Gram maart 2016 def by NVRD

JAARGANG 107 | NUMMER

GRAM VAKBLAD VAN DE

Maart 2016

Composteren en milieubelasting

Kunststofverpakkingen en blikjes inzamelen voor een beloning Gemeenten en Avalex stemmen afvalstrategie af Green Deal scheepsafvalketen tegen vervuiling van de zeeĂŤn

inhoudsopgave

Vakblad van de NVRD

Hoe doen zij dat? 5

Deze maand: de inzameling van tuinafval. GRAM informeerde bij de gemeenten Uden en Horst aan de Maas. Daarnaast experimenteerde Circulus met een speciale papieren zak van composteerbaar keukenafval.

Proef met nieuwe beloningssystemen 8

Sinds 1 februari zijn de eerste van 39 experimenten gestart. Allemaal hebben ze tot doel kunststofverpakkingen en blikjes in te zamelen die vrijkomen bij maatschappelijke organisaties. Tegen beloning wel te verstaan.

Green Deal scheepsafvalketen 12

Eind 2014 was de Nederlandse Green Deal scheepsafvalketen een feit. Doel is om verdere vervuiling van zeeën en oceanen tegen te gaan. De partijen die een handtekening plaatsten, streven naar minder afvalmateriaal en een betere scheiding van afval aan boord. Het gescheiden ingezamelde plastic wordt vervolgens zoveel mogelijk gerecycled.

Matrasrecycling nog geen gespreid bedje 16

Het afgedankte matras is een interessante recyclingkandidaat. Het volume is groot en de materialen erin zijn geld waard. Toch komt hoogwaardige matrasrecycling niet van de grond. Voor de teruggewonnen grondstoffen is nauwelijks afzet. Wat nu?

4 Bezem 11 Keukenmanagement onderdeel project 100-100-100 bij HVC 14 Recycling drankenkartons nu ook in Nederland 19 Gemeenten en Avalex stemmen afvalstrategie af 22 Inspectie van Sociale Zaken 24 NVRD-nieuws Foto voorplaat: Nationale Beeldbank

25 Column Olaf Prinsen, directeur NVRD 26 Benchmarks weer van start 28 Branchenieuws 30 Agenda

Lees verder op pag. 14

GRAM | maart 2016

BEZEM Oneindigen Circulariteit is volgens het etymologisch woordenboek een rondgaande beweging. Een beweging. Iets wat ik als bezem in mijn dagelijkse praktijk uiteraard herken en toepas. Maar dat is geloof ik niet wat wordt bedoeld. Ik vind het maar een moeilijk woord. Heette dat vroeger niet gewoon kringloop, of is dat erg old school? Hebben we net ‘cradle to cradle’ zo’n beetje ten grave gedragen, is er weer een nieuwe vibe. Het laatste AO in de Tweede Kamer, voorheen Afval & Grondstoffen, kreeg plotseling de naam Circulaire Economie. Dat een van de betrokken Kamerleden vroeg om een nadere uitleg van de staatssecretaris over wat de nieuwe naam dan inhield, was wel grappig om te horen. Omdat “de gemiddelde burger anders geen idee had waar het over zou gaan.” Goed punt. Circulariteit is overigens niet hetzelfde als in het woordenboek ‘fiets’ opzoeken en dan ‘rijwiel’ zien staan. Of als je ‘rijwiel’ opzoekt, u raadt het al, ‘fiets’ aantreft als duiding. Nee, dat is het niet. Ook niet dat je in een contract met een eigen inzameldienst een plus op je tarieven hebt staan en dat via dividend weer terug uitkeert. Nee, dat is gewoon geld rondpompen. Als eenvoudige bezem duizelt het mij. Ik loop mijn routes en kom uiteraard aan het einde weer bij dezelfde plek uit. Zo ook als ik van

GRAM | maart 2016

huis ga, daar hoop ik ’s middag ook weer gewoon terug te komen. “We gaan voor een circulaire economie”, ik heb het de afgelopen week al vele malen gehoord. Het vuur waarmee dit wordt gezegd is al een winst op zich. Er gebeurt iets. De vraag is wel wat dat ‘iets’ dan is en of dat ‘iets’ ook houdbaar blijkt te zijn. Door de toevoeging van ‘economie’ zou dat zo maar eens kunnen. Zeker als economie vertaald wordt naar euro’s. Dan komt de ware handelsgeest van de Nederlander weer naar boven. Maar onze branche zou onze branche niet zijn als we dat ‘iets’ ook echt handen en voeten geven. Ik weet niet beter dan dat de circulaire economie vooral voorbeelden kent uit de afvalsector. Daarom houd ik ook van deze branche. Prachtig dit soort kreten, termen, slogans, ambities. Maar in onze sector zijn we al bezig er inhoud aan te geven. Geen vergezichten. Nee, projecten, en wel nu. Ik moet ook verder, een whats app’je op mijn mobiel meldt dat er een hotspot moet worden geveegd.

Hoe doen zij dat? Tekst: Hetty Dekkers

Deze maand:

De inzameling van tuinafval Hoe gaat de inzameling in

grotere hoeveelheden. Ze hoeven zich

zijn werk?

niet aan de inhoud van de gft-container

We doen momenteel twee proeven in

te houden. En wij kunnen de inzame-

twee gelijksoortige wijken van ruim

ling afstemmen op het seizoen, dat

700 huishoudens. In één proefgebied

werkt efficiënter dan elke week de-

hebben we zeventien tuinafvalkorven

zelfde rondjes rijden. De prognose is

in de wijk geplaatst, zodanig dat de

dat we er geld mee gaan besparen. De

loopafstand redelijk voor iedereen is.

keukenemmers en tuinkorven zijn veel

Voor het keukenafval hebben de men-

sneller en makkelijker te legen dan de

sen emmers gekregen. De proeven zijn

groene containers. Als het goed is, be-

eind vorig jaar gestart en duren twaalf

spaar je ook op het restafval.

maanden. Dat hebben we bewust ge-

Een klein nadeel is dat mensen met een

daan, zodat je alle seizoenen in je proef

fysieke beperking moeite hebben met

meeneemt.

het brengen van hun tuinafval naar de korven. Deze mensen moeten hulp vra-

Hiltja Hoff

Hoe zijn de ervaringen?

gen. Heel af en toe zit er afval in de

adviseur afval gemeente Uden.

De deelnemers kunnen hun ervaringen

tuinkorven dat er niet thuishoort, maar

41.000 inwoners. Contact: hiltja.hoff@uden.nl

tijdens de proef melden via de telefoon,

dat gebeurt echt maar incidenteel.

een speciaal e-mailadres en facebook. In het begin gaven mensen aan dat ze

Plannen voor de toekomst?

niet goed wisten hoe ze hun tuinafval

Als de proef afgerond en geëvalueerd

bij de korven moesten krijgen. Wij ga-

is, gaan we een voorstel doen richting

ven tips, zoals het gebruik van zakken

gemeentebestuur. Maar ik heb nu al de

of een kruiwagen. Nu heeft iedereen

indruk dat de proef met de tuinkorven

kennelijk zijn brengmethode gevon-

erg positief verloopt.

den, want we horen er niets meer over. Tips voor andere gemeenten? Over de ingezamelde hoeveelheden

Mensen ervaren het als heel prettig als

hebben we nog geen cijfers. We gaan

ze mee mogen denken en serieus wor-

Waarom wordt het tuinafval apart

straks ook het restafval uit de proefge-

den genomen. Wij gingen bijvoorbeeld

ingezameld?

bieden analyseren, om te zien of daar

samen met de wijkbewoners kijken naar

Wij wilden mensen stimuleren hun afval

inderdaad minder gft in zit.

een tuinkorf als die niet goed stond. Een kwartslag draaien of een paar me-

beter te scheiden. Er zit namelijk nog best veel keuken- en tuinafval in het

Waar gaat de t-fractie naar toe?

ter opschuiven kan al een heel verschil

restafval. Voor tuin- en keukenafval zijn

Naar Attero, net als het keukenafval.

maken. Enkele deelnemers gaven aan

verschillende verwerkingen mogelijk,

Het tuinafval wordt gecomposteerd,

dat de 25 liter emmer voor keukenafval

door de fracties gescheiden in te za-

het keukenafval gaat eerst naar de ver-

te klein was voor ze. Toen hebben we

melen kun je daarop inspelen. En voor

gister.

ze gewoon een tweede emmer gegeven, daarmee was het probleem opge-

de inzameling heeft het ook voordelen. Tuinafval is erg afhankelijk van de

Voor- en nadelen?

lost. Als bewoners merken dat je echt

seizoenen, je kunt je inzamelmethode

Een sterk voordeel is dat de bewoners

iets doet met hun eigen inbreng, dan

daarop aanpassen zodat de efficiency

ongeacht welke dag ze in hun tuin wer-

verbreed je het draagvlak enorm.

verbetert.

ken, het afval direct kwijt kunnen. In

GRAM | maart 2016

Hoe doen zij dat? toen overigens veel lager dan van gft,

mensen zelf oplossingen bedenken en

dat was ook een overweging.

de korf daarmee ‘eigen’ maken.

Hoe gaat de inzameling in zijn

Waar gaat de t-fractie naar toe?

werk?

Naar een composteerbedrijf. Het keu-

We hebben 1250 tuinkorven staan,

kenafval gaat naar een ander bedrijf,

verspreid door de hele gemeente. In

dat het materiaal eerst vergist en dan

de bebouwde kom is de loopafstand

nacomposteert.

maximaal 100 meter, in het buitengebied 200 meter. We hebben de korven

Voor- en nadelen?

zelf ontworpen, zodat ze geschikt zijn

Soms is er sprake van afvaltoerisme. En

voor onze wijze van inzameling. In de

het gebeurt weleens dat iemand de hele

bebouwde kom rijden we drie keer per

korf volstort als er flink gesnoeid is in

week langs om te zien of de korven ge-

een tuin. Dat vraagt wat sociale afstem-

leegd moeten worden, in het buitenge-

ming. Wij hebben om die reden ook een

beleidsmedewerker milieu gemeente Horst aan

bied twee keer per week. Het keukenaf-

extra brengvoorziening voor grote hoe-

de Maas, 41.679 inwoners. Contact: s.coolen@

val werd eerst bij het restafval gedaan,

veelheden. Soms liggen er ook blikjes

horstaandemaas.nl

maar sinds de laatste herindeling in

en hondenpoepzakjes in de tuinkorven,

2010 halen we het gf ook apart op. Dat

of een bosje bloemen met het plastic er

Sonja Coolen

doen we twee keer per week, daardoor

nog omheen. Maar dat gebeurt relatief

Waarom wordt het tuinafval apart

ontstaat er geen overlast van stank of

weinig. Mensen kunnen op elk moment

ingezameld?

beestjes.

hun tuinafval kwijt, in grote hoeveelheden, dat is het grootste voordeel van

Dat doen we al sinds 2001. We hadden toen bladkorven uitgezet, die we

Hoe zijn de ervaringen?

dit systeem. Voor ons waren de kosten

wat langer lieten staan. Mensen waren

De inwoners vinden het fantastisch en

in het begin een stuk lager. Omdat in-

daar heel tevreden over. Ons gft-afval

superhandig. Bij de laatste herindeling

middels de verwerkingskosten voor

bestond al voor het grootste deel, zo’n

stelde een andere gemeente het zelfs

gft sterk gedaald zijn, is dat voordeel

90 procent, uit tuinafval. En de gft-bak

als eis: wij willen die korven ook. Je

weggevallen. We draaien nu kostenneu-

was vaak te klein, zeker als mensen

ziet vaak dat bewoners zelf handige

traal.

een dag in de tuin hadden gewerkt. De

loopplankjes hebben gemaakt voor hun

verwerkingskosten van tuinafval waren

kruiwagens. Dat is leuk om te zien, hoe

Plannen voor de toekomst? We gaan er mee door, want het bevalt uitstekend. We zoeken nog wel naar betere verwerkingsmogelijkheden voor het keukenafval. Dit is een rijke grondstof, die in de toekomst waarschijnlijk hoogwaardiger verwerkt kan worden. Tips voor andere gemeenten? Ook doen! Als het past bij je gemeente althans. Horst aan de Maas is een landelijke gemeente, waar bijna iedereen een tuin heeft. Er ontstaat naar verhouding veel tuinafval. Vergelijkbare gemeenten zou ik zeker tuinkorven aanraden. In een stad met veel hoogbouw ontstaat natuurlijk minder tuinafval.

Ons sys-

teem van hoogfrequent keukenafval ophalen is in een stad ook prima toepasbaar. Het schijnt in Noord-Italiaanse steden al jaren te gebeuren. En burgers vinden het ideaal omdat het afval geen overlast meer geeft.

GRAM | maart 2016

Composteerbare zak voor keukenafval Voor organisch keukenafval zijn hoog-

met deze gescheiden stromen meer kunt

dat er toch sprake was van lekkages, de

waardiger toepassingen denkbaar dan

doen. Gft kun je alleen maar vergisten,

ander was helemaal tevreden.” Circulus

voor gft, ontdekte Circulus. De inzame-

terwijl met name voor keukenafval ande-

weet dus nog niet of de zak een blijvertje

laar liet honderd huishoudens die mee-

re toepassingen geschikter lijken te zijn.

gaat worden. Het project, waarbij hon-

deden aan een intensief afvalscheidings-

Datzelfde geldt waarschijnlijk voor apart

derd deelnemers honderd dagen lang

project het keukenafval apart houden.

ingezameld tuinafval, maar daar was ons

probeerden nul procent restafval te pro-

De helft van het aantal deelnemers ex-

project niet speciaal op gericht.”

duceren, werd begin dit jaar afgerond.

perimenteerde met een speciale papieren

Volgens Westerhof werd de bijzondere

De andere vijftig deelnemers zamelden

zak van composteerbaar materiaal. Het

‘keukenzak’ tijdens het project in een

hun keukenafval ook gescheiden in van

ingezamelde keukenafval werd afgezet

mandje bewaard en wekelijks aan huis

het tuinafval, maar zij bewaarden het in

bij een wormenkweker, een sprinkhanen-

opgehaald. “Hij is zo groot als een papie-

een kunststof biobak. De composteerba-

kweker en een bedrijf dat uit organisch

ren zak voor appels die je bij de groen-

re biozak voor de keuken wordt in Scan-

keukenafval grondstoffen haalt voor de

teboer krijgt”, licht hij toe. “Gemaakt van

dinavische landen al veelvuldig gebruikt.

productie van bioplastic. Manager Mi-

een speciaal soort papier die vocht tegen-

Of de zak ook in Nederland een succes

chiel Westerhof van Circulus: “Wij hielden

houdt. We hebben de resultaten van het

wordt, is dus nog even afwachten.

het keukenafval in dit project apart van

totale project nog niet binnen, maar de

het tuinafval, omdat we denken dat je

reacties waren wisselend. De een meldde

103

Containerwielen van Haco...

... besparen u mankracht! Haco wielen maken uw containers écht mobiel. De garantie voor uitstekende rijeigenschappen.

Bel voor informatie: adv. 103 190x130 mm.indd 1

Protempo bv Postbus 21, 6500 AA NIJMEGEN Nederland Tel. +31(0)24-3711711. Fax +31(0)24-3711700 verkoop@protempo.eu www.protempo.eu

GRAM | maart 2016

11-02-2010 13:55:19

PROEF MET NIEUWE BELONINGSSYSTEMEN

Harde euro’s of korting in de Sinds 1 februari zijn de eerste van 39 experimenten in evenzoveel steden gestart. Allemaal hebben ze tot doel kunststofverpakkingen en blikjes in te zamelen die vrijkomen bij maatschappelijke organisaties. Daarbij hoort ook het verwijderen van zwerfafval in de omgeving van het sportveld, of schoolplein. Tegen beloning wel te verstaan. Vanaf half maart staat er bijvoorbeeld in Den Haag op

nog een nader vast te stellen bonus”, zegt De Rijk.

alle elf kinderboerderijen een twee meter hoge bak

“Als ze vier keer per jaar met zijn vieren een gerichte

in de vorm van een PET-fles. ‘PET-man’ heet die. Elke

zwerfafval-actie houden in hun omgeving en hier fo-

Haagse kinderboerderij is een verbintenis aangegaan

to’s als bewijs voor inleveren, komen ze bovendien in

met vier verschillende maatschappelijke organisaties

aanmerking voor een bedrag van duizend euro uit ons

uit de buurt, zoals een school, een sportclub, een

gemeentelijke ‘gulden klinker’-programma”. De coör-

buurthuis. “We hebben dus elf clusters met 44 plek-

dinatie vindt plaats door de beheerder van de kinder-

ken met de kinderboerderij – die wij hier stadsboerderij

boerderij, terwijl de Haagse Milieu Service op afroep

noemen – als middelpunt”, zegt Hans de Rijk, hoofd

een inzamelronde langs het elftal boerderijen regelt.

stadsboerderijen van de gemeente. De meest kinderen

Daarbij worden mensen met een afstand tot de ar-

zullen, aangelokt door het ‘Holle bolle Gijs’-effect, gre-

beidsmarkt ingeschakeld.

tig PET-flesjes en blikjes in de PET-man werpen, vaak eerst voorverzameld op school of op de sportclub. Dat

Kees Kerstens van Rebel Group ziet de afvalclustering

doen ze niet voor niets. Ze nemen deel aan een belo-

rond de kinderboerderijen met genoegen aan. Kerstens

ningsproef voor het populaire verpakkingsafval dat op

coördineert intussen circa zeventig van dergelijke

scholen en sportverenigingen vrijkomt. Ze bekomme-

proeven in heel Nederland. De eerste tranche van 39

ren zich ook om het zwerfafval in de omgeving.

proeven startte vanaf 1 februari, vanaf 1 april volgen vermoedelijk nog eens meer dan twintig proeven. “De

“Elke organisatie die mee doet krijgt jaarlijks een ba-

gemeentelijke experimenten variëren op een drietal

sisvergoeding van 100 euro plus per ingeleverde zak

verschillende punten, maar ze experimenteren alle-

De feestelijke lancering van de pilot in Sliedrecht met wethouder Hanny Visser-Schlieker

GRAM | maart 2016

sportwinkel tegen zwerfafval maal met een of andere vorm van beloning voor het

vergoeding en mogen die binnen bepaalde spelregels

terugbrengen van blikjes en kunststofverpakkingen”,

naar eigen goeddunken besteden’, zegt Kees Kerstens.

zegt Kerstens. De proeven worden gefinancierd door

“Ze dekken er de kosten mee voor afvalacties en/of

het Afvalfonds Verpakkingen. Dit gebeurt onder andere

sluizen de vergoeding in de vorm van beloningen door

door een ketenvergoeding analoog aan de vergoedin-

naar de deelnemende verenigingen.”

gen aan gemeenten voor de inzameling van huishoudelijk verpakkingsafval, maar bijvoorbeeld ook door het beschikbaar stellen van bakken en zakken voor de pilotgemeenten. Opvallend is het grote aantal deelnemende gemeenten in Gelderland en Zuid-Holland. Met 8 en 14 gemeenten vertegenwoordigen zij bijna zestig procent van de 39 gemeenten. Daaronder bevinden zich ook grote steden als Nijmegen, Arnhem, Den Haag en Rotterdam. In deze 39 gemeenten zijn 1700 maatschappelijke organisaties actief. Ook zwerfafval tegengaan

Kees Kerstens: “De gemeentelijke experimenten experimenteren allemaal met een vorm van beloning voor het terugbrengen van blikjes en kunststofverpakkingen.”

Niet dat het niet goed gaat met de vrijwillige en belangeloze inzameling van kunststofverpakkingsmateriaal. In 2014 werd al 50 procent van de kunststofverpakkingen gerecycled. Het zal geen verrassing zijn als blijkt

Gemeenten kunnen een voetbalclub of school betalen

dat dit percentage in 2015 verder is gestegen. “Verpak-

voor een ingeleverde zak met flesjes en blikjes of ze

kingsafval dat vrijkomt bij maatschappelijke organisa-

gaan concrete opruimacties voor zwerfafval belonen.

ties als sportverenigingen, scholen, kerken blijft tot nu

“Een stad als Rotterdam kiest voor een combinatie.

toe echter buiten dit inzamelsysteem. Zij ontvangen er

Zij zetten zelfs een verdriedubbelaar in”, weet Kerstens.

tot nu toe geen vergoeding voor uit het Afvalfonds Ver-

“Voor een zak vol PET-flesjes of blikjes ontvangt men

pakkingen”, zegt Kerstens. En er is nog een minstens

2,50 euro per zak, maar als ze ook zakken met het po-

zo belangrijke reden voor de proef. De experimenten

pulaire verpakkingsafval uit plantsoenen en pleinen uit

beogen de deelnemers met de prikkel van een al dan

de omgeving van de school of sportclub halen, krijgen

niet geldelijke beloning aan te zetten tot het weghalen

ze maar liefst 7,50 euro per zak.” Zeker 35 sportver-

van zwerfafval waaronder blikjes en flesjes in de direc-

enigingen en 15 scholen gaan dit voorjaar meedoen

te omgeving van hun sportveld of schoolplein. Vooral

in Rotterdam. Het is niet alleen een mooie combina-

‘snoeproutes’ tussen school en supermarkt krijgen aan-

tie voor maatschappelijke organisaties. Ook binnen de

dacht. “We hopen dat de proeven leiden tot een vermin-

gemeente leidt het tot een kruisbestuiving, verwacht

dering van de hoeveelheid zwerfafval”, zegt Kerstens.

Kerstens. “Afvalinzameling en bestrijding van zwerfafval zijn tot nog nogal gescheiden beleidsterreinen,

De pilot is een uitvoering van het aanbod dat VNG, Af-

die nu meer met elkaar van doen krijgen.” Gemeenten

valfonds Verpakkingen en Stichting Natuur en Milieu

hebben bovendien voordeel van deze proef omdat de

in juni vorig jaar deden in het statiegelddebat in de

bewustwording voor afvalscheiding vergroot, zwerf-

Tweede Kamer. Een beloning in de vorm van een re-

afval vermindert en vermijdt en sociale cohesie in de

tourpremie zou de ingezamelde hoeveelheid verpak-

buurten toeneemt.

kingsafval dat buitenshuis vrijkomt moeten vergroten en het zwerfafval verminderen. Er bestaat overigens

Allerlei varianten

ook een zwerfafvalvergoeding van 1,18 euro per inwo-

Het is niet de bedoeling dat alle gemeenten precies

ner uit het Afvalfonds als een gemeente extra inspan-

hetzelfde gaan doen. Een experiment heeft immers

ningen levert. In totaal gaat het jaarlijks om een bedrag

tot doel de meest efficiënte vormen te onderzoeken.

van 20 miljoen euro.

Kerstens noemt drie hoofdvariabelen die worden be-

Deze proef met beloningssystemen duurt twee jaar en

proefd. Allereerst het type materiaal. “Sommigen ge-

moet in 2018 leiden tot een landelijk dekkend systeem

meenten zamelen zakken in waarin PMD-afval kan,

waar maatschappelijke organisaties in hun gemeenten

anderen belonen de door de deelnemers apart gehou-

flesjes en blikjes kwijt kunnen. De proef wordt be-

den en in afzonderlijke zakken aangeleverde blikjes en

taald via het Afvalfonds Verpakkingen, gevuld door de

flesjes. De meerderheid van de eerste 39 gemeenten,

kunststofproducenten. ‘De gemeenten ontvangen de

ongeveer zestig procent kiest voor PMD-zakken die

GRAM | maart 2016

En dan zijn er nog een drie subvariabelen die in de verschillende steden worden onderzocht. Allereerst natuur3

lijk de hoogte van de vergoeding en

het type vergoeding. Kerstens: “Som-

mige gemeenten kiezen voor harde

euro’s, waarbij sommige één euro 64

21 22 71 73 72 29 32 41 75 74 31 40 38 3736 35 28 30 33 39 34 19

69 5

14 7

betalen in ‘natura’: een reisje naar een 26

8 13 51 47

46 50 45

pretpark, korting bij een sportmerk op nieuwe ballen voor het eerste elftal.” Ook een gemeente als Alphen aan den Rijn heeft een originele variant in beloning. De school of sportvereniging

12 10

zwerfafval bij zit. Andere gemeenten

66 24

Rotterdam, of er ook blik en PET uit

58 62 48 63 49 61

70 27

wordt onderscheid gemaakt, zoals in

65 67 68

per zak betalen, anderen 2,50. Soms

die het zwerfafval van de verste plek van de eigen locatie haalt, krijgt meer

geld dan dichtbij. Alphen spreekt van gouden (het verst weg), zilveren en bronzen (dichtstbij) cirkels om de ei16

gen plek. Verder is natuurlijk de stedelijkheidsklasse een onderscheidend criterium, net als het feit of er een

diftar-gemeente in het geding is. Het projectteam verwacht een hogere respons bij diftar gemeenten in het landelijk gebied. Pupillen van SV Dalfsen F2 zijn van huis uit gewend hun Fristipakjes en PET-flesjes apart te houden. Bij voetbalvereniging Ons Doel Bereikt uit Den Haag ligt dat zeker anders. “Maar hoeveel precies, gaan we onderzoeken”, zegt Kerstens. Om een goede vergelijking mogelijk te maken gaat RWS, gefinancierd door het ministerie van Infrastructuur en Milieu de monitoring, inclusief, een nulmeting uitvoeren.

De pilotgemeenten uit ronde 1 en de aanmeldingen van ronde 2 dan later bij SUEZ (voorheen SITA) in Rotterdam wor-

Zowel Kerstens als De Rijk van de kinderboerderijen

den gescheiden.” De tweede te onderzoeken variabele

erkennen dat in de experimenten waarbij er sprake is

is de logistiek. Iets meer dan de helft van de gemeen-

van een rijkelijke geldelijke beloning er zogeheten af-

ten haalt het afval op door bij de organisaties langs

valkannibalisme kan optreden. “Kinderen kunnen bij-

te gaan. “In sommige gevallen integreren ze dit met

voorbeeld flesjes en blikjes van huis meenemen naar

hun reguliere inzamelronde bij huishoudens”, zegt

school of naar de sportclub. Thuis wordt immers ge-

Kerstens. De resterende gemeenten vragen de deelne-

vraagd de verpakkingen vrijwillig en om niet apart te

mers het ingezamelde blik en kunststofverpakkingen

houden”, zegt Hans de Rijk. “We werken voorlopig op

te brengen, meest naar de milieustraat. De derde optie

goed vertrouwen en monitoren de pilot. Mocht het on-

is dat maatschappelijke organisaties hun leden vragen

verhoopt uit de klauwen lopen, dan moeten we er iets

de zakken weg te brengen naar een supermarkt of een

op verzinnen.”

gemeentelijke locatie. De meesten zamelen op hun eigen plek in.

GRAM | maart 2016

Tekst: René Didde

Keukenmanagement onderdeel project 100-100-100 bij HVC De keuken en de badkamer, dat zijn de plekken in huis waar het meeste afval ontstaat, blijkt uit onderzoek van HVC. Afvalscheiding begint dus in de keuken en de badkamer. Dat begint niet met de vraag welk afvalbakje daar staat, maar met welke motivatie/gedrag er in de keuken afval wordt gescheiden. En dan kijk je dus naar welk middel hiervoor de beste ondersteuning biedt. Keukenmanagement maakt deel uit van het 100-100-

wat mensen echt nodig hebben en wat ze bereid zijn te betalen voor

100 project dat op 1 april start in 29 HVC gemeenten:

luxere producten. De website is zo gebouwd dat deze na de proef

100 huishoudens per gemeente die 100 dagen 100

algemeen beschikbaar blijft, zodat mensen een keus hebben. Arents:

procent afval scheiden, dat zijn 2900 deelnemers. “Een

“HVC faciliteert mensen hun afval beter te scheiden. Wij laten mensen

traject om mensen bewust met afval te laten omgaan,

bewust kiezen, zij bepalen zelf welk middel ze nodig hebben voor een

te laten ervaren hoe gemakkelijk het is om afval te

optimale afvalscheiding.”

scheiden en afvalscheiding op de publieke agenda zet”, legt Ralf Arents uit, concept-ontwikkelaar bij de afde-

Hoogbouw

ling Ontwikkeling van HVC. De multimediale campagne

Afvalscheiding bij hoogbouw is een ander aandachtsgebied bij HVC,

voor werving van deelnemers startte begin februari.

ook weer met het doel: hoe kan het gedrag van mensen zo worden

De 100 dagen eindigen 9 juli.

beïnvloed dat een beter scheidingsresultaat het gevolg is. De proef bij 50 aansluitingen (25 hoogbouw en 25 laagbouw) start na de zo-

Tips en tricks

mer in de gemeente Zaanstad. Hier worden in huis adviezen gegeven,

Uit onderzoek van de afdeling Communicatie van HVC

noem het advies op maat zoals: is een andere routing misschien beter?

naar het scheidingsgedrag van mensen, bleek dat er

Bestaat er behoefte aan een luxer inzamelmiddel in huis? Ook hier is

behoefte was aan mogelijkheden om de afvalscheiding

keukenmanagement een onderdeel. Het inzamelmiddel van de deel-

in huis makkelijker te maken. Voor het 100-100-100

nemers wordt gewogen, op een app kunnen zij vervolgens zien welke

project is daarom een online platform ontwikkeld,

bijdrage zij leveren aan het milieu. De proef duurt waarschijnlijk een

waarop dagelijks nieuwe tips, filmpjes en eenvoudige

aantal maanden.

opdrachten staan. Arents: “Met de tips en tricks kun-

HVC is daarnaast deelnemer (naast Avalex, Almere, Amsterdam, Den

nen mensen elkaar leren afval te scheiden en te laten

Haag, Rotterdam, Schiedam, Utrecht, het ministerie van Infrastructuur

zien hoe gemakkelijk het is. Deelnemers kunnen er

en Milieu (IenM), NVRD, Rijkswaterstaat, en Vereniging Afvalbedrijven)

punten sparen tot 30 euro en ervaringen uitwisselen.

aan het VANG-project ‘Verbetering afvalscheiding en inzameling hoog-

Om het de deelnemers makkelijk te maken, kunnen in

bouw’, waaruit een soort menukaart aan goed werkende maatregelen

de webshop simpele bakjes, biozakken of luxere bak-

moet voortkomen. “Onze initiatieven en het VANG-project sluiten mooi

ken als de Bruno of Binbang gratis of tegen een kleine

op elkaar aan,” stelt Arents.

vergoeding worden besteld. Het aanbod bestaat uit verschillende segmenten. Voor het middensegment

Netwerkinfo: HVC, Ralf Arents: r.arents@hvcgroep.nl

bieden we bijvoorbeeld de bin van Kliko of Brabantia aan.” HVC hoopt op deze manier inzicht te krijgen in

Tekst: Geke Wassink

GRAM | maart 2016

Green Deal scheepsafvalketen Foto: Renee Sondervan

Eind 2014 was de Nederlandse Green Deal scheepsafvalketen een feit. Doel van de Green Deal is om verdere vervuiling van zeeën en oceanen tegen te gaan. De partijen die een handtekening plaatsten, streven naar minder afvalmateriaal en een betere scheiding van afval aan boord. Het gescheiden ingezamelde plastic wordt vervolgens zoveel mogelijk gerecycled. “Ongeveer 40 procent van het afval in de Noordzee is afkomstig van ma-

plicht als ze te veel afval aan boord hebben en kunnen

riene bronnen: de zeevaart en de visserij. De overige 60 procent is van

dus worden gedwongen om af te geven.” De inspectie

het land afkomstig”, vertelt Coen Peelen, beleidsadviseur bij het ministe-

Leefomgeving en Transport (ILT) ziet hierop toe. Geeft

rie van Infrastructuur en Milieu. Als gevolg van internationale regelgeving

een schip in zo’n geval niet af, dan kan het aan de ket-

geldt sinds 2013 een algemeen lozingsverbod van scheepsafval op zee.

ting komen te liggen. In de praktijk zal een kapitein het

Steeds meer schepen geven hun afval af in Nederlandse havens. In 2005

echter niet zo ver laten komen, omdat de financiële con-

werd in totaal een kleine 100.000 kuub afgegeven, in 2013 was dit bijna

sequenties enorm zijn als een schip niet uit kan varen.

260.000 kuub. De Nederlandse Green Deal scheepsafvalketen uit 2014 richt zich op vast scheepsafval: huishoudelijk en operationeel afval. Dit

De Green Deal komt voort uit de Europese kaderricht-

betreft met name plastic, wat veruit het meest voorkomende afval in zee

lijn Mariene Strategie (KRM). Uitgangspunt hiervan is dat

en op stranden is. Veel schepen scheiden al plastic aan boord, maar in

landen maatregelen nemen als de milieutoestand van

veel havens belandt het vervolgens in containers tussen het andere afval.

de zeeën niet op orde is. Nederland koos in het kader

Peelen: “We willen bereiken dat in alle Nederlandse havens het plastic

van de KRM voor een brongerichte aanpak en richt zich

apart wordt ingezameld, verwerkt en gerecycled. Op die manier wordt

daarbij op de zeevaart, de visserij en strandafval via toe-

de keten gesloten. Dat motiveert de scheepsbemanning om bewust met

risme. De Green Deal is ook onderdeel van het ketenak-

afval om te gaan. Daardoor zal er ook minder afval in zee belanden.”

koord Kunststof Kringloop, waarin het voorkomen van plastic zwerfvuil en het terughalen van plastic uit het

Aan de ketting

milieu, inclusief rivieren, zeeën en oceanen, is vastge-

In praktijk is het lastig te controleren of een schip afval op zee heeft ge-

legd. Bij de Green Deal zijn diverse partijen betrokken,

loosd. Peelen: “Als schepen geen afval afgeven in een haven, wil dit niet

waaronder de vijf Nederlandse zeehavens, de vereniging

automatisch zeggen dat dit in de zee terecht is gekomen. Ze kunnen het

van reders, scheepsleveranciers, afvalinzamelaars, de

bijvoorbeeld al hebben afgegeven in een voorgaande haven, die dichtbij

ILT, de Rijksoverheid en stichting De Noordzee. Peelen:

ligt. Soms zitten schepen echter duidelijk overvol, maar weigeren ze toch

“Iedereen kijkt naar zijn eigen rol en verantwoordelijk-

hun afval af te geven. Schepen hebben in Europese havens een afgifte-

heid om de kringloop gesloten te krijgen.” Via diverse

GRAM | maart 2016

maatregelen streven de partijen dit na, waaronder het gescheiden kunnen afgeven van plastic scheepsafval in de Nederlandse havens. Ook houdt de ILT risico-gebaseerd toezicht, dat zich richt op schepen waarvan de inspectie vermoedt dat ze hun afval ten onrechte niet afgeven. Verder besteden scheepsleveranciers aandacht aan afvalpreventie, zodat er minder afval aan boord komt via verpakkingsmateriaal. Tenslotte zullen de Europese procedures voor de afgifte en recycling van scheepsafval meer worden gestroomlijnd. Voorkeurshaven De International Maritime Organization (IMO) is onderdeel van de Verenigde Naties en heeft minimumcriteria en regels vastgesteld voor schepen en lidstaten voor het omgaan met scheepsafval. De Nederlandse Green Deal scheepsafvalketen reikt echter verder. Met de verplich-

Vertegenwoordigers van de partijen die betrokken zijn bij de

ting voor de inzamelaars van scheepsafval om plastic ge-

Green Deal waaronder minister Schultz van Haegen (IenM)

scheiden in te zamelen en te recyclen, loopt Nederland internationaal gezien voorop. Op veel schepen wordt

een afgifterecht. Dit is een korting op de afvalrekening.

het afval al aan boord gescheiden. Zo scheidt Maersk

Het is een prikkel om af te geven, maar er geldt wel een

Line, de grootste containerrederij ter wereld, het afval

maximum voor de hoeveelheid afval waarop de korting

in twintig verschillende fracties aan boord. Peelen: “Voor

betrekking heeft. Deze vergoedt dus niet alles.”

Maersk is Rotterdam inmiddels een voorkeurshaven om scheepsafval af te geven, omdat ze hier hun afval

Internationale Green Deal

gescheiden kunnen aanbieden. Ook cruiseschepen, die

Nederland werkt via de Green Deal op nationaal niveau

veel afval genereren vanwege de hoeveelheid passagiers

aan de bestrijding van zwerfafval op zee, maar doet dit

aan boord, willen hun afval graag gescheiden aanbieden

ook in Europees verband en in samenwerking met de lan-

en hebben belang bij een goede dienstverlening op dit

den aan de Noordwest-Atlantische Oceaankust, die het

terrein.”

OSPAR-verdrag hebben ondertekend. Peelen: “Met de OSPAR-landen overleggen we wat we gezamenlijk kunnen

Vanaf 1 januari dit jaar kunnen schepen hun plastic afval

doen. We willen daarnaast met partijen die hierin voor-

gratis afgeven in de havens van Rotterdam en Amster-

oplopen, komen tot een Memorandum of Understanding

dam. Peelen: “Dit kan onbeperkt. Voorwaarde is wel dat

(MoU), waarin we gezamenlijke ambities en voornemens

het schoon afval betreft, omdat het anders moeilijk te

vastleggen. Vervolgens willen we dit verder uitwerken in

recyclen is.” Er zijn meer positieve prikkels. Vanuit een

een internationale Green Deal. Op dit moment verkennen

Europese richtlijn is elk schip verplicht een afvalbijdrage

we met diverse internationale koplopers, zoals havens

te betalen: ook als het geen afval afgeeft. Peelen: “Een

en reders, de mogelijkheden hiertoe.”

kapitein die besluit niet af te geven, is zijn geld kwijt. Als hij wel afgeeft, krijgt hij zijn geld terug in de vorm van

Tekst: Ans Aerts

Software voor gemeenten, reinigingsdiensten en afvalinzamelaars S O F T WA R E S O L U T I O N S

fixion.nl

GRAM | maart 2016

Recycling drankenkartons nu ook in Nederland Drankenkartons

die

Nederland

worden

ingezameld,

gingen

tot

voor

kort

vooral

naar

buitenlandse

verwerkingsfabrieken. Van Houtum in Swalmen gaat dat veranderen. De producent van onder meer wc-papier heeft in samenwerking met Suez en Hedra een lijn ontwikkeld om drankenkartons te recyclen. “We beginnen met 12.000 ton per jaar. Zodra de inzameling in Nederland toeneemt, kunnen we uitbreiden”, aldus algemeen directeur Bas Gehlen. Van Houtum is een familiebedrijf, dat ruim tachtig jaar geleden be-

“Ze kwamen al bij ons voordat de landelijke geschei-

gon met het produceren van verpakkings- en toiletpapier. Inmiddels

den inzameling van start ging”, aldus de directeur.

is de onderneming vooral gericht op duurzaam design voor in het toi-

“Dat bracht ons toen al op het idee om er eens goed

let. Gehlen: “We maken toiletpapier en handdoekjes van afgedankte

over na te denken. Later klopte ook Suez Environment,

grondstoffen zoals oud papier. Ook onze dispensers zijn gemaakt van

het vroegere Sita, bij ons aan. Sita bouwde een grote

gerecyclede kunststof. Wij ontwikkelen en werken altijd volgens het

sorteerinstallatie om drankenkartons van kunststof te

cradle-to-cradle concept.”

scheiden en zocht een duurzame, Nederlandse verwerker voor de drankenkartons. Daar haakten wij graag bij

Duurzame verwerker

aan. Ook Hedra, de branchestichting voor verpakkings-

Volgens Gehlen krijgt Van Houtum al geruime tijd verzoeken van ver-

producenten, werkte mee aan het ontwikkeltraject.

schillende gemeenten om gebruikte drankenkartons te gaan recyclen.

Zonder die samenwerking was het ons nooit gelukt”, benadrukt Gehlen. Het bedrijf heeft ruim twee jaar gewerkt aan een pro-

Er is ruim twee jaar gewerkt aan een

ces om de drankenkartons te kunnen zuiveren en te ontdoen van kunststof- en aluminiumcomponenten.

proces om de drankenkartons te kunnen

”Dat waren flinke uitdagingen”, aldus Gehlen. “We zijn

zuiveren en te ontdoen van kunststof-

ranciers in heel Europa om dat procedé te bestuderen.

en aluminiumcomponenten.

gaan kijken bij verwerkingsfabrieken en machineleveUiteindelijk hebben wij bestaande technieken verfijnd en verbeterd. We gebruiken minder energie en water dan de bestaande fabrieken.” Ook het reinigingsproces

GRAM | maart 2016

zorgde voor hoofdbrekens. “Wij zijn een duurzaam bedrijf en wilden per se geen chemische middelen gebruiken voor de restjes yoghurt en vruchtensap. Ook dat is gelukt. We gebruiken een reinigingsmethode zonder enig wasmiddel.” Het restproduct, zoals kunststof doppen, aluminium en plastic uit het laminaat, wil Van Houtum afzetten bij andere recyclingfabrieken, zodat er geen grondstoffen verloren gaan. Bruine vezel Volgens Gehlen bestaat een ingezameld yoghurt- of

Drankenkartons in Europa

sappak grofweg voor een derde uit kunststof/alu-

• I n heel Europa wordt bijna de helft van alle drankenkartons die

minium en voor de helft uit papiervezels. De rest is

op de markt komen, gerecycled. In 2011 ging het om een abso-

voedingsrest, zoals yoghurt of vla. De papiervezel van

lute hoeveelheid van ruim 13,5 miljard zuivel- en drankpakken.

drankenkartons is hoogwaardig materiaal, waar Van

• I n Nederland kwam de gescheiden inzameling van drankenkar-

Houtum wc-papier en handdoekjes van gaat maken.

tons op gang na 1 januari 2015. Gemeenten kregen vanaf toen

“Mensen willen zacht en absorberend materiaal, de ve-

een vergoeding uit het Afvalfonds. In het begin deden 130 ge-

zel uit drankenkartons is daar heel geschikt voor.” Eén

meenten mee, nu zijn het er bijna 300. Dat is 75 procent van

nadeel is er wel. “Het is voornamelijk bruin papier, dus

alle gemeenten.

een hele wc-rol uit drankenkartons zal moeilijk wor-

• In vrijwel alle Europese landen worden de drankenkartons nu

den. We moeten meerdere soorten gebruikt papier blij-

gescheiden ingezameld. In landen als Duitsland en België, die

ven mengen, voor een mooi wit product.”

al vele jaren inzamelen, worden hoge cijfers gehaald: respectievelijk 75 en 89 procent van de drankenkartons wordt hier

Van Houtum is na een uitgebreide proefperiode onlangs

gerecycled.

van start gegaan met het recyclingproces. De aange-

• Er zijn circa 25 Europese recyclingfabrieken voor drankenkar-

leverde drankverpakkingen komen uit heel Neder-

tons. Van Houtum is een van de eerste in Nederland. In al deze

land. In dit eerste jaar denkt de fabrikant zo’n 12.000

fabrieken worden de kartonvezels van het PE en aluminium-

ton kartonverpakking te kunnen verwerken. Volgens

laagje gescheiden. De papierpulp die vrijkomt wordt ingezet in

Gehlen worden er in Nederland jaarlijks ongeveer 70 à

de papierindustrie. Het polyethyleen en aluminium wordt ge-

80 duizend ton nieuwe drankenkartons gebruikt, waar-

bruikt als zuivere grondstof voor allerlei producten als kratten,

van naar schatting uiteindelijk de helft zal worden in-

emmers en pannen. In sommige fabrieken, zoals ook bij Van

gezameld. “Als wij op termijn de helft daarvan mogen

Houtum, worden PE en aluminium niet gescheiden maar samen

en kunnen verwerken, zou dat een mooi resultaat zijn.”

verwerkt tot granulaat. • De productie van drankenkartons bestaat grofweg uit twee fasen.

Netwerkinfo:

Eerst wordt karton gemaakt van hout(pulp). Daarna worden kar-

Van Houtum, tel. 088-0183000 en www.vanhoutum.nl

ton, kunststof en aluminium aan elkaar gecoat of gelamineerd. Het laagje aluminium zit alleen in pakken voor lang houdbare pro-

Tekst: Hetty Dekkers

ducten en wordt dankzij technische verbeteringen steeds dunner. (Bron: Stichting Hedra)

Professionele textielinzameling www.sympany.nl

ISO 9001

3315015 SYM adv Professioneel_190x62.indd 1

ISO 14001

ISO 18001

14-12-15 17:13

GRAM | maart 2016

KETENAANPAK MOET NOG EEN START KRIJGEN

Matrasrecycling nog geen Het afgedankte matras is een interessante recyclingkandidaat. Het volume is groot en de materialen erin zijn geld waard. Toch komt hoogwaardige matrasrecycling niet van de grond. Voor de teruggewonnen grondstoffen is nauwelijks afzet. Wat nu? Producentenverantwoordelijkheid? Directeur Ruud Kortink van MatrasRecyclingEurope

uit de opbrengst van de materialen. Ook is het duurder

steekt niet onder stoelen of banken dat de recycling

geworden de vijf procent reststromen die we hebben,

van matrassen op dit moment erg lastig is. “Twee jaar

af te voeren. Het kan een tijdelijke dip zijn, maar ze-

geleden waren er nog vier spelers in de markt actief, nu

kerheid daarom heb je niet. De vraag is hoe lang we

nog maar twee, en dat zegt genoeg.” Het drie jaar oude

dit nog volhouden.” Dat is de reden waarom het bedrijf

bedrijf verwerkt jaarlijks zo’n 275 duizend matrassen,

eind vorig jaar de inzameltarieven voor gemeenten en

afkomstig van winkels, milieustraten, hotels, vakantie-

winkelketens bijna heeft moeten verdubbelen. Een aan-

parken en zorginstellingen. Naar schatting gaat het om

tal gemeenten houdt schone en droge matrassen apart

twintig procent van de jaarlijks 1,6 miljoen in ons land

voor recycling. Tweederde van de matrassen wordt naar

afgedankte matrassen. In de recyclingfabriek in Vianen

de afvalverbrandingsinstallaties afgevoerd. Ook het in-

bij Utrecht worden matrassen in drie stromen ontleed:

novatiegeld droogt volgens Kortink op, terwijl er drin-

textiel (tijk), foam en metaal. Foam, ofwel schuim van

gend kapitaal nodig is om de recycling naar een hoger

polyurethaan en latex, vormt met zestig procent het

niveau te brengen. Een tweede hergebruiksoptie die

hoofdbestanddeel van het matras. Het tijk gaat naar

MatrasRecyclingEurope propageert is het koeienmatras.

de textielrecycler. Het metaal gaat naar de ijzerboer.

“Nieuwe toepassingen zijn nodig die ervoor zorgen dat

Het schuim vindt vooral toepassing als isolatiemateri-

de matrasrecycling weer wel geld op gaat leveren.”

aal of als ondervloer onder tapijt en parket. Tot nu toe Opboksen

Ruud Kortink: “Nieuwe toepassingen

De huidige afzet van de materialen uit matrassen is in-

zijn nodig die ervoor zorgen

Fioole van RetourMatras, de enige andere gespeciali-

dat de matrasrecycling weer geld gaat opleveren.”

derdaad een groot probleem, bevestigt directeur Nanne seerde recycler in ons land. “Het gerecyclede materiaal kan niet opboksen tegen de lage prijs van nieuw foam.” Om het hoofd boven water te houden heeft ook hij de tarieven fors moeten opvoeren. Net als MatrasRecyclingEurope verwerkt het bedrijf van Fioole jaarlijks

kende het bedrijf een jaarlijkse groei van vijftig pro-

ruim 200 duizend matrassen. De in containers ingeza-

cent, die geheel uit eigen middelen werd gefinancierd.

melde matrassen worden in een door het bedrijf zelf

De economische omstandigheden zijn echter slecht

ontwikkelde volautomatische bewerkingslijn ontleed

nu de grondstoffenprijzen flink zijn gedaald. Het foam

(subsidie: nul euro). Het bedrijf werkt aan een nieuwe

heeft veel concurrentie van gerecycled schuim uit auto-

toepassing voor het foam door het schuim te vermalen

stoelen en schone reststromen van foamproducenten.

tot vlokjes en met een lijm door middel van stoom te

Kortink: “Het ijzer levert minder dan de helft op dan

binden tot een product dat kan dienen als hoogwaardig

voorheen en de afzetmarkt voor andere materialen is

isolatiemateriaal onder laminaat en parket of – in een

overvoerd. We kunnen de verwerking niet meer betalen

zwaardere uitvoering – als ondervloer voor kunstgras.

MatrasRecyclingEurope propageert hergebruik als koeienmatras.

GRAM | maart 2016

gespreid bedje Zover is het nog niet. Voor de bouw van een complete installatie moet het bedrijf nog de financiering vinden. Volgens Fioole ligt er inmiddels voldoende bewijs

Let op de POP’s!

dat materiaalhergebruik in termen van CO2-reductie

In het foam van de matrassen kunnen zich zogeheten POP’s bevinden,

aanzienlijk meer milieuvoordeel oplevert dan het ver-

kort voor persistente organische verontreinigende stoffen. De wette-

branden van matrassen met een eenmalige elektrici-

lijk ‘zeer zorgwekkende stoffen’ genoemde chemische verbindingen

teitsproductie. “Wij hebben dat door een onafhankelijk

zitten onder meer in broomhoudende brandvertragers, die in som-

bureau laten onderzoeken. Iedereen kan het rapport

mige matrassen worden toegepast. De milieubeweging maakt zich al

inzien op onze website.” Fioole vraagt zich af of de

langere tijd grote zorgen om de effecten van POP’s, die onder meer

intenties in ons land wel oprecht zijn en de circulaire

de kans op kanker zouden verhogen en het zenuwstelsel aan kunnen

economie niet te veel puur met de mond wordt bele-

tasten. “Bij de recycling van matrassen zijn de POP’s nog zeker een

den. “Ik zie nog te veel partijen die denken: laten we

issue”, zegt coördinator ketenprojecten Henk Hortensius van Rijks-

matrassen maar verbranden. Dat is lekker goedkoop.

waterstaat, verantwoordelijk voor de uitvoering van de ketenaanpak

Jammer, want wij zijn heel goed bezig.”

onder het VANG-programma. De toegepaste brandvertragers kunnen bij recycling, en vervolgens bij bepaalde producttoepassingen, leiden

Innovatiefonds

tot een ongewenste verspreiding van deze stoffen. Hierdoor worden

De inzameling van afgedankte matrassen is het pro-

in de toekomst bepaalde toepassingen van het schuim mogelijk niet

bleem niet, constateert secretaris Herman Jurrius van

meer toegestaan.

vereniging CBM voor interieurbouw en meubelindustrie. Hij vertegenwoordigt circa de helft van het twintigtal matrassenfabrikanten in ons land. In totaal telt

Jurrius is nieuwsgierig naar het onderzoeksproject dat op dit moment

de markt zo’n honderd aanbieders, van meubelko-

in België onder de naam Innomat uitgevoerd wordt. Producenten, le-

ning IKEA tot kleine importeurs en winkeliers, die zelf

veranciers en wetenschappers zoeken naar duurzame oplossingen

‘white-label’ matrassen in- en verkopen. Nederlandse

voor afgedankte matrassen. Onze zuiderburen voeren binnenkort een

consumenten kopen jaarlijks rond de één miljoen ma-

verwijderingsbijdrage in. De resultaten van dit onderzoek komen naar

trassen. “De infrastructuur is er, neem de milieustraten.

verwachting in november beschikbaar. “Laten we ook daarnaar kijken”,

Het transport is te organiseren. We kunnen de recy-

zegt Jurrius, “voordat we stappen gaan zetten.”

clingfabrieken in ons land dus gemakkelijk volstoppen. Maar dan? Ik denk dat we eerst nog eens goed moeten

Volgens Jurrius hoeven we voorlopig niet te rekenen op grote stromen

onderzoeken wat er met de teruggewonnen stromen

‘ecomatrassen’, die in de afdankfase beter uit elkaar te halen zijn. Met

moet gebeuren. Daar wringt de schoen. Die stromen

design for recycling is zeker een start gemaakt, “maar van volledig her-

leveren nu niets op.” Zijn idee, maar dat heeft Jurrius

gebruik is nog lang geen sprake”, zegt Jurrius, “de goede voorbeelden

nog niet met zijn achterban besproken, is een kleine

van IKEA en Auping niet te na gesproken.” Rond de eeuwwisseling vond

bijdrage per gekochte matras om een innovatiefonds

onder de vlag van CBM een omvangrijk proefproject plaats (kosten: 200

te voeden. “Het gaat te ver om daar alleen producenten

duizend euro) om matrassen in te zamelen, uit elkaar te halen en de

bij te betrekken. Alle aanbieders, ook importeurs en

tweedehands stromen te verkopen. “De grootste drempel toen al bleek

retailers, moeten meebetalen. Anders is er geen gelijk

de concurrentie van de afvalverbrandingsovens. Het is volledig geaccep-

speelveld. Met een bedrag van bijvoorbeeld een euro

teerd om matrassen te verbranden om energie te winnen. Wat ook nog

per matras kun je al een flink fonds inrichten.”

eens relatief goedkoop is.” Ter vergelijk: het afvoeren van een container matrassen (circa 1 ton) kost een gemeente op dit moment rond de 300 euro, het verbrandingstarief bedraagt doorsnee vijftig euro per ton. Matrasketen Eind januari organiseerde het Utrecht Sustainability Institute (USI) zijn twaalfde Circular Economy Lab. Deze editie ging over matrasrecycling. Een brede vertegenwoordiging van de matrasketen was present, van producenten en retailers tot recyclers en Rijksoverheid. Strategisch adviseur Jacqueline Cramer van USI was moderator van de discussiebijeenkomst. Cramer is tevens regisseur van de circulaire economie ◀ De huidige afzet van de materialen uit matrassen is een groot probleem: teruggewonnen foam moet opboksen tegen andere schuimstromen en de prijs van primair foam is laag.

GRAM | maart 2016

Jacqueline Cramer: “Van een oud matras weer een nieuw matras maken moet het eindbeeld zijn.”

Netwerkinfo • MatrasRecyclingEurope, Ruud Kortink, ruud@matrasrecyclingeurope.com, www.matrasrecyclingeurope.com. •R etourmatras, Nanne Fioole, info@retourmatras.nl,

in de metropoolregio Amsterdam. Niet alleen deze re-

www.retourmatras.nl (zie de film over het

gio maar ook samenwerkingsverband U10 van tien

verwerkingsproces), www.linkedin.com/

gemeenten in de regio Utrecht gaf aan van een aantal

nannefioole,

kansrijke grondstromen werk te willen maken, waar-

@retourmatras.

onder de hoogwaardige recycling van matrassen. Van een oud matras weer een nieuw matras maken moet het eindbeeld zijn, vindt Cramer, die als minister van VROM

•C BM, Herman Jurrius, jurrius@cbm.nl, www.cbm.nl, www.linkedin.com/hermanjurrius. •M inisterie van Infrastructuur en Milieu, Marc Pruijn,

aan de wieg van het cradle-to-cradlebeleid van de over-

marc.pruijn@minienm.nl, www.vang-hha.nl

heid stond. “Als we dat echt willen, lukt dat. De ver-

(zie ook de ‘notitie Ketenaanpak VANG-HHA’ via

eisten zijn een groot volume – en dat is te organiseren bij matrassen – en een goede kwaliteit van materialen, zodat de afzet ervan rendabel wordt. Alleen is dat bij matrassen nog niet het geval. De afzet komt daardoor nog niet uit de verf.” Cramer vindt dat producenten-

www.rijksoverheid.nl, www.linkedin.com/marcpruijn. •R ijkswaterstaat Leefomgeving, Henk Hortensius, henk.hortensius@rws.nl, www.rwsleefomgeving.nl, www.linkedin.com/henkhortensius. •U trecht Sustainability Institute, Jacqueline Cramer,

verantwoordelijkheid onafwendbaar is. “Op die manier

j.m.cramer@uu.nl, www.usi.nl, www.linkedin.com/

creëren we een betaalbaar systeem, waaruit we tevens

jacquelinecramer, @usi_nl.

innovaties kunnen voeden. Daar komen dan vanzelf investeerders voor, omdat er meer zekerheid is. Er moet een vliegwiel op gang komen. Bij elektronica hebben we

erbij betrekken en niet de regie op één plek leggen, na-

dat ook zo gedaan. Over een aantal jaren, als het sys-

melijk bij de producenten”, licht hij per e-mail toe. “We

teem voldoende oplevert, kunnen we de producenten-

moeten er samen over na gaan denken hoe we van de

verantwoordelijkheid wellicht weer afbouwen.”

teruggewonnen bestanddelen uit matrassen fatsoenlijke materialen kunnen maken.”

Circulair Kortink van MatrasRecyclingEurope en zijn collega

Gemeenten en Rijk werken samen in het VANG-pro-

Fioole van Retourmatras juichen producentenverant-

gramma voor huishoudelijk afval. Matrassen behoren

woordelijkheid toe. Het ministerie van IenM is er geen

tot de acht ketens die binnen dit programma als urgent

voorstander van om vanuit de overheid producenten-

zijn benoemd. Gemeenten en Rijksoverheid zijn nog in

verantwoordelijkheid op te leggen, liet Marc Pruijn op

overleg met partijen wanneer en hoe met deze keten

het Circular Economy Lab weten. Volgens de coördina-

een start wordt gemaakt. Dat heeft onder meer met

tor van het programma VANG (Van Afval naar Grond-

de prioriteitsstelling binnen het VANG-programma te

stof) is het weliswaar ‘een mooi middel’, maar als zelf-

maken. “Voordat we stappen gaan zetten, is het zaak

standig instrument niet geschikt om de matrasketen

dat we daar goed over na hebben gedacht. Het moet

circulair te maken. “De afzet van materialen is daarmee

niet zo zijn dat we het straks voor een stukje van de

niet geregeld. Dat is de verantwoordelijkheid van de

keten hebben opgelost, maar niet voor de keten in haar

volledige keten. Dus moet je alle actoren in de keten

geheel hebben geregeld. Maar de urgentie is er zeker. Voor de overheid is dit een belangrijke keten.” Volgens Cramer kan de matrassenbranche prima zelf

Reactie NVRD

producentenverantwoordelijkheid organiseren, zonder

Binnen de NVRD heeft de matrasketen en het sluiten daarvan ook de

procent van de markt meedoet, geldt producentenverant-

aandacht. Naar aanleiding van vragen van leden is een eerste stap

woordelijkheid voor de hele branche.” Op de debatavond

gezet met het schrijven van dit artikel. Tijdens het Circular Economy

bleek volgens Cramer dat de grote producenten IKEA en

Lab over de matrasketen heeft de NVRD het stokje opgepakt om een

BeterBed niet negatief staan tegenover producentenver-

eerste inventariserende bijeenkomst met de verschillende spelers in

antwoordelijkheid. “Zij hebben meer dan vijftig procent

de matrasketen te organiseren waarin de (on)mogelijkheden van het

van de markt in handen. Als dan ook de Nederlandse fa-

verder sluiten van die keten zullen worden geïnventariseerd. Dit al-

brikanten in CBM meedoen, die zo’n 25 procent van de

les uiteraard in afstemming met de Ketenaanpak van het Ministerie.

markt vertegenwoordigen, schiet het al aardig op.”

enige bemoeienis van de overheid. “Met een algemeen verbindend verklaring kan het snel gaan. Als zeventig

Deze startbijeenkomst vindt begin april plaats. Tekst: Pieter van den Brand

GRAM | maart 2016

GEMEENTEN EN AVALEX STEMMEN AFVALSTRATEGIE AF

Samen grip op grondstoffen Zes gemeenten en hun regionale afvalbedrijf Avalex stelden samen in ruim anderhalf jaar tijd hun nieuwe afvalbeleid en communicatiestrategie richting inwoners op. En oogstten verwondering en bewondering. Want hoe organiseer je zo’n complex bestuurlijk en ambtelijk proces? Vier betrokkenen vertellen.

‘Grip op grondstoffen’ heet de visie die zes Zuid-Hol-

delen werden onvoldoende benut. Dat was ook niet mogelijk vanwege

landse gemeenten en Avalex hebben opgesteld. Delft,

de uiteenlopende contracten en tarieven tussen de gemeenten en Ava-

Midden-Delfland,

Pijnacker-

lex. “We zien dat we uit de problemen aan het komen zijn en de weg naar

Nootdorp, Rijswijk en Wassenaar zijn samen eigenaar

een stabiel bedrijf hebben gevonden”, vertelt wethouder Floor Kist van

van dit regionale afvalbedrijf. Eind vorig jaar stemde de

Leidschendam-Voorburg. “Door samen de gescheiden inzameling naar

raad van Pijnacker-Nootdorp als laatste gemeente in met

een hoger niveau te tillen, kunnen we een stap voorwaarts maken.”

Leidschendam-Voorburg,

de gemeenschappelijke beleidsvisie. Dit jaar nog wordt met de uitvoering begonnen voor een periode van vijf

Urgentie

jaar. De komst van het nieuwe beleid en een robuuste

Samen met zijn collega-‘afval’-wethouders vormde Kist een stuurgroep.

communicatiestrategie voor inwoners nam zo’n ander-

Beleidsambtenaren en medewerkers van Avalex vonden elkaar in een

half jaar tijd in beslag, inclusief de goedkeuring door de

projectgroep. “De urgentie werd gevoeld om samen aan iets moois te

zes gemeenteraden. In het Avalex-gebied is een flinke

gaan werken”, blikt Kist op het veelomvattende bestuurlijke en ambte-

slag nodig. Het gemiddelde is nu 233 kilo restafval per

lijke proces terug, “en er was de bestuurlijke wil om meer op afvalgebied

burger en 39 procent afvalscheiding. Het landelijke stre-

te doen dan wat we nu doen. Als wethouders hebben we duidelijk aan-

ven is 100 kilo en 75 procent gescheiden inzameling

gegeven het van belang te vinden hierin een grote stap te maken. We

in 2020. Acht verschillende inzamelen verwerkings-

hebben boven tafel gekregen welke investeringen nodig zijn en welke

methoden werden op milieurendement, kosten en ser-

resultaten we ermee boeken. Als bestuurder wil je nu eenmaal zoveel

vicevriendelijkheid voor de burger doorgerekend, van

mogelijk zekerheid om beslissingen op te baseren. We hebben er samen

optimalisatie van bestaande systemen tot bronschei-

een vinger achter gekregen hoe we met Avalex in een kort tijdsbestek

ding, diftar en nascheiding. De keuze viel uiteindelijk op

substantieel iets met gescheiden inzamelen tot stand kunnen brengen.

omgekeerd inzamelen. Er was nog een aanleiding om in

Ik denk dat we iets heel knaps hebben gedaan.” Kist ziet omgekeerd

actie te komen. De financiële positie van Avalex stond

inzamelen als een mooie basis voor eventuele vervolgstappen. “Ook de

onder druk. Door de inzameling in de zes gemeenten

stap naar diftar of nascheiding is dan mogelijk. Al hadden we de optie

in de basis zoveel mogelijk gelijk te trekken, kan het

van nascheiding wellicht nog beter af kunnen pellen. Maar ook de stap-

gemeenschappelijke afvalbedrijf efficiënter inzamelen,

pen erna zijn nadrukkelijk onderwerp van gesprek geweest. Zo hebben

wat de bedrijfsvoering ten goede komt. De schaalvoor-

we een gedegen beeld voor de lange termijn vastgesteld. Er is nog veel

GRAM | maart 2016

meer mogelijk.” Ook Piet Burgering, projectleider bij Avalex en ambtelijk secretaris van de stuurgroep, is een tevreden man. “We hebben de juiste balans gevonden in het bedrijfsmatig gezond krijgen van de Avalex-organisatie versus de politieke wensen op gemeentelijk niveau. Het resultaat is dat Avalex opnieuw is uitgevonden. Al polderend hebben we veel voor elkaar gekregen.” Feedback De Wassenaarse raad stemde september vorig jaar als een van de eerste gemeenten in met het nieuwe afvalbeleid. Volgens beleidsadviseur Marcel Havenaar was dat mede te danken aan de komst van een raadswerkgroep, al in december 2013, die zich speciaal op het nieuwe afvalbeleid ging richten. “In de raad werd volop kennis opgebouwd. Men was goed op de hoogte wat er speelt en verdiepte zich in de verschillende inzamelmethoden die er zijn.” Havenaar vroeg al in een pril stadium zijn collega Marcel Solleveld om aan te schuiven, gepokt en gemazeld in de uitvoering van het afvalbeheer. Beiden zijn werkzaam bij Werkorganisatie Duivenvoorde, waar Voorschoten en Wassenaar ambtelijk in samenwerken. “Van begin af aan heb ik feedback op de praktische invulling van het nieuwe afvalbeleid kunnen geven”, vertelt Solleveld. “Aanvankelijk kost dat meer tijd, maar die win je later in veelvoud terug”, vult Havenaar aan. Procesmanager Waardevol in de ambtelijke werkgroep was de rol van de externe procesmanager. Havenaar: “Daarmee was er een onafhankelijk iemand, die iedereen tot de orde kon roepen als emoties de overhand dreigden te

om lang te praten. Iedereen wil zijn eigen standpunten

nemen. Er was bijvoorbeeld discussie over welke fracties we apart als

naar voren brengen. Dankzij de inbreng van de externe

grondstof gaan inzamelen en over de vraag of verenigingen en instellin-

procesmanager ontstond er sneller duidelijkheid. Cru-

gen nog wel zelf papier en textiel in blijven zamelen of dat alle stromen

ciaal voor het proces was dat de vaart erin bleef. We

naar Avalex gaan. Ook was er discussie over de transitiekosten, die per

hebben allemaal steeds de urgentie gevoeld om tot

gemeente flink kunnen verschillen. Hoe verdisconteer je dat binnen de

een nieuwe aanpak van ons afvalbeleid te komen, niet

verrekening systematiek? Samen met de procesmanager werden pijn-

in de laatste plaats vanwege de landelijke doelen van 75 procent gescheiden inzameling. Daar staan we als

Piet Burgering: “Avalex is opnieuw uitgevonden. Al polderend hebben we veel voor elkaar gekregen.”

overheid immers voor aan de lat. Voor Avalex was het dringend noodzakelijk om tot een ander afvalbeleid te komen. Dat was voor ons een extra reden het proces op de juiste koers te houden. Natuurlijk gaat zo’n omvangrijk proces niet altijd even soepel, maar er was altijd de intentie er samen uit te komen.” Consensus werd vooral bereikt, stelt beleidsadviseur Reiniging Mirjam van den Berg van de gemeente Delft,

punten afgevinkt, opgelost of bewust tijdelijk even geparkeerd, indien

omdat de stuurgroep van wethouders door de project-

het nog niet noodzakelijk was daar een beslissing over te nemen.” Zo

groep van objectieve informatie werd voorzien. “We pre-

werden drempels geslecht, voordat het besluitvormingsproces in de raad

senteerden puur en alleen de feiten, zonder waardeoor-

moest beginnen. “We waren bezig met het maken van uniform afval-

deel. Hiermee houd je het proces zuiver. Anders is de

beleid. Dus moeten individuele belangen ondergeschikt zijn”, vervolgt

kans groot dat het spaak loopt. De eigen opvattingen

Havenaar. “Natuurlijk is dat niet altijd eenvoudig. Het liefst wil je de in-

kunnen we immers een-op-een bij onze eigen wethou-

komsten die je op grondstoffen maakt voor de gemeente zelf terugzien.

der neerleggen. Deze kan daar vervolgens naar eigen in-

Ook wil niemand opdraaien voor kosten die in een andere gemeente

zicht gebruik van maken of niet. De uiteindelijke keuze

worden gemaakt. Om tot een goede verrekening systematiek te komen,

is immers aan de politiek.”

moet je die gedachten opzij zetten.” Het doorrekenen van de verschillende methoden werd door een van buiten aangetrokken onafhankelijke

Communicatie

expert gedaan.

Gezamenlijkheid geldt niet alleen voor het beleid inhoudelijk, tegelijkertijd werd vanaf de start ingezet op

Burgering van Avalex: “Met zoveel partijen aan tafel is er de neiging

GRAM | maart 2016

een gezamenlijk communicatie- en educatiebeleid voor

inwoners. Met de boodschap ‘Alles draait om jou’ wil-

Wassenaar onderschrijven Solleveld en Havenaar het belang van goede

len de gemeenten in een multimediale campagne hun

communicatie. “De eerste gedachte is toch dat bij omgekeerd inzame-

inwoners bewust maken van de nieuwe doelstelling en

len de service naar de burger achteruitgaat”, zegt Solleveld. “Er is volop

de nieuwe inzamelmethode. Ook bij dit onderdeel werd

koudwatervrees, maar dat is begrijpelijk. Nu is het wekelijks grijs en

gebruik gemaakt van een externe expert, in dit geval

groen. Met name de afvalbak aan huis voor restafval is een vanzelfspre-

op het gebied van gedragsverandering en de commu-

kendheid.” Dat was de reden waarom de Wassenaarse raad nog een slag

nicatieve vertaalslag. “Al veel inwoners begrijpen dat

om de arm heeft gemaakt. Er komt pas een definitief ‘ja’ als de raad ook

gescheiden inzamelen belangrijk is”, zegt wethouder

het operationeel plan heeft gezien.

Kist. “Voor een aantal mensen brengt dat echter een gedragsverandering met zich mee. We willen hen zoveel

Bewoners

mogelijk helpen het juiste gedrag te gaan vertonen. We

Openheid en inzicht zijn voor dit proces de sleutelwoorden, stelt Burge-

hebben met alle gemeenten direct onderkend, dat hier

ring van Avalex, dat op haar locatie in Delft voor raadsleden verschillen-

een goede communicatiestrategie achter moet zitten.

de bijeenkomsten organiseerde. “Al ver voor de besluitvorming hebben

We zagen dat er hardnekkig een verkeerd beeld werd

we er in de gemeenten op aangestuurd ook informatiebijeenkomsten

gesuggereerd van oude dametjes die met grijze zakken

met burgers te houden. Omgekeerd inzamelen roept veel vragen op.”

over straat naar een ondergrondse container moeten

Zo organiseerde Delft onder meer bewonersavonden in buurthuizen en

sjouwen. Terwijl we allemaal weten dat de hoeveelheid restafval steeds kleiner wordt, als je efficiënter gaat scheiden. Bij een aantal mensen is dat besef nog niet geland, maar dat is een kwestie van tijd. Ik voorzie dat het straks prima gaat lopen, maar begrijpelijk is dat dit eerst ervaren moet worden. Als ik kijk naar het doel van 75 procent afvalscheiding, verwacht ik dat we de komende jaren erg ver zullen komen.”

Marcel Havenaar: “Bij het maken van uniform afvalbeleid moeten individuele belangen ondergeschikt zijn.”

Volgens Burgering was het cruciaal vanaf de start de communicatiestrategie als integraal onderdeel van het nieuwe afvalbeleid mee te nemen. “De communicatie

in het historische stadhuis op de markt. “Ons doel was uitsluitend te

doe je niet door achteraf even een foldertje te maken.

halen”, vertelt Van den Berg. We wilden weten hoe burgers tegen de ver-

Het is een pijler onder het nieuwe afvalbeleid. Omgaan

schillende methoden aankijken. Wat werkt het beste en welke hobbels

met afval is niet iets wat je als overheid oplegt, samen

kunnen we volgens hen verwachten? Deze informatie hebben we naar de

met de burger moet je een oplossing vinden.” Ook in

raad teruggekoppeld.” Delft wil bij haar inwoners goede ideeën sprokkelen om het afval in de drukke binnenstad beter te scheiden. Het is de bedoeling de aangereikte ideeën eerst op kleine schaal te testen om ze vervolgens uit te rollen naar een pilot voor de gehele binnenstad.

Netwerkinfo

Meer gemeenten in ons land staan aan de vooravond van het proces

• Gemeente Leidschendam-Voorburg,

dat de zes gemeenten en Avalex doorgemaakt hebben. “Geef niet op”,

Floor Kist, fj.kist@leidschendam-voorburg.nl,

luidt het advies dat wethouder Kist hen mee wil geven. “Ik wil niet zeg-

www.linkedin.com/floorkist, @Gemeente_LV.

gen dat het makkelijk is, maar je kunt beslist wat voor elkaar krijgen.” Kist is ervan overtuigd dat het realiseren van schaalvoordelen en het

• Werkorganisatie Duivenvoorde, Marcel Havenaar,

zoveel mogelijk uniformeren van het afvalbeleid en dienstverlening tot

mhavenaar@werkorganisatieduivenvoorde.nl,

kostenefficiency en een lagere prijs zullen leiden. “We gaan nu het zeer

www.linkedin.com/marcelhavenaar; Marcel Solleveld,

interessante traject tegemoet om de gescheiden afvalstromen te gelde

msolleveld@werkorganisatieduivenvoorde.nl,

te maken. Hoe meer volume je realiseert, des te voordeliger het voor

www.linkedin.com/marcelsolleveld.

je wordt. Door gezamenlijk te opereren, maken we onszelf ook minder kwetsbaar.”

• Gemeente Delft, Mirjam van den Berg,

Burgering ziet bij andere samenwerkingsverbanden in het land dezelfde

mvdberg@delft.nl, www.linkedin.com/

kansen. “Waarom zou je niet van elkaars kennis en kunde profiteren?

mirjamvandenberg, @gemeentedelft.

Wat wij gedaan hebben, vind ik een absolute aanrader. Natuurlijk vergt het liefde en aandacht, maar dat betaalt zich uiteindelijk uit. We willen

• Avalex, Piet Burgering, pburgering@avalex.nl, www.avalex.nl,

andere gemeenten trouwens graag van dienst zijn, als ze van onze ervaringen willen leren. De deur staat altijd open.”

www.linkedin.com/pietburgering, @PietBurgering, @Avalex_nieuws.

Tekst: Pieter van den Brand

GRAM | maart 2016

NIEUWS VANUIT DE COMMISSIE ICT

Online dienstverlening – De afgelopen vijf jaar is online dienstverlening sterk veranderd. Waar het vroeger vooral om het zenden van informatie ging, is het nu met name erop gericht de klant zoveel mogelijk online te laten regelen. 77 Procent van de burgers regelt zijn zaken het liefst digitaal en daar spelen organisaties goed op in. De Commissie ICT van de NVRD heeft recentelijk twee themasessies gewijd aan het concept online dienstverlening. In deze publicatie worden de resultaten hiervan samengevat.

Meer dan alleen de afvalkalender

ceren zodat veel betaalde transacties nu ook online

Dennis de Jong (ROVA): “Nog niet eens zo lang gele-

gezet kunnen worden. Maar we gaan ook bekijken of

den hadden we alleen een website waarop we infor-

we de interactie met onze gemeenten meer kunnen

matie presenteerden. Als de burger iets wilde regelen

digitaliseren. App en web zijn onze platformen daar-

dan moest hij ons bellen. Tegenwoordig zijn de tech-

voor, zodat een zo groot mogelijke doelgroep ons kan

nische mogelijkheden legio, en wordt de invulling van

bereiken en wij hun.”

online dienstverlening alleen beperkt door visie, geld

Jan Beijert (Omrin): “Wij zetten sterk in op app-ont-

en tijd.”

wikkeling voor Android en iOS toestellen. We kunnen

Inmiddels heeft zo ongeveer elke inzamelaar wel een

via die kanalen gemakkelijk segmenteren door ver-

online afvalkalender, zowel via een app als via de web-

schillende apps aan te bieden voor de verschillende

site. Maar de online dienstverlening gaat vaak nog

doelgroepen (burger, gemeente, zakelijk). Een app

veel verder dan dat: van het online kunnen aanmel-

biedt ook meer functionaliteit dan een webpagina, zo

den voor een grofvuil ophaalafspraak tot het inzicht

kunnen er bijvoorbeeld notificaties en push-berichten

geven in het afvalgedrag van een burger. Bij commer-

afgegeven worden.”

ciële dienstverleners zien we bijvoorbeeld online op-

De keuze voor een web of app oplossing is geen ge-

lossingen om een lediging te kunnen plannen of om

makkelijke. Tegenwoordig kunnen websites namelijk

de facturen in te kunnen zien. In bijgevoegd plaatje

ook helemaal schaalbaar (responsive) gemaakt wor-

ziet u enkele veelvoorkomende online diensten terug.

den waardoor ze op elk device goed toonbaar zijn. Johnny Gowrising (Avalex): “Wij kiezen voor schaal-

De Jong: ”ROVA heeft zich tot doel gesteld de komen-

bare weboplossingen waardoor apps overbodig wor-

de tijd haar portefeuille aan online diensten te vergro-

den. Dat scheelt ontwikkeltijd en -kosten, en is ook in

ten. We gaan bijvoorbeeld een betaaldienst introdu-

beheer gemakkelijker.” Voorkom informatie-overload Een klant die op je website een taak wil uitvoeren, is niet geïnteresseerd in de visie en de strategie van je bedrijf. Ook in informatie over andere producten is hij op dat moment niet geïnteresseerd. Hij wil graag zo snel en zo intuïtief mogelijk zijn taak uitvoeren. Het is daarom belangrijk om het het informatieaanbod en het aantal clicks te beperken en alleen te bieden wat je klant nodig heeft. Gowrising : “Recent heeft Avalex een nieuwe website geïntroduceerd en die is helemaal opgebouwd rondom het principe ‘top-taken’ en ‘informatie

GRAM | maart 2016

– app & web dat past bij de klant, zijn leefsituatie en voorkeuren. Je klant is bijzonder, dus geef hem dat gevoel ook online. Twitter en Facebook De Jong: “Naast app en web oplossingen hebben we ook allemaal te maken met veranderingen in de wijze waarop klanten contact zoeken. Naast telefoon, app en web zijn momenteel vooral Twitter en Facebook in trek. En een middel als Whatsapp natuurlijk. Wat heel belangrijk is en blijft is de authenticiteit en echtheid van het contact. Elk contact vraagt om seop maat’. Je vindt daar gemakkelijk het antwoord op

rieuze opvolging en het volstaat niet om klanten die

je vraag.”

klagen via website of social media te melden dat het ‘vervelend is om te horen dat u niet tevreden bent’. Je

Intranet

klant wil dat het probleem opgelost wordt. Toon in de

Digitalisering speelt natuurlijk ook een rol n de in-

communicatie naar je klant daarom actie en oprechte

terne communicatie. Igor van de Laar (Meerlanden):

empathie.”

“Intranets worden steeds meer sociaal en interactief. Bijvoorbeeld sociale platformen die collega’s bij elkaar

‘Any time, any place, any device’

brengen. En alle bedrijfsdocumenten willen we tegen-

De verwachtingen die klanten hebben bij online dienst-

woordig allemaal centraal beschikbaar hebben, op elk

verlening worden steeds hoger. Op ieder moment van

device en op elk moment. Platformen als bijvoorbeeld

de dag, ongeacht de locatie of device, willen zij online

Sharepoint zijn heel geschikt voor dergelijke ontwik-

in contact komen of transacties uitvoeren. Daarmee is

kelingen.”

dit een randvoorwaarde voor klantwaardering geworden. Van de Laar: “De branche staat in zijn algemeen-

Persoonlijke aandacht

heid nog maar aan het begin van online dienstverle-

Om je klanten centraal te zetten, moet je ze echt ken-

ning, al is de ene partij wel verder dan de andere. Er

nen. Dan kan de stap gezet worden naar gepersona-

zullen steeds meer functies online aangeboden gaan

liseerde content. Dennis de Jong: “We hebben onze

worden. We kunnen niet meer alleen kijken naar de

mond vol over de circulaire economie. We willen de

business case, klanten verwachten dat ze online zaken

burger prikkelen nog beter te scheiden. Hoe mooi zou

kunnen doen en we zullen deze verwachtingen moeten

het zijn dat we de burger via app en web, tips en trucs

gaan waarmaken.”

tonen die helemaal gebaseerd zijn op zijn of haar gezinssamenstelling en afvalgedrag. Stel een gezin uit de

Over de Commissie ICT

binnenstad met vier personen biedt ten opzichte van

De leden van de commissie zijn IT- en informatie-

een gezin met een vergelijkbare woonsituatie en sa-

managers afkomstig van publieke inzamelingsor-

menstelling, een veel lager percentage gft-afval aan.

ganisaties. De agenda van deze commissie wordt

Dan zou het mooi zijn dat we dit gezin bij het scheiden

gevoed door thema’s die zijn gebaseerd op actuele

van gft-afval hulp kunnen bieden via bijvoorbeeld vi-

ontwikkelingen in de branche en ICT vraagstuk-

deo’s. Dat klinkt voor de meesten onder ons misschien

ken van andere commissies. De commissie wil re-

nog wat te ver weg, maar veel data hiervoor hebben we

gelmatig van zich laten horen o.a. via publicaties

al in huis. Wat we nog niet weten, zouden we kunnen

in GRAM. Contactpersoon NVRD: Rik Hardenberg

gaan verzamelen.” Met gepersonaliseerde content kun

(088-3770020, hardenberg@nvrd.nl).

je gericht communiceren en alleen datgene aanbieden

GRAM | maart 2016

nieuws Sponsoring Dienstverleners en leveranciers nemen een bijzondere in plek binnen de achterban van de NVRD. Deze groep leden bezit specifieke kennis, waardoor ze een waardevolle bijdrage leveren aan de kennisontwikkeling van bijvoorbeeld gemeenten en inzamelaars. Een belangrijke manier om deze kennis te delen is via sponsoring. Jaarlijks is de NVRD in gesprek met potentiele sponsors voor stands en advertenties. Vanaf dit jaar wordt het proces meer gestroomlijnd. De NVRD vindt het belangrijk om trouwe sponsoren een incentive te geven om sponsor te blijven en wil meer meedenken over hoe de boodschap en kennis van het best kan worden overgebracht. Een zogenaamde sponsorstaffel moet hierin voorzien. Met deze staffel kunnen loyale sponsoren korting en andere voor-

uw dienst in aanmerking voor subsidie.

sche specificaties niet nauwkeurig ge-

delen krijgen. De staffel treedt alleen in

Het voordeel loopt op tot 20% van de

noeg kunnen worden vastgesteld, kan de

werking wanneer er aan het begin van

loonkosten. Voor meer informatie kunt u

aanbestedende dienst voorafgaand aan

het jaar afspraken worden gemaakt. Bent

contact opnemen met Peter Kerris, pro-

inschrijvingen een dialoog voeren met

u benieuwd naar de sponsorstaffel of

jectleider van het Sectorplan AMBOR, via

potentiĂŤle inschrijvers. Doel van deze

wilt u meedenken over hoe de NVRD haar

kerris@nvrd.nl. Wij kijken het dan voor

dialoog is te bepalen welke middelen het

sponsoren beter kan bedienen? Neem

u na.

meest geschikt zijn om aan de behoefte van de aanbestedende dienst te voldoen.

dan contact op met hardenberg@nvrd.nl Nieuwe Aanbestedingswet Jaarlijkse P&O/KAM-dag

Tijdens de themadag Regie, Organisa-

2 De mededingingsprocedure met

op 13 oktober

tie en Bedrijfsvoering gaf mr. Katrijn

onderhandeling

De vorige editie van de P&O/KAM-dag

Kliphuis, jurist bij de gemeente Amster-

Om over te mogen gaan tot de mede-

stond in het teken van veilig werken en

dam, een lezing over de nieuwe Aan-

dingingsprocedure

toekomstige ontwikkelingen. Waar gaat

bestedingswet. Ze besprak een aantal

lingen gelden dezelfde criteria als voor

het heen met de P90-norm? En welke

interessante nieuwe en verruimde mo-

de concurrentiegerichte dialoog. Deze

vaardigheden moeten afvalinzamelaars

gelijkheden die de wet biedt, namelijk

mededingingsprocedure met onderhan-

in de toekomst beheersen? Welke juridi-

maatregelen voor innovatie en duur-

delingen wordt in de regel gebruikt als

sche ontwikkelingen zijn er? Over deze

zaamheid en maatregelen in het kader

er al een oplossingsrichting bekend is.

vragen gingen de vijftig deelnemers met

van flexibilisering. Drie procedures pas-

Doel van de procedure is onderhandelin-

elkaar in gesprek. Verder was er aandacht

seerden de revue.

gen tussen de aanbestedende dienst en

met

onderhande-

inschrijvers over hun eerste en daarop

voor omgaan met agressie en werken met laaggeletterden. De datum voor de

1 De concurrentiegerichte dialoog

volgende inschrijvingen op inhoud te

volgende jaarlijkse kennisbijeenkomst

De mogelijkheid van de concurrentie-

verbeteren. Het grote verschil met de

op het gebied van veiligheid, arbo, per-

gerichte dialoog is in de nieuwe Aan-

concurrentiegerichte dialoog is dat er

soneel en opleidingen is vastgesteld op

bestedingswet uitgebreid en verbeterd.

in het geval van de mededingingsproce-

13 oktober. Heeft u een idee voor een

Aanbestedende diensten kunnen van

dure met onderhandeling pas wordt on-

onderwerp dat u wil bespreken? Melden

de concurrentiegerichte dialoog gebruik

derhandeld nadat er een inschrijving ligt,

kan bij Peter Kerris via kerris@nvrd.nl.

maken wanneer in de markt geen ge-

terwijl de concurrentiegerichte dialoog

makkelijk toepasbare oplossing voor

een dialoog betreft voorafgaand aan een

Loonkostencheck

handen is. Als voldaan is aan een aantal

inschrijving.

Heeft u sinds mei 2015 nieuwe medewer-

voorwaarden, zoals dat het moet gaan

kers in dienst genomen of bent u dat het

om een ontwerp of innovatieve oplos-

3 Innovatief partnerschap

komende jaar nog van plan? Dan komt

sing en om een geval waarin de techni-

In het geval er een behoefte is waar

GRAMâ&#x20AC;&#x192;|â&#x20AC;&#x192;maart 2016

schijnconstructies van werkgevers met

voorzien,

innovatiepartner-

buitenlandse werknemers, maar voor

schap worden aangegaan. Wanneer een

alle werkgevers. Alle werkgevers in een

aanbestedende dienst in een voortraject

keten van opdrachtgevers en opdracht-

van een aanbesteding in nauwe samen-

nemers zijn verantwoordelijk voor beta-

werking met een andere onderneming

ling van de werknemer die de uiteindelij-

een innovatief product/werk of een in-

ke opdracht uitvoert. Een opdrachtgever

novatieve dienst ontwikkelt, kan de aan-

kan aansprakelijkheid voor betaling van

bestedende dienst dit prototype direct

het loon voorkomen door niet-verwijt-

inkopen zonder dat een nieuwe aanbe-

baar te zijn. Dat kan de opdrachtgever

stedingsprocedure hoeft te worden ge-

doen door zowel vooraf als nadat hij

volgd.

wordt aangesproken door de werkne-

kan

een

mer, maatregelen te treffen. Bij maatregel Bovenstaande procedures bieden mooie

vooraf kan gedacht worden aan het en-

kansen in de afvalbranche waar hard

kel werken met aannemers of opdracht-

gewerkt wordt om te komen tot een cir-

nemers met een certificaat of keurmerk

culaire economie. Soms weet je als aan-

waaruit blijkt dat gewaarborgd wordt dat

bestedende dienst niet precies hoe de

personeel het overeengekomen loon ont-

innovatie die je wilt inkopen eruit moet

vangt en procedures in geval van onder-

zien. Mevrouw Kliphuis wees in haar pre-

betaling worden nageleefd. Ook kan de

sentatie op een prachtige uitspraak van

opdrachtgever contractuele waarborgen

Henry Ford: “If I had asked people what

inbouwen waarmee hij aannemers en op-

they wanted, they would have said: fas-

drachtnemers waarmee hij samenwerkt

ter horses…”. Overleg met inschrijvers

verplicht tot naleving van de arbeids-

kan in het geval er gezocht wordt naar

voorwaarden. Zo heeft de Rijksoverheid

een innovatie, leiden tot mooie resulta-

naar aanleiding van de WAS haar alge-

ten. Soms moeten we namelijk samen

mene voorwaarden aangepast. Bij maat-

‘outside the box’ denken.

regelen achteraf kan gedacht worden aan de opdrachtgever die zich, nadat hij

Wet Aanpak Schijnconstructies

door de werknemer is aangesproken tot

Menno van Schaick, advocaat bij Dirk-

betaling van loon, zichtbaar inspant om

zwager advocaten & notarissen, gaf tij-

ervoor te zorgen dat de werknemer het

dens de themadag Regie, Organisatie en

loon alsnog ontvangt. Aangezien de WAS

Bedrijfsvoering een presentatie over de

geldt voor alle werkgevers, lijkt het ver-

Wet Aanpak Schijnconstructies (WAS).

standig de procedures van het verstrek-

Deze wet moet een einde maken aan de

ken van opdrachten eens nauwkeurig

situatie waarin werknemers uit het bui-

onder de loep te nemen. Door een aantal

tenland, in Nederland werken tegen de

simpele handelingen als het aanpassen

in het buitenland geldende arbeidsvoor-

van contracten of algemene voorwaar-

waarden, om betaling van het Neder-

den kan het risico op te draaien voor be-

lands minimumloon te voorkomen. In de

taling van het loon van de werknemer al

praktijk heeft de wet echter een veel bre-

flink worden verkleind.

dere werking. Zij geldt niet alleen voor

NVRD agenda 17 maart

Regiobijeenkomst Noord-Nederland

31 maart

Gemeentelijk Afvalcongres 2016

1 april Commissie O&P 5 april Redactiecommissie GRAM 6 t/m 8 april

Studiereis Wenen

11 april

Startbijeenkomst Benchmark Huishoudelijk Afval

column

bestaande oplossingen niet in kunnen

Emotie Het is nog maar een jaar geleden dat ik het Gemeentelijk Afvalcongres heb geopend met de speech ‘afval is emotie’. Bij mijn afscheid als wethouder in Apeldoorn werd nog even fijntjes bij deze opmerkelijke titel stilgestaan, dat kon ik toch niet menen? Maar ik meen het nog altijd en misschien nog wel sterker dan toen. Mede dankzij de ambities in het publiek kader huishoudelijk afval en het programma VANG zie je veel beweging in het afvalbeleid. En dat gaat vrijwel nooit zonder slag of stoot. Neem nu het verbod op plastic tasjes. In de Kamer een hot issue, terwijl er tijdens het debat over circulaire economie toch belangrijkere punten waren, denk ik. Een dossier waar de emoties al jaren hoogtij vieren is het Verpakkingendossier. De producenten zijn verantwoordelijk voor ‘hun’ verpakkingsmateriaal. Gemeenten hebben een zorgplicht voor huishoudelijk afval. Omdat wij al zo’n goede infrastructuur hadden staan, voeren wij een dienst uit voor producenten bij het behalen van hun doelstellingen. Hiervoor krijgen wij een vergoeding, omdat het systeem zichzelf nog niet kan bedruipen. Op deze manier probeer ik het altijd uit te leggen op verjaardagen en dat lukt redelijk. Toch zijn de discussies die we met de stakeholders hierover voeren vrijwel nooit vrij van emotie en worden ze gevoerd over de kleinste details zoals de vraag of het plastic badeendje (al dan niet eerder gevuld met zeep) wel of niet meetelt als verpakking. In de overleggen over het Uitvoerings- en Monitorings Protocol gaat het over deze en tal van andere voorwaarden voor de inzameling en daarmee over de basis voor de vergoeding die gemeenten ontvangen. Een overleg waar wij als vereniging veel tijd in steken omdat het van groot belang is voor de toekomst van de inzameling van deze belangrijke grondstoffen. Het grote wantrouwen is aan het verdwijnen, maar ik hoop oprecht dat er uiteindelijk een situatie ontstaat waarbij we in vertrouwen samen met het bedrijfsleven werken aan een gezamenlijke opdracht; het realiseren van een circulaire economie. Dit vraagt iets van beide kanten, maar ik ben ervan overtuigd dat minder emotie en meer ratio in de discussies ons beiden verder helpt.

Benchmarks weer van start! Benchmarks weer van start!

Benchmark Huishoudelijk Afval

Benchmarking is een krachtig instrument dat orga-

In de Benchmark Huishoudelijk Afval vergelijken

nisaties aanknopingspunten biedt voor een meer

gemeenten en publieke organisaties hun aanpak

effectief en efficiënt beheer. NVRD ziet het dan ook

en prestaties op het gebied van afvalbeheer. Naast

als een van haar kerntaken, waarmee zij gemeen-

inzamelresultaten,

ten en publieke organisaties ondersteunt bij hun

worden ook verschillen in gemeentelijke aanpak en

streven naar beter beheer. Het is voor organisaties

inzamelsystematiek inzichtelijk gemaakt. Dit helpt

goed om te weten waar ze staan en onderlinge ver-

organisaties bij het zoeken naar mogelijke verbe-

gelijking stimuleert en versnelt de uitwisseling van

teropties. Tijdens de bijeenkomsten wordt actief

best practices en innovaties.

kennis gedeeld met behulp van benchmarkresulta-

milieuprestaties

kosten

ten en actuele best practices besproken.

NVRD faciliteert de benchmarks Huishoudelijk

De Benchmark Huishoudelijk Afval richt zich op

Afval, Schoon en Gladheidbeheer. Meer informatie

alle facetten van het gemeentelijk afvalbeheer en

vindt u hiernaast of op:

in het bijzonder gericht op de inzameling en afval-

> Huishoudelijk Afval: bmha.nl

scheiding.

> Schoon: benchmarkschoon.nl > Benchmark Gladheidbeheer: nvrd.nl Meer informatie/deelname

Analyse Peiljaar 2014

> NVRD, Ismael Morales (088 3770024 /

Jaarlijkse analyse met alge-

morales@nvrd.nl)

mene resultaten op het gebied van restafval, afvalscheiding en inzamelkosten. > www.bmha.nl/publicaties Ook vindt u hier een korte flyer met een kleine greep uit de resultaten. Meer informatie/deelname > bmha.nl > Folkert Starreveld (06-54755102 / info@bmha.nl) > Ismael Morales (088 3770024 / info@bmha.nl) De Benchmark Huishoudelijk Afval is een initiatief van NVRD en RWS en wordt mede vormgegeven en uitgevoerd door Cyclus Management.

GRAM | maart 2016

Schrijf u nu in! Benchmark Schoon

Benchmark Gladheidbeheer

Schoon is een complex thema. Tal van sociale,

De Benchmark Gladheidbeheer biedt locale glad-

financiële en technische aspecten spelen een rol

heidcoördinatoren een netwerk waarin zij nieuwe

bij het formuleren van een gemeentelijke aanpak.

aanknopingspunten krijgen voor meer grip op

De Benchmark Schoon maakt de belangrijkste

gladheid. Vergelijking prikkelt gemeenten om te

stuurknoppen van Schoon inzichtelijk en geeft zo

leren van elkaars aanpak en innovaties. Tijdens

aanknopingspunten voor verbetering. Vergelijking

bijeenkomsten worden actief benchmarkresul-

prikkelt gemeenten om te leren van elkaars aan-

taten besproken en best practices uitgewisseld.

pak en innovaties. Tijdens bijeenkomsten worden actief benchmarkresultaten besproken en best practices uitgewisseld.

De Benchmark Schoon omvat de beheerthema’s

De Benchmark Gladheidbeheer omvat zowel be-

reiniging en onkruid op verharding, zowel wat

leid, uitvoering als kosten. Enkele thema’s zijn

betreft uitvoering en beleid, als kosten. Enkele

beleid en service, kwaliteit en prestatie, kosten,

thema’s zijn: zwerfafval, onkruid op verharding,

aanpak en methoden, communicatie en participa-

kosten, beheerambities, beeldkwaliteit, burger-

tie, Meetsystemen en ICT

tevredenheid, participatie en afvalbakken Analyse Peiljaar 2014

Analyse Peiljaar 2014

Flyer: kleine greep uit de resul-

Flyer: kleine greep uit de

taten van 2014 vindt u hier:

resultaten van 2014 vind u hier:

>b enchmarkschoon.nl /

> www.nvrd.nl

publicaties

Meer informatie/deelname

> benchmarkschoon.nl

> Frank Donkers (088 3770000 /donkers@nvrd.nl)

> Ismael Morales (088 3770024 / bms@nvrd.nl) De Benchmark Schoon is een initiatief van NVRD en Rijkswaterstaat Leefomgeving.

benchmark

De Benchmark Gladheidbeheer is een initiatief van NVRD.

benchmark

GRAM | maart 2016

NIEUWS UIT DE BRANCHE

BVOR verhuist naar Wageningen campus Het Verenigingsbureau van de Branchevereniging

Organische

Reststoffen

(BVOR) heeft een nieuw onderkomen: het nieuwe gebouw PlusUltra midden op de campus van Wageningen Universiteit. Het gebouw geeft ruimte aan kennisintensieve bedrijven en instellingen, in het bijzonder rond de thema’s food en biobased. “Door deze verhuizing kruipt de BVOR letterlijk en figuurlijk nog dichter aan tegen de Wageningse onderzoeksinstituten”, aldus Arjen Brinkman, directeur BVOR. “De samenwerking met deze instituten rond thema’s als organische stof in bodems en biobased innovaties wordt voor onze branche steeds belangrijker. Bovendien past de duurzaamheid van het nieuwe gebouw heel goed bij datgene waar de BVOR voor staat.”

Avri kiest voor Van Scherpenzeel als ketenregisseur voor kunststof verpakkingsafval

Sinds 1 maart 2016 voert de Van Scherpenzeel Groep de re-

een zogenaamd full service recyclingcontract af, waarbij Van

gie over de recycling van het huishoudelijk kunststof verpak-

Scherpenzeel in 2016 en 2017 open overslag, sortering en

kingsmateriaal en de drankenkartons voor alle Avri-gemeen-

recycling van het kunststofverpakkingsafval en de dranken-

ten. Op 2 februari hebben Avri-directeur Erik de Vries en

kartons voor haar rekening neemt. Verwacht wordt dat Avri

Roger Beuting, algemeen directeur van de Van Scherpenzeel

in 2016 ongeveer 4600 ton aan kunststofverpakkingsafval

Groep hun handtekening onder een samenwerkingsover-

en drankenkartons inzamelt bij haar inwoners in Rivieren-

eenkomst gezet. Avri en Van Scherpenzeel sluiten hiermee

land.

GRAM | maart 2016

NIEUWS UIT DE BRANCHE

COOP geeft korting op boodschappen bij inleveren blikjes en PET Coop Boekelo heeft als eerste in Nederland een extra inlevermogelijkheid toegevoegd aan haar statiegeldautomaat. In

Modulaire afvalbakken van Engels Logistiek

de supermarkt is het nu ook mogelijk om

Engels Logistiek BV introduceert de

blikjes en PET-flesjes zonder statiegeld

Ecomodules: stapelbare en koppel-

in te leveren in dezelfde automaat. Door

bare afvalbakken voor emmers en/

deze nieuwe optie wil Coop haar klanten

of afvalzakken. Iedere denkbare

motiveren om meer afval te recyclen. Su-

combinatie is samen te stellen, va-

permarktondernemer Jaap ter Wengel: “Ik

riërend van wit en bont papier op

stoor me de laatste tijd steeds vaker aan

kantoor, vertrouwelijk papier in een

het zwerfvuil in en om Boekelo. Nu we

behandelkamer tot glas in een keu-

moesten investeren in een nieuwe sta-

ken. Dit maakt dat de Ecomodules

tiegeldautomaat was mijn wens om ook

het scheiden van afval eenvoudiger

de kleine PET-flesjes en drankblikjes in te

maakt en bovendien makkelijker

nemen. We praten vaak over maatschap-

aan te passen aan de diverse af-

pelijk verantwoord ondernemen, maar

valsoorten. De module bestaan uit

als Coop Supermarkt Boekelo wilde ik er

verschillende bouwstenen, waar-

ook echt iets aan doen”. Klanten ontvan-

van de ombak met 18 liter inhoud

gen voor elk ingeleverd item een korting

en de ombak met 40 liter de twee

van € 0,01 op de boodschappen.

basiselementen vormen.

VANG-kennisbibliotheek Op de kennisbibliotheek van VANG (www.vang-hha.nl/ kennisbibliotheek) zijn de volgende nieuwe documenten te

Fusie Terberg en Ros Roca

vinden: Terberg Environmental, een dochteronderneming van de • Onderzoeksdesign Verbetering afvalscheiding in hoogbouw

Terberg Group gaat fuseren met Ros Roca Environment, gevestigd in Spanje. De nieuwe onderneming krijgt de

• Analyse benchmark huishoudelijk afval 2015 (peiljaar 2014)

naam Terberg RosRoca Group Limited. Het nieuwe bedrijf wordt gevestigd in Warwick, Verenigd Koninkrijk.

• Assessment of separate collection schemes in the 28 capitals of

Alle bedrijven die momenteel deel uitmaken van zowel

the EU: overzicht en resultaten van verschillende wijzen van im-

Terberg Environmental als van Ros Roca Environment

plementatie van afvalscheiding in de hoofdsteden van de EU (in

worden, direct of indirect, dochterondernemingen van

het Engels)

de nieuwe onderneming. Alle bedrijven behouden hun bestaande handelsnaam. Met deze fusie krijgt Terberg

• Praktijkvoorbeeld: uitwerking van de gemeente Breda om de VANG-doelstellingen te bereiken

Group nu de beschikking over een compleet productengamma voor de afval- en recyclingmarkt, inclusief het voertuigchassis van Dennis Eagle en de afvalopbouw

• Afval scheiden aan de bron: Lessen voor de succesvolle intro-

met een zij- of achter- beladingssysteem.

ductie van een innovatief inzamelsysteem (Masterthesis student milieuwetenschappen Radboud Universiteit)

GRAM | maart 2016

Colofon Uitgever NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM Telefoon 088 - 3770000 E-mail post@nvrd.nl I-net www.nvrd.nl

Redactiecommissie Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn (hoofdredacteur) Riny de Jonge, stadsdeel Amsterdam-Oost Willy Brinkbäumer, Twente Milieu Addie Weenk, Rijkswaterstaat Diederik Notenboom, Meerlanden Fabienne Mantes, Avalex Raymond van der Sluijs, gemeente Nissewaard Dico Kuiper, gemeente Alphen aan den Rijn Marianne Zegwaard, MWH Global Ilse van der Grift, NVRD

Agenda 31 maart Gemeentelijk Afvalcongres, DeFabrique Utrecht Dit congres informeert over nieuwe ontwikkelingen en taken op het gebied van gemeentelijk afvalbeheer, milieu, regie en materiaalketens. Inl. www.vngcongressen.nl 6 t/m 8 april NVRD studiereis naar Wenen 21 april Nationaal Gladheidbestrijdingscongres 2016, SilverDome Zoetermeer 25 mei

Eindredactie

ALV NVRD, Avifauna Alphen aan den Rijn

Karin Hegeman en Berit Aagten Postbus 1218, 6801 BE Arnhem tel. 088 - 3770000 e-mail: hegeman@nvrd.nl

26 mei

Advertentie-exploitatie Bureau Van Vliet Postbus 20, 2040 AA Zandvoort tel. 023 - 5714745 e-mail: M.dewit@bureauvanvliet.com

Opmaak en druk Weevers, www.weevers.nl Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de

Abonnementenadministratie NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €105,- ex btw. België €122,50 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: €11,50.

Beëindiging abonnement Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd. ISSN 1569-0458 © NVRD

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

GRAM | maart 2016

NVRD Jaarcongres 2016 ‘100% circulair’, Avifauna Alphen aan den Rijn. Inl. www.nvrd.nl 2 juni Jaarcongres Afval & Recycling Industrie 2016, Schiedam

(advertorial)

Drankenkartons in een circulaire economie Ruim 80% van alle gemeenten zamelt drankenkartons gescheiden in. Inwoners die hieraan meedoen zorgen ervoor dat waardevolle grondstoffen worden hergebruikt en leveren op deze manier een bijdrage aan een circulaire economie. Stichting HEDRA helpt gemeenten graag bij het informeren van inwoners over het hoe en waarom van inzameling van drankenkartons. Op hedra.nl/gemeenten/campagne vindt u gratis materiaal dat u kunt aanpassen en gebruiken voor de voorlichting aan uw inwoners.

Hoe krijgt een drankenkarton een tweede leven? Deze animatiefilm laat op een leuke manier zien wat er met je drankenkarton gebeurt na het apart inzamelen. Bekijk de video op pakindezak.nl.

Pak in de zak-poster

Pak leeg, wat dan? De vouwwijze van verschillende soorten drankenkartons illustreren hoe de pakken juist zijn aan te leveren: maak drankenkartons leeg, vouw ze plat en doe de dop er weer op.

Het staat u vrij de onderdelen van deze poster, zoals de payoff, foto en logo aan te passen naar de lokale situatie voor uw gemeente.

Kijk voor meer informatie op www.hedra.nl

Antwoorden op veelgestelde vragen > Welke gemeenten zamelen drankenkartons in? > Zijn drankenkartons niet moeilijk te recyclen omdat ze een speciale beschermlaag hebben?

> Hoe moet ik een drankenkarton weggooien? > Wat gebeurt er met drankenkartons die bij het plastic en/ of metaal ingezameld worden?

Deze en meer vindt u op hedra.nl/faq. Heeft u suggesties voor andere communicatiematerialen? Neem contact met ons op via info@hedra.nl.

Stichting HEDRA is de Nederlandse brancheorganisatie van drankenkartonproducenten, Elopak, Tetra Pak en SIG Combibloc. Wij werken voortdurend aan de verduurzaming van onze verpakking. Daarom streven we naar een landelijke, efficiĂŤnte inzameling en recycling van drankenkartons in Nederland.

2121april april2016 2016 SilverDome SilverDome Zoetermeer Zoetermeer

GRIP GRIPOP OP GLADHEID GLADHEID Vernieuwde opzet Vernieuwde Vernieuwdeopzet opzet Nationaal NationaalGladheidbestrijdingscongres Gladheidbestrijdingscongres2016 2016 OpOp 2121 april april 2016 2016 organiseert organiseert dede NVRD NVRD voor voor dede 11e 11e keer keer hethet Nationaal Nationaal Gladheidbestrijdingscongres. Gladheidbestrijdingscongres. Dit Dit tweejaarlijks tweejaarlijks congres congres is dé is dé ontmoetingsplaats ontmoetingsplaats voor voor allealle professionals professionals betrokken betrokken bij bij hethet gladheidbeheer gladheidbeheer in Nederland. in Nederland. HetHet congres congres kentkent dit dit jaarjaar eeneen geheel geheel vernieuwde vernieuwde opzet. opzet. Naast Naast inspirerende inspirerende presentaties presentaties over over de de laatste laatste ontwikkelingen ontwikkelingen in gladheidbeheer in gladheidbeheer is eris veel er veel aandacht aandacht voor voor innovaties innovaties in techniek in techniek en en materieel, materieel, is eris gelegenheid er gelegenheid verdiepende verdiepende deelsessies deelsessies over over specifi specifi ekeeke thema’s thema’s bij bij te wonen te wonen en en zal zal er volop er volop gelegenheid gelegenheid zijnzijn voor voor de de deelnemers deelnemers omom te te netwerken netwerken en en elkaar elkaar te ontmoeten. te ontmoeten. HetHet Nationaal Nationaal Gladheidbestrijdingscongres Gladheidbestrijdingscongres vindt vindt plaats plaats in het in het SilverDome SilverDome in Zoetermeer. in Zoetermeer. Deze Deze locatie locatie biedt biedt eeneen inspirerende inspirerende omgeving omgeving en en voldoende voldoende mogelijkheden mogelijkheden omom naast naast hethet inhoudelijke inhoudelijke programma programma ookook kennis kennis te maken te maken metmet de de laatste laatste nieuwe nieuwe technieken, technieken, voertuigen, voertuigen, middelen middelen en en materialen materialen op op hethet gebied gebied vanvan gladheidbeheer. gladheidbeheer.

Wordt Wordt georganiseerd georganiseerd door: door:

Voor Voor meer meer informatie informatie enen aanmelden: aanmelden: www.gladheidcongres.nl www.gladheidcongres.nl