GRAM december 2018 by NVRD

SAMEN VOOR SCHONE EN AFVALVRIJE GEMEENTEN

VAKBLAD VAN DE NVRD | JAARGANG 108DECEMBER #05 JUNI 2018 2017 VAKBLAD VAN DE NVRD | JAARGANG 109 #10 PERIKELEN KLEDING RONDOM DIE IN DEDE AFVALSTOFFENHEFFING GFT-BAK KAN

BIJPLAATSEN VAN DE LESSEN AFVAL BIJ ONDERGRONDSE VAN DIFTAR MET AFVALCONTAINERS NASCHEIDING

OPLOSSING VOOR GROFHEIJN HUISHOUDELIJK ANALYSE BENCHMARK ALBERT LUIERS STEEDS RESTAFVAL, WEL OF NIET HUISHOUDELIJK OVER DUURZAME DICHTERBIJ NASCHEIDEN? AFVAL VERPAKKINGEN

Acht miljoen oude autobanden inzamelen per jaar... …dat zijn alle ingeleverde gebruikte personenwagenbanden in Nederland …dat is gelijk aan de oppervlakte van 400 voetbalvelden

…op milieuverantwoorde wijze verwerkt …dit levert 32 miljoen kilo hoogwaardige grondstoffen …dit betekent bijna 60.000 ton minder CO2-uitstoot …daarmee besparen we CO2 gelijk aan de emissie van 400 miljoen autokilometers (10.000 keer de aardbol rond) of de aanplant van 400.000 nieuwe bomen

RecyBEM wenst u fijne feestdagen en een voorspoedig ‘Oud voor Nieuw’ in 2019. Inzamelen oude banden. Voor een schoner milieu. Alle gebruikte autobanden worden in Nederland door RecyBEM ingezameld en op een milieuverantwoorde wijze verwerkt. RecyBEM is een initiatief van uw bandenleverancier. Het RecyBEM-systeem is door het ministerie van I&W algemeen verbindend verklaard (AVV). Hierdoor heeft RecyBEM kracht van wet.

www.bandenmilieu.nl

Oude banden, nieuw leven.

COLOFON UITGEVER NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM +31 (0)88 - 3770000 post@nvrd.nl www.nvrd.nl REDACTIECOMMISSIE Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn (hoofdredacteur) Riny de Jonge, gemeente Amsterdam Addie Weenk, Rijkswaterstaat Diederik Notenboom, Meerlanden Folkert Starreveld, Cyclus Management Dico Kuiper, gemeente Alphen aan den Rijn Marianne Zegwaard, Stantec Ilse van der Grift, NVRD

INHOUD 06

EEN GARDEROBE GEMAAKT UIT FRUIT EN PADDENSTOELEN Een jurk gemaakt van paddenstoelen of schoenen vervaardigd uit afgedankte mango’s: over een paar jaar kan dit de realiteit zijn.

DE LESSEN VAN DIFTAR MET NASCHEIDING Een handvol gemeenten heeft gekozen voor de combinatie van diftar en nascheiding. Tot ieders tevredenheid, want de hoeveelheid restafval slinkt.

EINDREDACTIE Karin Hegeman en Berit Aagten Postbus 1218, 6801 BE Arnhem +31 (0)88 - 3770000 hegeman@nvrd.nl

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Elma Media B.V. Silvèr Snoek - Sales Manager 0226 33 16 67 - s.snoek@elma.nl www.elma.nl REALISATIE EN DRUK Print2Pack, print2pack.nl Coverbeeld: Amber Beckers, Hollandse Hoogte ABONNEMENTENADMINISTRATIE NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €108 ex btw. België €125 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: €11,50. BEËINDIGING ABONNEMENT Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd. Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de NVRD. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard. ISSN 1569-0458 © NVRD RECYCLED Made from recycled material

C106833

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar.

AFVAL IN NEDERLAND Hoeveel afval is er eigenlijk in Nederland? Een overzicht in cijfers en grafieken.

RECTIFICATIE

In het artikel ‘Er is hoop voor de luierberg’ in GRAM november is per ongeluk een fout geslopen. Er staat dat in de eerste stap van het luierrecycleproces van Afvalenergiecentrale ARN (de verhitting in de reactor) ongeveer 0 procent van de medicijnen wordt afgebroken. Dit moet 94 procent zijn. Het betreffende onderzoek is gepubliceerd op www.h2owaternetwerk.nl/vakartikelen.

05 BEZEM 08 HOE DOEN ZIJ DAT MET MET SOCIAL MEDIA? 14 G ROENTE EN FRUITRESTEN INZAMELEN IN HOOGBOUW 16 ALBERT HEIJN: TURBO OP VERDUURZAMEN VAN VERPAKKINGEN 20 ZERO WASTE IN CULTUURSECTOR VERDIENT NAVOLGING 23 POLLUTEC 24 DIFTAR MET OMGEKEERD INZAMELEN IS MEEST KOSTENEFFECTIEVE INZAMELSTRATEGIE 27 NVRD NIEUWS 29 DE LEDEN CENTRAAL 30 BRANCHENIEUWS 31 AGENDA 33 CLOSEUP 34 INDEX GRAM #10 december 2018 | 3

Schuifdaken, uw oplossing voor strooizout Blommaert Aluminium Constructions is reeds meer dan 35 jaar een

Volledig op uw maat gemaakt

vooraanstaande speler in aluminium overkappingen. De ervaring en

Flexibel en degelijk

de expertise die we op het vlak van aluminium constructies hebben

Hoge return on investment

opgebouwd zorgt ervoor dat wij oplossingen op maat kunnen aanbie-

Tijds- en kosten besparend

den aan verschillende sectoren zoals: zoutopslag, logistiek (open

Onderhoudsvriendelijk

overslag), biomassa, recyclage en waste management.

100% opening mogelijk

Stokerijstraat 35 2110 Wijnegem, BelgiĂŤ

Ophemertstraat 42, 3089 JE Rotterdam

www.blommaertalu.COM

21-8000-0965-01 NVRD GRAM dec2018

1_2_li_GRAM_190x130 B.indd 1

4 | GRAM #10 december Jadon-adv-190x130mm.indd 1

T. +32 (0)3 353 26 89 I. info@blommaertalu.be

2018

29-11-18 17:05

02-10-18 11:24

wereld verwelkomden om met en bij ons te komen werken. Dat we iedereen die we tegenkwamen vriendelijk groetten. Dat we oprecht geïnteresseerd waren in de buurman met een ander kleurtje, die buurvrouw met andere kledij.

VERDER-DRAAGZAAMHEID Kijkt u liever voor- of achteruit? Bent u meer van het nu of van het laissez-fair? Rond deze tijd kijken we in de regel vooral achteruit. Om na de jaarwisseling ineens weer vooruit te kijken en ons als gekken in het nieuwe jaar te storten. Dat is zoals het in onze westerse cultuur doorgaans gaat. Een cultuur die van oudsher wordt gekenmerkt door diversiteit en verdraagzaamheid. Wij Nederlanders, een handelsvolk in hart en nieren, waren er immers altijd op bedacht dat we mogelijk zaken met de ander konden doen. Sterker nog, er was een tijd – en dan kijk ik toch even achteruit - dat wij mensen van over de hele

Waarom lijkt dat nu zo anders? Verdraagzaamheid lijkt eerder een scheldwoord te zijn, dan iets waar we trots op zijn. Een woord als 'integratie' haalt bij sommigen het slechtste in hen naar boven. Culturele verschillen lijken onoverkomelijke blokkades te zijn om nog enigszins een normaal gesprek te beginnen. Best wel droevig. Heel droevig. Je wilt het niet, maar het gebeurt. De westerse cultuur is heel erg van het vooruit kijken, andere culturen zijn veel meer van het nu. Het moet toch niet zo moeilijk zijn om hier elkaar ergens in het midden te vinden? Ik ben als bezem trots, en ik weet u ook, dat ik in een branche werk waar deze culturen wél samenwerken, waar men elke dag samen naar buiten gaat en de stad weer schoonmaakt en opruimt. Waar tijdens de lunch aan dezelfde tafel zowel een boterham met pindakaas, falafel, als lahmacun wordt gegeten. Als dat in onze branche lukt, dan zou dat elders toch ook moeten kunnen. Toch?!

GRAM #10 december 2018 | 5

KLEDING DIE IN DE GFT-BAK KAN

EEN GARDEROBE GEMAAKT UIT FRUIT EN PADDENSTOELEN TEKST ANS AERTS

BEELD TRINHBECX

Een jurk gemaakt van paddenstoelen of schoenen vervaardigd uit afgedankte mango’s: over een paar jaar kan dit de realiteit zijn. Dit krijgt steeds meer vorm via initiatieven van ontwerpers en jonge innovatieve bedrijven en door onderzoek naar nieuwe, duurzame en circulaire materialen.

it jaar vond voor de vijfde ken, rokjes en shirts. De reacties waren poliseren en op de markt te brengen. Toen ze keer de Dutch Sustainasitief. Becx vertelt lachend: “Vanwege het in Rotterdam aan de Willem de Kooning ble Fashion Week (DSFW) thema verwachtten bezoekers dat ze echt Academie studeerden, zagen ze dat er op plaats. Doel is het tonen gft-afval1 op de catwalk zouden zien. Dat de markt veel fruit werd weggegooid. Voor van positieve ontwikkewas dus niet het geval. Een volgende keer hun afstudeeronderzoek bedachten ze een lingen en innovaties op het gebied van zullen we meer aandacht besteden aan het proces om dit afgedankte fruit te verwerduurzaamheid binnen de modebranche. geven van informatie over de herkomst ken. De vruchten vermalen ze tot pulp, Centrale thema was ‘circulaire mode en van de materialen.” Becx vindt aandacht die vervolgens wordt gedroogd. Ze voegen recycling’. Tung Trinh en Tim Becx vorvoor duurzaamheid belangrijk. “Als beginhier additieven aan toe en na een tweede men het ontwerpersduo TRINHBECX en nende ontwerpers doen we ons stinkende droogproces gaat het naar een leerverwermaakten voor de DSFW een kledingcollecbest om een steentje bij te dragen, maar ker die een coating aanbrengt, waardoor tie uit materialen gemaakt uit onder meer we pretenderen niet dat we een duurzaam het op echt leer gaat lijken. Wat die adplantencellen, ananasplantenvezels en label zijn. Daar zijn we als bedrijf te klein ditieven zijn, kan De Boon niet vertellen. koffieprut, van merken als Coronet, Piñavoor. Ik zou het mooi vinden als een merk “Het proces is nog in ontwikkeling en we tex en Singtex. Ook gebruikten ze knopen als Dior of Zara hierin een voortrekkersrol willen dit niet prijsgeven. Het gaat in ieder en accessoires bestaande uit groente- en zou nemen. Zij hebben de middelen om geval om natuurlijke toevoegingen.” fruitcomponenten van het merk Bio-Trimecht impact te creëren op het gebied van mings. Becx vertelt: “We werden hiervoor duurzaamheid.” De focus ligt bij Fruitleather op het maken benaderd omdat we altijd werken met van leer uit afgedankte mango’s. Eveneen mix van materialen. We gebruitueel gaan ze dit later uitbreiden naar “DEZE T-SHIRTS ZIJN VOLLEDIG ken wat we op dat moment tot onze andere fruitsoorten. Het fruitleer is nu beschikking hebben.” TRINHBECX nog niet te koop. “We zijn nog op zoek COMPOSTEERBAAR. ZE KOSTEN maakt bijvoorbeeld kleding uit combinaar een partij die de scheikundige naties van leer met zijde of denim met ONGEVEER TIEN EURO EN ZIJN DUS kennis in huis heeft om het waterdicht plastic, of voegt er een goedkoop lapje en goed verwerkbaar te maken, zodat GOED BETAALBAAR.” van de markt aan toe. “We zoeken in het daarna echt de markt op kan”, ons werk naar oplossingen vanuit de vertelt De Boon. Hij noemt zichzelf beperking. Zo hebben we ook wel eens een geen idealist. “Ik ben geen vegetariër en oude leren bank verwerkt in een kledingVOEDSELVERSPILLING ik kan een mooi stukje leer gemaakt van collectie.” Voldoende financiële middelen zijn, naast dierenhuid echt wel waarderen. Maar we creativiteit en doorzettingsvermogen, een vinden het wel belangrijk om iets te doen Het leer dat is gemaakt uit plantencellen voorwaarde om duurzame materialen te aan het probleem van voedselverspilling.” diende als basis voor een aantal kledingontwikkelen voor de kleding- en modeHet fruitleer dat straks op de markt komt, stukken. Becx: “Duurzaamheid heeft soms industrie. Hugo de Boon en Koen Meerkerk zal niet in de gft-bak verdwijnen als het nog een geitenwollensokken-imago, maar maken sinds enkele jaren met hun bedrijf 1 de materialen waarmee we deze collectie Fruitleather leer uit afgedankt fruit. Ze Materie uit de gfe/t bak is hier voorlopig hebben gemaakt, zijn echt mooi.” De colontvangen subsidie van de gemeente Rotnog niet geschikt voor omdat er vooral lectie bestond onder meer uit jassen, broeterdam om hun product verder te optimamonostromen voor nodig zijn.

6 | GRAM #10 december 2018

uiteindelijk wordt afgedankt. De Boon: “Afnemers zullen er tassen of andere producten van willen maken. Daarom krijgt het een coating om het te beschermen tegen invloeden van buitenaf. Dat betekent dat het fruitleer niet afbreekbaar is. Met onze werkwijze zorgen we er wel voor dat afgedankt fruit zijn waarde behoudt. We voegen er bovendien waarde aan toe door er weer iets bruikbaars van te maken.” PADDENSTOELENLEER Kim Poldner is onderzoeker en docent Bedrijfskunde aan Wageningen University & Research en al vijftien jaar actief in het werkveld van duurzame mode. Op de Wageningse universiteit vindt al sinds jaren onderzoek plaats naar de circulaire productieketen voor textiel. Een tijd geleden werd hier een nieuwe onderzoekslijn aan toegevoegd, die zich richt op het ontwikkelen van materialen uit bijvoorbeeld paddenstoelen of sinaasappelschillen om daar vervolgens kleding of andere producten van te maken. Poldner: “Het doel van dit onderzoek is het creëren van een gesloten, circulair systeem. Mijn taak is het ontwikkelen van een passend businessmodel. De consument moet er van overtuigd wor-

den dat hij deze producten wil dragen en vervolgens is het de bedoeling dat hij ze op de juiste manier afdankt: bijvoorbeeld door ze in de gft-bak te gooien.” Bioprocess Engineer Iris Houthoff startte begin dit jaar aan WUR haar onderzoek naar het vervaardigen van leer uit paddenstoelen. Poldner: “Inmiddels is ze benaderd door onder meer tassenfabrikanten. De paddenstoel die ze gebruikt, groeit echter als een soort hand met uitgestrekte vingers. Dit levert dus kleine, smalle stukjes materiaal op. De techniek moet eerst nog verder worden verbeterd om er een tas of een paar schoenen van te kunnen maken.” De ontwikkelingen gaan soms snel, merkt Poldner. “De onderzoekers van WUR die bacteriën inzetten om zijde te verven, konden een half jaar geleden nog slechts een strookje bewerken. Nu zijn dat al hele meters textiel.” Intussen liggen er al kledingstukken en tassen in de winkel gemaakt uit bijvoorbeeld afvalmateriaal van de visverwerkende industrie. “Het Braziliaanse high-fashion merk Osklen experimenteert hier mee”, vertelt Poldner. In Oostenrijk is een bedrijf dat stoffen maakt uit eucalyptushout en in Nederland produceert het bedrijf Stex-fibers kleding uit hennepvezels.

COMPOSTEERBAAR Poldner verwacht dat kleding, tassen en schoenen gemaakt van niet alledaags materiaal, snel voor de gemiddelde consument binnen handbereik zullen zijn. Bedrijven als H&M en C&A volgen dit op de voet en investeren er in. Zo bracht C&A vorig jaar het eerste cradle to cradle gouden gecertificeerde t-shirt op de markt. Poldner: “Deze t-shirts zijn volledig composteerbaar. Ze kosten ongeveer tien euro en zijn dus heel betaalbaar.” De consument kan ze wassen en behandelen als gewone textiel. Poldner noemt de trend voor het creëren van deze nieuwe materialen ‘radicaal’. “Deze circulaire werkwijze nodigt uit om op een andere manier te gaan denken. Dat is verfrissend.” Volgens haar is er nog veel research and development nodig. “Bedrijven kijken eerst hoe een start-up het doet. Pas als deze groeit en steeds betere producten levert, gaan ze iets afnemen of investeren. Het heeft dus tijd nodig en dat is begrijpelijk. Maar het is ook een kwestie van lef hebben: niet meer alleen praten over duurzaamheid of circulariteit, maar gewoon een collectie maken van jasjes uit paddenstoelenleer.”

GRAM #10 december 2018 | 7

HOE DOEN ZIJ DAT? MET SOCIAL MEDIA? TEKST: HETTY DEKKERS sterken door webpagina’s van gemeenten en Omrin te koppelen met een linkje. Wij ondersteunen gemeenten overigens met het professionaliseren van hun socialemediabeleid. Dat doen we onder meer met workshops. Voeren we grotere publiekscampagnes, zoals ‘Samen halen we alles eruit’, dan ligt de regie bij Omrin.

Jelmar Helmhout, hoofd communicatie Omrin. Contact: jhelmhout@omrin.nl

HOE INTENSIEF GEBRUIK JE SOCIALE MEDIA, WELKE EN WAAROM? Wij zijn heel actief, hebben het gebruik de laatste jaren sterk geïntensiveerd. We onderzoeken welk ‘kanaal’ het best geschikt is voor welke boodschap. Voor onze kringloopwinkel zetten we bijvoorbeeld vooral Instagram in, omdat dat kanaal de doelgroep het meest aanspreekt. Voor bedrijfsafval zit je weer meer op Facebook en Twitter. Ook benaderen we influencers, mensen die veel volgers hebben op internet. Zo hebben we een populaire Friese vlogger uitgenodigd voor een bezoek aan onze nascheidingsinstallatie in Heerenveen. Een studente, die een jongere doelgroep aanspreekt, vlogt voor ons over duurzaamheid bij festivals. We doen veel onderzoek naar de juiste kanalen, de effecten en het bereik van social media. Dat is belangrijk. Wij hebben ook een specialist aangenomen, die de online media als kerntaak heeft. Je moet wel zorgen voor kwaliteit natuurlijk. Dan haal je er veel meer uit.

8 | GRAM #10 december 2018

REAGEER JE OVERAL OP? Je moet wel filteren. Op concrete vragen op opmerkingen reageren we direct. Maar je hebt ook opmerkingen van algemenere aard. Daar zitten loze kreten bij, of uitingen van emotie. In dat geval kun je de mensen beter eerst even af laten koelen. Soms haken we er een dag later op in, met een bericht dat de spanning wat wegneemt. Het hangt een beetje van de situatie af. Reacties verwijderen, doen we eigenlijk nooit. Dat is maar één keer gebeurd, toen iemand een medewerker van de milieustraat persoonlijk aanviel en beledigde. HOE IS DE AFSTEMMING MET DE GEMEENTEN; WIE REAGEERT WAAROP? Dat hebben we onderling goed geregeld. Als een gemeente specifieke vragen krijgt over containers of afval, dan zeggen ze dat men bij de collega’s van Omrin moet zijn. Gaat het om vragen of opmerkingen over overlast, dan overleggen we even. Gemeenten worden zelf ook steeds actiever op sociale media, we kunnen elkaar ver-

HOEVEEL KLANTENCONTACT VANG JE AF DOOR HET GEBRUIK VAN SOCIALE MEDIA? Dat valt mee hoor. Dagelijks krijgen we een vraag of vijf via Facebook en de andere sociale media. Dat zijn geen grote aantallen. Bellen is nog steeds de snelste manier. Omdat mensen veel informatie krijgen via de online-activiteiten, heeft de klantenservice het wel rustiger uiteraard dan wanneer je niets online zou doen. Alleen al in de afvalapp staan heel veel antwoorden en tips. VOOR-/NADELEN VAN HET GEBRUIK VAN SOCIALE MEDIA? Het is vluchtig en best wel arbeidsintensief. Je moet zorgen dat de inhoud klopt, dat het niveau hoog is. Dat vergt meer van je organisatie dan je verwacht. Af en toe iets posten is niet genoeg. Maar voor het overige zie ik alleen maar voordelen. Het is interactief, snel, je bereikt veel mensen en je kunt heel gesegmenteerd je boodschap kwijt. Je kunt informeren, inspireren, activeren en amuseren via sociale media. TIPS VOOR ANDERE GEMEENTEN? Hou het spannend en zorg dat je steeds blijft boeien. Afval is op zich geen sexy onderwerp, probeer het dus sexy te maken. Met filmpjes, quizjes, foto’s, leuke of interessante berichten. Als je het doet, doe het dan goed, kies de juiste kanalen en wees creatief.

info. De reden dat we op Facebook zo actief zijn, en niet op een andere community, is dat een brede doelgroep daar te vinden is. Facebook is laagdrempelig voor ze, ze zijn er vertrouwd mee. Zo komen we dicht bij onze inwoners en dat is precies wat we willen. Voor een vacature bijvoorbeeld is LinkedIn weer beter geschikt.

Agnes Bouwman communicatieadviseur ROVA. Contact: abouwman@rova.nl

HOE INTENSIEF GEBRUIK JE SOCIALE MEDIA, WELKE EN WAAROM? De kanalen die wij het meest gebruiken, zijn Twitter en Facebook. De inwoners weten Twitter zelf goed te vinden als het gaat om vragen of meldingen. Op Facebook kunnen we ook onze eigen boodschap kwijt. Zoals campagnes of andere

REAGEER JE OVERAL OP? Op concrete vragen of meldingen altijd. Op algemene commentaren of ongezouten meningen nooit. Anders kom je al snel in discussies terecht en dat vinden we niet de juiste manier. Het mooie is overigens dat je een zelfregulerend vermogen ziet, een ander gaat er vaak tegenin. Wij monitoren wel alles. Elk bericht waarin wij genoemd worden, zien we voorbij komen. Dus we weten altijd wat er speelt. HOE IS DE AFSTEMMING MET DE GEMEENTEN; WIE REAGEERT WAAROP? We hebben met elke gemeente specifieke afspraken gemaakt over wie wat oppakt. Dat werkt goed. Als we zien dat er iets bijzonders aan de hand is, of dat er een melding blijft liggen, dan overleggen we met de betreffende gemeente. Dat is het voordeel van het monitoren, daarmee signaleer je ook.

Mirjam Schipper (team klantenservice) en Annemiek Meijer (woordvoerder communicatie) van HVC. Contact: a.meijer@hvcgroep.nl

HOE INTENSIEF GEBRUIK JE SOCIALE MEDIA, WELKE EN WAAROM? Bij HVC gebruiken we social media dagelijks. Facebook en Twitter worden vooral ingezet als kanaal om in gesprek te komen met inwoners. LinkedIn, maar ook Twitter, gebruiken we voor ‘corporate’ informatie en als instrument bij arbeidsmarktcommunicatie. Op Instagram zijn we tot nu toe alleen actief in een ‘werken bij HVC’-account. We verwachten het komend jaar ook een algemeen HVC instagram account in gebruik te nemen,

omdat we met Instagram verwachten weer andere doelgroepen aan te boren dan met bijvoorbeeld Facebook. Dit najaar gaan we voor het eerst aan de slag met ‘influencers’. We zijn heel benieuwd wat dit gaat brengen. We verwachten dat deze nieuwe manier van het verspreiden van informatie over afval scheiden via vlogs en blogs een jongere doelgroep aanspreekt. Sinds kort hebben we ook een ‘online afvalcoach’. Via een directe chat krijgen mensen meteen antwoord. Via marketing automation monitoren we

HOEVEEL KLANTENCONTACT VANG JE AF DOOR HET GEBRUIK VAN SOCIALE MEDIA? We krijgen gemiddeld zo’n 150 klantmeldingen binnen via Twitter en Facebook. Daarmee is het een serieus kanaal. Maar telefonisch en per mail krijgen we nog altijd duizenden meldingen per maand, dus het is geen vervanging. VOOR-/NADELEN VAN HET GEBRUIK VAN SOCIALE MEDIA? Je kunt sociale media goed inzetten om dichter bij je inwoners te komen. We hebben nu bijvoorbeeld een campagne verpakkingsvrij boodschappen doen, daar hebben we een Facebookgroep voor aangemaakt. Daar kunnen mensen elkaar tips geven, info delen; inwoners weten die groep goed te vinden. Je moet wel zorgen dat je echt reageert op vragen en meldingen, daar moet je iemand op zetten. Voor het overige is social media helemaal geïntegreerd in onze communicatie. TIPS VOOR ANDERE GEMEENTEN? Zorg dat je alle kanalen goed beheert en monitort. En vertaal je boodschap naar de doelgroep. Een persbericht op Facebook zetten, heeft geen enkele zin. Maak er iets leuks en aansprekends van, zoals een quizje of een spel.

onze berichten, waardoor we steeds beter in staat zijn om berichten echt op maat te versturen. REAGEER JE OVERAL OP? Nee, niet overal op. Als er naar aanleiding van een post van ons op Facebook een gesprek ontstaat tussen bewoners, reageren we alleen als er vragen worden gesteld of onjuistheden de lucht in gaan. Ook bij herhaaldelijk zeer grof taalgebruik, wordt er niet meer gereageerd. HOE IS DE AFSTEMMING MET DE GEMEENTEN; WIE REAGEERT WAAROP? Wij reageren op alle berichten over afval en energie waarin HVC is getagd. Als zowel de gemeente als HVC is getagd, reageren wij ook. Soms stemmen we eerst af met de gemeente. Dat kan gaan over de inhoud van het antwoord, of wie het antwoord geeft.

GRAM #10 december 2018 | 9

HOEVEEL KLANTENCONTACT VANG JE AF DOOR HET GEBRUIK VAN SOCIALE MEDIA? Het is nu nog een klein deel van het klantcontact. Het overgrote deel komt op dit moment nog steeds via telefoon en email binnen. Maar wij verwachten wel dat het de komende jaren alleen maar zal toenemen, dus daar bereiden we ons op voor. De introductie van de online afvalcoach is daar een voorbeeld van. VOOR-/NADELEN VAN HET GEBRUIK VAN SOCIALE MEDIA? Het grootste voordeel is toch wel dat je communicatie heel gericht naar bepaalde groepen kunt sturen. En je kunt heel goed zien wat het effect van je bericht is. Bereikt het wel de juiste mensen? Kijken mensen daadwerkelijk naar een video, of scrollen ze er aan voorbij? En de snelheid van social media is natuurlijk groot. We kunnen snel reageren en zijn in direct contact met onze inwoners. Bijvoorbeeld als er ‘code rood’ wordt afgegeven voor het weer en we inwoners vragen hun bak

binnen te halen. Dat doen we met een bericht via onze social kanalen, maar ook met een pushbericht via onze app. Die snelheid heb je met geen enkel ander medium. Nadelen zijn dat het een openbaar platform is, waar iedereen alles op kan plaatsen. Negatieve berichten en onwaarheden verspreiden zich snel. Het positieve

daaraan is dat je vaak ziet dat bewoners elkaar onderling ook weer ‘aanspreken’ en verbeteren. TIPS VOOR ANDERE GEMEENTEN? Maak actief gebruik van je social media kanalen. Het is de snelste weg naar ‘direct’ contact en het biedt daarmee de mogelijkheid om snel op actualiteit in te spelen.

Innovatie in textielsortering De textielindustrie is één van ‘s werelds meest vervuilende sectoren. Daarom is Leger des Heils ReShare initiatiefnemer van de Fiber Sort Machine.

Schuitemaker specialist in: zoutstrooiers • rolbezems • zoutloodsen •

De Fiber Sort Machine sorteert niet-herdraagbaar textiel met behulp van infrarood op materiaalsoort. De machine draagt bij aan een forse besparing op gebruik van nieuwe grondstoffen. Zo voorkomen we een grote belasting op het milieu. Bent u ook geïnteresseerd in complete textielsortering? Neem contact op via info@reshare.nl. WWW.RESHARE.NL

10 | GRAM 1_4_st_GRAM_92x130-D.indd 1

#10 december 2018

sneeuwploegen • zoutoplossers • winterdienstopleidingen •

Schuitemaker Industrial B.V. | Morsweg 18 - 7461 AG Rijssen - Nederland Tel.: +31 (0)548 - 51 41 25 | sales@sr-schuitemaker.nl | www.sr-schuitemaker.nl

1_4_st_GRAM_92x130.indd 29-11-18 17:11 1

16-02-18 09:04

GEMEENTEN ENTHOUSIAST OVER EFFICIËNTE COMBINATIE

DE LESSEN VAN DIFTAR MET NASCHEIDING TEKST PIETER VAN DEN BRAND

Een handvol gemeenten heeft gekozen voor de combinatie van diftar en nascheiding. Tot ieders tevredenheid, want de hoeveelheid restafval slinkt. Al blijven er nog wensen over. Communiceren met inwoners is blijvend nodig.

n 2000 gingen Heerenveen, Opsterland en Ooststellingwerf, als enige Friese gemeenten, over op diftar. Naast de afvalstoffenheffing betaalden inwoners voortaan per lediging van hun restafvalcontainer (‘sortibak’) en gft-bak een bedrag van 6 euro respectievelijk 50 eurocent tot 1 euro. In 2009 ging het drietal, gebundeld in Friesland Milieu Zuid-Oost, over op nascheiding van hun restafval in de toen net opgeleverde recyclinginstallatie van Omrin in Oudehaske, die kunststoffen, drankenkartons, gft en metaal uit het restafval haalt. De combinatie van diftar en nascheiding heeft Opsterland (12.500 aansluitingen) mooie resultaten gebracht. Met 113 kilo zit de gemeente dicht op het doel voor 2020 van 100 kilo per persoon jaarlijks van het VANG-programma (Van Afval Naar Grondstof). Het scheidingsrendement op restafval bedraagt 81 procent, en dat is royaal boven het VANG-doel van 75 procent. “Door de invoering van diftar waren onze inwoners al goed aan het scheiden”, zegt Marieke Tiekink, adviseur groen, natuur & landschap en afvalbeleid. “In het nascheidingsproces zijn enorme verbeterslagen gemaakt. Wat we aan het teruggewonnen kunststof en andere stromen verdienen, gaat van het vastrechttarief af. Indirect komt het weer bij de burger terecht.” Dat zijn geen enorme bedragen, wil Tiekink benadrukken. Prijsindexatie en inflatiecorrectie spelen ook mee. Maar de afvalstoffenheffing is eerder met tien euro omlaag gegaan en bedraagt nu 131 euro (landelijke gemiddelde in 2017 was 235 euro). “We zijn erg enthousiast over nascheiding. Het levert regelrecht milieuwinst op en dat is waar we het voor doen. We bieden een laagdrempelige service. Een burger Marieke Tiekink, gemeente Opsterland

zei het onlangs treffend: wie komt er nou voor 6 euro een volle afvalbak bij jou ophalen. Dat is een schijntje.” Overtuigen van de burger van het nut van nascheiding blijft een continu aandachtspunt. “Nieuwkomers in onze gemeente, die eerder aan bronscheiding deden, moeten eraan wennen dat ze hun pmd niet meer apart hoeven te houden. Ook zijn er actieve burgers die zelf hun afval willen scheiden als bijdrage aan het milieu. Die zijn kritisch, waar andere burgers het prima vinden ontzorgd te worden. Maar alle inwoners kunnen sinds dit najaar hun pmd scheiden en gratis inleveren op de milieustraat, zolang het maar in een doorzichtige zak zit”, zegt Tiekink. GEWICHT Toch gaat Ooststellingwerf het met ingang van 2019 anders doen. Niet wat nascheiding betreft, wel gaat de gemeente diftar op volume en frequentie inruilen voor diftar op gewicht. Ook Heerenveen gaat hiertoe over, al moet deze gemeente de besluitvorming in de raad nog afronden. “In onze ogen is dat nodig”, zegt beleidsmedewerker milieu en afval Aly Pol, “om net dat laatste zetje Aly Pol, gemeente Ooststellingwerf te geven om de VANGdoelen te halen.” Volgens Pol creëert de prikkel van diftar op gewicht meer bewustzijn onder burgers om hun scheidingsprestaties op te voeren. Ooststellingwerf (11.700 aansluitingen) zit nu op 140 kilo restafval per inwoner per jaar en 78 procent gescheiden restafval. “Het grote probleem bij diftar op volume en frequentie is dat inwoners te gemakkelijk de gf-resten uit de keuken bij het restafval doen. Het aandeel gft in ons restafval, nu nog dertig tot veertig procent, moet echt omlaag. We willen mensen die iets extra’s willen doen, gaan belonen, Die zijn volgend jaar goedkoper uit.”

GRAM #10 december 2018 | 11

Een afvalcontainer van je ‘eigen’ kunststofafval; Opsterland heeft de nieuwe afvalbakken van Omrin in gebruik van deels gerecycled kunststof afkomstig van de huishoudens zelf (foto: gemeente Opsterland).

Duurder hoeft het met ‘Diftar+’ – zoals het nieuwe systeem is gedoopt – in principe niet te worden voor de burger, weet Pol. De gemeente rijdt al sinds augustus rond met twee wagens die de nieuwe weegapparatuur testen. “De helft van de burgers, waar we de sortibak van hebben gewogen, doet het al heel goed. Ze zitten per sortibak onder de 25 kilo. Dan komen ze op hetzelfde bedrag uit dat ze nu kwijt zijn. Wij blijven gaan voor de laagste kosten. Onze afvalstoffenheffing bedraagt maar 96 euro. Natuurlijk blijf je altijd mensen houden die niets van nascheiding willen weten. Met hen gaan we het gesprek aan. Wij zien dat de machine beter kan scheiden dan de mens. Ook worden in bronscheidende gemeenten steeds meer partijen kunststof afgekeurd, omdat de kwaliteit slecht is. Deze partijen moeten alsnog naar de afvalverbranding, dus dat schiet niet op.” KNOPPEN In Opsterland ziet Tiekink nu nog geen reden het besluit van

12 | GRAM #10 december 2018

Ooststellingwerf en Heerenveen te volgen. “Onze huidige scheidingsprestaties zijn prachtig. Waarom zouden we dan alles voor de burger weer gaan veranderen? Verder willen we eerst afwachten wat onze lopende campagne om meer gf-fracties uit het restafval te halen, oplevert. Daar zijn nog geen resultaten van bekend. Het is niet verstandig aan meerdere knoppen tegelijk te draaien.” Afvalconsultant Sjaak Dreuning ziet een evident nadeel aan diftar op gewicht. Zij adviseert een groot aantal gemeenten en overheidsafvalbedrijven over hun afvalbeleid, onder meer over de communicatie richting burgers. “Je krijgt altijd discussie met burgers die vrezen dat een ander afval in hun restafvalcontainer zal stoppen. Bij diftar op volume en frequentie speelt dat niet.” In Ooststellingwerf ontvangt Pol inderdaad veel verzoeken van burgers om een slot op hun restafvalbak. “Gezien de sociale controle in onze gemeente verwacht ik niet dat dit nodig is. Ik vind

dat we wel wat weer vertrouwen in onze medeburgers mogen hebben. Bovendien is het te vroeg nu al conclusies te trekken. We moeten nog beginnen.” Beleidsmedewerker milieu Alexandra Das van de gemeente Winsum bevestigt Pols vermoedens. Bij de invoering in 2013 van diftar op restafval en gft in combinatie met de vijf jaar eerder ingevoerde nascheiding bij Omrin konden de inwoners van Sjaak Dreuning, Sjaak Dreuning Advies de Groningse gemeente een slot bestellen (deels gesubsidieerd à 30 euro per stuk) om hun containers af te sluiten. “Daar maakten slechts zo’n zestig burgers gebruik van. Op zesduizend aansluitingen is dat minimaal. In kleine gemeenschappen wil niemand zijn buren met extra kosten opzadelen.” KOSTENDEKKEND Het gecombineerde systeem van diftar en nascheiding bevalt ook de Groningers prima. Winsum laat inwoners eveneens betalen per ledigingsbeurt van hun container en daarbovenop per kilo (20 eurocent per kilo restafval en 4 eurocent per kilo gft). “We willen burgers optimaal stimuleren om hun afval te scheiden. De inzameling van restafval en gft dekken we uit het tarief voor de ophaalfrequentie”, licht Das toe. “Met gft zitten we iets onder de kostprijs, maar we houden het tarief zo laag om burgers zoveel mogelijk te stimuleren hun gft in de groenbak te gooien.” De nascheiding van het restafval vindt eveneens plaats op Ecopark De Wierde van Omrin. “Inderdaad is deze keuze lastig uit te leggen aan de burger, omdat het in eerste instantie om een groot volume gaat. Maar daar zijn we goed in geslaagd. Vanuit de bevolking krijgen we amper nog kritiek. Na aanvankelijke twijfel zagen de inwoners dat het nieuwe systeem veel goedkoper uitpakt. In plaats van de vroegere afvalstoffenheffing van 295 euro betaalt een gezin nu doorsnee rond de 220 euro. Dat is flink minder.” Ook de vrees voor meer zwerfafval bleek onterecht. “We treffen hooguit wel eens wat huisvuilzakken aan in de blikvangers langs de weg en langs fietspaden.” Met de nascheiding erbij zijn de prestaties in Winsum goed voor een scheidingspercentage van 70 procent. Het aantal resterende kilo’s restafval per inwoner jaarlijks bedraagt 140. “De hoeveelheid restafval is gedaald met 35 procent. Precies wat we hoopten” zegt Das, “al gaan we de VANG-doelen er niet mee halen. Dus we moeten er nog iets bij bedenken.” Wat dat zou kunnen zijn, kan Das niet zeggen. Volgend jaar gaat Winsum eerst fuseren met

drie andere Groningse gemeenten. In de nieuwe gemeente Het Hogeland worden alle inzamelsystemen tegen het licht gehouden. “We geven onszelf een paar jaar om naar een nieuw systeem te zoeken. Maar al deze gemeenten zijn nascheiders.” BETAALZAKKEN Dat diftar voor meer bewustwording onder inwoners zorgt, kan afvalconsultant Dreuning vanuit haar werk voor de gemeente Putten beamen. De Veluwse gemeente (9.750 aansluitingen) koos in de jaren negentig al voor diftar. De Puttenaren richtten er een bijzonder inzamelsysteem bij in: geen containers aan huis maar betaalzakken voor restafval (1,20 per zak), pmd (10 eurocent per zak) en gf-stromen uit de keuken (35 en 10 eurocent voor een grote of kleine zak). Putten heeft een afvalstoffenheffing van 75 euro. Tuinafval mogen inwoners gratis bij het afvalbrengstation afleveren, voor grof huisvuil geldt daar een tarief van 12 eurocent per kilo. De restafvalzak mag maximaal zeven kilo bevatten, anders wordt deze geweigerd. Al drie jaar op rij zit Putten per inwoner op jaarlijks 58 kilo restafval, bijna de helft van het VANG-doel voor 2020, en op een scheidingsrendement van 80 procent. Het restafval van Putten wordt met dat van vijf andere Veluwse gemeenten gebulkt en gaat voor nascheiding naar Omrin in Oudehaske. De winst die dat nog eens oplevert mag de gemeente als bronscheider echter niet incasseren. Wel zou dat de score verder opvoeren. “Putten heeft bewust voor nascheiding gekozen”, legt Dreuning uit, “omdat ze het principe hanteert dat je uit restafval zoveel mogelijk bruikbare materialen moet halen. Voor Putten is dit een ideaal systeem. Al is dat anders voor Omrin, omdat veel grondstoffen uit het restafval zijn gehaald. De inwoners vinden het zakkensysteem prima. De betrokkenheid bij de afvalinzameling is groot, de scheidingsbereidheid is hoog. We zien niet meer dumpingen in de openbare ruimte dan in andere gemeenten. Het knopje is hier al heel lang om.”

Alexandra Das, gemeente Winsum

GRAM #10 december 2018 | 13

GROENTE EN FRUITRESTEN INZAMELEN IN HOOGBOUW Vanaf eind 2016 is op het Java-eiland in Amsterdam een interessante proef gaande. In een zeer stedelijk gebied met veel hoogbouw zijn de ruim 3000 bewoners (1500 huishoudens) van het schiereiland opgeroepen om hun groente-, fruit en etensresten (gfe) gescheiden in te zamelen.

TEKST RENÉ DIDDE

msterdam haalde in die tijd de bedroevend slechte score van ongeveer 28 procent afvalscheiding. De stad had toen al besloten om een nascheidingsfabriek voor voornamelijk plastic verpakkingsafval te bouwen, maar wilde ook

werk maken van gescheiden inzameling aan de bron. Uit proeven bleek dat de vuilniszak van de Amsterdammer voor bijna een derde uit organisch materiaal bestond. Dus schillen scheiden zou een flinke duit doen in het zakje van de VANGambities (75 procent gescheiden inzameling en van 250 kilo-

gram naar 100 kilogram per inwoner per jaar in 2020). MOOIE MIX Het experiment was een gewaagde stap, zegt Esther Somers, tot voor kort projectmanager afval scheiden. “Niet alleen is gft- en gfe inzameling in hoogbouw problematisch vanwege het relatief kleine woonoppervlak en de afwezigheid van buitenruimte om inzamelmiddelen kwijt te kunnen. In Amsterdam is het bovendien al twee keer eerder geprobeerd.” De laatste keer, op het Oosterdokseiland, werd op initiatief van buurtbewoner en voormalig milieuminister Jacqueline Cramer, de inzameling juist in de zomer van 2016 gestaakt vanwege overlast van stank en vliegen. “Ook was de kwaliteit van het organisch materiaal van onvoldoende kwaliteit om er compost van te maken. Dat kwam mede doordat de containers niet afgesloten waren”, zegt Somers. Dat Amsterdam mee wilde doen aan het landelijke proefproject (in totaal wordt in zeven grote gemeenten gfe-inzameling in hoogbouw beproefd – zie kader), heeft ook te maken met het Java-eiland, vertelt Somers. Er is niet alleen veel hoogbouw. “De bewoners vormen een mooie mix van soci-

14 | GRAM #10 december 2018

ale huur, vrije sector huur en koopappartementen en zowel

de interventies. “Toen de gemeente de groene gfe-containers

alleenstaanden, samenwonenden en gezinnen met kinderen.

plaatste, gingen ze direct meedoen.” Hij denkt wel dat het

Het Java-eiland geldt als een relatief hoogopgeleid en sociaal

Java-eiland een bijzondere populatie bewoners herbergt. “Het

bewogen community.”

is niet zo dat armere, laagopgeleide buurten per se slechtere milieuprestaties leveren, maar het Java-eiland lijkt niet re-

AANPAK

presentatief voor een gemiddelde flatwijk in Nederland.”

Het zogeheten basispakket bestond uit een afvalemmertje waarin gratis verstrekte gfe-zakjes passen. Verder kreeg elke

ENGELSTALIG

deelnemer een pasje dat toegang geeft tot één van tien (la-

Bij de gemeente Amsterdam meldt Stef le Fevre dat de pi-

ter elf) afgesloten gfe-containers. Alle huishoudens ontvingen

lotproef inmiddels een permanente status heeft. “We blijven

een korte tekst en uitleg over het doel en hoe de emmertjes

gfe-inzamelen”, zegt de strategisch adviseur afvalketen. Om

en pasjes werkten. Een controlegroep van 421 huishoudens

de respons stabiel te houden of te verbeteren, moeten we

kreeg verder geen communicatie meer. “De tweede groep

wel regelmatig communiceren, en gezien de vele expats ook

ontving actieve voorlichting, met onder meer het belang van

Engelstalig.

gfe-scheiding, een stroomschema met een uitleg hoe gfe-af-

Met uitzondering van de compostdag hebben de beloningen

val door afvalbedrijf De Meerlanden wordt omgezet in biogas

vanaf nu geen individueel karakter, maar er wordt ‘iets aan de

en compost”, aldus Somers. Die groep ontving ook een zeep-

buurt terug gegeven’, zoals dat in Amsterdam heet. “We heb-

je dat is gemaakt van sinaasappelschillen. Deze groep heet

ben nog geen concreet idee, maar het moet iets in lijn met

de ‘bewustwordingscampagne -of attitudegroep. “De derde

gfe-afval zijn”, aldus Le Fevre.

groep werd per brief opgeroepen om te scheiden en kreeg een beloning in de vorm van een bamboeplank voor het snij-

Intussen wordt in december 2018 ook de buurt ‘Steigereiland’

den van groente in het vooruitzicht gesteld. De vierde groep

op IJburg van gfe-inzameling voorzien, volgens het beproefde

kreeg ook zo’n brief en ontving de snijplank meteen daadwer-

concept van het Java-eiland. “We ontvingen duizend handte-

kelijk. Bij een vijfde groep werden meer containers geplaatst

keningen van bewoners van IJburg. Wanneer een buurt een

om te kijken wat daarvan het effect op de inzameling zou

overtuigende belangstelling aan de dag legt, gaan we kijken

zijn. Elke deelnemer kreeg aan het einde een zeepje dat is

of we het kunnen regelen”, zegt Le Fevre. Daarom staat in

gemaakt van koffiedik. Actieve deelnemers brachten koffiedik

2019 de nog wat grotere Haveneiland-buurt, ook op IJburg,

bij de lokale koffiebar Java Blend. Bewoners kregen ook zaad

op de rol.

voor vlindertuinen als ze meededen aan online enquêtes.” De gemeente reikte 1250 afvalemmertjes uit. In de eerste week deed direct 21 procent van de bewoners mee (ruim 300 huishoudens). Na ruim een jaar was dit gestegen tot bijna 55 procent (circa 875 huishoudens). Bij elkaar hielden zij 58.410 kilogram uit het restafval, wat een vermeden CO2-emissie van 11 duizend kilogram betekende en tot 5800 m³ biogas en ruim 23 duizend kilogram compost leidde. In maart 2017 leverde De Meerlanden 300 zakken van 10 liter compost terug aan de bewoners. Ongeveer 93 procent van de deelnemers gaf aan dat de proef ook na januari 2018 moet doorgaan. Ook bewoners van het naastgelegen KNSM-eiland wilden mee gaan doen. Er gingen ook zaken niet goed, aldus Somers. “Mensen gebruikten de compostzakjes te lang waardoor ze gingen lekken. We zoeken naar betere kwaliteit zakjes.” WETENSCHAP Onderzoekers van meerdere universiteiten, waaronder de Universiteit van Tilburg werken mee aan een wetenschappelijke evaluatie van de proef. “We concluderen dat zowel de bewustwordingscampagne, als de beloning zowel vooraf als achteraf, effectief zijn geweest”, zegt Daan van Soest, hoogleraar milieueconomie in Tilburg. “Opvallend is dat het effect van het cadeautje en de beloning na vijf maanden uitdoven, terwijl het effect van de bewustwordingscampagne gedurende al die tijd constant positief bleef”, aldus Van Soest, die zich baseert op de cijfers van het gebruik van de gfe-containers.

LANDELIJK PROJECT AFVALSCHEIDING IN DE HOOGBOUW De pilot in Amsterdam is onderdeel van een landelijk VANGHHA onderzoek in zeven grote gemeenten naar mogelijkheden om de afvalscheiding in de hoogbouw te verbeteren. Eind 2016 is gestart met de nul- en controlemetingen. Iedere pilot start vanuit ongeveer gelijke omstandigheden: het basispakket. Iedere gemeente test een of enkele gedragsinterventies, zoals vormen van beloning. Op dit moment zijn pilots in Amsterdam, Almere en Den Haag afgerond. In Utrecht is de nulmeting uitgevoerd en is men bezig met interventies. In Zaanstad, Schiedam en Rotterdam is het basispakket geïmplementeerd en loopt de nulmeting. De interventies staan daar klaar om getest te worden. Na afronding van een proef, vindt de wetenschappelijke analyse plaats. In de tweede helft van 2019 moeten alle resultaten, analyses en evaluaties bekend zijn. Dan moet blijken welke gedragsinterventies bijdragen aan een substantiële verbetering van afvalscheiding in de hoogbouw. Naast de genoemde gemeenten nemen Irado (Schiedam), HVC (Zaanstad), Vereniging Afvalbedrijven, het ministerie van IenW, NVRD en Rijkswaterstaat (projectmanagement) deel aan het project. Een denktank van gedragswetenschappers begeleidt de pilots.

Hij zag ook dat een groep mensen vanzelf meedeed, ongeacht

GRAM #10 december 2018 | 15

ALBERT HEIJN: TURBO OP VERDUURZAMEN VAN VERPAKKINGEN ‘S LANDS GROOTSTE LET OP ZIJN VERPAKKINGEN TEKST PIETER VAN DEN BRAND BEELD ALBERT HEIJN

De reductie van verpakkingsmateriaal, niet alleen kunststof maar ook karton en glas, levert Albert Heijn veel milieuwinst op. Verpakkingsdeskundige Marion Beugelsdijk geeft een kijkje in de keuken van het duurzaam verpakken van de huismerken van de superkruidenier. Richting gemeenten pleit ze voor een eenduidiger inzamelen verwerkingssysteem.

‘P

ackaging & Manufacturing Expert Strategic Sourcing Own Brands’ staat er op haar visitekaartje. Een hele mondvol, beaamt Marion Beugelsdijk. “Mijn collega’s richten zich op de grafische vormgeving en de marketingaspecten, zelf kijk ik specifiek naar de gebruikte materialen en de technische kant van de verpakkingen van onze huismerken.” Of beter gezegd: de duurzame aspecten ervan. TOPSEALS Albert Heijn laat zien dat er op dat vlak veel mogelijk is. De supermarktketen beijverde zich de afgelopen jaren met het terugdringen en verduurzamen van verpakkingen. De Perla-koffie werd in folie zonder laagje aluminium verpakt. Bakjes met zacht fruit, paddenstoelen en biologische champignons kregen topseals in plaats van plastic deksels. Vruchtensapflessen bestaan voor de helft uit gerecycled PET. Waterflesjes zijn lichter in gewicht en het dopje zit er voortaan aan vast. Verschillende zuivelproducten kregen lichtere, biobased verpakkingen. De kartonnen sleeve met wettelijk verplichte gebruiksinfo om de maaltijdsalades is ingewisseld voor een print op het seal. Het plastic bakje zelf bestaat voor 80 procent uit gerecycled kunststof, de bakjes voor de verse nootjes voor 60 procent. Het is slechts een willekeurige greep uit de range van ‘groene’ verbeteringen. De

16 | GRAM #10 december 2018

duurzame ambities zijn trouwens niet van recente datum, stelt Beugelsdijk, nu ruim een jaar in dienst bij Albert Heijn, voorheen als verpakkingsspecialist werkzaam bij grote levensmiddelenbedrijven. Tijdens haar studie industrieel productontwerp in Den Haag liep ze in 1994 stage bij de grootgrutter. “Toen al golden er richtlijnen voor de toeleveranciers. Voor hen golden die als het heilige boekje van Albert Heijn. Het streven was een verpakkingenreductie van 30 procent.” Anno 2018 is het Albert Heijns ambitie in 2025 een kwart minder verpakkingsmateriaal te gebruiken voor zijn huismerken. Let wel, dat is een stevige ambitie gezien de inspanningen die het supermarktbedrijf tot nu toe heeft verricht. Ook wil het retailconcern dat verpakkingen honderd procent recyclebaar zijn. Dit laatste streven is toegespitst op de in ons land beschikbare recyclingcapaciteit. “Wat we beogen is dat al onze verpakkingen in Nederland worden gerecycled, dus niet in het buitenland.” HERGEBRUIK Leidend in het duurzame verpakkingenbeleid van AH zijn de vier R’en: Reduce, Reuse, Recycle, Renew. Beugelsdijk laat de nieuwe lijn verzorgingsproducten zien. De groene ‘Care’-flacons bestaan voor de helft uit recyclaat van HDPE. “Dat is nog niet zo gangbaar, dus voor ons een grote stap.” Zwart plastic gaat de superkruidenier uitfaseren. “We zijn daar al ver mee. Er zijn problemen in het scheidingsproces, omdat zwart kunststof niet door de huidige infra-

roodscanners wordt herkend. Daar komen weliswaar oplossingen voor, maar we hebben al snel besloten met zwartgekleurde bakjes te stoppen.” Ook in de categorie Renew zijn duurzame keuzes mogelijk. Het virgin plastic voor de 2-literverpakkingen voor melk (de grote fles met de handgreep) zijn gemaakt van suikerriet. “We kunnen deze fles niet van gerecycled materiaal maken, omdat dit niet is toegestaan bij PE. Alleen PET heeft een foodapproval.” Reductie van verpakkingsmateriaal levert veel op. De topseal op fruit- en maaltijdsalade-bakjes scheelt 300 duizend kilo kunststof en het seal op de kaasbakjes 177 duizend. Het schrappen van de kartonnen sleeve om de maaltijdsalades maakt 124 duizend kilo karton overbodig. Soms slaagt een reductieactie niet. Even werden de biologische mango’s en courgettes met een speciale lasertechniek als biologisch ‘gebrandmerkt’, zodat ze niet meer in plastic hoefden te worden verpakt. “Dat was geen succes. Het brandmerk bleek niet bestendig genoeg.” De winst zit vaak in kleine ingrepen. De doppen op de Careflacons zijn vele malen kleiner uitgevoerd. “Ook dat bespaart veel kunststof.” Voor veel klanten blijft de duurzaamheidswinst onopgemerkt. “We hangen iets pas aan de grote klok, als het gerealiseerd is. Al geven we er de laatste tijd meer ruchtbaarheid aan”, verwijst Beugelsdijk naar de recente campagne met tv-commercial over de verduurzaming van de huismerkverpakkingen.

BIOPLASTIC Albert Heijn gebruikt geen biologisch afbreekbaar plastic in zijn verpakkingen. Weliswaar werd de mogelijkheid van bio-afbreekbare schaaltjes voor vlees en vis onderzocht, “maar vooralsnog is dit toekomstmuziek”, zegt Beugelsdijk, die uitstekend op de hoogte blijkt van verwerkingsprocessen. “Natuurlijk staat het leuk als consumenten zo’n schaaltje in hun gftbak kunnen doen. Maar ik weet dat zo’n schaaltje er in het composteerproces vaak meteen uit wordt gehaald en bij de reststroom voor de afvalverbranding terechtkomt.” Het hoort bij haar werk, legt ze uit, veelvuldig te overleggen met de afval- en recyclingsector over het sorteren en recyclen van verpakkingenstromen. “Zelf kiezen we, als het technisch kan, voor kunststoffen die uitgesorteerd worden, dus PET, PE en PP. Daarom hebben we onze blauwe champignonbakjes van polystyreen vervangen door bakjes van PET.” EIGEN MERK Op de verpakkingen van de A-merken

heeft het bedrijf weinig invloed. Niet getreurd, binnen het overleg over het nieuwe brancheverduurzamingsplan van brancheorganisaties FNLI (levensmiddelenindustrie), CBL (supermarkten) en NVG (diervoederfabrikanten), dat volgend jaar uitkomt, kan Albert Heijn druk op de hele keten zetten. Een belangrijk doel is bijvoorbeeld dat bedrijven steeds meer monomaterialen willen gebruiken. “Dat is ook interessant voor gemeenten, omdat dit aansluit op hun recyclinginspanningen.” Belangrijk vindt Beugelsdijk dat zoveel mogelijk bedrijven aanhaken. “Niet iedereen heeft dezelfde armslag als wij. Met het brancheverduurzamingsplan, het woord zegt het al, richten we ons op verduurzaming van de gehele branche. De gedachtegang is dat de koplopers het peloton meetrekken.” Wezenlijk voor bedrijven, weet ze, is het commitment van het management. “Onze directie heeft duurzaamheid scherp op het netvlies. Dan krijg je makkelijker dingen voor elkaar.”

INZAMELSYSTEMEN De grote verscheidenheid aan inzamelsystemen is wellicht nog wel het grootste dilemma voor Albert Heijn, schetst Beugelsdijk. “We kunnen op onze drankpakken dan wel de boodschap zetten, dat consumenten deze in de PMD-container kunnen doen. Maar niet alle gemeenten zamelen zo in, sommige doen bijvoorbeeld aan nascheiding. Onze circa 950 winkels zijn echter wel in het hele land terug te vinden.” Beugelsdijk pleit dan ook voor meer eenduidigheid in de inzamelen verwerkingssystemen, zodat voor alle consumenten duidelijk wordt welk gedrag er van hen wordt verwacht, waar ze ook komen. “Er zijn nog te veel verschillen: het ene kunststof mag wel in de PMD-bak en het andere niet. Het is niet uit te leggen dat bij het PMD alleen verpakkingen mogen waar gemeenten een vergoeding uit het Afvalfonds voor krijgen. Maar het is toch allemaal plastic, redeneren consumenten. De bruikbaarheid van materialen moet leidend zijn, niet het financiële arrangement. Dat is immers de kern van de circulaire economie.”

De zachte topseal op fruit- en maaltijdsalade-bakjes scheelt 300 duizend kilo kunststof; het schrappen van de kartonnen sleeve om de maaltijdsalades maakt 124 duizend kilo karton overbodig.

GRAM #10 december 2018 | 17

AFVAL IN NEDERLAND HOEVEEL AFVAL IS ER EIGENLIJK IN NEDERLAND? EEN OVERZICHT IN CIJFERS EN GRAFIEKEN. TEKST ADDIE WEENK EN BAS VAN HUET, RIJKSWATERSTAAT LEEFOMGEVING BEELD ADDIE WEENK

AFVALPRODUCTIE PER DOELGROEP De totale hoeveelheid afval in Nederland bedroeg in 2016 een kleine 63 miljoen ton. Het overgrote deel daarvan komt uit de bouwsector en industrie, zo is te zien in de grafiek. Het huishoudelijk afval is zoâ&#x20AC;&#x2122;n 13% van het totaal.

Het bouwen industrieel afval werd (en wordt) voor een behoorlijk groot deel gerecycled, 93% resp. 78% (zie grafieken 2 en 3).

Grafiek 1: Afvalproductie per doelgroep 2016.

Grafiek 2 en 3: Verwerking bouwen industrieel afval.

18 | GRAM #10 december 2018

VERWERKING HHA In 2016 werd 51% van het huishoudelijk afval gerecycled. Dit betreft voor het grootste gedeelte fracties die brongescheiden zijn ingezameld. Voorlopige cijfers van het CBS laten zien dat in 2017 een sprong is gemaakt naar 57% gescheiden inzameling. Dit is na vele jaren van stabilisatie of geringe stijging. Maatregelen als diftar, omgekeerd inzamelen en frequentieverlaging voor de inzameling van restafval spelen daarbij een belangrijke rol.

Grafiek 6: Samenstelling fijn huishoudelijk restafval (sorteeranalyse HHA restafval), 2016 Meer dan driekwart van het gescheiden ingezamelde fijn huishoudelijk afval bestaat uit gft en papier/karton. Bijna een derde van het restafval is gft. Samen met papier en karton is het de helft. Dat betekent dat er nog enorme slagen te maken zijn. Gelukkig zien we de grote steden en steden met veel hoogbouw afgelopen jaren stevig werk maken van de gescheiden inzameling. Het pmd wil de G4 met name door nascheiding uit het restafval laten halen.

Grafiek 4: Verwerking HHA SAMENSTELLING FIJN HUISHOUDELIJK AFVAL In grafieken 5 en 6 is te zien waaruit het gescheiden huishoudelijk afval en het huishoudelijk restafval bestond in 2016. Samen geeft dit dus een totaalbeeld van de samenstelling van het fijn huishoudelijk afval.

FRACTIES GESCHEIDEN GROF HUISHOUDELIJK AFVAL Ruim een kwart van al het huishoudelijk afval is grof afval. Daarvan wordt ca. 75% gescheiden. In de grafiek is te zien in welke stromen dat gebeurt. In â&#x20AC;&#x2DC;overigâ&#x20AC;&#x2122; zitten met name (in afnemende hoeveelheid) vlakglas, asbest, dakbedekking, vloerbedekking, matrassen, autobanden, EPS (piepschuim), gasflessen en kadavers. Niet alle gescheiden stromen van grof huishoudelijk afval worden gerecycled. Het recyclepercentage ligt dus wat lager dan het scheidingspercentage.

Grafiek 7: Fracties gescheiden grof huishoudelijk afval, 2016 Grafiek 5: Fracties gescheiden fijn huishoudelijk afval, 2016 Begin 2019 komen voor huishoudelijk afval de cijfers van 2017 beschikbaar. GRAM geeft dan een update van de betreffende grafieken.

GRAM #10 december 2018 | 19

ZERO WASTE IN CULTUURSECTOR VERDIENT NAVOLGING TEKST MARTIJN KREGTING

Gemeenten hebben geen grote rol in de aanpak van bedrijfsafval. Bedrijven zijn zelf verantwoordelijk voor de afvalpreventie en scheiding. Gemeenten kunnen wel bedrijven informeren, stimuleren en verbinden. Bij de gemeente Amsterdam en in het programma VANG Buitenshuis van Rijkswaterstaat, gingen afgelopen jaar 13 culturele instellingen aan de slag met afvalpreventie en hergebruik.

Expedi-

van elkaar. Het gaat merendeels om veel

tal mensen intern kunt regelen.” Een be-

tie in de cultuursector is

Zero

Waste

gft-afval, papier en karton en plastic.”

langrijke uitdaging binnen het scheiden

een schoolvoorbeeld van

Kortom, niet alleen voor de ruim 1.100

van afval is papier en karton dat met het

vertaling van duurzaam-

organisaties in de cultuursector, maar

overige restafval wordt weggegooid. Er

heidsvoornemens naar de

voor alle organisaties in de KWD moe-

zijn wel mogelijkheden voor scheiding,

praktijk, vertelt Remco Wagemakers,

ten de vier basisprincipes van de Zero

maar die worden nog weinig toegepast.

medeoprichter van DPM (Duurzaamheid

Waste Expeditie en de nu gelanceerde

“Daar is veel winst te behalen, zowel in-

in Podia en Musea). Deze organisatie wil

gratis webtool zeer bruikbaar zijn:

tern als bij bezoekers en consumenten.” Plastic afval van bedrijven gescheiden

de transitie naar een duurzame culturele sector versnellen. Daar vonden DPM en Rijkswaterstaat elkaar - dat met het programma VANG Buitenhuis afvalpreventie, -scheiding en duurzame verwerking wil stimuleren in de KWD (kantoor-, winkel- en dienstensector). In een verkenning van RWS werd binnen de vrije-

1. VANG (Van afval naar Grondstof, inclusief preventie); 2. Logistiek (de afvalstromen van, naar en vanaf de organisaties);

verwerken is nog erg lastig. Beperkte stappen werken hier het beste. Zo is het scheiden en apart afvoeren van PETflessen relatief simpel.

3. Techniek (hoe afval op locaties ingezameld wordt); 4. Gedrag (menselijke component).

tijdssector het segment cultuur speci-

AMSTERDAM De gemeente Amsterdam organiseerde het afgelopen jaar ook een zero waste

fiek aangeduid omdat er hier al diverse

Zijn er bepaalde afvalstromen die op-

initiatief. Het wil de afvalketen sterk

plannen en initiatieven waren. Uiteinde-

vallen? Wagemakers: “Swill, ofwel gft,

verduurzamen en een voorloper zijn op

lijk gingen verspreid over Nederland 13

betreft zeker 30-35 procent van alle

dit gebied. Vanwege de grote afvalstro-

cultuurorganisaties zoals poppodia en

restafval. Het ontstaat vrijwel volledig

men in de culturele sector, zijn onder

musea binnen Zero Waste Expeditie aan

in keukens, kantines of bij koffiezetau-

meer hier stappen genomen, vertellen

de slag. De resultaten zijn 29 november

tomaten et cetera. Het voordeel is dat je

Anita Numan, Strategisch adviseur op-

gepresenteerd. Een webtool stelt voor-

deze afvalstroom met een beperkt aan-

timaliseren afvalketen en Mareile Zu-

beelden en handvatten beschikbaar op www.zerowasteexpeditie.nl. De bedoeling is dat er snel nieuwe voorbeelden aan toegevoegd worden, in samenwerking met RWS, vertelt Wagemakers. “We willen de tool actueel en laagdrempelig houden. Organisaties moeten ook gewoon contact kunnen opnemen met de koplopers, om hen vragen te kunnen stellen waarvan ze de antwoorden niet direct uit de tool kunnen halen.” HANDVATTEN GENERIEK “De cultuursector is enorm breed en divers,” stelt Wagemakers, “maar de handvatten zullen vooral generiek zijn. De afvalstromen verschillen niet veel

Het Van Abbemuseum in Eindhoven. Foto: Peter Cox 20 | GRAM #10 december 2018

ber, Projectleider ‘Duurzame Cultuur-

pecten werden doorgelicht – energie,

van de pilots in de cultuursector is dat

instellingen' bij Gemeente Amsterdam.

water, afval et cetera.” Numan: “Door

deze sector over het algemeen veel ver-

“Duurzaamheid in de cultuursector is

met eigen handen het afval te sorteren

trouwen geniet bij het grote publiek. Het

een belangrijk agendapunt voor ons,”

weet men waar het vandaan komt en

kost een kleine investering vooraf in tijd

stelt Mareile Zuber. “Omdat Amsterdam

hoeveel waardevolle grondstofstromen

en geld, maar het rimpeleffect als van

een belangrijke cultuursector heeft met

er nu nog in het restafval zitten. Maar

een steen in een vijver kan enorm zijn.”

jaarlijks miljoenen bezoekers, leek het

er wordt verder gekeken. Wat betekent

Zuber ziet ook een faciliterende rol van

logisch hier een koppeling aan te bren-

het bijvoorbeeld voor de omgeving wan-

de gemeente, om partijen bij elkaar te

gen. De cultuursector wil graag een rol

neer er wordt samengewerkt bij afvalin-

brengen. “Het mooie is dat de afvalproef

spelen in het maatschappelijke debat,

zameling? Eén afvalinzamelaar in plaats

meteen geleid heeft tot actie. Zo is Pa-

toont initiatief en lef en biedt creatieve,

van zes. Afvalvervoer over het water in

radiso aan de slag gegaan met het apart

innovatieve en inspirerende oplossin-

plaats van de weg. Dat betekent minder

inzamelen van koffiedrab. De Melkweg

gen. Een interessante partner dus.”

CO2-uitstoot en minder drukte. Samen-

experimenteert met herbruikbare batte-

werking kan gescheiden afvalinzameling

rijen voor optredens. Zo wordt er ken-

LOCATIEGERICHT

opleveren: niet iedereen hoeft alles te

nis en ervaring opgebouwd die gedeeld

Veel culturele organisaties hebben al

doen. Laat de ene instelling verantwoor-

kan worden met andere instellingen. Er

een duurzaamheidsscan gehad, maar

delijk zijn voor het inzamelen van swill-

wordt al bewustwording opgebouwd.”

er zijn meer organisaties in de stad be-

afval en de ander voor plastic-inzame-

zig met verduurzaming (zoals BREEAM-

ling.”

De gemeente stimuleert deze initiatieven volgens Numan omdat het bijdraagt

certificering). Zuber: “Om behalve een sectorgerichte ook een locatiegerichte

VERBINDEN EN FACILITEREN

aan verduurzamen van de afvalketen

aanpak te hanteren, is onder meer ge-

De rol die gemeenten in duurzaamheids-

en omdat het bezoekers concreet toont

kozen voor een zero waste expeditie-ini-

projecten kunnen spelen, komt volgens

wat mogelijk is. “Verduurzaming vraagt

tiatief voor cultuurinstellingen rondom

Remco Wagemakers neer op verbinden

een gedragsverandering. Dat is altijd

het Leidseplein. De zero waste expedi-

en faciliteren. “Een gemeente kan ver-

complex. Deze initiatieven helpen om

tie gaat alleen om afvalstromen. Maar

binden door koplopers te koppelen aan

mensen te laten zien wat bijvoorbeeld

de instellingen hebben meegedaan aan

andere organisaties, in eenzelfde wijk of

mogelijk is om afval te voorkomen of te

een duurzaamheidsscan waarbij alle as-

in eenzelfde sector. Het grote voordeel

recyclen. Inwoners zien verder dat

VANG BUITENSHUIS Het programma VANG Buitenshuis van Rijkswaterstaat helpt de KWD-sector de hoeveelheid restafval te halveren tussen nu en 2022. De KWD-sector bestaat uit ruim 1 miljoen bedrijven in overheid, onderwijs, vrije tijd, vervoer, winkels, horeca, handel, zorg en zakelijke dienstverlening. Deze sector produceert 5,3 miljoen ton afval per jaar. Daarvan wordt nu de helft gerecycled. Stappen die elke organisatie in principe op dezelfde manier kan zetten om restafval beter te scheiden en recyclen: • Inventariseer de huidige afvalsituatie; • Sorteerproef: technische analyse van soorten restafval; • Aanpak: wat ga je in welke volgorde doen? Waar is preventie mogelijk, waar scheiding? • Afspraken: spreek met partijen zoals afvalinzamelaars af wat er met het gescheiden ingezamelde afval gaat gebeuren, vraag advies en hulp van deskundigen op dit gebied. Meer informatie op www.afvalcirculair.nl

GRAM #10 december 2018 | 21

minder rijbewegingen van vuilnisauto’s in de buurt positief is voor de leefomgeving.” Zuber voegt daar aan toe dat de

ZERO WASTE IN EINDHOVEN

gemeente ook met andere sectoren aan

Het Eindhovense Van Abbemuseum is één van de koplopers in de Zero Waste

de slag is, zoals de hotelsector.

Expeditie. Trudy van de Meerakker, facilitair manager van het museum, vertelt dat men al langer bezig was met verduurzamen, zoals gescheiden afval

UITWISSELEN ERVARING

op kantoor. “Toen we werden benaderd door DPM, zijn we meteen aange-

Op landelijk niveau kunnen gemeen-

haakt. Het keukenafval, het swill, is ook bij ons het grootste deel van het

ten en bedrijven elkaar helpen met het

restafval. Wij dachten altijd dat dit niet apart opgehaald kon worden. In veel

uitwisselen van kennis en ervaringen.

gemeenten is dat ook zo. Toen ik opnieuw informeerde, bleek onze afvalver-

Daarin faciliteert RWS met het program-

werker dat wel te doen. Dat zorgt behalve voor een betere recycling ook voor

ma VANG Buitenshuis. Zij stimuleert

lagere kosten.” De grootste kansen liggen momenteel bij het horecadeel, al

koplopers in diverse sectoren en doet

kan niet alles gescheiden opgehaald worden. Zo produceert het museum veel

onderzoek naar het oplossen van knel-

koffiedrab, dat champignonkwekerijen gebruiken. “Maar er zijn geen organi-

punten die afvalpreventie en hergebruik

saties bij ons in de buurt die dit ophalen. Aangezien die drab binnen enkele

van bedrijfsafval nu nog belemmeren.

uren gebruikt moet worden, is aparte verwerking voor ons nog geen optie.”

Hoewel Amsterdam de naam zou heb-

Van de Meerakker hoopt op overheidssturing bij het reduceren van verpak-

ben zich uniek te voelen, stelt Numan

kingsmaterialen. “Dat is iets waar de culturele sector weinig invloed op heeft,

dat de overeenkomsten op het gebied

maar het is wel een belangrijke deeloplossing voor verdere verduurzaming.

van afvalproblematiek gelijk zijn in de

Zelf treden we in ieder geval vanaf komend jaar naar buiten met onze duur-

meeste grotere steden. “We zoeken dan

zaamheidsplannen.”

ook samenwerking met andere gemeenten en met de rijksoverheid. We willen onze ervaringen delen en zelf ook weer leren. Duurzaamheid is iets dat je samen moet oppakken.”

BOR-Vision

BOR-Vision, eenvoudig meer controle

BOR-Vision geïntegreerd in uw ICT-landschap

Voor overzicht en inzicht in uw projecten en planning rond Beheer Openbare Ruimte. Groene software geïntegreerd in uw ICT-landschap.

Centraal financieel / HRM

BOR-Vision

Afval inzameling

Beheersoftware

Grafisch taakgestuurd werken

Digitale kaart / GIS

Meer informatie: T +31 (0)172 23 54 44

22 | GRAM #10 1december 1_2_li_GRAM_190x130.indd

2018

21-8000-1344-02 NVRD GRAM 2018 dec

www.bor-vision.nl info@infogroen.com

29-11-18 17:09

40 JAAR POLLUTEC TEKST&BEELD TJEERD DE GROOT

Of nu gaat om de nieuwste recycletechnieken, de nieuwste bakken of de nieuwste vormen van inzameling en/of gladheidbestrijding. Alles krijgt zijn plek op de 40e editie van Pollutec die van 27 tot 30 november plaatsvond in Lyon. Dat deze beurs, die iedere twee jaar wordt georganiseerd in

verbanden tussen spelers uit de publieke- en private sector

Lyon, keer op keer weer tienduizenden bezoekers trekt is niet

en de samenleving.

verwonderlijk. Mede dankzij 90.000 m2 standhouders die de nieuwste technieken laten zien op het gebied van Water, Lucht

Op de beurs staan exposanten van over de hele wereld. In

en Recycling. Het deel Inzameling/reiniging, Afvalverwerking,

totaal zijn er ruim 2100 stands waarvan een kleine 50 door

Recycling/hergebruik/materialen is verdeeld over maar liefst

Nederlandse standhouders wordt bemand. Zo ook Bollegraaf

3 grote hallen. Voldoende om zeker een volle dag geïnspi-

Recycling Solutions die duidelijk actief is op de Franse markt.

reerd te worden door de nieuwste technieken en innovaties.

“Dit is een enorm belangrijke beurs voor ons” zegt Leendert Rijneveld, marketing manager van Bollegraaf. “Dit jaar de-

CIRCULAIRE REGIO’S

monstreren we een robot die de nasortering doet, we heb-

Nieuw dit jaar is dat er complete regio’s op de beurs staan

ben al meerdere geïnteresseerde partijen”. De internationale

waar bedrijven en gemeenten demonstreren hoe ze samen

markt is erg belangrijker voor Bollegraaf. Er staan al veel

toewerken naar Circulaire Metropolen. Dat ze dit belangrijk

installaties in onder andere Frankrijk, Amerika, Engeland,

vinden, blijkt wel uit de slogans waar je bijna over struikelt:

Nederland, Rusland en Egypte. Daarnaast bouwen ze mo-

‘économie circulaire en Région de l'économie circulaire’. Tij-

menteel in Heerenveen en hebben ze in Nederland al meer-

dens deze beurseditie organiseerde Pollutec de eerste Inter-

dere installatie gebouwd. In 2020 wordt er weer een Pollu-

nationale Summit voor steden en gebieden betrokken bij de

tec georganiseerd. De NVRD overweegt dan een bezoek aan

circulaire economie. Deze bijeenkomst bestaat uit plenaire

deze beurs te organiseren, in combinatie met een 'field trip'.

zittingen, operationele workshops en speeddates voor lokale

Heeft

overheden en bedrijven ter bevordering van samenwerkings-

degroot@nvrd.nl

hier

interesse

stuur

dan

een

mail

GRAM #10 december 2018 | 23

naar

ANALYSE BENCHMARK HUISHOUDELIJK AFVAL

DIFTAR MET OMGEKEERD INZAMELEN IS MEEST KOSTENEFFECTIEVE INZAMELSTRATEGIE TEKST FOLKERT STARREVELD

BEELD NVRD/ CYCLUS MANAGEMENT

Door de toegepaste inzamelsystematiek van de 180 benchmarkgemeenten te koppelen aan de inzamelprestaties en kosten, kan de kosteneffectiviteit van het gemeentelijk afval- en grondstoffenbeleid inzichtelijk worden gemaakt. De best presterende inzamelstrategie in 2017 was tariefdifferentiatie (diftar) in combinatie met omgekeerd inzamelen. Deze strategie resulteert in de laagste

wee jaar voor 2020, het jaar dat de VANG-doelstellingen gerealiseerd moeten zijn, heeft een recordaantal van 180 gemeenten meegedaan aan de benchmark huishoudelijk afval. Dit heeft een mooie dataset opgeleverd op basis waarvan een solide analyse kon worden gemaakt. In de data-uitvraag heeft iedere benchmarkgemeente moeten aangeven welke inzamelstrategieën ze hebben toegepast in 2017, bijvoorbeeld diftar, omgekeerd inzamelen, frequentieverlaging restafval. Door vervolgens de gemeenten te categoriseren naar toegepaste inzamelstrategie is de gemiddelde hoeveelheid restafval en de gemiddelde afvalbeheerkosten per inzamelstrategie bepaald (zie figuur 1). DIFTAR Met gemiddeld 87 kilo restafval en €135,per huishouden is diftar in combinatie met omgekeerd inzamelen de inzamelstrategie die de minste hoeveelheid restafval oplevert en de laagste beheerkosten met zich meebrengt. Ten opzichte van de categorie gemeenten zonder duidelijke inzamelstrategie, respectievelijk 227 kilo en €189 per huishouden, is dat 62% minder restafval en 29% lagere kosten.

Opvallend is dat de inzamelstrategieën omgekeerd inzamelen1 en frequentieverlaging (minder dan 26 keer per jaar ophalen van restafval aan huis) minder goed presteren dan de diftarstrategieën, maar wel beter presteren dan de categorie

24 | GRAM #10 december 2018

250

GEEN STRATEGIE OMG OMG/ FREQ

200

Restafval (kg/inw)

hoeveelheid restafval en de laagste afvalbeheerkosten.

NASCH PMD FREQ VERL

150

DIFTAR

DIFTAR/ FREQ VERL

100 DIFTAR/ OMG 50

120

140

160

180

200

Afvalbeheerkosten (€/huishouden)

Figuur 1: Gemiddelde hoeveelheid restafval en beheerkosten per inzamelstrategie. ‘geen strategie’. Hiervoor zijn twee redenen aan te voeren. Allereerst worden de gemiddelde inzamelprestaties en kosten weergegeven over het totale verzorgingsgebied. Omdat omgekeerd inzamelen en frequentieverlaging voornamelijk effect hebben op de laagbouw en nauwelijks op de hoogbouw, werken deze strategieën maar gedeeltelijk door in het totale resultaat. Een andere reden is dat bij de categorie omgekeerd inzamelen ook een aantal gemeenten is meegerekend die deze inzamelstrategie weliswaar in de meeste laagbouwwijken toepassen maar nog niet helemaal uitgerold zijn.

gebied frequentieverlaging toepassen en in de compacte woonwijken het ophalen van restafval vervangen door verzamelcontainers in de wijk, ofwel: omgekeerd inzamelen.

Daarnaast valt op dat omgekeerd inzamelen en frequentieverlaging als een combinatiestrategie wordt toegepast. Dit zijn gemeenten die bijvoorbeeld in het buiten-

HOOGBOUW Naast de toegepaste inzamelstrategie is ook de mate van hoogbouw sterk prestatie- en kostenbepalend. Om deze factor te kunnen uitsluiten bij het bepalen van de meest kosteneffectieve inzamelstrategieën zou figuur 1 eigenlijk per hoogbouwklasse moeten worden weergegeven. Dit

In de benchmark wordt onder omgekeerd inzamelen verstaan: het brengen van restafval naar verzamelcontainers bij de laagbouw.

is gedaan in het analyserapport dat is te downloaden via www.bmha.nl/resulaten. Hierbij kan worden opgemerkt dat ook per hoogbouwklasse de diftarstrategieën significant beter scoren dan de niet-diftarstrategieën.

Omdat de mate van hoogbouw nauwelijks beïnvloedbaar is maar wel sterk prestatiebepalend is, worden de gemeenten in de benchmark vergeleken in hoogbouwklassen. Er worden vier klassen onderscheiden: klasse A 50% t/m 100% hoogbouw, klasse B 30% t/m 49% hoogbouw, klasse C 20% t/m 29% hoogbouw en klasse D 0% t/m 19% hoogbouw (zie figuur 2). Gemeenten met veel hoogbouw hebben gemiddeld meer restafval, minder afvalscheiding en hogere kosten dan gemeenfval ten met weinig hoogbouw. In hoogbouwAfvalscheiding klasse D is de gemiddelde hoeveelheid Figuur 2: Gemiddelde hoeveelheid restafval en beheerkosten per hoogbouwklasse. lheid belangrijk restafval 42% lager dan inEen klasse A, 155 doel kg van het afvalbeheer is het apart inzamelen van grondstoffen door bron- of nascheiding r de ongescheiden afval, ookbehoeve welbedroeg restafval genoemd, des succesvoller het huishoudelijk afval (gescheiden + ongescheiden ten van hergebruik. Detetotale hoeveelheid k) diehoeveelheid in 2017 gescheiden werd265 ingezameld per inwoner versus kg per inwoner. De tor2017 is die de verschillen tussen gemeen-werd gemiddelde hoeveelheid restafval en de elijk grondstoffenbeleid vanuit milieu-optiek bezien. Immers, grondstoffen wordenHiervan ingezameld) bedroeg inongescheiden 515 kilogram per inwoner. gemiddeld 64% gescheiden. In an 2 keer zo veel opk ingezameld dan in ns verbrand en niet Het benchmarkgemiddelde in 2017 was kg te permeer inwoner, kosten inhergebruikt. klasse (€148,per huishouden) ten verklaart, is zien in het verschil '2020-doelstelling' kosten lager dan 2017 waren er 25 gemeenten met182 gelijk of dan de landelijke vanklasse 75% C. Dit komt doorn dat 15 kg per inwoner nietDwordt gescheiden. grof restafval. Het verschil tussen de afvalscheiding. hoogbouwklasse A met veel hoogbouw en de gemeenten zijn 27% lager dan in klasse A. Dat de mate tussen hoogbouwklasse B en C. Ondanks dat er relatief veel diftar-gemeenten zitten nig hoogbouw is groot. Toch is er ook in hoogbouwklasse A minder afval ongescheiden ingezameld genomen 60 56 kg per inwoner. Dit is in vannaar hoogbouw niet de belangrijkste facdat klasse B meer hoogbouw heeft, is de in klasse B. chte van 2016 (-9%).

Het benchmarkgemiddelde scheidingspercentage laat een opgaande trend zien over de afgelopen 5 jaar. huis-aan-huis bladen worden bezorgd. Ten opzichte van 2016 is de het scheidingspercentage met 4%punt toegenomen (obv huidige

182

210 Klasse Hoeveelheden B 200

184

62%

66 64 Scheidings%

59Klasse oeveelheden

kg per inwoner

eelheid restafval laat over de afgelopen 5 jaar een dalende trend zien. Ten opzichte van 2016 is de deelnemersgroep). heid restafval afgenomen met 10% (obv huidige deelnemersgroep). 61 230 Klasse 39% Groente-, fruitPMD Klasse en tuinafval Gemiddeld: 265 220 A 222 53% 60 60 217 A Best practice: 203 211

60 60 B 57 58 58 58 190 Klasse 63% e gemiddelde hoeveelheid groente-, fruitenIn tuinafval die in 2017 gescheiden werd ingezameld bedroegwerd ingezameld werd ingezameld bedroeg 22 kg per inwoner. De gemiddelde hoeveelheid pmd die in 2017 gescheiden bedroeg 22 kg per inwoner. In Klasse 191 57 57 C 77% 182ingezameld 09 kg per inwoner. In hoogbouwklasse D werd bijna 5 keer meer meer gft ingezameld dan in r ingezameld dan in hoogbouwklasse A. Analyse hoogbouwklasse D werd 145% meer pmd per inwoner dan in hoogbouwklasse A. Analyse van 56 C 121 57 % 180 kg/inw 56 59

87%

202

actices

Restafval

Oud papier en karton Grondstoffen

2017

2016

2015

2014

2013

2017

2016

2015

2014

2013

2017

2016

2015

2014

2013

oogbouwklasse zien kg per wordt gescheiden. t gescheiden. A. Analyse van het restafval laat het restafval laat zieninwoner dat 20 niet kg per inwoner niet wordt gescheiden. 56 dat 59Klasse 155 54 170 Gemiddeld: 72% : 85 56Klasse D Best practice: 95% D 32 e afgelopen 5 jaar de hoeveelheid gft met 20% van is 91de naar 109 kg per inwoner. Het toegenomen van 10 naar 22 kg per inwoner. Het nt gebleven (obv deishuidige deelnemersgroep). De toegenomen afgelopen 5 jaar hoeveelheid pmd met 120% gelopen jaar (2017 tov 2016) was de toenameafgelopen 8% (obv de huidige jaar (2017 deelnemersgroep). tov 2016) was de toename 22% (obv de huidige deelnemersgroep).

Afvalscheiding%

2017

2016

2015

kg per inwoner

2017

2016

2015

2014

2013

2017

2016

2015

2014

2013

kg per inwoner

2014

109

2013

kg per inwoner

Klasse 32 gemeenten Klasse gemeenten 11 22 22 25 22 22 22 in esterende gemeenten zijn vooral met diftar. Daarnaast presteren die gescheiden grondstoffen In totaal werd er 2017 115 333 kilogramook per inwoner aan ingezameld. Een groot 20 69 A serviceverlaging 27 A op servicedifferentiatie, dwz bij debetrof restafvalinzameling ('omgekeerd inzamelen') deel hiervan gft, oud papier en karton en grof afval (hout, grof tuinafval, metalen). Het meeste 110 le en/of uitbestede kosten die zijn toegerekend aan 109 rviceverhoging de grondstofinzameling (bijvoorbeeld middels extra containers) dan Maar ook bij 20 Klasse 87 potentieel Klasse 20 15bij in gewicht ligt eveneens bij dezebeter stromen. de grondstofstromen als pmd, glas en ngsten vanniet het papierDatzelfde (exclusief vergoedingen en die dat doen. geldt ook gemeenten die juist inzetten B op servicebehoud door 18 B 145voor textiel valt nog veel winst105 te behalen. In de onderstaande 41 figuur is de verdeling naar grondstofsoort ngskosten. heiden van PMD. 10 Een hoge bronscheiding bij afvalbrengstations, maar niet in de laatste plaats ook 15 weergegeven in kilogram per inwoner, gescheiden en ongescheiden. Klasse 101 Klasse 21 13 e nascheiding van het grof restafval114 zorgt er vaak ook voor dat sommige gemeenten beter 100 99 5 14 gemeenten C per huishouden. 161 C 44 nn in 2017 gemiddeld € 1,Datde is landelijke een kg/inw dan gemiddeld. kwamen onder '2020-doelstelling' uit van98100 kg/inw 11 10 10 er. Deinwoner gemiddelden per hoogbouwklasse laten per (een verdubbeling ten opzichte vaneen 2016). De best 95 presterende gemeente had 32 kg gft Klasse Gem:139 Klasse Gem: 27 23 0 opk ner. ng en verwerking van opk bedroegen in 2017 91 45 109 D Best practice:430 D BP: pmd 45 90 5 nderdeel practices voor concrete cijfers per inzamelsysteem en best-practices grotere Best gemeenten zijn meer vertegenwoordigd, lijken een glas 12 klassen C en D. 7 textiel 6 stelling ongescheiden restafval Glasverpakkingen minerale stoffen 20

GHA gescheiden Plastic verpakkingen, metalen en gft ongescheiden opk ongescheiden drankenkartons pmd ongescheiden -12 17 glas ongescheiden 128 101 nderstaande kosten omvatten de personele, materiële en/of uitbestede kosten de diepersonele, zijn 22 toegerekend kingsopbrengsten zijn daarin verrekend, Onderstaande kosten omvatten materiële en/of uitbestede kosten dieper zijnhuishouden. toegerekendDit aan 50 textielaan ongescheiden 87 70 69 BENCHMARKGEMIDDELDEN gemiddelde in 2017 waren €168,van het nog ongescheiden fijn restafval laat zien dat er o.a. nog 35% groente-, fruit- en beheerkosten 22 ongescheidenvan vermarkting zijn daarin verrekend, de enstelling inzameling, open overslag en verwerking. de inzameling, open overslag en verwerking. Deluiers opbrengsten 0 alle (gft), 9%Over papier en gemeenten 12% plastic verpakkingen, metalen en drankenkartons (pmd) in zit. Dat komt overig ongescheiden 5 en inzamelbedrijven die aanvan dehet benchmark is 6% lager dan in 2016. 14 gemeenten kwamen onder de landelijke -41 12 vergoedingen Afvalfonds niet. -72 -77 GHA ongescheiden -92 kilogram respectievelijk 15 en 20 per inwoner. 121 -5059, -90

Per ton

Groente-, fruit en tuinafval ulp van sorteeranalyses onderzoeken gemeenten de samenstelling van het ongescheiden fijn 56 150 47 . Zo kan het scheidingspotentieel worden vastgesteld: wat zit er nog aan herbruikbare osten Kosten 9 59 9 100 kosten ffen uitbestede in het restafval die die ookzijn gescheiden ingezameld hadden kunnen worden. n/of toegerekend aan € per ton

24 9

BENCHMARK

47 29

12% 12

Per ton Per huishouden 250 228 30 48 200

150 19

Per ton GRAM #10 december 2018 | 25

600

24 20 136 47

14 122

128

139 51

31 5%

Verwerkingskosten

er ton

luiting

€ per ton

ansluiting

KLASSE D

KLASSE B

KLASSE A

Inzamelkosten 55

60 er huishouden 40

KLASSE C

hebben deelgenomen bedroeg de gemiddelde '2020-doelstelling' oor gft bedroegen deiskosten in 2017 gemiddeld € 29,- perhoeveelheid huishouden.restafDat is ongeveer 22% van de uit van 100 kilogram per inwoner. Dit zijn aler huishouden. Dat 1,8% van de totale directe gft en -100 otale directe kosten het afvalbeheer. Bij hoogbouwklasse Dvan zijn 2016 de kosten bijna 4 in 2017 kosten per huishouden diffuus per beeld zien. DeTen inzamelverwerkingskosten voor pmd bedroegen gemiddeld € 20,- per huishouden. Dat is val in 2017van 182een kilogram inwoner. opzichte is datper huishouden lemaal diftargemeenten al dan niet in combinatie met omgekeerd opk eer hoger dan in hoogbouwklasse A. Dit komt doordat in 14% klasse D substantieel meerkosten gft wordt deld € 47,-. ongeveer van de totale directe vaningezameld het afvalbeheer. Bij hoogbouwklasse D zijn de kosten per pmd een daling van 10%, op basis van dezelfde deelnemersgroep. De inzamelen en/of frequentieverlaging. n verwerkt per huishouden ton bedroegen de totale en verwerkingskosten in doordat in klasse D substantieel meer pmd 2 keer hoger inzameldan in hoogbouwklasse A. Dit komt glas 35% dan in klasse A. Perhuishouden 35% textiel A zijn 017 gemiddeld beduidend dan bij de wordt ingezameld en verwerkt perhoger huishouden. Peroverige ton pmd bedroegen de totale inzamelen Per ton € 139,-. De kosten per ton bij hoogbouwklasse overig assen. 80 verwerkingskosten in 2017 gemiddeld € 463,-. De verschillen tussen de hoogbouwklassen zijn minder groot dan bij de kosten per huishouden. 61

400

537 397

270

428 215

442

463

251

238

val die ook gescheiden ingezameld hadden kunnen worden.

et nog ongescheiden fijn restafval laat zien dat er o.a. nog 35% groente-, fruit- en er en 12% plastic verpakkingen, metalen en drankenkartons (pmd) in zit. Dat komt nog ongescheiden 59, 15 en 20 kilogramfijn per restafval inwoner. laat zien dat er o.a. nog 35% groente-, fr

en 12% plastic verpakkingen, metalen en drankenkartons (pmd) in zit. D gft , 15 en 20 kilogram per inwoner. opk 35%

pmd glas gft textielopk overigpmd

35%

glas textiel overig

35%

5% 4%

9% 12%

AFVALSCHEIDING 5% Het gemiddelde afvalscheidingspercentage bedroeg in 2017 64%. Dat is een toename 4% van 4%punt ten opzichte van 2016 op basis 12% Van de fijn van dezelfde deelnemersgroep. huishoudelijke afvalstromen is met name groente-, fruit-, en tuinafval en pmd sterk gestegen ten opzichte van 2016. De gemiddelde hoeveelheid papier daalt daaren-

Figuur 3: benchmarkgemiddelde samenstelling van het fijn restafval in gewicht%.

tegen, echter dat is ook het geval met de hoeveelheid ongescheiden papier die nog 9% in het restafval zit. Analyse van het nog ongescheiden fijn restafval laat daarbij zien dat er nog veel groente- fruit- en tuinafval (34%) en pmd (12%) in zit. Maar ook op glas en textiel is nog veel winst te behalen (zie figuur 3).

MEER INFO Kijk voor meer resultaten, best-practices en kentallen per hoogbouwklasse op www.bmha.nl/resultaten. De Benchmark Huishoudelijk Afval is een initiatief van NVRD en Rijkswaterstaat en wordt uitgevoerd door Cyclus Management. Voor meer informatie of deelname in 2019, zie www.bmha.nl

Pagina 10 van 4

Pagina

DE SPECIALIST IN HET REINIGEN EN PREVENTIEF ONDERHOUDEN van zowel semi-ondergrondse containers als volledig ondergrondse containers

STERK IN HET VERHUREN

van inzamelvoertuigen voor kraanloscontainers inclusief chauffeur bij gebrek aan capaciteit

Hemelrijkstraat 45 5271 TX Sint-Michielsgestel T +31 73 850 52 30 M +31 6 234 32 346 E info@reiniging-transport.nl

www.reiniging-transport.nl 26 | GRAM #10 december 1_2_li_GRAM_190x130_Cc-Erin.indd 1

2018

29-11-18 16:58

NIEUWS AFVALSTOFFENBELASTING OMHOOG In het belastingplan voor 2019 heeft

voor asbestcement dakplaten die door

hebben, hebben verwerkers gevraagd

de regering besloten om per 1 janu-

een gecertificeerd bedrijf zijn verwij-

om een overgangsregeling voor het

ari 2019 de afvalstoffenbelasting fors

derd. Het asbest wat gemeenten via de

afval wat in 2018 wordt geaccepteerd

te verhogen van €13,21 naar €31,39

milieustraten inzamelen, valt dan ook

maar pas in 2019 zal worden verwerkt.

per ton. Op het laatste moment heeft

waarschijnlijk niet onder deze vrijstel-

De belastingdienst heeft daar niet mee

de Tweede Kamer via een amendement

ling. We hebben gemerkt dat sommige

ingestemd. Al het afval wat vanaf 1

het storten van dakbedekking van as-

verwerkers de hogere verbrandingsbe-

januari wordt verwerkt wordt daarom

bestcementplaten onder voorwaarden

lasting al eerder in rekening brengen,

vanaf dat moment belast met het ho-

vrijgesteld van belasting. De hierdoor

bijvoorbeeld al vanaf 1 december 2018.

gere tarief. Of verwerkers kunnen anti-

misgelopen opbrengsten worden ge-

De NVRD ontvangt van leden vragen of

ciperen op de hogere belasting in 2019

compenseerd door de afvalstoffenbe-

de hogere belasting nu al doorberekend

is vooral afhankelijk van de vraag wat

lasting verder te verhogen met 73 cent

mag worden? Omdat veel verwerkers

hierover in het verwerkingscontract is

tot €32,12. De vrijstelling geldt alleen

een buffer creëren en afval in opslag

afgesproken.

VNG BESTUURDERSBIJEENKOMST: HAAL MEER UIT AFVAL Naar 100 kilo restafval per inwoner per

slag gegaan. Sommige hebben laten

onder meer staatssecretaris Stientje

jaar en 75% scheiding van huishoude-

zien dat het mogelijk is om in één keer

van Veldhoven en NVRD voorzitter Han

lijk afval in 2020. Dat is de ambitie van

een grote slag te maken. Wethouders

Noten verder in op de keuzes die ge-

de VNG, NVRD, het ministerie van IenW

van drie van deze gemeenten krijgen

meenten kunnen maken. Reageer snel,

en Rijkswaterstaat. Maar hoe pak je dit

op 24 januari het podium en delen het

het aantal plaatsen is beperkt. De bij-

aan nu de tijd dringt? Hoe creëer je

verhaal achter hun succes. Wat hebben

eenkomst vindt plaats in Den Haag op

draagvlak bij inwoners, bestuur en raad

zij gedaan, wat bepaalde het succes en

donderdagmiddag 24 januari. Aanmel-

voor nieuw beleid en ingrijpende maat-

welke barrières hebben ze daarbij over-

den kan op www.nvrd.nl

regelen? Veel gemeenten zijn in de af-

wonnen? Onder leiding Olaf Prinsen

gelopen jaren met VANG-beleid aan de

zoomen we in een panelgesprek met

EVEN VOORSTELLEN: STAF DEPLA Naar aanleiding van een motie tij-

ning van NVRD en VNG. Voorheen

dens het VNG-congres is de heer Staf

was hij wethouder in Eindhoven en

Depla benaderd om de ambtelijke en

bestuurslid van VNG. Met het betrek-

bestuurlijke delegatie van de VNG te

ken van Depla wordt extra capaciteit

adviseren en ondersteunen bij de ge-

ingezet op het dossier Verpakkingen.

sprekken over de Raamovereenkomst.

Behalve deelname aan de bestuurlijke

Hij zal hierbij nauw samenwerken met

gesprekken zal hij ook tijd uittrekken

bestuurders van de commissie Eco-

om in overleg te treden met VNG en

nomie, Klimaat, Energie en Milieu van

NVRD en hun achterbannen.

VNG en met de ambtelijke ondersteu-

GRAM UIT HET PLASTIC In 2019 gaat GRAM ‘uit het plastic’ en zal met een papieren adreswikkel verstuurd worden. Tenzij er een bijsluiter is, dan wordt het vakblad in een enveloppe verstuurd.

GRAM #10 december 2018 | 27

21-8000-0784-03

1_2_li_GRAM_190x130cc.indd 1

29-11-18 16:57

Dé milieupassen specialist! ... voor al uw milieuprojecten. U kunt bij ons bestellen: Genummerde reservepassen Bulk partijen met een brief en envelop

€

KLEUREN PRINTS VAN UW BRIEFPAPIER

Informatie of een offerte aanvragen? Mail naar info@ppc.nl of bel 050 - 368 7777 PPC : al 30 jaar uw partner voor passende oplossingen! 28 | GRAM #10 1december 1_2_li_GRAM_190x130.indd

2018

SNELLE EN BETROUWBARE POSTBEZORGING

VRAAG NAAR ONZE VOORDELIGE PORTOTARIEVEN

06-09-18 15:49

DE LEDEN CENTRAAL “AFVAL WAT ER NIET IS, HOEF JE OOK NIET TE VERWERKEN” TEKST HETTY DEKKERS

In deze rubriek krijgen NVRD-leden een stem in GRAM. De NVRD is er immers voor en door leden. Deze keer aan het woord: Herman Westerhof, specialist reiniging gemeente Achtkarspelen. WAT HOUDT JE FUNCTIE IN? Ik hou me bezig met alles wat met afval en grondstofzaken te maken heeft. Nu zijn we bijvoorbeeld druk met het halen van de VANG-doelstellingen. Hoe gaan we die bereiken, welke middelen en mensen zetten we daarvoor in, wat zijn de mogelijkheden bij onze inzamelaar Omrin. Dat soort dingen probeer ik allemaal zo goed mogelijk voor elkaar te krijgen. Daarbij kijk ik ook nog naar de financiële afwikkeling, ben ik verantwoordelijk voor de uitvoering én adviseer ik het gemeentebestuur. We zijn een middelgrote gemeente, dus mijn takenpakket is heel breed. WAT BETEKENT DE NVRD VOOR JOU? Een bron van informatie. Ik lees GRAM geregeld en bezoek themaIk ben zelf bestuurslid van de afdeling NVRD-Noord. Dus ik organiseer mede de regiobijeenkomsten, denk mee over interessante onderwerpen. Daarnaast is de NVRD voor mij een belangrijke kennisbank op het gebied van afval. Als er nieuwe ontwikkelingen zijn, in Nederland of op Europees niveau, dan is het de NVRD die ons daarover informeert. Ik ben echt heel blij met de NVRD.

VOLDOET HET LIDMAATSCHAP AAN JE VERWACHTINGEN? Absoluut. Op de landelijke congressen ben ik ook regelmatig te vinden, die zijn goed opgezet. Alle bijeenkomsten en congressen hebben een belangrijke netwerkfunctie. Je hoort van andere collega’s hoe zij dit of dat aanpakken, dat vind ik echt een toegevoegde waarde. WAT ZIJN VOLGENS JOU DE BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINGEN BINNEN DE AFVALBRANCHE? De VANG-doelstellingen van 100 kilo restafval en 75 procent afvalscheiding in 2020. Het laaghangend fruit is al geplukt, nu komen de verdere stappen. Wij beginnen binnenkort een sorteercentrum op de milieustraat, waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt bijvoorbeeld meubels uit elkaar gaan halen. Wij denken dat dat een belangrijke stap is. Je dient het milieu, het maatschappelijke doel en het kan kostenneutraal, verwachten wij. We proberen ook steeds bewoners bij ons beleid te betrekken. Zo besteden we een deel van de Nedvang-vergoeding aan het opruimen van zwerfafval. Verenigingen en bewonersgroepen krijgen een vergoeding en gaan daarvoor vijf keer per jaar aan het rapen. Dat is echt een succesje, alle dorpen doen mee. De muziekvereniging kan er nieuwe instrumenten voor kopen enzovoort. Dat leeft enorm en het dorp wordt er schoner van. WAT VIND JE HET LEUKSTE/MOOISTE AAN JE WERK? Dat er continu verandering is. Er zijn steeds nieuwe ontwikkelingen, het staat nooit stil en daarom blijft het altijd spannend. En het is leuk om bepaalde doelen te bereiken. Van de ene kant wil je het milieu dienen, maar je zit hier ook namens de burger. Dus wil je de afvalstoffenheffing zo laag mogelijk houden. Je gaat voor de best mogelijke oplossing. WAAR STOOR JE JE AAN? De wetgeving is soms een storende factor. Bij scholen geven we bijvoorbeeld lessen over gft-scheiding, maar omdat scholen onder het bedrijfsafval vallen, mag je daar geen groene container neerzetten. Dat is gewoon jammer.

Herman Westerhof

WELKE TIP WIL JE DE LEZERS VAN GRAM MEEGEVEN? Voor collega’s wil ik zeggen: geniet van je werk. Voor iedereen: denk goed na wat je zoal koopt. Dan ben je preventief bezig. Afval wat er niet is, hoef je ook niet verwerken.

GRAM #10 december 2018 | 29

BRANCHE NIEUWS

DI-PLAST: SAMEN WERKEN AAN VERBETERING PLASTIC KRINGLOOP Hogere kwaliteit gerecycled plastic, zodat het beter kan worden hergebruikt. Dat is de insteek van het INTERREGproject Di-Plast. De ambitie is dat over 3,5 jaar een kleine honderd bedrijven in Oost-Nederland meewerken aan de nieuwe plastic kringloop en ruim 100.000 ton plastic meer hergebruiken. De bouw en de verpakkingsindustrie zijn twee grootverbruikers van plastic: 40% van al het plastic wordt gebruikt in de bouw en 20% van al het plastic eindigt als verpakking. Beide sectoren gebruiken nog weinig gerecycled plastic; respectievelijk 18% in de bouw en 8% bij verpakkingen. Een belangrijke reden hiervoor is de gebrekkige en niet constante kwaliteit van het aangeboden gerecyclede plastic. De oplossing voor dit probleem is om plastic uit de bouw en verpakkingsindustrie op een hoogwaardige manier te recyclen. Hierdoor ontstaat hernieuwd plastic met een hoge constante kwaliteit, waardoor fabrikanten er goed nieuwe producten van kunnen maken. Om dit mogelijk te maken ontwik-

kelen de partners binnen Di-Plast samen met het mkb ICT-systemen en tools om informatie te verzamelen en te analyseren. Daarmee is het plastic in alle schakels van de keten te volgen. Zo is precies bekend waar het vandaan komt, wat de kwaliteit is en waar het goed te recyclen is. BOOST VOOR OOST-NEDERLANDSE KUNSTSTOFINDUSTRIE Di-plast is een INTERREG-project, een Europees programma dat grensoverschrijdende samenwerking van bedrijven en kennisinstellingen stimuleert. Oost NL is vanuit Oost-Nederland initiatiefnemer van Di-Plast en ontwikkelde dit project samen met Polymer Science Park (PSP, het Zwolse innovatiecentrum op het gebied van kunststoffen) in opdracht van de provincies Overijssel en Gelderland. Oost NL en PSP werken bij de uitvoering samen met universiteiten, onderzoeksinstellingen en bedrijven. DiPlast geeft de kunststofindustrie in Oost-Nederland zo een boost in de richting van een slimme, toekomstbestendige en circulaire industrie.

Resttextiel wordt isolatiemateriaal www.sympany.nl

ISO 9001

ISO 14001

ISO 1800

3317007 SYM adv Resttextiel_190x62.indd 1 30 | GRAM #10 december 2018 1_4_li_GRAM_190x62-B.indd 1

21-7000-2977-02 GRAM 2018 mei

20-12-17 09:53 17-04-18 13:35

KWALITEIT GLASRECYCLING MOET OMHOOG Met onder meer gescheiden inzameling en hoogwaardige recycling willen de Europese organisaties Feve, Ferver, Expra en Euric gezamenlijk in de hele EU de kwaliteit en de efficiëntie van de glasrecycling verhogen. Volgens de vier organisaties dient hiervoor een uniforme en geharmoniseerde berekeningsmethode die door alle Europese lidstaten wordt ondersteund. Dit laten de organisatie van Europese glasverpakkingsproducenten (Feve), de vereniging van Europese glasrecyclingbedrijven (Ferver), de vertegenwoordiger van systemen voor producentenverantwoordelijkheid in de EU (Expra) en de organisatie voor de Europese recyclingindustrie (Euric) in een gezamenlijk persbericht weten.

Zij vinden dat alle materiaalstromen hetzelfde ambitieniveau bij het rapporteren van recyclingpercentages moeten hebben, ongeacht de complexiteit van de verschillende ketens. In het geval van glas zijn de vier Europese organisaties erover eens dat het meetpunt de input van de glasverwerkingsinstallatie is, aangezien hier het glazen afval wordt verwerkt tot nieuwe producten. Hierbij stellen ze voor om verliezen in de vorm van niet-glasachtige materialen en onaangetaste materialen af te trekken. Daarnaast bevelen ze aan om een duidelijk en consistent wettelijk kader te handhaven tussen de einde-afvalfase, de Kaderrichtlijn Afvalstoffen en de richtlijn verpakkingen en verpakkingsafval, die een ambitieuze en vergelijkbare uitvoering van de recycling van glas ondersteunt.

CIRCULAIR SUCCES TUSSEN GEMEENTE ROTTERDAM EN SSI SCHAEFER De grijze restafval huiscontainers die de gemeente Rotterdam aan haar bewoners geeft, zijn vanaf nu circulair. Dat betekent dat alle nieuwe grijze containers zijn gemaakt van het restmateriaal van oude huiscontainers. Onlangs tekenden gemeente Rotterdam en SSI SCHAFER een overeenkomst waarin staat dat oude containers na teruglevering ingezet worden voor de productie van re-granulaat voor nieuwe containers.

21-8000-0247-06 NVRD GRAM 2018 oktober

GRAM #10 december 2018 27-09-18 | 31

16:08

w w w. curitas.n l

ww w. curitas.nl

ww. curitas.nl

www.b oe r g r oep.nl

w w w.bo e r g r oe p.n l

www.b oe r g r oep

www. boer g r oup. eu

w w w.b oe r g r oep.n l

190x62-b.indd 1

w w w. curitas.nl

Joost van Maaren, manager Circulair, Inzameling en Hergebruik gemeente Rotterdam: “In Rotterdam gaan we zó met producten en grondstoffen om dat we voor zo min mogelijk afval en schadelijke uitstoot zorgen. Met elkaar moeten we betere producten gaan gebruiken, met een langere levensduur, producten hergebruiken waar dat kan en nieuwe producten maken van ‘afval’. We willen dat afval op den duur niet meer bestaat!” Rotterdam heeft de ambitie om in 2050 volledig circulair te zijn. Pally Leijs, directeur Containermanagement SSI SCHEAFER: “Wij zijn erg blij dat wij samen met de stad Rotterdam een circulaire container tot stand hebben gebracht. Het is voor onze branche een goede ontwikkeling, waarmee we een kleine maar belangrijke bijdrage leveren aan het verbeteren van ons milieu.”

AGENDA

CITYGARD TEGEN BIJPLAATSING VAN AFVAL Een vaak voorkomend probleem bij ondergrondse containers is bijplaatsing van afval. Ontwerpbureau Room for Concepts ging aan de slag met dit probleem, vanuit de visie om problemen op te lossen en echte (offline) verbinding te stimuleren. Door te zoeken naar oplossingen die waarde toevoegen aan een plek, waardoor mensen met andere ogen naar die plek gaan kijken. Door mensen te verleiden tot het gedrag dat voor henzelf en anderen eigenlijk gewoon het prettigst is. Room for Concepts ontwikkelde CityGard. Een plantenbak die gemakkelijk over de ondergrondse containers te plaatsen is, die met container en al opgetild kan worden door de vuilniswagens, en die ook makkelijk weer te verplaatsen is. Niet alleen maakt een klein tuintje om de container het lastiger en drempelverhogend om iets direct naast de container te zetten, ook verandert het de aanblik van de plek waardoor mogelijk ander gedrag ontlokt wordt. De kracht van CityGard zit hem onder meer in: - mobiliteit: wat in de ene omgeving goed werkt, kan ergens anders hele andere gedragingen uitlokken. Geen probleem. Doordat de bak makkelijk te plaatsen en te verplaatsen is, is het een kwestie van testen en kan er zeer goed en snel gereageerd worden. - vergroening: CityGard is niet alleen gericht op het verminderen van bijplaatsingen, maar draagt bij aan de vergroening van de stad en de uitstraling van de plekken waar ondergrondse containers staan. - persoonlijkheid: bij placemaking is het zeer belangrijk dat burgers mee kunnen denken over wat passend is in hun buurt. Het stimuleert bewoners om hun buurt te zien als ‘van ons’ in plaats van ‘van de gemeente’. Inl. www.roomforconcepts.com

De CityGards zijn half november in Den Haag geïnstalleerd

2019 9 FEBRUARI Rioned-dag, Beatrix Theater, Jaarbeurs Utrecht

28 MAART Gemeentelijk Grondstoffencongres, De Fabrique, Utrecht

16 – 17 MEI NVRD Jaarcongres + Algemene Ledenvergadering, Ede en Wageningen

5 - 6 JUNI ReinigingsDemoDagen, Nationaal Militair Museum in Soest

De meest veelzijdige digitale afvalkalenders van Nederland Meer dan drie miljoen huishoudens gebruiken de afvalkalenders en apps van Opzet

Calendar

zCalendar is ontwikkeld door Opzet BV opzet.nl | zcalendar@opzet.nl

21-8000-1350-01 NVRD GRAM dec2018

32 | GRAM #10 december 2018 1_4_st_GRAM_92x130-D.indd 1

29-11-18 17:1

aangeboden door

VDM-management CLOSE-UP

HULP BIJ VERANDERINGSPROCESSEN De invoering van een nieuw inzamelsysteem, andere software, veranderende regelgeving of nieuwe behoeften van gemeenten of inwoners. Elke afvalinzamelaar komt vroeg of laat voor veranderingen te staan. VDM-management ondersteunt en begeleidt die veranderingsprocessen. TEKST HETTY DEKKERS “De afvalbranche is van oudsher heel doelgericht”, weet directeur Roland van der Meijden van VDMmanagement. “De focus ligt vooral op de vraag wat men wil bereiken. Ik begeleid de vraag hoe je het resultaat bereikt. Dus welke processen, systemen en mensen zet je in en hoe zorg je dat dit optimaal samen komt? Ik help bedrijven en gemeenten succesvol te zijn in verandering”, vat hij samen. VDM-management is gespecialiseerd in de afvalbranche. “Het viel mij op dat afvalinzamelaars de grootste moeite hebben om nieuwe systemen te integreren in hun bedrijfsprocessen”, aldus Van der Meijden. Er wordt veel tijd en geld geïnvesteerd in ICT-techniek en software maar het resultaat is verre van optimaal doordat er niet wordt doorgepakt. Dat is een beetje raar als je erover nadenkt. Je kunt echter niet van afvalbedrijven verwachten dat ze specialist zijn op het gebied van ICT, verbetering van bedrijfsprocessen of strategie-executie.” Veranderingen die VDM-management begeleidt, zijn meestal een combinatie van procesoptimalisatie en implementatie of (her)inrichting van systemen. Bijvoorbeeld de realisatie van een centrale meldingenregistratie en afhandeling voor samenwerkende gemeenten, volledige optimalisatie van de dienst bedrijfsafval van verkoop tot facturatie of complete opschoning van het al jaren in gebruik zijnde afvalregistratie/ ERP-systeem. Van der Meijden: “Als er iets verandert, krijg je veel te verwerken als afvalinzamelaar. Denk aan oplossen van kwaliteitsproblemen in de registraties, vergroten van

kennis van medewerkers, nieuwe werkwijzen doorvoeren en oplossen van technische uitdagingen bij het invoeren van nieuwe ICT-systemen. Er komt ontzettend veel op je af en dat kan je als organisatie niet alleen af. Het is waardevol als iemand je dan helpt om alles in goede banen te leiden. ” Van der Meijden ziet dat er de laatste paar jaar meer aandacht is voor procesverbetering en strategie-executie en dat specifiek methoden als Lean en Agile bekend worden. “Andere branches werken hier al langer mee, ook in de afvalbranche worden deze methodes nu steeds bekender”, aldus Van der Meijden. “Met Lean of Agile werk je aan het co-creëren van veranderingen in kleine behapbare brokken. De mensen zijn het belangrijkste deel, zij maken het verschil. Dat betekent dat je ze betrekt bij het veranderingsproces en eigen verantwoordelijkheid geeft.” VDM-management gebruikt bij het begeleiden van veranderingsprocessen ook de beproefde methodes als Lean en Agile en heeft speciaal voor de afvalbranche een Lean game ontwikkeld waar het proces rond de afvalinzameling centraal staat. Bedrijven ervaren zo spelenderwijs hoe zij zelf procesverbetering vorm kunnen geven. Aandacht voor procesverbetering en strategie-executie is volgens Van der Meijden niet zomaar een trend maar een blijvertje. Het levert bij de medewerkers meer begrip op van het totale proces. De kwaliteit van het werk verbetert, de efficiëntie wordt vergroot en het werkplezier neemt toe. Dat wil toch iedere organisatie!

GRAM #10 december 2018 | 33

OVERZICHT VAN HOOFDARTIKELEN

Uitgave Pag.

AFVAL

Uitgave Pag.

Kunststoffen

Afvalbeleid Raamovereenkomst Verpakkingen deel 4. René Didde 01 16 Raamovereenkomst Verpakkingen deel 5. René Didde 02 06 VANG-HHA in volle vaart verder. Maarten Goorhuis 02 11 VANG helpt u naar een circulaire economie. Addie Weenk 04 29 Circulaire economie in De Maten, Apeldoorn. Pieter van den Brand 05 24 Hoe doen zij dat bij een wijziging van het afvalsysteem? Hetty Dekkers 07 12 VANG-Support faciliteert. Ans Aerts 07 32 Recyclen of nuttig toepassen, voer voor discussie. René Didde 08 22 Afval in Nederland. Addie Weenk en Bas van Huet 10 18 De lessen van diftar met nascheiding. Pieter van den Brand 10 11

Huishoudelijk afval Preventie en hergebruik / (Gescheiden) inzameling Undercover als afvalcoach. Martine Boot Het nieuwe inzamelen; de lessen van Utrecht. Pieter van den Brand Omgekeerd inzamelen Lelystad. Lucien Joppen Nederlandse gemeenten steeds groener. Addie Weenk Van restafval naar pmd+. Pieter van den Brand Omgekeerd inzamelen in Nissewaard. Ans Aerts Hoe doen zij dat met inzameling bij hoogbouw? Hetty Dekkers Belangrijke rol voor gemeenten bij gescheiden inzameling armaturen. Karin Hegeman Beter scheidingsgedrag door slimme prikkels. Addie Weenk Zero waste in cultuursector verdient navolging. Martijn Kregting

01 22 02 12 02 16 02 20 04 16 05 18

Minder en duurzamere verpakkingen. Pieter van den Brand 01 24 Werk van Circulair: Save Plastic. Anneloes Voorberg 02 23 De kwade geur van plastic. Maarten Goorhuis 06 22 Kritiek op biologisch afbreekbare verpakkingen. Pieter van den Brand 07 06 Minder plastic, meer recycling. Pieter van den Brand 09 12 Plastic weg, oplossing of nieuw probleem. Martijn Kregting 09 20

Glas/statiegeld 40 Jaar glasbak. Sander Wageman De jarige glasbak. Sander Wageman Hoe staat het met vlakglasrecycling in Nederland? Hetty Dekkers

02 08 04 18 08 16

Textiel Hoe doen zij dat met de aanpak van illegale textielcontainers? Hetty Dekkers Werk van Circulair: vilten tas van gerecycled textiel. Sigrid Schuurmann Textiel uit het grijze circuit. Lucien Joppen Meer textiel uit het restafval. Lucien Joppen

01 05 03 27 04 30 06 16

Kga Binnenbrandjes bij batterijeninzameling. René Didde

05 20

Bouw- en sloopafval Pilot bouwkringloop slaat aan. Hetty Dekkers

09 09

06 06

Wit- en bruingoed 07 11 07 28

RSC Schiphol. Hetty Dekkers Werk van Circulair: wasmachinedeurtjes. Sigrid Schuurmann Aan de slag met lekstromen AEEA. René Didde

05 15 07 27 09 06

10 20

Luiers

Gft Gft & gfe in stedelijk gebied. René Didde Is het wormenhotel een succes? René Didde Vervuiling van gft bedreigt compostkwaliteit. Pieter van den Brand Groente en fruitresten inzamelen in hoogbouw. René Didde Kleding die in de gft-bak kan. Ans Aerts

04 27 07 16

Overleg over gesloten matrasketen. Ans Aerts

10 14 10 06

Kringloopbedrijvigheid / milieustraat

04 38

Milieustraat nieuwe stijl: grondstoffenbank. Diverse auteurs 03 24

Bedrijfsafval

Nederland, Holle Bolle Gijs van oudpapier. Sander Wageman 07 08 Kartonklep vermindert aantal bijplaatsingen. Ans Aerts 09 10

Hout

34 | GRAM #10 december 2018

02 14 09 14

Matrassen 09 16

Oudpapier en karton

Werk van Circulair: stadshout Amsterdam. Max Narinx

Primeur luierrecycling. Ruud Linssen Er is hoop voor de luierberg. Sander Wageman

09 19

Proef in Haarlem met bedrijfsafval in één wagen. Pieter van den Brand

06 08

IN GRAM IN 2018

Uitgave Pag.

Gevaarlijk afval Werk van Circulair: verfresten hergebruiken. Sigrid Schuurmann

06 13

01 08 01 12 01 14 05 12 08 05 08 06 08 08 08 10 09 24

Straatmeubilair Groene afvalbakken voor een schone gemeente. Sharon Buys 04 23 De afvalcontainerlokatie als eyecatcher. Sander Wageman 06 14

Winterdienst 03 06 03 08 03 12

ORGANISATIE & MANAGEMENT Organisatie Uittreden uit een samenwerkingsverband. Hugo Doornhof en Anouk Hofman

01 19

Financiën Vennootschapsbelasting, de stand van zaken. Barbara Langendoen

06 19

Management en personeel Sectorplan AMBOR verder als Route2020. Hetty Dekkers Arbocatalogus: werk in uitvoering. Lucien Joppen Van P90 naar leidraad Fysieke Belasting. Peter Kerris Kevin Koedam aan de slag bij RSC Schiphol. Ans Aerts

NVRD-leden mogelijk gedupeerd door truckkartel. Ianika Tzankova Nieuwe E-truck van DAF en VDL. Sander Wageman

03 23 06 12

Voorlichting en educatie

Straatreinigen/Zwerfvuil

Hoe doen zij dat met gladheidbestrijding bij bushaltes? Sander Kruithof Pilot verwarmde fietspaden. Lucien Joppen Code rood; storm in een glas water? Sander Wageman

Uitgave Pag.

Wagenparkbeheer

BEHEER OPENBARE RUIMTE & REINIGING Onkruidbeheersing en reiniging op schouw. Ans Aerts Resultaten pilot Schoon Belonen bemoedigend. Hetty Dekkers Maak werk van schone evenementen. Sharon Buys Burgers betrekken bij wijkonderhoud. Sander Wageman Wie weet wat zwerfafval is? Sander Wageman Bedrijfsleven lanceert nieuwe aanpak zwerfafval. Pieter van den Brand Een schoner strand op IJburg. Martijn Kregting Samen aan de slag met zwerfafval. Kelly Reimert Aanpak van bijplaatsingen in Breda. Sigrid Schuurmann

03 20 05 08 05 11 08 18

Monitoring Kabinet roept gemeente op tot deelname aan Benchmark. Ismael Morales 01 11 Rekentool voor omgekeerd inzamelen en diftar. Diverse auteurs 03 17 Efficiency afvalinzameling kan nog beter. Folkert Starreveld 06 10 Analyse benchmark huishoudelijk afval. Folkert Starreveld 10 24

Leergang ‘Samen sturen op beheer openbare ruimte en afval’. Hank Velthuis 07 21 Hoe doen zij dat met social media? Hetty Dekkers 10 08

DIVERSEN Kate Raworth over de donuteconomie. Pieter van den Brand 01 20 Haalbaarheidsstudie Hello Bin. Pieter van den Brand 03 25 Zicht op de verborgen impact. Ans Aerts 03 18 Interview met futuroloog Peter van der Wel. Pieter van den Brand 04 24 Hoe enquêtes afvalscheiding kunnen beïnvloeden. Addie Weenk 04 33 Nieuwe Privacywetgeving bij afvalinzameling. Marquerite Tachet 04 34 Hoe doen zij dat met de Privacywet AVG? Hetty Dekkers 05 06 Werk van Circulair: refurbished meubilair. Sigrid Schuurmann 05 23 Met Blockchain meer grip op afval. Pieter van den Brand 06 20 Succesfactoren in de route naar een circulaire economie Niels Ahsmann en RoelBottema 07 18 Chemisch recyclen kansrijk. Pieter van den Brand 07 22 Interview met Hylke Brunt van FNLI. Pieter van den Brand 08 12 Transitie naar circulariteit zal schuren. Sander Wageman 08 14 Van Regranulaat naar container. Gerard Weernink 08 25 Interview met Marion Beugelsdijk. Pieter van den Brand 10 16

De redactie van

GRAM

wenst u fijne feestdagen De eerste editie van GRAM in 2019 verschijnt in de week van 5 februari

GRAM #10 december 2018 | 35

DE OVERHEID WIL DAT BURGERS MEER GAAN SCHEIDEN Afval scheiden is in steeds meer gemeenten een prioriteit. Het succes ervan staat of valt echter met de medewerking van de inwoners. Vaak willen mensen wel, maar ontbreekt het in het straatbeeld aan makkelijke oplossingen. Gelukkig is er nu de Phoenix afvalbak. Speciaal ontwikkeld voor de openbare ruimte en dankzij drie compartimenten kan iedereen nu buitenshuis afval scheiden. Uiteraard is de Phoenix zelf ook gemaakt van 100% gerecycled plastic. Mooi dat scheiden met de nieuwe Phoenix eindelijk écht eenvoudig wordt! PMD (Plastic, metalen en drankkarton) • Plastic flesjes, bekertjes • Blikjes, schaaltjes of bakjes • Drankkarton P&K (Karton, papier en kranten) • Broodzakje, geschenkpapier, zakdoek, krant • Karton, tijdschriften en folders

REST-afval • Al het overige

PLASTIC OMNIUM, DE TOEKOMST. VOOR MEER INFO: 0800 542 50 55

WINNAAR PHOENIX VAN PLASTIC OMNIUM