Gram februari 2018

SAMEN VOOR SCHONE EN AFVALVRIJE GEMEENTEN

VAKBLAD VAN DE NVRD | JAARGANG 108FEBRUARI #05 JUNI 2018 2017 VAKBLAD VAN DE NVRD | JAARGANG 109 #01 PERIKELEN VAN ONKRUIDBEHEERSING BIJPLAATSEN RESULTATEN PILOT RONDOM DE AFVALAFVAL BIJ ONDERGRONDSE EN REINIGING SCHOON BELONEN STOFFENHEFFING AFVALCONTAINERS OP SCHOUW BEMOEDIGEND

RAAMOVEREENKOMST OPLOSSING VOOR GROF HUISHOUDELIJK KATE RAWORTH MAAKT LUIERS STEEDS RESTAFVAL, WEL OF NIET VERPAKKINGEN FURORE MET HAAR DEELDICHTERBIJ 4 NASCHEIDEN? ‘DONUT ECONOMIE’

Wilt u de dag na de Gemeenteraadsverkiezingen bijgepraat worden over de laatste ontwikkelingen in het gemeentelijk afval- Ên grondstoffenbeheer? En wilt u al uw collega’s op informele wijze ontmoeten tijdens een inspirerende informatiemarkt, die in het teken staat van onze gezamenlijke transitie naar een circulaire economie? Meld u dan vandaag nog aan voor het Gemeentelijk Grondstoffencongres op 22 maart 2018.

Stel uw eigen programma samen

Na een kort plenair programma met twee inspirerende sprekers waaronder Philip Heylen, voorzitter van de Intercommunale ISVAG en ere-schepen van Antwerpen, en cabaretier Rob Urgert kunt u in 4 rondes kiezen uit een aantal deelsessies en zelf uw programma samenstellen.

Voor informatie en inschrijven www.gemeentelijkgrondstoffencongres.nl

We kijken uit naar uw komst en ontmoeten u graag op donderdag 22 maart 2018 in DeFabrique!

Het Gemeentelijk Grondstoffencongres 2018 wordt mede mogelijk gemaakt door de volgende sponsoren:

COLOFON UITGEVER NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM +31 (0)88 - 3770000 post@nvrd.nl www.nvrd.nl REDACTIECOMMISSIE Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn (hoofdredacteur) Riny de Jonge, stadsdeel Amsterdam-Oost Addie Weenk, Rijkswaterstaat Diederik Notenboom, Meerlanden Folkert Starreveld, Cyclus Management Dico Kuiper, gemeente Alphen aan den Rijn Marianne Zegwaard, Stantec Bas Assink, Twente Milieu Ilse van der Grift, NVRD

INHOUD 08

ONKRUIDBEHEERSING EN REINIGING OP SCHOUW Sinds eind maart 2016 is chemische onkruidbestrijding op verhardingen niet meer toegestaan en hebben nieuwe bestrijdingsmethoden hun intrede gedaan.

EINDREDACTIE Karin Hegeman en Berit Aagten Postbus 1218, 6801 BE Arnhem +31 (0)88 - 3770000 hegeman@nvrd.nl

24

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Elma Media bv tel. 0226-331634 www.elma.nl

BEWUSTWORDING IN RETAIL-BRANCHE NEEMT TOE

REALISATIE EN DRUK Print2Pack, print2pack.nl Coverbeeld: Luuk van der Lee, Hollandse Hoogte ABONNEMENTENADMINISTRATIE NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €108 ex btw.

België €125 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: €11,50.

BEËINDIGING ABONNEMENT Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd.

Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de NVRD. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

ISSN 1569-0458 © NVRD RECYCLED Made from recycled material

C106833

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar.

16

NIEUWE ROL KIDV De tussentijdse evaluatie van de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013 – 2022 biedt kansen om positieve ontwikkelingen extra te stimuleren en negatieve trends om te buigen.

22

UNDERCOVER ALS AFVALCOACH De gemeenten Druten en Beuningen hebben in 2017 de overstap gemaakt naar omgekeerd inzamelen. Hierbij hebben zij afvalcoaches ingeschakeld.

In Europa geldt ons land als een prima recycler van verpakkingen. Maar nog een derde van ons verpakkingsmateriaal, blijkt uit onderzoek, is niet recyclebaar.

04 BEZEM 05 HOE DOEN ZIJ DAT: AANPAK ILLEGALE TEXTIELCONTAINER 11 BENCHMARK HUISHOUDELIJK AFVAL 2018 12 RESULTATEN PILOT SCHOON BELONEN BEMOEDIGEND 14 MAAK WERK VAN SCHONE EVENEMENTEN 19 NVRD-NIEUWS 19 COLUMN OLAF PRINSEN 20 KATE RAWORTH MAAKT FURORE MET HAAR DONUT-ECONOMIE 26 DE LEDEN CENTRAAL 27 BRANCHENIEUWS 30 AGENDA

GRAM #1 februari 2018 | 3

VLEES ZONDER PADDESTOELEN THT en TGT. Een paar van die afkortingen waar u dagelijks mee te maken hebt. Wist u in één seconde wat het precies betekent?

Waar het voor staat? En wat het inhoudt? De experts onder u hadden het wellicht direct door. Ik denk de gemiddelde lezer, die ik hoog aansla aangezien u dit blad leest, waarschijnlijk niet. Het is Tenminste Houdbaar Tot en Te Gebruiken Tot. Niet dat je nou zegt een groot verschil. En kijkt u er wel eens naar?

Net als al die verschillende pictogrammen, al dan niet met een Plastic Hero erbij. Nog los van de waslijst E-nummers die u moet helpen de juiste keuze te maken bij het boodschappen doen.

Ondanks al die prachtige teksten gooien we circa 50 kilo per

4 | GRAM #1 februari 2018

persoon per jaar aan goed voedsel weg en vraag ik mij af of er echt alleen verpakkingsafval in het ingezamelde plastic zit. Ik heb het vermoeden dat de logo’s en de afkortingen hier niet echt bij helpen. In tegendeel, hoe meer tekst, hoe meer plaatjes hoe minder ernaar gekeken wordt. Is er iemand gestopt met roken door de tekst ‘roken is dodelijk’ met bijbehorende afschrikwekkende afbeelding? Veel mensen stoppen volgens mij omdat het niet meer oké is om te roken. Dat roken in een ander daglicht is komen te staan, een minder goed daglicht. Het duurde een groot aantal jaren maar uiteindelijk is het algemeen aanvaard dat roken niet meer cool is. Waar begint zo’n beweging? Ergens met een eerste stap, een kleine campagne, volharding en een overtuigend eerlijk verhaal. Een duidelijk verhaal. Tja en dan kan ik als bezem toch niet een stukje schrijven dat niet over kunststoffen gaat. Is daar nog sprake van een eerlijk, transparant verhaal? Een duidelijk verhaal? Veel rapporten, een hoop getallen, een lading meningen en vooral sterke emoties. Niet altijd de juiste raadgever.

Waarom niet gewoon even je gezonde verstand gebruiken? Een pak melk dat niet zuur ruikt: gewoon te gebruiken. Vlees zonder paddenstoelen: gewoon eten. Een blik ananas van een jaar oud: prima te verwerken. Hoe fijn zou het zijn als we allemaal eens gewoon ons gezond verstand gebruiken en kijken wat nu echt het beste is, voor u en mij en onze kinderen. Is het dan nog steeds zo moeilijk?

HOE DOEN ZIJ DAT? AANPAK ILLEGALE TEXTIELCONTAINER TEKST HETTY DEKKERS

met de boodschap ‘binnen twee weken moet hij weg zijn, anders verwijderen wij hem’. Dat werkt erg goed in de praktijk.

Alle gemeenten zitten er bovenop, op die handhaving. Zodra ze een melding krijgen, komen ze in actie. Als de eigenaar van de container niet bekend is, of niet te achterhalen, ruimen we hem meteen op.

We zamelen ook veel extra textiel in via de BEST-tas, voor boeken, elektrische apparaten, speelgoed en textiel. Deze tas mag op straat gezet worden om door ons huis-aanhuis opgehaald te worden. Nadeel van dit inzamelsysteem is wel dat er spullen verdwijnen, je hebt altijd mensen die de tassen illegaal leeghalen of meenemen. Maar een derde van de BEST-tas bestaat uit textiel, dus we zamelen er wel het een en ander mee in.

Wil Sijstermans, directeur RD4 (reinigingsdiensten voor elf gemeenten in Zuid-Limburg).

Contact: wil.sijstermans@rd4.nl HEEFT U WEL EENS ILLEGALE CONTAINERS VOOR BIJVOORBEELD TEXTIEL IN UW GEMEENTE/VERZORGINGSGEBIED STAAN? Jazeker, dat komt naar schatting zo’n tien tot twintig keer per jaar voor. Gezien ons grote verzorgingsgebied gaat het om incidentele gevallen.

WAT IS DE MOTIVATIE OM DE CONTAINERS TE (LATEN) VERWIJDEREN? In 2014 hebben we een eigen regionaal textielsorteercentrum geopend. Belangrijkste doelstelling was werkgelegenheid te creëren voor mensen van de sociale werkvoorziening. Dat is gelukt, we hebben nu 100 mensen structureel aan het werk in het sorteercentrum. Als voorwaarde heb-

ben we afgesproken dat alle gemeenten hun contracten met de charitatieve instellingen zouden afbouwen. Geen nieuwe contracten meer en de bestaande niet verlengen. Vier jaar geleden startten we het sorteercentrum met 1200 ton ingezameld textiel, vorig jaar zaten we al aan de 1800 ton en dit jaar gaan we voor de 2000 ton. Om het textielsorteercentrum goed te laten draaien, heb je voldoende aanvoer nodig uiteraard. Daarom hebben alle gemeenten ook samen goede afspraken gemaakt over onder meer illegale containers.

WELKE AANPAK HANTEERT U? Elke gemeente die een illegale textielcontainer signaleert, schrijft de eigenaar aan

TIPS VOOR ANDERE GEMEENTEN? Zorg dat je een duidelijk doel hebt, spreek helder af wat je samen wil bereiken. Hou je vervolgens ook aan de randvoorwaarden. Bij ons gebeurt dat. Ik zag zelf een keer een illegale kledingcontainer staan bij een tankstation. Ik heb er een foto van gemaakt en de melding doorgestuurd naar de gemeente, een week later was hij inderdaad weg. Wat ook belangrijk is, bouw de contacten en contracten met de charitatieve inzamelaars zorgvuldig af. Zij hebben ook een goed doel voor ogen en deden het inzamelwerk vaak al jaren lang. Dat kun je niet afdoen met een telefoontje. Nodig ze uit, leg je beleid uit en geef ze fatsoenlijk de tijd om het af te bouwen. Maak goede overgangsafspraken.

GRAM #1 februari 2018 | 5

HEEFT U WEL EENS ILLEGALE TEXTIELCONTAINERS IN UW GEMEENTE/VERZORGINGSGEBIED STAAN? Het komt nog zo'n één keer per jaar voor. Een paar jaar terug hadden we een illegale container staan die in zou zamelen ten behoeve van de Nierstichting. Ik heb die stichting eens gebeld om te vragen wat de opbrengst is. Bleek dat de Nierstichting slechts 2 procent van de opbrengst kreeg, de rest was voor de zogenaamde charitatieve inzamelaar. Daar schrok ik wel van.

WAT IS DE MOTIVATIE OM DE CONTAINERS TE (LATEN) VERWIJDEREN? Natuurlijk zijn er veel organisaties die wel ruimschoots het goede doel dienen, maar in 2009 hebben wij toch besloten alle textiel zelf te gaan inzamelen. Alle instanties die een container hadden staan, hebben we aangeschreven, zowel de legale als illegale partijen. Omdat we geen zicht meer hadden op al die verschillende organisaties en omdat we meer grip wilden op de locaties en de uitstraling van de containers en de inzameling zelf. Tot dit jaar lieten we de huisaan-huis-inzameling wel door een charitatieve organisatie doen, maar daar zijn we ook mee gestopt. Door het zelf te doen, kunnen we werkgelegenheid bieden aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt uit de eigen regio.

WELKE AANPAK HANTEERT U? Zodra we een container zien staan, meestal bij de bouwmarkt, supermarkt of een tankstation, schrijven we de inzamelaar en de eigenaar van de grond aan met een dwangbrief. Dat is meestal voldoende. Als er geen naam op de container staat, stellen we de grondeigenaar verantwoordelijk. Ook dan wordt het meestal snel opgelost.

TIPS VOOR ANDERE GEMEENTEN? Zorg dat je heel strak handhaaft. Onze boa’s gaan meteen in gesprek met de winkeliers waar een container staat. En zorg dat je beleid op orde is. Wij hebben goede afspraken gemaakt en standaardbrieven klaarliggen.

René Huisman, directeur RAD Hoeksche Waard.

Contact: info@radhw.nl

6 | GRAM #1 februari 2018

HEEFT U WEL EENS ILLEGALE TEXTIELCONTAINERS IN UW GEMEENTE/VERZORGINGSGEBIED STAAN? Ik heb nu toevallig een paar gevallen onder handen, het komt een paar keer per jaar voor.

WAT IS DE MOTIVATIE OM DE CONTAINERS TE (LATEN) VERWIJDEREN? Ons afvalbedrijf BAT heeft zo’n honderd eigen textielcontainers staan. Daarnaast mogen scholen en verenigingen af en toe een container neerzetten. Zij leveren hun textiel bij ons in en krijgen daar een vergoeding voor. Al het ingezamelde textiel gaat naar een lokale sorteerder, waar zo’n dertig mensen met afstand tot de arbeidsmarkt ingezet kunnen worden.

Als gemeente Tilburg willen we geen lekstromen waar we geen zicht op hebben.

We pakken de illegale containers dus streng aan.

WELKE AANPAK HANTEERT U? De eigenaar van de container krijgt een telefoontje en een brief, waarin duidelijk staat wat hem te wachten staat als hij

Piet van Oirschot, beleidsmedewerker afval gemeente Tilburg.

Contact: piet.van.oirschot@tilburg.nl de container niet snel weghaalt. Na een week leggen we een dwangsom op van 1000 euro per dag, daar schrikken ze wel van. Als de eigenaar onbekend is, plakken we een sticker op de container met waarschuwing en onze contactgegevens. Overigens, als de container op een particulier terrein staat, zoals een tankstation, dan

schrijven we die eigenaar van het terrein ook aan.

Deze aanpak werkt echt heel goed. Juridisch is het allemaal in orde, omdat we in onze afvalstoffenverordening hebben staan dat BAT de enige wettelijk toegestane inzamelaar is van textiel in onze gemeente. De boa’s werken ook mee aan de handhaving, samen sta je nog sterker.

Veel gemeenten zijn wat huiverig om zo streng te handhaven, maar dat hoeft niet.

Als je jurisprudentie in orde is en je gebruikt je bestuursdwang correct, zijn er geen bezwaren. Ook die dwangsom werkt goed, de meesten zijn zo om als ze begrijpen dat het ze veel geld en problemen gaat kosten.

TIPS VOOR ANDERE GEMEENTEN? Wees duidelijk naar de overtreders toe.

Wij hebben een goede conceptbrief samengesteld, waar alles klip en klaar in staat. Die brief laat niets te raden over, er staat in dat we de illegale containers niet accepteren en welke stappen we daartegen gaan ondernemen. Zo’n brief werkt ontzettend goed.

Connecting Global Competence

Resources. Innovations. Solutions.

May 14–18, 2018 • Messe München World‘s Leading Trade Fair for Water, Sewage, Waste and Raw Materials Management How to achieve sustainability in drinking water and waste water management?

What is the most efficient way to process and recycle waste?

And which new solutions will help you meet the challenges in winter road services and street cleaning?

Come and experience the full potential of innovations in these fields—in spectacular live demonstrations. It’s a chance to really get to grips with the products and solutions that meet your needs. In country specials, focal themes, lectures and panel discussions, IFAT presents strategies and concepts for mastering the challenges of the future.

The World’s Leading Trade Fair for Water, Sewage, Waste and Raw Materials Management is the right place for you to find new solutions and innovations.

New layout of exhibition sections: www.ifat.de/hallsituation

Get your ticket now online. www.ifat.de/tickets/en

Information: Van Ekeris Expo Service B.V. | Haarlem Tel. +31 (0) 23 525 8500 | info@vanekeris.nl

www.ifat.de

1-2Li_190x130.indd 1

21-7000-2985-1 GRAM 2018-februari

GRAM #1 februari 2018 | 7

18-01-18 09:38

De mannen van Rd4 die voor de onkruidbestrijding en straatreiniging zorgen.

ONKRUIDBEHEERSING EN REINIGING

OP SCHOUW TEKST ANS AERTS BEELD RD4

Sinds eind maart 2016 is chemische onkruidbestrijding op verhardingen niet meer toegestaan en hebben nieuwe bestrijdingsmethoden hun intrede gedaan. Het blijkt echter moeilijk te zijn om met methoden als de inzet van heet water of bosmaaiers of met borstelen het gewenste niveau te realiseren. Rd4 bedacht een aanpak voor onkruidbeheersing en vervolgens ook voor straatreiniging op schouw. Communicatie speelt een essentiĂŤle rol.

8 | GRAM #1 februari 2018

B

ij reinigingsdiensten Rd4 zijn elf Limburgse ge-

registreren we data over de inzet van de machines. In de toe-

meenten aangesloten, waarvan Heerlen de grootste

komst gaan we de data ook gebruiken om analyses op los te

is. Voor al deze gemeenten verzorgt Rd4 de afval

laten en voorspellingen mee te doen, zodat de aansturing nog

-inzameling. Daarnaast nemen gemeenten diensten

efficiënter wordt.”

af, waaronder gladheidbestrijding, straatreiniging,

onkruidbeheersing en kolkenreiniging. In 2015 benaderde de

Aan het eind van het eerste projectjaar bleek dat de resultaten

gemeente Heerlen Rd4 omdat het verbod op chemische on-

van de kwaliteitsschouwen in Heerlen allemaal goed waren.

kruidbestrijding op verhardingen er aan zat te komen. Huub

Ook lukte het Rd4 om binnen de afgesproken begroting te wer-

Schneiders, hoofd Bedrijfsbureau bij Rd4, vertelt: “De ge-

ken. In de loop van 2016 kwam vervolgens het verzoek van de

meente vroeg ons uit te zoeken of het haalbaar was om met

gemeente om onkruidbeheersing en straatreiniging te integre-

een andere manier van bestrijding kwaliteitsniveau B te re-

ren. Sinds 2017 zijn beide dienstverleningen in Heerlen in één

aliseren, voor een bepaalde prijs per vierkante meter.” Rd4

schouwgang samengevoegd. Jewel zorgde voor de software

besloot dit verzoek projectmatig aan te pakken, voerde een

waarmee, naast de machines voor onkruidbestrijding, ook de

literatuurstudie uit en sprak met leveranciers van machines en

veegmachines op schouw worden aangestuurd. Schneiders:

met onderaannemers. Hieruit rolde een voorstel voor de inzet

“Met een goed en gericht veegbeleid voorkomen we dat er een

van een combinatie van alle beschikbare bestrijdingsmethodes

voedingsbodem voor onkruid ontstaat. Met onkruidbeheersing

op basis van schouw en niet meer op basis van frequentie.

en straatreiniging op schouw kunnen we dit realiseren.” On-

Schneiders: “Uit ons onderzoek en de gesprekken bleek dat

dertussen verzocht ook de gemeente Brunssum Rd4 om on-

we voor de afgesproken prijs kwaliteitsniveau B en voor het

kruidbeheersing op schouw uit te gaan voeren. Schneiders:

centrum kwaliteitsniveau A konden realiseren.” De wet voor

“Het was voor ons echter niet haalbaar om deze hectares erbij

het verbod op chemische onkruidbestrijding werd op 31 maart

te nemen. We hebben toen contact gezocht met een aanne-

2016 van kracht. Kort daarna vroeg Heerlen Rd4 aan de slag te

mer uit de regio. De aansturing vindt op vrijwel dezelfde wijze

gaan met de werkwijze uit het voorstel. Schneiders: “Meteen

plaats. Zijn machines zijn ook voorzien van de datalogging-

in april zijn we begonnen met de opstart. Vanaf dat moment

units.” Sinds vorig jaar neemt Rd4 ook in de gemeente Nuth en

werken we in Heerlen voor de onkruidbeheersing op basis

Simpelveld de straatreiniging en onkruidbeheersing op schouw

van schouw.” Eén van de veegmachinisten werd opgeleid tot

voor zijn rekening. Voor Nuth kwam hier bovendien het on-

schouwer. Een externe adviseur begeleidde het traject.

kruidbeheer en reinigen van de verhardingen op de sportvelden en begraafplaatsen bij. Schneiders: “In totaal betreft het

TABLETS

nu ongeveer 425 hectare waarvoor we de onkruidbeheersing

Rd4 benaderde Jewel dat webapplicaties en navigatie-apps

en reiniging op schouw aanpakken.”

voor afvalinzameling, gladheidbestrijding en het beheer van de openbare ruimte ontwikkelt. Schneiders: “We maken gebruik

LOKALE POLITIEK

van de eerste release van Jewel Taken voor het plannen van

De werkwijze trekt de aandacht van reinigingsbedrijven elders

de werkgangen. Al onze machines zijn hiervoor van een tablet

in het land. Met de nieuwe aanpak realiseert Rd4 hetzelfde

voorzien.” Onno Cijffers, directeur van Jewel, vertelt over het gebruik van de software: “Vroeger kon een

gemeente

volstaan

met twee keer rondgaan met de gifspuit. De ingewikkeldere methodes die nu

worden

gehanteerd,

vereisen een goede aansturing. Met de software kan de chauffeur van de machine op zijn tablet zien wat nodig is voor onkruidbeheersing op bepaalde plekken.” Schneiders vult aan: “We zetten methodes heel doelgericht in en gaan alleen met machines naar plekken waar het nodig is.” Alle machines zijn voorzien van dataloggingunits. Cijffers: “Hiermee

De chauffeur van de machine kan op zijn tablet zien wat nodig is voor onkruidbeheersing op bepaalde plekken.

GRAM #1 februari 2018 | 9

kwaliteitsbeeld als met de oude werkwijze met chemische on-

den gehouden voor alle politici en ambtenaren die met de

kruidbestrijding. Dit resultaat hangt echter niet alleen samen

openbare ruimte te maken hebben. Aan de hand van foto’s

met het werken op basis van schouw. Schneiders: “Commu-

en voorbeelden lieten we zien wat de kwaliteitseisen zijn die

nicatie speelt hierbij een grote rol. Ik ben een voorstander

met de gemeente zijn afgesproken en wat dus onze opdracht

van een open communicatiestructuur. Toen ik projectleider

is. Dit heeft geholpen bij het kweken van bewustwording en

was in 2016 en 2017 heb ik sterk de nadruk gelegd op com-

begrip.”

municatie en samenwerking met de opdrachtgever.” Tijdens de uitvoering van het project doken er voortduren nieuwe

De projectmatige aanpak, de werkwijze op basis van schouw,

problemen op. Deze hadden betrekking op machines, perso-

doelgerichte bestrijding, de open communicatiestructuur en de

neel, de planning en de weersomstandigheden. Schneiders:

doe-mentaliteit vormen de kern van het succes, vat Schneiders

“We hebben alle knelpunten vrijwel meteen gedeeld met de

samen. “De resultaten van het werken op basis van schouw

opdrachtgevers. Hierdoor werden het gezamenlijke proble-

zijn goed, maar de realiteit is wel dat de kosten fors hoger zijn

men en creëerden we begrip. Vervolgens zorgden we voor

dan voor chemische onkruidbestrijding.” In de aansturing van

een snelle en duidelijke terugkoppeling van de gekozen op-

de combinatie van vegen en onkruidbestrijding op verharding

lossing. Dat is in bijna alle gevallen gelukt.” Schneiders vindt

is nog winst te behalen, denkt Cijffers. “Als het groeizaam weer

het belangrijk om niet te lang bij zaken stil te staan of in de

is, is het moeilijker om het onkruid te bestrijden. Van tevoren

verdediging te schieten. Hierover zegt hij: “Het is een kwestie

moet je goed bedenken wat je moet doen om straks te voorko-

van aanpakken. Excusez le mot, maar ik hanteer daarbij het

men dat er onkruid ontstaat. Daar is nog een kwaliteitsslag in

principe: ‘niet lullen, maar doen.’” In sommige situaties is de

te maken en dat scheelt in de kosten. Maar ook de juiste inzet

Limburgse ‘ons kent ons-mentaliteit’ wellicht een voordeel,

van machines speelt een rol.” Rd4 heeft nog een nieuwe pilot

denkt hij. “Zo zijn onze machines afkomstig van een regio-

in de pijplijn. Schneiders: “Het veegbeleid beïnvloedt de ver-

nale leverancier waar we vaak zaken mee doen. Als wij een

ontreiniging in de kolken. We gaan daarom onkruidbeheersing,

probleem met een machine hebben, pakken zij het vrijwel di-

vegen en kolkenreiniging op elkaar afstemmen. Dan spreek je

rect op.” Verder noemt hij het belang van betrokkenheid van

echt van integrale dienstverlening. Hier ligt nog een mogelijk-

de lokale politiek. “Beleving houdt voor iedereen wat anders

heid om geld te besparen en de kwaliteit te verbeteren. Bin-

in. Voordat we van start gingen, hebben we presentatieavon-

nenkort starten we hiervoor met een proef.”

10 | GRAM 1-2Li_190x130.indd 1

#1 februari 2018

21-7000-2972-1 GRAM 2018-februari

18-01-18 09:40

KABINET ROEPT ALLE GEMEENTEN OP TOT DEELNAME AAN BENCHMARK HUISHOUDELIJK AFVAL 2018 TEKST ISMAEL MORALES BEELD HOLLANDSE HOOGTE TWEEDE KAMERMOTIE In het jaar 2018 streven de partijen verenigd in VANG-HHA (VNG, I&W, NVRD en RWS) naar een zo breed mogelijk gemeentelijke deelname aan de Benchmark Huishoudelijk Afval om optimaal te kunnen leren richting ‘2020’ (en verder!). Dit mede naar aanleiding van een in juli 2017 aangenomen Tweede Kamermotie, waarin alle gemeenten worden opgeroepen tot benchmarkdeelname. De benchmark, al enkele jaren een formeel onderdeel van het VANG-programma, heeft zich ontwikkeld tot een krachtig stuur- en leerinstrument voor het gemeentelijk afvalbeheer. Er is inmiddels een vaste schare van ongeveer 150 gemeenten en bedrijven dat er gebruik van maakt.

bekend en eenduidig zijn. Een bredere deelname maakt een betere effect-analyse mogelijk.

BUITENKANS! Een land brede deelname is een buitenkans voor gemeenten.

Er zijn veel gemeenten die nog nooit hebben meegedaan en er veel baat bij kunnen hebben. Over twee jaar moeten de VANGdoelen gerealiseerd zijn. Veel gemeenten zitten nog ver van de 100 kg restafval per persoon per jaar vandaan en moeten dus nog heel wat werk verzetten. Bij het maken van nieuw beleid kan de benchmark zeer ondersteunend zijn. Er zijn diverse voorbeelden van gemeenten die binnen een jaar de hoeveelheid restafval met zo’n 40% hebben gereduceerd en nu voldoen aan de 2020-doelstelling.

VERGELIJKEN EN BEST PRACTICES De benchmark is een combinatie van vergelijking en uitwisseling van best practices. Het een versterkt het ander. Eén van de succesfactoren is dat gemeenten tijdens workshops van elkaar leren hoe het afvalbeheer kan worden verbeterd. Geprobeerd wordt de workshops zo goed mogelijk te faciliteren. Niet zo zeer door de oplossingen kant en klaar aan te bieden, maar door te ondersteunen bij het zelf-analyseren van de verschillen en het genereren van verbeteropties.

MEER INZICHT Een brede deelname is ook een buitenkans voor het gemeentelijk afvalbeheer in het algemeen. Er is in Nederland volop ruimte voor lokale oplossingen en innovaties, maar dit maakt het voor beleidsmedewerkers niet altijd even makkelijk om inzicht te krijgen in de (kosten-) effectiviteit van alle verschillende maatregelen en inzamelsystemen. De wereld van het afval is voortdurend in beweging en grip houden op best practices van anderen is dan essentieel. Veel gemeenten zijn de laatste jaren zo druk met het implementeren van nieuw beleid dat niet altijd alle maatregelen ook direct goed zichtbaar zijn in de benchmark, terwijl dat voor gemeenten essentiële informatie is. Een standaardoplossing of maatregel bestaat niet, geen gemeente is hetzelfde, maar het helpt als van enkele belangrijke opties in ieder geval de effecten

BESTUURLIJK DRAAGVLAK Een goed gefundeerd inzicht in maatregelen en systemen helpt niet alleen beleidsmedewerkers maar geeft ook een steuntje in de rug bij het krijgen en houden van bestuurlijk (en publiek) draagvlak voor nieuw beleid. Daarbovenop wordt in de benchmark jaarlijks aandacht besteed aan juist deze bestuurlijke component van nieuwe maatregelen: bestuurders worden gevraagd toe te lichten hoe zij zelf hebben gezocht naar politiek en publiek draagvlak voor maatregelen.

SPEERPUNTEN 2018: ‘LIGHT’ EN ‘REGIO’ Veel gemeenten en inzamelbedrijven hebben inmiddels gehoor gegeven aan de oproep van de Kamer en de VANG-partners. Daarnaast zijn er veel regionale verbanden die interesse tonen in een gezamenlijk benchmark-traject met een aanvullende regiobijeenkomst en rapportage. Ook is er in 2018 een light-pakket, vooral voor kleinere gemeenten die de afgelopen jaren vanwege capaciteitsproblemen niet hebben deelgenomen aan de benchmark.

Het light-pakket biedt de voordelen van volwaardige deelname aan rapportages en bijeenkomsten, maar dan met een kleinere tijdsinvestering.

MEER WETEN OF AANMELDEN? Voor informatie of aanmelding, kijk op www.bmha.nl of neem contact op met Folkert Starreveld, tel. 010-2600029 of Ismael Morales, tel.088-3770024.

GRAM #1 februari 2018 | 11

RESULTATEN PILOT SCHOON BELONEN BEMOEDIGEND In zo’n zeventig gemeenten waren de resultaten van de pilot Schoon Belonen goed te zien.

Het leverde minder zwerfafval op in de directe omgeving van de actieve scholen, sportclubs en andere maatschappelijke organisaties. De totale buit bedroeg bijna 20.000 volle vuilniszakken. Echter, op landelijk niveau is een effect van de pilot niet aangetoond.

TEKST HETTY DEKKERS BEELD NEDERLAND SCHOON

D

e pilot Schoon Belonen is twee jaar geleden opgestart door het Afvalfonds Verpakkingen, VNG en Natuur & Milieu. “Dat is natuurlijk al een onalledaagse combinatie”, benadrukt projectleider Kees Kerstens van Schoon Belonen. “Ze hebben het project samen uitgevoerd en dat bleek bijzonder constructief.

Ze versterkten elkaar.”

Zo’n zeventig gemeenten deden actief mee aan Schoon Belonen. Ze benaderden zelf allerlei maatschappelijke organisaties in hun gemeente, zoals scholen, sportclubs, buurthuizen, scoutingverenigingen en kerken, om te vragen of die het zwerfafval rond hun eigen terrein aan wilden pakken. Ook werden de verenigingen

12 | GRAM #1 februari 2018

uitgedaagd om meer verpakkingsafval te scheiden binnen hun eigen organisatie.

Kerstens: “Gemeenten mochten zelf bedenken hoe ze de maatschappelijke organisaties wilden belonen of motiveren.

Dat leverde vaak creatieve oplossingen op, zoals een oplopende geldelijke beloning voor het opruimen van zwerfafval in stralen rondom het voetbalveld of de basisschool. Hielden ze de omgeving schoon binnen een kleine straal dan kregen ze minder geld dan wanneer ze een grotere straal meepakten. Ook combinaties zagen we, zoals ‘je krijgt 2 euro per volle vuilniszak, maar dat bedrag verdubbelen we als je ook een actie op zwerfafval bedenkt en uitvoert’. Zo werden de maatschappelijke organisaties op alle mogelijke manieren

geprikkeld zo veel mogelijk zwerfafval op te ruimen en flesjes en blikjes te scheiden bij hun club. Je zag ook schoolklassen die een deel van het park schoon hielden, er kwam echt van alles voorbij in de programma’s.”

ANIMO De resultaten van de pilot zijn volgens Kerstens bemoedigend te noemen. “Rijkswaterstaat heeft als onafhankelijke partij de pilot gemonitord. Daaruit bleek een gemeten effect van Schoon Belonen op zwerfafval in de directe omgeving van de meest actieve maatschappelijke organisaties. Op landelijk niveau is een effect van Schoon Belonen op basis van de huidige meetresultaten niet aangetoond.”

FEITJES & WEETJES OVER DE PILOT SCHOON BELONEN - Gedurende de twee jaar dat de pilot liep, van begin 2016 tot eind 2017, steeg het aantal deelnemende maatschappelijke organisaties tot 680. Scholen vormden hiervan ruim de helft, 30% werd gevormd door sportclubs en de overige 20% waren organisaties als scouting, buurthuizen, kerken en kinderboerderijen.

- De toe- of afname van zwerfafval in pilotgemeenten blijkt vergelijkbaar met het beeld in de landelijke monitoring zwerfafval. Op landelijk niveau is een effect van Schoon Belonen op basis van de huidige meetresultaten niet aangetoond. In de directe omgeving van de meest actieve maatschappelijke organisaties is wel een effect aangetoond.

- Naar schatting zijn in totaal zo’n 170.000

kinderen en volwassenen lid van de actieve maatschappelijke organisaties. Ongeveer een kwart van de bewoners van pilotgemeenten geeft aan iets gemerkt te hebben van de acties. De maatschappelijke betrokkenheid was dus groot. Het betrekken van scholen ging relatief eenvoudig terwijl het betrekken van (sport)verenigingen in veel gemeenten meer inspanning vroeg.

- Door de grote vrijheid voor gemeenten in de inrichting van de pilot zijn er veel verschillende varianten voor belonen toegepast. Zowel financieel als in natura, zowel voor afvalscheiding als voor zwerfafvalbestrijding.

In totaal geven pilotgemeenten aan meer dan 170.000 euro aan beloningen te hebben uitgekeerd aan de maatschappelijke organisaties.

- Pilotgemeenten kozen voor aansluiting bij de bestaande afvalinzameling in de gemeente. Het ingezamelde pmd-materiaal is gerecycled met de pmd-stroom vanuit huishoudens. De apart ingezamelde flesjes en blikjes zijn rechtstreeks verwerkt bij recyclers. Gemeenten geven aan gemiddeld 0,15-0,2 FTE in te hebben gezet voor organisatie van de pilot.

- De wet- en regelgeving omtrent vennootschapsbelasting en de manier waarop volgens de wet bedrijfs- en huishoudelijk afval gescheiden zijn, zorgt voor aarzelingen bij gemeenten. Meer duidelijkheid en landelijke ondersteuning op dit gebied zou bevorderlijk zijn voor de continuïteit van een pilot als Schoon Belonen.

basisscholen en scoutinggroepen, omdat die relatief makkelijk te mobiliseren zijn.

Het betrekken van (sport)verenigingen vraagt in veel gemeenten meer inspanning. Ook voor de gebieden die niet in de directe omgeving van maatschappelijke organisaties liggen, moet nog een oplossing bedacht worden. Hoe dan ook hebben we met Schoon Belonen een hoop kinderen bereikt en als je die zover krijgt dat iets oprapen normaal is, net als afval scheiden op school én thuis, dan is dat heel waardevol.” Maar het is de vraag of het zover komt. Kerstens: “De initiatiefnemers hebben een brief met de resultaten gestuurd naar de staatssecretaris. Als het goed is, wordt het project Schoon Belonen 15 maart besproken in de Tweede Kamer, als onderdeel van een groter debat over zwerfafval en recycling.

Daarnaast zijn er in totaal 19.600 grote vuilniszakken met zwerfafval, blikjes en flesjes ingezameld. Door zo’n 700 maatschappelijke organisaties, verdeeld over zeventig gemeenten. Volgens Kerstens was het opvallend dat zoveel gemeenten graag mee wilden doen aan de 2-jarige pilot. “Dat maak je niet snel mee”, lacht de projectleider. “Maar je moet bedenken dat zwerfafval een complex probleem is. Het geeft hoge irritatie bij de burger en veel gemeenten wilden dus maar wat graag meewerken aan een extra instrument in

de aanpak, zeker als dit gecombineerd wordt met meer afvalscheiding in de gemeente. Ze waren echt opvallend enthousiast, toen we twee jaar geleden bij ze aanklopten.”

Hoewel Schoon Belonen op lokaal niveau dus effect heeft gehad, is het toch de vraag hoe het nu verder moet. “Volgens de initiatiefnemers geven de resultaten van de pilot aanknopingspunten om elementen van Schoon Belonen onderdeel te maken van de brede landelijke aanpak van zwerfafval. Bijvoorbeeld met de

PROGRAMMA SCHOON BELONEN Na de pilot wordt Schoon Belonen nu een structureel programma binnen NederlandSchoon. Gemeenten kunnen hun interesse in deelname met een e-mail naar schoonbelonen@supportervanschoon.nl kenbaar maken. Het programma gericht op de aanpak van zwerfafval focust op educatie, gedragsverandering en bewustwording. De verbinding tussen het programma, het maatwerk voor de gemeenten en het enthousiasmeren van lokale maatschappelijke deelnemers zal worden gestimuleerd.

GRAM #1 februari 2018 | 13

MAAK WERK VAN SCH In het winterse weer is het nog niet goed voor te stellen, maar over een paar maanden start het evenementenseizoen. Dat zorgt voor een hoop levendigheid, maar ook voor veel zwerfafval. Wat kunnen gemeenten zelf doen om evenementen schoner te krijgen?

TEKST SHARON BUYS, RIJKSWATERSTAAT BEELD RIJKSWATERSTAAT

E

venementen zetten gemeenten positief op de kaart. Bewoners willen wonen in een stad of dorp waar wat te doen en beleven valt en het is goed voor de lokale economie. Het wordt een zorg als evenementen vooral overlast veroorzaken, waaronder troep in de buitenruimte. Uit onderzoek blijkt dat 80% van de bezoekers een schoon evenement op prijs stelt. Ook voor organisatoren en omwonenden is het fijn. Schoon draagt bij aan het imago van een evenement, het geeft een goed gevoel en zorgt voor draagvlak in de omgeving. Het scheelt in opruimen na afloop en afval dat niet op de grond belandt is beter te recyclen. Genoeg redenen om als gemeente te investeren in samenwerking met de organisatoren en te kijken naar de sturingsmogelijkheden op schone evenementen.

14 | GRAM #1 februari 2018

DUIDELIJKE SCHOONNORM Zwerfafval is zelden een expliciet onderwerp in evenementenvergunningen en APVs. Die gaan vooral over veiligheid.

Door schooneisen wel op te nemen, wordt de norm duidelijk neergezet: evenementen moeten niet alleen veilig maar ook schoon zijn. Een bepaling kan bijvoorbeeld zijn dat er minimaal zoveel afvalbakken in de buurt van een horecapunt staan. Een stap verder is om statiegeldbekers te verplichten zoals Amsterdam en Deventer doen. In de nota Trots op dEVENEMENTEN verwoordt Deventer de ambitie om evenementen over drie jaar zwerfafvalvrij te krijgen. Met diverse partijen is afgesproken dat bij grote evenementen in het centrum wordt gewerkt met schoondraaiboeken. Daarin staat bijvoorbeeld hoeveel afvalbakken geplaatst worden, waar ze staan, hoe en wanneer

er wordt opgeruimd en wat er aan communicatie gebeurt. Een mooi instrument om schoonafspraken te maken over de rol van organisator en gemeente. Een schoondraaiboek of -plan kan ook verplicht worden in de evenementenvergunning zoals Amsterdam en Rotterdam doen. Het werkt het beste als het gezamenlijk wordt opgesteld.

OVERLEG OP TIJD MET ORGANISATOREN Pas contact zoeken met organisatoren als zij een vergunning aanvragen, is een gemiste kans. Ga liever ruim van tevoren met ze in gesprek om afspraken te maken over de ‘schone‘ kant van het evenement.

In de evenementen overleggen zou naast veiligheid meer aandacht mogen uitgaan naar schoon en duurzaamheid. Het is ook een idee om een apart overleg over duurzaamheid te organiseren. Naast reiniging en handhaving, zijn leveranciers van bijvoorbeeld drank en het sanitair interessante partijen aan tafel. Zij kunnen wellicht wat met hun producten doen. Organisatoren van kleinere evenementen kunnen gezamenlijk uitgenodigd worden voor een overleg over het ‘verschonen‘ en verduurzamen van hun evenement.

Bij een gezamenlijke aanpak met meerdere organisatoren in een gemeente, kan de hulp ingeroepen worden van organisaties als Green Events en Trash Prevent Company.

ONE EVENEMENTEN SCHOON HOUDT SCHOON Belangrijk is om niet alleen te focussen op het schoonmaken na afloop van een evenement, maar ook te kijken naar het schoonhouden tijdens het evenement. Bezoekers gedragen zich immers schoner als het al schoon is. Zo hebben de vijf Brabantse Kempengemeenten samen een aantal afvaleilanden aangeschaft die van evenement naar evenement gaan. Bezoekers kunnen zo hun afval scheiden. Een mooi voorbeeld van hoe je als gemeente schone evenementen concreet kunt faciliteren. Dat kan ook door het uitlenen van grijpers, hesjes en handschoenen en het inzetten een schoon promotieteam. Gemeente Rotterdam zorgt tijdens de drukke Wereldhavendagen voor afvaleilanden en een promotieteam.

Uit een klein gedragsonderzoek op dit evenement bleek dat de inrichting van het evenementengebied van belang is. De afvalbakken moeten op logische en zichtbare plekken langs de looproutes staan en in een trits van drie afvalstromen is het slim om restafval als eerste te plaatsen.

Communicatie werkt het best met helder en gemakkelijke boodschappen omdat bezoekers zich niet druk maken over afval op een evenement. Pijlen en iconen werken goed en de borden kunnen het beste hoog boven de menigte uitsteken.

Verder is voor gedrag bepalend om bij afvalscheiding kleuren consequent en goed zichtbaar toe te passen voor iconen, pijlen, stickers, bakken en zakken.

Naast deze praktische tips kunnen organisatoren met een paar maatregelen hun evenement behoorlijk schoner krijgen.

Denk aan het plaatsen van voldoende afvalbakken en peukenvoorzieningen langs overzichtelijke looproutes, maximaal 30 tot 50 meter ertussen, en bij horecapunten.

Platte vlakken, tonnen, emmers en dergelijke nodigt uit om afval op achter te laten, dus die kunnen beter vermeden worden.

Afvalbakken moeten verder voldoende

capaciteit hebben (en op tijd geleegd).

Ook buiten het evenemententerrein op de aanlooproutes en parkeerterreinen zijn afvalbakken nodig. Schoon houdt schoon geldt ook voor evenementen. Tijdens het evenement zichtbaar schoonmaken werkt positief op ons gedrag en onze beleving.

Afspraken over wanneer er wordt schoongemaakt en wat er van standhouders wordt verwacht, passen prima in een schoonplan.

Bijvoorbeeld een afspraak over hoeveel afvalbakken de standhouders minimaal plaatsen en de regel dat zij de aan-en afvoerroutes schoon opleveren.

VERSTERK DE COMMUNICATIE Het is krachtig als organisatoren de schone of groene boodschap onderdeel maken van de evenementenmarketing. Bijvoorbeeld door bij het logo te laten zien dat ze Supporter van Schoon zijn of een ander ambassadeurschap. Dit logo vaak terugzien werkt normactiverend. Gemeenten kunnen de schoonboodschap versterken door via eigen kanalen het schoonaspect van het evenement te communiceren. Een krachtige beïnvloedingstechniek is om bezoekers minimaal één keer expliciet en

liefst publiekelijk te laten beloven mee te werken aan een schoon evenement. Daar houden mensen zich doorgaans aan. Limburgers Mooiste liet deelnemers daarom tekenen voor een schoon evenement .

Kleine zetjes en subtiele prikkels stimuleren schoon gedrag. Bijvoorbeeld door de schoonboodschap overal te laten terugkomen (parkeerterrein, bakken, bekers, toiletten, podiumscherm etc.) en te werken met pijlen richting de afvalbakken.

Voor de communicatieboodschappen is verder van belang dat het helder is en een handelingsperspectief bevat: Help je mee het evenement schoon te houden? Gooi je afval in de bak, bedankt!

MEER INFORMATIE Op kenniswijzerzwerfafval.nl vindt u een toolkit, handreiking, tips en checklist voor schone evenementen en een verkenning naar de mogelijkheden om via evenementenvergunningen en APVs de aanpak van zwerfafval te borgen. Kijk voor meer tips ook eens het filmpje op: www. nederlandschoon.nl/wat-jij-kan-doen/ video-tips-schoon-evenement

GRAM #1 februari 2018 | 15

RAAMOVEREENKOMST VERPAKKINGEN DEEL 4

NIEUWE ROL VOOR KIDV TEKST RENÉ DIDDE BEELD HOLLANDSE HOOGTE E.A.

De tussentijdse evaluatie van de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013 – 2022 biedt kansen om positieve ontwikkelingen extra te stimuleren en negatieve trends om te buigen. Na de NVRD en het Afvalfonds Verpakkingen in de voorgaande edities van GRAM, geeft het Kennis Instituut Duurzaam Verpakken (KIDV) nu haar visie.

“E

r is veel meer rust en vertrouwen tussen de spelers in de keten van de verpakkingen.

Producenten en importeurs, verpakkende industrie, supermarkten en gemeenten werken beter samen dan tien jaar geleden”. Hester Klein Lankhorst, directeur van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) hoeft niet lang na te denken over de vraag naar de grootste verworvenheid van bijna tien jaar functioneren van de Raamovereenkomst Verpakkingen.

Nederland begon pas na 2008 met de inzameling, scheiding en hergebruik van de tonnen kunststof verpakkingen die in het huishoudelijk afval zitten. Amper tien jaar later wordt al meer dan helft uit de verbrandingsoven gered om op de een of andere manier te worden hergebruikt. “Dat is gewoon een heel goed resultaat”, oordeelt Klein Lankhorst. “Nederland is koploper in Europa. Iedereen is altijd zo enthousi-

ast over de recycling van plastic in België.

Maar zij kijken intussen naar ons.”

Er zijn ook ontwikkelingen die minder goed gaan. “De kwaliteit van het ingezamelde kunststof moet omhoog en de afzet moet verbeterd”, vindt ook Klein Lankhorst. Het is begrijpelijk dat de aandacht voor de kwaliteit van het ingezameld spul juist nu opkomt. “We hebben tijd nodig gehad om mensen met scheiden van kunststofverpakkingsafval vertrouwd te maken, met inzameldiensten en sorteerders ervaring op te doen en volume op te bouwen. Nu komt het erop aan om de kwaliteit te verbeteren. De hoge hergebruikcijfers voor glas en voor papier waren er ook niet meteen na introductie van de eerste glasbakken en papiercontainers.”

Hoewel ze vindt dat er terecht flink wordt ingezet op hoogwaardig hergebruik van verpakkingsafval, moeten we ook realistisch zijn, aldus Klein Lankhorst. “Een

PET-tray als PET-tray recyclen is een nobel doel, maar er zitten hoge hygiënische eisen aan voedseltoepassingen.

We moeten ons daarom niet alleen richten op de premier league, maar ook op sectoren waar veel volume kan worden weggezet.” Ze denkt daarbij aan de bouw en de automobielindustrie. “Niet hoogwaardig te hergebruiken materiaal zoals de kunststofmix kan prima dienen als isolatiemateriaal onder daken. Recycled PP kan dienen als auto-interieur zoals BMW bewijst”. Belangrijk daarbij is dat de secundaire kunststoffenmarkt een vraaggestuurde markt wordt. “Niet inzamelen en sorteren en dan kijken wat we er mee kunnen, maar eerst analyseren wat kansrijke afnemers zijn.”

VOOR EN DOOR BEDRIJFSLEVEN Sinds 2013 geeft Hester Klein Lankhorst leiding aan het KIDV dat door het bedrijfsleven wordt betaald en allerlei onderzoek uitzet om de verpakkingen duurzamer en

HESTER KLEIN LANKHORST “NU KOMT HET EROP AAN OM DE KWALITEIT TE VERBETEREN. DE HOGE HERGEBRUIKCIJFERS VOOR GLAS EN PAPIER WAREN ER OOK NIET METEEN NA INTRODUCTIE VAN DE EERSTE GLASBAKKEN EN PAPIERCONTAINERS.”

16 | GRAM #1 februari 2018

Het KIDV overlegt met de glasindustrie en de wijnbranche over het gebruik van lichtere wijnflessen.

Dit scheelt in de productie en in de recycling veel energie. beter herbruikbaar te krijgen. Het KIDV werkte met een bestuur waarin zowel de Rijksoverheid, het verpakkende bedrijfsleven en gemeenten vertegenwoordigd waren. Klein Lankhorst: “De drie partijen vinden dat het KIDV de afgelopen vijf jaar veel kennis heeft opgebouwd en een waardevolle bijdrage heeft geleverd aan het verduurzamen van verpakkingen. Tegelijkertijd concludeerde het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) eind 2017 dat het vanuit de rol als wetgever en toezichthouder, niet passend is dat vertegenwoordigers van de Rijksoverheid zitting nemen in het bestuur van het KIDV. Dit is voor de VNG aanleiding om eveneens uit het bestuur te stappen.”

Klein Lankhorst: “We zijn nu een kennisinstituut voor én door het bedrijfsleven, omdat we daar de meeste meerwaarde kunnen leveren. We zien – ook door het aantal vragen van bedrijven aan het KIDV - dat de groeiende aandacht voor duurzaam verpakken, samengaat met een groeiende behoefte aan factbased kennis.” Het KIDV gaat individuele bedrijven meer ondersteunen met praktische informatie en advies op maat. Klein Lankhorst:

“Dat doen we op basis van onderzoek en best cases uit de verpakkingsketen. We gaan meer de boer op. Van de bakker om de hoek tot de grote supermarktketen. En als een verpakking van een multilayer naar een enkele laag met minder samengesteld materiaal kan, sporen we bedrijven aan met ‘doen!’”.

Het KIDV gaat ook door met het ondersteunen van branches bij het opstellen van brancheverduurzamingsplannen.

Klein Lankhorst: “We zullen branches uitnodigen om plannen op te stellen voor de periode 2018 – 2022. Ook stellen we een monitoringsrapportage op van de resultaten van de eerste ronde brancheverduurzamingsplannen.” Klein Lankhorst hoort wel commentaar op de niet ‘maximaal haalbare’ doelen voor preventie en recycling in de brancheverduurzamingsplannen. “Dat klopt. We willen de achterblijvers in de branche aanspreken en zo het gemiddelde van de hele branche verbeteren.” Ze wijst erop dat een wetenschappelijke toetsingscommissie toeziet op het vaststellen van de ‘hoogst haalbare doelen’ voor het verpakkende bedrijfsleven. “De toetsingscommissie bestaat uit wetenschappers van

vijf universiteiten en kennisinstellingen, zoals Wageningen University & Research, TNO, Universiteit Twente en mensen als Jacqueline Cramer.

Toch is het opmerkelijk dat ook bij grote verpakkende bedrijven nog veel kennis ontbreekt over de recyclingmogelijkheden. “Ook daar is het een komen en gaan van mensen”, verklaart ze. “Zelfs een bedrijf als Unilever heeft pas sinds vorig jaar de ambities voor verduurzaming van kunststofverpakkingen geconcretiseerd.

Wij proberen bedrijven te helpen met opleidingen, programma’s voor Design for Recycling, verdiepingsbijeenkomsten en een Wikipedia voor verpakkingen wat technisch wel en niet mogelijk is. En vergeet niet dat er technologisch veel in ontwikkeling is. De zwarte plastic schaaltjes en bakjes worden nu wel degelijk door sommige infraroodscheiders herkend.”

LICHTERE WIJNFLESSEN Bij de evaluatie van de Raamovereenkomst zal het KIDV inbrengen dat het kennisniveau van het bedrijfsleven en de kwaliteit van het recyclingsmateriaal verder moet verbeteren. Maar Hester

GRAM #1 februari 2018 | 17

Klein Lankhorst wil ook benadrukken wat wel goed gaat, ook in andere ketens die al veel meer gesloten zijn. “We overleggen met de glasindustrie en de wijnbranche over het gebruik van lichtere wijnflessen, wat in de productie en in de recycling veel energie scheelt. In de papierindustrie wordt gewerkt om de vervuiling van gerecycled karton door minerale oliën als Mosh en Moah tegen te gaan en te voorkomen dat het in de macaroni terecht komt.”

De burger behoort niet direct tot de doelgroep van het KIDV, al is de organisatie wel initiatiefnemer in het Meldpunt Verpakkingen (in samenwerking met Milieu Centraal) en werkt het mee aan de Weggooiwijzer. Eerlijke en open communicatie naar de burger is een vereiste, zegt Klein Lankhorst. “Als blijkt dat door verbetering van de kwaliteit van secundair plastic de resterende plasticmixfractie te vervuild is en moet worden verbrand, dan moeten we daar eerlijk over zijn. Het is lastig, maar het is reëel en uit te leggen.

18 | GRAM #1 februari 2018

MELDPUNT VERPAKKINGEN OP GRONDSTOFFENCONGRES Heeft u een verpakking of een vraag over een verpakking die u hoort van uw inwoners en die u niet goed kunt beantwoorden? Breng hem mee naar het Meldpunt Verpakkingen die KIDV en NVRD gezamenlijk bemannen op de informatiemarkt tijdens het Gemeentelijk Grondstoffencongres op 22 maart. Terplekke krijgt u waar mogelijk direct antwoord op uw vraag en presenteren we alle meegenomen verpakkingen.

Je moet burgers niet onderschatten.” Ook moet de branche meer uitleggen waarom bijvoorbeeld een slecht recyclebare verpakking echt nodig is om de houdbaarheid van bijvoorbeeld chips te verlengen.

De uitdaging ligt de komende tijd om ook het nu nog naar China geëxporteerde plastic afval van bedrijfsleven in Europa te hergebruiken, aldus de KIDV-directeur.

“Terecht, want we moeten gewoon onze eigen troep opruimen.”

Het bedrijfsleven zullen we er meer van moeten overtuigen dat preventie van verpakkingen een dubbele bonus betekent.

“Het is niet alleen goed voor het milieu, het scheelt ook productiekosten. Luxeproducten als fijne gezichtscrème hoeft helemaal niet in chique ogend zwaar glazenpotje of samengesteld plastic tubes.”

Het KIDV vindt ook dat de burger meer moet worden getoond wat er allemaal mogelijk is met het ingezameld plastic, bijvoorbeeld speeltoestellen op straat of bankjes in het park. “Steeds meer mensen zullen meedoen en de regels beter naleven. Vergelijk het met hondenpoep. Mensen lopen met een zakje als ze hun hond uitlaten. Daar heeft echt een sociaal-culturele omslag plaatsgevonden.”

COLUMN

NIEUWS GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN 2018

AAN DE SLAG

NVRD is gaat een folder uitbrengen met

onkruid, verpakkingen en tal van andere

bestuurlijke aandachtspunten met het

onderwerpen die spelen binnen de bran-

oog op de gemeenteraadsverkiezingen

che. Ook wordt gewerkt aan een format

komend voorjaar. De folder besteedt on-

voor een Masterclass t.b.v. (nieuwe)

der meer aandacht aan afvalsystemen,

Organised by: raadsleden. Voor meer informatie: van-

circulaire economie, zwerfafval, diftar,

derGrift@nvrd.nl

SPONSORSHIP ISWA WORLD CONGRESS

& E(WMAM) X H IisBgastheer ITIO N De Waste of Malaysia van het S PManagement O N SAssociation ORSH IP & ISWA World Congress 2018 dat plaats vindt van 22 tot en met 24 oktober in PO Kuala Lumpur in Maleisië.

E X H I B IOT PI O NR T U N I T I E S Managed by:

OPPORTUNITIES

Supported by:

Centrale thema van het congres luidt: ‘Sustainable Consumption towards Was-

te Minimization’. De organisatie roept geïnteresseerden op tot het insturen van ideeën met de zogeheten ‘call for abstracts’ via http://iswa2018.org/abstract

Een rijksbreed programma Circulaire Economie met enorme doelstellingen. Een Grondstoffenakkoord waarvoor in korte tijd vele Organised by: honderden organisaties hebben getekend.

Transitieteams die op pad worden gestuurd om in recordtempo agenda’s te maken die moeten leiden tot de daadwerkelijke transiManaged by: tie naar een circulaire economie.

Het leek een haast onmogelijke opgave maar het is gelukt. Op 15 januari zijn de transitieSupported by: agenda’s overhandigd aan de staatssecretaris en de minister. Voor de komende jaren ligt er een pad hoe we stappen kunnen maken, bijvoorbeeld op het gebied van consumptiegoederen. Ik mocht deelnemen aan het team dat deze agenda maakt. En ik moet toegeven, het was niet altijd makkelijk. Hoe voorkom je bijvoorbeeld dat het slechts een weerslag is van allerhande lobbyagenda’s?

En hoe zorg je voor echte doorbraken?

Deelonderwerpen van het congres zijn • Sluiten van stortplaatsen en zwerfafval

onder meer: • Energieterugwinning en biologisch afval

• Duurzame

• Gevaarlijk afval • Collectie, transport en recycling • Klimaatverandering & stortplaatsen • Circulaire economie

op zee consumptie

en afvalma-

nagement in ontwikkelingslanden • Technologische innovatie in afvalbeheer

IN MEMORIAM

Helaas heeft ons het bericht bereikt dat oudbestuurs- en erelid Aat Hoek op 23 januari jl. is overleden. Aat heeft zich jarenlang met hart en ziel voor de NVRD ingezet. Wij wensen zijn familie veel sterkte.

1

Ik ben blij met het eindproduct. Met de leidende principes die we beschrijven (bijvoorbeeld een balans tussen economie, ecologie en sociale impact) kunnen goede afwegingen worden gemaakt. Er staan acties in die echt zullen bijdragen. Acties die altijd wel iemand pijn doen (soms ook ons), maar uiteindelijk ons als maatschappij een stap dichter bij een circulaire economie brengen.

De rijksoverheid gaat zich nu op het stuk beraden. Maar wat mij betreft gaan wij gewoon al aan de slag met een aantal acties. Zo wordt opgeroepen om te komen tot een innovatieagenda van producenten, inzamelaars en 1 verwerkers van kunststof.

Precies waartoe wij hebben opgeroepen naar aanleiding van ons WUR onderzoek waaruit onder meer bleek dat 28% van de verpakkingen überhaupt niet recyclebaar is. Ik ben benieuwd wat u van de agenda vindt en met welk actiepunt u direct aan de slag wilt gaan. Laat u het weten?

Olaf Prinsen GRAM #1 februari 2018 | 19

KATE RAWORTH MAAKT FURORE MET HAAR ‘DONUT ECONOMIE’

ZOETIGHEID MET EEN CIRCULAIR RANDJE Ter gelegenheid van de Nederlandse vertaling van haar bestseller ‘Doughnut Economics’ maakte Kate Raworth onlangs een tournee door ons land. De Oxford-econome pleit voor een radicale omslag naar een ‘regeneratief’ economisch systeem, waarin duurzaamheid en circulaire ketens een hoofdrol spelen. "Elke transformatie begint met kleine druppels."

TEKST PIETER VAN DEN BRAND BEELD LEO GARBUTT

Een nieuw economisch model verpakken als de bekende zoete

mogen vragen. Alle hens aan dek tegen de klimaatverandering

cirkelvormige lekkernij met een gat in het midden spreekt tot de

en de grondstoffenschaarste. “We hebben geen tijd te verliezen”,

verbeelding. Tel daarbij op de actuele aandacht voor grondstof-

zegt Raworth, maar moeten voorgoed afscheid nemen van fos-

fenschaarste en klimaatverandering en een recept voor succes

siele grondstoffen, extra investeren in duurzame energie en in

gloort. Zo moet het gegaan zijn met de Britse econome Kate Ra-

een efficiënte en hoogwaardige kringloopeconomie.

worth en haar boek ‘Doughnut Economics’. In een uitverkocht jazzcafé Paradox in Tilburg (entreeprijs: 3 euro) zet de Oxford-

Na haar door het Academic Forum van de Universiteit van Tilburg

onderzoekster medio januari met krachtige retoriek tal van grote

georganiseerde optreden krijgt Raworth een daverend applaus

economische namen uit de historie bij het oud vuil. Hun economi-

van een joelend en fluitend publiek. Daarna is het dringen bij

sche theorieën deden het in de opbouwjaren na de Tweede We-

het van hoge stapels boeken voorziene tafeltje van de plaatse-

reldoorlog prima, maar de wereld zit

lijke boekhandel. Na de geanimeerde

aan zijn sociale en ecologische gren-

signeersessie is er tijd om wat vra-

zen. Niet de stijgende lijn van de economische groei is nog langer leidend.

Er moet een nieuw model komen, en dat is de donut. De donut is Raworth’s metafoor voor een economisch systeem waarin we het maximale halen uit wat we hebben en we de aarde niet langer belasten. Dus wel de zoe-

"HET HERSTEL VAN DE ECONOMIE IS DE KERN VAN HET PROBLEEM. DE VERBORGEN KANT IS DE GROEIENDE AFVALBERG."

tigheid, maar in circulaire vorm. “De economie trekt weer aan, maar de

gen te stellen. De ambities van rijk, gemeenten en bedrijfsleven om werk te maken van een circulaire economie ziet Raworth als wezenlijk onderdeel van haar donut-model. “Nu de economie weer aantrekt, zijn we blij dat we weer kunnen produceren en consumeren. Maar het herstel van de economie is de kern van het probleem. De verborgen kant is de groeiende afvalberg.

economische groei is als vanouds slecht voor milieu en klimaat

We willen dat alle producten die we kopen, mooi verpakt worden

en zorgt voor toenemende ongelijkheid tussen rijk en arm”, zegt

gepresenteerd. Maar elke keer als we iets kopen, veroorzaken we

de voormalig Oxfam-campaigner. De economie en de economi-

meer verspilling en vervuiling. We consumeren meer dan onze

sche winst moeten juist in dienst staan van de hele maatschappij.

planeet aankan. We willen dat de economie groeit, het puinrui-

Niemand mag tekort komen, en we mogen ook absoluut niet te

men is voor later. Later compenseren we de schade wel, zeggen

veel vragen van de aarde. Iedereen moet binnen de donut blijven

we dan. Maar zo werkt het niet. Het is niet logisch. Wat we doen

(waarbij de kleinste cirkel de sociale ondergrens is – geen ar-

heeft onherstelbare gevolgen. Gelukkig neemt het bewustzijn toe,

moede – en de buitenste cirkel de grens van wat we van de aarde

dat we hier iets aan moeten doen. Daar is nog veel voor nodig. De

20 | GRAM #1 februari 2018

druk op kosten in de productieketen is groot. Gelukkig zien ook de

gebruiken? Op welke materialen kunnen we ons het beste richten.

koplopers in het bedrijfsleven in dat het zo niet langer kan. Ieder-

Daar is samenwerking met de industrie onmisbaar voor. Bedrijven

een kan wat doen. Als burger kun je thuis verspilling tegengaan.

moeten worden verplicht om de data beschikbaar te stellen, die

Ik zie dat steeds meer gezinnen hier actief mee aan de slag gaan.”

nodig zijn om een structuur te creëren waarbinnen dit ecosysteem kan bestaan. Op die manier worden bedrijven zich ervan bewust

DRUPPEL

dat afval van welk proces dan ook wordt gezien als grondstof voor

Overal om haar heen ziet Raworth zoetjesaan een circulaire eco-

het volgende proces. De overheid moet weer meer gaan regule-

nomie ontstaan. “Er zijn bijvoorbeeld bedrijven die spijkerbroeken

ren, zoals China dat met succes doet. China wil naar een ecologi-

na een huurperiode omruilen voor een nieuw exemplaar en het

sche samenleving toe en verplicht bedrijven om circulair te produ-

oude recyclen. Maar het gerecyclede materiaal moet nog wel wor-

ceren. Ook moet er robuuste financiering zijn, niet alleen voor de

den vermengd met nieuw katoen. Natuurlijk is zoiets een druppel

korte termijn en eindig. Dat zal leiden tot investeringen in circulair

op de gloeiende plaat, want miljarden jeans worden nog op de

gestoelde innovaties en uiteindelijk tot baten waar iedereen in

traditionele wijze geproduceerd, gekocht en afgedankt. Maar elke

deelt en die de hele mensheid voorspoed brengen. Het ontbreekt

transformatie begint met kleine druppels. Dankzij dit soort zaad-

ons niet aan technologieën, maar aan een geschikt economisch

jes ontstaat er een nieuwe economie. Als we de werking van de

systeem, aan adequate wet- en regelgeving, aan financiering, aan

circulaire economie steeds beter in de vingers krijgen en begrij-

marktstimulering en aan businessmodellen om de mogelijkheden

pen, kunnen we hem verder ontwikkelen.”

hiervoor te scheppen.”

Wat we volgens Raworth nodig hebben, is een regeneratief eco-

Raworth vindt dat er snel een einde moet komen aan wegwerp-

systeem, waarin we grondstoffen in een industrieel netwerk gaan

producten van plastic. “We moeten zo snel mogelijk wetgeving

hergebruiken. “Zo kunnen alle fabrikanten de beschikbare grond-

invoeren, die binnen tien jaar wegwerpplastic verbiedt. Zeker zul-

stoffen hergebruiken voor hun producten en toch met elkaar

len bedrijven hier tegen gaan lobbyen en protesteren, maar na

concurreren. Ze werken samen in een netwerk van grondstoffen.

een tijdje zullen ze het accepteren en ermee aan de slag gaan. Ze

Dat is in ieders voordeel, want de materiaalkosten zullen dalen.

zullen vanzelf gaan innoveren en er een succes van maken. Laat

Iedereen heeft toegang tot deze grondstoffen, die niet opraken

kinderen opgroeien met het besef dat afval een grondstof is. Zo-

maar keer op keer in dit ecosysteem kunnen worden hergebruikt.

dat ze straks vol verbazing zullen zeggen: 'Wat, gebruikte jij een

Zo werkt de natuur ook.” In dat ecosysteem, betoogt Raworth,

flesje vroeger maar één keer en gooide je het daarna weg? Is dat

zullen overheden moeten samenwerken met bedrijven en con-

echt waar?’ Zoiets is toch eigenlijk niet te bevatten. Als we echt

sumenten. “Het is de taak van de Rijksoverheid om wetgeving te

willen, kunnen we grondstoffen steeds weer recyclen en oneindig

maken. Welke polymeren en grondstoffen gaan we bijvoorbeeld

gebruiken.”

GRAM #1 februari 2018 | 21

UNDERCOVER ALS AFVALCOACH Onderzoekster en undercover afvalcoach Linda in gesprek met bewoners.

De gemeenten Druten en Beuningen hebben in 2017 de overstap gemaakt naar omgekeerd inzamelen. Hierbij hebben zij afvalcoaches ingeschakeld. Eén van de afvalcoaches, Linda Schravendeel, deed een afstudeeronderzoek naar de effecten van de afvalcoach.

Ze onderscheidde vijf aspecten die bijdragen aan de keuze van bewoners om afval te scheiden.

En kwam erachter dat de afvalcoach veel bijdraagt aan gedragsverandering.

TEKST MARTINE BOOT BEELD GEERT TIMMER

“I

k ben zes maanden

dan ook blij dat we Linda konden inzet-

leerd, bestudeerd, vergeleken en ver-

undercover

ten als afvalcoach en onderzoeker.”

beterd zonder dat ze dit doorhadden.

gegaan

Linda: “Door gebruik van dit principe

door in de huid van afvalcoach te kruipen

Doel van het onderzoek was vaststel-

kon ik aantonen dat er een aantal as-

en

on-

len welke bijdrage de afvalcoach le-

pecten is dat bijdraagt aan het gedrag

derzoek te doen. Door echt in de wij-

vert aan het correct gebruiken van het

van bewoners. Deze aspecten wer-

ken te werken kreeg ik een schat aan

nieuwe inzamelsysteem. Hierbij is ge-

ken bij bewoners bewust en onbewust

informatie. Gecombineerd met een be-

bruik gemaakt van de theorie van het

door.”

wonersenquête kon ik goed onderbou-

Panopticon. Deze theorie van Michael

wen welk effect een afvalcoach heeft”,

Foucault is gebaseerd op het idee van

PRIKKELS

aldus Linda. Adviseur overheden bij

een koepelgevangenis met een obser-

Veel beleid speelt in op de gevoelig-

Dar Pouwel Inberg: “De afgelopen ja-

vatiepunt in het midden (het Panopti-

heid

ren hebben meerdere gemeenten in

cum). De wachter kan iedereen zien,

prikkels. Dit al dan niet gecombineerd

Nederland afvalcoaches ingezet. Deze

maar de gevangenen weten niet wan-

met maatregelen die tot meer of min-

sociale aanpak zou de afstand tussen

neer ze gezien worden. Dat leidt ertoe

der gemak leiden.

overheid en inwoner moeten verklei-

dat de gevangenen zich altijd aan de

onderzoeken blijkt ook dat dit helpt

nen. Tot nu is er weinig bekend over

regels houden. Vertaalt naar dit on-

om bewoners te sturen bij hun beslis-

het effect van afvalcoaches. We waren

derzoek: bewoners werden gecontro-

singen over afval scheiden.

tegelijkertijd

van

bewoners

voor

financiële

Uit verschillende

Met groene en gele hangers beoordelen de afvalcoaches in de gemeenten Druten en Beuningen de inhoud van de plastic containers.

Linda: “Ik noem dit altijd maar het

erg belangrijk voor het onderzoek.

wortel-en-stok principe. De wortel is

Ik merkte namelijk dat bewoners het

de beloning die bewoners kunnen ver-

belangrijk vonden om goedkeuring te

dienen bij het scheiden van afval. De

krijgen van de afvalcoach en deze er-

stok verwijst naar de betaling voor

van te verzekeren dat ze het goed de-

afval en de grotere afstand naar de

den. Meer dan eens bleek dat er een

container. Als bewoners goed hun afval

gevoel van schaamte aanwezig was

scheiden, hoeven ze minder vaak naar

als ik een bewoner confronteerde met

de container en besparen ze veel geld”.

verkeerd afvalgedrag. In mijn rol als afvalcoach kon ik hier erg goed op in-

Pouwel: “Vanuit landelijke onderzoe-

spelen.

ken is bekend dat het milieu voor bewoners een belangrijke reden is om

Door gesprekken aan te gaan met de

afval te scheiden. We waren benieuwd

bewoners informeerde Linda niet al-

of dit ook het geval was toen we om-

leen, maar kon ook het eigen afvalge-

gekeerd

introduceerden.”

drag spiegelen aan de norm die gesteld

Linda: “Het is heel belangrijk dat be-

werd. Pouwel: “Door de regelmatige

woners goed geïnformeerd zijn over

aanwezigheid van de afvalcoaches op

de recycling van afvalstromen. Ik heb

probleemlocaties merkten we dat deze

verschillende bewoners gesproken die

locaties schoner bleven. Hier gold dus

weigerden om afval te scheiden onder

het principe van het Panopticon. De

het mom van ‘alles wordt toch weer op

bewoners zijn zich ervan bewust dat

één hoop gegooid’”. Pouwel: “Dit toont

ze door de afvalcoach altijd geconfron-

wat ons betreft twee dingen aan. Be-

teerd kunnen worden met hun afvalge-

woners vinden het belangrijk wat er

drag. Alleen dit gegeven is kennelijk al

met hun afval gebeurt, en veel bewo-

genoeg om hen te beïnvloeden in hun

ners zijn nog niet goed geïnformeerd

afvalgedrag.”

inzamelen

over recycling. Daar ligt voor ons dus nog een taak.”

CONCLUSIE De effecten van de afvalcoach bleken

Uit de interviews werd ook duidelijk

het sterkst te zijn door het face-to-fa-

dat sommige bewoners niet goed geïn-

ce contact. De resultaten laten zien dat

formeerd waren over het nieuwe sys-

bewoners hun afval scheiden omdat

teem. De informatie had hun niet goed

dit de norm is. Ze willen niet betrapt

bereikt. Linda: “Voor deze mensen had

worden terwijl ze afwijken van deze

ik echt meerwaarde. Ik ging bij men-

norm. Bewoners gaven ook aan dat

sen thuis langs en gaf verdere uitleg.

ze zich beschaamd voelden wanneer

Mensen voelden zich gehoord en be-

ze er door een afvalcoach op gewezen

grepen beter wat van hen verwacht

werden dat ze het beleid niet goed uit-

werd”.

voerden. De afvalcoaches werden gezien als een autoritair figuur, wat deels

STATUS EN ZELFBEELD

veroorzaakt werd door de gele Dar-

Linda was vooral veel op straat te vin-

jas die de afvalcoaches droegen. Door

den. “Ik ging bijvoorbeeld een tijdje

deze status konden de afvalcoaches

‘posten’ bij een ondergrondse contai-

makkelijk inspelen op de gevoelens

ner om bezoekers te vragen of ze het

van trots en schaamte bij bewoners.

systeem van afval scheiden snapten.

In dit onderzoek is er een directe vorm

Vaak waren bewoners blij verrast en

van het Panopticon ontdekt, waarbij

vonden ze het leuk hun ervaringen te

face-to-face contact centraal staat.

CONTAINERHANGERS In de gemeenten Druten en Beuningen hebben de afvalcoaches een zogeheten hangeractie uitgevoerd. Hierbij worden de plasticcontainers gecontroleerd op de ochtend van de aanbieddag. Alle containers met goed gescheiden afval kregen een groene hanger met een compliment van de afvalcoach. Alle vervuilde containers kregen een gele hanger met uitleg wat er mis was, en werden die dag niet geleegd. Deze acties bleken bijzonder succesvol, omdat bewoners zich zeer bewust werden van hun eigen afvalgedrag.

Linda: “Het schaamtegevoel bij een gele hanger was voor één bewoner zo groot, dat ze een groene hanger van een andere container haalde en de gele hanger weggooide. Een andere bewoner kwam er een straat verder bij ons melding van maken.

Dit bewijst de werking van het Panopticon: de container was niet meer privé, de afvalcoach had erin gekeken en de buren konden ook direct zien welke hanger iemand had gekregen. Hierop passen bewoners hun gedrag aan.”

delen. Voor mij waren de gesprekken

GRAM #1 februari 2018 | 23

BEWUSTWORDING IN RETAILBRANCHE NEEMT TOE

RETAIL: MINDER EN DUURZAMERE VERPAKKINGEN In Europa geldt ons land als een prima recycler van verpakkingen. Maar nog een derde van ons verpakkingsmateriaal, blijkt uit onderzoek, is niet recyclebaar. Hoogste tijd eens dieper in de keten te kijken. Hoe vordert de retail met het verminderen en ‘vergroenen’ van haar verpakkingen? Een impressie.

TEKST PIETER VAN DEN BRAND

T

wee typen kunststofverpakkingen zijn inmiddels berucht.

Als eerste zijn dat de PETtrays die niet zijn te recyclen.

Maar hiervoor is een oplossing in de maak. Met steun van het Afvalfonds Verpakkingen bouwt recycler 4PET in Duiven een verwerkingsinstallatie, die naar verwachting medio 2018 in bedrijf is.

Voor dat andere geduchte verpakkingsmateriaal, is nog geen oplossing in zicht.

In ons verpakkingsafval zit nog welgeteld 1,2 procent PVC, blijkt uit sorteeranalyses van Wageningen UR in opdracht van de NVRD. Ook al beloofde het verpakkende bedrijfsleven al in 2012 het gebruik van dit kunststof, dat chloor en weekmakers bevat, terug te dringen naar nul. PVC is niet alleen slecht voor gezondheid en milieu, het verstoort de recycling van andere kunststofmaterialen. Volgens een recent artikel in Trouw verpakken onder meer Action, Big Bazar en Zeeman hun kledingartikelen in PVC-houdend plastic.

Deze bedrijven importeren hun producten hoofdzakelijk uit lagelonenlanden, waar PVC nog grootschalig wordt toegepast.

Zeeman werpt de beschuldigingen in een reactie verre van zich, maar wil desgevraagd niet uitweiden over zijn verpakkingenbeleid.

Ook Action is het niet eens met de aantijgingen, maar is wel bereid tot een

24 | GRAM #1 februari 2018

toelichting. “De boodschap aan onze leveranciers is steevast dat we geen PVC in dit type verpakkingen verwerkt willen hebben”, zegt woordvoerder Yvette Moll, die het heeft nagevraagd bij de kledinginkoper van het bedrijf. Moll zegt dat Action midden in het proces zit om haar MVObeleid verder uit te werken. “We gaan dat soort duurzaamheidseisen in de toekomst ook contractueel vastleggen. We willen honderd procent zekerheid dat er geen PVC in onze verpakkingen zit. Ook voor andere verpakkingen komen richtlijnen.

We willen zo min mogelijk verpakkingsmateriaal gebruiken. Dat is van belang voor het milieu maar gaat hand in hand met onze werkwijze. Als discounter richten we ons op lage prijzen. Minder verpakkingen brengt ook lagere kosten met zich mee en zo kunnen we lage prijzen blijven garanderen.” Ook wil Action naar zijn klanten toe gaan communiceren, dat het aandacht heeft voor recycling en duurzaamheid. “Dat doen we al op onze website”, zegt Moll, “maar we gaan dat ook in de winkel doen. In onze testwinkel in Haarlem proberen we sinds november een speciaal recyclingpunt uit voor papier/karton en plastic. Klanten die dat willen, kunnen hun verpakkingsmateriaal in de winkel achterlaten. Of zoiets werkt, weten we nog niet. We willen onze klanten beslist prikkelen om aan recycling te denken.”

BEWUSTWORDING Volgens MVO-specialist Femke den Hartog van brancheorganisatie INretail voor non-foodproducten neemt de bewustwording onder retailbedrijven beslist toe en is er ook steeds meer aandacht voor het verminderen en verduurzamen van verpakkingen. Zo’n 5000 bedrijven, voor 90 procent MKB-ondernemers met winkels in mode, schoenen, sport en wonen, zijn bij INretail aangesloten. “Medewerkers en ondernemers storen zich aan het vele verpakkingsmateriaal waarin hun producten worden aangeleverd. De invloed om dit te minderen is echter beperkt. Grosso modo koopt het midden- en kleinbedrijf in bij een groothandel of een agent die hun goederen verpakt krijgen aangeleverd. Bij het grootwinkelbedrijf zie ik een wisselend beeld.

Ik ken bedrijven die heel vooruitstrevend zijn in het terugdringen en verduurzamen van hun verpakkingen en daar een bewust beleid op voeren. Kleding die in het buitenland wordt geproduceerd, wordt daar ook vaak al verpakt, maar er is ook een deel dat in Nederland wordt verpakt en herpakt.”

Ook bij de INretail-leden in de meubelbranche is volop aandacht voor het verminderen van verpakkingsmateriaal, aldus Den Hartog. “Het punt bij meubels is dat producten puntgaaf bij de klant aan moeten komen. Minder verpakkingsmateriaal mag niet tot een kwetsbaarder product leiden.

Daar is nog veel discussie over. Maar men

is hier volop mee bezig en er wordt ook naar alternatieve, duurzame materialen gekeken.”

De foodketen op haar beurt is sterk gehouden aan de strenge regels voor voedselveiligheid, houdbaarheid en kwaliteit.

Toch wil Albert Heijn laten zien dat er veel mogelijk is. De supermarktketen heeft zich samen met zijn toeleveranciers beijverd met efficiëntere en duurzamere verpakkingen. Deodoranten werden ‘compressed’ in kleinere, handzamere sprays, die veel minder afval opleveren. Fruit en champignons worden los aangeboden. Biologische mango’s en courgettes worden met een speciale lasertechniek als biologisch ‘gebrandmerkt’, zodat ze niet meer in plastic hoeven te worden verpakt. Fruitschaaltjes hebben topseals gekregen in plaats van plastic deksels. De eigen Perla-koffie wordt in folie verpakt zonder laagje aluminium. “En zo gaan we door”, kondigt commercieel directeur Marit van Egmond van Albert Heijn aan in een recente column in het vakblad Distrifood. “We zijn aan het

testen met biobased plastic, waarmee we wellicht afbreekbare schaaltjes voor vlees en vis kunnen gaan maken. Dat zou een fantastische stap voorwaarts zijn. Eén ding is zeker: het moet minder en anders en ook snel. We zijn met zijn allen hard op weg zijn om nóg meer verpakkingen te gebruiken dan we al deden.” Albert Heijn heeft zich als doel gesteld om in 2018 vijf procent op verpakkingen te verminderen.

“Dat lijkt misschien een druppel op de gloeiende plaat”, stelt Van Egmond, “maar is gezien alle verschillende verpakkingsbehoeften en het grote aantal echt een enorme stap.”

BEREN OP DE WEG Onderzoeker Bjorn de Koeijer van de Universiteit Twente ziet nog wel wat beren op de weg. De Koeijer doet onderzoek naar de motieven van bedrijven om duurzaamheid als marketingtool in het zetten bij hun verpakkingen. Hiervoor sprak hij met producenten van verpakkingsmaterialen en met ‘brand-owners’. “Sommige bedrijven willen zich duidelijk profileren met circulair ont-

worpen verpakkingen. We zien echter dat de ontwerpteams van verpakkingsconcepten zich door andere factoren laten leiden.

Het thema duurzaamheid sneeuwt dan al snel onder. Een wezenlijke factor blijven de kosten, maar ook de handling van producten en de materiaalkeuze. Men is huiverig om radicale veranderingen aan te brengen in standaardmaterialen. Dat is ook begrijpelijk. Hele verpakkingslijnen zijn hierop ingericht. Voor bedrijven is het een kostbaar avontuur om hun supply-chain om te gooien.” Een oplossing is niet eenvoudig, meent De Koeijer.

“Samenwerking in de keten is nodig. Van oudsher is nog sprake van wat wij ‘over the wall engineering’ noemen. Een bedrijf maakt een product en bijbehorende verpakking en gooit dat over de schutting naar de volgende schakel in de keten. Dat gebeurt niet bewust. Als bedrijven in de keten meer zouden overleggen en producten met respect voor elkaars belangen gaan ontwerpen en produceren, zijn de huidige problemen sneller en eenvoudiger op te lossen.”

Action klanten die dat willen, kunnen hun verpakkingsmateriaal in de winkel achterlaten.

GRAM #1 februari 2018 | 25

DE LEDEN CENTRAAL “AFVAL IS EEN PRACHTIG VAKGEBIED” TEKST HETTY DEKKERS

In deze rubriek krijgen NVRD-leden een stem in GRAM. De NVRD is er immers voor en door leden.

Deze keer aan het woord: Bernard Meulman, beleidsmedewerker in het team beheer en realisatie waar hij zich voornamelijk bezighoudt met afval en openbare verlichting voor de gemeente Oldambt.

ontwikkelen. Wij zijn nu druk bezig met het uitzetten van pmdcontainers, omdat de zakken niet bevielen. Het gaf te veel rommel op straat, bovendien wijst onderzoek uit dat mensen beter gaan scheiden als ze een container hebben. We hebben beslist geen spijt van die maatregel, maar je vraagt je wel af waar het naartoe gaat met de vergoedingen en de technische ontwikkelingen voor verwerking van pmd.

WAT HOUDT JE FUNCTIE IN? Op het gebied van afval zijn wij een regiegemeente, alle taken zijn uitbesteed aan particuliere partijWAT VIND JE HET LEUKSTE/ en. De aanbestedingen organiseer MOOISTE AAN JE WERK? ik, ook maak ik de plannen voor Afval is concreet, je kunt er hannieuw gemeentelijk beleid. En als den en voeten aan geven. Het is er klachten komen van burgers tevens een heel breed onderwerp. die echt spannend zijn, dan los ik Je doet aan gedragsverandering, dat op. Dit is al de derde gemeente hebt te maken met juridische aswaar ik verantwoordelijk ben voor Bernard Meulman, gemeente Oldambt pecten, onderhandelt met private de afvalinzameling, eerst bij Oostpartijen, zoekt steeds naar de stellingwerf, toen Reiderland en sinds 2010 bij Oldambt. Afval vind juiste inzamelmethoden. Daarnaast heb je veel contacten, bijvoorik een prachtig vakgebied. beeld met bewonersplatforms en afvalbedrijven. Net als je denkt nu hebben we alles op orde, komt er weer een nieuwe ontwikkeWAT BETEKENT DE NVRD VOOR JOU? ling aan. Het is nooit klaar.

Het onderhouden van contacten vind ik het meest belangrijk. Ik ga zo’n twee keer per jaar naar bijeenkomsten van de regio Noord, WAAR STOOR JE JE AAN? daar kun je kennis vergaren en bijpraten met collega’s. Ik heb een Het kunststofdossier is toch voornamelijk geldgestuurd. Het is solofunctie, ik ben de enige binnen onze gemeente die zich met voor de burger raar dat niet-verpakkingen er niet in mogen. Ook afval bezighoudt. Dan is het mooi om te zien dat heel veel anderen als gemeente neem je vaak beslissingen op basis van euro’s. We er ook mee bezig zijn. De NVRD is ook belangrijk als belangenbezouden met elkaar wat beter moeten kijken naar wat het beste is hartiger. Als kleine gemeente kun je moeilijk zelf overleggen met voor het milieu. De VANG-doelstellingen vind ik ook niet zo super. het ministerie of andere partijen.

Hoeveel gemeenten rekenen hun vervuilde delen van pmd en gft mee als restafval? Cijfers zeggen niet altijd alles, je kunt ze op vele VOLDOET HET LIDMAATSCHAP AAN JE VERWACHTINGEN? manieren berekenen.

Jazeker. Ik was bij de vorige gemeente ook al lid van de NVRD, het bevalt me goed.

WELKE TIP WIL JE DE LEZERS VAN GRAM GRAAG MEEGEVEN? Probeer uit te leggen aan de burger waarom het zinvol is afval te WAT ZIJN VOLGENS JOU DE BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINscheiden. Het bereiken van de burger is nog niet zo eenvoudig. Wij GEN BINNEN DE AFVALBRANCHE? hebben gemerkt dat één berichtje op facebook effectiever is dan Toch wel het kunststofdossier. Heel spannend hoe dat zich gaat twintig pagina's voorlichting op je gewone website.

26 | GRAM #1 februari 2018

BRANCHE NIEUWS GF-CONTAINERS: VAN HIGH TECH VOOR HOOGBOUW TOT WORMENHOTEL VOOR HORECA TEKST SANDER WAGEMAN

De inzameling van groente- en fruitafval neemt ieder jaar toe. Jaarlijks gaat het inmiddels om zo’n 1,4 miljard kilo.

Met de VANG-ambitie in het achterhoofd om 75 procent van het afval gescheiden in te zamelen, zoeken gemeenten naarstig naar oplossingen om keukenafval apart te kunnen ophalen. Dankzij nieuwe toepassingen lukt dat steeds beter. Een korte impressie van de voornaamste innovatieve punten, onder meer antigeur-voorzieningen, zonnepanelen, plantaardig materiaal en wormen.

VConsyst De Metro-containers voor groente- en fruitafval van VConsyst, onderdeel van de Venture Group, vinden hun oorsprong in Zweden waar afvalscheiding nog dieper in de haarvaten zit dan bij ons. De nieuwe Metro-lijn voor gf-afval is weliswaar in Nederland pas vanaf dit voorjaar in de praktijk te zien, maar andere ondergrondse containers van Metro zijn hier al een poosje ingeburgerd. Al in 2011 werd de eerste geplaatst en meteen viel hij op vanwege zijn smallere ontwerp, zijn gebruiksgemak en de technische innovatie zoals zonnepanelen en moderne toegangstechnologie. Die kenmerken komen ook weer terug bij de nieuwe container voor groente en fruit.

containers in de keuken of op het balkon zijn daardoor overbodig. Je kunt simpelweg de opbrengst van de dag in de container gooien. Omdat ook hier gf-afval op een gecontroleerde omgeving wordt ingezameld is de kwaliteit van de opgebrachte compost hoog. Stankoverlast wordt bovendien tegengegaan door het gebruik van antigeur-voorzieningen zoals koeling en ozon.

En de 230 volt stroomvoorziening kan rechtstreeks uit het aangrenzende woongebouw worden gehaald.

Aardig aan het concept van Sidcon is dat het werkt met abonnementen. Onderhoud, communicatie, reparaties en afschrijvingen komen allemaal voor rekening van het bedrijf, waardoor de afnemer er geen omkijken naar heeft. Bij het beĂŤindigen van een contract wordt de container bovendien opnieuw ergens anders ingezet of worden de onderdelen gerecycled. Zo hoopt Sidcon zo circulair mogelijk te opereren.

Zoals gezegd wordt er in Zweden al enige tijd gewerkt met de Metro. Specifiek bij hoogbouw. De nieuwe lijn voor gf-afval heeft een eigen constructie ten opzichte van zijn voorgangers en afwijkende specificaties, zoals een ventilatiesysteem en een dubbele bodem om vocht af te vangen. De nieuwe loot aan de Nederlandse tak van VConsyst is bovendien nog kleiner, slechts anderhalve kubieke meter en rust in een stalen fundering. Vanwege zijn formaat zal hij vaker geleegd moeten worden. Maar dat komt de kwaliteit van de compost dan weer ten goede. Geuroverlast is niet aan de orde, want ze werken geurproof.

Sidcon De Freshstation Organic van Sidcon is gemaakt om bij hoogbouw een oplossing te bieden voor de inzameling van keukenafval. Het gaat hier om een 240 liter minicontainer die zo dicht mogelijk bij de hoogbouw geplaats wordt. Bewoners hieven niet ver te lopen om hun snijafval weg te gooien. Stinkende mini-

De Freshstation Organic van Sidcon

GRAM #1 februari 2018 | 27

Bammens Bammens heeft twee verschillende lijnen van semi-ondergrondse containers op de markt gebracht. Het gaat om de Toronto en de Belfast. Voordeel van semi-ondergronds is dat ze geschikt zijn voor gebieden waar diep graafwerk te duur of onmogelijk is. Afhankelijk van de gekozen capaciteit kan de benodigde graafhoogte variĂŤren waardoor er eigenlijk voor bijna iedere ondergrond wel een oplossing mogelijk is. Beide containers hebben ze een vergelijkbaar ontwerp en zijn geschikt voor de inzameling van alle verschillende gescheiden afvalfracties zoals papier, glas, gft (bioafval), textiel, restafval, drankenkartons en kunststofverpakkingen.

Bovendien zijn ze geschikt voor de meest gebruikte opnamesystemen zoals de paddenstoel en 3-haken.

Plastic Omium De innovatie van de 100% Green Made van leverancier van afvalinzamelmiddelen Plastic Omnium uit BelgiĂŤ zit hem niet zo zeer in het systeem als wel in het materiaal waar de container zelf van gemaakt is. Die is namelijk vervaardigd uit volledig plantaardig plastic. Bij het productieproces is gebruik gemaakt van suikerriet in plaats van aardolie. De container is bovendien biologisch, omdat genetisch gemodificeerd suikerriet niet wordt gebruikt. Opmerkelijk is dat deze plantaardige afvalcontainer CO2 opneemt, waar de variant van regulier plastic in het productieproces juist CO2 uitstoot tot gevolg heeft. Het bedrijf claimt dan ook een wereldprimeur in huis te hebben. Deze container zou een uitkomst kunnen zijn voor inzamelaars die volledig circulair willen werken.

Bij Twente Milieu zijn ze in 2016 begonnen met een proef met een biobak van Plastic Omnium. Bewoners van verschillende gemeenten in Twente konden zich opgeven om een jaar lang de bak te testen. Bijzonder aan het product is dat hij gaatjes aan de zijkanten heeft die voor luchtdoorstroming moeten zorgen. Dat moet dan weer geurhinder voorkomen en zorgt er bovendien voor dat de gft massa minder ruimte nodig heeft waardoor er meer in de bak kan.

Omdat de innovatieve bak nooit eerder in de praktijk was geprobeerd besloot Twente Milieu eerst de bak uit te testen. Deze maand worden de resultaten verwacht.

Le Compostier En dan is er nog het wormenhotel van Le Compostier uit Amsterdam. De inzet van wormen was tot nu toe vooral een toepassing die particulieren gebruiken, maar Le Compostier richt zich ook op bedrijven. Zo maken restaurants en andere horeca al gretig gebruik van het hotel voor wormen om van hun snijafval af te ko-

28 | GRAM #1 februari 2018

men. De Urban Composer, zoals het product heet, is een grote houten bak waar organisch afval in kan. De wormen verwerken de (ongekookte) groente- en fruitresten tot zogeheten vermicompost, een combinatie van compost en wormenpoep. Wat het gebruik van een wormenhotel extra bijzonder maakt is de educatieve waarde er van. Zo kunnen gasten gemakkelijk een kijkje nemen in de bak en zo meer informatie krijgen over de werking van een wormenhotel en over ecologie en de natuurlijke kringloop. Voor wie zichzelf als duurzame onderneming wil profileren is dit toch een hele interessante toevoeging.

Wormenhotel van Le Compostier De gemeente Amsterdam heeft samen met de Stichting Buurtcompost een eigen wormenhotel-model ontwikkeld, die in veel buurten wordt ingezet.

Bewoners krijgen het hotel van de gemeente in bruikleen en voeren de wormen met hun groente- en fruitafval. Ook wordt er in Amsterdam ervaring opgedaan met de compostermachine van Ecocreation, die binnen 24 uur GF omzet in compost. Enkele Nederlandse hotels, restaurants en ziekenhuizen maken hier voor hun keukenresten al gebruik van. Overigens bieden de wormenhotels geen totaaloplossing voor alle gf/keukenresten/ organische afval: alleen ongekookte groente en fruit etc. worden door de tijgerwormen geconsumeerd. Er zijn in Nederland nog andere producenten van wormenhotels, te weten Ireen Laarakkers en de Compostbakkers.

RECYCLING LICHTARMATUREN Bijna 40% van de Nederlanders weet niet precies waar men met een afgedankte verlichtingsarmatuur naartoe moet. Bijna een derde belandt zelfs in de vuilnisbak. Dat armaturen, zoals kerstverlichting of een bureaulamp, vanaf medio 2018 niet meer mogen worden weggegooid, maar apart moeten worden aangeboden voor recycling is bij vrijwel geen enkele Nederlander nog bekend. Dat blijkt uit het ‘Nationaal Verlichtingsonderzoek’ in opdracht van stichting LightRec onder meer dan 1000 consumenten.

Ruim een derde van de oude armaturen wordt dus niet doorgegeven voor hergebruik. 37% wordt afgegeven bij de

milieustraat of in de inleverbakken van Wecycle. Armaturen, zoals kerstverlichting of een tl-buis, kunnen goed worden gerecycled: ca. 80% van de materialen kan worden hergebruikt. Daarnaast kunnen armaturen schadelijke stoffen bevatten. Door ze naar een inleverbak in de doe-het-zelfzaak of milieustraat te brengen, komen deze stoffen niet in het milieu terecht.

Vanaf medio 2018 gelden ook consumentenarmaturen als ‘ewaste’ en moeten ze net als kapotte spaarlampen en tl-buizen apart ingeleverd worden in de bekende Wecycle inzamelbakken of bij de milieustraat. Die verplichting geldt uiteraard pas als het armatuur echt niet langer bruikbaar is en daadwerkelijk wordt afgedankt.

AFVALBAKKEN IN DEVENTER Afvalbakken; ze horen erbij in de openbare ruimte maar moeten wel op een logische, zinvolle plek staan. Daar valt hier en daar in Deventer nog wat aan te verbeteren.

De gemeente heeft daarom – in samenwerking met Circulus-Berkel – het huidige afvalbakkenbestand kritisch onder de loep genomen. Staan bakken wel op een logische plek?

Zijn er voldoende bakken? Of

zijn er juist te veel? Aan de hand van deze inventarisatie én aan de hand van de opgestelde criteria voor het al dan niet plaatsen van afvalbakken is een plan opgesteld om de afvalbakken (buiten het kernwinkelgebied) in Deventer te herschikken. Dit gebeurt conform het Afvalbakkenplan dat in mei 2017 is vastgesteld door het college van B&W. Circulus-Berkel en de gemeente Deventer hebben sa-

GRAM #1 februari 2018 | 29

men criteria opgesteld waar een plek voor een afvalbak aan moet voldoen. Zo worden er in het buitengebied zo min mogelijk afvalbakken geplaatst: recreanten worden verondersteld hun afval mee naar huis te nemen. Afvalbakken horen wel bij bijvoorbeeld speel- en hangplekken, bij bankjes, bij intensief Uitgever gebruikte bushaltes, bij parkeerplaatsen en –garages en in NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 wordt in alle wijken van winkelcentra. De komende maanden 6811 KS ARNHEM Deventer gekeken of de afvalbakken die er staan voldoen aan Telefoon 088 - 3770000 post@nvrd.nl de criteria en ofE-mail ze nog in goede staat zijn.

Colofon

I-net www.nvrd.nl

AGENDA

Agenda

7 -9 MAART

Studiereis Oslo Organisatie: NVRD i.s.m. Avfall Norge en de gemeente Oslo

17 – 18 mei

22 MAART

NVRD Jaarcongres ‘Grenzeloos samenwerken’, Maastricht

Redactiecommissie

Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn STADSMEUBILAIR UIT OUDE (hoofdredacteur) Riny de Jonge, APPARATUUR stadsdeel Amsterdam-Oost ELEKTRONISCHE

Addie Weenk, Rijkswaterstaat Diederik Notenboom, Meerlanden Folkert Cyclus Management Vanaf de zomer vanStarreveld, 2018 kunnen inwoners van NijmeDico Kuiper, gemeente Alphen aan den Rijn gen van de zon genieten op stadsbanken, gemaakt uit Marianne Zegwaard, MWH Global der Grift, NVRD de behuizing Ilse vanvan oude elektronische apparatuur. Nij-

megen is in 2018 Green Capital van Europa en daarom Eindredactie vinden er allerlei activiteiten plaats. De stadsbanken Karin Hegeman en Berit Aagten zijn het resultaat van1218, één6801 van BE deArnhem projecten van de ChalPostbus tel. Economie 088 - 3770000van Stichting Green Capital lenge Circulaire e-mail: hegeman@nvrd.nl Challenges.

Advertentie-exploitatie Bureau Van Vliet

Leerlingen van een aantal scholen in Nijmegen zamelen vanPostbus 20, 2040 AA Zandvoort 023samenwerking - 5714745 af 1 februari, intel. een met Stichting de Bastei, e-mail: L.paap@bureauvanvliet.com afvalbedrijf Dar en Recycleorganisatie Wecycle, afgedankt elektronische apparatuur De behuizing van de apparatuur Opmaak en in. druk www.weevers.nl wordt gebruikt Weevers, om nieuwe stadsbanken te maken naar een ontwerp van circulair ontwerperen Hugo van der Kallen.

Gemeentereiniging Afvalmanagement officiële vakblad van de De keuze voor is dehet behuizing van elektronische apparatuur is niet toevallig. "Iedereen heeft oude elektronische apparatuur in huis", zegt ontwerper Hugo van der Kallen. "Wij zijn op zoek gegaan naar die materialen die iedereen in een la of op zolder heeft liggen en kwamen uit bij de behuizing van computers en mobieltjes. Het goud en zilver uit deze producten wordt steeds vaker hergebruikt. Maar wij wilden juist ook van de behuizing een hip en aansprekend product maken. Het gaat er ons omAbonnementenadministratie juist van het ‘waardeloze’ weer iets waardevols te maken."NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €106,04 ex btw.

Het team van de Green Challenge Economie wil, België €124,95 (Europa enCirculaire buiten Europa aanvraag). Los: waardeloze €11,50. door van deze op ogenschijnlijk afvalstroom weer nieuwe producten te maken, laten zien dat afval niet bestaat.

Beëindiging abonnement

Gemeentelijk Grondstoffencongres, De Fabrique, Utrecht 31 mei – 1 juni Organisatie: VNG Congressen en NVRD Reinigings DemoDagen, Lelystad 14 – 15 juni

19 APRIL

BVOR DemodagenNationaal ‘Groen alsGladheidbestrijdingscongres Grondstof’, ARN Weurt

Hart van Holland, Nijkerk Organisatie: NVRD Inl. www.gladheidcongres.nl Bio-Energie Festival, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, 17 juni

Van Nelle Fabriek Rotterdam, www.bioenergiefestival.nl

14 – 18 MEI IFAT München Inl. www.ifat.de

30 - 31 MEI

ALV en NVRD Jaarcongres, Amsterdam

morgen kunt u haar gerust weer een vraag stellen

Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd.

Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd.

ISSN 1569-0458 © NVRD

Bel de gratis KWF Kanker Infolijn 0800 - 022 66 22 Al uw persoonlijke vragen over kanker persoonlijk beantwoord GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar.

Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

30 | GRAM #1 februari 2018

42

GRAM

|

mei 2017

Nationaal Gladheidbestrijdingscongres 2018

KENNIS VAN GLADHEIDBEHEER

Nationaal Gladheidbestrijdingscongres Kennis van gladheidbeheer 19 april 2018 Het congres is dé ontmoetingsplaats voor alle professionals betrokken bij het gladheidbeheer op de Nederlandse wegen. Wat zijn de nieuwste ontwikkelingen en trends in gladheidbeheer en welke innovaties staan ons te wachten? Zeker is dat kennis de sleutel is tot goed gladheidbeheer. Dat is dan ook het centrale thema van het congres. Over de betekenis van Smart cities en big data maar ook over nieuwe technieken en het belang van kennis bij de gladheidbeheerder. En moet je alle kennis zelf in huis hebben of kun je deze ook inhuren?

Onderwerpen die aan bod komen zijn: • Innovaties in informatie- en communicatietechnologie, gladheidbeheer in een Smart city • Het klimaat van de toekomst, van wintergladheid- naar calamiteitenbestrijding • Gladheidbeheer: zelf doen of laten doen • Route-optimalisatie, algoritmes versus mens • Voorspellen en beslissen, de rol van de meteoroloog • Circulaire economie en gladheidbeheer • Hoe organiseer je gladheidbeheer optimaal?

• Communiceren over gladheid • Alternatieve dooimiddelen • Innovaties in wegenbouw • Behoud van deskundige professionals in gladheidbeheer Schrijf u nu in op:

www.gladheidcongres.nl

Hoofdsponsoren:

Sponsoren: DE NOORD CHEMICALS

NVRD NVRD NVRD Jaarcongres Jaarcongres NVRD Jaarcongres Jaarcongres 2018 2018 2018 2018 30 en 30 31 en 30mei 31 enmei 31 2018, mei 2018, Amsterdam 2018, 30Amsterdam en Amsterdam 31 mei 2018, Amsterdam

DeDe afvalsector De afvalsector afvalsector De afvalsector maakt maakt maakt erer wat er maakt wat wat van! van! van! er wat van!

De transitie De transitie Denaar transitie naar een circulaire een naarcirculaire een De economie circulaire transitie economie economie staat naarstaat een volop circulaire staat volop in devolop in aandacht. de economie in aandacht. de aandacht.

Destaat afvalsector De volop afvalsector De afvalsector inspeelt de aandacht. speelt speelt De afvalsector speelt hierinhierin eenhierin belangrijke een belangrijke een belangrijke rol. Inwoners rol.hierin Inwoners rol. blijken een Inwoners belangrijke blijken gemotiveerder blijken gemotiveerder rol. gemotiveerder Inwoners te zijn teom blijken zijnte hun om zijn gemotiveerder afval hun omafval te hun scheiden afval te scheiden te teals zijn scheiden om als hun alsafval te scheiden als ze weten ze weten waarvoor ze weten waarvoor waarvoor ze het zedoen. hetzedoen. het weten Tijdens doen.

Tijdens waarvoor het Tijdens congres het congres ze het het incongres Amsterdam doen. in Amsterdam Tijdens in Amsterdam is dit het ishét congres ditonderwerp. is hét ditonderwerp. in hét Amsterdam onderwerp. is dit hét onderwerp.

Verschillende Verschillende Verschillende partijen partijen laten partijen laten zien Verschillende laten wat zienzij wat zien kunnen zij wat partijen kunnen zij maken kunnen laten maken vanmaken zien afval. vanwat afval. van Ook zij afval. kunnen wordt Ook wordt Ook een maken wordt eenvan een afval. Ook wordt een onderzoek onderzoek onderzoek gepresenteerd gepresenteerd gepresenteerd vanonderzoek Maurice van Maurice vande Maurice gepresenteerd Hond de Hond naar de Hond naar de van motivatie de naar Maurice motivatie de motivatie van deinwoners van Hond inwoners van naar om inwoners de hun om motivatie afval hun omafval hun van afval inwoners om hun afval te scheiden. te scheiden. te scheiden.

Andere Andere interessante Andere interessante te interessante scheiden. sprekers sprekers Andere en sprekers aandacht en interessante aandacht en voor aandacht voor hetsprekers thema het voorthema het (bijvoorbeeld enthema aandacht (bijvoorbeeld (bijvoorbeeld voor tijdens het tijdens thema tijdens(bijvoorbeeld tijdens de catering) de catering) demaken catering) maken de maken dag deaf. dag deaf. catering) dag af. maken de dag af.

Timothy Timothy Timothy Bouldry Bouldry Bouldry Timothy Bouldry ISWA ISWA ISWA ISWA Marceline Marceline Marceline Schopman Schopman Schopman Marceline Schopman Dagvoorzitter Dagvoorzitter Dagvoorzitter

Dagvoorzitter

Merijn Merijn Merijn Tinga Tinga Tinga Merijn Tinga ‘Plastic ‘Plastic soup ‘Plastic soup surfer’ soup surfer’ surfer’ ‘Plastic soup surfer’

MeerMeer informatie Meer informatie informatie en direct en direct aanmelden en Meer direct aanmelden informatie aanmelden kan op: kan en op: kan direct op: aanmelden kan op: www.nvrd-jaarcongres-amsterdam.nl www.nvrd-jaarcongres-amsterdam.nl www.nvrd-jaarcongres-amsterdam.nl www.nvrd-jaarcongres-amsterdam.nl

Hoofdsponsor: Hoofdsponsor: Hoofdsponsor:

Hoofdsponsor: Sponsor: Sponsor: Sponsor:

Het Jaarcongres HetSponsor: Jaarcongres Het Jaarcongres wordtwordt georganiseerd wordt georganiseerd Het georganiseerd Jaarcongres door:door: door: wordt georganiseerd door:

40

1978 l 2018