Gram december 2014 def by NVRD

JAARGANG 105 | NUMMER

GRAM VAKBLAD VAN DE

December 2014

Composteren en milieubelasting

Branche gehouden aan regels voor rij- en rusttijden Gemeenten kiezen zelf of ze drankenkartons scheiden Renescience: enzymen blijken efficiĂŤnte nascheiders

BLIJF OP DE HOOGTE VAN ACTUALITEITEN LEES AL HET NIEUWS IN ÉÉN OOGOPSLAG LEG CONTACT MET COLLEGAPROFESSIONALS EN EXPERTS DISCUSSIEER MET VAKGENOTEN DOE JE VOORDEEL MET HET KENNISPLATFORM

MAAK EEN PERSOONLIJK PROFIEL AAN OP HET NVRD LEDENNET Werkzaam binnen een organisatie die lid is van de NVRD? De NVRD vertegenwoordigt

HEB JE AL EEN PROFIEL?

alle gemeenten in Nederland en hun be-

Veel medewerkers van bedrijven die

drijven actief in afvalbeheer en het beheer

lid zijn van de NVRD hebben al een

van de openbare ruimte.

profiel zonder dit zelf te weten. Dit is

Omdat de organisatie waar je werkzaam

alvast voor je aangemaakt. Check jouw

bent lid is van de NVRD krijg je toegang

profiel en vul het aan door naar www.

tot het ledennet. Op het ledennet vind je

nvrd.nl te gaan en je rechtsboven in te

onder andere dossiers, collega professio-

loggen op het ledennet. Wachtwoord

nals en kun je online discussies starten en/

vergeten? Gebruik de ‘wachtwoord

of volgen. Daarnaast ontvang je in de toe-

vergeten functionaliteit’.

komst op je zelf aangegeven interesse/expertise gebied berichten.

AANMELDEN Als er nog geen automatisch profiel voor je is aangemaakt door NVRD maar het bedrijf of de gemeente waar je werkzaam bent is wel lid, ga dan naar www.nvrd.nl/accountaanvragen om je direct aan te melden.

WWW.NVRD.NL

inhoudsopgave

Vakblad van de NVRD

Nieuwe nascheidingstechniek Renescience 8

Het Deense energiebedrijf Dong wil met Renescience de Nederlandse afvalmarkt op. De techniek claimt een hoger rendement dan de in Nederland operationele nascheidingstechnieken.

Europees project WastEcoSmart 11

Hoe optimaliseer je afvalstoffenmanagement zodanig dat je optimaal grondstoffengebruik realiseert? Vertegenwoordigers uit diverse Europese steden werken in dit project samen.

Naleving van regels rij- en rusttijden zo praktisch mogelijk 12

Hoe organiseren afvalbedrijven hun bedrijfsvoering, met het oog op de regels rond rij- en rusttijden in het wegvervoer? De inspecties door de overheid zijn een blijvend aandachtspunt. Een gemeentelijke uitvoeringsdienst, een overheids-NV en een privaat afvalbedrijf geven een impressie van hun aanpak.

Benchmark Gemeente Schoon 16

In de Benchmark Gemeente Schoon vergelijken gemeenten hun prestaties op het gebied van het (preventief) schoon houden van de openbare ruimte. In dit artikel worden de meer kwantitatieve onderdelen van de Benchmark Gemeente Schoon 2014 belicht.

5 Bezem 6 Hoe doen zij dat met afvalscheiding op scholen en in sportkantines? 15 Drankenkartons, inzamelen of niet? 19 Benchmark Huishoudelijk Afval 22 Vakwerk 24 NVRD Nieuws 25 Nieuws op de markt 27 Index Foto voorplaat:

30 Agenda

Foto Dusseldorp, lees verder op pag. 12

Lees verder op pag. 11

GRAMâ&#x20AC;&#x192;|â&#x20AC;&#x192;december 2014

Bij Zandrecycling Nederland komt 100% van uw RKG-slib en veegzand goed terecht. Wilt u af van uw riool-, kolk-, gemaalslib of veegzand? Zandrecycling

RKGV-specialist sinds 1988

Nederland laat u graag zien hoe het kán en hoe het hóórt. We zijn im-

Meerdere locaties in Nederland

mers de enige afvalverwerker in Nederland die volledig is toegespitst

Snelle dienstverlening

op het verwerken van RKGV. Ofwel het reinigen en recyclen tot schone (bouw)materialen, en het verwerken van restfracties volgens de kleinste

Diverse transportmogelijkheden

paragrafen van de Milieuwet. Kijk op www.zandrecycling.nl, of bel

ISO- en VCA-gecertificeerd

0174-24 39 50 voor meer info, een vrijblijvende afspraak of een offerte.

Gratis afvalstroomnummer

Af van uw RKGV-afval? Zó hoort ‘t. Zandrecycling Nederland BV • ABC Westland 227, 2685 DC Poeldijk • T 0174-243950 • F 0174-291148 • www.zandrecycling.nl • info@zandrecycling.nl

GRAM | december 2014

BEZEM Verandering van spijs… De pakjes, gebracht door een piet in welke kleur je maar wilt, zijn uitgepakt. De kerstboom staat lekker stroom te verbruiken om zoveel mogelijk sfeer te geven. Ondersteund door kaarsen die geurend CO2 verspreiden. Net als het blok hout dat nog eens extra op het vuur wordt gegooid om de algehele gezelligheid te verhogen. Buiten is het nat en koud en misschien wel zo koud dat we al weer uren volpraten of de Elfstedentocht misschien dan eindelijk een keer doorgaat. Het blad is massaal van de bomen gevallen en ook al weer opgeruimd door speciale bladruimploegen. Als die ploegen niet toevallig ook al in colonne de straat zijn opgejaagd om bij nacht en ontij de wegen begaanbaar te maken. Daar geen gladheid. Ploegen die na de roetexplosie bij de jaarwisseling, weer naar buiten mogen om het rotjesrood van de stenen te vegen en de naaldloze kerstbomen uit de struiken te vissen. Zo kan het nieuwe jaar weer opgeruimd beginnen. Buiten lopen mannen en vrouwen in ploegen of individueel, ’s avonds laat of akelig vroeg. Ze lopen er om de stad, hun stad, uw stad, schoon, heel en veilig te houden. Jaar in, jaar uit. Mannen en vrouwen die geen

weet hebben van onderhandelingen over vergoedingen, rechtszaken over aanbestedingen, discussies over bronen nascheiding en gedoe over storten verbrandingsbelastingen. Ze houden gewoon de stad schoon. Van deze mensen vragen we nu ineens ook om ruimte te geven aan participatie. Burgers gaan nu zelf voor hun speeltuin zorgen. Ze moeten ook een rol spelen bij activatie. Zijn de medewerkers van de reinigingsdienst ineens coach van mensen die soms niet eens weten dat werken begint met op tijd uit je bed komen. Het komende jaar komt het sociale domein keihard het fysieke domein binnengestuiterd. Een feit, geen optie. We gaan andere tijden tegemoet. Is dat erg? Nee, als er één domein is geweest dat de afgelopen jaren heeft aangetoond dat zij flexibel, innovatief en coöperatief is, dan bent u, de lezer, daar waarschijnlijk werkzaam. De bezem stookt het vuur nog eens op en ziet 2015 met belangstelling tegemoet. Iedereen een mooi en uitdagend 2015 gewenst.

GRAM | december 2014

▼

Hoe doen zij dat?

Tekst: Hetty Dekkers

Deze maand:

Afvalscheiding op scholen en in sportkantines betaald uit een prijs die de studenten gewonnen hebben met hun innovatieve afvalplan voor plastic. Ze wonnen 5.000 euro in de Clean Tech Challenge, een wedstrijd voor hogescholen in de regio. Knelpunten bij de inzameling? De ontwikkeling van de mobiele shredder is technisch een ingewikkeld verhaal, maar er wordt aan gewerkt en hij gaat er komen. We vinden dat het voor de sportclubleden goed zichtbaar moet zijn wat er met hun plastic gebeurt. Dat bereik je het beste als je op locatie werkt.

Joost ten Bulte

▼

Welke resultaten verwacht u?

Manon Groenenberg

We denken dat veel clubs mee zullen

directeur basisschool De Wilgen,

Sportbedrijf Deventer.

doen. Plastic is een grote, goed recy-

Haarlemmermeer.

Contact: j.tenbulte@sportbedrijfdeventer.nl

clebare stroom binnen het restafval van

Contact: info@bs-dewilgen.nl

programmaleider sportief Deventer van

▼

sportclubs en dus een geschikte compo-

▼

Wat was de aanleiding om (plastic)

nent. We kunnen borden plaatsen waarop

Wat was de aanleiding om (plastic)

afval te gaan scheiden?

we aangeven hoeveel bidons of andere

afval te gaan scheiden?

We hebben een breed programma ‘Duur-

artikelen er gemaakt zijn van het inge-

We vinden het belangrijk dat kinderen

zaamheid binnen de sportverenigingen’

zamelde plastic. Dat maakt het tastbaar.

beseffen dat we de aarde heel hard nodig

ontwikkeld. Met onderdelen als zonnepa-

hebben. En dat het straks ook voor hún

nelen, gezamenlijke inkoop van energie

Levert het iets op voor de clubs?

kinderen en achterkleinkinderen nog een

en bewustwordingscampagnes. Dat pro-

Absoluut. Je spaart de aanschafkosten uit

mooie plek moet zijn om te wonen.

gramma is enthousiast ontvangen. Afge-

voor (nieuwe) clubartikelen die gemaakt

Als je iets wil doen aan duurzaamheid,

lopen seizoen hebben bijvoorbeeld zo’n

worden van het ingezamelde plastic. Bo-

moet je bij kinderen beginnen. Leer hen

achttien clubs meegedaan aan de ener-

vendien neemt de hoeveelheid restafval

van kleins af aan dat het klokhuis in de

giescan. Zij toonden ook belangstelling

af. De meeste clubs betalen per lediging

gft-bak hoort en het drankflesje bij het

voor een afvalplan, dat studenten van de

en plastic geeft veel volume. De restcon-

plastic. Dan wordt het een gewoonte,

hogeschool Saxion momenteel maken.

tainer zit dus minder snel vol. In eerste

waar ze hun hele leven plezier van heb-

instantie zal het een besparing opleve-

ben.

Hoe gebeurt het?

ren, uiteindelijk kun je er zelfs geld mee

De clubs kunnen hun plastic afval apart

verdienen.

houden. Het plan is dat een mobiele

Hoe gebeurt het? We zijn in juni dit jaar gestart met het

shredder op locatie het kunststof afval

Tips?

inzamelen van vijf aparte stromen. In

verwerkt en dat een 3D-printer er nieuwe

Kijk goed om je heen als je aan de slag

elke klas staan vijf bakken, voor tetra-

bidons, pylonen of andere clubartikelen

wil met duurzaamheid bij sportvereni-

pakken, plastic, gft, rest en papier. Ons

van maakt. De mobiele shredder wordt

gingen. Er is al ontzettend veel informa-

afvalproject is een samenwerking met

nu ontwikkeld en voor een groot deel

tie beschikbaar, maak daar gebruik van.

de gemeente, dus de gemeente haalt het

GRAM | december 2014

meeste op. Alleen het papier geven we

Tips?

gebeurt dat door mensen met een ver-

aan een korfbalvereniging en het plastic

Als je zo’n project start, moet je er een

standelijke beperking. Die zijn heel trots

brengen we zelf naar verzamelcontainers

groot spektakel van maken. Zodat het

op hun werk, dat is mooi om te zien.

in de wijk.

leeft, óók bij het thuisfront. Zorg ook dat je er regelmatig aandacht aan blijft be-

Knelpunten bij de inzameling?

steden. Door er nog eens over te praten

Het zijn nog maar plannen, we zijn er

In het begin was het even wennen, voor

of mee te doen aan schoonmaakacties in

nog niet mee gestart. Het probleem is

de kinderen en de teamleden. Voor de

de wijk. Dan blijven de kinderen enthou-

dat we de verschillende winkeliersvereni-

zomervakantie, toen we met dit project

siast, anders zakt het weg.

gingen mee moeten krijgen. Het is voor

startten, hebben we de bakken opzet-

de burger erg verwarrend als je dadelijk

telijk in de hal geplaatst, met grote in-

bij het ene winkelcentrum wel aparte

formatieborden erbij. Zodat niemand

bakken hebt voor metaal en plastic en bij

erom heen kon. Ook hebben we lessen

het andere niet.

▼

besteed aan het onderwerp afval. Daarbij werd uitgelegd wat in welke bakken

Welke resultaten verwacht u?

thuishoort, wat er met de gescheiden

We hopen op meer afvalscheiding en

stromen gebeurt, hoe je afval kunt voor-

dus behoud van grondstoffen. Met deze

komen. Op een ouderavond hebben we

gescheiden inzameling verwachten we

ook de ouders erbij betrokken. Want als

geen vermindering van het zwerfafval te

de kinderen op school hun best doen,

bereiken, maar met een andere maatregel

maar thuis gaat alles in één bak, dan be-

uit ons afvalplan wel. We gaan het aan-

reik je weinig. Een ander aandachtspunt

tal prullenbakken in de openbare ruimte

is het inzamelsysteem. Dat moet je goed

sterk verminderen. Dit doen we omdat

regelen. Vooral het gft kun je op warme

die bakken bronnen voor zwerfafval zijn.

dagen niet drie dagen in de klas laten

Mensen gooien hun afval er naast, het

staan. Dat geeft veel vliegjes en andere

Jos Koster

overlast. De conciërge zorgt er voor dat

beheerder reiniging Pijnacker-Nootdorp.

de bakken tijdig geleegd worden.

Contact: j.koster@pijnacker-nootdorp.nl

Welke resultaten verwacht u?

Wat was de aanleiding om (plastic)

die we willen gaan leggen. Voor al onze

We verwachten dat we straks de grote

afval te gaan scheiden?

plannen hebben we onderzoek gedaan

bakken voor restafval weg kunnen doen!

We hebben plannen om op bepaalde lo-

en ons laten adviseren door een milieu-

Daarnaast hopen we dat het voor de kin-

caties, zoals bij winkelcentra en op een

platform.

deren heel gewoon wordt om hun afval

groot sportcomplex, prullenbakken te

te scheiden, net zo gewoon als tanden-

plaatsen voor meerdere fracties. Daar-

Levert het iets op voor de clubs?

poetsen of je jas aan de kapstok hangen.

mee willen we vooral een boodschap

Metaal-plastic zal net als papier zeker

Tot nog toe vinden de kinderen het heel

uitdragen: als je binnenshuis je afval ge-

iets opleveren. Veel verenigingen staan

leuk. Als er iemand iets verkeerd doet,

scheiden houdt, is het logisch dat je dat

onder grote druk. De subsidiekraan

staat er altijd wel een ander kind naast

buitenshuis óók doet.

wordt dichtgedraaid, alles wordt duur-

▼

slepen. Wij verwachten dat minder afvalbakken in de openbare ruimte tot minder zwerfafval leidt. Net als de peukentegels

dat zegt ‘dat afval moet in die bak’. Ze steken elkaar aan, dat is leuk.

afval waait er uit, beesten gaan er mee

der, leden lopen weg als de contributie Hoe gebeurt het?

verhoogd wordt. Ik verwacht dat de be-

Op een groot voetbalcomplex, waar ook

treffende voetbalclub deze kans om iets

Levert het iets op voor de school?

scholen en andere verenigingen gebruik

extra´s te verdienen met beide handen

Financieel niet. Omdat het meeste afval

van maken, willen we gescheiden bak-

aan zal grijpen.

door Meerlanden wordt opgehaald, via

ken plaatsen voor twee of drie fracties.

de gemeente. En wij betalen toevallig net

In eerste instantie denken we aan restaf-

Tips?

iets meer dan dat het opbrengt. Voor an-

val, metaal en plastic. Papier heeft geen

Maak het leuk. Zorg voor schone prullen-

dere scholen in onze gemeente kan het

zin, dat verregent en verwaait. Bedoeling

bakken en bedenk aanstekelijke acties.

wel gunstig uitpakken, want niet elke

is dat de voetbalclub de bakken gaat

Wij hebben bijvoorbeeld aandacht ge-

school betaalt hetzelfde tarief. We doen

legen. In de openbare ruimte van onze

vraagd voor onze plannen met ´walking

het op de eerste plaats voor het milieu

gemeente, vooral bij winkelcentra, gaan

bins´, jongen en meisjes die met afval-

en voor het bewustzijn, dus we gaan met

we die gescheiden bakken ook plaatsen.

bakken door het centrum liepen. Dat le-

alle plezier door.

Meestal legen wij ze, maar op één locatie

vert sympathie en aandacht op.

GRAM | december 2014

N IEUWE NASCHE IDINGST E CH NIE K

Renescience: enzymen likken de ketchupfles leeg Het Deense energiebedrijf Dong wil met een nieuwe nascheidingstechniek de Nederlandse afvalmarkt op. De techniek claimt een hoger rendement dan de in Nederland operationele nascheidingstechnieken. Het zou perspectief bieden voor grote steden met slechte prestaties op het gebied van gescheiden inzameling van gft-afval en plastic verpakkingen. Het lijkt wel of de glimmende plastic ketchupflacon uit

men op de slurry worden

de vaatwasmachine komt, maar niets is minder waar.

losgelaten. Ze bewerken

“Deze fles komt rechtstreeks uit het nascheidingspro-

organische resten als gft,

ces ‘Renescience’. De schone flacon zou je kunnen her-

luiers, papier tot een soort

vullen in de ketchupfabriek”, lacht Arie van Vliet, ge-

‘koffie-met-melk’achtige

neral manager van Nowit. Nowit is een acroniem voor

vloeistof,

‘No waste in time’, met een knipoog naar de slogan van

wordt genoemd en vooral

Greenpeace (No time to waste).

uit suikers en melkzuur

die

bioliquid

bestaat. In een continu Vrijdagmiddagvinding

proces wordt deze bio-

De schone flacon is het resultaat van enzymen die or-

liquid vervolgens in een

ganische stoffen als ketchupresten en het papieren eti-

conventionele reactor ver-

ketje voorverteren tot eenvoudige suikers en melkzuur,

gist tot biogas.

aldus Van Vliet. “Na het Renescience-proces wordt deze energierijke vloeistof door bacteriën in een conventio-

DKR-kwaliteit

nele vergistinginstallatie omgezet in biogas.” Nowit is

In de reststroom van het afval zitten nog de schoonge-

de sales agent van een nieuwe speler op de afvalmarkt,

vreten plastic verpakkingen als flesjes en folies, textiel,

Dong energy. Het Deense energiebedrijf (81 procent ei-

blik, hout en rubber. Ook is er een flinke fractie van

gendom van de Deense staat, 19 procent van Goldman

zand en steentjes. “De tweedimensionale afvalstroom,

Sachs) belandde bij toeval in de afvalwereld. “Ze voer-

zoals plastic folies en textiel, worden gescheiden van

den vanaf eind jaren ’80 experimenten uit om ethanol

de driedimensionale voorwerpen als flesjes, blikjes,

te maken uit een tweede generatie biomassa als stro”,

metalen en leer”, zegt Van Vliet. Die laatste fractie

vertelt Van Vliet. In opdracht van Dong slaagde de Tech-

wordt met windzifters en ballistische technieken ge-

nische Universiteit van Kopenhagen er in om suikers

scheiden. “Daarna worden PET, PP en PE met infrarood-

van het houtrijke lignine uit het stro te scheiden met

scheiders uit elkaar gehaald.” Het totaalresultaat van

een cocktail van enzymen. De verbetering van dat pro-

de plastics is DKR-kwaliteit (Deutsche Geselschaft für

ces duurde voort. “Op een mooie namiddag in 2005 lie-

Kreiswirthschaft und Rohstoffe), garandeert Dong.

ten twee studenten het succesvolle enzymenmengsel

DKR-kwaliteit is zoals bekend een harde vereiste van

voor de grap los op kantineafval. Het afval werd nage-

het Afvalfonds en Nedvang om over te gaan tot ver-

noeg helemaal omgezet”, aldus Van Vliet. Deze ‘vrijdag-

goeding van de ingezamelde secundaire grondstoffen.

middagvinding’ werd getest en uitgebouwd. Dat leidde in 2009 tot een demonstratiefabriek, die in 2012 werd

Hard bewijs

aangepast. De fabriek, die intussen 10 duizend uur

Bijna de helft van het afval wordt omgezet in bioli-

heeft gedraaid, kan ongesorteerd huishoudelijk afval

quid, zestien procent is teruggewonnen metalen en

de baas. “Eigenlijk functioneert de techniek het beste

kunststoffen, ruim acht procent is zand dat nuttig

met niet gescheiden afval”, zegt Van Vliet.

kan worden hergebruikt. Ruim een kwart van het oorspronkelijke afval gaat naar de verbrandingsinstallatie.

Koffie met melk

“We claimen in de plasticscheiding een rendement van

Na een eerste zeefbeurt waarbij grof huishoudelijk af-

meer dan zestig procent; hoger dan de bestaande na-

val zoals stoelen en fietsen worden afgescheiden, be-

scheidingstechnieken (45 procent) en ook zijn we be-

landt het afval in een langzaam draaiende horizontale

ter dan bronscheiding (22 procent)”, aldus Van Vliet.

trommel. De massa wordt gemengd met warm water.

Dat opmerkelijk lage percentage van brongescheiden

Op 1 ton afval wordt 2000 liter water toegevoegd. Het

kunststof verklaart hij door meestal niet meegetelde

afval verblijft een half uur in de trommel. Vervolgens

verliezen verderop de verwerkingsketen. “Doordat Re-

wordt de boel naar een reactor gepompt waar de enzy-

nesciene de totale scheiding in één fabriek uitvoert,

GRAM | december 2014

zijn de verliezen geringer.” Hij verwacht dat een studie

scheiden gft vergisten en composteren en via de plastic

van Wageningen UR in februari het harde bewijs voor

heroes-campagne kunststofverpakkingen uit het restaf-

de betere resultaten voor de plasticscheiding levert.

val houden, moeten vooral hiermee doorgaan.” En ook de korfbalclub moet het ophalen van oud papier niet

Accu

staken. Maar luiers vooraf scheiden of drankenkartons

Met het geproduceerde biogas (koolzuurgas en me-

apart houden, vindt Van Vliet te ver gaan. “De enzymen

thaan) kunnen afvalverwerkers meerdere kanten uit.

vinden de resten van de vanillevla lekker en maken het

“Het kan worden opgewerkt tot groen gas door er CO2

papier rijp voor omzetting in biogas, terwijl de folie van

uit te halen. Het kan ook worden samengedrukt tot au-

de binnenzijde naar de plastic recycling kan.”

togas CNG (compressed natural gas), waarop bijvoorbeeld vuilnisauto’s of andere voertuigen van het ge-

Grote steden

meentelijk wagenpark kunnen rijden. En tenslotte kan

Dong kan een fullscale commerciële installatie bou-

het naar believen in een generator worden verbrand

wen die in modules is opgebouwd en tien ton per uur

waarbij elektriciteit wordt opgewekt en de warmte kan

(80.000 ton afval per lijn per jaar) kan verwerken. En dit

worden benut”, aldus Van Vliet. Zeven procent van het

alles tegen lagere tarieven dan een avi- en vergisting-

biogas is overigens nodig voor het Renescience-pro-

techniek, claimt Van Vliet. Toch lijken de kansen voor de

ces. Met name de eerste stap van het ‘warm water-bad’

nascheidingstechniek op het eerste gezicht niet bijster

kost vanzelfsprekend de nodige energie. Van Vliet zegt ook dat het biogas als een soort accu kan dienen. “Je kunt het opslaan en later een toepassing kiezen die het meeste loont.” Mini LCA Op termijn is het volgens hem mogelijk om de bioliquid niet te vergisten tot biogas maar te benutten voor de productie van bio-plastic als bijvoorbeeld polymelk-

Enzymen bewerken organische resten als gft-afval, luiers en papier tot bioliquid dat vooral uit suikers en melkzuur.

zuur (PLA), het polymeer dat ontstaat door melkzuur aan elkaar te rijgen. Ook van monosachariden, de basiselementen voor suikers, kan bioplastic worden

groot. De kaarten lijken geschud. Zowel overheidsgedo-

gemaakt. “Ook de productie van bio-ethanol behoort

mineerde afvalbedrijven als private afvalconcerns heb-

technisch tot de mogelijkheden, maar het proces is

ben vrijwel zonder uitzondering recent geïnvesteerd

in onze ogen nu nog te duur.” Van Vliet overlegt een

in vergistings- en composteringsinstallaties. Wat voegt

‘mini-LCA’ die half november 2014 is opgesteld door de

Renescience precies toe? “Er zit ook na bronscheiding

Technische Universiteit in Kopenhagen. Daaruit blijkt

nog een behoorlijke organische fractie in het restafval,

dat de Renescience-techniek een hogere netto energie-

net als aanzienlijke hoeveelheden papier”, antwoordt

productie heeft dan verbranding in een avi als de AVR

Van Vliet. Een mogelijk interessantere optie zou de Re-

in Rozenburg, zelfs als die in 2015 zijn warmte gaat

nescience-techniek kunnen zijn voor grote steden die

afzetten aan het Rotterdamse warmtenet. “Zelfs zonder

traditioneel met ongedisciplineerd scheidingsgedrag

terugwinning van metalen en kunststof draagt onze

van hun burgers kampen. In veel stadsdelen van Am-

techniek meer bij aan de reductie van broeikasgassen dan verbranden.” Ook daarvan wordt in februari 2015 een definitieve LCA verwacht. Slim nascheiden Als Arie van Vliet benadrukt dat er met het Dong-systeem geen dure inzamelsystemen en vervoersbewegingen nodig zijn, lijkt het erop dat hij het Nederlandse bronscheidingsysteem ter discussie wil stellen. “Nee, nee, Nederland moet slim aan de bron scheiden, slim nascheiden en slim verbranden. Steden die vooraf ge-

De Renescience-reactor

GRAM | december 2014

N IEUWE N ASCHE IDINGSTE CHNIE K 1. Restafval 2. Voorbereiding

3. Renescience reactor 4. Scheiding in drie fracties

slimme enzymen en bacteriën

warmte

gecontroleerde temperatuur

water

5. Eindproduct

Groen gas Transportgas (CNG) Hoge kwaliteit biovloeistof

Groene stroom

Plantaardig biogas

plastic, metalen en zand voor direct materiaal hergebruik

restfractie naar verbrandingsinstallatie

sterdam wordt bijvoorbeeld al jaren geen gft-afval gescheiden en nog

Twence. Niet alleen in inzamelgebieden met een hoge

niet zo lang geleden verzette Rotterdam zich met hand en tand tegen de

stedelijkheidsklasse, ook in regio’s waar een politieke

gescheiden inzameling van plastic verpakkingen.

keuze is gemaakt om als service naar de burgers alleen nascheiding toe te passen, treft Twence vanzelfspre-

Restafval verder scheiden

kend veel organisch materiaal aan. “Maar ook in restaf-

Bij Avalex, de gemeenschappelijke regeling voor zes gemeenten in de

val dat wordt aangeboden na bronscheiding zitten nog

regio Delft – Rijswijk, kwam Renescience in beeld bij het opstellen van

etensresten, papier en drankenkartons”, aldus Siebelt.

het gezamenlijk afvalbeleidsplan. “Wij zijn allerminst uit op het vermijden van scheiden aan de bron, maar op grond van studies weten we dat

Renescience kwam bovendrijven in de speurtocht.

restafval nog veel waardevol materiaal bevat, waaronder organisch af-

“Naast droge nascheidingstechnieken zoals bij Om-

val en papier”, zegt projectleider Fabiënne Mantes van Avalex. Vooral in

rin en Attero, kijken we eerlijk naar een nieuwe natte

de drie steden met stedelijkheidsklasse 1 met zeventig procent hoog-

techniek als Renescience. We brengen de kosten en

bouw (Delft, Rijswijk, Leidschendam-Voorburg) kampt Avalex met lage

de milieuprestaties in beeld. Mooi is natuurlijk dat die

scores op het gebied van afvalscheiding. “De techniek schrijdt voort en

enzymen ook de laatste likjes ketchup en mayonaise

als optimalisatie van de afvalbeheerketen - dat wil zeggen optimalisatie

omzetten in bioliquids en tegelijk de kwaliteit van het

van bronscheiding, slim nascheiden en minimaliseren van brandbaar

uitgesorteerde plastic sterk verbeteren.” Twence ver-

restafval -, is dit concept zeker interessant”, aldus Mantes.

wacht begin 2015 een besluit te nemen. “Het is geens-

Avalex onderzoekt sluitende businesscases, onder meer met eindver-

zins de bedoeling dat we bronscheiding verlaten. Na-

werker Twence, die zich ontfermt over het per boot vervoerde Zuid-

scheiding kan een aanvulling zijn.”

Hollandse afval van Avalex. “Wij zijn inderdaad op zoek naar een bruikbare nascheidingstechniek”, vertelt Frank Siebelt, accountmanager bij

Tekst: René Didde

BOL uw partner! BOL training en advies verzorgt in de afval- en reinigingsbranche adviezen en op maat gemaakte in-company trainingen op het gebied van veiligheid, duurzame inzetbaarheid en communicatie. Wij zijn uw partner in dienstverlening: • Uitvoeren / updaten RisicoInventarisatie en Evaluatie • Opstellen strategische opleidingsplannen • Veiligheidscultuur onderzoek • Samenstellen functie / risicoprofiel

GRAM | december 2014

Wij zijn uw partner in (CCV) trainingen: • Omgaan met ongewenst gedrag • Ambassadeur van uw organisatie • Werken met de autolaadkraan • Communiceren en samenwerken

T 0165 - 51 80 70 E info@boladvies.nl I www.boladvies.nl

Europees project WastEcoSmart Hoe optimaliseer je afvalstoffenmanagement zodanig dat je optimaal grondstoffengebruik realiseert? Hierover buigen de deelnemers(*1) aan het WastEcoSmart project zich het hoofd. Vertegenwoordigers uit de steden Papho (Cyprus), Boedapest, Piedmonte, Amsterdam, Stockholm en Liverpool werken in dit project samen. Sietse Agema, strategisch adviseur AEB, is deelnemer namens de gemeente Amsterdam. “Het zevende kaderprogramma voor onderzoek en

Amsterdam

technologische ontwikkeling (FP7*2) -het subsidie-

Agema: “Voor Amsterdam hebben we een aantal innovatieve alterna-

programma van Europa waarin deze aanvraag is in-

tieven ontwikkeld die het scheidings- en opwerkingspercentage of her-

gediend- heeft als titel: Kennis Regio’s. Het gaat om

gebruik moeten vergroten. Bij de ontwikkeling viel al snel de focus op

samenwerking tussen verschillende regio’s op het ge-

de inzameling, hét grootste struikelblok in grootstedelijke gebieden

bied van een bepaald thema. Bijvoorbeeld duurzame

met veel hoogbouw. Daarom hebben we vier alternatieven ontwikkeld

energie of efficiënt grondstof gebruik,” legt Agema uit.

waarop de MCA is toegepast. Hier kwam weer een variant als favoriet

“Doel is dat regio’s binnen Europa kennis met elkaar

naar voren, namelijk de multistroom of gekleurde zakken variant. Om-

uitwisselen op het gebied van het gekozen thema.

dat in de criteria van de eerst MCA nog een aantal aannames zitten over

Hierbij wordt gekeken naar sterke en zwakkere regio’s.

de participatiegraad van de burgers op de multistroom, testen we nu

Ons onderzoek richt zich op efficiënt grondstofgebruik

deze variant in een pilot in Zuid Oost. Ons doel is hierna de MCA met

en op welke manier je innovatie in de regio kunt toe-

de bestuurders uit te voeren waarbij alle criteria geobjectiveerd zijn,

passen om dit te vergroten.”

zodat er een evenwichtig besluit genomen kan worden. De MCA wordt uitgevoerd onder leiding van Ron Janssen, assistent professor aan de

Strategieën

VU. De VU heeft veel ervaring met de MCA op dit soort grote infrastruc-

Resultaat van het project is een zogeheten decision

turele projecten.”

support tool: een ondersteuningsprogramma dat regio’s helpt de juiste wastemanagement strategieën

Ideale proeftuin

met de juiste innovatie te combineren. Strategieën

Volgens Agema is Amsterdam en de regio een ideale proeftuin voor

bestaan uit verschillende alternatieven waartussen

nieuwe technologieën die bedoeld zijn voor gebieden met veel hoog-

gekozen kan worden. Voor sommige regio’s betekent

bouw (metropool regio´s); de schaal is net groot genoeg. “We kiezen

dit dat meer gekeken wordt naar afvalpreventie, voor

altijd voor het nieuwste of zoals gezegd ‘beyond state of the art’. We

ander regio’s naar afvalscheiding. En voor minder ont-

willen graag de beste oplossingen. We hebben al de meest efficiënte

wikkelde regio’s moet de laatste optie voor restafval

afvalcentrale (onze laatste optie voor restafval). Nu is het tijd de blik

nog bepaald worden. Deze alternatieven worden aan

meer in de keten te richten, de technologieën zijn er klaar voor en de

de hand van een multi criteria analyse (MCA) bekeken.

ideeën zijn rijp. We moeten het waarmaken en de stad Amsterdam op

Daar rolt een voorkeursstrategie of toepassing uit die

minimaal het landelijk gemiddelde krijgen. We verwachten natuurlijk

vervolgens getest kan worden.

meer. Als het efficiënt voor grootstedelijke gebieden werkt, werkt het overal. Je moet bereid zijn over je eigen grenzen te kijken, dat betekent soms ook een letterlijke grens als die in Europa. Amsterdam is niet de enige gemeente die met dit probleem worstelt. En we zijn dus ook niet de enigen die er over nadenken. Hoe mooi is het dan om al die kennis te bundelen en te vertalen naar oplossingen die voor jouw regio toepasbaar zijn.” Tekst: Geke Wassink

Samenwerkingsverbanden bestaan altijd uit een afvaardiging

vanuit overheid, bedrijfsleven en wetenschap. Het belangrijkste instrument van de Europese Unie voor het

financieren van onderzoek in Europa

Amsterdam doet mee aan het project WastEcoSmart en focust op afvalinzameling bij hoogbouw. (foto Nationale Beeldbank)

GRAM | december 2014

N A LEVIN G VAN RE GE LS RIJ - E N RU S TTIJ D E N Z O PRA K TIS CH M OG E L IJ K

"We hebben onze zaakjes goed op orde" Hoe organiseren afvalbedrijven hun bedrijfsvoering, met het oog op de regels rond rij- en rusttijden in het wegvervoer? De inspecties door de overheid zijn een blijvend aandachtspunt. Een gemeentelijke uitvoeringsdienst, een overheids-NV en een privaat afvalbedrijf geven een impressie van hun aanpak. In de kantine wijst bedrijfsleider Edwin Bijker op het digitale planbord

delijk afval en wagens met platte bakken. Aan deze

boven de koffieautomaat. De vijftig medewerkers in de buitendienst

bakken kan de strooier voor de gladheidbestrijding

van NV Reinis zien ’s ochtends meteen welk werk hen die dag wacht.

worden gemonteerd. Wagens met een laadvolume van

De namen in het groene vak doen de inzameling van huishoudelijk en

boven de 3,5 ton hebben een digitale tachograaf, de

bedrijfsafval. Die in het oranje vak gaan vegen en narijden. In het gele

24 chauffeurs hebben een elektronische gebruikers-

vak wordt het brede scala van wijkreinigingswerk gedaan – van kolken

pas. Dat laatste is Reinis als semi-overheidsbedrijf niet

zuigen en zwerfvuil opruimen tot graffiti verwijderen en ongedierte

verplicht. “We doen het toch”, zegt Bijker, “want zo kun-

bestrijden. De medewerkers in het blauwe vak gaan aan de gang met

nen we het gedrag van onze chauffeurs beter sturen,

het afvaltransport uit de ondergrondse containers en de milieustraat.

zodat ze ook op tijd rust nemen.” De tachograaf geeft

“We zetten onze medewerkers daar in waar ze goed in zijn”, licht Bijker

die momenten automatisch aan. In de afvalsector wor-

toe op het kantoor in Spijkenisse. Reinis is een overheids-NV en heeft

den grote voertuigen (laadvolume: 5 ton) regelmatig

ook commerciële activiteiten. Tien procent van de afvalstromen komt

‘teruggekeurd’ tot een ladingscapaciteit tot 3,5 ton.

van bedrijven, naast de inzameling bij zo’n 35 duizend huishoudens

Chauffeurs hoeven dan geen groot rijbewijs te hebben

(40 duizend per 1 januari 2015, als de gemeente met de komst van

en de tachograaf is niet langer verplicht. “Dat doen wij

Bernisse fuseert tot Nissewaard). Een grote zakelijke klant is het Rot-

niet”, zegt Bijker. “We hebben de grote laadvolumes no-

terdamse havenbedrijf, dat van de Waalhaven tot aan de Tweede Maas-

dig voor het zware zout voor de gladheidbestrijding.”

vlakte wordt bediend. “In een rit van 180 kilometer nemen we het afval van schepen mee”, legt Bijker uit.

Deskundige planner Het overzicht op het planbord heeft Reinis in eigen huis ontwikkeld met het Excel programma van Microsoft.

Mark Holm:

“Een eerder planningssoftwarepakket dat we gebruikten, gaf te veel administratieve rompslomp”, vertelt

“Ons motto is: veiligheid staat voorop.

hoofd uitvoering Jan Vrijenhoek van Reinis.“Dankzij de deskundige planner”, wijst hij op bedrijfsleider Bijker,

Daar valt niet aan te tornen.”

“komen we er altijd uit.” Ook de pauzes zijn vanzelf ingevuld. Na 4,5 uur rijden of andere activiteiten is er een stop van 45 minuten.

Elektronische gebruikerspas In totaal wordt het werk met zo’n 90 voertuigen gedaan, van elektri-

”In de afgelopen warme winter hoefden de gladheidbe-

sche voertuigen en veegwagens tot de perswagens voor het huishou-

strijders maar vijf keer uit te rukken. Het jaar daarvoor

GRAM | december 2014

was dat met 51 keer wel anders. De eerste strooiactie in 2012 hadden we al op 28 oktober”, laat Bijker in het logboek zien. Medewerkers die in de avond op de gladheidbestrijder rijden, maken langere dagen. Hiervoor is extra ruimte toegestaan bovenop de achturige werkdag tot een maximum van 60 uur per week. “Via een urenbank, eveneens in Excel, controleren we continu

Arie Blok: “Voor de planning hebben we geen ICT vernuft nodig. In feite kan het op één A4-tje.”

of die 60 uren niet overschreden worden. De software rekent uit hoeveel uren de chauffeur nog over heeft om over te werken”, zegt Vrijenhoek. “Als daar geen rek

van de 100 keer goed gaat. Onze werkinstructies zijn

meer in zit, krijgen we een seintje van het systeem.”

helder, iedereen weet waar hij aan toe is. Ook voeren

Vier jaar geleden was volgens Vrijenhoek de laatste in-

we als extra handeling nog urencontroles uit. We heb-

spectie door de overheid. “Wellicht zijn we binnenkort

ben nog nooit iemand op de vingers hoeven tikken.”

weer aan de beurt?”

Extra voorbereiding op controles vindt Holm dan ook niet nodig. “We hebben onze zaakjes goed op orde. We

Heldere werkinstructies

houden ons aan de regels. We zoeken zeker de grenzen

Met een wagenpark van circa 80 vrachtwagens zamelt

op, maar gaan daar nooit overheen.”

Dusseldorp Inzameling en Recycling afval van huishoudens en bedrijven in vanuit verschillende vestigingen

Uitbesteden

in het noorden en oosten van Nederland. Het accent

Woerden heeft een klein wagenpark van vijf inzamel-

ligt op afval van bedrijven. Ruim 200 medewerkers zijn

auto’s en een haakwagen voor de grote containers van

bij het private afvalbedrijf actief in de operationele af-

de milieustraat. De gladheidbestrijding en het legen

handeling van deze dienstverlening. De planning van

van de ondergrondse containers heeft de Utrechtse

de werkweek van deze ‘Dusseldorpers’ staat in het

gemeente uitbesteed. Samen met de zeven chauffeurs

ICT-systeem van het bedrijf, dat automatisch rekening

voor deze voertuigen telt het vaste team van de afde-

houdt met de rij- en rusttijden van de chauffeurs. De

ling vijftien man. De flexibele schil bestaat uit uitzend-

chauffeurs hebben allemaal een pas voor de tachograaf

krachten die als belader werken tijdens de inzameling

in de vrachtwagen. “Een overschrijding daarvan accep-

van het afval van de circa 20 duizend huishoudens.

teren wij niet”, zegt directeur Mark Holm. “Ons motto

“We hebben onderzocht of we inzameling niet moeten

is: veiligheid staat voorop. Daar valt niet aan te tornen.

uitbesteden, maar op basis daarvan heeft het college

We staan als een betrouwbaar bedrijf bekend. Veilig-

besloten dat voorlopig niet te doen”, vertelt teammana-

heid is een van onze speerpunten. Als er pieken zijn in

ger afval & reiniging Arij Groenendaal.“Onze uitdaging

het werk, lossen we die op door bijvoorbeeld charters

is het beter te doen dan private bedrijven en hoog te

in te huren, in plaats van het extra belasten van onze

scoren op service. We zijn immers het gezicht van de

eigen mensen. Zoals ik al zei, vinden wij dat uit den

stad.”

boze. We willen ons niet buiten de weten regelgeving begeven.”

Kloksysteem De beheerder van de milieustraat doet de planning van

Een goede planning en werkvoorbereiding is volgens

de inzameling en de milieustraat. Alle afvalstromen

Holm cruciaal. “De ervaring leert dat het dan in 99

worden maandelijks overzichtelijk in Excel spread-

GRAM | december 2014

N ALE V ING VAN RE GE LS RIJ - E N RU S TTIJ D E N Z O PRA K TIS CH M OG E L I JK

sheets vastgelegd. “Voor de planning hebben we geen

ik dat we daar altijd van kunnen leren, hoe netjes we

ICT vernuft nodig”, zegt opzichter Arie Blok. “In feite

het ook doen. Misschien bel ik zelf eens op of de in-

kan het op één A4-tje. Onze medewerkers zijn van ’s

spectie langs wil komen.”

ochtends half acht tot ’s middags vier aan het werk. De routes kunnen onze medewerkers makkelijk in deze tijd afronden, dus we lopen prima in de pas met de rij-

Wat is een calamiteit?

en rusttijden. Die worden nooit overschreden, alleen

Bij extreme calamiteiten biedt de regelgeving ruimte

in het geval van pech van een van de voertuigen zou

om van de rij- en rusttijden af te wijken. Maar wat

dat kunnen gebeuren.” Woerden werkt met een klok-

is een calamiteit? Uitleg geeft een richtsnoer van de

systeem. De wagens hebben een digitale tachograaf,

Europese Commissie. Een calamiteit is bijvoorbeeld

maar de chauffeurs hebben geen gebruikerskaart. De

een ernstig ongeval, waarbij een chauffeur in een file

tachograaf registreert de ritten.“Bij een ongeval kun-

staat en daarom niet beboet wordt voor overschrij-

nen we later terugkijken of er bijvoorbeeld niet te hard

den van zijn rij- of rusttijden. Hieraan zijn echter

is gereden.

voorwaarden verbonden. Zo gaat dat niet op wanneer de chauffeur in een file komt op een tijdstip en

”De vier jaar terug aangeschafte inzamelvoertuigen

plaats waar altijd files staan. De Inspectie Leefom-

kunnen veel hebben. De neiging is groot, legt assis-

geving en Transport (ILT) voert controles uit in het

tent-opzichter Rob van der Logt uit, bij het maximale

veld en op het bedrijf zelf. Dat laatste kan ook via de

volume van 12,5 ton nog even wat extra afval te per-

post gebeuren. Zo kreeg Reinis het schriftelijk ver-

sen, “maar dat willen we niet. Dan komt de rijveiligheid

zoek van de ILT om de gegevens uit de tachograaf

in het geding. Bovendien kan het schade geven aan de

van de voertuigen op te sturen. “We hebben er niets

auto.” Net als Reinis beschikte de gemeente Woerden

op teruggehoord, dus dat was een goed teken”, zegt

over een ICT-systeem voor de planning, maar ook dat

bedrijfsleider Bijker.

systeem was te complex. “Onze bedrijfsvoering is erg overzichtelijk”, zegt Groenendaal. “Ik maak me weinig zorgen over de inspecties van de overheid. Al verwacht

Tekst: Pieter van den Brand

Netwerkinfo NV Reinis, Jan Vrijenhoek (hoofd uitvoering), j.vrijenhoek@reinis.nl Dusseldorp Inzameling en Recycling, Mark Holm (directeur), m.holm@dusseldorp.nl Gemeente Woerden, Arij Groenendaal, (teamleider Afval en Recycling), groenendaal.a@woerden.nl Inspectie Leefomgeving en Transport, www.ilent.nl.

‘ Ik wil dat ook niet-herdraagbaar textiel een juiste bestemming krijgt.’ Wij doen dat. Wij zijn stichting KICI. Specialist in inzameling en hergebruik van textiel. Wij doneren de gehele opbrengst aan goede doelen in binnen- en buitenland. Bel 070 383 0306 voor een vrijblijvend gesprek. www.kici.nl

GRAM | december 2014

Drankenkartons, inzamelen of niet? De stichting Afvalfonds heeft in november een vergoeding vastgesteld voor de inzameling, sortering en vermarkting van drankenkartons. Is het nu verplicht om ook de drankenkartons te scheiden en recyclen? Is de vergoeding toekreikend en zijn er nog andere keuzemogelijkheden? Sinds de introductie van producentenverantwoorde-

dit voordeel juist aan de burgers teruggegeven hoort

lijkheid is de gescheiden inzameling en recycling van

te worden en niet aan de producenten. Dat is immers

drankenkartons een discussiepunt geweest. Het Ver-

het principe van producentenverantwoordelijkheid.

pakkingenbesluit kent doelstellingen voor verschil-

VNG gaat hierover dan ook met de staatssecretaris in

lende deelstromen van de verpakkingen. Zo zijn er

gesprek. Zolang er echter geen recyclingdoelstelling is

doelstellingen voor kunststof, glas, papier & karton,

voor drankenkartons, kan het Afvalfonds de vergoe-

metalen en houten verpakkingen. Voor drankenkartons

ding eenzijdig vaststellen.

is echter geen afzonderlijke doelstelling. Formeel horen ze bij het oud papier & karton, aangezien dat de

Gemeenten kunnen nu dus zelf kiezen of ze dranken-

grootste materiaalcomponent is. Zolang de doelstelling

kartons willen scheiden of niet, en ook hoe ze dat wil-

voor de recycling van papier & karton gehaald wordt,

len doen: aan de bron, samen met het kunststof of met

is er voor het bedrijfsleven dus geen noodzaak om ook

een andere stroom, of via nascheiding. De combinatie

de drankenkartons aan te pakken.

met kunststof verpakkingen is technisch goed mogelijk en lijkt dan ook voor veel gemeenten voor de hand

Milieubaten

te liggen. Dit moet dan wel mogelijk zijn in het kader

Uit een onderzoek naar de kosten en baten van de in-

van de gemaakte afspraken over de inzameling en sor-

zameling en recycling van drankenkartons (2013, Red.)

tering van de kunststof verpakkingen. In welke mate

blijkt dat de milieubaten vergelijkbaar zijn met die van

de vergoeding van 398 euro hiervoor toereikend is, zal

de inzameling van kunststof verpakkingen. Ook de

moeten blijken.

kosten bevinden zich in dezelfde orde van grootte. Aan het nieuwe Verpakkingenbesluit, dat waarschijnlijk in

Tekst: Maarten Goorhuis

2015 in gaat, is nu een nieuw artikel toegevoegd. Dit biedt de mogelijkheid om ook voor drankenkartons

Foto Nationale Beeldbank

een recyclingdoelstelling vast te stellen. Het Afvalfonds heeft vooruitlopend op het Ministerie voorgesteld om een vergoeding voor drankenkartons vast te stellen. Voorwaarde is dat er geen recyclingdoelstelling voor drankenkartons wordt vastgesteld. Hierdoor blijft de gescheiden inzameling van drankenkartons vooralsnog vrijblijvend. Op basis van de resultaten van de inzamelproef van drankenkartons heeft het Afvalfonds een vergoeding vastgesteld van 398 euro per ton voor de inzameling, sortering en vermarkting van drankenkartons. Net als bij kunststoffen wordt deze vergoeding uitgekeerd op basis van de hoeveelheid drankenkartons die voldoet aan de bijbehorende DKR-specificatie en die voor recycling is afgenomen. De vergoeding geldt voor de komende drie jaar en wordt in 2017 geëvalueerd. Vermeden kosten Bij het vaststellen van de hoogte van de vergoeding heeft het Afvalfonds de vermeden inzamelen verwerkingskosten, á 111 euro per ton, verrekend in de vergoeding. Dat is tegen het zere been van VNG, omdat

GRAM | december 2014

ELDING 1

Benchmark Gemeente Schoon Tekst: Ismael Morales In de Benchmark Gemeente Schoon vergelijken gemeenten hun prestaties op het gebied van het (preventief) schoon houden van de openbare ruimte. Dit levert naast een leerzame en prikkelende vergelijking ook boeiende informatie op. In dit artikel worden de meer kwantitatieve onderdelen van de Benchmark Gemeente Schoon 2014 belicht. Veel gemeenten houden momenteel hun instrumentarium en doelstel-

• Heeft u in uw wijk last van vervuiling? (ja/nee)

lingen voor schoon kritisch tegen het licht. Vaak gedreven door kosten,

• Rapportcijfer vervuiling (1-10):

maar ook door een zoektocht naar nieuwe rollen van zowel overheid

• Hoe tevreden bent u over het onderhoud dat

als burger. Kwaliteitsambities worden verlaagd, het afvalbakkenbestand wordt ingekrompen en burger- en ondernemersparticipatie gestimuleerd. Daarnaast zorgen ontwikkelingen rondom arbeidsparticipa-

wijkbeheer pleegt aan: reiniging (zeer…weinig)? • De wijk ziet er over het algemeen schoon en opgeruimd uit (eens/oneens).

tie voor nieuwe uitdagingen. Burger- en arbeidsparticipatie laten zien dat ‘schoon’ sterk verweven is met andere gemeentelijk doelstellingen

Voor een indicatieve benchmarkvergelijking zijn de ge-

(welzijn en sociaal). Dit geldt ook voor benchmarkresultaten, die dan

meentelijke belevingsresultaten waar nodig vertaald

ook bezien moeten worden vanuit het gehele palet aan gemeentelijke doelstellingen.

naar een schaal van 1 tot 10. De benchmarkgemiddelde 2belevingsdoelstelling AFBEELDING

is een 6,6 (redelijk tevreden),

het gemiddeld belevingsresultaat is een 6,7. Kwaliteitsdoelstelling De meeste gemeenten gebruiken beeldsystematiek – vaak die van

Gemiddeld resultaat gemeentelijke belevingsonderzoeken

CROW- voor het formuleren van hun kwaliteitsdoelstellingen. Enkele

thema schoon

gemeenten formuleren hun doelstellingen in termen van frequentie of beleving. Een inventarisatie per gebiedstype leert dat voor het stads-

1 0 9

centrum de doelstelling gemiddeld het vaakst ‘A’ of hoger is (63%), voor wijkwinkelcentra is dit minder het geval (23% ‘A’ of hoger). ‘B’ is hier

6,7

het meest dominant (54%). Dit geldt ook – in meerdere mate – voor

woonwijken (64% B).

6 5

Aandeel gemeenten met een bepaalde doelstelling per gebiedstype (%)

niet gebru Totaal Sted.kl. 1 Sted.kl. 2

(= redelijk tevreden)

4 2%2%

3%3%

23%

3% 3% 3%3% 3%

23% 5%

63% stadscentrum

13% 10%

54% wijkwinkelcentra

woonwijken

64%

A+ A A/B B B/C C D Frequentie Beleving Geen nvt

Afvalbakken Veel gemeenten kijken momenteel kritisch naar de inzet van afvalbakken als instrument. Afvalbakken worden selectief verwijderd, herplaatst of ter adoptie aangeboden. In de benchmark worden onder meer aan-

Beleving

tal, volume,

Er zijn veel gemeenten die doelstellingen formuleren voor burgerbele-

bekeken. Het totaalgemiddelde aantal afvalbakken per

ving op het thema schoon, maar slechts enkele sturen hier primair op.

1000 inwoners is 12,6. Dit aantal verschilt sterk per

AFBEELDING 3 Na inventarisatie in de benchmark blijkt de wijze waarop gemeenten

ledigingfrequentie en ledigingmethode

stedelijkheidsklasse:

burgerbeleving meten zeer divers. Vaak zijn in de gemeentelijke stadsmonitoring hooguit twee vragen gereserveerd voor ‘onderhoud/reiniging openbare ruimte’. Voorbeelden van dergelijke vragen zijn: • Vindt u dat uw buurt sinds vorig jaar schoner of minder schoon is geworden? (ja/nee) • Hoe vaak heb je in jouw buurt last van rommel en afval op straat? (Vaak … nooit) • Welk rapportcijfer zou u geven voor het onderhoud in uw buurt? (1-10) • Wilt u aangeven of de openbare ruimte volgens u schoon of vuil is (schoon/vuil)?

Afvalbakken (aantal per 1000 inw.) Overig Wijken Stadscentrum

20 2.4

15 1.8

10 5 0

1.5 12.4

9.2

8.7

1.9 7.4

2.3

1.7

Totaal

Sted.kl. 1

Sted.kl. 2

Sted.kl. 3-5

• Tevredenheid over het aantal keren dat de straat wordt geveegd (zeer…weinig) • X is een schone gemeente (ja/nee)

GRAM | december 2014

17% van de gemeenten werkt met adoptie en 21% van de gemeenten gebruikt afvalbakken als communicatie-

NG 4

Leren van elkaar! AFBEELDING 6 middel. Naast afvalbakken maakt 52% van de gemeenten gebruik van hondenpoepbakken.

Afvalbakken ledigen per bak per jaar (€/bak/jr)

€ 250 € 200

Kosten van Schoon In de benchmark worden de kosten per activiteit en per

€ 150

categorie van activiteiten bekeken. Het gaat hier om de

€ 100

volgende categorieën: a) Uitvoering [=ledigen afvalbakken, machinaal en handmatig vegen, evenementen, afvalverwerking], b)

€ 194

€ 236

€ 220 € 125

€ 50 €0 Totaal

Beleid, Coördinatie en Monitoring, c) Beleidsinstrumen-

Sted.kl. 1

Sted.kl. 2

Sted.kl. 3-5

ten [=exploitatie voorzieningen, participatie, communi-

Machinaal vegen, onkruid en veegfrequentie

catie, handhaving] en d) Overige en overige overhead.

Bij 57% van de gemeenten wordt het machinaal vegen ook ingezet als

Vergelijking gebeurt op basis van de eerste drie cate-

belangrijk instrument voor de onkruidbestrijding. Ook hier weer sterke

gorieën (a -c, gegevens zijn per 25-11-2014). AFBEELDING 7

verschillen per stedelijkheidsklasse.

Onderstaande figuren laten zien dat ledigen van afval-

Machinale veegfrequentie in aantal maal per jaar

bakken en machinaal en handmatig vegen en prikken

500

momenteel een groot deel van de kosten voor schoon

450

bepalen. Daarnaast is de stedelijkheidsklasse een be-

400

langrijke factor in het verklaren van verschillen.

350 300

Kosten van schoon (uitbestede kosten dan wel kosten inclusief

250

overhead afhankelijk van type activiteit en type organisatie)

200

(€ per inwoner)

150

€ 45

Beleidsinstrumenten Beleid en Coordinatie

€ 40

€ 1.18 € 3.21

€ 35

€ 1.50 € 2.83

€ 30

€1.36

Overig uitvoering

228 147

112

100 50

Sted.kl. 2

Sted.kl. 3-5

0 Totaal

Sted.kl. 1

in deze benchmark aandacht geschonken aan ondermeer de aanpak

€ 1.76

€ 1.16

€ 1.14

€ 1.70

€ 1.90 €0.77

€ 1.32

€ 25.53

Naast bovenstaande greep uit de meer kwantitatieve onderdelen wordt van zwerfafval, burger- en arbeidsparticipatie, communicatie en op-

Benchmark Gemeente Schoon

€ 2.23 €0.66 € 1.12 € 1.04 € 0.65 € 0.70 €0.45

€ 14.26

€ 12.56 € 8.58

€ 2.44

Totaal

€ 3.89

Sted.kl. 1

€ 2.44

€ 1.32

Sted.kl. 2

Sted.kl. 3-5

Machinaal en Handmatig Vegen per m2-areaal (€/m2-areaal) Machinaal en Handmatig Vegen

€ 0.30 € 0.20 € 0.10

200

Machinaal en Handmatig Vegen Afvalbakken legen

€5

NG 5

266

drachtgever- en ondernemerschap.

€ 15

€0

Wijkwinkelcentra

Vaardigheden

€ 1.14

€ 10

Woonwijken

Afstransport en Verwerking Evenementen

€ 25 € 20

Stadscentrum

434

€ 0.32 € 0.17

€ 0.13

€ 0.11

Sted.kl.2

Sted.kl.3-5

€ 0.00 Totaal

Sted.kl.1

Een krachtig instrument voor kennisuitwisseling De Benchmark is gericht op beleid, management, participatie en uitvoering van het (preventief) schoon houden van de openbare ruimte. Wat betreft de uitvoering ligt de focus op de activiteiten ‘ledigen afvalbakken’ en ‘machinaal en handmatig vegen’. Onderdelen als onkruid, uitwerpselen, kauwgom en graffiti worden in 2015 toegevoegd. De Benchmark Gemeente Schoon is een netwerk van collega’s, met inspirerende bijeenkomsten en rapportages. Met behulp van de ‘driehoek Gemeente Schoon’ worden de belangrijkste doelstellingen, resultaten, kosten en instrumenten in kaart gebracht. Tijdens bijeenkomsten wordt gezamenlijk gezocht naar verklaringen voor prestaties en ervaringen uitgewisseld. Deelname en resultaten Aan de Benchmark Gemeente Schoon 2014 participeerden 47 gemeenten. Zij vertegenwoordigden in totaal 6,3 miljoen inwoners. De resultaten opgenomen in dit artikel betreffen enkel geaggregeerde resultaten uit de Benchmark Gemeente Schoon Peiljaar 2014. Meer informatie Voor informatie over de benchmark kunt u contact opnemen met: Bas Peeters (peeters@nvrd.nl) of Ismael Morales (morales@nvrd.nl)

GRAM | december 2014

Acht miljoen oude autobanden inzamelen per jaar... …dat zijn alle ingeleverde gebruikte personenwagenbanden in Nederland …dat is gelijk aan de oppervlakte van 400 voetbalvelden

…op milieuverantwoorde wijze verwerkt …dit levert 32 miljoen kilo hoogwaardige grondstoffen …dit betekent bijna 60.000 ton minder CO2-uitstoot …daarmee besparen we CO2 gelijk aan de emissie van 400 miljoen autokilometers (10.000 keer de aardbol rond) of de aanplant van 400.000 nieuwe bomen

RecyBEM wenst u fijne feestdagen en een voorspoedig ‘Oud voor Nieuw’ in 2015. Inzamelen oude banden. Voor een schoner milieu. Alle gebruikte autobanden worden in Nederland door RecyBEM ingezameld en op een milieuverantwoorde wijze verwerkt. RecyBEM is een initiatief van uw bandenleverancier.

www.bandenmilieu.nl

Oude banden, nieuw leven.

Benchmark Huishoudelijk Afval In de Benchmark Huishoudelijk Afval worden de milieu-, kosten- en dienstverleningsprestaties van 174 gemeenten vergeleken. Dit levert, naast een leerzame vergelijking en inspirerende bijeenkomsten, boeiende informatie op over Restafval BM 293 210 208 208 148 BM 30% 54% 56% 59% 69% Totale Kosten BM 197- € 174 € 185 177 137 Restafval Diftar 021 overzicht 125 161 156 120 Afvalscheiding Diftar 0% 60% Kosten 155 de 167 € 137 € 133de € Restafval Niet-Diftar 293 228 223 226 201 Afvalscheiding Niet Diftar 30% 50% 55% 57% 64% Kosten €kort € 70% 179 € belangrijkste € 63% 191 € 72% 145 € het rendement van inzamelsystemen. In dit artikel vindt u een€ 1 1 1 1 2 2 2 2 3 3 3 3 3 4 197 4 van 4 190 4 inzichten 4uit

220 53% 170 140 67% 141 242 50% 1 2 3 4 177

laatste benchmark (peiljaar 2013). Afvalscheiding en Restafval

Fijn huishoudelijk restafval

AFBEELDING 1

De gemiddelde hoeveelheid te● Gemiddeld verbranden fijn restaf-

indicatoren op het gebied van huishoudelijk afval. Beide zeggen iets

val was in 2013 200 kg/inw (462 De bench● Klassekg/aansl). B (30-49%)

over de wijze waarop gemeenten erin slagen de hoeveelheid te ver-

● Klasse D (8-19%) voor restafval mark-gemiddelde totale directe kosten

300 branden restafval te verminderen en het aandeel bron- of nagescheiden

waren respectievelijk €35/inw, €80/aansl en €176/ton.

Hoeveelheid Huishoudelijk Restafval (kg/inw)

Het aandeel afvalscheiding en de hoeveelheid restafval zijn belangrijke

grondstoffen te vergroten.

● Klasse A (50-100%) ● Klasse C (20-29%) ● Klasse E (0-7%)

250

242 kg/inw

220 kg/inw Inzamelsystemen die sterk inzetten op serviceverlaging € 177 /aansl € 170 /aansl

De gemiddelde hoeveelheid huishoudelijk restafval – het afval dat over-

(al dan niet met diftar en/of serviceverhoging grond-

blijft na bronen nascheiding - was 220 kg/inw, waarvan 200 kg/inw

stoffen) laten goede resultaten zien. Een voorbeeld is

fijn en 20 kg/inw grof restafval (incl.). De gemiddelde afvalscheiding 150

frequentieverlaging van de aan-huis inzameling. Ge140 kg/inw

200

/aansl meenten met een€ 141 inzamelfrequentie van <26x/jr. za-

(incl. zie kader) was 53%. In 2012 was dit respectievelijk 235 kg rest-

BM 293 210 208 208 148 220 dingBM BM Diftar 54% 56% 59% 69% 53% sten € 174 185 € 177 137 170 Diftar 021 197 125 161 156 120 140 ding Diftar 0% € 70% 155 € € 60% 167 € 63% 137 € € 72% 133 € 141 Niet-Diftar 293 228 223 226 201 242 Niet 30% 50% 57% 64% 50% € 30% 197- € 190 en € 67% 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 4 (waarvan 4 179 4 grof) 4 191 4 145 4 177 198 kg/inw restafval in, tegen 224 kg/inw bij 100 afval per inwoner 205 fijn en 55% 30 51% afvalscheiding. melden Benchmark Totaal Diftar Niet-diftar 0

DING 2

DING 3

● Gemiddeld ● Klasse A (50-100%) ● Klasse B (30-49%) ● Klasse C (20-29%) Klasse D (8-19%) ●●Gemiddeld KlasseAE(50-100%) (0-7%) ●●Klasse ● Klasse B (30-49%) ● Klasse C (20-29%) ● Klasse D (8-19%) ● Klasse E (0-7%)

300 250 300 200 250

220 kg/inw € 170 /aansl

242 kg/inw € 177 /aansl

220 kg/inw € 170 /aansl

242 kg/inw € 177 /aansl

150 200 100 150

● Gemiddeld menteel nog moeilijk in gemiddelde conclusies vangen.

Afvalscheiding incl. (%)

Hoeveelheid Huishoudelijk RestafvalRestafval Hoeveelheid Huishoudelijk (kg/inw) (kg/inw)

DING 1

AFBEELDING 2

afvalbeheerkosten (€/aansl) - per inzamelsystematiek en klasse

Benchmark Totaal

wordt toegepast. Gemeenten die het fijn restafval nascheiden presteren beter dan gemiddeld met 192 kg/

55%

53%;

inw restafval (incl.). 50% € 170 /aansl(fijn+grof) en 61% afvalscheiding € 177 /aansl

45%

Sorteeranalyse

35%

De benchmarkgemiddelde resultaten van de sorteeranalyses laten zien hoeveel kilogram per inwoner nog Benchmark 1 Totaal

€ 141 /aansl 3

Diftar

● Klasse D (8-19%) € 141in/aansl of nog niet exclusief het gehele ● Klasse Everzorgingsgebied (0-7%)

65%

25%

Diftar 140 kg/inw Niet-diftar

● Klasse A (50-100%)

● Klasse Bsprake (30-49%) Dit komt vooral doordat is van diftar 67%er vaak ●ook Klasse C (20-29%)

75%

140 kg/inw € 141 /aansl

100

GFT

Niet-diftar

Herbruikbaar OPK

67% € 141 /aansl

55% 65%

53%; € 170 /aansl

45% 55%

35% 45% 25% 35%

● Klasse A (50-100%) ● Klasse B (30-49%) ● Klasse C (20-29%) Klasse D (8-19%) ●●Gemiddeld KlasseAE(50-100%) (0-7%) ●●Klasse ● Klasse B (30-49%) ● Klasse C (20-29%) ● Klasse D (8-19%) ● Klasse E (0-7%)

Diftar 2

Niet 3diftar

Benchmark 1 Totaal

Diftar 2

Niet 3diftar

Textiel

GFT

kg in rest Benchmark 1 Totaal

Glasverpakkingen

50% € 177 /aansl

Kunststofverpakkingen

50% € 177 /aansl

53%; € 170 /aansl

Niet diftar

AFBEELDING 3

(€/aansl) 75% per inzamelsystematiek en klasse 65% 75%

Diftar

2 grondstof3in het restafval 4 van een bepaalde zit.

Gemiddelde afvalscheiding (%, y-as) gemiddelde totale afvalbeheerkosten ● Gemiddeld

Afvalscheiding incl. (%)incl. (%) Afvalscheiding

DING 1

een inzamelfrequentie van >26x/jr. Omgekeerd inza293 210 208 208 148 220 € 177 137 170 021 197 125 161 156 120 140 0% 70% 60% 63% 72% 67% - € € 54% 155 € € 56% 167 € € 59% 137 € € 69% 133 € € 53% 141 293 228 174 223 185 226 201 242 30% 50% 55% 57% 64% 50% €€ 30% € 179 € 190 € 191 € € 1 1 1 2 2 2 3 197 3 totale 3 145 3 177 behaalt ook goede resultaten, maar laat zich mo4 4 4 4 Hoeveelheid restafval (fijn+grof)2143(kg/inw, y-as)2143en gemiddelde melen

BM ding BM Diftar ten BM Diftar Diftar Niet-Diftar ding Niet

KCA

Metalen verpakkingen

Luiers

Overig

Herbruikbaar Kunststofverpakkingen OPK Glasverpakkingen Textiel KCA 60 72 23 9 9

Grondstoffen: gratis en gemakkelijk

In het algemeen kan gezegd worden dat gemeenten

25%

GFT

die inwoners zo veel mogelijk faciliteren bij de inzameling van grondstoffen - al dan niet in combinatie met

Herbruikbaar OPK serviceverlaging restafval – goede resultaten behalen. Hoogbouw en Diftar 70 GFT 80 Kunststofverpakkingen Bekende service- verhogende maatregelen zijn het In gebieden met 60 veel hoogbouw is de mogelijkheid van en de motivatie Herbruikbaar OPK Glasverpakkingen 70 doorgaans meer beperkt dan in gebieden met aanbieden van een (extra) container voor grondstofvoor afvalscheiding veel 50 Kunststofverpakkingen Textiel laagbouw. Dit is terug te zien in bovenstaande resultaten. Naast het aanfen, combi-inzameling, (meer) verzamelcontainers voor 60 40 Glasverpakkingen grondstoffen, het verhogen van de aan-huis-inzamelfredeel hoogbouw is ook de inzamelsystematiek en/of het tariefsysteem KCA 50 30 Textiel een belangrijke verklaring voor de verschillen in inzamelrendement en quentie, een nul-tarief voor gft bij diftar of nascheiding. Metalen verpakkingen 40 kosten. Diftar presteert zowel wat betreft milieurendement als kosten Onderstaand zullen per afvalstroom de milieu- en kosKCA 20 Luiers 30 beter. tenresultaten uit de benchmark worden besproken en Metalen 10 Overig verpakkingen enkele van deze maatregelen worden uitgelicht. 20 Luiers GFT 0 Herbruikbaar Kunststofverpakkingen OPK Glasverpakkingen Textiel KCA Metalen verpakkingen 10 Overig

GFT

72 23 9 9 Herbruikbaar Kunststofverpakkingen OPK Glasverpakkingen Textiel KCA 60 72 23 9 9

0.6

7 Metalen verpakkingen GRAM | december 2014 0.6 7

0.6

Benchmark Huishoudelijk Afval GFT

Kunststofverpakkingen

Gemiddeld werd 89 kilo per inwoner (231 kg/aansl)

Gemiddeld werd 8,4 kilo per inwoner (19,7 kg/aansl) aan kunststofver-

pakkingen ingezameld. De totale directe kosten bedragen gemiddeld aan GFT ingezameld. De89 totale directe bedragen 33 73 103kosten 122 89 w) BM (kg/inw) Totale kosten (€/inw) sl) Directe inzamelkosten BM (€/inw) (kg/aansl) (€/aansl) (€/aansl) €/aansl) aansl) AAN HUIS kg/aansl) AAN (€/aansl) DING (€/aansl) 5 6.7 6.5 13.1 14.1 14.5 12.4 VC kg/aansl) 5.0 7.5 8.6 8.9 8.1 7.9 inzamelkosten (€/aansl) 102 208 230 262 298 231 Nascheiding 3.2 6.9 8.7 9.0 12.9 8.38 20.2 31.3 33.9 35.8 35.5 32.4 NASCHEIDING 3.4 3.18 € 16 21 22 23 € HUIS 20 €€(€/aansl) 21 Totale kosten ton 1.0 2.9 3.0 3.3 5.0 3.16 202 238 279 284 309 270 15.1 19.9 21.6 30.9 19.71 26.7 21.2 24.9 24.5 20.4 23.7 €3,-/inw, €7,-/aansl en gemiddeld €1211.4 inw, €32,-/aansl enper €156/ton. 6.2 7.1 8.0 11.9 7.39 24 € 57 €Directe 45 €kg/aansl) 76VERZC 187 60 2.0 2 6 €377,- per 7ton. 8 12 7.35

● Gemiddeld ● Klasse A ● Klasse B ● Klasse C ● Klasse D ● Klasse E

€ 35

120

€ 34 € 32

80 € 31 60

€ 24

● Aan huis ● Verzamelc. ● Nascheiding

150 100

15.7 11.1 26 347.0 5.7 4.1 156.3 1.5 46.9 18.5

23.9 8.8 10.8 3.9 5.0 5.3 347.9

KUNSTv. - Hoeveelheid (kg/inw) en Totale Directe Kosten (€/aansl) per klasse ● Gemiddeld ● Klasse A ● Klasse B ● Klasse C ● Klasse D ● Klasse E

14.0 € 11.88 12.0 10.0

€ 8.04 € 7.07

8.0

€ 7.39 € 6.17

6.0 4.0 € 2.04

15.0 6.0 15.2 3.4 23.2 26.4 397.3

€ 16

30.3 122.5

200

€ 20

300

AFBEELDING 6 250

€ 36

100

24.4 26 139.7

GFT - Hoeveelheid (kg/aansl) en Directe Inzamelkosten (€/aansl) per inzamelwijze

31.1 9.4 24.9 10.7 15.7 16.5 404.9

24.91 8.90 11.72 4.20 33.00 9.00 376.89

● Aan huis ● Verzamelc. ● Nascheiding

* 30

€9

€4

2.0

24.0 9.5 11.0 4.3 14.3 16.7 382.4

KUNSTv. - Hoeveelheid (kg/aansl) en Directe Inzamelkosten (€/aansl) per inzamelwijze

Hoeveelheid Kunststofv.(kg/aansluiting)

16.6 149.6

Hoeveelheid Kunststofv.(kg/inw)

11.6 158.1

GFT - Hoeveelheid (kg/inw) en Totale Directe Kosten (€/aansl) per klasse

Hoeveelheid GFT (kg/aansluiting)

Hoeveelheid GFT (kg/inw)

6.0 241.9

0 1is geen zuivere 2 0 2 te maken * Van nascheiding kostentoedeling vanuit de 1benchmark

* Een klein aantal gemeenten scheidt het restafval na als biogas, wat een effectieve daling van de hoeveelheid restafval betekent.

Het inzamelrendement varieert sterk per hoogbouw-

Per inzamelwijze (aan huis, verzamelcontainers of nascheiding) zijn

klasse. Dit is ook terug te zien in het verschil in in-

duidelijke verschillen te zien in inzamelrendement en inzamelkosten

zamelrendement tussen aan-huis-inzameling en hoog-

(zie bovenstaande figuur). Aan-huis-inzameling/laagbouwinzameling

bouw-inzameling met verzamelcontainers.

levert gemiddeld per aansluiting 2 keer zoveel rendement als verzamelcontainers, maar kost ook meer. Van de inzamelmiddelen aan-huis levert de inzameling met minicontainers 90% meer rendement op (42

der tarief voor gft laat een verschil zien van respectie-

kg/aansl) dan met zakken (22 kg/aansl). Vergelijking van de aan-huis-

velijk 73 kg/inw voor de betaalde variant en 125 kg/

inzamelfrequentie laat zien dat een tweewekelijkse frequentie 25 kg/

inw voor de gratis variant.

aansl aan rendement behaalt en een maandelijkse 17 kg/aansl.

Oud papier en karton

Glasverpakkingen

Gemiddeld werd 54 kg/inw oud papier ingezameld te-

Gemiddeld werd 21 kg/inw (49 kg/aansl) aan glasverpakkingen inge-

gen 63 in 2012. Deze afname is te verklaren uit de

zameld. De benchmarkgemiddelde totale directe kosten zijn €1,27/

BM (kg/inw) Totale kosten (€/inw) Directe inzamelkosten (€/inw) (kg/aansl) (€/aansl) inw, €2,87/aansl en €60/ ton. trend dat er steeds minder papier wordt verspreid en BM €/aansl) AAN HUIS kg/aansl) Directe inzamelkosten HUIS (€/aansl) VC kg/aansl) VERZC (€/aansl) Nascheiding kg/aansl) 18 22 22 Directe inzamelkosten NASCHEIDING (€/aansl) 1.6 1.2 1.3 Totale kosten per tonAAN 1.7 1.3 1.4 36 48 49 3.3 2.6 2.9 3 3 3 41 43 4.9 36 48 47 3.2 2.9 2.5 93.3 54.2 55.9 vrijkomt. De benchmarkgemiddelde totale directe kos14.0

OPK- Hoeveelheid (kg/inw) en Totale Directe Kosten (€/aansl) per klasse 70 65 € 3.26

Overig 55 50

● Klasse A ● Klasse B ● Klasse C ● Klasse D ● Klasse E

€ 1.92

€ 1.38 € 1.96

45 40

68 -0.1 3.7 163 0.2 9 144 9.7 136 5.2 -0.8

25.8

OPK - Hoeveelheid (kg/aansl) en Directe Inzamelkosten (€/aansl) per inzamelwijze

AFBEELDING 7 ● Gemiddeld

- € 0.23

10.9

● Aan huis ● Verzamelc. ● Nascheiding

140

120

€8

100

€ 2.99

€ 2.74

€ 2.88 € 2.63 € 2.87

21 20

€7

€ 3.25

23 1.2 1.1 56 3.0 3 23 53 2.4 55.3

21.36 1.27 1.31 49.41 2.87 2.97 36.86 5.31 47.53 2.73 60.32

GLASv. - Hoeveelheid (kg/aansl) en Directe Inzamelkosten (€/aansl) per ● Aan huis ● Verzamelc.

€3

47 45 43 41 39 37

● Gemiddeld ● Klasse A ● Klasse B ● Klasse C ● Klasse D ● Klasse E

€ 2.25

per klasse

22 1.1 1.2 54 2.7 3 40 6.7 51 2.7 50.5

GLASv. - Hoeveelheid (kg/inw) en 54 0.9 3.83 128.07 1.9 8.80 117.22 8.44 70.43 7.19 Totale Directe Kosten (€/aansl) 1.90 20.1

Hoeveelheid GLASv. (kg/aansluiting)

44.7

Hoeveelheid GLASv (kg/inw)

34 54 54 61 1.1 0.8 0.6 1.4 3.1 4.3 4.0 4.0 69 125 126 144 2.3 2.0 1.4 3.3 ten 4.5 zijn 6 €0,09/inw, 10 9 9 47 114 137 121 9.9 7.7 9.7 42 66 €0,16/aansl 73 67 4.8 9.3 9.4 6.4 2 en €377/ton. 1

Hoeveelheid OPK (kg/aansluiting)

Hoeveelheid OPK (kg/inw)

ansl) )€/aansl)

Een vergelijking tussen diftar-gemeenten met en zon-

€5

De meeste gemeenten zamelen glas in via verzamelcontainers. Glas

aan huis inzamelen betekent gemiddeld hogere inzamelkosten en daar-

Bovenstaande figuur (rechts) laat zien dat de aan huis

bij een lager milieurendement. De benchmarkgemiddelde sorteerana-

inzameling gemiddeld meer rendement oplevert dan

lyse laat zien dat er nog ongeveer 10kg/inw aan glas in het restafval

verzamelcontainers, maar ook iets meer kost. Van de

zit.

inzamelmiddelen-aan-huis leveren minicontainers een rendement van 154 kg/aansl en losse bundels 103 kg/ aansl. Dat is een verschil van 50%.

GRAM | december 2014

Overige fijn huishoudelijke grondstoffen Onderstaand de benchmarkgemiddelde inzamelresultaten in kg/inw van de overige fijn huishoudelijke afvalstromen.

Benchmark Huishoudelijk Afval Leren van elkaar! De Benchmark Huishoudelijk Afval vergelijkt gemeen-

Textiel

3,8 kg/inw

ten en publieke inzamelbedrijven op hun afvalbe-

KCA

1,1 kg/inw

heerprestaties. Hierbij wordt gekeken naar zowel het

5 kg/inw

milieu-rendement als kosten en uren. In rapportages

1.3 kg/inw

en tijdens bijeenkomsten worden deelnemende organi-

10.3 kg/inw

saties door onderlinge vergelijking gestimuleerd om te

Metalen verpakkingen* Drankenkartons* Blad* Luiers*

2.8 kg/inw

leren van elkaar en ervaringen uit te wisselen.

* In 2013 niet door alle gemeenten ingezameld. Gemiddelden zijn gebaseerd op de gemeenten die wel inzamelden.

Deelname 2014 (Peiljaar 2013) In het peiljaar 2013 namen 114 gemeenten en inza-

Grof huishoudelijk afval

melbedrijven deel, gezamenlijk vertegenwoordigen zij

In totaal werd er in 2013 105 kg/inw (incl). aan grof huishoudelijk af-

174 gemeenten.

val ingezameld. Daarvan werd 79% gescheiden. Het merendeel wordt 66% 77% 83% 79% 87% 79% 70.3 68.4 79.4 81.7 64.6 74.1 brongescheiden: 75%.

Vergelijking: hoogbouwklasse Organisaties worden gegroepeerd en vergeleken op

Afvalscheiding grof huishoudelijk afval (%, y-as) en gemiddelde totale directe

basis van het aandeel hoogbouw in het verzorgings-

kosten (€/aansl) - per klasse.

gebied. De volgende klassen zijn hierbij samengesteld:

Afvalscheiding GHA incl. (%)

nsl) €/aansl)

een krachtig instrument voor kennisuitwisseling!

● Gemiddeld ● Klasse A (50100%) ● Klasse B (30-49%) ● Klasse C (20-29%) ● Klasse D (8-19%) ● Klasse E (0-7%)

90% 85% 80%

79%; € 74/aansl

Klasse A: 50-100% hoogbouw; B: 30-49%; C: 20-29%; D: 8-10% en E: 0-7%. Resultaten De resultaten zoals opgenomen in deze publicatie zijn

75%

geaggregeerde totaal-gemiddelden van het peiljaar

70%

2013. Deze benchmarkgemiddelden kunnen afwijken van gemiddelden in benchmarkrapportages, omdat het

65%

daarin groeps-specifieke gemiddelden betreft.

60% 0

Totaal BM

Uiteindelijk wordt er 20kg/inw grof restafval (inclusief verbouwingsrestafval) verbrand. De totale directe kosten voor grof huishoudelijk afval waren €27 per aansluiting. Voor de milieustraat waren de directe inzamelkosten €15 per aansluiting. Van de gescheiden grove afvalstromen worden vooral grof tuinafval en hout goed gescheiden. Het gemiddelde aanbod van grof tuinafval bedroeg 24 kilo per inwoner. Het gemiddelde houtaanbod lag op 19 kilo per inwoner. Vooral gemeenten die hun burgers stimuleren grof afval zoveel mogelijk te brengen naar de milieustraat (bijvoorbeeld door invoering van een voorrijdtarief), hebben lager dan gemiddelde kosten. Bronscheiding in combinatie met nascheiding levert het hoogste milieuresultaat op.

Begrippen 1) Inzamelwijze: aan huis inzameling, verzamelcontainers, nascheiding of milieustraat 2) Inzamelmiddel: bijv. mini-container, zak of ondergrondse verzamelcontainer 3) Directe kosten: (uit-)bestede kosten die rechtstreeks aan het primaire proces zijn toe te schrijven. Directe kosten omvatten de kosten van personeel, tractie, inzamelmiddelen en derden. 4) Indirecte kosten: alle andere aan het afvalbeheer verbonden kosten die worden gemaakt om het primaire proces mogelijk te maken. 5) Totale directe kosten: directe kosten en opbrengsten van inzameling, transport, verwerking exclusief inzamelen registratievergoedingen 6) Directe Inzamelkosten: directe kosten van inzameling of nascheiding 7) Totale afvalbeheerkosten: totale directe + indirecte kosten van afvalbeheer inclusief vergoedingen. 8) Incl./excl.: inclusief/exclusief verbouwingsrestafval, puin en schone grond 9) Fijn huishoudelijk afval (HHA): afvalstromen die met gangbare aan huis inzamelmiddelen of via verzamelcontainers worden ingezameld (fijn restafval, GFT, oud papier, kunststofverpakkingen, textiel, KCA, metalen verpakkingen, drankenkartons, blad, luiers). 10) Grof huishoudelijk afval (GHA): overige afvalstromen

Meer informatie Voor meer informatie over de benchmark kunt u zich wenden tot Folkert Starreveld of Ismael Morales via info@bmha.nl Tekst: Ismael Morales en Folkert Starreveld

GRAM | december 2014

VAKWERK

Aloys Bijl (54) is haven- en marktmeester, opzichter verkeerslichten en riool- en singelgemalen. Een duizendpoot voor de gemeente Spijkenisse. ‘Ik ben nog nooit een dag met tegenzin naar mijn werk gegaan’, zegt hij over zijn afwisselende baan.

Ik zeg wel eens gekscherend dat ik het verkeer boven én onder de grond regel Wat houdt jouw functie in? Het is een toevallig zo gecombineerde functie, omdat ik anders geen

zes. Wij hebben een markt op dinsdag en zaterdag, dus

volle werkweek zou hebben. Onze haven is maar een klein werkhaventje,

dat is aanpoten. Als marktmeester regel ik de uitgifte

dus als havenmeester ben ik daar relatief weinig tijd aan kwijt. Het heffen

van de plaatsen, stroomvoorziening en veiligheid. Ik

van de havengelden, toezien dat de regels nageleefd worden, dat er niet

ben een aanspreekpunt voor iedereen, ik heb echt een

illegaal geloosd wordt bijvoorbeeld. Als opzichter verkeerslichten heb ik

publieke functie.

zo’n twintig kruisingen onder mijn hoede. Zorgen dat de verkeerslichten blijven werken en dat storingen zo snel mogelijk opgelost worden. Een

Wat deed je hiervoor?

softwareprogramma loopt weleens vast, een lampje kan kapot, een mast

Ik kwam in 1988 binnen bij de gemeente Spijkenisse op

ligt weleens om na een aanrijding. Als opzichter riool- en singelgemalen

de afdeling parkeerbeheer. Later ging ik naar parkeer-

zorg je ervoor dat die drol niet terugkomt. Ik zeg wel eens gekscherend

controle, gedetacheerd bij de politie. In 1997 kreeg Spij-

dat ik het verkeer boven én onder de grond regel. We hebben ruim dertig

kenisse de zaterdagmarkt erbij. De toenmalige markt-

grote rioolgemalen in Spijkenisse, plus tientallen kleintjes en bergbezink-

meester vond dat een beetje veel werk voor hem alleen

bassins. Als daar technisch iets aan mankeert, krijgen we automatisch

en zocht dus een collega. Ze hebben mij toen benaderd

een sms, via het computersysteem.

en ik zei meteen ja. Het leek me een leuke functie.

Voor de markt maak ik de langste dagen, van ’s morgens zes tot ’s avonds

We doen dit werk overigens met zijn tweeën. Mijn naas-

GRAM | december 2014

De rubriek Vakwerk gaat over het vakmanschap en de bevlogenheid in de branche. In afval- en beheer van de openbare ruimte werken vele professionals, die hart hebben voor de ‘schone zaak’. Wat drijft hen in hun werk? En waarom doen zij dit werk graag en goed?

te collega, Niels Huijgen, heeft precies dezelfde baan als

speelgoedauto, flessen, een baksteen. Dat kan niet door het toilet. We

ik. De oproepdiensten wisselen we af, zodat we steeds

denken dat mensen soms op straat een putdeksel lichten en daar hun

één week rustig kunnen slapen. Vooral voor de gemalen

afval in gooien. De techniek wordt steeds beter, met pompen die minder

word ik nog wel eens uit mijn bed gebeld. Een storing

snel kapot gaan, maar helemaal oplossen kun je dat niet. Het repareren

moet direct verholpen worden. Vroeger sleutelden we

van die pomp is een dure en tijdrovende klus. Ik ben voorstander van

zelf, maar tegenwoordig laten we dat aan een bedrijf

meer voorlichting aan inwoners. Zodat ze weten wat er in het riool ge-

over dat dit goed kan. Als de nood aan de man komt,

beurt, wat er bij komt kijken om er schoon water van te maken dat op

trekken we zelf nog wel eens de handschoenen en het

de rivier geloosd kan worden. Een paar jaar terug was het overigens nog

werkpak aan.

erger: toen waren wegwerpschoonmaakdoekjes een hype. Die vormden grote, taaie ballen in het riool, waar elke pomp van vastliep. Nu is die

Wat vind je de mooiste taak, van al die

hype over denk ik, want we komen de doekjes nauwelijks meer tegen.

verschillende functies? De markt, daar kan ik echt mijn ei kwijt. Je bent voort-

Waar ben je trots op?

durend met mensen bezig, soms voel ik me zelfs een

Als we een kruispunt hebben gerenoveerd en er staat een mooie ver-

beetje sociaal werker. Ik zie die marktlieden vaker dan

keerslichteninstallatie die beter werkt dan de oude. Dan denk ik, mooi,

mijn eigen familie en heb dus een relatie met hen op-

dat heb ik geregeld. Werk waar een duidelijk eindresultaat aan zit, is

gebouwd. De gesprekken gaan verder dan het weer, ze

altijd het meest bevredigend. Een paar jaar terug was ik ook trots, toen

vertellen soms heel persoonlijke verhalen. Wat ik ook

ik in mijn eentje de markt heb verplaatst naar een andere locatie. Die

ontzettend leuk vind aan de markt, is dat ik daar mijn

verhuizing zou ik samen met een collega doen, maar die werd plotseling

creativiteit kwijt kan. Ik verzin graag acties en evene-

ernstig ziek. Deze collega is inmiddels overleden. De verhuizing was een

menten, zoals een kerstmarkt, evangelisatie, geranium-

enorme klus, voor één persoon, maar het is me toch gelukt. Een mooie

markt, om er iets meer van te maken dan een gewone

prestatie, waar ook een schaduwrand aan zit, door de emotionele herin-

markt. We hebben er ook een eigen website aan gekop-

nering.

peld en social media, zoals Facebook en Twitter. Alles bij elkaar mogen we niet mopperen over de belangstelling.

Wat vind je het mooiste aan je werk?

Landelijk is er een terugloop, maar wij zitten best goed

Dat het zo afwisselend is. Ik ben nog nooit een dag met tegenzin naar

vol met marktkramen. Wat je er aan aandacht en moeite

mijn werk gegaan. Het is vrij, je bent veel buiten. En we hebben een ge-

instopt, dat krijg je terug. Daar ben ik van overtuigd.

weldig fijn team van opzichters, dat is bevorderlijk voor de sfeer. Binnen-

Een paar jaar terug hadden we ook een afvalprobleem

kort wordt het spannend, dan gaat Spijkenisse fuseren met de gemeente

opgelost. Alle kraamhouders mochten hun afval in

Bernisse. Dan krijgen we er twee kleine markten bij, 340 mini gemalen

één grote perscontainer gooien, die wij leegden op

en negen gewone. Want het gaat om een relatief landelijk gebied. Een

onze kosten. Dat ontaardde in een soort afvaltoerisme:

flinke uitbreiding van het werkgebied dus, waarbij de taken verdeeld

steeds meer marktkooplieden namen hun afval van de

zullen moeten worden over de mensen van de huidige gemeenten. Er zal

vorige markt mee omdat het bij ons toch gratis was. Nu

vast veel veranderen, we weten nog niet wat precies.

hebben we speciale, stevige vuilniszakken, die ze kunnen kopen voor een klein prijsje. Onze reinigingsdienst

Waar denk je aan als je thuis de wc doortrekt?

haalt de volle zakken aan het eind van de dag op. Papier

Ik besef bijna dagelijks hoe belangrijk het is dat het riool goed werkt.

en karton mag er naast gezet worden, mits goed geplet

Een keer werd ik ’s nachts bij een noodgeval geroepen, dat ik niet snel

en gebonden. Dat systeem werkt perfect.

zal vergeten. Het rioolwater stond bij die mensen in het bad, de wc was tot aan de rand gevuld. Men dacht dat het aan het gemaal lag, maar

Wat vind je minder leuk aan je werk?

het bleek een verstopping in het riool. Mensen zijn vaak onwetend. Ze

Eigenlijk niks. Maar goed, wat ik wel eens zwaar vind,

legen hun pannetje frituurvet fijn in de wc en denken dat het dan weg is.

is als je ’s nachts uit bed gebeld wordt terwijl je net een

Toiletpapier lost meteen op, maar keukenrolpapier niet. Dat is van een

uur daarvoor in slaap bent gevallen. Zeker als dat heel

heel andere samenstelling. Een betere voorlichting is echt nuttig. Ik zou

de nacht duurt. ‘s Ochtends moet je er toch weer ge-

daar al op de scholen mee beginnen. Je kunt er een heel boeiend verhaal

woon staan.

van maken, van hoe het riool werkt. En het zou veel ellende én onkosten voorkomen. Die pompreparaties zijn peperduur en moeten toch betaald

Wat zou er beter kunnen?

worden van belastinggeld.

Het gebeurt nog steeds zo’n twee keer per week dat een pomp vastloopt, omdat er de meest vreemde zaken in het riool worden gegooid. We hebben weleens een complete spijkerbroek uit de pomp moeten halen, een

Tekst: Hetty Dekkers

GRAM | december 2014

nieuws Tekst: Bas Peeters Ketenproject luiers van start

bij het Meld- en Informatie Centrum van

Keurmerk Beeldschoon

Eind november is het luierketenpro-

de Inspectie Leefomgeving en Transport.

geactualiseerd

ject gestart met een druk bezochte in-

De regeling heeft tot gevolg dat het bui-

Momenteel wordt de laatste hand ge-

teractieve workshop met veel partijen

tengebruik van anticoagulantia – in te-

legd aan een tweede, verbeterde, ver-

uit de keten van luiers en incontinen-

genstelling tot de recente berichtgeving

sie van het Keurmerk Beeldschoon. Het

tiemateriaal. Tijdens de workshop zijn

in de pers – volgend jaar onder een aan-

Keurmerk is een landelijk aanvaarde

kansen en belemmeringen bepaald die

tal strikte voorwaarden mogelijk blijft.

norm voor beeldgericht werken in de

van invloed zijn op het sluiten van deze

De regeling blijft van kracht tot 1 januari

buitenruimte en is toepasbaar op alle

keten. De meeste deelnemers gaven

2017. Daarna mogen alleen professio-

ambitiethema’s uit de kwaliteitscatalo-

aan dat er nu eerst meer inzicht nodig

nals die specifiek zijn geschoold op de

gus van CROW. Het keurmerk richt zich

is in de precieze samenstelling van de

beheersing van rattenpopulaties buiten

op het kwaliteitssysteem van zowel de

stroom, zodat de kansen en belem-

gebouwen en werken bij een bedrijf dat

opdrachtgever als de uitvoerende orga-

meringen beter gekwalificeerd kunnen

daarvoor is gecertificeerd, het middel

nisatie en helpt op die manier de relatie

worden. In het eerste kwartaal van

nog gebruiken. Diverse branchepartijen

tussen de formele beheerder en de uit-

2015 wordt de eerste rapportage van

werken samen aan een protocol dat hier-

voerende dienst te structureren. De eer-

het project verwacht. Het project wordt

voor als uitgangspunt dient.

ste stap naar het behalen van het Keur-

uitgevoerd door NVRD, RWS en het mi-

Voor meer informatie www.nvpm.nl

merk Beeldschoon is het uitvoeren van

nisterie van I&M.

een nul-meting. Deze stap is inmiddels Themadag ‘Van Keten naar Keten’

gezet door Cyclus uit Gouda en Spaar-

Interessant ISWA seminar in Oslo

geslaagd

nelanden uit Haarlem. Hier bleek dat de

Op uitnodiging van de gemeente Oslo

Op 27 november stonden 175 profes-

nul-meting een exercitie met impact is.

heeft de NVRD onlangs de ervaringen

sionals stil bij de vraag: hoe kunnen

Het brengt de organisatie verrassend

met innovatieve en succesvolle inzamel-

we in 2020 op jaarbasis maximaal 100

objectief in beeld en genereert verbe-

concepten in Nederland voor het voet-

kilogram restafval per inwoner inzame-

teropties. Het Keurmerk Beeldschoon

licht gebracht. Oslo is hard bezig met het

len? Dit kan door meer te recyclen en

brengt het kwaliteitsdenken binnen de

ontwikkelen van een nieuw afvalbeleid

hierbij naar de gehele keten te kijken.

branche in beweging. Daarnaast levert

dat tot 50% recycling moet leiden. De

Tijdens de themadag is het programma

het een duurzame bijdrage aan de ef-

Nederlandse inzamelconcepten werden

Van Afval Naar Grondstof uiteengezet

ficiency van de organisatie, de waar-

enthousiast ontvangen.

dat een belangrijke bijdrage moet leve-

dering voor het werk en uiteindelijk de

ren aan deze doelstellingen. Ook zijn

beleving van de burger. Ook geïnteres-

ISWA agenda 2015:

de ontwikkelingen rondom belangrijke

seerd in het Keurmerk Beeldschoon of

27-29 mei

materiaalketens gepresenteerd. De pre-

het laten uitvoeren van een nul-me-

Beacon Conference ‘Resources and

sentaties zijn in te zien op www.nvrd.nl

ting? Neem contact op met Bas Peeters (peeters@nvrd.nl). Voor certificering of

Responsibility’ in Wenen. 7-9 september

Werk maken van samenwerking

het laten uitvoeren van de nul-meting

ISWA World Congres in Antwerpen.

Werk maken van samenwerking. Dat is de

kan de beschikbare zwerf-afvalvergoe-

14-15 oktober

titel en het motto van het NVRD Jaarplan

ding worden ingezet.

Beacon Conference ‘Sorting and

2015 zoals dat in de ledenvergadering

treatment techniques’ in Hamburg

van 4 december is besproken. In het Jaar-

Voor meer informatie over het seminar

plan is aangegeven welke activiteiten zijn

en/of de activiteiten van ISWA, kunt u

gepland voor het jaar 2015. Verder zijn de

contact opnemen met de NVRD.

kerndossiers en de prioritaire thema’s op de kennisgebieden Afval en Grondstoffen,

Overgangsregeling anticoagulantia

Beheer Openbare Ruimte, Regie,- Organi-

NVRD agenda januari 2015

Er geldt een overgangsregeling voor het

satie en Bedrijfsvoering en Communicatie

06 Redactiecommissie GRAM

buitengebruik van anticoagulantia bij de

aangegeven. Het NVRD jaarplan 2015 is

22 Ambtelijke Werkgroep Afval

bestrijding van ratten. Bedrijven

in te zien op www.nvrd.nl

30 Commissie Markt en Overheid

kun-

nen zich voor deze regeling aanmelden

GRAM | december 2014

N IEUWT JES VAN DE ZAKE LIJ KE M A RK T

NIEUWS

24/7 Afval brengen op bedrijventerrein Cyclus Cyclus heeft op bedrijventerrein Gouwe Park in de gemeente Zuidplas drie ondergrondse containers geplaatst. Voor restafval, oud papier en plastic afval. Bedrijven kunnen hun afval 24 uur per dag en 7 dagen per week kwijt met deze duurzame aanpak. Ondernemers die gebruik maken van de raamovereenkomst, krijgen een afvalpas. Hiermee kunnen zij 24 uur per dag hun afval kwijt in de ondergrondse container.

Accountmanager

Gerbrand

van Ast van Cyclus legt de praktische voordelen van dit concept uit. “Hierdoor zijn rolcontainers bij bedrijven verleden

Algemeen directeur Leendert van Bloois van Cyclus overhandigt symbolisch de eerste afval-

tijd. Dat bespaart ruimte, vermindert het

pas aan Kees Hoogendoorn, voorzitter van de Vereniging van Eigenaren van Gouwe Park.

risico op inbraak en brand en voorkomt overlast van stank of ongedierte.” Door

automatische volmeldsysteem geeft na-

nodig is. Dat beperkt de CO2-uitstoot en

het verdwijnen van rolcontainers neemt

melijk een melding als de container bijna

bevordert de verkeersveiligheid.

het aantal transportbewegingen af. Het

vol is. Cyclus rijdt dus alleen als het écht

Translift naar VDL Groep VDL Groep te Eindhoven heeft Translift

markt versterken. Translift levert vuilnis-

teerd en worden er wereldwijd dagelijks

overgenomen. Alle 63 medewerkers blij-

wagens met zijladers in combinatie met

meer dan 3.000 Translift systemen inge-

ven werkzaam bij het bedrijf dat verder

de innovatieve schroevenpers en produ-

zet. Na kort onderdeel te zijn geweest

gaat onder de naam VDL Translift. De acti-

ceert een eigen lijn van ondergrondse

van een Italiaans concern, is Translift

viteiten van VDL Translift sluiten goed aan

containers. Het bedrijf heeft in Dronten

sinds 2008 weer volledig in Nederlandse

bij de andere activiteiten van VDL Groep

een locatie van 20.000 m2, met twee

handen en binnenkort onderdeel van VDL

op het gebied van containerhandling- en

grote productiehallen en een uitgebreide

Groep. Translift krijgt als onderdeel van

logistieke transportsystemen. Met deze

service- en reparatieafdeling. Inmiddels

VDL Groep de mogelijkheid haar (interna-

overname wil VDL haar positie op deze

wordt circa 50% van de omzet geëxpor-

tionale) marktpositie verder te versterken.

Nieuwe innovatieve installaties Twence Vorige maand nam Twence vier innovatieve nieuwe installaties tegelijkertijd in gebruik. De totale investering van deze vier projecten (inclusief verschillende subsidies) is circa vijftien miljoen euro. Het zijn installaties waarmee Twence: 1. lastige groene afvalstromen zoals bermmaaisel efficiënter verwerkt; 2. CO2 geschikt maakt voor nuttige toepassingen, zoals rookgasreiniging; 3. tot 70 procent meer aluminium, koper, zink en andere metalen terugwint; 4. meer rendement haalt uit vrijkomend methaangas uit oude stortheuvels. De innovaties dragen substantieel bij aan de duurzaamheidsdoelstellingen van de Twentse gemeenten. Zo dragen alle vier de projecten bij aan het voorkomen (of verder vermijden) van CO2-uitstoot en aan het recyclen van materiaal.

GRAM | december 2014

N IEUWT JE S VAN DE ZAKE LIJK E M A RK T

NIEUWS

Digitaal hulpmiddel toetst afval Steeds meer bedrijven zien nieuwe mo-

is de bedoeling om de toets daarna voor

te kunnen uitvoeren. De webtoets is te

gelijkheden om afvalstoffen weer als

andere Europese landen beschikbaar te

vinden op www.ishetafval.nl

grondstof op de markt te brengen. In op-

stellen. De ontwikkeling van de digitale toets

dracht van het milieuprogramma van de Europese Commissie (Life+) en met steun

De webtoets geeft bedrijven informatie

sluit naadloos aan op het beleid van de

van het Ministerie van Infrastructuur en

om tot een juiste beoordeling te komen.

overheid, dat erop gericht is om de hoe-

Milieu heeft Rijkswaterstaat de web-

Het gaat onder meer om de beoordeling

veelheid afvalstoffen te verminderen en

toets ‘Afval of Grondstof?’ ontwikkeld.

of het materiaal niet schadelijk is voor de

het verlies van materialen tegen te gaan.

De webtoets is een digitaal hulpmiddel

omgeving of gezondheid en om te bepa-

Dit moet leiden naar een circulaire eco-

waarmee bedrijven door een aantal vra-

len of er een markt voor is.

nomie waarin afgedankte producten en

gen te beantwoorden, kunnen toetsen

Niet alleen bedrijven kunnen gebruik

productieresiduen als grondstof inzet-

of de afvalregels hierop van toepassing

maken van de toets, ook omgevingsdien-

baar worden gemaakt.

zijn. De toets komt in eerste instantie be-

sten en handhavende instanties kunnen

Inl. Rijkswaterstaat Leefomgeving,

schikbaar in Nederland en Engeland. Het

de toets toepassen om hun taken beter

www.rwsleefomgeving.nl

Schuitemaker. Winterdienst in de volle breedte De oerdegelijke strooimachines van Epoke uit Scandinavië. Maar ook sneeuwploegen, zoutoplossers en sproeimachines: Voor de winterdienst in de volle breedte, leidt de weg naar Schuitemaker. Bovendien is Schuitemaker voor u continu op zoek naar innovatieve oplossingen, zoals onze nieuwe houten opslagsilo’s. Want alleen Schuitemaker biedt kwaliteitsmerken, een gevarieerd en compleet programma, doortimmerd advies en uitstekende service. Zegt u winterdienst, denk dan aan Schuitemaker!

Schuitemaker B.V. | Morsweg 18 - 7461 AG Rijssen - Holland Tel.: +31 (0)548 - 51 41 25 | www.sr-schuitemaker.nl

GRAM | december 2014

Index 2014

A.4.4. Bouw- en sloopafval

B.4. Overige reinigingstaken

A.4.5. Bodemvervuiling

B.4.1. Riolering

A. AFVAL

A.4.6. Avi-reststoffen

B.4.2. Ongediertebestrijding

A.1. Afvalbeleid

A.5. Afvalverwerking

Diversen Beheer openbare ruimte en

A.2. Huishoudelijk afval

A.5.1. Composteren/vergisten

reiniging

A.5.2. Verbranden

ITEMS

A.2.1. Preventie en hergebruik /

(Gescheiden) inzameling

A.5.3. Storten

C. ORGANISATIE & MANAGEMENT

A.2.2. Gft

A.5.4. Overige verwerkings-

C.1. Organisatie

A.2.3. Oudpapier en karton

A.2.4. Kunststoffen

A.6. Techniek en technologie

C.2.1. Milieutaken

A.2.5. Glas/statiegeld

C.2.2. Voorlichting en educatie

A.2.6. Textiel

A.2.7. Metalen

A.6.2. Composteren/vergisten

C.4. Management en personeel

A.2.8. Kga

A.6.3. Verbranden

C.5. Automatisering

A.2.9. Grof huishoudelijk afval

A.6.4. Storten

C.6. Monitoring

A.2.10. (Drank)verpakkingen

Diversen Afval

A.2.11.Wit- en Bruingoed

A.2.12. Kringloopbedrijvigheid /

technieken

C.2. Milieubeheer

A.6.1. Be- en verwerking van reststoffen

C.3. Financiën

C.7. Wagenparkbeheer Diversen organisatie en management

B. BEHEER OPENBARE RUIMTE & REINIGING

B.1. Beheer openbare ruimte

D. ORGANISATIES

A.2.13. Afvalregistratie

B.2. Reiniging

D.1. (Branche)organisaties

A.2.14. Inzamelmiddelen

B.2.1. Straatreinigen/Zwerfvuil

D.1.1. NVRD-(branche)vereniging

A.2.15. Inzamelmaterieel

B.2.2. Hondenpoep

D.1.2. Overige (branche)organisaties

A.3. Afvallogistiek

B.2.3. Onkruidbestrijding

D.2. Maatschappelijke organisaties

A.4. Bedrijfsafval

B.2.4. Straatmeubilair

D.3. Overheidsorganisaties

A.4.1. Gevaarlijk afval

B.2.5. Reinigingsmaterieel

Diversen organisaties

A.4.2. Kwdi-afval

A.4.3. Specifiek ziekenhuisafval

milieustraat

DIVERSE ONDERWERPEN

B.3. Winterdienst

A. AFVAL A.1.

Afvalbeleid

Inzameling en recycling moet kostenefficiënter. Pieter van den Brand 04 22 A.2.

02 19

Afvalscheiding in hoogbouw. Pieter van den Brand

05 12

Afvalscheiding hoogbouw Arnhem. Miranda Koffijberg

09 08

Neem afvalscheidende burgers serieus. Hetty Dekkers

09 16

pag.

Belgisch inzamelmodel interessant voor gemeenten.

03 30

Nog milieuwinst mogelijk bij glas, kunststof en papier. 02 06

A.2.6. Textiel A.2.7. Metalen A.2.8. Kga A.2.9. Grof huishoudelijk afval

Hoe doen zij dat met afvalscheiding bij scholen en sport-\ 10 06

A.2.10. (Drank)verpakkingen Nederland is klaar voor gescheiden inzameling drankenkartons.

A.2.2. Gft

Jelmer Vierstra

A.2.3. Oudpapier en karton Veilig papier inzamelen. Ans Aerts

03 14

Pieter van den Brand

A.2.1. Preventie en hergebruik / (Gescheiden) inzameling

kantines? Hetty Dekkers

Gevoel krijgen bij de kunststofmarkt. Pieter van den Brand

A.2.5. Glas/statiegeld

Huishoudelijk afval

Wil Welvaarts (Etten-Leur) in Vakwerk. Hetty Dekkers

A.2.4. Kunststoffen

mnd

pag.

mnd

Index 2014

03 21

02 21

Alphen aan den Rijn is eerste PMD recycle gemeente. Wendy te Velde 08 22

GRAM | december 2014

pag.

mnd

pag.

mnd

Mening bewoners gepeild na proef PMD-container. CREM

08 25

Nieuwe ontwikkelingen bieden kansen voor verbreding naar IBOR.

Drankenkartons, inzamelen of niet? Maarten Goorhuis

10 15

Fransien Roovers

04 46

A.2.11. Wit- en Bruingoed

Arno Lucassen (gemeente Venlo) in Vakwerk. Hetty Dekkers

05 26

Ned. groot genoeg voor twee AEEA inzamelorganisaties.

Green deal Schone Stranden maakt inspanningen zichtbaar

Geke Wassink

03 17

Karen Molenaar

05 31

Avri’s proefproject ‘Dat gooi je toch niet weg’. Geke Wassink

05 15

Schoffelen met de smartphone. René Didde

06 05

Werken aan tevredenheid van bewoners. Ans Aerts

06 08

A.2.12. Kringloopbedrijvigheid / milieustraat Simulatiemodel voor milieustraten Eindhoven. Hetty Dekkers

09 10

Zelf de kwaliteit van je leefomgeving bepalen. Pieter van den Brand 06 11

A.2.13. Afvalregistratie

Judith Slot (Rova) in Vakwerk. Hetty Dekkers

06 16

A.2.14. Inzamelmiddelen

Extra aanpak zwerfafval. René Didde

09 18

A.2.15. Inzamelmaterieel

B.2.

A.3.

B.2.1. Straatreinigen/Zwerfvuil

Afvallogistiek

Reiniging

Proef met huishoudelijk verpakkingsafval loopt goed. Hetty Dekkers 06 15

Hoe doen zij dat met drijfvuil? Hetty Dekkers

05 06

Afvalscheiding dichtbij huis. Hetty Dekkers

Zwerfafvalgedrag veranderen. Marieke Doggenaar

08 20

08 13

A.4. Bedrijfsafval

B.2.2. Hondenpoep

A.4.1.

B.2.3. Onkruidbestrijding

Gevaarlijk afval

A.4.2. Kwdi-afval

B.2.4. Straatmeubilair

A.4.3.

Specifiek ziekenhuisafval

Minder zwerfafval door minder anonieme openbare ruimte.

A.4.4.

Bouw- en sloopafval

Gemeente Schoon

06 26

A.4.5. Bodemvervuiling

B.2.5. Reinigingsmaterieel

A.4.6. Avi-reststoffen

B.3. Winterdienst

A.5. Afvalverwerking

Hoe doen zij dat met gladheidbestrijding? Hetty Dekkers

07 06

Selectiever strooien met netwerkverwachtingen. Hetty Dekkers

07 08

A.5.1. Composteren/vergisten

Sander Kruithof (Hellevoetsluis) in Vakwerk. Hetty Dekkers

07 12

A.5.2. Verbranden

NVRD Benchmark Gladheidbeheer. Ismael Morales

07 15

A.5.3. Storten

B.4.

A.5.4.

Overige verwerkingstechnieken

B.4.1. Riolering

A.6.

Techniek en technologie

Aloys Bijl (Spijkenisse) in Vakwerk. Hetty Dekkers

A.6.1.

Be- en verwerking van reststoffen

B.4.2. Ongediertebestrijding

Meer en betere recycling door ketenoptimalisatie. Max de Vries

Nieuwe nascheidingstechniek Renescience. René Didde

04 28

10 08

A.6.2. Composteren/vergisten

Overige reinigingstaken

10 22

Hoe doen zij dat met plaagdierbestrijding? Hetty Dekkers

08 06

Duurzame plaagdierbeheersing met IPM. José van Uffelen

09 12

A.6.3. Verbranden

C. ORGANISATIE & MANAGEMENT

A.6.4. Storten

C.1. Organisatie

B. BEHEER OPENBARE RUIMTE & REINIGING

Hoe doen zij dat met regie en organisatie? Hetty Dekkers

03 06

B.1.

Gemeente moet regie over grondstoffen houden. René Didde

03 09

Beheer openbare ruimte

Participeren in wijkteams. Ans Aerts

01 06

Prof. Hans Bossert over gemeentelijke regelingen. Laurent Chevalier 03 15

Keurmerk Beeldschoon, een bruikbare leidraad. Geke Wassink

04 40

Huub Keijzers (gemeente Weert) in Vakwerk. Hetty Dekkers

GRAM | december 2014

03 27

D.1.

(Branche)organisaties D.1.1. NVRD-(branche)vereniging

pag.

mnd

pag.

mnd

Trends bij smanewerking gemeenten in het fysieke domein. IPR Normag

06 18

Jurrie Oosterhof (AVU) in Branchegenoten. Laurent Chevalier

06 24

Interview met NVRD-voorzitter Han Noten. Laurent Chevalier

01 12

C.2. Milieubeheer

Congresspecial De toekomst ligt buiten

04 05

C.2.1. Milieutaken

NVRD presenteert handreiking Social Return. Jan Beldman en

C.2.2. Voorlichting en educatie

Ezra Hendriks

Sorteren kun je leren. Jan Manders

01 27

C.3. Financiën

05 24

D.1.2. Overige (branche)organisaties

Gerard van Gorkum in Branchegenoten. Laurent Chevalier

04 43

Het nieuwe aanbesteden. René Didde

01 09

Veel te leren van Zweeds afvalbeheer. Samuel Stollman

04 25

Afvalstoffenheffing houdt de gemoederen bezig. Theo van Rooijen

02 16

Afvalconferentie 2014. René Didde

08 30

Rechter fluit Rhenen terug i.v.m. afvalstoffenheffing.

D.2.

Maatschappelijke organisaties

Laurent Chevalier

04 37

Road2Workwerkt samen met ACV. Laurent Chevalier

Vennootschapsbelasting 2016. Deloitte Belastingadviseurs

08 14

D.3. Overheidsorganisaties

C.4.

Naleving van regels rij- en rusttijden. Pieter van den Brand

Management en personeel

09 06

10 12

Schotten weg en meer overleg tussen gemeentelijke afdelingen. Laurent Chevalier

03 22

DIVERSEN

Participeren in Apeldoorn. Ans Aerts

04 16

Invoering Euro 6 richtlijn, de echte grote stap. Laurent Chevalier

Sjoerd van het Erve (Weener XL) in Vakwerk. Hetty Dekkers

04 32

Colombia, kansen in de afvalsector. Bert Keesman en Herman Huisman 01 25

Participatie levert winst op. Ans Aerts

05 08

Urinefosfaat wordt kunstmest. René Didde

02 11

Recycling is niet meer vrijblijvend. Max de Vries

02 22 02 26

Interview met voorzitter commissie KAM André Hertog.

01 22

Laurent Chevalier

06 22

Wouter Koenderman (ACV) in Branchegenoten. Laurent Chevalier

Afvalstakingen beloond. René Didde

07 20

Interview Philip van Veller VNG over burgerparticipatie.

Juiste schaalgrootte is belangrijk. Laurent Chevalier

08 16

Laurent Chevalier

02 28

C.5. Automatisering

Ontwerpen voor een circulaire economie.

04 19

Data uitwisselen onafhankelijk van systeem of leverancier.

Hoe doen zij dat met toerisme en afval? Hetty Dekkers

04 26

Wijzer in publiek samenwerken. Mr. Eugène Lobry

05 17

Econoom Baarsma over risico’s en kansen voor de afvalsector.

05 22

Marquerite Tachet

05 29

C.6. Monitoring Benchmarks huishoudelijk afval en gladheidbeheer. Ismael Morales

03 28

Minder afval door precirculair consumentengedrag. Frits Steenhuisen 07 24 Het nut van mediation in de afvalbranche. Bartels en Hekster

Nederland en Vlaanderen vergelijken positie afvalmanagement.

07 26

Frank Hopstaken

09 22

Samenwerking en inzicht voor versnelling circulaire economie.

Benchmark Gemeente Schoon. Ismael Morales

10 16

Max de Vries

07 29

Benchmark Huishoudelijk Afval. Ismael Morales

10 19

Urban mining met de muis. Pieter van den Brand

08 10

Jack Kuin (Avalex) in Branchegenoten. Laurent Chevalier

08 26

WasteEcoSmart. Geke Wassink

10 11

C.7. Wagenparkbeheer Hoe doen zij dat met het beheer van materiaal? Hetty Dekkers

01 16

Evert in de Betouw (GAD) in Vakwerk. Hetty Dekkers

01 18

Industrie loopt achter overheidseisen aan. Geke Wassink

08 19

D. ORGANISATIES

GRAM | december 2014

Colofon Uitgever NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM Telefoon 088 - 3770000 E-mail post@nvrd.nl I-net www.nvrd.nl

Agenda 5 februari NVRD Themadag regie, organisatie en bedrijfsvoering

Redactiecommissie Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn (hoofdredacteur) Riny de Jonge, stadsdeel Amsterdam-Oost Willy Brinkbäumer, Twente Milieu Martin van Nieuwenhoven, Rijkswaterstaat Addie Weenk, Rijkswaterstaat Diederik Notenboom, Meerlanden Bas Peeters, NVRD

27 maart Gemeentelijk Afvalcongres 28 mei NVRD Jaarcongres ‘Slimmer Organiseren’ Tilburg 3 en 4 juni

Eindredactie Karin Hegeman en Karin Giesen Postbus 1218, 6801 BE Arnhem tel. 088 - 3770000 e-mail: hegeman@nvrd.nl

ReinigingsDemoDagen Lelystad

Advertentie-exploitatie Bureau Van Vliet Postbus 20, 2040 AA Zandvoort tel. 023 - 5714745 e-mail: M.dewit@bureauvanvliet.com

Opmaak en druk Weevers, www.weevers.nl Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de

Abonnementenadministratie NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad € 98,– excl. BTW. België € 122,50 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: € 11,50.

Beëindiging abonnement Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd. ISSN 1569-0458 © NVRD

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

GRAM | december 2014

De redactie van GRAM wenst u fijne feestdagen en een schoon 2015

De eerstvolgende uitgave van GRAM verschijnt in de week van 3 februari

Afvalscheiding volgens Lune!

Inzamelmiddel Split: Past binnen circulaire economie Modulaire opbouw Geschikt voor scheiden aan de bron

LUNE 1/2 PAG AD 190x135+3.indd 3

17-09-14 14:20

GRAMâ&#x20AC;&#x192;|â&#x20AC;&#x192;december 2014

Van Schijndel Afvalinzamelsystemen

Nieuwe EURO 6 voertuigen

VSAII + SCB1700 Eurocontainer

uit voorraad et leverbaar m ties en op e rs ve di beladingssystemen

VSAII + ACB Archiefbelading

Onderdelenservice

Waarom voor van Schijndel kiezen:

 Langere levensduur door toepassing van slijtvast staal voor achterlader en opbouw.  Standaard met verzwaard juk en persschot.  Twee jaar garantie.  Vraag naar onze ﬁnancieringsELE N mogelijkheden. RD

ON D E

 Eenvoudig, betrouwbaar.  Beproefd concept voorzien van de nieuwste technieken.  Ongecompliceerde moderne hydrauliek & elektronica.

www.vanschijndel.eu

“iets anders, veel beter”.

www.vanschijndel.eu Van Schijndel BV • Stationsweg 78 • 6051 KL Maasbracht • Nederland T +31 (0)475 465636 • F +31 (0)475 466540 • E info@vanschijndel.eu