Gram februari 2016 def by NVRD

JAARGANG 107 | NUMMER

GRAM VAKBLAD VAN DE

Februari 2016

Composteren en milieubelasting

Meer aandacht voor beheer openbare ruimte

Schonere straten door Zwerfafvalvergoeding Afscheid van NVRD-bestuurslid Hans Groenhuis

103

Containerwielen van Haco...

... besparen u mankracht! Haco wielen maken uw containers écht mobiel. De garantie voor uitstekende rijeigenschappen.

Bel voor informatie:

Protempo bv Postbus 21, 6500 AA NIJMEGEN Nederland Tel. +31(0)24-3711711. Fax +31(0)24-3711700 verkoop@protempo.eu www.protempo.eu

adv. 103 190x130 mm.indd 1

11-02-2010 13:55:19

Innovative. Global. Future-oriented. Experience environmental technologies.

May 30–June 3, 2016 World‘s Leading Trade Fair for Water, Sewage, Waste and Raw Materials Management

Discover the potential of future-oriented strategies, products and services. Come along to the world’s leading trade fair for environmental technologies and experience exciting live demonstrations for yourself—of complex processes and applications, machinery, systems and vehicles. Future-proof technology, up-close and practical. Welcome to IFAT 2016! IFAT worldwide—Visit the IFAT fairs around the globe: May 5–7, 2016 www.ie-expo.com

September 28–30, 2016 www.ifat-india.com

Autumn 2017 www.ifatforum-africa.com

Information: Van Ekeris Expo Service B.V. | Haarlem Tel. +31 (0) 23 525 8500 | info@vanekeris.nl

Spring 2017 www.ifat-eurasia.com

GRAM | februari 2016

inhoudsopgave

Vakblad van de NVRD

Hoe doen zij dat? 6

Deze maand: ervaringen met Bedrijven Investeringszones (BIZ). Een BIZ is een afgebakend winkelgebied of bedrijventerrein, waar de ondernemers gezamenlijk investeren om het gebied aantrekkelijker en of veiliger te maken. Vaak gaat het om maatregelen als bewaking, promotie, onderhoud en verlichting, maar ook om groen en reiniging.

Interview met Leendert Duivenvoorden, specialist in visuele informatie 8

Hoe motiveer je burgers hun afval te scheiden? Een doordacht ontworpen afvalbak kan wellicht helpen. Herkenbaarheid en eenduidigheid zijn voor gebruikers het allerbelangrijkst, stelt Leendert Duivenvoorden van Mijksenaar Wayfinding experts.

De afvallogistiek van de Amstelcampus Amsterdam 14

De Hogeschool van Amsterdam is veel meer dan een groot gebouw met studenten en medewerkers. Het is een mega-instelling verdeeld over diverse panden. “Dit is met 20 duizend studenten en medewerkers van de Hogeschool van Amsterdam eigenlijk op te vatten als een dorp in de stad”, vertelt Serge Parabirsing.

Inwoners beslissen mee over besteding budgetten 18

De gemeente Arnhem laat meer ambtenaren vanuit de wijken werken om te kijken waar bewoners behoefte aan hebben. Gevolg is dat budgetten anders worden verdeeld. Dit staat uitgewerkt in het plan ‘Van wijken weten’. De nieuwe wijkbenadering heeft ook betrekking op afvalinzameling en reiniging.

4 Bezem 10 Van burger- naar arbeidsparticipatie 12 Benchmark Gemeente Schoon 16 Interview met voormalig NVRD bestuurslid Hans Groenhuis 20 NVRD-nieuws 21 Column Olaf Prinsen, directeur NVRD 22 VANG in 2016 24 Meer betrokkenheid en schonere straten Foto voorplaat:

dankzij de Zwerfafvalvergoeding

Reyer Boxem, Hollandse Hoogte

26 Opinie 27 Zeeuwse Reinigingdienst stapt over op diftar 29 Branchenieuws 30 Agenda

Lees verder op pag. 24

GRAM | februari 2016

BLIJF OP DE HOOGTE VAN ACTUALITEITEN LEES AL HET NIEUWS IN ÉÉN OOGOPSLAG LEG CONTACT MET COLLEGAPROFESSIONALS EN EXPERTS DISCUSSIEER MET VAKGENOTEN DOE JE VOORDEEL MET HET KENNISPLATFORM

MAAK EEN PERSOONLIJK PROFIEL AAN OP HET NVRD LEDENNET Werkzaam binnen een organisatie die lid is van de NVRD? De NVRD vertegenwoordigt

HEB JE AL EEN PROFIEL?

alle gemeenten in Nederland en hun be-

Veel medewerkers van bedrijven die

drijven actief in afvalbeheer en het beheer

lid zijn van de NVRD hebben al een

van de openbare ruimte.

profiel zonder dit zelf te weten. Dit is

Omdat de organisatie waar je werkzaam

alvast voor je aangemaakt. Check jouw

bent lid is van de NVRD krijg je toegang

profiel en vul het aan door naar www.

tot het ledennet. Op het ledennet vind je

nvrd.nl te gaan en je rechtsboven in te

onder andere dossiers, collega professio-

loggen op het ledennet. Wachtwoord

nals en kun je online discussies starten en/

vergeten? Gebruik de ‘wachtwoord

of volgen. Daarnaast ontvang je in de toe-

vergeten functionaliteit’.

komst op je zelf aangegeven interesse/expertise gebied berichten.

AANMELDEN Als er nog geen automatisch profiel voor je is aangemaakt door NVRD maar het bedrijf of de gemeente waar je werkzaam bent is wel lid, ga dan naar www.nvrd.nl/accountaanvragen om je direct aan te melden.

WWW.NVRD.NL 4

GRAM | februari 2016

BEZEM Vluchtwerk ‘Werk, werk, werk.’ Het schoot mij zomaar te binnen. Gek hoe sommige kreten uit het verleden ineens weer door je hoofd schieten. Het is een uitspraak van Job Cohen tijdens een PvdA-bijeenkomst in januari 2012. “De oplossing van armoede is niet armoede ontkennen maar werk, werk, werk”, zei hij. Ik had alleen het laatste deel onthouden. Hoe het komt dat ik hier al mijmerend op een warme winterdag tijdens een rondje vuurwerk verwijderen aan dacht, vraagt u zich wellicht af. Tja, hoe ontstaan gedachten? Het was er ineens. Dat heb je soms. Alhoewel, helemaal vreemd was het nu ook weer niet. Twintig meter verderop was een aantal jongens ook bezig met schoonmaken. Vol energie en met een grote lach op hun gezicht. Blad wordt opgeveegd en netjes in de wagen gegooid. Herfst is voor hen een bijzonder begrip. Jongens die van huis uit meer kunnen maar blij zijn dat ze aan de slag konden. Er loopt ook een oudere man tussen, zijn gezicht getekend door verhalen. Velen met een scherp randje. Contentieus werkt hij door, communiceren is wat lastig maar begrijpen doet hij alles. De internationale taal van handen en voeten werkt ook hier.

Er is geen andere branche waar problemen standaard als uitdagingen worden gezien. Een branche die de handschoen al heeft gevangen voordat hij de grond raakt. Ook hier. Wars van welke politieke kleur dan ook wordt gekeken naar de mensen en hun kansen. Of het nu gaat om mensen met een beperking, mensen uit de kaartenbak of in dit geval vluchtelingen, de afvalen reinigingsbranche staat klaar en biedt die kansen. ‘Niets doen is geen optie’, een gevoel dat mij bezighield voordat we hieraan begonnen. Dat deze oneliner afkomstig is van commandant der strijdkrachten Middendorp bij een grote internationale conferentie over staatsveiligheid in januari 2015 maakt het wel bijzonder. Onze branche voegt in ieder geval de daad bij het woord.

GRAM | februari 2016

Hoe doen zij dat? Tekst: Hetty Dekkers

Deze maand:

Ervaringen met de Bedrijven Investeringszone Ondernemers kiezen steeds vaker voor BIZ Een Bedrijven Investeringszone (BIZ) is een afgebakend winkelgebied of bedrijventerrein, waar de ondernemers gezamenlijk investeren om het gebied aantrekkelijker en of veiliger te maken. Vaak gaat het om maatregelen als bewaking, promotie, onderhoud en verlichting, maar ook om groen en reiniging. De activiteiten van een BIZ zijn aanvullend op die van de gemeente. De financiering loopt via een heffing die alle BIZ-ondernemers aan de gemeente betalen. Uit dat potje worden de activiteiten en maatregelen betaald. Om een BIZ te kunnen starten, moet een meerderheid van de ondernemers in het gebied voorstander zijn. Ook maken de ondernemers zelf een plan van wat er volgens hen moet gebeuren. Dat plan wordt beoordeeld door de gemeente, die het budget uitkeert in de vorm van subsidie. Volgens zelfstandig adviseur Joost Menger van Stad en Economie zijn de ervaringen

Iddo Ketel

met BIZ overwegend positief. Het verschijnsel neemt landelijk een enorme vlucht.

accountmanager stadscentrum Spijkenisse.

“Vooral in de Randstad is er in het begin veel mee geëxperimenteerd. Met de nieuwe

BIZ in centrum met ca. 550 leden.

wet, die begin vorig jaar van kracht werd en BIZ uit de experimentele fase trok, zie

Contact: i.ketel@nissewaard.nl

je heel veel nieuwe aanbieders”, aldus Menger. Grote steden hebben soms tientallen BIZ’zen, voor de verschillende winkelstraten

Waarom een BIZ?

en bedrijfsterreinen. Maar ook kleinere gemeenten stappen steeds vaker over op BIZ

Net als andere gemeenten kregen wij te

om hun centrum of industrieterrein aantrekkelijker te maken. Menger: “Wat je ziet,

maken met toenemende leegstand in het

is dat het vaak positief werkt op de onderlinge verhoudingen. Gemeenten en onder-

centrum. De winkeliersvereniging in het

nemers gaan als gelijkwaardige partners om de tafel zitten. Ondernemers proteste-

centrum kreeg het steeds moeilijker voor

ren gemakkelijk als hun winkelgebied niet schoon is bijvoorbeeld, maar als ze met

elkaar om voldoende contributie te in-

gemeenten gaan praten, komen ze er achter dat schoon een relatief begrip is. Als

nen. We waren op zoek naar een vorm

gemeenten wat doen en de winkeliers zelf ook, bijvoorbeeld vegen in het weekend,

van professioneel centrummanagement,

ontstaat er veel meer begrip voor elkaar.” Volgens Menger zijn de (juridische) moge-

dat werd uiteindelijk een BIZ in het stads-

lijkheden enorm. “Gemeenten kunnen zelfs een budget voor de complete reiniging

centrum. De procedures om tot een BIZ

beschikbaar stellen via BIZ. Mits ze daar goed toezicht op houden.”

te komen zijn behoorlijk omslachtig. Wij hebben ook een externe deskundige in moeten huren, om het allemaal voor elkaar te krijgen. Welke afspraken zijn er gemaakt op gebied van reiniging? We zijn pas begin dit jaar officieel van start gegaan. De prioriteiten liggen bij een wifi-netwerk en muziek door het hele centrum en het organiseren van evenementen. Maar er zijn al wel gesprekken geweest over een hoger kwaliteitsniveau op reinigingsgebied. Als je extra veegrondes wil bijvoorbeeld, kun je dat via het BIZ-budget regelen. Als het zover Binnenstad Roermond

komt, zal onze vaste reinigingsdienst

een BIZ goed voor te bereiden en op te

July Pattoir

Reinis het waarschijnlijk uit gaan voeren.

tuigen. Dat is een lastig proces dat je niet

Haags Retailpunt

Dat ligt het meest voor de hand.

moet onderschatten. Wij gingen echt van

(serviceorgaan voor winkeliersverenigingen).

deur tot deur en stuurden de belangrijk-

Contact: haagsretailpunt@gmail.com

Hoe zijn de ervaringen?

ste brieven naar zowel het winkelpand

Zoals gezegd zijn we pas begonnen. Het

als het hoofdkantoor. Want vooral bij

Waarom BIZ?

grote voordeel van BIZ is dat je geen freeri-

grootwinkelbedrijven

franchisene-

De gemeente Den Haag heeft ruim twin-

ders meer hebt, winkeliers of grootwin-

mers ligt het ingewikkeld. Men denkt al

tig BIZ’zen, hoofdzakelijk winkelgebie-

kelbedrijven die wel mee profiteren van

snel daar ga ik niet over. En je kunt beter

den, omdat het een instrument is voor

de extra voorzieningen maar er niets voor

een brief te veel sturen dan een te wei-

en door ondernemers. BIZ gaat onder

betalen. Bij ons moet iedereen meedoen,

nig. Geef de winkeliers ook ruim de tijd

meer freeriders tegen en zorgt voor

zowel de eigenaren als de huurders.

om te stemmen. Wij gaven ze daar een

saamhorigheid en financiële slagkracht.

paar weken voor, dat werkt beter dan

Daarnaast is er sprake van collectieve

één dag.

vertegenwoordiging in de gesprekken

Tips voor andere gemeenten?

met de gemeente.

Het kost heel veel tijd en inspanning om

Welke afspraken zijn er gemaakt op dingen signaleert hij aan de gemeente.

gebied van reiniging?

Die dan snel in actie komt. De straatcon-

Een BIZ kan kiezen voor extra schoon-

ciërge is tevens een prettig aanspreek-

maakactiviteiten, maar dat is niet ver-

punt voor de ondernemers. Hij fungeert

plicht. In de uitvoeringsovereenkomst

als kort lijntje naar de gemeente, dat

worden meestal afspraken gemaakt over

werkt heel goed. We hebben ook via BIZ

het gewenste schoonmaakniveau. Dat

de vele elektriciteitskasten in het cen-

niveau wordt getoetst tijdens de winkel-

trum laten coaten, zodat er geen aan-

straatschouw, waar zowel gemeente als

plakbiljetten meer op blijven zitten en

BIZ aan deelneemt. De gemeente blijft

graffiti gemakkelijk te verwijderen is. En

overigens

als er sneeuw ligt, hebben we met de ge-

schoonmaakniveau.

verantwoordelijk

voor

het

meente afspraken gemaakt over waar er

Wilbert Cremer

precies sneeuw geruimd moet worden.

Wat zijn de ervaringen?

Zodat er geen gladde routes of sneeuw-

De ervaringen zijn over het algemeen

voorzitter stichting BIZ Binnenstad Roermond,

hopen liggen op plaatsen waar dat hin-

zeer positief. Zo is de samenwerking met

ca. 500 leden.

derlijk is.

de gemeente en ook met de stadsdelen verbeterd. Bovendien maken de BIZ’zen

Contact: bestuur@bizroermond.nl

Hoe zijn de ervaringen?

een professionaliseringsslag door o.a.

Waarom een BIZ?

Heel positief. De gemeente is er ook blij

structureler te werken met (meer)jaren-

Wij waren een van de eersten in Neder-

mee. Zij hebben nu één partij om mee

plannen.

land, opgericht in 2011. Vooral de on-

te overleggen, dat werkt veel praktischer

Een nadeel is soms het verplichtend ka-

dernemers zelf hadden behoefte aan één

dan al die vertegenwoordigers van ver-

rakter. BIZ kost veel tijd en energie van

collectief. Voorheen waren er meerdere

schillende

zowel ondernemers als gemeente.

winkeliersverenigingen, vaak per straat,

zijn nu bezig om de reinigingstijden te

die versnipperd opereerden. De een hing

structureren. In de ochtend wil het be-

Tips voor andere gemeenten?

wel straatverlichting op met kerst, de an-

voorraden van de winkels nog wel eens

Zorg voor voldoende ondersteuning tij-

der niet, en zo ging het ook met bloem-

botsen met het legen van de duobakken.

dens het oprichtings- en verlengings-

bakken in de zomer. Nu creëer je een

Die vuilniswagen en die vrachtwagens

traject. En zorg voor uitdagende, maar

eenheid. Een groot voordeel is ook dat je

passen niet allemaal tegelijk in de stra-

haalbare doelen en een betaalbare bij-

nu geen freeriders meer hebt, iedereen

ten. We bekijken samen hoe we dat op

drage. Goede en frequente communi-

draagt financieel bij aan de collectieve

kunnen lossen.

catie is essentieel. Een en ander valt of

winkeliersverenigingen.

voorzieningen en maatregelen.

staat met een goede samenwerking tusTips voor andere gemeenten?

Welke afspraken zijn er gemaakt op

Het concept BIZ heeft zijn waarde bewe-

gebied van reiniging?

zen. Je moet wel zorgen dat je goed in

We hebben via BIZ een straatconciërge

gesprek blijft met je gemeente. Gemeen-

aangesteld. Hij controleert dagelijks of

ten zijn vaak best bereid mee te werken,

er stukken afval zijn achtergelaten, of

maar ze weten zelf niet goed wat er leeft

er een tegel scheef ligt of iets kapot is.

bij de ondernemers. Periodiek overleg is

Kleine dingen ruimt hij zelf op, grotere

daarom heel belangrijk.

sen partijen.

GRAM | februari 2016

LEENDERT DUIVENVOORDEN, SPECIALIST IN VISUELE INFORMATIE

“ Een afvalbak communiceert niet vanzelf” Hoe motiveer je burgers hun afval te scheiden? Een doordacht ontworpen afvalbak kan wellicht helpen. Herkenbaarheid en eenduidigheid zijn voor gebruikers het allerbelangrijkst, stelt Leendert Duivenvoorden van Mijksenaar wayfinding experts. De gemeentelijke wildgroei aan inzamelsystemen in allerlei soorten, kleuren en maten bevordert afvalscheiding juist niet. Meer standaardisatie is nodig. “De kern is de gebruiker goed te informeren.”

Leendert Duivenoorden bij de nieuwe afvalbakken op Rotterdam centraal station. Rotterdam CS lijkt dé plek voor een afvalscheidings-

vulde proeftuin, want de proefbakken zijn niet te mis-

proef. In de hal van het station zijn alle bekende ketens

sen. Een beetje atleet zou er een hordeloop aan kun-

voor de snelle trek te vinden. Koffie, frisdrank, snacks,

nen wagen, want op sommige plekken is de afstand

pizza’s, pasta, ga zo maar door. Het is er allemaal ver-

tussen de bakken teruggebracht tot amper een meter.

krijgbaar. Met allemaal een overdaad aan bekers, bak-

Ook de gebruikte kleuren en symbolen op de stalen

jes, zakjes en ander verpakkingsmateriaal. De afval-

bakken vallen op. Het deel voor restafval is – inderdaad

stroom die dat oplevert, wordt moeizaam gescheiden.

– grijs, dat voor papier frisblauw. Het grootste deel van

Twaalf procent om precies te zijn, is het scheidingsre-

het afval op stations bestaat uit papier, dus daar valt

sultaat. Niet bepaald in lijn met de landelijke ambitie

de meeste winst te behalen. Maar dan wel ‘schoon en

van 75 procent in 2020. Reden voor de Rijksoverheid

droog papier’ zoals de bestickering op de afvalbak ver-

in juni 2015 een Green Deal met Prorail en NS te slui-

meldt, want anders is het onbruikbaar voor recycling.

ten. De twaalfduizend ton afval uit treinen en stations

moet terug naar negenduizend ton, en daarvan moet

Psychologie

driekwart apart worden ingezameld. En zo werd Rot-

Achter de ontwerpen op de nieuwe afvalbakken schuilt

terdam CS samen met zes andere stations aangewezen

Mijksenaar wayfinding experts, dat de symbolen en

als proefproject met nieuwe afvalbakken. Een rijk ge-

instructies op de bak ontwikkelde en over het kleur-

GRAM | februari 2016

gebruik adviseerde. Mijksenaar is een begrip in weg-

PMD. “Voor de gebruiker is het natuurlijk nieuw, als er

wijzerland. Het bureau van oprichter Paul Mijksenaar

opeens drie verschillende afvalcontainers staan”, ver-

maakte de bewegwijzering op Schiphol, op ’s lands

telt Duivenvoorden. “Als hij bijvoorbeeld later met de

spoorwegstations en op de metrostations in Amster-

trein reist en hij komt op het station in Rotterdam, ziet

dam en Rotterdam. Het bureau geniet internationale

hij maar twee afvalbakken staan. Gebruikers gaan in-

faam met vergelijkbare projecten. De opdracht voor de

tuïtief te werk. Als je met andere of extra te scheiden

proef op de stations leek simpel: motiveer reizigers om

afvalstromen gaat werken, maak je het al lastiger.” Ook

hun afval te scheiden. Denk dan niet dat je er al bent

voor de stationsproef in Zwolle moest Mijksenaar een

met een prachtig ontworpen design-afvalcontainer, die

ontwerp maken voor PMD-afval. “Ik had er geen flauw

naadloos past in het straatbeeld, legt Leendert Duiven-

benul van dat dit slaat op plastic en metalen verpak-

voorden uit achter een verse cappuccino in een van

kingen en drankenkartons. Mijn collega’s ook niet, en

de stationsgelegenheden op Rotterdam CS. “Het aan-

ik vermoed de gemiddelde gebruiker ook niet. Dat

brengen van structuur in informatie is een vak”, vertelt

gebrek aan kennis heeft gevolgen voor het afvalschei-

de specialist in visuele informatie. “Niet de schoonheid

dingsgedrag. De proef in Beilen toont aan dat zelfs de

van een ontwerp, maar de functie is doorslaggevend:

milieubewuste burgers niet haarfijn weten waar welk

gaat de gebruiker door de afvalbak doen wat we wil-

afval precies in thuishoort.”

len, namelijk zijn afval op de juiste manier scheiden. Het is de bedoeling dat de pictogrammen en de tekst op de afvalbak de gebruiker sturen. Voor negentig procent draait het om de psychologie achter de communi-

“Niet de schoonheid van het

catie. Een afvalbak communiceert niet vanzelf.”

ontwerp, maar de functie van

Customer journey

de afvalbak is doorslaggevend.”

Essentieel, stelt Duivenvoorden, is je te verplaatsen in de gebruiker. Voor de bewegwijzering op Schiphol voerde Mijksenaar uitgebreide studies uit naar het ge-

Duivenvoordens boodschap aan gemeenten is dan

zichtsveld, de zichtbaarheid, routing, beslispunten,

ook: verdiep je in de gebruiker. “Scheiden van afval

verwijzingen, instructies, kleurcontrast, plattegronden

is niet iets eenvoudigs. De gemeentelijke wildgroei

en wat er verder zoal bij komt kijken om de reiziger

aan afvalcontainers in verschillende kleuren en maten

zonder problemen door een luchthaven heen te lood-

moeten we niet willen. Meer standaardisatie is nodig.

sen. “We vragen ons constant af wat logisch is voor de

Ik denk dat de Rijksoverheid daar met wetgeving ook

gebruiker”, zegt Duivenvoorden. “Afval was nieuw voor

een taak heeft.” Mede op advies van Mijksenaar heeft

ons. We hebben ons verdiept in de fasen die de gebrui-

Rijkswaterstaat inmiddels de richtlijn ‘Herkenbare af-

ker doormaakt, van de aanschaf van een product tot

valscheiding buitenshuis’ opgesteld over kleurgebruik

het weggooien ervan. Bij elke stap hebben we bekeken

en terminologie. “Dat is een goed begin.” Realisme is

welke middelen er nodig zijn voor de boodschap aan

op zijn plaats, vindt hij. De ervaringen met de geschei-

de gebruiker. We noemen dat de ‘customer journey’.

den inzameling van kunststofafval en eerder batterijen

Dat doen we voor Schiphol en voor andere projecten,

leren dat er een lange doorlooptijd nodig is voor een

zoals deze. We hebben voor opvallende pictogrammen

systeem zijn vruchten begint af te werpen. “Je moet

en tekst gekozen, die de gebruiker prikkelen zijn af-

de communicatie over afvalscheiding al beginnen bij

val op de juiste wijze te scheiden.” De tussenresultaten

de verkooppunten van producten, denk weer aan PMD.

van de pilots op de stations zijn positief en tonen vol-

Alleen zo weet de gebruiker waar hij later met zijn af-

gens Duivenvoorden aan dat de ontwerpen doen wat

gedankte product heen kan. Een afvalbak is maar een

ze beogen. Voor vervolgprojecten op andere stations

hulpmiddel. De kern is de gebruiker goed te informe-

zijn de ontwerpen inmiddels geoptimaliseerd. “De ba-

ren. Het is een mooie uitdaging dit gezamenlijk en op

sis van het ontwerp zal echter niet ineens rigoureus

een zo goed mogelijke manier te doen. Alleen dan zijn

veranderen.”

de scheidingsdoelstellingen haalbaar.”

PMD

Netwerkinfo

Naast de afvalbakken op de stations ontwikkelde Mijk-

Mijksenaar wayfinding experts,

senaar ontwerpen voor een afvalscheidingsproef langs

Leendert Duivenvoorden,

de snelweg bij Beilen op een verzorgingsplaats, waar

duivenvoorden@mijksenaar.com,

automobilisten hun reis onderbreken om te tanken,

www.mijksenaar.com,

wat te eten of voor een sanitaire stop. De ontwerpen

www.linkedin.com/leendertduivenvoorden

waren bedoeld voor afvalcontainers in de kleuren grijs (restafval) en blauw (papier) maar ook in oranje voor

Tekst: Pieter van den Brand

GRAM | februari 2016

WERKBEZOEK NIEUWEGEIN

Van burger- naar arbeidsparticipatie Burgerparticipatie bij het beheer van de openbare ruimte is een actueel onderwerp voor veel gemeenten, bedrijven en publieke diensten. NVRD en Stadswerk ondersteunen hun leden bij de zoektocht naar de betekenis van een nieuwe rolverdeling tussen burger, gemeente en uitvoerende bedrijven/diensten. Zo organiseren deze verenigingen werkbezoeken waarbij de deelnemers van elkaar kunnen leren. Zoals vrijdag 11 december bij de gemeente Nieuwegein. Burgers - inwoners, stichtingen en bedrijven - hebben een steeds actievere rol bij het beheer van de openbare ruimte. Ze denken mee over de plannen, voeren mede uit en nemen soms zelfs het totale beheer over van een gemeente, inclusief de bijbehorende budgetten. Voor gemeenten en uitvoerende diensten is het een uitdaging om hier een juiste invulling aan te geven. Professionals hebben vaak de behoefte aan kaders, duidelijkheid, heldere afspraken en zo min mogelijk risico’s. Terwijl het bij een participerende overheid juist past om los te laten en burgers in hun kracht te zetten. Hoe doe je dat? Dit kwam tijdens het werkbezoek aan Nieuwegein naar voren. Aanpak en zoektocht Hoe organiseer je de rol van inwoners bij het beheer van de openbare ruimte? Deze vraag stond centraal tijdens het werkbezoek aan Nieuwegein. Uit de hoge opkomst van 45 professionals van gemeenten en aannemers bleek dat deze vraag bij veel gemeenten en uitvoerende

van Micha Giltay, accountmanager openbaar domein

partijen leeft. Tijdens het werkbezoek deelde Nieuwegein haar aan-

bij de gemeente Nieuwegein. “Kort gezegd komt het

pak en zoektocht, bezochten de deelnemers een buurttuin en werd

erop neer dat we het beheer stap voor stap overdra-

gediscussieerd over de do’s en don’ts. Ook kwamen veel projecten uit

gen aan bewoners”, legt Giltay uit. “Hierbij beginnen

andere gemeenten naar voren en bleek dat ieder op zijn eigen manier

we op kleine schaal en waarderen en koesteren we de

vormgeeft aan participatie in het beheer. Opvallend hierbij was dat in

initiatieven die er zijn. Bij een nieuwe aanleg is het be-

kleinere plattelandsgemeenten of wijken met een sterke sociale cohe-

langrijk dat we samen met de buurt aan de tekentafel

sie bewoners actiever lijken te zijn in het beheer. In de gemeente Olde-

zitten. De gemeente heeft budget voor een basisin-

broek wordt zelfs een heel dorp door inwoners beheerd.

richting, als bewoners meer willen moeten ze dat zelf beheren. Als een buurt laat zien dat het lukt om het

Bouwblokkenmethode

beheer uit te voeren, kan een volgende stap worden

Nieuwegein heeft de zogenaamde ‘bouwblokkenmethode’ in ontwik-

gemaakt, bijvoorbeeld het plaatsen van een picknick-

keling om de rol van inwoners te organiseren. Dit idee is afkomstig

tafel of een haag.” Bewonersinitiatieven De gemeente Nieuwegein heeft al een aantal initiatie-

‘Zappers’ ruimen zwerfafval op

ven waarin bewoners actief zijn. Dat zijn de ‘Zappers’

In Nieuwegein kunnen inwoners zelf actief meedoen om zwerfaf-

(zie kader), zelfbeheerders van een stuk groen, de jaar-

val op te ruimen. Dit kan via het project ‘Zappers’, wat staat voor

lijkse Doedagen en bewonersinitiatieven als Burger-

ZwerfAfvalPakkers. De Zappers gaan vrijwillig wekelijks of soms

kracht. Voor al deze initiatieven is het onderliggende

zelfs dagelijks op pad om zwerfafval op te ruimen. De gemeente

doel het bevorderen van de sociale cohesie in de buur-

stelt materiaal beschikbaar zoals handschoenen, een knijper en vuil-

ten en het eigenaarschap. Cecile Custers, sociaal pro-

niszakken. Het Zappers-project loopt al in meer gemeenten, zoals

grammeur, Marleen Manders, senior wijkmanager, en

in Amstelveen, Dantumadeel, Delft, Lelystad, Oosterhout, Nieuw-

Micha Giltay werden door Stadswerk-directeur Maarten

Lekkerland en Waalwijk. Er is ook een heel aantal vergelijkbare initi-

Loeffen geïnterviewd over hun aanpak1. Voor Custers

atieven waarbij mensen – vaak kinderen – in teams de wijken in gaan

en Manders is het belangrijk dat mensen die wat wil-

om zwerfafval op te ruimen. In sommige gevallen staat hier een

len ook de ruimte krijgen om ook aan de slag te kun-

vergoeding tegenover, bijvoorbeeld in de vorm van een bedankje of

nen. Een mooi voorbeeld van een bewonersinitiatief

een bijdrage voor een uitje of feest, soms ook een klein geldbedrag.

is buurttuin Cirkeltje Rond. Deze buurttuin is bedacht door buurtbewoners en is bedoeld als ontmoetings-

GRAM | februari 2016

Deelnemers aan het werkbezoek krijgen een rondleiding door de buurttuin Cirkeltje Rond. Foto’s: Hilde Stapert (Stadswerk)

plaats voor wijkbewoners om te vertoeven, te beleven

Nieuwe werkbezoeken

of te tuinieren. Naast mooie bloemen en veel eetbaars

Tijdens dit en het vorige werkbezoek in Eindhoven zijn veel tips

heeft de tuin een mini-amfitheater, een levende wilgen-

uitgewisseld, is kennis gedeeld en zijn nieuwe contacten gelegd.

hut en een kruidenspiraal. Bewoners van het naastge-

Zo gaan de gemeenten Maastricht en Oldebroek met elkaar in ge-

legen verzorgingshuis Geinsche Hof gebruiken de tuin

sprek over het uitgeven van hele beheercontracten aan de inwo-

om te bewegen, bijvoorbeeld revalidatieoefeningen, en

ners, wat in Oldebroek dus al gebeurt. Tijdens het werkbezoek aan

elkaar te ontmoeten. Ook roept de tuin (geruststellen-

Leeuwarden op 11 februari gaan we verder met elkaar in gesprek over

de) herinneringen op bij dementerenden. De gemeente

deze specifieke vorm van participatie. Ook andere aspecten komen

Nieuwegein, IVN, Vlinderstichting en het verzorgings-

nog aan bod tijdens de werkbezoeken, zoals het schoonhouden van de

huis hebben gezamenlijk de tuin vormgegeven en be-

buurt door bewoners in Venlo (18 maart). Houd de website van Stads-

heren - samen met de buurtbewoners - de tuin.

werk en NVRD in de gaten voor de planning en inschrijving.

Do’s and don'ts

Verder lezen:

Op basis van een aantal stellingen kreeg de gemeente

• aanpak Nieuwegein via www.nieuwegein.nl

Nieuwegein tips mee om de rol van de inwoners bij het

•B uurttuin Cirkeltje Rond via

beheer van de openbare ruimte nog beter te organi-

www.nieuwegein.nl/23512/buurttuin-cirkeltje-rond/

seren. De deelnemers waarderen het dat de gemeente

•z werfafval projecten via Gemeente Schoon en Nederland Schoon

inwoners de ruimte geeft en dat er ook bestuurlijke

•p roject Nieuw Eigenaarschap in de Openbare Ruimte via

draagvlak is om hierin te investeren. Ook mooi is dat

www.stadswerk.nl en www.nvrd.nl

de vrijwilligers elk jaar in het zonnetje worden gezet en zij zich zo gewaardeerd voelen. Het is slim om de

Tekst: Anneloes Voorberg, beleidsmedewerker NVRD/Stads-

participatie bij het beheer volgens de bouwblokkenme-

werk, en Xandra Feije, communicatiemedewerker gemeente

thode uit te voeren: klein beginnen! Het is wel zaak het

Nieuwegein

niet te veel vanuit de gemeente te willen organiseren. Het moet van onderop komen en de gemeente moet echt leren loslaten. Alleen zo wordt je een participerende overheid.

1 Dit artikel verschijnt in vergelijkbare vorm in Stadswerk Magazine (februari 2016)

GRAM | februari 2016

Benchmark Gemeente Schoon De Benchmark Gemeente Schoon is een mooi instrument voor kennis uitwisseling. Onderlinge vergelijkingGemeente biedt gemeenten inzicht geeft in de doelstellingen, resultaten en kosten van Schoon. Daarbij Benchmark Schoon biedt de uitwisseling van best practices aanknopingspunten een beterOnderlinge beheer van de De Benchmark Gemeente Schoon is eengemeenten mooi instrument voor kennis voor uitwisseling. openbare ruimte. De Benchmark Schoon is een initiatief van Rijskwaterstaat Leefomgeving NVRD. Daarbij vergelijking biedt gemeenten inzicht geeft in de doelstellingen, resultaten en kosten vanen Schoon. Benchmark Gemeente Schoon biedtDe deBenchmark uitwisseling van best practices gemeenten aanknopingspunten voor een beter beheer van de Gemeente Schoon is een mooi instrument voor kennis uitwisseling. Onderlinge openbare ruimte. De Benchmarkinzicht Schoongeeft is een initiatief van Rijskwaterstaat en NVRD. Peiljaar 2015 biedt gemeenten Kwaliteitssystematiek vergelijking in de doelstellingen, resultaten enLeefomgeving kosten van Schoon. Daarbij In 2015 participeerden 31 gemeenten aan de De meeste gemeenten hebben hun biedt de uitwisseling van best practices gemeenten aanknopingspunten voor een beter beheer van de De Benchmark Gemeente Schoon is een mooi instrument voor kennisuitwisseling. Onderlinge vergelijBenchmark. Onderstaand een kleineSchoon greep uit de initiatiefkwaliteitsdoelstelling geformuleerd en in termen openbare ruimte. De Benchmark is een van Rijskwaterstaat Leefomgeving NVRD. van king geeft gemeenten inzicht in de doelstellingen, resultaten en kosten van Schoon. Daarbij biedt de Peiljaar 2015 Kwaliteitssystematiek belangrijkste resultaten. (CROW-) beeldkwaliteit, enkele in termen van uitwisseling van best practicesgemeenten voor een beterhebben beheer van In 2015 participeerden 31 gemeenten aan de aanknopingspunten De meeste gemeenten hunde openbare frequentie. ruimte.Onderstaand De Benchmark Schoon een initiatief Leefomgeving en de NVRD. Benchmark. een kleineisgreep uit de van Rijskwaterstaat kwaliteitsdoelstelling geformuleerd in termen van Peiljaar 2015 Kwaliteitssystematiek belangrijkste resultaten. 31 gemeenten aan de (CROW-) beeldkwaliteit, enkele hun in termen van In 2015 participeerden De meeste gemeenten hebben Peiljaar 2015 Kwaliteitssystematiek frequentie. Benchmark. Onderstaand een kleine greep uit de kwaliteitsdoelstelling geformuleerd in termen van Frequentie In 2015 participeerden 31 gemeenten aan de BenchDe meeste gemeenten hebben hun kwaliteitsdoelstel10% belangrijkste resultaten. (CROW-) beeldkwaliteit, enkele in termen van mark. Onderstaand een kleine greep uit de belangrijkling geformuleerd in termen van (CROW-) beeldkwalifrequentie. wel CROW-

Benchmark Gemeente Schoon

ste resultaten.

teit, enkele in termen van frequentie. beeldsystematiek, beeldsystematiek geen CROW 3%

wel

Frequentie 10%

CROW met beeldsystematiek, aanpassingen geen CROW 3% 33% wel beeldsystematiek, geen CROW 3%

Frequentie 10%

CROW met aanpassingen 33% CROW met aanpassingen Kwaliteitsdoelstelling 33%

53%

CROWbeeldsystematiek 53% CROWbeeldsystematiek 53%

Burgerbeleving Voor veel gemeenten binnen de benchmark is en -resultaat burgerbeleving een belangrijk stuurinstrument voor Onderstaand zijn voor de gebiedstypen ‘Stadscentrum’ Schoon. Tegelijkertijd hebben niet alle gemeenten een enKwaliteitsdoelstelling ‘Woonwijken’ de algemene kwaliteitsdoelstellingen en -resultaat Burgerbeleving doelstelling voor burgerbeleving en wordt deze ook en -resultaten weergegeven. Voor het ‘Stadscentrum’ stadscentrum Onderstaand zijn voor de gebiedstypen VoorBurgerbeleving veel gemeenten binnen de benchmark is Kwaliteitsdoelstelling en -resultaat niet altijd gemonitord. Monitoring van beleving is vaak hebben gemeenten doorgaans een hogere en ‘Woonwijken’zijn de voor algemene kwaliteitsdoelstellingen burgerbeleving een belangrijk stuurinstrument Onderstaand de ‘Stadscentrum’ Voor veel binnen de benchmark isvoor Kwaliteitsdoelstelling en gebiedstypen -resultaat gebaseerd opgemeenten zeer verschillende onderzoeksvragen als: kwaliteitsdoelstelling dan voor de woonwijken. Het en -resultaten weergegeven. Voor het stadscentrum Burgerbeleving Schoon. Tegelijkertijd hebben niet alle gemeenten een en ‘Woonwijken’ de algemene kwaliteitsdoelstellingen burgerbeleving een belangrijk stuurinstrument voor resultaat Onderstaand zijn voor de gebiedstypen ‘Stadscentrum’ is gemiddeld genomen licht lagerkwaliteitsdan de hebben gemeenten doorgaans een hogere Voor veel gemeenten binnen de benchmark is burgerdoelstelling voor burgerbeleving en wordt deze ook een enen-resultaten weergegeven. het stadscentrum Tegelijkertijd hebben ‘Woonwijken’ de algemeneVoor kwaliteitsdoelstellingen • Schoon. “Hoe vaak hebbelangrijk je in jouw buurtniet lastalle vangemeenten rommel en doelstelling. doelstelling dan voor de woonwijken. Het resultaat is beleving een stuurinstrument voor Schoon. niet doelstelling altijd op gemonitord. Monitoring van beleving is ook vaak hebben gemeenten doorgaans eenhet hogere voor(nooit burgerbeleving en wordt deze en -resultaten weergegeven. Voor stadscentrum afval straat? t/malle zeer vaak)” gemiddeld genomen licht lager dan de doelstelling. Tegelijkertijd hebben niet gemeenten een doelstelgebaseerd op zeer verschillende onderzoeksvragen als: kwaliteitsdoelstelling dan voor de woonwijken. Het niet altijd gemonitord. Monitoring van beleving is vaak hebben gemeenten doorgaans een hogere • “Welk rapportcijfer zou u en geven voor het onderhoud ling voor burgerbeleving wordt deze ook niet altijd gebaseerd op zeer verschillende onderzoeksvragen als: kwaliteitsdoelstelling dan voor de woonwijken. Het resultaat is gemiddeld genomen licht lager dan de van de openbare ruimte invan uwbeleving buurt (1-10)” gemonitord. Monitoring is vaak gebaresultaat is gemiddeld genomen licht lager dan de • • “Hoe vaak heb je in last jouw buurt last van(ja/nee)” rommel en doelstelling. “Heeft u in uw wijk van vervuiling? seerd op zeer verschillende onderzoeksvragen als: LEGENDA • “Hoe vaak heb je in t/m jouwzeer buurt last van rommel en doelstelling. afval op straat? (nooit vaak)” A+ afval op (nooit t/m vaak)” • In “Welk rapportcijfer zou u geven voor het onderhoud het• kader vanstraat? de is zeer gemeenten dan ooken Hoe vaak hebbenchmark je in jouw buurt last van rommel A • de “Welk rapportcijfer zou geven het onderhoud van openbare in uuw buurt (1-10)” gevraagd de belevingsdoelstellingen envoor -resultaten te afval op straat?ruimte (nooit t/m zeer vaak) A/B van openbare ruimte in uw buurt (1-10)” • vertalen “Heeft ude inrapportcijfer uw wijk last van vervuiling? (ja/nee)” naar een schaal van tot 10.voor Zoals • Welk zou u1geven het onderhoud B LEGENDA • “Heeft ufiguur in uwlaat wijkzien last behalen van vervuiling? (ja/nee)” onderstaande gemeenten van de openbare ruimte in uw buurt (1-10) B/CLEGENDA A+ A+ gemiddeld genomen hun doelstellingen voor ‘burgerIn het • kader gemeenten dan ook Heeftvan u inde uwbenchmark wijk last van is vervuiling? (ja/nee) C A In het kader van de benchmark is gemeenten dan ook A schoonbeleving’. Burgers zijn licht meer dante gevraagd de belevingsdoelstellingen en tevreden -resultaten D A/B gevraagd de belevingsdoelstellingen en -resultaten te A/B ‘beoogd’. In het kader de benchmark gemeenten vertalen naar eenvan schaal van 1 tot is10. Zoals dan ook Frequentie B vertalen naar een schaal van 1 tot 10. Zoals B gevraagd figuur de belevingsdoelstellingen -resultaten te onderstaande laat zien behalen en gemeenten Beleving B/C onderstaande figuur laat zien behalen gemeenten B/C vertalen naar eenhun schaal van 1 tot 10. Zoals ondergemiddeld genomen doelstellingen voor ‘burgerGeen C gemiddeld genomen hun doelstellingen voor ‘burgerstaande figuur laat zienzijn behalen gemeenten gemiddeld 6,7 nvtCD schoonbeleving’. Burgers licht meer tevreden dan 6Burgers zijn schoonbeleving’. licht meer tevreden dan D genomen hun doelstellingen voor ‘burger-schoonbele‘beoogd’. ‘beoogd’. Frequentie Frequentie ving’. Burgers zijn licht meer tevreden dan ‘beoogd’. Beleving Beleving Geen Geen 6,7 6,7 nvt nvt Kosten 6 6 Doelstelling

Resultaat

De Kosten van Schoon waren in peiljaar 2014 gemiddeld €23, -per inwoner en €0.26 per m²-areaal. Dit zijn de directe kosten van personeel, materieel en uitbesteding exclusief overhead van alle uitvoerende en co-

Doelstelling Doelstelling

GRAM | februari 2016

Resultaat Resultaat

ördinerende activiteiten binnen het thema Schoon (zie kader voor een korte beschrijving van de (sub-)thema’s

Kosten De Kosten van Schoon waren in peiljaar 2014 gemiddeld € 23, - per inwoner en €0.26 per m²-areaal. Dit zijn de directe kosten van personeel, materieel en uitbesteding benchmark exclusief overhead van alle uitvoerende en coördinerende activiteiten binnen het thema Schoon (zie de inzetSchoon). voor een korte beschrijving van de (sub-)thema’s binnen In onderstaande figuren worden de binnen van Schoon). In onderstaande worden kosten Schoon weergegevenfiguren per thema ende stedekosten van Schoon weergegeven per thema en lijkheidsklasse. stedelijkheidsklasse. €/inwoner € 37

€/m²-areaal

Coordinatie

€ 0,70

Overig

€ 0,60

€ 13

€ 20 € 15

Onkruid VH Afval OR

€ 0,19

€ 0,40

€ 25

€ 0,26

€ 0,50

€ 22

€ 30

€ 23

€ 35

€ 0,24

€ 40

€ 0,38

€ 45

Totaal

€ 0,30

€ 0,10

€0

• • •

zwerfafval en natuurlijk afval Benchmark Schoon onkruid op verharding,

overig: uitwerpselen, kauwgom, graffiti.

De Benchmark Schoon omvat alle uitvoerende en

rondom het (preventief) Bijcoördinerende deze thema’sactiviteiten horen uitvoerende activiteiten als schoon houden van de openbare ruimte. Belangrijke machinaal en handmatig vegen, afvalbakken legen, subthema's machinaal en zijn: handmatig onkruidbeheer en • zwerfafval en natuurlijk afval coördinerende activiteiten als regie, beleid, • onkruid op verharding, operationele aansturing, monitoring en • overig: uitwerpselen, kauwgom, graffiti. burgerparticipatie. Bij deze thema’s horen uitvoerende activiteiten als

€ 0,20

€ 10 €5

Benchmark Schoon De Benchmark Schoon omvat alle uitvoerende en coördinerende activiteiten rondom het (preventief) schoon houden van de openbare ruimte. Belangrijke subthema's zijn:

€ 0,00

Afvalbakken en overige voorzieningen

Afvalbakken en overige voorzieningen Gemeenten hebben gemiddeld 12,7 afvalbakken per

Gemeenten hebben gemiddeld 12,7 afvalbakken per 1000 inwoners. Lediging kost gemiddeld ongeveer €194

per bak. ⅓ van de deelnemende werkt met 1000 inwoners. Lediging kostgemeenten gemiddeld ongeveer adoptie vanbak. afvalbakken. ⅔ van de gemeenten €194 per 1/3 van Ongeveer de deelnemende gemeenten heeft hondenpoepbakken, ½ maakt gebruik van blikvangers en ⅓ van peukenvoorzieningen.

werkt met adoptie van afvalbakken. Ongeveer 2/3 van

Benchmarkmethodiek machinaal en handmatig vegen, afvalbakken legen, Centraal in de staat de methodiek van de machinaal enbenchmark handmatig onkruidbeheer en coördinerende benchmarkdriehoek. Deze driehoek benoemt de activiteiten als regie, beleid, operationele aansturing, belangrijkste Stuurgebieden (BELEID, RESULTAAT, monitoring en burgerparticipatie. KOSTEN en VAARDIGHEDEN) en symboliseert hun onderlinge afhankelijkheid. Per stuurgebied zijn Benchmarkmethodiek een aantal kernthema's en prestatie-indicatoren Centraal in de benchmark staat de methodiek van benoemd. de benchmarkdriehoek. Deze driehoek benoemt de belangrijkste Stuurgebieden (BELEID, RESULTAAT, KOSTEN en VAARDIGHEDEN) en symboliseert hun onderlinge Resul-

de gemeenten heeft hondenpoepbakken, 1/2 maakt ge-

taat afhankelijkheid. Per stuurgebied zijn een aantal

bruik van blikvangers en 1/3 van peukenvoorzieningen.

kernthema's en prestatie-indicatoren benoemd. Vaardig

Afvalbakken (aantal per 1000 inwoners)

-heden

Totaal

Kosten

Totaal

Beleid

Woonwijken Stadscentrum

10,9

12,6

16,3

Overig

12,7

40 35 30 25 20 15 10 5 0

Doelgroep ResulDe benchmark Schoon is gericht taat op gemeenten.

Sted.kl.1 Sted.kl.2 Sted.kl.3

Burgerparticipatie Gemeenten zien burgerparticipatie vaak als extra bovenop en niet ter vervanging van de reguliere Burgerparticipatie reinigingsinspanning. Alhoewel veel gemeenten iets met Gemeenten zien burgerparticipatie vaak als extra bovenburgerparticipatie doen is het niet altijd gemakkelijk op en niet ter vervanging van de reguliere reinigingsininzichtelijk te maken wat de kosten en baten hiervan zijn spanning. Alhoewel veel gemeenten iets met voor Schoon. In onderstaande tabel een samen kwaliteitsdoelen bepalen 18 %burgerparsamen (besteding) budget bepalen 9% ticipatie doen is het niet altijd gemakkelijk inzichtelijk te inventarisatie van de verschillende vormen van strategisch beheer 14 % burgerparticipatie en de mate waarin deze door maken wat de kosten baten hiervan zijn 27 voor verantwoordelijkheid vooren beheeronderdelen % Schoon. verantwoordelijk voor een gebied gemeenten worden toegepast. In onderstaande tabel een inventarisatie van5 %de verschiladoptie afvalbakken

30 %

adviseren

45 % 64 % 60 % 10 % 67 %

% lendemeebeslissen vormen van burgerparticipatie en de23mate waarin

deze door gemeenten worden toegepast. raadplegen ondernemers betrekken ondernemers verantwoordelijk schoonmaakacties / buurtteams

samen kwaliteitsdoelen bepalen samen (besteding) budget bepalen strategisch beheer verantwoordelijkheid voor beheeronderdelen verantwoordelijk voor een gebied adoptie afvalbakken meebeslissen adviseren raadplegen ondernemers betrekken ondernemers verantwoordelijk schoonmaakacties / buurtteams

18 % 9% 14 % 27 % 5% 30 % 23 % 45 % 64 % 60 % 10 % 67 %

Wat levert het op? Vaardig • Waardevol netwerk van collega’s -heden • 3 bijeenkomsten (incl. begeleiding en lunch) • Een op maat gesneden (management-)rapport met Kosten Beleid inzicht in eigen prestaties in vergelijking met andere organisaties Doelgroep

MEER INFORMATIE OF DEELNAME De benchmark Schoon is gericht op gemeenten. NVRD: 088-377088 | POST@NVRD.NL | WWW.NVRD.NL GEMEENTE SCHOON: http://www.gemeenteschoon.nl/benchmark/ Wat levert het op?

waardevol netwerk van collega’s DE•BENCHMARK SCHOON IS EEN INITIATIEF VAN • drie bijeenkomsten (incl. begeleiding en lunch) RIJKSWATERSTAAT LEEFOMGEVING EN NVRD

•e en op maat gesneden (management-)rapport met in deze folder prestaties betreffen gemiddelde resultaten uitandere de Gegevens inzicht in eigen in vergelijking met Benchmark Gemeente Schoon –peiljaar 2014 organisaties MEER INFORMATIE OF DEELNAME NVRD: 088-3770000 | POST@NVRD.NL| WWW.NVRD.NL GEMEENTE SCHOON: www.gemeenteschoon.nl/benchmark DE BENCHMARK SCHOON IS EEN INITIATIEF VAN RIJKSWATERSTAAT LEEFOMGEVING EN NVRD Gegevens in deze tekst betreffen gemiddelde resultaten uit de Benchmark Gemeente Schoon, peiljaar 2014

Tekst: Ismael Morales GRAM | februari 2016

EEN DORP IN DE STAD

De afvallogistiek van de Amstelcampus Amsterdam De Hogeschool van Amsterdam is veel meer dan een groot gebouw met studenten en medewerkers. Het is een megainstelling verdeeld over diverse panden. Dat vraagt om een goede afvallogistiek. Op diverse plekken staan

Uit zijn inventarisatie komt naar voren dat de hoeveelheid

doorzichtige

met

afval op de totale HvA - waarvan de Amstelcampus ruim

daarin allerhande pennen

een kwart voor zijn rekening neemt - al jaren rond de

zuilen

met alle kleuren van de

800 duizend kilogram per jaar schommelt. De bulk daar-

regenboog. ‘Pennen hier’

van is ongesorteerd restafval. De fractie papier is met 32

staat erop. In het statige

procent goede tweede. “We onderscheiden hier papier en

Kohnstammhuis

aan

karton met 25 procent en een categorie ‘archiefpapier en

Wibautstraat

confidentieel papier’ met 7 procent.” Bij die laatste groep

Amsterdam is de inzamel-

moeten we geen grote fantasieën over bedrijfsgeheimen

zuil voor het afgedankte

krijgen, aldus Parabirsing. “Het zijn vooral oude exa-

schrijfgerei een aandacht-

mens.” Veel kleinere fracties bestaan uit swill (keukenaf-

strekker. En kennelijk suc-

val) met 2,7 procent en glas met 0,4 procent.

drukke

cesvol, want even verderop staat er nog een waar

Studenten

studenten veel oude pen-

Inzamelaar Icova haalt alle afvalfracties op in grote, door

nen

ingeleverd.

HvA geleaste bakken. Het overgrote deel is dus restafval.

Samen met zes - en straks

En dat moet minder, meent Parabirsing. “Dat restafval be-

zeven - panden rond de Wibautstraat vormt het Kohn-

staat zeker voor tien en vermoedelijk zelfs voor vijftien

stammhuis, waar vroeger de Belastingdienst zetelde,

procent uit kunststof verpakkingen”, vermoedt de logis-

het hart van de zogeheten Amstelcampus. “Dit is met 20

ticus. Zeker bij studenten zijn de kleine PET-flesjes met

duizend studenten en medewerkers van de Hogeschool

bronwater of zoete frisdrank immers mateloos populair.

van Amsterdam eigenlijk op te vatten als een dorp in de

Als het aan Parabirsing ligt, komen er dus scheidingsfa-

stad”, vertelt Serge Parabirsing. In opdracht van de Faci-

ciliteiten voor kunststof verpakkingsafval. “En dan overal

lity Services van de met de Universiteit van Amsterdam

dezelfde middelen met een duidelijke routing en ver-

gefuseerde HvA bracht Parabirsing de grondstoffenketen

schillende kleuren voor de verschillende afvalfracties.”

van de Amstelcampus in kaart.

Dat zal niet alleen de voetafdruk van de Amstelcampus

Serge Parabirsing

hebben

waarschijnlijk flink verminderen, het zal de HvA ook geld

Serge Parabirsing: “Ongelofelijk hoe lineair wij toch nog bezig zijn met afval.”

opleveren in de vorm van waardevol PET-afval en vermeden kosten voor het afvoeren van restafval. Parabirsing probeert door veel te praten op de werkvloer en met de facilitair coördinatoren alle neuzen dezelfde kant op te krijgen en meer aandacht voor scheiding van het afval tussen de oren te krijgen. Hij ziet in zijn eigen huishouden hoe weinig restafval resteert sinds hij naast papier en glas ook kunststof verpakkingsafval naar de oranje

Postzegel

gekleurde plastic container brengt.

Parabirsing, student logistiek aan de HvA, vervulde de

opdracht deels als stageplek. Na zijn afstuderen kreeg

Er zijn drie milieustations, één op de Westcampus en

hij een tijdelijke baan. “In het begin van mijn stage dacht

twee op de Oostcampus. “Op zo’n milieustation staat

ik ‘wat moet ik hiermee’, maar al vrij snel was mijn liefde

een zogeheten Ecosmart restpers van Icova, die een

voor wastemanagement geboren. Ongelofelijk hoe line-

beladingsgraad heeft van 15 kubieke meter en dat sa-

air wij toch nog bezig zijn met afval”, aldus Parabirsing.

menperst tot drie kuub. De perscontainer staat op wielen

Om meer te leren over de circulaire economie in de Am-

zodat hij relatief gemakkelijk te verplaatsen is.” Dat alles

sterdamse praktijk van alledag nam hij ook een kijkje

gebeurt in een afgesloten kooi waar ook de papiercon-

bij onder meer instellingen als het Onze Lieve Vrouwen

tainers staan, en vanwege het confidentiële karakter, ook

Gasthuis die net als de HvA moeten opereren op een

afsluitbare papiercontainers. Er staan ook bakken voor

postzegel. “Elke vierkante meter is schaars.”

het swill en voor glas.

GRAM | februari 2016

foto: Flying Focus / Hogeschool van Amsterdam Nu al sterk footprintverlagend voor de Amstelcampus

birsing. Opbrengsten zijn er echter ook, zo heeft hij be-

werkt de afvoer van het restafval. Dat gebeurt niet via

rekend. De beide papierfracties in de grote afvalstroom

vervuilende vrachtwagens, maar per schip. Met de dien-

leveren € 67,50 per ton op, metalen doen € 100 per ton

sten van Mokum Maritiem draagt de Amstelcampus

en voor petflessen en andere plasticsoorten bedragen de

mede bij aan de gestage herontdekking van de vele

prijzen tussen de € 100 en € 200 per gescheiden ton.

vaarwegen en grachten die de hoofdstad rijk is en die

Vetten brengen zelfs € 400 per ton op, dus dat zou op

vroeger vooral werden gebruikt voor goederentransport.

termijn nog een mooie recette voor kantine- en keuken-

“Uiteraard is het een elektroboot”, lacht Parabirsing. “Met

afval kunnen opleveren. En dan zijn er natuurlijk nog de

een kraan worden de zware Ecosmartcontainers van de

vermeden kosten voor de verwerking van restafval. “Dat

kade op de boot gehesen nadat ze er met een tractortje

heb ik helaas niet kunnen uitrekenen omdat de tijd daar-

van de milieustations naar toe zijn gereden.”

voor ontbrak.”

Peanuts

Parabirsing denkt dat de reststroom met tien tot vijftien

Het gaat nu niet slecht, maar het kan veel beter, zegt

procent is terug te dringen door betere bronscheiding,

Parabirsing. Hij hoopt ook dat het managementteam zijn

terwijl tegelijk de jaarfactuur met minstens 10 procent

aanbeveling overneemt om een bondige afvalnota te

daalt door onder meer gestegen inkomsten uit papier

schrijven waarin op preventie en hergebruik wordt ge-

en kunststofafval. Het is zijn overtuiging dat de Amstel-

hamerd. “Dat kan helpen om samen met de zichtbare en

campus veel beter kan scoren. “Dankzij de bevlogenheid

heldere inzamelmiddelen de attitude van medewerkers

van één facilitair coördinatrice daalde het percentage

en studenten te verbeteren. En uiteraard moet dat beleid

restafval in de campus op het Roeterseiland waar zij ver-

aansluiten bij het landelijk en gemeentelijk afvalbeleid.”

antwoordelijk voor is, van 60 naar 53 procent. Het is

De Amstelcampus valt onder stadsdeel Oost. De pro-

nu zaak om die mentaliteit structureel in de organisatie

jectmedewerker heeft ten slotte uitgerekend hoeveel de

door te voeren. Dat er een gezamenlijk bewustzijn ont-

uitbreiding van het afvalplan gaat kosten. Voor 160 dui-

staat van ‘zó doen wij dat hier’.”

zend euro per jaar is de hele Amstelcampus klaar. “Peanuts ten opzichte van bijvoorbeeld de energierekening,

Tekst: René Didde

die zeker een factor tien hoger is”, oordeelt Serge Para-

GRAM | februari 2016

ROVA - DIRECTEUR HANS GROENHUIS NEEMT AFSCHEID VAN NVRD-BESTUUR:

“NVRD levert een goede bijdrage aan het veranderproces in de sector.” “Ik durf best te zeggen dat ROVA een uniek bedrijf is in gemeentelijk afvalland. Wij verzorgen voor gemeenten namelijk niet alleen de dienstverlening rond het inzamelen van afval, maar wij zijn óók direct betrokken bij de beleidsontwikkeling op het gebied van afval en milieu, inclusief het beheer van de infrastructuur, voorlichting en communicatie.” Is getekend: ir. Hans Groenhuis, sinds 1996 algemeen directeur van ROVA. Daarnaast was hij van 2008 tot en met 2015 vice-voorzitter van de NVRD. Afvalvrij leven Groenhuis zit na vele jaren ‘afvalland’ nog steeds vol ambities. “De verscheidenheid aan taken, het maatschappelijk belang dat ik met deze functie dien en de vele ontwikkelingen in afvalland maken dit tot een prachtige en unieke baan. Bovendien heeft onze organisatie de charme van een familiebedrijf. Wij doen hier echt alles samen. Rangen en standen bestaan niet bij het dagelijkse werk. We trekken met elkaar op, of je nu in spijkerbroek loopt of netjes in het pak zit. Of zoals wij het zeggen: ‘met elkaar in rouw en trouw’. Elk jaar organiseren wij een kerstdiner, waarbij de saamhorige sfeer bijna tastbaar is. Daar zijn dan 350 collega’s met een grote lach op het gezicht aanwezig. Daar geniet ik enorm van.” ISWA-award Hoewel Groenhuis in de verste verte niet van de ‘Afdeling Borstklopperij’ is, geeft hij graag toe trots te zijn op de duurzame aanpak van ROVA. Daarmee ontving het bedrijf medio 2015 van de International Solid Waste Association (ISWA, de wereldwijde branche-organisatie op het gebied van afvalinzameling- en - verwerking) een Groenhuis is aan de Universiteit Wageningen cum laude afgestu-

prijs voor de communicatie rond het ‘100-100-100-pro-

deerd in bosbouw en bedrijfskunde. Voor zijn komst naar ROVA was

ject’. Bij dit project werd onderzocht of het mogelijk

hij negen jaar werkzaam als hoofd van de afdeling Landschaps-

was om 100 gezinnen, 100 dagen 100% afvalvrij te la-

beheer bij de Rijksdienst IJsselmeerpolders en vervolgens elf jaar

ten leven. Na afloop van de proef werd vastgesteld dat

werkzaam in verschillende directiefuncties bij de gemeente Zwolle.

het de deelnemers was gelukt om liefst 89% minder af-

Het in 1996 opgerichte ROVA bedient met circa 360 personeelsle-

val weg te gooien dan de gemiddelde Nederlander. Op

den een gebied van ongeveer 900.000 inwoners, verdeeld over de

jaarbasis gerekend werd de hoeveelheid afval tijdens

provincies Overijssel, Gelderland, Utrecht, Drenthe en Flevoland.

de proefperiode teruggebracht van gemiddeld 200 kilo

Drieëntwintig gemeenten in totaal. In 2014 boekte ROVA een omzet

naar 22 kilo restafval per persoon. De ISWA-prijs werd

van ruim 75 miljoen euro en werd een positief bedrijfsresultaat be-

in het leven geroepen om wereldwijd de communicatie

haald van 5,7 miljoen euro. Het brede takenpakket omvat diverse

over afvalbeheer te verbeteren. Uit elf landen waren

componenten zoals afvalinzameling en -verwerking, beleidsvoorbe-

zeventien projecten ingezonden. De jury toonde zich

reiding, voorlichting en educatie, alsmede alle beheertaken in de

zeer onder de indruk van de door ROVA gekozen stra-

openbare ruimte, zoals reiniging en groenbeheer. Daarbij spant

tegie om de inwoners via een platform zelf een rol te

ROVA zich ook in om zoveel mogelijk mensen met een afstand tot

geven in het delen van informatie en ervaringen rond

de arbeidsmarkt in te zetten. Op verschillende manieren probeert

het huishoudelijk afvalbeheer.

het bedrijf deze groep mensen nuttige en passende werkgelegenheid te bieden, zodat ze daarna kunnen doorstromen naar regulier

Afvalloze samenleving

betaald werk.

Alle activiteiten op het gebied van communicatie en ervaringen rond dit project zijn door ROVA gedocumen-

GRAM | februari 2016

teerd, zodat de vergaarde kennis de komende tijd ook

die afhankelijk zijn van deze inbreng; private partijen

door andere gemeenten kan worden gebruikt bij het

die op onderdelen meeliften en ga zo maar door. Dat

terugdringen van de hoeveelheid restafval. Over het

maakt het soms wel lastig om iedereen aan boord te

project zegt Groenhuis: “In de aanloop hadden wij niet

houden. Ik hoop dat het bestuur daar de komende ja-

verwacht dat zoveel gezinnen zich zouden aanmelden

ren verstandig mee om blijft gaan. Het is immers be-

en dat zulke mooie resultaten zouden kunnen worden

langrijk dat de neuzen binnen de NVRD dezelfde kant

geboekt. Deze proef laat zien dat door betere produc-

op blijven staan en dat de grote én de kleine leden ge-

ten, slimmere productketens en een goede voorlichting

zamenlijk blijven optrekken. Dat is de beste garantie

naar de burgers een grotendeels afvalloze samenleving

voor een goede belangenbehartiging. Dat is ook de

binnen bereik komt.” Eerder al maakte ROVA landelijk naam met de introductie van omgekeerd inzamelen. Groenhuis: “Bij dat systeem ligt de focus op de inzameling van grondstoffen en niet op het restafval. Door inwoners een hogere service te bieden op de herbruikbare stromen en door het ontmoedigen van de verwijdering van restafval hebben wij flinke stappen vooruit gezet met het scheidingspercentage. Je ziet momenteel dat het omgekeerd inzamelen in diverse gemeenten wordt overgenomen.

“Het is belangrijk dat de neuzen binnen de NVRD dezelfde kant op blijven staan en dat de grote én de kleine leden gezamenlijk blijven optrekken.”

Wij worden ook steeds vaker gebeld door gemeenten en media uit het hele land om tekst en uitleg te geven over onze aanpak. Deze resultaten tonen volgens mij aan dat een bijna afvalloze samenleving op termijn haalbaar is. Voorwaarde is daarvoor wél dat er betere

wezenlijke kracht van de NVRD; samenwerken en ken-

producten en slimmere productketens op de markt ko-

nis delen! Ik ben daarom erg blij dat de nieuwe NVRD-

men! Daar is aan de producentenkant nog veel winst te

directeur Olaf Prinsen dit jaar strategische sessies gaat

boeken. Niet alleen door het percentage recyclaat in de

organiseren om boven water te krijgen wat er allemaal

producten te verhogen, maar ook door de recyclebaar-

leeft binnen de achterban. Op basis daarvan kan een

heid van de producten zelf.”

koers worden uitgezet, waarin alle leden zich kunnen vinden.”

Belangenbehartiging “De belangenbehartiging op het gebied van huishou-

Komende tijd

delijk afval richting bedrijfsleven en richting Rijk heeft

Over de operationele toekomst van de branche heeft

de afgelopen jaren nog wel eens tot zorgen geleid,”

Groenhuis ook een uitgesproken mening. “De branche

stelt Groenhuis vast. “Op dat gebied is veel gebeurd.

moet blijven inspelen op nieuwe ontwikkelingen en de

Denk aan de ontwikkelingen rondom verpakkingen en

eisen rond de circulaire economie. Daar is nog een hele

de aanscherping van de landelijke recyclingdoelen.”

slag te maken, zowel in het sluiten van grondstofke-

Over de relatie tussen de NVRD en de Vereniging van

tens als bij het klimaatneutraal maken van de wagen-

Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft Groenhuis een

parken en in voorlichting en educatie richting burgers.

duidelijke mening. “De VNG is dé logische spreekbuis

Ik verwacht dat op dat gebied de komende vijf jaar veel

namens de gemeenten. Het is dan ook verstandig om

zal veranderen. Rijk, gemeenten, producenten en recy-

de kennis en ervaring die bij de NVRD-leden aanwezig

clingbedrijven zullen daarin nog beter moeten gaan sa-

is daarin mee te nemen. Daarom hebben wij als NVRD

menwerken. Ik ben trots op de rol die de NVRD daarin

-bestuur de afgelopen jaren veel tijd en energie gesto-

al heeft betekend en ik verwacht dat ze dat ook de

ken in de samenwerking met de VNG. Ik zie dat beide

komende jaren zal blijven doen”.

organisaties elkaar daardoor gelukkig steeds beter zijn gaan vinden.

Tekst: Laurent Chevalier

De NVRD zelf ontwikkelt zich natuurlijk ook steeds verder. In mijn jarenlange betrokkenheid bij de vereniging heb ik het overigens wel altijd lastig gevonden dat de vereniging uit een heterogeen gezelschap bestaat. Er zijn grote leden die veel kennis inbrengen en een groot deel van de contributie betalen. Daarnaast heb je individuele gemeenten en kleinere uitvoeringsorganisaties

GRAM | februari 2016

ARNHEM WEET VAN WIJKEN

Inwoners beslissen mee over besteding budgetten De gemeente Arnhem laat meer ambtenaren vanuit de wijken werken om te kijken waar bewoners behoefte aan hebben. Gevolg is dat budgetten anders worden verdeeld. Dit staat uitgewerkt in het plan ‘Van wijken weten’. De nieuwe wijkbenadering heeft ook betrekking op afvalinzameling en reiniging. “Met het plan ‘Van wijken weten’ wil de gemeente meer feeling krijgen met wat er bij inwoners leeft en van daaruit de gemeentelijke organisatie beter inrichten”, vertelt Clemens Berntsen, senior beheerder Afval bij de gemeente Arnhem. “Op dit moment is de gemeente vaak een bastion dat te ver van de inwoners afstaat. Mensen vinden dat het lang duurt voordat ze antwoord krijgen op vragen en het is niet duidelijk hoe de afhandeling van verzoeken en klachten verloopt. Met deze nieuwe aanpak krijgt de gemeente in feite oren, ogen en handen in de wijken, om op die manier slagvaardiger te kunnen reageren.”

“Met deze aanpak krijgt de gemeente oren, ogen en handen in de wijken om slagvaardiger te reageren.” ‘Van wijken weten’ is onderdeel van de Arnhemse Perspectiefnota 2016-2019. Meer dan de helft van de gemeentelijke begroting zal straks naar de wijken gaan. Na de zomer van 2015 startte een pilot in de voormalige Vogelaarwijk Presikhaaf, in de groene wijk De Laar en in Elden, dat een dorpskarakter heeft. Ambtenaren gingen vanuit de gemeente deze wijken in, legden contact met bewoners en zochten uit welke bestaande net-

waarbij ze een zekere vrijheid krijgen. “Dat is het ex-

werken er waren en hoe ze hierbij kunnen aansluiten.

perimentele van de aanpak. De insteek is dat we, sa-

Berntsen: “Deze ambtenaren zijn in feite de wegberei-

men met de bewoners, steeds kijken of zaken beter of

ders.” Vanaf 2016 gaat al een deel van het gemeente-

anders kunnen. Bewoners hebben tenslotte veel ken-

lijke budget direct naar de pilotwijken. De ambtena-

nis over hun wijk en weten wat de diverse belangen

ren, die als een soort front-office in de wijk opereren,

zijn”, zegt Berntsen. De gemeente blijft verantwoorde-

krijgen een integrale budgetverantwoordelijkheid en

lijk voor de wettelijke taken op het gebied van veilig-

bepalen, samen met de bewoners, waaraan het geld

heid, duurzaamheid en continuïteit in het onderhoud

besteed wordt. De aanpak heeft betrekking op alle sec-

en beheer van de infrastructuur. Ook ondersteunt de

toren: van cultuur tot sport, van groenonderhoud tot

gemeente de bewoners bij het maken van de juiste

het verbeteren van de infrastructuur en van welzijns-

keuze. “Het onderhoud van wegen kun je even uitstel-

vraagstukken tot de inrichting van de openbare ruimte.

len als de prioriteit van de wijkbewoners op dat mo-

Vanaf 2017 gaat Arnhem de wijkbudgetten vervolgens

ment ergens anders ligt, maar uiteindelijk zit er een

compleet opdelen naar de acht wijken.

kostenplaatje aan vast als dit versloft. De vakinhoudelijke deskundigen van de gemeente leggen dit soort

Medezeggenschap

zaken uit aan de wijkbewoners, zodat zij deze infor-

De wijkteams, met ambtenaren en bewoners, zijn ver-

matie meenemen in hun keuzes en beslissingen”, licht

antwoordelijk voor de toekenning van de budgetten,

Berntsen toe. Tijdens de proeffase in 2016 zoekt de

GRAM | februari 2016

gemeente ook uit hoever de flexibiliteit in de besteding van de budgetten reikt. In dit jaar zal verder blijken hoe de medezeggenschap in de wijken vorm kan krijgen en hoe besluiten kunnen worden verankerd, op basis van keuzes die bewoners maken. Berntsen: “Het is niet de bedoeling dat het clubje dat het hardst roept een speeltuintje krijgt, terwijl andere bewoners iets heel anders willen. We willen bereiken dat een representatief deel

“Het is niet de bedoeling dat het clubje dat het hardst roept een speeltuintje krijgt, terwijl andere bewoners iets heel anders willen.”

van de wijk meedenkt en meebeslist. In sommige wijken loopt de inzet van bewoners steeds verder terug en is er een grote, zwijgende meerderheid. Deze mensen willen we ook horen. Dit jaar zoeken we uit hoe we

zamelen van herbruikbaar afval en goederen aan huis,

dit het beste kunnen realiseren.”

met daaraan gekoppeld initiatieven voor reparatie en hergebruik. En gft kan bijvoorbeeld in de wijk worden

Spannend

verwerkt met een kleine composterings- of vergistings-

Sommige gemeentelijke diensten kunnen niet worden

installatie, met terugwinning van energie. “De praktijk

opgeknipt. Zo blijft het aanbod van culturele instellin-

is dan wel dat je snijdt in de huidige, langlopende con-

gen of het onderhoud van rioleringen, stadsbreed ge-

tracten voor afvalinzameling. Het is dus best spannend

organiseerd. Voor andere diensten geldt dit niet. Voor

en behoorlijk complex om hier op wijkniveau invulling

de inzameling van het afval in de pilotwijken zullen

aan te geven.” Plannen van wijkbewoners worden niet

de budgetten op wijkniveau worden verdeeld, maar de

bij voorbaat uitgesloten als ze duurder zijn. Berntsen:

verwerking van het afval vindt op stadsniveau plaats.

“Als afvalinzameling kleinschaliger wordt, gaan de kos-

Recentelijk koos de Arnhemse gemeenteraad voor om-

ten waarschijnlijk omhoog. Op andere terreinen, zoals

gekeerd inzamelen. In de komende drie jaar investeert

klantvriendelijkheid, duurzaamheid of het steunen van

de gemeente in de aanschaf van minicontainers voor

lokale initiatieven, kan een plan echter meerwaarde

het ophalen van waardevolle componenten aan huis en

hebben. Dat kan een reden zijn om daarvoor te kiezen.

in de aanleg van ondergrondse containers voor het ver-

Kiest een wijk ervoor om het snoeihout vaker op te

zamelen van het restafval.

laten halen, dan kan de meerprijs gecompenseerd worden door bijvoorbeeld een deel van het groenbeheer

Berntsen: “Zo’n nieuw inzamelsysteem ligt in principe

door de wijk te laten uitvoeren.”

vast voor de komende tien tot twintig jaar. Besluit een wijk om de afvalinzameling heel anders aan te pakken,

Trots

dan gaat dit ten koste van deze infrastructuur. De kos-

Deels hangt de nieuwe aanpak samen met bezuinigin-

ten van kapitaalvernietiging mogen echter niet te hoog

gen. Volgens Berntsen moet nog blijken of het lukt om

zijn.” Daarmee wordt de vrijheid die de nieuwe aanpak

met deze aanpak goedkoper en efficiënter te werken.

biedt, ingeperkt.

Hij merkt dat collega’s van de diverse vakdisciplines zich ook afvragen of inwoners voldoende kennis van

Wijkinitiatieven

zaken hebben. “Als specialist weet je veel van een

Toch ziet Berntsen mogelijke alternatieven voor de in-

bepaald vakgebied en weet je wanneer een weg ver-

zameling van afval, zoals wijkinitiatieven voor het in-

vangen moet worden, of hoe een beheerplan voor een riolering eruit hoort te zien. Wat gaan we doen als inwoners verlichting willen uitschakelen, die wij op een zo optimaal mogelijke manier hebben ingesteld? Hoeveel vrijheid geven we hen?” Maar hij ziet het ook als een spannend experiment. Berntsen: “Ik ben benieuwd hoe de besluitvorming over twee of drie jaar plaatsvindt en welke budgetten een wijk wel of niet kan beheren. Dat vraagt om een intensieve inzet van alle betrokkenen. Binnen de gemeente levert het veel discussie op, maar we merken ook dat iedereen weer wat scherper wordt op zijn eigen vakgebied. We beseffen dat we veel vakinhoudelijke kennis in huis in huis hebben. Naast de onzekerheid over wat er gaat gebeuren, is er ook trots.” Tekst: Ans Aerts

GRAM | februari 2016

nieuws VANG

ten

vennootschapsbelasting

kend zijn met zaken die tijdens dat over-

Afgelopen jaar organiseerde de NVRD

moet worden betaald? Weet u al hoe u

leg niet onderbelicht mogen blijven, dan

voor het VANG-programma de eerste

uw administratie wil gaan inrichten nu u

kunt u contact opnemen met Evelien Mer-

reeks workshops. Onderwerpen die aan

geconfronteerd wordt met de Wet Vpb?

tens (mertens@nvrd.nl / 088-3770027).

de orde kwamen, waren het schrijven

Maakt uw NV of BV niet toevallig deel uit

van een afvalbeleidsplan, milieustraten

van een fiscale eenheid? Op het kennis-

Studiereis Wenen

en textiel. In regionaal verband zijn er

platform kunt u terecht met vragen. De

Na de succesvolle studiereizen naar

zeven workshops georganiseerd. Hier

vragen die hier binnenkomen, worden

Vlaanderen, Duitsland, Zweden en Mi-

namen in totaal maar liefst 169 perso-

door de NVRD gebundeld en voorgelegd

laan organiseert de NVRD opnieuw een

nen aan deel. In 2016 wordt het aantal

aan Deloitte. Ook andere leden kunnen

werkbezoek naar het buitenland. Dit-

workshops uitgebreid naar ca. 16 bij-

de vragen die u op het platform stelt be-

maal gaat de reis naar Wenen. De NVRD

eenkomsten. Nieuwe onderwerpen bin-

antwoorden.

is bezig om het programma nader af te

waarover

stemmen met de Oostenrijkse zusteror-

nen de workshops zijn bijvoorbeeld de invoering van omgekeerd inzamelen en

De NVRD treedt deze maand in overleg

ganisatie. In ieder geval zal er aandacht

van diftar, of het creëren van (bestuurlijk)

met de belastingdienst. Beoogd resul-

zijn voor de wijze waarop de stad Wenen

draagvlak. Mocht er binnen uw gemeente

taat: het maken van brancheafspraken in

het afvalbeheer heeft georganiseerd, ook

behoefte zijn aan meer kennis over een

het kader van de Wet Vpb. Mocht u be-

afvalpreventie, hergebruik en recycling

specifiek onderwerp of wilt u juist graag uw ervaringen delen, dan kunt u contact opnemen via vanmeeteren@nvrd.nl Brochure Wet modernisering vennootschapsbelastingplicht Op 1 januari 2016 trad de Wet modernisering

vennootschapsbelastingplicht

overheidsondernemingen (Wet Vpb) in werking. Overheidsondernemingen moeten er nu officieel aan geloven: zij zijn niet langer in beginsel ‘onbelast’ voor de vennootschapsbelasting, maar zij zijn sinds 1 januari 2016 in beginsel juist ‘belast’. De Wet Vpb komt tegemoet aan de opdracht van de Europese Commissie om een gelijk speelveld te creëren tussen overheidsondernemingen en ondernemingen van private partijen. Gedurende de afgelopen jaren, waarin aan de wet werd gewerkt, heeft de NVRD zich ingespannen om de Wet Vpb zoveel mogelijk rekening te laten houden met de dagelijkse praktijk van afvalbeheer en beheer openbare ruimte. De NVRD heeft samen met Deloitte een brochure samengesteld met informatie en praktische tips over deze wet. U kunt deze brochure downloaden via het ledennet van de NVRD. Daarnaast is er een kennisplatform gekoppeld aan de brochure waar NVRD leden hun vragen en best practices op kunnen plaatsen. Heeft u bijvoorbeeld al nagedacht over het clusteren van winstgevende met verlieslatende ondernemingsactiviteiten of het eventueel afstoten van activitei20

GRAM | februari 2016

DE WET MODERNISERING VENNOOTSCHAPSBELASTINGPLICHT OVERHEIDSONDERNEMINGEN EEN PRAKTISCHE HANDLEIDING

Voortgang nieuw UMP

vast in uw agenda: 6 t/m 8 april, meer

Zoals eerder bericht is in het najaar van

informatie over het programma volgt.

2015 een werkgroep UMP in het leven geroepen. Deze werkt enerzijds aan een

Onderzoek fysieke belasting afval-

nieuw Uitvoerings- en Monitoringspro-

inzameling

tocol (UMP) 3.0 en anderzijds als onder-

Na meer dan 20 jaar zal er een uitgebreid

deel van dit UMP aan een systematiek

onderzoek plaats gaan vinden naar de

voor

P90-norm. De norm, destijds ingevoerd

verpakkingsafval. In deze werkgroep zit-

om te grote belasting van het lichaam en

ten vertegenwoordigers van Nedvang/

daarmee uitval te voorkomen, is sinds

Afvalfonds, VNG, NVRD en de VA. Aan-

de intrede in 1996 niet geëvalueerd.

gezien er zeer veel bespreekpunten zijn

Inmiddels zijn formaten van containers

rond de verantwoordelijkheidsverdeling,

en manieren van inzameling dusdanig

administratie, meetpunten, kwaliteitsei-

veranderd dat werkgevers én werkne-

sen en de vergoedingen, vordert het pro-

mers in de afvalinzamelingsbranche te-

ces om op zorgvuldige wijze te komen

gen de grenzen van de norm aanlopen

tot een nieuw UMP, langzaam. Uiteraard

en knelpunten ervaren. In opdracht van

wordt gestreefd naar transparantie, een-

de NVRD en Vereniging Afvalbedrijven

duidigheid, betrouwbaarheid en contro-

zal VHP Human Performance de huidige

leerbaarheid van de gegevens. De inzet

stand van zaken in kaart brengen. Het

is hierbij dat de gevraagde inspanningen

onderzoek van VHP moet een nieuwe,

aan gemeenten en bedrijven met betrek-

flexibele weekrichtlijn opleveren, die de

king tot afvaladministratie en controles

plaats van de P90-norm in de Arbocata-

redelijk, proportioneel en conform de

logus in kan nemen. In een volgende uit-

eerder gemaakte afspraken zijn. Via de

gave van GRAM zal uitgebreid aandacht

nieuwsbrief en website van de NVRD

worden besteed aan het onderzoek. Het

wordt u op de hoogte gehouden van de

onderzoek wordt mede mogelijk ge-

voortgang van deze werkgroep.

kwaliteitscontrole

kunststof

maakt door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, die vanuit

Nieuwe leden

het belang voor de branche 50% van de

De NVRD verwelkomt een aantal nieuwe

onderzoekskosten subsidieert. De reste-

leden. In de sector Dienstverleners & le-

rende kosten worden opgebracht door

veranciers: Beheernet en SUEZ Recycling

branchepartijen NVRD en VA, het O&O

& Recovery Netherlands. In de sector

Fonds Afval- en Milieubedrijven en het

Regievoerende

A+O Fonds Gemeenten.

Reimerswaal en BAR-organisatie en in

gemeenten:

gemeente

de sector Publieke Verwerkers: NV BARAfvalbeheer.

NVRD agenda 2 februari:

Redactiecommissie GRAM

4 februari:

Commissie KAM

10 februari:

Regiobijeenkomst Zuid-Holland

11 februari:

Bestuursvergadering

11 februari:

Werkbezoek burgerparticipatie Leeuwarden

16 februari:

Commissie BOR

16 februari:

VANG Workshop grondstoffenbeleidsplan schrijven

16 februari:

VANG Workshop milieustraten

18 februari:

Themadag ‘Actualiteit in bedrijfsvoering’ in Utrecht

1 maart:

Redactiecommissie GRAM

column

komen uiteraard aan bod. Noteer nu al-

Twee werelden Van reinigingsdiensten via afvalen reinigingsmanagement naar grondstoffenbeheer en integraal beheer van de openbare ruimte. Onze leden ontwikkelen zich. Richting de circulaire economie, die ervoor zorgt dat we in de lift zitten. Maar ook in het integraal beheer van de openbare ruimte. Het lijkt een logische stap van afvalbeheer en traditionele reinigingstaken naar integraal beheer, maar er zitten wel wat haken en ogen aan.

Het inzamelen van huishoudelijk afval is een wettelijke zorgplicht, die voortkomt uit het belang van hygiëne en daarmee de volksgezondheid. De kosten hiervan worden gedekt door een aparte afvalstoffenheffing die buiten de normale gemeentebegroting loopt. Dat is anders dan bij het beheer van de openbare ruimte. Een taak die wel via de normale begroting loopt. Waarmee de BOR-taken nog wel eens onder druk komen te staan. Het lijkt een formaliteit maar uit de debatten die ik in de gemeenteraad heb meegemaakt, weet ik dat het meer is dan dat. Een verhoging van de OZB lijken gemeenteraden te allen tijde te willen voorkomen. En in tijden van schaarste en meer taken voor lokale overheid met minder geld (denk aan de decentralisaties in het sociale domein) betekent dit dus bezuinigen. Ook in het beheer van de openbare ruimte. En zo kunnen afspraken om het beheer op een bepaald niveau te houden ineens vloeibaar worden, met alle gevolgen van dien voor de bedrijfsvoering die net is ingericht. Of nog erger: de afspraken blijven gelijk, maar het geld wordt minder.

Beheer openbare ruimte en afvalbeheer, logisch gezien een mooie combinatie van gemeentelijke beheertaken. Maar in de uitvoering toch twee specifieke vakgebieden en ook om financiële redenen soms toch een andere tak van sport. We zien het bij sommige leden. Maar het combineren van deze gemeentelijke beheertaken biedt natuurlijk ook kansen, vooral als deze worden gecombineerd met de uitdaging in het sociale domein. Ervaring hiermee? Wat verwacht u van ons als vereniging op dit terrein? Ik hoor het graag!

HUISHOUDELIJK AFVAL GOED OP WEG

Programma VANG in 2016 Met het programma VANG - Huishoudelijk Afval staat afvalscheiding en -preventie weer hoog op de agenda van veel Nederlandse gemeenten. Zij zijn nu een jaar op weg naar minimaal 75% afvalscheiding en maximaal 100 kilo restafval per inwoner per jaar in 2020. Guus van den Berghe: “We zien dat veel gemeenten, samenwerkingsverbanden en bedrijven weer serieus naar hun eigen afvalhuishouding kijken.” Afvalscheiding en -preventie onder de aandacht bren-

Om nog meer draagvlak te creëren en de gezamenlijke

gen en gemeenten stimuleren om hier meer werk van

ambitie te ondersteunen wordt bijvoorbeeld in het eer-

te maken richting een circulaire economie. Dat was de

ste kwartaal van 2016 door verschillende gemeenten

opdracht voor het eerste jaar 2015 volgens Guus van

een Bestuursakkoord ondertekend. Hierin worden de

den Berghe, programmamanager VANG - Huishoudelijk

ambities en doelstellingen van de gemeente bestuurlijk

Afval vanuit Rijkswaterstaat.

verankerd voor de komende jaren. Daarna zal op basis van nieuwe aanmeldingen gezocht worden naar een of

Meer draagvlak en ambitie

meerdere momenten waarop deze nieuwe gemeenten

“We hebben afgelopen jaar veel persoonlijke gesprekken

kunnen deelnemen.

gevoerd met gemeenten en andere betrokken partijen. Dit heeft merkbaar geleid tot meer draagvlak en een

Verschillende kanalen

hoger ambitieniveau met betrekking tot de doelstelling.

Naast gesprekken zal VANG - Huishoudelijk Afval ge-

De teneur van ‘dat wordt heel lastig’ zoals we een jaar

meenten ook dit jaar informeren en motiveren via de

geleden soms hoorden, is nu gelukkig vaak veranderd in

eigen website en verschillende bijeenkomsten en work-

een reactie als ‘we gaan ervoor’ en ‘we doen het samen,

shops in het land. “De lokale situatie en beleidsagenda

binnen de mogelijkheden die we hebben’.”

zijn hierbij vertrekpunt. We proberen dan antwoorden te krijgen op vragen als waar staat de gemeente, hoe

In 2016 trekt het programma deze actieve persoonlijke

verhoudt dit zich tot andere gemeenten, wat is de am-

benadering en ondersteuning door, zowel op ambtelijk

bitie en wat zijn realistische stappen die een wethou-

en bestuurlijk niveau, als op het uitvoerende vlak. Van

der kan zetten?”

den Berghe: “Focus ligt hierbij enerzijds op de gemeen-

Vanuit het Uitvoeringsprogramma komen daarnaast

ten waar nog relatief weinig afval wordt gescheiden en

verschillende cijfers beschikbaar, waarmee gemeen-

anderzijds op gemeenten die opvallende prestaties le-

ten inzicht kunnen krijgen in hoe ze het doen, ook in

veren en daardoor erg interessant zijn als inspirerend

vergelijking met anderen. Het programma informeert

voorbeeld.”

begin dit jaar alle gemeenten per brief over de eigen prestaties (in 2014) en zet deze in relatie tot vergelijkbare gemeenten. Deze gegevens zijn via het CBS en RWS al beschikbaar en wellicht gebeurt dit straks ook via de website www.waarstaatjegemeente.nl. Op de eigen website www.vang-hha.nl kunnen gemeenten later dit jaar via overzichtelijke figuren zien welke gemeenten zij als voorbeeld kunnen nemen. Lokale ondersteuning Om het uiteindelijke doel van gemiddeld 100 kilogram restafval per inwoner per jaar te halen zijn grote veranderingen nodig. Daarom blijft er ook in 2016 veel aandacht voor inhoudelijke en instrumentele ondersteuning. “Denk aan trainingen, workshops en peer-topeer-begeleiding, maar ook aan zaken als een intensivering van de Benchmark Huishoudelijk Afval om nog meer inzicht te krijgen in de feiten en cijfers. Verder willen we kennis en expertise nog toegankelijker maken door onze kennisbibliotheek verder uit te breiden en verschillende fysieke en digitale kennisplatforms nog meer te benutten.”

GRAM | februari 2016

De ondersteuning van lokale projecten krijgt dit jaar een vervolg, bijvoorbeeld het project Afvalscheiding en het project 100-100-100 in Zwolle. “Naast deze projecten, krijgen begin 2016 vijftien gemeenten een financiële bijdrage om de eigen plannen te realiseren. We gaan de uitvoering van die plannen monitoren en de re-

“Drankenkartons worden al in 306 gemeenten ingezameld. Daar hadden we een jaar geleden alleen maar van durven dromen.”

sultaten ervan delen we onder meer via onze website.” Hoogbouwproject op het programma. Afvaleducatie Positieve gedragsbeïnvloeding

krijgt aandacht in samenwerking met VANG Buitens-

Voor de programmadoelstellingen blijft de bijdrage van

huis, Gemeente Schoon en de Kaderrichtlijn Mariene

burgers essentieel. “Gemeenten kunnen nog zulke ge-

Strategie. Met het Learning Center Kunststof Verpak-

avanceerde systemen introduceren, maar het gaat er

kingsafval worden werksessies aangeboden om een

uiteindelijk om dat burgers geen restafval meer weg-

inzamelrespons en een efficiëntere inrichting van de

gooien. Daarom zetten we dit jaar sterk in op positieve

kunststofinzameling te stimuleren. Daarnaast gaat het

gedragsbeïnvloeding.”

programma dit jaar veel aandacht besteden aan afval-

Vanuit het programma zijn en worden hiervoor ver-

preventie. “We komen met veel praktische informatie

schillende praktische instrumenten ontwikkeld. Zo is

voor burgers over zaken als het voorkomen van onno-

vorig jaar een verkennend onderzoek uitgevoerd naar

dig verpakkingsmateriaal of reclamedrukwerk, levens-

de effecten van gedragsbeïnvloeding, onder meer via

duurverlenging van producten via reparaties en betere

verschillende campagnes. Dit onderzoek moet leiden

productbenutting.”

tot een helder advies aan gemeenten en brancheorganisaties met concrete stappen voor de inzet van

Vol vertrouwen

communicatie om burgers te motiveren tot het juiste

Van den Berghe ziet het komende jaar positief en met

afvalgedrag. De uitwerking hiervan gebeurt in nauwe

veel vertrouwen tegemoet: “Als je bijvoorbeeld kijkt

samenwerking met het bedrijfsleven.

naar het sluiten van de ketens hebben gemeenten af-

Verder kunnen gemeenten en samenwerkingsgebie-

gelopen jaar massaal drankenkartons opgepakt om als

den zich later dit jaar inschrijven voor verschillende

stroom te scheiden. Deze grondstoffen worden inmid-

cursussen, zoals gedragsverandering en de training

dels al in 306 gemeenten ingezameld. Daar hadden

omgekeerd inzamelen. In de cursusreeks gedragsver-

we een jaar geleden alleen maar van durven dromen!

andering worden onder meer bestaande inzichten en

Acties en pilots voor textiel, matrassen, voedsel, klein

nieuwe kennis vanuit het VANG-Hoogbouwproject ge-

chemisch afval en luiers worden voortgezet en de ko-

ïntegreerd. Tot slot wordt een toolbox met praktische

mende jaren volgen meer en meer stromen en ketens.

instrumenten ontwikkeld die gemeenten zelfstandig

Zo gaan we met elkaar stap voor stap naar de 100 ki-

kunnen inzetten om afvalscheiding bij burgers te sti-

logram huishoudelijk restafval per inwoner per jaar.”

muleren. Meer weten over VANG – Huishoudelijk Afval? Nog bredere aanpak

Kijk voor actuele ontwikkelingen, nuttige informatie en

De activiteiten van VANG – Huishoudelijk Afval ne-

contactmogelijkheden op www.vang-hha.nl

men in 2016 niet alleen toe in intensiteit, maar ook in diversiteit. Zo staan de resultaten van het VANG-

Tekst: Daphne van den Berg, Rijkswaterstaat

GRAM | februari 2016

Meer betrokkenheid en nog schonere Steeds meer gemeenten zetten de zogenoemde Zwerfafvalvergoeding van het Afvalfonds Verpakkingen in om hun zwerfafvalaanpak te verbeteren en te optimaliseren. “En terecht”, constateert Helene van Zutphen, directeur van NederlandSchoon. “We zien steeds vaker dat die extra inspanningen leiden tot positieve gedragseffecten bij burgers en schonere straten.”

Iedere gemeente kan de Zwerfafvalvergoeding inzetten voor de extra

deze verbeteringen heeft de Zwerfafvalvergoeding een

aanpak van zwerfafval. Deze regeling uit de Raamovereenkomst Ver-

grote positieve bijdrage geleverd.”

pakkingen 2013-2022 is bedoeld om gemeenten te ondersteunen bij de aanpak van zwerfafval en deze zo efficiënt mogelijk te maken. Van

Stappenplan

Zutphen ziet de afgelopen jaren bij veel gemeenten een aantal zaken

Mede dankzij de Zwerfafvalvergoeding is de afgelopen

op het gebied van zwerfafval verschuiven. Waar voorheen de inspan-

jaren een sterke kennispraktijk met veel succesvolle

ningen meer ad hoc en incidenteel waren, ziet zij nu steeds vaker een

praktijkvoorbeelden ontstaan. Met alle opgedane ken-

structurele aanpak ontstaan. “Neem gemeente Ede dat recentelijk een

nis en ervaring gaat NederlandSchoon dit jaar met de

meerjarenplan heeft opgesteld met duidelijke pijlers en keuzes. Of Ven-

gemeenten, VNG, NVRD en Gemeente Schoon een top

lo, dat een zwerfafvalbeleid ontwikkelt met vergoedingen op basis van

vijf van beste aanpakken vaststellen. Van deze top vijf

postcodes. Ook ROVA is een van de vele mooie voorbeelden. De afva-

verschijnt vervolgens een praktisch stappenplan dat

linzamelaar in Oost-Nederland gaat op verzoek van haar deelnemende

gemeenten kunnen gebruiken voor hun eigen situatie.

gemeenten de maatregelen die ze met de vergoeding kunnen uitvoeren

“Met deze concrete handvatten willen we gemeenten

regionaal verankeren.”

verder ondersteunen en inspireren in hun strijd tegen zwerfafval”, aldus Van Zutphen. “Door de krachten te

Een andere trend is de grotere inbreng van burgers en bedrijven bij

bundelen voorkomen we dat iedere gemeente steeds

de aanpak van zwerfafval in gemeenten. “Daarbij zie je ook steeds

opnieuw het wiel uit moet vinden. Bovendien kunnen

meer dat maatschappelijke organisaties zoals scholen, verenigingen en

we dan alle kennis en ervaringen met elkaar delen die

winkeliers meewerken aan oplossingen”, zegt Van Zutphen. De gro-

leiden tot de beste aanpakken om zwerfafval nog ef-

tere aandacht voor zwerfafval zorgt verder dat het accent van schoon

fectiever te voorkomen en te bestrijden. Op deze ma-

maken verschuift naar schoonhouden. “Dat betekent ook een groter

nier kan dit over een aantal jaren al in heel Nederland

gevoel van sociale veiligheid, vanwege een schonere omgeving. Aan al

gemeengoed zijn.”

GRAM | februari 2016

straten dankzij Zwerfafvalvergoeding Voorbeelden zwerfafvalaanpak Ede: Koken op heilig brood

toch wel bij gehouden. Het gaat juist om die gebieden waar bewoners

Een schonere stad en meer betrokken burgers. Dat is

zich wat minder betrokken bij voelen. Je moet mensen niet belonen

de belangrijkste doelstelling van het meerjarenplan

voor dingen die ze uit zichzelf al doen.”

Ede Schoon. Dit programma bestaat uit diverse projec-

Met de budgetten voor postcodegebieden komt het geld zo veel mo-

ten die op een preventieve manier bijdragen aan een

gelijk in de wijk terecht en dat is precies wat Venlo beoogde. “We

schone openbare ruimte. Hiermee zet de gemeente Ede

vragen de buurtcoördinatiegroepen zelf een plan van aanpak te be-

de komende jaren, naast reinigen, in op het voorkomen

denken. Wat zijn de probleemgebieden, hoe wil men het aanpakken.

van zwerfafval. Bedoeling is dat in 2023 duizenden

Dat plan bekijken we samen, maar we gaan als gemeente niet achteraf

Edenaren structureel met zwerfafval bezig zijn. Onder

controleren of het goed gedaan is. Dat moeten de bewoners zelf be-

hen ook daklozen, scholieren en werkzoekenden. Ede

palen, want autonomie en eigen verantwoordelijkheid zijn essentieel.

heeft zo’n tien projecten op stapel staan om dit doel te

Je moet niet willen betuttelen. We zijn er nu een jaar mee bezig en

bereiken. Zoals de CityChallenge, een soort wedstrijd

de ervaringen zijn overwegend positief. Al zijn we wel begonnen bij

voor het beste idee rondom de aanpak van zwerfaval,

het ‘laaghangend fruit’, buurtverenigingen die toch al zeer actief en

een zakgeldplan voor scholieren (afval rapen levert

betrokken waren. Dit jaar gaan we het verder uitrollen naar andere

een paar euro op) en een wekelijkse opruimacte door

wijken.”

daklozen in het centrum. Zij worden begeleid door een streetpastor. Een bijzonder plan is de SamenSchoon Bri-

Rova: Gezamenlijke aanpak via Mooi Schoon

gade. Hier gaan flatbewoners al het zwerfafval aanpak-

Rova werkt voor 23 gemeenten, vijftien daarvan voeren gezamenlijk

ken, maar met een speciale rol voor het ‘heilig brood’

het zwerfvuilprogramma Mooi Schoon uit. Projectmanager Petra Streng

dat massaal over de balkons wordt gegooid. In sommi-

van Rova: “Toen bekend werd dat de extra subsidie voor de aanpak

ge culturen is het niet toegestaan brood bij het gewone

van zwerfafval eraan kwam, zijn wij meteen gestart met het opstel-

afval aan te bieden maar moet het teruggeven worden

len van een gezamenlijk programma. In september 2014 gingen we er

aan de aarde. De SamenSchoon Brigade gaat bekijken

daadwerkelijk mee aan de slag.” Mooi Schoon bestaat voor een groot

of het brood vergist kan worden in een bioinstallatie.

deel uit vaste onderdelen, maar soms is er sprake van maatwerk, al-

Het uiteindelijke doel is het zo verkregen biogas te ge-

dus Streng. “De hotspots zijn niet in elke gemeente gelijk. Zo heeft

bruiken in een buurtkeuken, voor het koken van geza-

de ene meer hoogbouw of bijvoorbeeld snoeproutes dan de andere.”

menlijke maaltijden voor kwetsbare bewoners. 2023 is

Mooi Schoon zet vooral in op preventie van zwerfvuil door voorlichting

nog ver weg, daarom gaat Ede alle projecten jaarlijks

en educatie. Voor de bestrijding van zwerfvuil heeft Rova een bus en

monitoren en eventueel bijstellen of vervangen. Vorig

twee aanhangers beschikbaar, die vol zitten met opruimmateriaal zo-

jaar bleek bijvoorbeeld dat een plan met een binnen-

als grijpers, vuilniszakken, veiligheidshesjes enzovoort. “Maar er zitten

stadsconciërge in het centrum niet werkte, het project

ook een paar statafels en blikken stroopwafels in”, aldus Streng. “Om

is daarom gestopt.

met een gezellig praatje te kunnen beginnen aan de actie. We hebben gemerkt dat mensen dat erg leuk vinden. Het bevordert de sociale co-

Venlo: Vast budget voor postcodegebieden

hesie, soms gaan mensen spontaan soep maken of broodjes smeren

“Wij wilden bewust geen losse projecten organiseren

voor de groep.”

omdat dat relatief veel tijd en inventiviteit kost”, zegt

Vorig jaar organiseerde Mooi Schoon een pilot in Olst-Wijhe, voor een

Dion Nijskens, beleidsmedewerker schoon van de ge-

schone avondvierdaagse. “We hadden een leuk lespakket voorafgaand

meente Venlo. “Dus zochten we naar een structurele

aan de vierdaagse, betrokken ouders erbij en plaatsten afvalbakken

besteding, met duidelijke meerwaarde voor de wijk

voor gescheiden afvalstromen bij de finish. De kinderen staken elkaar

en veel eigen verantwoordelijkheid voor de burger.”

enorm aan, dat project gaan we dit jaar verder uitrollen over andere ge-

Venlo koos voor een vaste budgetuitkering aan post-

meenten.” Het succes van Mooi Schoon zit hem volgens Streng vooral

codegebieden. “Elk postcodegebied, dus zone met

in de bewustwording. “Vorig jaar hebben we ruim honderd opschoon-

dezelfde cijfers, krijgt via de buurtcoördinatiegroep

acties van burgers gefaciliteerd. Je merkt dat de deelnemers terugko-

een bepaald bedrag uitgekeerd. Omdat het ene post-

men voor andere acties. Sommigen vragen ook zelf om grijpstokken

codegebied uit 750 adressen bestaat en het andere

en vuilniszakringen, zodat ze individueel wat kunnen rapen als ze hun

uit 10.000, betalen we een variabel bedrag. Het post-

hond uitlaten. Aan de hand van uitgevoerde schouwen op zwerfvuil

codebudget bestaat uit 75 cent per inwoner en twee

gaan we binnenkort bekijken waar en in elke mate Mooi Schoon minder

euro per hectare.” Met dat geld mogen bewoners zelf

zwerfvuil heeft opgeleverd. Aan de hand van die resultaten kunnen we

acties bedenken en organiseren om hun hele postco-

het programma eventueel bijsturen.”

degebied van zwerfafval te ontdoen. Nijskens: “We stimuleren vooral acties in de zogeheten anonieme

Algemene tekst: Richtsje Anema, projectleider Nederland Schoon.

gebieden, de parken, de Maasoevers, andere buiten-

Voorbeelden zwerfafvalaanpak: Hetty Dekkers

gebieden. Want de eigen woonstraten worden meestal

GRAM | februari 2016

OPINIE

ZWERFAFVALVERGOEDING

Ook uw zwerfafvalaanpak verder verbeteren? Vraag dan net als 323 andere Nederlandse gemeenten de Zwerfafvalvergoeding aan via de WasteTool van Nedvang. U schrijft hiervoor een jaarplan waarin u duidelijk maakt welke extra inspanningen u wilt gaan leveren en hoe dat bijdraagt aan nog minder zwerfafval op straat. U kunt kiezen uit de volgende zes hoofdthema´s: Gedragsbeïnvloeding, Participatie/ beloning, Slimmere voorzieningen en middelen, Prikkels ter beïnvloeding, Slimmer beheer en opleidingen en Investeringen in inrichting. Het is ook mogelijk om een ander thema te kiezen waarvoor

Pilot Nieuw Belonen: een klapsigaar uit eigen doos

u extra investeringen wilt doen om uw zwerfafvalaanpak verder te verbeteren. Nedvang controleert uw aanvraag en jaarplan op volledigheid en NederlandSchoon beoordeelt de inhoud. Belangrijke criteria zijn dat de activiteiten zichtbaar leiden tot een schonere omgeving met minder zwerfafval en dat uw maatregelen echt extra investeringen zijn. Goedgekeurde plannen die vóór 1 maart 2016 zijn ingediend komen in aanmerking

Zwerfafvalvergoeding

voor een voorschot. Het is

ja nee

ook mogelijk om een plan op een later moment in te dienen. De vergoeding wordt in dat geval pas uitgekeerd na goedkeuring van de eindverantwoording. In totaal is jaarlijks een bedrag van 20 miljoen euro te verdelen, omgerekend € 1,18 per inwoner. Het Afvalfonds Verpakkingen keert het bedrag na goedkeuring jaarlijks uit aan de gemeenten. Het geld blijft voor de duur van

de Raamovereenkomst Verpakkingen (2022) beschikbaar. Na het betreffende jaar moet u de vergoeding verantwoorden aan NederlandSchoon. Hierbij is vooral van belang hoe uw extra aanpak aantoonbaar tot minder zwerfafval heeft geleid. Ook als de aanpak niet tot het beoogde resultaat heeft geleid (en waarom niet) is dit waardevolle informatie om te delen. Meer weten? Kijk voor meer informatie over de voorwaarden of hoe u de aanvraag moet indienen op de website van NederlandSchoon (www.nederlandschoon.nl/zwerfafvalvergoeding). Ook vindt u daar inspirerende voorbeelden van andere gemeenten en een sjabloon van het jaarplan om de aanvraag administratief eenvoudig te houden. Op de Kenniswijzer Zwerfafval (www.kenniswijzerzwerfafval.nl) vindt u een groot aantal voorbeelden, tools en tips die u als input kunt gebruiken voor uw plan. Wie lid is of wordt van Kenniscentrum Gemeente Schoon (www.gemeenteschoon.nl) kan hier voor extra ondersteuning bij het opstellen van de zwerfafvalplannen terecht. Een lidmaatschap kost € 0,08 per inwoner en kunt u financieren uit de Zwerfafvalvergoeding.

GRAM | februari 2016

Een retourpremie op kleine flesjes en blik. Dat was voorjaar 2015 het antwoord van de lobby op het vraagstuk rond statiegeld. Nadat de lobby voor de afschaffing van statiegeld mislukte, lukte het wél om statiegeld op kleine verpakkingen te voorkomen. De voorgestelde retourpremie is uitgewerkt in de Pilot Nieuw Belonen. Helaas heeft de pilot Nieuw Belonen geen budget voor een retourpremie. Per 1 januari zijn in veertig gemeenten proeven gestart, met verschillende systemen. Zo kan er bijvoorbeeld een container komen te staan bij de sportclub waar mensen op zaterdag het plastic en blik inleveren. De opbrengst is voor de club. Van gemeenten wordt verwacht dat zij de deelnemende organisaties betalen uit de vergoeding voor plastic en/of uit de zwerfafvalvergoeding. De gemeenten ontvangen echter geen vergoeding voor de retourpremie. Het bedrijfsleven vergoedt de retourpremie niet. Daarmee is de retourpremie een sigaar uit eigen doos. De risico’s en de administratieve lasten komen ondertussen wel bij de gemeente te liggen en niet bij de producenten van de verpakkingen. Samen hebben we er al voor gezorgd dat er veel meer dan de vereiste 90 duizend ton plastic per jaar wordt opgehaald en hergebruikt. Dat is mooi. Maar het risico is dat de normen voor acceptatie worden aangescherpt en betalingen aan gemeenten achterblijven. En ook is al afgesproken dat vergoedingen de komende jaren fors lager worden. Dit terwijl scholen en verenigingen wel zullen moeten worden uitbetaald. Daarmee wordt deze pilot voor deelnemende gemeenten een risicovolle klapsigaar uit eigen doos! “O Nederland let op uw saeck!” (Valerius). Dico Kuiper, regisseur Afval en duurzaamheid Gemeente Alphen aan den Rijn

Wij nodigen u uit om te reageren op dit artikel. Mail uw reactie naar hegeman@nvrd.nl

AFVAL SCHEIDEN LOONT

Zeeuwse Reinigingdienst stapt over op diftar De Zeeuwse gemeente Kapelle is op 1 januari 2016 als eerste gemeente in Zeeland begonnen met het inzamelen van huishoudelijk afval volgens de diftar-methode, ook wel bekend als ‘Afval scheiden loont’. Daarmee wil de gemeente een belangrijke stap zetten op de weg naar minder restafval en meer grondstoffenhergebruik. In Kapelle wordt het inzamelen van afval verzorgd

prikkel uitgaat om afval

door de Zeeuwse Reinigingsdienst, ZRD. Deze reini-

goed te scheiden. “Wie dat

gingsdienst verzorgt de inzameling van zo’n 35.000

doet, hoeft immers min-

ton brandbaar afval en 18.000 ton gft-afval per jaar bij

der aan reinigingslasten

zeven van de dertien Zeeuwse gemeenten. Daarnaast

te betalen. Wij schatten

verzorgt de ZRD voor deze gemeenten ook diensten

in dat deze nieuwe me-

als: machinaal vegen van straten en pleinen, het in-

thode de burger bij een

zamelen van grofvuil, KCA, oud papier en karton en

goed scheidingsgedrag al

KFF+, alsmede het transport van diverse ingezamelde

gauw een besparing van

materialen naar eindverwerkers. Ook is het bedrijf in

ongeveer vijftig euro per

alle Zeeuwse gemeenten verantwoordelijk voor het

jaar oplevert. Deze manier

beheer van dertien milieustraten, waar 24 tot 28 ver-

van inzamelen is daar-

schillende afvalstromen kunnen worden aangeleverd.

mee dus niet alleen goed

De organisatie telt zestig personeelsleden - beslist niet

voor het milieu, maar ook

te veel - waaruit duidelijk mag blijken dat de Zeeuwen

voor de beurs. En omdat

Fred Bron: "Een extra uitdaging is dat

van aanpakken weten.

Zeeuwen van huis uit nu

onze gemeenten over verschillende

eenmaal ‘heel zuinig’ zijn,

eilanden zijn verdeeld."

Meer hergebruik

verwachten wij veel van

Operationeel manager Fred Bron van de ZRD vertelt dat

deze manier van inzamelen. In breder maatschappe-

het de bedoeling is dat na een succesvolle invoering

lijk perspectief gezien, is natuurlijk vooral de milieu-

van de nieuwe inzamelmethode in Kapelle ook de ove-

winst van diftar groot, omdat er minder afval hoeft te

rige bij de ZRD aangesloten gemeenten de milieuvrien-

worden verbrand.” De Zeeuwse gemeenten hadden

delijke overstap maken naar ‘Afval scheiden loont’.

via hun deelname in het Openbaar Lichaam Afvalstof-

“Het leek ons wel zo verstandig om niet in één keer in

fenverwijdering Zeeland (OLAZ) 1% aandeel in de ZRD.

alle ZRD-gemeenten over te stappen op diftar. Je moet

Bron noemt dit ‘een golden share’, omdat zij door dit

immers altijd rekening houden met aanloopproblemen

aandeel een vinger in de afvalpap hebben voor wat

en logistieke finetuning. Een extra probleem of uitda-

betreft de regie, de strategie en het acceptatiebeleid.

ging zo je wilt, is dat onze gemeenten over verschillen-

De overige 99% van de aandelen was tot voor kort in

de ‘eilanden’ zijn verdeeld. Dat vraagt om een scherpe

handen van Indaver Nederland B.V. Per 1 januari 2016

en uitgekiende organisatie van de inzameling en het

heeft OLAZ de aandelen overgenomen van Indaver.

transport.” Over het waarom van de nieuwe manier

De werkgelegenheid voor alle personeelsleden en de

van inzamelen zegt Bron: “Wij willen zo een belangrijke

voortzetting van de dienstverlening van ZRD zijn ge-

stap zetten op de weg naar minder restafval en vooral

garandeerd.

naar meer hergebruik van grondstoffen. Bij de huidige manier van inzamelen van afval via de grijze container

Veelzijdige organisatie

(ongeveer 100.000 ton per jaar in heel Zeeland) zit in

Bron is Zeeuw in hart en nieren. Zijn wieg stond in

het afval dat naar de verbrandingsinstallatie gaat, nog

Zeeuws Vlaanderen, of zoals hij het noemt: “In het

een flinke hoeveelheid herbruikbaar afval. Het is zonde

Bourgondische deel van Zeeland. Dat komt omdat dit

als dat niet wordt hergebruikt.”

deel van Zeeland direct aan België grenst, waar het leven toch wat zwieriger is.” Bron werkte als tolk-vertaler

Via de diftarmethode gaan de inwoners straks alleen

bij het Loodswezen Terneuzen. Vervolgens maakte hij

betalen voor het aantal keren dat ze de grijze container

in 1989 de overstap naar de Verstraeten Verbrugge

aan de weg zetten. Bron hoopt dat daarvan een extra

Groep, later Delta Milieu en nu Indaver Nederland B.V.

GRAM | februari 2016

waarvan de in 2002 opgerichte Zeeuwse Reinigingsdienst deel uit-

door veel collega’s uit het land al aangesproken.”

maakt. En zo kwam Bron in de wereld van het afval terecht. “Ik heb

Bron heeft er geen angst voor dat de afrekening met

nooit spijt gehad van die overstap. Dit is een heel dynamische sector,

de burgers problemen gaat opleveren. “Dit jaar beta-

waarin je eeuwig jong blijft. Dat moet trouwens wel om alle verande-

len de inwoners de afvalstoffenheffing nog via de ge-

ringen op het gebied van afvalinzameling, logistiek en wetgeving aan

bruikelijke gecombineerde gemeentelijke aanslag voor

te kunnen. Never a dull moment, zeg ik daarom altijd. En dat geldt

de diverse geleverde diensten. Vanaf volgend jaar be-

zeker voor mijn werk bij de ZRD. Dit is een veelzijdige en dynamische

talen de inwoners een vast- en een variabel deel van

organisatie, waar wij voortdurend streven naar innovatie en verdere

de afvalstoffenheffing via de gemeentelijke aanslag.

verbetering van onze dienstverlening aan de gemeenten. De ZRD was

De eindafrekening voor het gescheiden aangeboden

in deze regio bijvoorbeeld het eerste bedrijf dat op minicontainers en

(diftar)afval wordt aan het eind van het jaar per huis-

papiercontainers overstapte. Met de invoering begin volgend jaar van

aansluiting vastgesteld en begin 2017 in rekening ge-

diftar lopen wij ook voorop in het Zeeuwse afvalland.”

bracht. Om het gescheiden aanbieden van afval extra te stimuleren, is het systeem zo opgezet dat de bewo-

Ultra hoogfrequente chip

ners vanaf november 2016 (tijdens de proefperiode)

Over de grote lijn van de techniek achter het inzamelen volgens de

desgewenst al kunnen worden geïnformeerd over het

diftarmethode vertelt Bron: “Onder de rand van de grijze afvalcontainer

aantal ledigingen van hun containers. Het mooie is ook

is een tag aangebracht. Zo wordt per aansluiting precies vastgelegd

dat de kosten van inzameling en verwerking op deze

hoeveel maal de grijze afvalcontainer is aangeboden. Voor de onder-

manier eerlijker worden verdeeld over de aanbieders

grondse verzamel-brengcontainers voor restafval wordt het aanbod in

van afval. Wie het afval thuis goed scheidt, betaalt im-

een volgende fase geregistreerd met een op naam van de aanbieder

mers minder dan de buurman die er met de pet naar

gestelde pas. Het inzamelen volgens de diftarmethode hebben wij de

gooit. Dat is ook in alle opzichten redelijk en eerlijk,

afgelopen tijd uiteraard uitvoerig getest, om volgend jaar niet tegen

omdat aan het verbranden van restafval nu eenmaal

vervelende verrassingen aan te lopen. Ik durf wel te zeggen dat ik er

een prijskaartje hangt. Ik ben er van overtuigd dat de

alle vertrouwen in heb dat de invoering straks gladjes zal verlopen.”

kosten van inzameling en verwerking via het systeem

Bijzonder aan de inzameling bij de ZRD is dat de registratie van de

van diftar zuiverder aan de inwoners kunnen worden

aangeboden containers gebeurt door registratie met een ultra hoogfre-

doorberekend. Bovendien gaat er een belangrijke sti-

quente tag in combinatie met zijbelading (dubbele grabber-arm), terwijl

mulans van uit om afval zoveel mogelijk gescheiden

elders in het land gebruik wordt gemaakt van een laagfrequente chip

aan te bieden. Het milieu is daarmee alleen maar ge-

met een enkele grabber-arm of achterbelading. Volgens Bron zorgt het

diend. Dat is een belangrijke drijfveer voor onze orga-

Kapelse systeem voor een exacte registratie van de aangeboden contai-

nisatie. Deze aanpak past in de visie van de ZRD voor

ners. “Bovendien hebben wij geen bekabeling nodig op bewegende de-

wat betreft duurzaam en maatschappelijk verantwoord

len van het voertuig. Dat is namelijk altijd het zwakke punt. Het mooie

ondernemen.”

is ook dat deze manier van registreren aanzienlijk goedkoper is dan de elders in het land toegepaste methode. Het scheelt al gauw circa10.000 euro per voertuig. Op het afgelopen NVRD-congres werd ik hierover

GRAM | februari 2016

Tekst: Laurent Chevalier

NIEUWS UIT DE BRANCHE

Eerste Volvo FE CNG huisvuil-inzamelingstrucks voor Dar Dar heeft de primeur met de eerste twee Volvo FE CNG trucks in Europa. De Volvo FE chassis zijn voorzien van respectievelijk een VDK kraak-persopbouw en een Haller zijladersysteem. Ron Frederiks, manager uitvoering van Dar: “In onze missie staat dat wij onze regio de schoonste van Nederland maken door het uitstekend organiseren en uitvoeren van afvaltaken, reiniging en het beheer van de openbare ruimte. Bovendien doen we dat maatschappelijk verantwoord en samen met betrokken medewerkers, partners en burgers. Wil je deze missie echt gestalte geven dan zal je op alle facetten van de bedrijfsvoering duurzaamheid tot norm moeten verheffen. Dat is onder meer ook de reden om te kiezen voor CNG als brandstof. De Volvo FE is

king en automatische transmissie. Met

voornamelijk bestaat uit methaan, dat

uitgerust met een nieuwe 9-liter Euro

de Volvo FE CNG wordt de milieubelas-

reukloos is bij verbranding en zeer lage

6-gasmotor, voorzien van bougieonste-

ting aanzienlijk minder, omdat aardgas

concentraties schadelijke deeltjes bevat.”

VANG-kennisbibliotheek Op de kennisbibliotheek van www.vang-hha.nl zijn de volgende (nieuwe) documenten te vinden:

Avalex verkoopt inzameling bedrijfsafval Per 31 december 2015 heeft Avalex de activiteiten rond

• Naar een programma Afvaleducatie - Onderzoek naar de vraag

het inzamelen van bedrijfsafval verkocht aan het Duitse

hoe afvaleducatie een structurele plek kan krijgen in het (ba-

REMONDIS. Avalex is opgericht door de deelnemende

sis en voortgezet) onderwijs, www.vang-hha.nl/kennisbiblio-

gemeenten om het huishoudelijk afval in te zamelen.

theek/@152426/programma

Als nevenactiviteit hield de afdeling Bedrijfsafval zich bezig met de inzameling bij bedrijven, evenementen

• Afval scheiden, gewoon apart! Huishoudelijk Afvalplan Den Haag

en daarnaast ook met ongediertebestrijding. Vanuit de

2016 – 2020, www.vang-hha.nl/kennisbibliotheek/@152463/

Rijksoverheid is er een verscherping als het gaat om

afval-scheiden

de mededingingsregels vastgelegd in de wet Markt en Overheid. Tevens zou door de gewijzigde fiscale regels

• Afval is grondstof - Beleidsnota 2015-2018 Gemeente Utrecht,

het aanhouden van de dienstverlening aan bedrijven

www.vang-hha.nl/kennisbibliotheek/@152417/afval-grondstof

veel gecompliceerder worden. Avalex streeft naar een hoogwaardige kwaliteit van inzamelen en de verwerking

• Ketenproject luiers - Ketenanalyse en inventarisatie van kansen en

van afvalstromen. Met oog op de veranderingen in de

belemmeringen, www.vang-hha.nl/kennisbibliotheek/@152428/

wetgeving en de uitdagingen op het gebied van de huis-

ketenproject-luiers

houdelijke inzameling in de komende jaren, heeft Avalex gemeend niet de benodigde kwaliteit te kunnen bie-

• Rapport OVAM Innovatieve inzamelsystemen in een veranderende

ruimtelijke

context,

theek/@152462/innovatieve

www.vang-hha.nl/kennisbiblio-

den aan de bedrijven die nodig is. REMONDIS is hiervoor de aangewezen partner. De overname zal de komende periode verder in gang gezet worden.

GRAM | februari 2016

Colofon Uitgever NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM Telefoon 088 - 3770000 E-mail post@nvrd.nl I-net www.nvrd.nl

Agenda 18 februari NVRD themadag ‘Actualiteit in Bedrijfsvoering’, Muntgebouw Utrecht

Redactiecommissie Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn (hoofdredacteur) Riny de Jonge, stadsdeel Amsterdam-Oost Willy Brinkbäumer, Twente Milieu Addie Weenk, Rijkswaterstaat Diederik Notenboom, Meerlanden Fabienne Mantes, Avalex Raymond van der Sluijs, gemeente Nissewaard Dico Kuiper, gemeente Alphen aan den Rijn Marianne Zegwaard, MWH Global Ilse van der Grift, NVRD

31 maart

Eindredactie

26 - 27 mei

Karin Hegeman en Berit Aagten Postbus 1218, 6801 BE Arnhem tel. 088 - 3770000 e-mail: hegeman@nvrd.nl

NVRD Jaarcongres 2016 ‘Honderd procent’, Alphen aan den Rijn

Advertentie-exploitatie Bureau Van Vliet Postbus 20, 2040 AA Zandvoort tel. 023 - 5714745 e-mail: M.dewit@bureauvanvliet.com

Opmaak en druk Weevers, www.weevers.nl Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de

Abonnementenadministratie NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €105,- ex btw. België €122,50 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: €11,50.

Beëindiging abonnement Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd. ISSN 1569-0458 © NVRD

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

GRAM | februari 2016

Gemeentelijk Afvalcongres, DeFabrique Utrecht Dit congres informeert over nieuwe ontwikkelingen en taken op het gebied van gemeentelijk afvalbeheer, milieu, regie en materiaalketens. Inl. www.vngcongressen.nl 21 april Nationaal Gladheidbestrijdingscongres 2016, SilverDome Zoetermeer

30 mei - 3 juni IFAT, München

Sectorplan

AMBOR

SECTORPLAN AMBOR

(AFVALBEHEER EN –MANAGEMENT EN BEHEER VAN DE OPENBARE RUIMTE) In 2014 is de Rijksoverheid, op basis van het Sociaal Akkoord, gestart met het verbeteren van knelInvesteren in de ontwikkeling van vakmensen, dat is het doel van het Sectorplan Afvalbeheer punten op de arbeidsmarkt in verschillende sectoren. In deze Sectorplannen wordt in totaal €600 en –Management en Beheer van de Openbare Ruimte. Door te werken aan een MBO-diploma of miljoen aan cofinanciering uitgetrokken om te investeren in nieuwe werkgelegenheid, doorstroom aanvullende scholing wordt de duurzame inzetbaarheid van meer dan 4.000 medewerkers versterkt. en opleiden van werknemers. Vanaf 10 mei 2015 treedt het Sectorplan voor onze branche in werking. Het afgelopen jaar hebben zich al meer dan 3.000 mensen aangemeld om gebruik te maken van de Dit Sectorplan biedt voor gemeenten en publieke bedrijven een unieke kans om te investeren in in totaal €11,4 miljoen subsidie die beschikbaar is. geschoold personeel en bedrijvigheid.

Doelen in Vogelvlucht: Nog beschikbaar: €3,5 miljoen Omvang subsidie: €11.4 miljoen Aangevraagd door gemeenten en bedrijven: €7,9 miljoen Instroom kwetsbare werknemers • Instroom en scholing van 1000 kwetsbare Loonkostensubsidie voor nieuwe medewerkers werknemers • Neemt u een nieuwe medewerker aan? Dan kunt u daarvoor subsidie krijgen. Voorbestaand in totaal Scholing/Duurzame inzetbaarheid 450 nieuwe medewerkers is nog financiering personeel beschikbaar! • 600 éénjarige BBL-trajecten op MBO1 of MBO2 niveau voor bestaande medewerkers • 200 werknemers volgen een opleiding tot coach Scholing/Duurzame inzetbaarheid bestaand van kwetsbare medewerkers personeel • 2654 krijgen aanvullende • 1200 medewerkers BBL-trajecten op MBO1 of MBO2 niveau algemene scholing voor bestaande medewerkers. Inschrijving VOL • Advisering 17 MKB-bedrijven over scholings• 200 werknemers volgen een opleiding tot coach mogelijkheden voor (nieuwe) medewerkers en van kwetsbare medewerkers. Inschrijving VOL HRM-beleid

betekent ditkrijgen vooraanvullende u? •Wat 2654 medewerkers Vanalgemene 10 mei 2015 tot en met 9 mei 2017 komen alle scholing. Nog 800 plaatsen activiteiten die u onderneemt om één van deze beschikbaar doelen te bereiken voor subsidie in aanmerking. Als • Advisering 17 MKB-bedrijven over scholingsu bijvoorbeeld 15 nieuwe kwetsbare medewerkers mogelijkheden voor (nieuwe) medewerkers en aanneemt en een scholing tot AMBOR-medewerker HRM-beleid. Nogvan 9 plaatsen beschikbaar geeft, krijgt u 20% de loonkosten vergoed. Als u bijvoorbeeld 2 medewerkers opleidt tot coach, Wat voor krijgtbetekent u de helftditvan de u? gemaakte kosten daarvoor Van 10 mei 2015 tot en met 9 mei 2017 komen alle vergoed. activiteiten die u onderneemt om één van deze Voorwaarden en deelname doelen te bereiken voor subsidie in aanmerking. Als Aan subsidie uit15 denieuwe maatregelen van het Sectorplan u bijvoorbeeld kwetsbare medewerkers zijn wel voorwaarden verbonden. Bijvoorbeeld een aanneemt en een scholing tot AMBOR-medewerker degelijke enutransparante administratie van deAls gegeeft, krijgt 20% van de loonkosten vergoed. u maakte kosten. bijvoorbeeld 2 medewerkers opleidt tot coach, krijgt u de helft van de gemaakte kosten daarvoor vergoed.

Meer informatie en de mogelijkheid om gegevens achter te laten voor extra informatie en bijeenkomsten vindt u op http://www.sectorplan-ambor.nl. Voor een toelichting kunt u ook contact opnemen met Peter Kerris, projectleider, op 088-3770000 of via kerris@nvrd.nl.

WWW.SECTORPLAN-AMBOR.NL

Gemeenten op weg naar een circulaire economie

Een greep uit de onderwerpen die tijdens het congres aan de orde komen:

Info en direct aanmelden: www.vngcongressen.nl/ afvalcongres

• Wat kunnen gemeenten met hun grondstoffenbeleid bijdragen aan de circulaire economie • Ontwikkelingen rondom materiaalketens (o.a. kunststoffen, gescheiden inzameling GF-fractie) • Innovatief contracteren en innovatieve inzamelmiddelen en -systemen • Succesvolle inzamelmethoden met PMD, omgekeerd inzamelen, 100-100-100 en diftar • De mogelijkheden van instrumenten (o.a. intensieve handhaving, inzet van afvalcoaches) • De stand van zaken bij de pilots voor het inzamelen van flesjes en blikjes en de aanpak Van Afval Naar Grondstof buitenshuis. Uiteraard is dit Gemeentelijk Afvalcongres ook dé plaats waar u ervaringen kunt uitwisselen met collega-gemeenten en uitgebreid de tijd kunt nemen om te netwerken op de informele informatiemarkt.

We ontmoeten u graag op donderdag 31 maart 2016 in DeFabrique in Utrecht.