes op basis van vulgraadmeting. Bij elke wijk merken we dat het enige tijd kost om de routes goed in te regelen. Daarnaast hebben we veel tijdelijke afvalcontainers vanwege onder meer wegopbrekingen. Dus we moeten goed in de gaten houden of daar sensoren in geplaatst zijn en of deze containers op de juiste manier in het systeem worden aan- en afgemeld.” Ook Rotterdam moet zijn chauffeurs meenemen in de omslag van vaste naar dynamische ophaalschema’s. “Bij onze chauffeurs zit veel stratenkennis. Het zijn vakmensen naar wie we graag luisteren.

Zo’n dynamische route wordt niet altijd als logisch ervaren. Op Zuid is er nu volop acceptatie, maar daar zijn we ook al langer bezig. Onze mensen zien dat ze routes rijden langs goed gevulde containers.” Brussen is nog steeds overtuigd van de kracht van dynamische routeplanning. “Ik blijf enthousiast. Als het systeem werkt zoals het zou moeten, hebben we een mooi instrument in handen voor een efficiënte afvalinzameling. Bij technologie blijf je hick-ups houden. Je moet de backoffice daarop inrichten. Als een sensor weigert, moet je wel langs gaan bij die container. Daar is een stevige data-analyse voor nodig. Maar ook dan komt de vakkennis van onze chauffeurs ons weer te hulp. Ze weten precies welke containers vaker geleegd moeten worden. Als zo’n container dan geen seintje geeft, meldt zo’n ervaren chauffeur wel dat het tijd wordt om daar ook even langs te gaan.”

Uw partner in duurzame mobiliteit maatwerkoplossingen voor duurzaam transport

www.eco-mobiliteit.nl | info@eco-mobiliteit.nl 0182 - 372 513 10 | GRAM 190x130mm.indd 1

#06 augustus 2019

2190000698-01vNVRD Gram aug 2019

03-07-19 09:01

PRIJSVRAAG CIRCULAIRE AMBACHTSCENTRA TEKST DAAN MIDDELKAMP BEELD RONALD VAN DEN HEERIK, HOLLANDSE HOOGTE

Het icoonproject van de transitieagenda: Circulaire Ambachtscentra. Een plaats waar hergebruik, reparatie, hoogwaardig recyclen en meer synergie tussen de actoren die hiermee bezig zijn hoog in het vaandel staan. Ingeleverde producten bij de milieustraat worden herboren bij de kringloop, het Repair Café en de werkplaats of gedemonteerd tot grondstof. Om deze ontwikkelingen kracht bij te zetten, is er vanuit het ministerie van I&W een prijsvraag uitgezet. Er kwamen veel reacties binnen, waaruit blijkt dat de circulaire economie zeker leeft bij gemeenten. Eind april 2019 ging de prijsvraag van start en tot en met 14 juni konden gemeenten hun plannen indienen. Met enkele handvatten, gegeven door het kernteam, en verschillende inspiratiebronnen werden plannen ontwikkeld gericht op hoe dit concept toegepast kon worden in de gemeente. Er kwamen in totaal 43 aanvragen binnen, met elk een eigen kijk op het concept. Deze plannen werden vervolgens beoordeeld door een jury bestaande uit vertegenwoordigers van NVRD, BKN, RWS, het Ministerie van I&W, VNG en Stichting Repair Café. De jury was onder de indruk van de kwaliteit en hoeveelheid van plannen en blij om te zien dat veel partijen zich op de circulaire economie hebben gestort. Het concept circulaire ambachtscentra was op veel verschillende manieren uitgewerkt. Er waren plannen gericht op verschillende schaalniveaus: milieustraat, wijk, stad en regio. Bij het ene plan werd het onderwijs nadrukkelijk betrokken of het sociale domein en bij de ander liet men juist veel over aan de markt. Sommigen richtten zich op alle afvalstromen in de milieustraat en anderen juist op het uitwerken van een business case rondom één specifieke afvalstroom. DE BEOORDELING Er waren kortom verschillende stromen te onderscheiden waar men in het plan de nadruk op had gelegd. Voor de beoordeling van de plannen werd er op vijf criteria gelet; 1. Hoeveel bouwstenen er werden betrokken bij het plan 2. Bijdrage aan levensduurverlening en hoogwaardig producten materiaalhergebruik 3. De mate van opschaalbaarheid naar andere gemeenten 4. Het betrekken van burgers en/of andere stakeholders 5. In hoeverre er samenhang of samenwerking was met het sociaal domein en/of onderwijs.

Per criterium kon men maximaal 10 punten verdienen. De onafhankelijke beoordelingen en scores zijn door de jury besproken voordat er een eindoordeel werd geveld. Na zorgvuldig beraad heeft de jury Almere, Amersfoort, Arnhem, BUCH gemeenten (Bergen, Uitgeest, Castricum, Heiloo), Goeree-Overflakkee, Hengelo, Hoeksche Waard, Maastricht & Meersen & Valkenburg a.d. Geul, Tilburg en Zwolle uitgeroepen tot winnaars van de prijsvraag. Vanuit de scores kon worden geconcludeerd dat veel van de plannen goed voldoen op de meeste criteria. Helaas stelt het budget grenzen aan het aantal plannen dat gehonoreerd kan worden. De jury hoopt niettemin van harte dat een aantal van de plannen die nu helaas buiten de prijzen is gevallen toch de middelen vindt om tot uitvoering te komen. HET VERDERE TRAJECT In september wordt er een bijeenkomst georganiseerd voor alle indieners van een plan. Tijdens deze bijeenkomst wordt het proces nog verder toegelicht. Rondom deze groep wordt een kennisnetwerk (community) opgestart, waarbinnen men elkaar op de hoogte kan houden, van elkaar kan leren en knelpunten kan oplossen over het ontwikkelen van een circulair ambachtscentrum. De bedoeling is om zo de energie vast te houden die is ontstaan tijdens het creëren van de plannen voor de prijsvraag. Ook inzendingen die buiten de prijzen zijn gevallen kunnen deel uitmaken van dit kennisnetwerk. Vanuit het kernteam Circulaire Ambachtscentra wordt het initiatief genomen om zoveel mogelijk kennisuitwisseling te creëren op verschillende onderwerpen: Voortgang van plannen, tussenrapportages, best practices, worst practices, juridische kaders en de rapporten van de haalbaarheidsonderzoeken. Aan alle goede inzendingen te zien, kunnen we met de Circulaire Ambachtscentra de komende jaren stappen zetten richting de circulaire economie en een afvalvrije samenleving. De prijsvraag heeft hier zeker een impuls aan gegeven. Nu is het tijd om de plannen verder te ontwikkelen en vervolgens uit te voeren! GRAM #06 augustus 2019 | 11

WALKING FLOOR CONTAINER MAAKT TEXTIELVERWERKING ZONDER KIEPOPTIE EFFICIËNTER TEKST MARTIJN KREGTING BEELD TWENTE MILIEU

Twente Milieu, verantwoordelijk voor afvalinzameling voor een kleine 500.000 mensen, greep vorig jaar de vervanging van een inzamelvoertuig voor textielafval aan om een nieuw concept in te voeren: een walking floor container waarbij textiel niet gekiept wordt maar aan de onderkant van de container ‘uitgeschud’ met behulp van bewegende vloerdelen. Grote voordelen: meer logistieke efficiency waardoor de extra investering zich meer dan terugverdient.

n 2018 nam Twente Milieu een nieuw voertuig in

Mensen blijven even veel textiel weggooien in zo’n textiel-

gebruik voor het inzamelen van textiel. De auto

container, dus moest die vaker geleegd worden. Dat kun je

wordt ingezet om textiel in te zamelen en te los-

niet met één auto doen.”

sen bij kringloopbedrijven Het Goed in Enschede en De Beurs in Tubbergen. Aangezien Het Goed een hal

Toen de vervanging van het containervoertuig aan de orde

heeft waar vanwege de hoogte niet gekiept kan worden,

kwam, is Twente Milieu dan ook in overleg gegaan met de

werd gekozen voor een zogeheten walking floor container.

textielsorteerder over een alternatieve aanpak. Punt hier-

De vloerplanken van deze container kunnen onafhankelijk

over: “In onze beleving moest het mogelijk zijn om met één

van elkaar bewegen, waarbij tijdens het lossen de lading

auto in één week al het textiel voor Het Goed op te kunnen

naar buiten schuift.

halen. Dat werd ons uitgangspunt.”

Er ging, zo vertelt wagenparkbeheerder Joop Punt van Twen-

Zoals aangegeven: de technologie voor een alternatief was al

te Milieu, geen eureka-moment vooraf aan het invoeren van

voorhanden. Zo zijn er voertuigen met een vaste walking floor

de walking floor container en het voor gebruik hiervan licht

opbouw. Dat bleek echter een tweeledig nadeel te hebben:

aangepaste voertuig. Het voor de textielinzameling gebruikte voertuig was acht jaar oud en toe aan vervanging. De

• De investering lag een stukje hoger, terwijl het niet 100

technologie op het gebied van containers was al bekend en

procent zeker is dat de looptijd van de overeenkomst

het voertuig zelf hoefde slechts licht aangepast te worden.

voor textielinzameling gelijk zal lopen met de afschrijvingsduur voor het voertuig.

“Het was een logisch moment om na te denken over meer

• Het voertuig is dan heel specifiek ingericht voor inzame-

dan alleen regulier vervangen. Dat doen we in principe altijd

ling textiel. Als het contract stopt, dan kun je er niet veel

bij vervanging van materiaal. We proberen dan een soort

anders mee doen. Denk daarbij aan beheer openbare

doorkijkje te maken naar het gebruik ervan in deze periode:

ruimte, zoals gladheidsbestrijding in de winter.

wat is er te verwachten aan veranderingen in afval inzameling en hoe moeten we daar op anticiperen met wat we nu

MEER FLEXIBILITEIT

aanschaffen. Zo’n investering moet tenslotte wel renderen.”

“Een auto met haakarm en kraan is veel breder inzetbaar dan een auto met vaste walking floor, dat was wel duide-

AANGEPASTE CONTAINER WAS TE KLEIN

lijk”, stelt de wagenparkbeheerder. “Je zet er dan wel een

Het grote probleem tot dan toe was de regelmatig benodigde

container op die niet kiept, maar het voertuig is veel bre-

inzet van een extra voertuig om het textiel in te zamelen be-

der inzetbaar. Zo heb je veel meer flexibiliteit.” Kortom: het

stemd voor Het Goed. Dat leidde tot logistieke inefficiency,

voertuig-concept stond al vast (kraan, haakarm). Met dat

aangezien er een aangepaste textielcontainer werd gebruikt

als volgende uitgangspunt ging Twente Milieu op zoek naar

met een lopende band om zonder te kiepen alsnog te kunnen

een walking floor container. En ook hier is er gewoon sprake

lossen. “Een groot voordeel van deze oplossing was dat we

van bestaande technologie.

toch automatisch in plaats van handmatig konden lossen bij deze textielsorteerder”, vertelt Punt. “Het grootste nadeel

Punt: “Kort door de bocht: de containervloer wordt hydrau-

was dat je veel concessies moest doen aan de beschikbare

lisch bediend, in lengterichting opgedeeld in planken. Als er

ruimte in de container. 37 kuub is normaal, nu hadden we

lading in zit en je wilt ledigen, schuiven de planken tegelijk

20 tot onze beschikking. Waar normaal één containervoer-

naar achter en één voor één terug. De lading schuift dan

tuig genoeg zou zijn, hadden we er nu ongeveer 1,3 nodig.

naar achteren. Dit is een repeterende beweging en zo loopt

12 | GRAM #06 augustus 2019

de inhoud in feite leeg. Dat werkt ook prima voor los gestort

Bij deze walking floor-container wilden we maximale inhoud,

materiaal, zoals turfmolmafval. Bij textiel is het verder een

37 kuub. Dat maakt de container zo hoog dat de chauffeur

voordeel dat de vloer het materiaal niet beschadigt – kwali-

op een hoog-sta-platform niet over rand heen kan kijken om

teit van textiel is namelijk belangrijk.”

te zien of de container leeg is.” Er waren hier twee opties: Één, het hoog-sta-platform moest nog hoger. En twee, er

Hoewel voor het chassis en de hoogbouw een EU-aanbesteding

moest een camerasysteem ter controle in de containerhoe-

gold, was de walking floor container een eenmalige investering

ken komen. Twente Milieu koos mede in het licht van eerdere

die ruim onder de EU-norm bleef – ook inclusief de back-up

ervaringen voor de camera's in containerhoeken. “We heb-

container. Hiervoor kon Twente Milieu in overleg met Het Goed

ben natuurlijk vooraf gekeken of dat goed werkt en dat bleek

op basis van vier offertes dus zelf een volledig vrije keuze in

het geval te zijn. Voor de chauffeur is het nu ook veiliger, die

maken. “Het enige verschil met de normale containerauto is

staat met beide benen op de grond.”

dat we nu voor één voertuig in het chassis een specifieke hydrauliekvoorziening nodig hebben. hydroliekstroom zit niet

INVESTERING TERUGVERDIENEN

standaard in elk containervoertuig. Verder is de auto verge-

Er wordt nu een kleine anderhalf jaar met de nieuwe voer-

lijkbaar met elke andere containerauto met kraan. Die hydrau-

tuig-container combinatie gewerkt. De gerealiseerde effici-

liekvoorziening is overigens redelijk makkelijk op te bouwen op

ency-slag is ruimschoots gerealiseerd, stelt Punt. “Vooraf

een auto”, dus de meerkosten waren zeer beperkt.”

was bepaald dat er dekking moest zijn voor het hogere uurtarief en dat verdienen we terug. Toch betekent dit niet dat

SCHRAPPEN HOOG-STA-PLATFORM

we de walking floor op grote schaal gaan inzetten. Gewoon

Voor elk containervoertuig is ook een hoog-sta-platform nodig,

kiepen blijft goedkoper. Dit is een beter alternatief voor lo-

zodat een chauffeur bij het kiepen kan overzien wat hij/zij aan

caties waar niet gekiept kan worden, mits je weet dat je de

het doen is. Dat kost extra geld en bovendien moet de chauf-

investering over voldoende jaren kunt uitsmeren.”

feur er ook open af klimmen. Twente Textiel probeert dat met het huidige wagenpark dan ook zo weinig mogelijk te doen.

Punt nodigt concullega’s vooral uit om zelf te komen kijken naar het systeem en te bepalen of en wat zij er mee kunnen.

Punt: “We hebben een hele serie bovenladers en die hebben al

“Kom kijken en rij met de chauffeur mee. Er zitten ook be-

standaard een camerasysteem in de hopper om te controleren

perkingen aan dit systeem en daar zijn we open in. Maar ik

of de container leeg is, met een beeldscherm bij de voet van

denk wel dat het goed is om dit soort concepten waar nuttig

de hooglader.

in hele branche neer te zetten.”

GRAM #06 augustus 2019 | 13

DIFTAR, WAT IS ER WAAR VAN DE PARADOX? TEKST DAAN MIDDELKAMP BEELD PETER HILZ, HOLLANDSE HOOGTE

‘De vervuiler betaalt, en goed scheiden loont’, dat is vaak het motto van diftar. Een financiële prikkel om mensen beter hun afval te laten scheiden. In sommige gevallen scheiden bewoners hun afval zelfs beter dan verwacht. Het gevolg: de inkomsten van het variabele tarief vallen lager uit en de tarieven stijgen om de begroting rond te krijgen. Bewoners kunnen dan het gevoel krijgen dat ze ‘gestraft’ worden voor hun goede gedrag. Dit wordt ook wel de Diftar-paradox genoemd. Op 6 juni organiseerde de NVRD in het kader van het VANG-programma een kennisbijeenkomst over dit onderwerp.

iftar kent verschillende varianten. Huishoudens betalen per kilo, per lediging van de mini-container, per keer dat ze een (ondergrondse) verzamelcontainer gebruiken, of ze betalen voor de aanschaf van een restafvalzak (de zogenaamde ‘dure zak’). Gemeenten die een vorm van diftar hebben ingevoerd

14 | GRAM #06 augustus 2019

zien allemaal een (flinke) afname van de aangeleverde hoeveelheid restafval. Bewoners voelen de financiële prikkel en gaan hun afval beter scheiden. Dit blijkt ook uit de cijfers. De CBS-gegevens over 2017 laten zien dat de 50 gemeenten die de VANG-doelstelling van 100 kg/inw restafval hebben gehaald, op één na, allemaal diftar hebben ingevoerd.

TEKORTEN De benchmark huishoudelijk afval laat ook zien dat gemeenten met diftar gemiddeld genomen lagere afvalbeheerskosten (dit zijn de kosten die onderdeel uitmaken van de totale afvalstoffenheffing) hebben dan andere gemeenten. Diftar maakt het mogelijk om de pijn van de stijgende kosten in het afvalbeheer te

verzachten. Toch komt het voor dat bij sommige gemeenten financiële tekorten ontstaan in de dekking van de heffing. Is dit te wijten aan diftar en treed er daadwerkelijk een paradox op of liggen hier (ook) andere oorzaken aan ten grondslag? Duidelijk is dat de kosten voor afval, ook zonder diftar, de laatste jaren stijgen. Nog los van de jaarlijkse indexering van de inzamelkosten is de verbrandingsbelasting fors verhoogd, worden gescheiden grondstoffen minder waard, gaat de vergoeding voor verpakkingen naar beneden, en verandert de kwaliteit van gescheiden stromen. Allemaal autonome ontwikkelingen die voor veel gemeenten aanleiding zijn de afvalstoffenheffing stapsgewijs te verhogen om deze kosten te blijven dekken. ZONDER DIFTAR Waar wringt dan de schoen met diftar beleid? En hoe kan je zorgen dat deze schoen wel goed past? Tijdens de kennisbijeenkomst is er een aantal mogelijke oorzaken besproken. De gemeenten Ede, Deventer en Gouda gingen verder in op deze casus. Belangrijk punt was de wijze waarop diftar binnen de gemeente was aangekondigd en toegelicht. Als dit vooral zou gaan over het goedkoper zijn of geld terugkrijgen dan lijkt dit op termijn moeilijk houdbaar te blijven. Alhoewel de tarieven vaak juist door het succes in de loop van de jaren zijn verlaagd, moeten ze nu weer omhoog. Door de autonome ontwikkelingen maar dus ook omdat er een punt ontstaat waarop de inkomsten uit het variabele tarief, als onderdeel van de totale begroting, te laag worden om een en ander dekkend te krijgen. Hoe meer afval wordt gescheiden, hoe minder afval wordt aangeboden. Vergeten wordt vaak dat de heffing laag is gebleven of zelfs verlaagd is. Zonder diftar zou de heffing nog verder moeten stijgen. Knellend wordt het als je met een hoog variabel tarief werkt en het daarmee een wezenlijk onderdeel vormt van de totale dekking. Het lijkt erop dat deze keuze voor relatief hoge variabele inkomsten een belangrijke factor is in het ontstaan van financiële problemen bij gemeenten. Waar het aantal aanbiedingen (en

dus variabele inkomsten) lager ligt dan is ingeschat, zijn de inkomsten voor de gemeente ook lager. INSCHATTING De gemaakte kosten binnen afvalbeheer bestaan voor het grootste deel uit vaste kosten; personeel, logistiek, verwerking en dergelijke, die slechts weinig of niet afnemen wanneer het aantal aanbiedingen lager is dan ingeschat. Daarom is het van belang om een realistische inschatting te maken van het aantal aanbiedingen en inworpen dat je als gemeente verwacht na het invoeren van diftar. Hiervoor zijn goede ervaringsgegevens beschikbaar.

DIFTAR WORDT VAAK NEERGEZET ALS EEN MANIER OM DE KOSTEN TE VERLAGEN, TERWIJL HET IN ESSENTIE EEN INSTRUMENT IS OM EEN IMPULS TE GEVEN AAN HET MILIEURESULTAAT.

Naast een reële inschatting van het aanbiedgedrag, is het ook belangrijk om goed na te denken over de kosten die je wil laten dekken door het variabele tarief: wat ‘stop je in het variabele tarief’. Zijn dit alleen de kosten die daadwerkelijk worden beïnvloed door het aanbiedgedrag van de bewoners (zoals de inzamelen verwerkingskosten van restaval)? Of kies je ervoor om de financiële prikkel steviger te maken door ook vaste kosten te laten dekken uit het variabele tarief. Hoe hoger het variabele deel van je heffing, hoe groter het risico op een tekort. Je kunt een dergelijke berekening ook niet toepassen en in de breedte kijken naar de heffing. Uiteindelijk gaat het er om dat de heffing als geheel kostendekkend is.

Zo zit de gemeente Ede er nu ook in. Daar wil men juist af van het variabele tarief als (vaste, belangrijk) kostendekkend element in de begroting. Ede initieert het plan om geen bestemming te koppelen aan de opbrengst van het variabele tarief. De financiële prikkel, op zichzelf, is dan functie van het (regulerende) variabele tarief. ‘De vervuiler betaalt’ gaat dan nog steeds op. Gemeenten met een relatiever lager tarief per liter laten geen lager resultaat op afvalscheiding zien. Hieruit is af te leiden dat de hoogte van het variabele tarief niet bepalend is. PERSPECTIEF Duidelijk werd tijdens de bijeenkomst dat de manier waarop dftar geframed wordt ook essentieel is voor de verwachtingen. Om het alleen vanuit een financieel perspectief te belichten is te beperkt en dat kan zelfs in je nadeel werken. ‘Maak diftar minder financieel’ is het advies van gemeente Deventer. Diftar wordt nu vaak neergezet als een manier om de kosten te verlagen, terwijl het in essentie juist een instrument is om een impuls te geven aan het milieuresultaat. Diftar zorgt voor minder restafval, waarbij huishoudens die goed scheiden worden beloond ten opzichte van bewoners die niet willen scheiden. Deventer ziet nu de hoeveelheid restafval stabiliseren rond de 85 kg/inw. Om deze hoeveelheid verder te laten zakken zijn er meer interventies nodig. Uit een proef met de inzameling van keukenafval blijkt dat met extra service extra kilo’s te halen zijn. Zonder diftar zou Deventer nu op een heffing van circa €300 zitten, dit is met diftar €230. Wellicht kan dit verschil aangesproken worden om ook het ‘hooghangende fruit te plukken’. Belangrijk is om bij kostenstijging duidelijkheid te geven over de oorzaken Diftar staat volop in de belangstelling. Dit blijkt ook uit het animo voor de bijeenkomst. Zowel ‘ervaren’ diftar-gemeenten als gemeenten die midden in de overweging zitten, waren aanwezig. De diftarparadox bestaat en is vooral ontstaan vanwege keuzes uit het verleden. Echter, er zijn manieren om de paradox te voorkomen.

GRAM #06 augustus 2019 | 15

Voor

21-9000-0287-01 Gram 2019 april

1_4_li_GRAM_190x62-C.indd 1

KANTOOR

FACILITAIR

POST & VERZENDEN

AFVAL

GESCHENKEN

14-03-19 15:27

MEUBILAIR

DIENSTEN

PROJECTEN

De inzamelmodule van goede komaf

CMY

Bestel nu eenvoudig online

De BonTon is gemaakt van gerecycled kunststof uit bouwen sloopafval en grofvuil. Begin vandaag nog bij u op kantoor met gescheiden afvalinzameling. 100%

100%

gerecycled

88%

1_2_li_GRAM_190x130-c.indd 1

16 | GRAM 190x62mm.indd 1

#06 augustus 2019

88%

minder COâ&#x201A;&#x201A;

10-07-19 10:39

21-9000-0449-01 NVRD GRAM 2019 aug

27-06-19 10:43

WIJ MAKEN WERK VAN CIRCULAIR TEKST MAX NARINX BEELD PLASTIC WHALE BY VEPA

Stop talking. Let’s start doing! Vanuit deze gedachte komen Plastic Whale en Vepa samen in actie tegen het plasticprobleem. Op uit gerecyclede plastics geproduceerde boten worden plastics uit de Amsterdamse grachten gevist om er daarna nieuwe hoogwaardige producten van te maken, zoals designersloepen of kantoormeubilair.

aarlijks vist Plastic Whale, samen met bedrijven, scholieren en toeristen, meer dan 40.000 PET-flessen uit de Amsterdamse grachten. Oprichter van Plastic Whale, Marius Smit: “Dat plastic mag niet meer afval genoemd worden, het vertegenwoordigt immers economische waarde. Door de

PET-flessen te upcyclen tot kantoormeubilair en hier gelijkgestemde afnemers voor te vinden, kunnen we samen wereldwijd impact ma-

ken.” Nederlandse meubelfabrikant Vepa maakt kantoormeubilair van de opgeviste plastics. WALVIS De PET-flessen worden verwerkt tot flakes. Van deze flakes wordt PET-vilt en PET-schuim gemaakt wat de basismaterialen zijn voor de collectie, ontworpen door LAMA Concept. Circulariteit was daarbij het uitgangspunt en de walvis de inspiratiebron. Yvonne Laurysen, mede-eigenaar van LAMA Concept licht toe: “Voor dit fascinerende zoogdier vormt de plastic soep een grote bedreiging. We hebben karakteristieke elementen van de walvis door vertaald naar de ontwerpen. Denk hierbij onder meer aan de look and feel van de kenmerkende huid, het vetweefsel en het indrukwekkende skelet.”

tenplastic. Fleur Hudig, Hoofd Corporate Citizenship NN Group: “Binnen NN Group bekijken we de mogelijkheden om bewuster om te gaan met het gebruik van plastic. Zo zijn we launchingpartner van het meubilair en hebben we samen met Plastic Whale een samenwerking met het Watersportverbond.” Ook Staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur & Waterstaat) heeft het kantoormeubilair in gebruik. Naast de producten wordt er volop bewustwording gecreëerd. Zo hebben inmiddels al meer dan 20.000 mensen naar plastic gevist in de Amsterdamse en Rotterdamse wateren. 100% MADE IN HOLLAND Om duurzaamheid te kunnen waarborgen, houdt Vepa haar productie bewust in eigen hand en eigen land. De milieu-impact door toedoen van transportbewegingen wordt op die manier tot een minimum beperkt doordat de meubels dichtbij de afzetmarkt gemaakt

Op deze manier zijn de Whale boardroom table, de Whale Tail chair,

worden. Bovendien zijn de producten zo ontworpen dat de onderde-

de Barnacle lamps en akoestische Whale Panels ontstaan. In één

len aan het einde van hun technische leven eenvoudig hergebruikt of

tafel gaan ruim 1.000 PET-flessen. In één lamp zijn dat er net iets

gerecycled kunnen worden. Tot slot wordt een deel van de opbrengst

meer dan 16. “Ook laten we ons eigen staalafval lokaal omsmelten

geïnvesteerd in het ontwikkelen van nieuwe projecten die het plas-

voor het onderstel van de stoel. We zijn hard op weg naar een af-

ticprobleem verder aanpakken. Voor meer informatie en het bestel-

valloze fabriek en zorgen er met deze collectie voor dat we ook het

len van het circulaire kantoormeubilair van Plastic Whale by Vepa:

afval van anderen verwerken”, aldus Janwillem de Kam, directeur

vepa.nl/plastic-whale-circular-furniture-by-vepa/

van Vepa. Een circulair product… Vepa, Plastic Whale en LAMA Concept laten zien dat door samen te

…is gemaakt van zoveel mogelijk gerecyclede materialen

werken het mogelijk is om van ‘afval’ hoogwaardige circulaire pro-

…is niet schadelijk of belastend voor mens, dier en milieu

ducten te produceren. Al vijftien toonaangevende bedrijven, waar-

…wordt gemaakt met hulp van hernieuwbare energiebronnen

onder JMT, Vrumona en Nationale Nederlanden (onderdeel van NN

…behoudt ook na de gebruiksfase maximale waarde

Group) vergaderen aan een boardroomtafel met stoelen van grachGRAM #06 augustus 2019 | 17

MEERWAARDE ARBEIDSPARTICIPATIE UITGEDRUKT IN HARDE EURO’S KLINKENDE MUNT DOOR SOCIALE WERKPLEK TEKST PIETER VAN DEN BRAND

Meer inzicht in de impact van het werk dat het bedrijf biedt aan mensen die moeilijk aan een baan kunnen komen. Dat was de wens van Meerlanden. Onderzoek naar ‘true pricing’, de impact van sociale werkplekken, levert het bewijs in harde euro’s op dat investeren in sociale arbeidsparticipatie loont. Nu nog wat gemeentelijke schotjes slechten.

rondstoffen- en energiebedrijf Meerlanden is een grote werkgever in de regio en biedt werk aan zo’n 500 mensen van alle werken denkniveaus. Tal van werkzaamheden die het bedrijf verricht, lenen zich goed voor uitvoering door mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt. Denk aan het werk in de kringloopwinkel in Hoofddorp (de Meerwinkel), in de gemeentelijke opruimteams voor zwerfafval, in het groenonderhoud en in de twee regionale sorteercentra voor afgedankte elektronica in De Kwakel (gemeente Uithoorn) en Schiphol. Het sorteer- en demonteerwerk leent zich goed om te kunnen re-integreren of een opleiding te volgen om vervolgens door te groeien naar een volledige baan buiten het bedrijf.

een achterstand op de arbeidsmarkt aan te tonen, ging Meerlanden aan de slag met ‘true pricing’. Deze term is afkomstig van het Impact Institute in Amsterdam, dat een berekeningsmethode heeft ontwikkeld om de maatschappelijke kosten en baten van een (bedrijfs)proces of product in beeld te brengen. Deze wetenschappelijk verantwoorde methode maakt niet alleen de maatschappelijke baten transparant, maar drukt deze ook uit in harde euro’s.

NORMAAL Dagelijks biedt Meerlanden aan meer dan 120 mensen werk die moeilijk aan een baan kunnen komen. De wens om werk voor mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt te creëren, is vastgelegd in de strategie onder de noemer ‘Meer mogelijkheden voor mensen’ met een groeidoelstelling naar 150 werkplekken. “Werk bieden aan mensen waar de arbeidsmarkt een afstand toe heeft, biedt enorm veel toegevoegde waarde”, zegt strategisch adviseur Diederik Notenboom van Meerlanden. “In eerste instantie voor deze mensen zelf. Het is meer dan alleen een baan. Het werk geeft veel voldoening en draagt bij aan het welzijn van mensen. Voordeel voor de maatschappij is dat mensen aantoonbaar minder vaak een beroep doen op sociale voorzieningen en gezondheidszorg. Zolang wij mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt als bijzonder blijven zien, wordt het nooit normaal. Maar zo bijzonder is het niet.” Notenboom vervolgt: “Een knelpunt voor Meerlanden was echter dat wij continu moesten verantwoorden waarom we deze werkplekken belangrijk vinden, terwijl dat voor onszelf niet meer dan logisch is. Maar blijkbaar was dat voor de gemeenten niet zo vanzelfsprekend, want er werd ook niet naar gehandeld.” Om de toegevoegde waarde van de 120 werkplekken voor mensen met

18 | GRAM #06 augustus 2019

Foto: Meerlanden

Het vorig jaar verschenen onderzoek maakt de positieve effecten van de investeringen van Meerlanden in sociale arbeidsparticipatie duidelijk zichtbaar. “Werken met deze doelgroep loont. Het levert aan alle kanten voordeel op”, vat Notenboom de resultaten samen. “Het werk vergroot niet alleen het welbevinden en het levensplezier van mensen, in zowel een participatiebaan als in het re-integratietraject gaan ze er ook financieel op vooruit. Maar het werk vermindert ook de kosten voor gemeenten en het vergroot de inkomsten voor het Rijk. Er zijn immers minder uitkeringen nodig. Gemeenten hebben als voordeel dat er in plaats van een uitkering een aanvulling gegeven wordt op het salaris van de deelnemers. Deze aanvulling ligt lager dan de uitkering. Het salaris levert het Rijk daarnaast loonbelasting op.”

tussen deze begrotingsonderdelen hebben een remmende werking. Dan helpt het, zoals wij in ons true pricing-onderzoek hebben gedaan, om de verborgen baten inzichtelijk te maken en te monetariseren. We hopen zo bij te dragen aan het slechten van de barrières. In de totale keten vallen onweerlegbaar besparingen te realiseren.”

POUWEL INBERG:

“HET ONDERBUIKGEVOEL ZEGT

NATUURLIJK OOK BIJ ONS ALLANG DAT

Met het financiële inzicht in de maatschappelijke baten van de werkplekken voor mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt gaat Meerlanden zelf in elk geval verder, aldus Notenboom. “Dit was geen eenmalige exercitie. We willen de benodigde informatie voor de impactmeting structureel vastleggen, waardoor een vervolgmeting eenvoudiger is uit te voeren. Op deze manier kunnen wij onze sociale waarde-creatie meten en verder vergroten. Dat is een belangrijk sturingsinstrument voor ons als bedrijf. Onze directie hecht daar veel waarde aan. We zien de voordelen om zo onze reïntegratieplaatsen beter in te vullen. Daarom gaan we dit instrument verankeren in onze bedrijfsvoering. Het levert zulke nuttige inzichten op.” Meerlanden werkt op dit moment samen met Twente Milieu, het Gelderse Dar en het Overijsselse ROVA aan een sectormodel, om de true pricing-methodiek toegankelijk te maken voor alle bedrijven in de branche.

HET ZINVOL IS OM MENSEN MET EEN

ACHTERSTAND OP DE ARBEIDSMARKT AAN WERK TE HELPEN.”

LEVENSGELUK In harde pecunia uitgedrukt is de impact op het welzijn per deelnemer op een participatie- of reïntegratiewerkplek 10 duizend euro, aldus de studie. Het financieel voordeel voor gemeenten en Rijk bedraagt 4000 euro per persoon. “Dat het effect in levensgeluk dermate groot was, heeft mij positief verrast. De maatschappelijke winst is vele malen groter dan de circa 1000 euro die de deelnemers aan het eind van de maand op hun loonstrookje hebben staan. Je kunt het vergelijken met het gevoel dat je krijgt, wanneer je opeens de beschikking krijgt over 10 duizend euro extra. En dat jaarlijks. Dat is het effect dat zo’n baan heeft, als je uit een uitkeringssituatie komt. Bovendien houden deze effecten lange tijd aan, omdat de deelnemers vanuit werk gemakkelijker doorstromen naar ander werk. Ook wat we arbeidsmarktfitheid noemen neemt toe. In feite hebben we zo naar onze aandeelhouders toe het glasharde bewijs van ons onderbuikgevoel geleverd.” De reactie van de gemeenten is ook positief, aldus Notenboom. “Ze zijn onder de indruk van het rapport. Het heeft echter nog niet opgeleverd dat we op dit moment alle 24 reïntegratieplekken in ons sorteercentrum voor e-waste bezet hebben. Slechts veertig procent is ingevuld. We hadden gehoopt dat het rapport gemeenten zou stimuleren meer kandidaten aan te dragen.” Dat de revenuen vooral bij het Rijk liggen is wel een knelpunt, stelt Notenboom. “Vanwege het financiële voordeel door de afdracht van loonbelasting zou je echter mogen verwachten dat het Rijk gemeenten meer gaat prikkelen om kandidaten uit de kaartenbak van de sociale dienst te halen. De focus bij zowel Rijk als gemeenten ligt op dit moment echter op participatiebanen en niet op re-integratie. Een ander dilemma is dat binnen de gemeente de kosten en baten vallen bij verschillende diensten en in verschillende onderdelen van de programmabegroting. De schotten

TWENTE MILIEU BEPROEFT TRUE PRICINGMODEL Het onderzoek van Meerlanden heeft inmiddels andere bedrijven in de sector geïnspireerd. Twente Milieu voerde eenzelfde studie uit voor Startpunt. Dit leerwerkbedrijf telt twaalf werkplekken voor mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt. Het werk bestaat uit reiniging, inspectie en onderhoud van ondergrondse afvalcontainers. Medewerkers krijgen een opleiding op MBO-1 niveau. Een aantal van hen is al doorgestroomd naar een reguliere baan. “Bij dit soort initiatieven wordt vooral naar de kosten gekeken”, vertelt manager BOR Ruben de Kruijff van Twente Milieu. “Met de true pricing-methode kunnen we de meerwaarde van deze investering aantonen. Niet alleen wat het de gemeentelijke aandeelhouders brengt, maar ook wat de revenuen in menselijk kapitaal zijn, dus het welzijn van de medewerkers zelf. Wezenlijk is dat de studie laat zien dat het op de lange termijn nog meer oplevert. Onze medewerkers worden duurzaam inzetbaar.” In euro’s uitgedrukt kwam de studie bij Twente Milieu per persoon op een bedrag van 11 duizend euro uit, vergelijkbaar met de resultaten bij Meerlanden.

GRAM #06 augustus 2019 | 19

DAR ONDERSCHRIJFT UITKOMSTEN TRUE PRICING “Het onderbuikgevoel zegt natuurlijk ook bij ons allang dat het zinvol is om mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt aan werk te helpen” aldus Pouwel Inberg, hoofd Advies en Relatiebeheer bij Dar. “Het is heel goed dat een wetenschappelijk onderbouwd onderzoek die meerwaarde nu ook aantoont. En dat ook in financiële zin. Iedereen verdient een werkplek in onze maatschappij.” Mensen die werken hebben minder zorgkosten, momenteel een groot probleem voor gemeenten, en gemeenten hoeven minder uitkeringen te verstrekken. “Gemeenten kunnen via ons soort bedrijven dus echt (financieel) voordeel behalen. Hierbij moeten we realiseren dat de financiële voordelen bij tal van partijen valt, van gemeente tot Rijksoverheid.” Dat is niet altijd inzichtelijk, maar dat maakt het onderzoek goed duidelijk. Dar zet in dit kader onder andere assistent-wijkvegers in. Zij pakken het zwerfafval aan en ondersteunen het Dar-personeel bij het afhandelen van meldingen. Zij rijden op een bakfiets door de wijk. Hierdoor spreken veel bewoners hen aan. “De assistentwijkvegers zijn de ogen en oren in de wijk als er iets opgeruimd moet worden. Deze inzet draagt bij aan de positieve beleving van bewoners. En ze zijn zelf erg blij en trots om dit werk te doen.” Foto: Dar

Verhuur van: Vuilniswagens

voor huisvuil en bedrijfsafval

Ondergrondse voertuigen Containerwagens Haakwagens Haakwagens met kraan evt. met pers

Strooiwagens

20 | GRAM #06 augustus 1_2_li_GRAM_190x130-c.indd 1

2019

27-06-19 10:48

NVRD DEED MEE AAN DE NATIONALE DENKTANK ‘BIJNA NIEMAND DENKT AAN GRONDSTOFFEN BIJ HET BEGRIP DUURZAAMHEID’ TEKST HETTY DEKKERS BEELD GEMEENTE ALMERE

De NVRD deed vorig jaar mee aan de Nationale Denktank over een circulaire economie. Rob Ravensbergen, destijds bestuurslid van de NVRD, was er nauw bij betrokken. “De deelnemers leerden van ons en wij van hen. Het was een positieve wisselwerking”, aldus Ravensbergen. De Nationale Denktank is een jaarlijks initiatief, met steeds een ander thema. In 2018 ging het over een circulaire metropool. Twintig jonge wetenschappers/studenten, uit allerlei vakgebieden, gingen op zoek naar circulaire oplossingen. Ze kwamen uiteindelijk met tien concrete ideeën, die de komende jaren uitgevoerd moeten gaan worden. Zo bedachten ze onder meer een educatieprogramma voor kinderen (SpaCe), een plan voor circulair bouwen (Bou), een Terugnameplatform en een burgerinitiatief dat winkels, producenten en consumenten stimuleert zuiniger met grondstoffen om te gaan (CollActive). De eerste actie uit CollActive staat al in de startblokken: eind dit jaar wordt iedereen opgeroepen minder uit te geven met de buycot ‘All I want for Christmas is… nothing new!’. GEZONDE AFVALBRANCHE Of alle ideeën in 2030 verwezenlijkt zijn, zoals de bedoeling is van de Denktank, is een kwestie van afwachten, geeft Ravensbergen toe. “Maar het hele proces is wel een belangrijke stap in de goede richting. Een van de bevindingen die mij het meest opviel, was dat in het regeringsbeleid en de publieke opinie duurzaamheid uitsluitend opgevat wordt als minder CO2-uitstoot en energietransitie. Bijna niemand denkt aan grondstoffen, als het gaat over duurzaamheid. Terwijl het verbranden van grondstoffen en materialen een enorme belasting is voor het milieu.” Positieve aandacht voor dat onderwerp is dus meer dan welkom. Volgens Ravensbergen was het voor de NVRD een logische keuze om mee te doen aan de Nationale Denktank 2018. “Uit een eerdere scenariostudie van de NVRD bleek

dat een circulaire economie de basis vormt voor een gezonde afvalbranche. Wil je groeien, dan moet je de circulaire branche verder onderzoeken. Dat is precies wat de Denktank gedaan heeft.” De wetenschappers/studenten van de Denktank kwamen vorig jaar op bezoek bij diverse afvalinzamelaars en gemeenten. “Ze hebben daar vragen gesteld, kennis opgedaan van de afvalbranche, gekeken hoe het werkt. Daar hebben ze veel van geleerd. Maar wij leerden ook veel van hen. Als vakspecialist kun je soms gehinderd worden door je kennis. Je hebt iets al eens geprobeerd, denkt te weten dat het niet werkt. Dan is het heel verfrissend als zo’n jonge wetenschapper met goede ideeën en onverwachte invalshoeken komt. Je denkpatronen kunnen erdoor veranderen. Het helpt ook als ze ingewikkelde vragen stellen. Ze daagden ons allemaal uit een stapje verder te denken dan we gewend zijn. Dat is nuttig voor onze branche.” CIRCULARITEITSSCAN De wetenschappers hadden op hun beurt steun aan de kennis van de NVRD-leden. “Wij waren hun klankbord. Ze hadden bijvoorbeeld een systeem bedacht om afgedankte elektrische apparaten terug aan te bieden bij de producenten. Wij konden ze erop wijzen dat zo’n systeem al bestond, namelijk Wecycle. De studenten hebben hun plan toen flink aangepast en geoptimaliseerd, zodanig dat de consument en de producent dichter bij elkaar worden gebracht. Nu loopt de inzameling nog over erg veel schijven, het plan van de Denktank heeft veel kortere lijnen.”

Ravensbergen was zelf afdelingsmanager Stadsvernieuwing bij de gemeente Almere toen de Denktank op oriënterend werkbezoek kwam. “Wij ontvingen bedrijfskundige deelnemers die duurzaamheid in de bedrijfsvoering wilden verbeteren. Welke koffiebekers gebruik je in de kantine, welke kantoorartikelen koop je in, welke toners gebruik je. Zo dienden we een beetje als proefkonijn voor hun onderzoek. Je beseft dan ook dat het eigenlijk vreemd is dat er wel een CO2-scan bestaat voor bedrijven, maar nog geen circulariteitsscan. De Denktank gaat daar mogelijk verandering in brengen.” De tien circulaire ideeën van de Nationale Denktank 2018 zijn na te lezen op https:// ndt18.nl/. Daar vindt men ook de contactgegevens van de bedenkers, zodat iedereen zich aan kan melden om een steentje bij te dragen aan het verwezenlijken van de actiepunten.

Rob Ravensbergen nam vorig jaar als bestuurslid van de NVRD deel aan de Nationale Denktank over circulariteit.

GRAM #06 augustus 2019 | 21

VOOR WIE MAKEN WE NU EIGENLIJK SCHOON? EN WAAROM? TEKST KEES KEIZER EN PETER VAN WELSEM

Gemeenten zijn erg druk met het zo goed mogelijk schoonhouden van onze buitenruimte. Ze halen zwerfafval weg, borstelen onkruid, legen iedere dag de afvalbakken en ga zo maar door. Het doel? Zorgen dat iedereen een mooie en prettige ruimte heeft. Maar slagen ze hier in? Zijn gebruikers van de buitenruimte tevreden? En welk beheeraspect vinden ze

eigenlijk belangrijk? Tijd voor inzicht!

eheerders zijn jaren druk geweest met het vergroten van de gebruikerstevredenheid via het realiseren van een afgesproken beeld (bijna standaard: alles in centrum op A en rest op B/C). We komen echter steeds meer tot de conclusie dat de gebruiker van de buitenruimte ondanks deze inzet niet altijd tevreden is. Of dat beeld B in de ene wijk wel zorgt voor tevredenheid maar in een andere wijk juist leidt tot klachten. Een andere veel gehoorde frustratie is dat een verhoogde inzet in beheer niet altijd lijkt te resulteren in meer tevredenheid. Conclusie: De technische of beeldkwaliteit is niet gelijk aan de tevredenheid van gebruikers. Gelukkig wordt daarom steeds vaker de beleving van de gebruiker van die ruimte het uitgangspunt. Niet de hoeveelheid zwerfafval of de lengte van het onkruid, maar de tevredenheid van de gebruiker met betrekking tot de hoeveelheid zwerfafval en het onkruid, wordt maatgevend. Dit is een belangrijk verschil omdat we er ook steeds meer achter komen dat de tevredenheid niet alleen door de mate van vervuiling wordt bepaald. Ook andere aspecten die iets zeggen over de zorg van de buitenruimte hebben veel invloed. Zo spelen het meldingsmanagement, de inrichting van participatie en wijze van comWijk A municatie over deze zaken een grote rol. Het worden daarmee niet alleen aspecten die gebruikers ontevreden kunnen maken, maar ook knoppen waaraan je kan draaien om de tevredenheid te vergroten.

Grote vraag is natuurlijk: Hoe krijgen we inzicht in wat gebruikers precies (on)tevreden maakt en in welke mate? Om gemeenten te helpen bij het beantwoorden van deze vraag is Rijkswaterstaat een kennistraject gestart: Het Toepassingstraject Beleving. Tijdens dit traject presenteert adviesbureau Keizer en Van Welsem onder andere de Standaardmeetmethode Beleving, die zij samen met het CROW hebben ontwikkeld. De methodiek geeft inzicht en een vertrekpunt voor beleving van gestuurd beheer.

22 | GRAM #06 augustus 2019

METHODIEK De beeldkwaliteit wordt bijna altijd gemonitord. De mate van tevredenheid echter niet. In het Toepassingstraject Beleving wordt deze tevredenheid door middel van interviews onderzocht. Bewoners en gebruikers van de buitenruimte worden door middel van een standaard vragenlijst gevraagd naar de mate van tevredenheid over de verschillende beheeronderdelen. Tevens wordt gevraagd naar hoe belangrijk men het beheeronderdeel vindt. Daarnaast worden er vragen gesteld die inzicht geven in de tevredenheid met de organisatie van bewoners- of ondernemerparticipatie, communicatie over beheer en de mogelijkheden en afhandeling van klachten over het beheer. TEVREDENHEID EN BELANGRIJKHEID In het beheer worstelen gemeenten vaak met de vraag: hoe verdelen we, met de gebruikerstevredenheid in gedachte, tijd en geld over de verschillende beheeraspecten? Met andere woorden, hoe verdelen gemeenten hun inzet zo, dat het de meeste impact

Tevreden 1 0,8

Afvalbak Frequentie 0,6

Verharding onkruid

Onbelangrijk -2

-1,5

Goten

0,4

Belangrijk

0,2

Groen onkruid -1

0,5

-0,2 -0,4 -0,6

0,5

Groen zwerfafval

1,5

Verharding zwerfafval

Groen hondenpoep

Verharding verzakt

Bijplaatsing

Verharding hondenpoep

-0,8 -1

Ontevreden

Figuur 1. In het onderzoek van Keizer en van Welsem naar beheer Verharding en Groen & Beplanting wordt tevredenheid en belangrijkheid gekoppeld. De figuur laat bijvoorbeeld zien dat mensen in deze wijk hondenpoep op verharding en verzakking belangrijk vinden en hierover ontevreden zijn.

heeft op de tevredenheid. De interviews geven hier veel inzicht in. Door zowel naar tevredenheid als belangrijkheid te vragen, ontstaat er een goed beeld van de wensen van de bewoners en gebruikers van de buitenruimte (zie Figuur 1). Het laat zien welke beheeraspecten relatief meer aandacht verdienen (verzakte straten en hondenpoep op verharding) en waar deze extra inzet mogelijk vandaan kan komen (verwijdering onkruid uit beplanting).

Meest belangrijk

Wijk A

Wijk B

Wijk C

Zwerfafval op straat

Hondenpoep op straat

Zwerfafval op straat

Hondenpoep op straat

Schone goten

Hondenpoep op straat

Afval naast de containers

Hondenpoep in het groen

Schone goten

Dumpingen van grof vuil

Afval naast de containers

Dumpingen van grof vuil

Zwerfafval in beplanting

Dumpingen van grof vuil

Afval naast de containers

Hondenpoep in het groen

Zwerfafval op straat

Zwerfafval op het gras

Zwerfafval in beplanting

Schone goten

Zwerfafval in beplanting

Onkruid in groen

RESULTATEN/DIFFERENTIATIE Minst Onkruid op straat Onkruid op straat Hondenpoep in het groen belangrijk Er wordt in Nederland nog heel weinig Onkruid in groen Onkruid in groen Onkruid op straat gedifferentieerd naar wijken. Gemeenten stellen een kwaliteitsniveau vast voor Figuur 2. alle wijken en vervolgens onderhouden In het onderzoek van Keizer en van Welsem naar beheer Verharding en Groen & Beplanting, zij alles op dit niveau. Maar niet iedere wordt het verschil in belangrijkheid tussen wijken inzichtelijk gemaakt. wijk heeft dezelfde behoeftes. Waar men in de ene wijk het onderhoud van de groenperken erg belangrijk vindt, is dat in de andere het aanpakken van bijplaatsingen. Door per wijk de interviews te houden, ontstaat inzicht in de verschillen en kunnen gemeenten meer gericht op de wijk beheren. TECHNISCHE KWALITEIT EN TEVREDENHEID Weten welke beheeronderdelen aandacht verdienen is niet het zelfde als weten hoe je dit doet. De informatie dat men de verwijdering van hondenpoep heel belangrijk vindt, en hier erg ontevreden over is, roept vaak de reactie op om hierop meer te gaan reinigen. Maar is dit wel handig? Er zijn immers meer knoppen waaraan gedraaid kan worden. Doordat de technische kwaliteit in dezelfde periode wordt vastgelegd als waarin de interviews worden gehouden, is het mogelijk hier een uitspraak over te doen. En dit levert vaak verrassende inzichten op. Als er bijvoorbeeld ergens geen hondenpoep ligt, dan is extra reinigen weinig effectief om de tevredenheid te verbeteren. Het geld kan dan beter besteed worden aan een communicatie-campagne. RIJKSWATERSTAAT HELPT Beleving gestuurd beheer gaat dus verder dan alleen het technische onderhoud. Het betreft ook het inrichten van participatietrajecten, het meldingsmanagement en heel belangrijk: de communicatie over al deze factoren naar gebruikers van de buitenruimte. Rijkswaterstaat ondersteunt gemeenten om meer inzicht te krijgen in hoe deze factoren precies de tevredenheid van gebruikers beĂŻnvloeden. In het Toepassingstraject brengen gemeenten aan de hand van een checklist verbetermogelijkheden in kaart en krijgen ze ook het gereedschap om dergelijke verbeteringen door te voeren. Beleving gestuurd beheer begint dus bij het Toepassingstraject Beleving. Voor meer informatie over deelname aan het toepassingstraject kunt u contact opnemen met Rijkswaterstaat via zwerfafval@ rws.nl

Optimaal zicht zonder spiegels

T: +31 (0) 88 7865300 W: www.wiegel.eu E: nl@wiegel.eu

GRAM #06 augustus 2019 | 23 1_4_st_GRAM_92x130.indd 1

01-07-19 17:16

DE LEDEN CENTRAAL “AFVAL IS EEN RELATIEF KLEIN BELEIDSTERREIN, MAAR HET HEEFT WEL IMPACT OP ELKE INWONER” TEKST HETTY DEKKERS In deze rubriek krijgen NVRD-leden een stem in GRAM. De NVRD is er immers voor en door leden. Deze keer aan het woord: Ellen Roza, adviseur recycling en circulariteit gemeente Apeldoorn. WAT HOUDT JE FUNCTIE IN? Ik ben verantwoordelijk voor beleidsontwikkelingen op het gebied van afval en circulariteit. Op dit moment zijn we heel druk met de uitrol van ons nieuwe afvalbeleid, het omgekeerd inzamelen. Onze inzamelaar Circulus-Berkel voert het uit, maar ik doe de aansturing en afstemming. Ook onderhoud ik de contacten met de gemeenteraad, het College van B en W en beantwoord ik vragen van inwoners. Er komt heel wat bij kijken, bij zo’n omschakeling. We hebben ook te maken met uitzonderingen. Mensen die dat willen, mogen bij ons een restcontainer houden, tegen extra betaling. En voor mensen die fysiek niet in staat zijn naar een ondergrondse container te lopen, houden we een ophaalservice in stand. Dat laatste doen we op basis van persoonlijke gesprekken en vertrouwen.

ook fijn is aan dit werk, is dat het heel direct over inwoners gaat. Afval is een relatief klein beleidsterrein, maar het heeft wel impact op elke inwoner. Iedereen heeft er mee te maken, iedereen heeft er een beeld bij én een eigen mening. WAAR STOOR JE JE AAN? Storen is een groot woord, maar ik kan me wel verwonderen over bepaalde dingen. Hoe gemakkelijk een product afval wordt bijvoorbeeld, in de beleving van de mensen. Eerst kopen ze iets en plotseling wordt het afval. Dan moet het ook meteen weg, als het even kan. Dumpingen en illegale bijplaatsingen blijven me ook verbazen. Zelf snap ik niet hoe je zoiets kunt doen. WELKE TIP WIL JE DE LEZERS VAN GRAM MEEGEVEN? Blijf je inzetten voor de positieve uitdagingen van je werk. En als je iets veranderd wil zien, neem dan zelf de handschoen op. Ellen Roza

WAT BETEKENT DE NVRD VOOR JOU? Voor mij is het een heel belangrijke informatiebron. Ik doe dit werk pas een jaar en ben vooral erg blij met de bijeenkomsten waar ik collega’s van andere gemeenten kan ontmoeten. GRAM vind ik een mooi en informatief blad. Deze rubriek, Leden Centraal, is ook leuk. Dan zie je de gezichten van mensen die met afval bezig zijn, dat maakt het wat persoonlijker. VOLDOET HET LIDMAATSCHAP AAN JE VERWACHTINGEN? Ja hoor. Laatst ben ik naar een bijeenkomst geweest speciaal voor jonge NVRD-leden. Ik ben zelf 32 jaar, mooi dat ze voor mijn doelgroep zoiets organiseren. Van mij mogen ze nóg meer uitwisselingen organiseren, eventueel online. Het contact met andere ambtenaren en inzamelaars vind ik waardevol. De NVRD is tevens een landelijke partner, dat is ook belangrijk. WAT ZIJN VOLGENS JOU DE BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINGEN BINNEN DE AFVALBRANCHE? Circulariteit, hoe gaan we naar een gesloten kringloop toe. Dat onderwerp interesseert mij het meest. En de zoektocht naar hoe we het gedrag van mensen kunnen beïnvloeden. Als je kijkt naar afvaldumpingen, onzuivere fracties of soms lage scheidingspercentages, dan valt er nog veel te winnen op dat gebied. WAT VIND JE HET LEUKSTE/MOOISTE AAN JE WERK? Ik vind het heel mooi dat ik een steentje bij mag dragen aan een betere wereld. Dat klinkt idealistisch, maar ik meen het echt. Wat

24 | GRAM #06 augustus 2019

NIEUWS HITTE VRAAGT EXTRA AANDACHT VOOR ONZE MENSEN BUITEN Via de website en social media hebben we aandacht gevraagd voor de collega’s buiten die tijdens de warme zomermaanden afval inzamelden. Hoewel er in de arbocatalogus voor de afvalbranche wel aandacht wordt besteed aan zomers weer, blijken veel van onze leden toch behoefte te hebben aan een hitteprotocol. Aangezien er voor de afvalen reinigingsbranche geen algemeen hitteprotocol bestaat, heeft de NVRD haar leden gevraagd om ervaringen over hoe om te gaan met extreem weer, te delen via vandergrift@nvrd.nl zodat de NVRD hier aandacht aan kan blijven besteden. Inmiddels hebben we een paar protocollen met maatregelen mogen ontvangen die onze leden toepassen om de hitte voor de mensen van de buitendienst draaglijker te maken. Dit zijn onder andere maatregelen als eerder op de dag beginnen, verstrekken van zonnebrand, extra drinkpauzes en het uitdelen van ijsjes. Een aantal NVRD-leden heeft aangegeven dat zij eerder zijn gaan inzamelen. Dit levert in de regel ook klachten van bewoners op die er aan gewend zijn hun afval op een bepaalde tijd buiten te zetten. Daarom is het heel belangrijk om hier goed over te communiceren (via apps en social media) en lokaal alvast aandacht en begrip te vragen bij inwoners voor onze medewerkers die in deze weersomstandigheden hun afval komen ophalen.

THEMABIJEENKOMST 'GOED WERKGEVERSCHAP: FLUITEND NAAR JE WERK!' De NVRD organiseert op 12 september een themabij-

NVRD STAKEHOLDER VAN SAMEN TEGEN VOEDSELVERSPILLING

eenkomst speciaal voor HR-en P&O-medewerkers. Heb jij een andere functie, maar zet jij je ook iedere dag

De NVRD is sinds kort stakeholder van de stichting

in voor de persoonlijke ontwikkeling van de medewer-

Samen Tegen Voedselverspilling (STV). Begin dit jaar

kers in jouw organisatie? Dan ben je natuurlijk ook van

is de campagne gestart om voedselverspilling tegen

harte welkom in Gelredome Arnhem.

te gaan. De NVRD draagt hier graag aan bij. Samen met andere stakeholders van STV delen wij de inten-

Tijdens deze bijeenkomst blikken we terug op het project

tie om sneller de verspilling van voedsel te minimali-

Route2020, het vervolg op het Sectorplan AMBOR. Route2020

seren, in de keten én bij de consument. Deze lande-

draaide om bewustwording van de medewerker. In dit project

lijke campagne komt voort uit de Taskforce Circular

is de communicatiecampagne Pak je Kansen! van start ge-

Economy in Food. Van 30 september t/m 4 oktober

gaan en werd er op 22 mei jongstleden een Vakdag geor-

vindt de Verspillingsvrije week plaats. Deze week

ganiseerd. Ook luisteren we tijdens deze themabijeenkomst

staat vanzelfsprekend in het teken van voedsel en het

naar de ervaringen van twee organisaties waar we tijdens

reduceren van onnodige verspilling. In de volgende

Route2020 een pilot draaiden. Wat hebben zij gedaan en ge-

GRAM verschijnt er nog een artikel dat hier verder op

leerd? En belangrijker nog: van welke lessen en middelen kun

ingaat. Wilt u meer weten of uw eigen initiatief gericht

jij gebruik maken? We blikken tijdens ‘Goed Werkgeverschap:

op reducering van voedselverspilling in uw gemeente

fluitend naar je werk!’ niet alleen terug. We kijken ook voor-

met ons delen, mail dan naar middelkamp@nvrd.nl.

uit. Door middel van diverse workshops laten we zien wat de NVRD voor jou kan betekenen in de komende jaren.

GRAM #06 augustus 2019 | 25

GEMEENTEN TEVREDEN MET VANG-SUPPORT

‘FIJN ALS EEN DESKUNDIGE EVEN MEE KIJKT’ TEKST HETTY DEKKERS BEELD AVRI

Iedereen wil zijn VANG-doelstellingen halen, maar hoe doe je dat? Soms helpt het als een buitenstaander even over de schouder mee kijkt. VANG-support is een regeling waarbij gemeenten of publieke inzamelaars gebruik kunnen maken van een extern bliksemadvies. De ervaringen

zijn veelal positief.

e gemeente Westland klopte aan bij VANG-support voor een advies over de mogelijkheden van nascheiding. “Wij hanteren al nascheiding voor een groot deel van de hoogbouw. Vooral de gemeenteraad wilde weten of uitbreiding zinvol was”, aldus Jacqueline Rogier, senior adviseur openbare ruimte van de gemeente Westland. Uit het advies van VANG-support bleek dat meer nascheiding Westland weinig op zou leveren. “Het is een goede aanvullende maatregel, maar uitbreiding zou in ons geval niet helpen om sneller de VANG-doelstellingen te halen”, aldus Rogier. “Wij vermoedden dat eigenlijk al wel, het is prettig dat er nu een onafhankelijk rapport ligt dat je aan de gemeenteraad voor kunt leggen. En voor jezelf is het ook een bevestiging uiteraard.”

VEEL WERK VERZET Ook beleidsadviseur Dico Kuiper (afval en duurzaamheid) van de gemeente Alphen a/d Rijn heeft niets dan lof voor de dienstverlening van VANG-support. “De adviseurs, wij hadden er twee, hebben in een paar dagen tijd enorm veel werk verzet.

Rogier is positief over de ervaringen met VANG-support. “We waren vrij snel aan de beurt en de adviseur is hier langs geweest om de situatie en de vraag goed te kunnen beoordelen. Dankzij zijn rapport weten we nu meer. Wat ik vooral prettig vind aan deze regeling is dat het de drempel verlaagt om een extern adviesbureau in te schakelen. Als je zelf iemand moet selecteren, ben je vaak lang bezig en weet je soms niet waar je het best terecht kunt. VANG-support zoekt dat voor je uit, ze dragen een aantal geschikte experts aan. We zijn echt heel tevreden over de regeling, ook over de snelheid waarmee we geholpen werden.”

COMMUNICEERT. MET DIE

26 | GRAM #06 augustus 2019

YASMINA PARODI: “COLLEGA’S EN GEMEENTEN SNAPPEN NU OOK BETER WAAROM JE DE BOODSCHAP OP DEZE WIJZE

KENNIS WORDT DE HELE ORGANISATIE WIJZER.” Vooraf dacht ik niet dat dat mogelijk was, zo’n deskundig resultaat in zo’n kort tijdsbestek. Dat verbaasde me echt.” Alphen a/d Rijn vroeg een scenarioberekening voor diftar aan. De gemeente overweegt diftar in te voeren, maar men vroeg zich af wat de gevolgen zouden zijn. Kuiper: “Uit het advies bleek dat diftar voor ons

inderdaad hogere scheidingspercentages op zou leveren én een kostenverlaging. Met diftar kunnen we de VANG-doelstellingen halen, aldus het rapport van de adviseurs.” Het prettige aan VANG-support vond Kuiper vooral de snelheid waarmee gewerkt werd. “In een paar dagen tijd analyseren ze het probleem en presenteren ze een serieuze doorrekening. Dat was echt geweldig. Wat ik ook positief vond, is dat we na de aanvraag zelf mochten kiezen uit drie offertes. Er werd je niets opgedrongen, je mocht zelf bepalen met wie je in zee wilde gaan. Ik kende toevallig één van de adviseurs, dat is meteen vertrouwd. Op een raadsinformatiemarkt kwam hij persoonlijk het rapport presenteren en toelichten. Dat is veel overtuigender dan wanneer je zelf je verhaal vertelt, als beleidsadviseur van de gemeente.” Kuiper heeft eigenlijk nog maar één wens: “Dit is zo’n goed idee, dat mogen ze vaker doen. Ik heb ook straatreiniging in mijn pakket, een ‘straatreiniging-support’ zou eveneens van harte welkom zijn. Het idee werkt gewoon heel goed, zo’n snel en professioneel advies van een onafhankelijke, externe deskundige.” GEDRAGSSPECIALIST Ook Avri is positief over VANG-Support. “Het is vooral fijn dat iemand met wat afstand naar je aanpak kijkt”, aldus Yasmina Parodi, strategisch communicatieadvi-

seur a.i. van Avri. “We hebben waardevolle feedback gehad van de adviseur, met heel veel praktische tips.” Avri had een communicatie- en motivatieplan uitgewerkt om de overgang naar omgekeerd inzamelen te begeleiden. “Inwoners moesten geïnformeerd worden over wat er voor hen ging veranderen en tevens gestimuleerd om hun afval beter te scheiden. Het kon geen kwaad, vond ik, om een gedragsspecialist even mee te laten kijken naar ons plan. Heel prettig dat dat kon, via de regeling van VANG-Support.” Parodi kreeg ondersteuning van een gedragsdeskundige, die vooral de boodschap aanscherpte voor de doelgroep die geen vertrouwen had in omgekeerd inzamelen. “Mensen die zwaar in de weerstand zitten, moet

je anders benaderen. De adviseur gaf ons op dat gebied handige tips, zoals keuzemogelijkheden bieden. Dat geeft mensen enig gevoel van autonomie terug.” De adviseur gaf ook advies over fotografie en vormgeving van het campagnemateriaal. “We gebruiken nu veel meer beelden, op advies van de gedragsdeskundige. Op ondergrondse containers kun je bijvoorbeeld veel tekst zetten over de soorten afval die erin thuishoren, maar een plaatje van een persoon die een blikje inwerpt, is veel krachtiger.” Op verzoek van Avri gaf de adviseur van VANG-support tevens twee lezingen over communicatie en gedrag. Een voor intern en een voor communicatieadviseurs van

de acht gemeenten die bij Avri aangesloten zijn. “Dat was heel verhelderend”, aldus Parodi. “Collega’s en gemeenten snappen nu ook beter waarom je de boodschap op deze wijze communiceert. Met die kennis wordt de hele organisatie wijzer.” VANG-SUPPORT Woordvoerder Koos van Dael van VANGsupport meldt dat het goed loopt met de aanvragen. “We zijn eind 2017 gestart om gemeenten te ondersteunen bij het halen van hun VANG-doelstellingen. In die tijd hebben we een kleine vijftig aanvragers kunnen helpen. Sommigen kloppen zelfs twee keer aan, want je mag elk jaar een advies aanvragen.” De regeling loopt tot eind dit jaar en is bedoeld om de adviesdrempel te verlagen voor gemeenten en publieke inzamelaars. Met VANG-support kunnen ze eenvoudig een second opinion krijgen voor een vraagstuk waar ze mee zitten. De onafhankelijk adviseur, die men zelf uit mag kiezen, gaat maximaal vier dagen aan de slag om het probleem in kaart te brengen en een oplossing voor te dragen. Een eis is wel dat het probleem ‘een kop en een staart’ heeft, het moet een afgebakend, concreet vraagstuk zijn. Van Dael: “Wij merken dat gemeenten dat juist wel fijn vinden. Soms zijn er zoveel vragen omtrent het halen van de VANG-doelstellingen, dat ze zelf ook niet meer weten waar te beginnen. Een aanvraag voor VANG-support dwingt ze een prioriteitsvolgorde te stellen.” De adviseurs die voor VANG-support werken, zijn allemaal inhoudelijke experts. “Ze hebben vaker met dit bijltje gehakt, weten ook hoe ze hun resultaten moeten presenteren. Omdat vreemde ogen dwingen, heeft hun presentatie vaak meer effect dan wanneer een interne beleidsmedewerker het zelf doet. Het kort invliegen van een externe deskundige heeft voor iedereen voordelen. Vooral in kleinere gemeenten is het aantal uren voor afval doorgaans beperkt, heel prettig als iemand dan even meekijkt.”

Communicatieadviseur Yasmina Parodi van Avri bij een container waarop bewust meer beeld en minder tekst is gebruikt.

Gemeenten kunnen tot eind dit jaar een VANG-support aanvragen. Daarna is het afhankelijk van de budgettering of de regeling verlengd wordt. VANG-support is onderdeel van VANG-hha. Voor meer info: www.vang-hha.nl.

GRAM #06 augustus 2019 | 27

INWONERS HENGELO MASSAAL IN DE RIJ MET ETENSRESTEN TEKST SANDER WAGEMAN BEELD GEMEENTE HENGELO

Dat je met een ouderwets idee soms moderne problemen kunt oplossen, bewijst de voedselfiets in Hengelo. In juni 2016 zijn ze daar gestart met een project waarbij de schillenboer weer in oude glorie is hersteld. En er wordt succes geoogst zo blijkt drie jaar later, want inwoners staan massaal in de rij om hun emmertje etensresten in de bakfiets te kieperen. Er wordt stiekem al gedacht aan een stadsbrede inzet van deze nostalgische manier van vuilnisinzameling.

e Hengelose Es is een wijk in Hengelo met relatief veel hoogbouw, een laag gemiddeld inkomen en juist weer een hoog gemiddeld aantal kilo’s restafval per huishouden. En aangezien de Twentse gemeente met diftar werkt, is een plek om etensresten gescheiden in te zamelen meer dan welkom. Althans, met dat idee is Hengelo op deze plek en op drie andere locaties (duurdere appartementen en binnenstad) gestart met een pilot waarbij drie maal per week iemand met een bakfiets langskomt om etensresten van bewoners op te halen. Maar wat is er drie jaar na de start van de ambities terecht gekomen? Volgens Eva Koel, communicatieadviseur bij de gemeente Hengelo, is de voedselfiets een groot succes en nu al niet meer weg te denken uit het straatbeeld. “We zijn begonnen met negen bak-

28 | GRAM #06 augustus 2019

fietsen en met het uitdelen van 400 emmertjes van 4 liter. Maar in de loop van de tijd kwamen er steeds meer aanvragen van mensen die ook mee wilden doen. We hebben op een gegeven moment moeten zeggen dat we vol zitten. Het aantal bakfietsen dat we hadden kon de vraag gewoon niet meer aan en ook de capaciteit van de composteermachine had zijn maximum bereikt.” Er waren toen al twee elektrische bakfietsen aan het wagenpark toegevoegd (“Want de anderen trappen toch best wel zwaar”), er waren niet één maar twee zogeheten rocket composters beschikbaar en het werkgebied was vergroot van drie naar vier locaties. RESULTATEN De resultaten spreken voor zich. Gemiddeld wordt er per huishouden zo’n 2,5 kilo per week opgehaald. Het gaat dan om etensresten die anders in de vuilverbrander terecht komen. Wel zit-

ten er verschillen tussen de deelnemende wijken. Zo scoorde de binnenstad met gemiddeld 1,6 kilo per huishouden per week wat minder goed dan bijvoorbeeld de wijk Hengelose Es waar gemiddeld 1,9 kilo wordt opgehaald. In het centrum is het verloop wat hoger en de betrokkenheid bij de buurt wat minder. Projectleider Auke Doornbosch, ook van de gemeente Hengelo: “En dat het gewicht in Hengelose Es wat hoger ligt, zou wellicht kunnen komen doordat er meer verschillende culturen in de wijk wonen. In sommige gezinnen wordt veel gekookt en daardoor worden uiteindelijk ook relatief meer etensresten weggegooid.” Het beste scoort echter de locatie Thiemsland (3,1 kg pp/pw), waar meer duurdere koopappartementen, meer oudere inwoners zijn te vinden en de intrinsieke motivatie om een steentje bij te dragen aan een beter milieu als een factor van belang kan worden gezien. Een cruciaal onderdeel van het project is de inzet van mensen van de sociale werkvoorziening (SWB). Zij bemensen de bakfietsen en staan op maandagen, woensdagen en vrijdagen zo’n anderhalf tot twee uur op een locatie om mensen de kans te geven hun emmertje te legen. Koel: “Het is heel belangrijk dat

Het college van Hengelo wil het project dan ook met nog eens drie jaar verlengen. En dat is goed nieuws, want die periode denken Koel en Doornbosch nodig te hebben om de puntjes op de i te zetten en om meer data op te halen.” Projectleider Doornbosch vertelt dat Hengelo onder meer overweegt om de tijden dat de voedselfiets op locatie staat, te willen verkorten. “Daardoor zouden we het aantal tijdstippen dat we met de voedselfiets op pad gaan, juist weer kunnen vergroten. Dat is interessant, omdat we zo ook kunnen zien of we na de komende drie jaar met vijftien bakfietsen de hele stad kunnen bedienen.” KOSTENDEKKING Verder hoopt Hengelo de komende periode te kunnen gebruiken om meer data te verzamelen. Koel: “Mede vanwege de Privacywet is het nu heel lastig om op deelnemerniveau te zien hoeveel iemand daadwerkelijk naar de voedselfiets brengt. Voor de communicatie zou het wel handig zijn om daar meer over te weten.” Het is belangrijk dat Hengelo goed beslagen ten ijs komt voordat het project over de hele stad wordt uitgerold, omdat in sommige andere steden de schillenboer minder succesvol was. In Apeldoorn bijvoorbeeld werd een variant met kleine wagentjes beëindigd toen bleek dat de kosten te hoog

AUKE DOORNBOSCH: “ALS JE HET PROJECT STRAKS VOOR DE HELE STAD UITROLT EN JE HOEFT DAARDOOR NOG MAAR VIER KEER PER JAAR LANGS TE KOMEN VOOR TUINAFVAL (DE ETENSRESTEN BEN JE IMMERS AL KWIJT) DAN BEN JE STRUCTUREEL GOEDKOPER UIT.” er iemand bij is om te zien wat er precies wordt ingeleverd. We willen namelijk zo zuiver mogelijke etensresten. Dat is het beste te composteren. De mensen van SWB hebben in dat opzicht een belangrijke controlerende taak.” De etensresten worden met behulp van twee rocket composters gefermenteerd en in slechts een week tijd komt er al compost voor het lokale moestuinencomplex uit. “Ook die composteermachines zijn een belangrijk onderdeel van dit project, want hun capaciteit is bepalend voor hoeveel we maximaal kunnen ophalen.” SOCIALE COHESIE Er is nog een ander voordeel aan de voedselfiets. De aanwezigheid van de schillenboer blijkt namelijk de sociale cohesie in de buurt te versterken. Koel: “Het is echt heel leuk om te zien hoe mensen naar de bakfietsen komen om een praatje te maken. Soms hebben ze helemaal niets in hun emmertje.” Doornbosch voegt daaraan toe dat de Universiteit van Amsterdam onderzoek heeft gedaan naar het effect van de Hengelose schillenboer op de buurt. “De conclusie was dat de sociale binding in de buurt groter wordt door de aanwezigheid van de voedselfiets. En dat is toch een belangrijke bijvangst. Zeker op de locaties waar veel oudere mensen wonen.”

waren. Doornbosch over de kostendekkendheid in Hengelo: “Het ligt er aan hoe je naar de kosten kijkt. Als je enkel het opgehaalde aantal kilo’s in ogenschouw neemt, dan is het een heel duur systeem. Maar als je het project straks voor de hele stad uitrolt en je hoeft daardoor nog maar vier keer per jaar langs te komen voor tuinafval – de etensresten ben je immers al kwijt - dan ben je structureel goedkoper uit.” Gemeenten die ook geïnteresseerd zijn in de Hengelose voedselfiets kunnen na de zomer een expertfolder aanvragen. Daarin staat alle informatie over het project.

VOLGENDE STAP: INZAMELING TUINAFVAL Een volgende slag die Hengelo wil slaan is met de inzameling van tuinafval. Volgens projectleider Auke Doornbosch is het belangrijk om die stroom los te zien van groente- en fruitresten. “Etensresten zijn veel minder bruikbaar als ze gemengd zijn met blad of snoeiafval.” Om met die laatste categorie toch iets te doen willen we het gaan verhakselen en er bladferment van maken. Dat is dan weer te gebruiken als bodemverbeteraar.”

GRAM #06 augustus 2019 | 29

NOVITEITEN AFVAL- EN REINIGINGSBRANCHE Europese primeur E-trucks Europe waterstof vuilniswagens Baetsen-Groep en Cure Afvalbeheer gaan afval inzamelen met een waterstof aangedreven inzamelvoertuig, gebouwd door E-Trucks Europe, in de regio Eindhoven. In april zijn de voertuigen bij het Gemeente huis in Veldhoven gepresenteerd, in aanwezigheid van de wethouders duurzaamheid van de Metropoolregio Eindhoven. Deze demonstratie is de eerste in een reeks van tien in Europese steden. Baetsen-Groep en Cure Afvalbeheer investeerden in deze innovatieve en zero-emissie voertuigen. De voertuigen zijn gebouwd door het Kempische E-trucks Europe, met ondersteuning van Hydrogenics. Beide waterstofvoertuigen zijn de eersten in Europa (samen met een truck in Groningen), die een kenteken kregen en die in de normale dienstregeling van de afvalinzameling gaan meedraaien. De bouw en demonstratie van deze vuilniswagens valt binnen het project Life 'N Grab Hy!, dat gecoรถrdineerd wordt door WaterstofNet.

manier, in co-creatie met bedrijven, lineaire materiaalketens circulair te maken. Een goed voorbeeld van een transparante circulaire keten is de inzamelmodule van BonTon. Voor de productie van deze module is gerecycled kunststof (polypropyleen) uit grofvuil en bouwen sloopafval gebruikt als basismateriaal. Daarnaast is de inzamelmodule, door gebruik van een plastic monostroom, volledig recyclebaar na gebruik of beschadiging. Op Circulairinbedrijf.nl is inzichtelijk gemaakt dat de BonTon 100% gerecycled is en dat er bij de productie 88% minder CO2 is uitgestoten. Deze transparantie over de mate van recycling en uitstoot geldt voor alle producten in de webshop. Via circulairinbedrijf. nl kunnen bedrijven vandaag nog starten met de realisatie van hun duurzaamheidsambities. Dit kan al met de aankoop van bijvoorbeeld circulaire koffiebekers of papier, maar ook met een totaal advies en begeleiding in de uitvoering.

Compacte Goupil G2 Onthulling E-Truckseurope waterstofvrachtauto's Baetsen-Cure. foto Jurgen van Hoof

Circulair ondernemen met Circulairinbedrijf.nl Ieder bedrijf kan vandaag nog beginnen met circulair ondernemen. Circulairinbedrijf.nl helpt ondernemers en organisaties daarbij door hun aangeleverde afval terug te brengen naar de grondstof, deze te verwerken en daar weer nieuwe producten van te maken. Deze nieuwe producten zijn ook verkrijgbaar in de webshop van Circulairinbedrijf.nl, dit maakt de cirkel rond. Het circulaire assortiment is er op gericht om organisaties te helpen hun CO2-footprint te verlagen. Het doel is om op deze

30 | GRAM #06 augustus 2019

elektrische

bedrijfswagen

De compacte Goupil G2 is de ideale partner voor onder andere groenonderhoud, stadsdistributie, campings en vakantieparken. Door zijn compacte buitenmaten en kleine draaicirkel kan deze elektrische bedrijfswagen op plaatsen komen waar een traditionele auto niet kan komen.

Door de eenvoudige bediening kan bijna iedereen ermee rijden. De Goupil G2 heeft een cabine waar twee volwassen personen goed in kunnen zitten. Aan de achterzijde zijn tal van opties mogelijk. Denk bijvoorbeeld aan een open laadbak met opzetschotten of een dichte bak voor bijvoorbeeld bedlinnen. Inl. www.eco-mobiliteit.nl/site/de-nieuwe-goupil-g2

Semi-ondergrondse containers van Deep Waste Collection Sinds 5 jaar is Deep Waste Collection actief in leveren van semi-ondergrondse containers in de BeNeLux, Duitsland en Frankrijk. Naast de standaard semi-ondergrondse containers uitgevoerd met draagzak, is nu ook een vernieuwde kunststof binnenbak verkrijgbaar. Deze binnenbak is bedoeld voor klanten met nat en/of vies afval, bijvoorbeeld restaurants of andere horecagelegenheden.

De kunststof binnenbak heeft een vochtopvang waardoor lekken van vocht in de buitenbak is uitgesloten. Deze kunststof binnenbak is te ledigen met behulp van een 3-haak opnamesysteem of Kinshofer systeem. De bewegende scharnieren voor het openen van de binnenbak zitten aan de buitenzijde van de bak, hierdoor kan er geen afval achter blijven steken, dus de volledige ruimte van de binnenbak kan worden benut. De container kan worden voorzien van een registratiesysteem. Met dit systeem kan men niet alleen zien wie er afval heeft gestort, maar kan ook de status van de container gecontroleerd worden. Bijvoorbeeld hoe vol de container is. Hiermee zou men het juiste ledigingsmoment kunnen bepalen. Benieuwd naar alle mogelijkheden? Neem contact op via e-mail info@deepwastecollection.com of telefoon 06-24853309.

NOVITEITEN AFVAL- EN REINIGINGSBRANCHE Sproei-installatie van GMR

Sidcon gaat hoogbouw uitdaging aan

Innoveren in logistiek met TWS

Voor de gladheidbestrijding van voet en fietspaden met pekelwater (NaCl 21%) biedt GMR een nieuwe sproei-installatie. Deze compacte installatie heeft een kunststof behuizing, om roestvorming te voorkomen en is voorzien van twee compartimenten. Het eerste compartiment is voor de opslag van vloeistof en voorzien van schotten om de vloeistof in balans te houden tijdens het vervoer. In het tweede compartiment zijn de pompen, gel accu en slangen geplaatst. De sproei-installatie heeft vier sproeikoppen die onafhankelijk van elkaar kunnen worden bediend, hierdoor kan er maximaal drie meter en minimaal één meter breed gewerkt worden. De installatie kan zeven uur volcontinu sproeien, voordat de onderhoudsarme accu moet worden opgeladen; hiervoor wordt een krachtige druppel acculader mee geleverd. Voor de veiligheid zijn een zwaailamp en reflecterende stickers standaard aanwezig. Optioneel zijn de spuitlans en dompelpomp. De spuitlans is handig om moeilijk bereikbare plaatsen te besproeien, zoals tourniquet poortjes of trappen. En als er onderweg bijgetankt moet worden is de dompelpomp een uitkomst. De getoonde uitvoering heeft een tankcapaciteit van 300 liter en is afgestemd om geplaatst te kunnen worden in een elektrisch aangedreven Stint, de pick-up versie. Inl. www.strooien.nl

Gescheiden inzameling bij hoogbouw is een uitdaging. Sidcon bracht onlangs twee nieuwe producten op de markt, waarmee bewoners van appartementen eenvoudig hun pmd en keukenafval kunnen scheiden. De pilots gaven positieve resultaten. In de gemeente Oldambt zijn inmiddels de eerste Presstation Compact containers voor pmd aangeschaft en in gebruik genomen.

Een softwareoplossing die gedragen wordt door medewerkers, leidt tot verbeterd inzicht in operationele vraagstukken én kwaliteitsverbetering brengt voor de stad. Deze toepassing wordt al meerdere jaren gebruikt door steden in Nederland en ver daarbuiten. Hoe? Door slimme sensoren te monteren in containers, die weten wanneer een container vol raakt en voorspelt wanneer deze geleegd moet worden. De softwareoplossing van TWS zorgt voor ingeplande voertuigen en houdt rekening met beperkingen in een stad maar ook met de werktijden van de medewerkers. Met deze oplossing voorkomt u overvolle containers en extra inzet van voertuigen en spaart u tegelijkertijd het milieu en uw stad. TWS optimaliseert dagelijks honderden inzamelroutes van steden die gebruik maken van deze oplossing. De sensoren werken draadloos en kunnen tegen een stootje; ze zijn IP67 gecertificeerd en communiceren via internet. Via een webportal en mobiele applicatie hebben alle medewerkers de informatie die nodig is om effectief te kunnen werken en de gestelde doelen voor hun stad te bereiken. Inl. www.totalwastesystems.nl

De Freshstation Organic is een metalen geïsoleerde cocon, voorzien van een koelelement en ozongenerator. Doordat dit product in of vlakbij het appartement staat kost het de bewoner zeer weinig moeite om het afval weg te brengen. Sterker nog, men kan 24 uur per dag, 7 dagen in de week van het organisch keukenafval af. Mede daardoor blijkt dat de kwaliteit van het gescheiden afval toeneemt en dit is een groot voordeel bij de verdere verwerking. Speciaal voor deze gft-afvalcontainer heeft Sidcon een compacte ozongenerator ontwikkeld. Hierdoor verdwijnt de geur van het organisch afval. Dus geen nare luchten meer en ook het ongedierte blijft weg. De Presstation Compact is een andere noviteit, die ook aansluit bij de behoefte om meer circulair in te zamelen bij hoogbouw. Dit product is ontwikkeld om in de hoogbouw goede scheidingsresultaten voor plastic, metaal en drankenkarton (PMD) te behalen. Door het slimme persmechanisme zamelt de Presstation Compact 10 keer meer afval in dan een gewone minicontainer. Inl. www.sidcon.nl

GRAM #06 augustus 2019 | 31

Uw terrein is uw visitekaartje U wilt graag dat uw terrein er iedere dag piekfijn bij ligt. Afval mag geen afbreuk aan doen aan de uitstraling. Daarom wilt u inzamelmiddelen die gebruikers van uw terrein uitnodigen afval (gescheiden) in te zamelen, maar niet de uitstraling nadelig beïnvloeden. Deep Waste Collection levert de nieuwste generatie semi-ondergrondse afvalcontainers. De belangrijkste eigenschappen van dit concept zijn door ons aantoonbaar verbeterd. Twee derde van de container bevindt zich onder de grond, het grootste deel van de container is uit het zicht. Het deel dat zich boven de grond bevindt, kan aan iedere stijl worden aangepast. Zo sluit de semi-ondergrondse container altijd aan bij de uitstraling van uw terrein. Laat u verrassen door onze vele mogelijkheden en uitvoeringen. Deep Waste Collection is een bedrijf met een schat aan ervaring, onze producten worden reeds jaren verkocht in de Benelux.

www.deepwastecollection.com - info@deepwastecollection.com 0031 - 6 2485 3309 of 0031 - 6 2310 6428 21-9000-0431-01 NVRD GRAM 2019 aug

190x130mm.indd 1

01-07-19 13:50

BOR-Vision

BOR-Vision, eenvoudig meer controle

BOR-Vision geïntegreerd in uw ICT-landschap

Voor overzicht en inzicht in uw projecten en planning rond Beheer Openbare Ruimte. Groene software geïntegreerd in uw ICT-landschap.

Centraal financieel / HRM

BOR-Vision

Afval inzameling

Beheersoftware

Grafisch taakgestuurd werken

Digitale kaart / GIS

Meer informatie: T +31 (0)172 23 54 44

32 | GRAM #06 1augustus 1_2_li_GRAM_190x130.indd

2019

21-8000-1344-02 NVRD GRAM 2018 dec

www.bor-vision.nl info@infogroen.com

29-11-18 17:09

NOVITEITEN AFVAL- EN REINIGINGSBRANCHE Nieuw in het wagenpark van Uitenhage Uitenhage heeft recent drie nieuwe vuilniswagens in bedrijf genomen. Alle drie de voertuigen zijn DAF’s CF 300 FAG DC, Euro 6 met gestuurde voorloopas. De nieuwe CF kenmerkt zich door een compleet nieuwe aandrijflijn met efficiënte versnellingsbak en achteras. Samen met de nieuwe, compacte systemen voor de nabehandeling van uitlaatgassen, de geavanceerde software en aerodynamische optimalisaties, leiden deze vernieuwingen tot een brandstofbesparing en CO2reductie van maar liefst 7%. Reden dat dit type van DAF uitgeroepen is tot International Truck of the Year 2018. De opbouw van deze voertuigen betreft in alle gevallen een Zoeller Medium XLiB 20m³ laadbak en het beladingsysteem is een Zoeller Mega 456 met gedeelde kam. Hierdoor is automatisch beladen van 2 wielmini- en 4 wielcontainers op de kam mogelijk. Samen met de hydraulisch bediende opzetklep is de auto een ideale verhuurauto die inzetbaar is voor het inzamelen van huisvuil (Stop&Go), bedrijfsafval, papier, PMD, en grofvuil. Uitenhage Verhuur verhuurt al meer dan 25 jaar reinigingsmaterialen aan diverse bedrijven en instellingen in de reinigingsbranche. Het assortiment omvat vuilniswagens met en zonder kraan, haakwagens met en zonder kraan, containerwagens, strooien veegwagens. Allemaal te huren voor één dag of voor een langere periode. Inl. www.uitenhage.nl

Volledig digitaal en mobiel opereren met Ximmio

Corner Eye maakt monteren dodehoekspiegels overbodig Orlaco heeft als eerste RDW-goedkeuring verkregen om een camera-/monitorsysteem te leveren dat beide dodehoekspiegels voor klasse V en VI (front- en trottoir) vervangt: CornerEye. Met dit systeem wil Orlaco de verkeersveiligheid vergroten. Het is het eerste systeem dat met haar component approval de spiegels voor de dode hoeken overbodig maakt. Corner Eye heeft een 180º groothoeklens dat een zichtveld in beeld brengt van 270°. De camera is waterdicht IP69K en schok- en vibratiebestendig. Dankzij CornerEye heeft u optimaal zicht op fietsers, voetgangers, obstakels en andere weggebruikers in dode hoeken rondom uw vrachtwagen. CornerEye draagt daarmee bij aan de verkeersveiligheid en het terugdringen van ongelukken, schades en stilstand. CornerEye is geschikt voor vrijwel alle typen vrachtwagens met een vlakke cabine. Voor de montage is er een universele bracket beschikbaar voor de camera en de monitor. Het type en de hoogte van de truck zijn bepalend voor de plaatsing van de camera. Wiegel Transport Equipment is het adres voor de Orlaco camera systemen. Kiezen voor Orlaco betekent dat u bewust bezig bent met het voorkomen van ongevallen en het veiliger en prettiger werken. Hetgeen zich vertaalt in minder schades, lager ziekteverzuim, en minder tijdverlies. Zo bent u gegarandeerd van een optimaal functionerend kwaliteitsproduct en een veilige werkplek voor u en uw omgeving. Wiegel is de leverancier van Orlaco camera monitor systemen naast andere producten als verlichting, mobile energie systemen en lieren. Inl. www. Wiegel.eu.

Met de specialistische mobiele apps en beheerportaal van Ximmio kunnen zowel inwoners, bedrijven, medewerkers én voertuigen volledig digitaal en mobiel te werk gaan. Een praktijkvoorbeeld: Een inwoner maakt een grofvuil afspraak via de Inwoner App, hij specificeert het af te halen vuil, geeft een voorkeursdatum op en rekent direct online af. De werkvoorbereider pakt de afspraak op in de Beheerportaal. De grofvuil-taak wordt aangemaakt en in de route opgenomen. De inwoner ontvangt automatisch een update (afspraak gepland). Het Klantcontactcentrum meldt dat de wagen en route is en met 15 minuten in de straat arriveert. De voertuigmedewerker meldt 'Grofvuil opgehaald' waarop de taakstatus realtime wordt aangepast in de Beheerportaal. Vervolgens ontvangt de inwoner een bevestigingsbericht. “Klanten en medewerkers optimaal bedienen, zodat iedereen met plezier en groot gemak kan werken aan afvalmanagement. En uiteindelijk de afvalen reinigingsorganisatie haar doelstellingen kan behalen”. Dat is waar het omdraait, aldus Frans Kouwenhoven, één van de twee oprichters van Ximmio. De gebruiksvriendelijke apps zorgen voor realtime communicatie en terugkoppeling, waardoor direct contact met burgers, bedrijven, medewerkers en voertuigen mogelijk is. Uiteraard zijn er koppelingen met alle gangbare bedrijfssoftware. Ximmio verbindt de software en systemen, legt er als het ware een schil om heen. Zodat uw klanten en medewerkers enkel met leuke apps en simpele processen van doen hebben. Inl. www.ximmio.com

GRAM #06 augustus 2019 | 33

BRANCHE AGENDA

NIEUWS

10 - 12 SEPTEMBER GroenTechniek Holland, vakbeurs voor professionals in de openbare groen/grijze ruimte, Biddinghuizen

ALLES VOOR DE GROENE OPENBARE RUIMTE OP GROENTECHNIEK HOLLAND

“Iedereen die werkt in de groene, openbare ruimte: welkom op vakbeurs GroenTechniek Holland! Na drie succesvolle edities vindt deze tweejaarlijkse vakbeurs dit jaar van dinsdag 10 t/m donderdag 12 september weer in Biddinghuizen plaats. Fabrikanten, agenten, importeurs en exporteurs, dealers, groothandelsbedrijven, uitgeverijen en overige dienstverleners tonen producten, diensten en innovaties van zo’n 450 merken, zoals Toro, Kubota, New Holland, John Deere, Iseki, Husqvarna, Stihl en JCB”, aldus beursmanager Willem Bierema. “Naast expositieruimte is er ook volop ruimte voor kennisoverdracht en demonstraties om alle machines live te testen. Alle innovaties - van de nieuwste zero turn maaiers en robotmaaiers tot onkruidbestrijdingsvoertuigen - dingen mee naar het Gouden Klavertje Vier, de prijs die een vakjury toekent aan de meest opvallende innovatie op de beurs.

Koop entreekaart online op www.groentechniekholland.nl Alle deelnemers en merken zijn te vinden op www.groentechniekholland.nl, waar u ook online een entreekaart kunt kopen met een korting van € 2,- op de entreeprijs van € 19,50. Daarmee krijgt u entree tot de beurs, parkeren op het nabijgelegen parkeerterrein en het GTH-beursmagazine. Met een kortingskaart van een van de business- of mediapartners ontvangt u € 4,50 korting en betaalt € 15,-; op vertoon van een relatiekaart via een van de GTH-deelnemers is de entree gratis.

12 SEPTEMBER

Themabijeenkomst Goed Werkgeverschap: Fluitend naar je werk!

18 SEPTEMBER Themabijeenkomst Hoe voorkomen we Afvalbranden

2 OKTOBER Afvalconferentie 2019

2 - 3 OKTOBER Vakbeurs Openbare Ruimte, Jaarbeurs Utrecht www.openbareruimte.nl

19 - 21 NOVEMBER Vakbeurs Recycling, Evenementenhal Gorinchem

AOK bv is een vooraanstaand AOK bv is vooraanstaand opleider opleider in cursussen over gevaarlijke met meer dan 30 jaar onderwijs stoffen en heeft hoge slagingspercentages. ervaring in de afvalwereld Een greepop uitvoor: onze opleidingen: Wij leiden * Medewerker milieustraat • Veiligheidsadviseur, alle modaliteiten * Startdatum Medewerker19 gevaarlijke mei a.s. afval A * Depothouder gevaarlijk afval B

•* Vakbekwaamheid behandeling gevaarlijke Opfrisopleidingen voor veilig omgaan met stoffen gevaarlijk afval Startdatum 24 mei a.s. * Opleiden inzake de administratie achter

• Middelbare verantwoordgasmeetkunde afvalbeheer * Diverse Asbestherkenning data voor de zomervakantie

Daarnaast AOK bv ook de rol van binnen ziekenVerder zijnkan wij specialist in opleidingen veiligheidsadviseur voor u vervullen. huizen, tankreinigings-bedrijven en opleidingen Neem geheel vrijblijvend contact met ons op. IMDG-code.

Vraag vrijblijvend inlichtingen!

www.aokbv.nl Wijngaardstraat 51Goes – T.T. 0113 - 25 –06 37 Wijngaardstraat 51, 4461 DB 0113-250637 E. info@aokbv.nl 4461 DB Goes

34 | GRAM #06 augustus 2019

1_4_st_GRAM_92x130.indd 1

E. info@aokbv.nl

06-09-18 15:

• ruim 450 merken op 125.000 m2 beursterrein • groot aanbod exposities én demonstraties van machines en gereedschappen • op centrale locatie, goed bereikbaar en dichtbij parkeren

Safety isn’t expensive, it’s priceless.

N35 0 degree 7:32 a.m. Rush hour expected Spraying or spreading all in one With Stratos Combi Soliq Learn more on www.aebi-schmidt.nl

Aebi Schmidt Nederland BV · Handelsweg 8 · NL-7451 PJ Holten