Gram maart 2017 def by NVRD

JAARGANG 108 | NUMMER

GRAM VAKBLAD VAN DE

Maart 2017

Composteren en milieubelasting

Zelf je restafval wegbrengen, hoe ver moet je lopen?

Op naar 100 kilo restafval met coaches en onbemande afvalboten Wat speelt er op de markt van afvalhout?

inhoudsopgave

Vakblad van de NVRD

Wel of geen milieustraat? Niet elke gemeente heeft een milieustraat. Vooral gemeenten in het buitengebied kiezen wat anders. Ze haken aan bij omliggende gemeenten of schakelen het kringloopbedrijf in. Nieuw UMP is online Sinds eind januari ligt er een nieuw Uitvoerings- en Monitoringsprotocol (UMP). Anderhalf jaar lang is er intensief aan gewerkt, maar het resultaat mag er zijn. Nedvang-directeur Marchel van de Grift: â&#x20AC;&#x153;Er kan geen misverstand meer bestaan over wat ieders rol in de keten is.â&#x20AC;? Hout moet? Houd moed! Het merendeel van de 1,2 miljoen ton afvalhout die jaarlijks in Nederland vrijkomt, belandt in afvalovens en biomassacentrales. SDE-subsidie op verstoken van biomassa, ingegeven door de enorme achterstand van Nederland op de Europese ranglijst van duurzame energieproductie, lijkt debet daaraan. Nederlandse gemeenten moeten nu betalen voor afvalhout, terwijl ze er tot vorig jaar nog geld voor kregen. Levert omgekeerd inzamelen juridische problemen? Veel gemeenten willen omgekeerd inzamelen invoeren om de afvalscheidingsdoelstellingen te halen. Maar hoe zit het met de juridische aspecten: ben je als gemeente niet verplicht restafval huis-aan-huis in te zamelen? Keukenafval: maak er wat van in de Werkplaats! Bijna elke uitgevoerde sorteeranalyse van het restafval laat zien dat het aandeel organisch keukenafval aanzienlijk is. Met alleen het optimaliseren van PMD, papier en textiel is de 100 kg restafval per inwoner niet mogelijk, daar is extra gescheiden inzameling van keukenafval voor nodig.

05 Bezem 16 Inzamelrevolutie dankzij dynamische routeplanning 18 Op naar de 100 kilo restafval met coaches en onbemande afvalboten 21 Urban Myths in afvalscheiding 22 Weer een stap verder met duurzaam verpakken 24 Open convenant voor projecten Foto voorplaat:

in de buitenruimte

Peter Hilz, Hollandse Hoogte, lees

26 Nieuwe rubriek: De leden centraal

verder op pag. 13

27 NVRD Nieuws 27 Column Olaf Prinsen 28 VANG: feiten en ontwikkelingen 31 Branchenieuws 34 Agenda en colofon

Interview met Marc Reijnders en Hester Klein Lankhorst van het KIDV op pag. 22

GRAM

maart 2017

Uitnodiging NVRD Jaarcongres 2017 Grenzeloos Samenwerken Op 17 en 18 mei 2017 organiseert de NVRD in samenwerking met de gemeente Maastricht het NVRD Jaarcongres. Het thema van het Jaarcongres is dit jaar: grenzeloos samenwerken. Op woensdagmiddag 17 mei vindt de Algemene Ledenvergadering van de NVRD plaats in het Amrath Grand Hotel Lâ&#x20AC;&#x2122;Empereur. Voorafgaand aan de vergadering is het podium aan een inspirerende spreker, Louis Prompers, projectdirecteur A2-ondertunneling. Aansluitend aan de Algemene Ledenvergadering vindt de netwerk-avond plaats en dineren we samen bij Grand CafĂŠ Maastricht Soiron. Tijdens de avond is er ruimschoots gelegenheid om te netwerken. Donderdag 18 mei staat in het teken van een goed gevulde congresdag met topsprekers uit de (afval)branche. De congresdag vindt plaats in het MECC Maastricht. Sprekers deze dag zijn onder andere: Philip Heylen (Oud-Schepen, Antwerpen), Bob Hutten (directeur van nationaal en culinair gastvrijheidsdienstverlener Hutten), Samuel Levie (oprichter van Youth Food Movement) en Antonis Mavropoulos (Ceo, D-waste en President van ISWA). Meer informatie:

www.grenzeloossamenwerken.nl

Mede mogelijk gemaakt door:

Het Jaarcongres wordt georganiseerd door:

BEZEM Schaduwgrens Ik hoorde van een collega over een bijeenkomst met het thema ‘grenzeloos.’ Als gewone bezem zal ik niet snel tussen pakken en rokken verzeild raken. Een duidelijke veiligheidsjas en lekker buiten is voor mij goed genoeg. Ik vond dit thema uitdagend en verwarrend maar moest toch echt even tussen mijn borstels krabben om te snappen wat er werd bedoeld. Op straat kom ik regelmatig mensen tegen die grenzeloos zijn. Ik vertelde daar al eerder over. Ze flippen soms volledig als ze niet kunnen passeren of gaan totaal los als ze aangesproken worden op het weggooien van afval. Maar dat zal niet bedoeld zijn. Grenzeloos is ook niet wat er tussen Mexico en Amerika gebeurt, dat is keihard grenzen bouwen, daar is veel loos mee. Zelf vind ik het gebruik van grenzeloos in ‘grenzeloos vertrouwen’ erg mooi en noodzakelijker dan ooit. Als nuchtere Nederlanders zal dat niet snel gebeuren ben ik bang. “Ik vertrouw je grenzeloos als je…”, toch weer een voorwaarde. Grenzeloos is lastig als iedereen zich steeds meer terugtrekt achter muren en hekken. De eigen leefruimte loopt tot het tuinhek, net na de plastic

kabouter. Terwijl het gras bij de buren ook nog groener is. Een huis bestaat bij de buurt waar het is gebouwd, de wijk waarin het staat, de stad waar het onderdeel van uitmaakt, het land waar het bij hoort, de wereld waarin het een minuscuul plekje inneemt. Een wereld waarin de bewoners van dat huis onderdeel zijn van een groter geheel. Of je wilt of niet. Gelukkig zie ik veel goede voorbeelden, ongeacht kleur, religie of ander verschil waar teveel mensen de nadruk op willen leggen. Er zijn er altijd nog meer, heel veel meer, die wel weten waar de grens ligt van ‘normaal doen’ en over hun eigen schaduwgrens willen stappen om het een volgende keer beter te doen. Die de grens over willen om het samen beter te maken. Het is een fijne gedachte waarmee ik het voorjaar vol goede moed tegemoet kan treden.

GRAM

maart 2017

PLATTELANDSGEMEENTEN KIEZEN VOOR ALTERNATIEF

Wel of geen milieustraat? Niet elke gemeente heeft een milieustraat. Vooral gemeenten in het buitengebied kiezen wat anders. Ze haken aan bij omliggende gemeenten of schakelen het kringloopbedrijf in. Dienstverlening staat voorop: inwoners moeten zo min mogelijk kilometers maken om van hun grofvuil af te komen. Ook vallen sommige keuzes financieel gewoon beter uit. De milieustraat is het ‘afvalbaken’ in de gemeente. Wie kent niet de

Niesink noemt het dienstverleningsconcept zonder

volgepropte auto’s met afgeladen aanhangers op de zaterdag, keurig in

meer succesvol. “Zo’n 3000 inwoners hebben het af-

gelid naar het gemeentelijk afvaldepot? Veelal bestuurd door klussende

gelopen jaar hun afval naar het recycleplein in Doetin-

huisvaders, die hun afval naar steeds moderner milieustraten brengen,

chem gebracht. Dat is een vijfde van het totaal.” Overi-

waar ze vanaf hoge platforms hun afvalstromen in tal van containers

gens kunnen de inwoners van Bronckhorst en Lochem

werpen. Voor inwoners is de milieustraat doorgaans de plek waar ze

hun afval ook thuis door Circulus-Berkel respectievelijk

hun grove huisvuil kwijt kunnen. Officieel is elke gemeente in ons land

een kringloopbedrijf op laten halen, maar daar zijn ex-

volgens de Wet milieubeheer verplicht een locatie in te richten, waar

tra kosten aan verbonden als het om niet-herbruikbare

burgers terecht kunnen met hun grofvuil. Er zijn echter gemeenten die

spullen gaat. “Grofvuil is dat doorgaans niet.”

andere wegen zoeken om inwoners hierin te faciliteren. Martin Niessink kan voor twee van hen spreken. Hij werkt namelijk als beleidsmede-

Afvalstoffenheffing

werker afval in zowel Bronckhorst als Lochem, beide aangesloten bij

In Lochem met zijn geprivatiseerde milieustraat kijkt de

het regionale inzamelbedrijf Circulus-Berkel. De aanpalende Gelderse

gemeente verder. Voor de inwoners van Epse, vlakbij de

gemeenten hebben veel gemeen: een uitgestrekt grondgebied van en-

snelweg A1, is het ruim twintig kilometer rijden naar

kele honderden vierkante kilometers met verschillende dorpen die in

de millieustraat in de dorpskern van Lochem. Maar op

totaal zo’n 35 duizend inwoners herbergen (circa 15 duizend aansluitin-

nog geen vier kilometer zit een afvalbrengpunt van de

gen). Toch hebben ze verschillende keuzes gemaakt. Lochem heeft een

gemeente Deventer. “We bestuderen samen met Circu-

milieustraat en Bronckhorst niet. “Dat is historisch zo gegroeid”, legt

lus-Berkel of deze milieustraat niet voor inwoners van

Niessink uit. “Lochem had een afvalbrengpunt bij de inmiddels geslo-

Lochem opengesteld kan worden.” Dit soort afspraken

ten stortplaats in de gemeente. De inwoners krijgen straks een nieuwe

mag van Niessink wel iets vlotter tot stand komen. “De

milieustraat, die een lokaal bedrijf gaat exploiteren. In Bronckhorst heb-

dienstverleningsovereenkomsten en de kostenopbouw

ben we besloten geen afvalbrengpunt in de gemeente zelf te realiseren, maar ons aan te sluiten bij de afvalinfrastructuur van Circulus-Berkel in de omliggende gemeenten. Zo hebben we afspraken gemaakt met Doetinchem over het mede-gebruik van de milieustraat daar. Ook maken onze inwoners gebruik van het recycleplein in Zutphen. Bovendien komt er dit jaar een milieustraat in Doesburg gereed.” In Lochem delegeert de gemeente straks de wettelijke taak om huishoudelijk afval in te zamelen naar het private bedrijf dat de milieustraat gaat bestieren. Daarmee voldoet ze aan de wet. Keerzijde is dat ze straks geen invloed meer heeft op het afvalbeheer binnen de geprivatiseerde milieustraat. Toch blijft er een vorm van overheidscontrole, geeft Niessink aan. “De gemeente raakt de regie weliswaar kwijt. Aan de andere kant van de overheid houdt de omgevingsdienst vinger aan de pols als verlener van de milieuvergunning van de milieustraat.” Financieel De keuze om in Bronckhorst geen milieustraat te bouwen is op verschillende gronden gebaseerd, licht Niessink toe. “Het aantrekkelijke is dat milieustraten in de andere gemeenten pal aan onze gemeentegrens liggen. We willen onze inwoners zo van dienst zijn, dat ze hun afval binnen een straal van tien kilometer naar een milieustraat kunnen brengen. Je moet het inwoners zo eenvoudig mogelijk maken hun afval te scheiden. Een dergelijk hoog serviceniveau is nodig als je als gemeente zoveel mogelijk grondstoffen in wilt zamelen.” Bovendien is het financieel voordeliger van de milieustraten in de andere gemeenten gebruik te maken dan er zelf een in te richten, vervolgt Niessink. “We betalen deze gemeenten een bedrag per aansluiting.”

GRAM

maart 2017

Afvalbrengpunt Doetinchem

van de verschillende gemeenten zitten historisch zo in

inzamelaars in de regio. “Als je gaat verbouwen, redeneerden wij, ben

elkaar, dat er meteen consequenties aan zitten voor de

je duizenden euro’s kwijt. Dan kun je ook het afvoeren van het puin

afvalstoffenheffing. Daar moeten de gemeenteraden

meenemen. We waren niet de enige gemeente in de Achterhoek, die

weer wat over zeggen. Dat zijn wel vertragende aspec-

daar niet in faciliteerde. Het nadeel is dat we met deze keuze geen zicht

ten waar je tegenaan loopt.”

hebben op deze afvalstroom en niet weten wat er bij de particuliere inzamelaars binnenkomt en hoeveel. Dat willen we uiteraard weten, al-

Uitdaging

leen al vanwege de afvalstatistieken.” Ook, geeft Huijskes aan, is deze

Een veertigtal kilometers verderop is Oude-IJsselstreek

oplossing best wel duur voor de burger. “Dat is inderdaad een drempel.

begin dit jaar begonnen met de uitvoering van het uit-

In de gemeenteraad is daar wel discussie over: waarom hebben wij geen

voeringsplan van het VANG-programma (‘Van Afval naar

milieustraat? Een eigen milieustraat is best wel kostbaar. Daarom heb-

Grondstof’). Dat plan beschrijft ook maatregelen voor

ben we afgesproken met de raad dat we gaan onderzoeken of we niet

grof huishoudelijk afval. De gemeente in de Gelderse

bij een milieustraat in een andere gemeente aan kunnen haken.”

Achterhoek, die een oppervlak van 140 vierkante kilometer beslaat rond Gendringen, Ulft en Varsseveld met

Op dit moment kunnen de inwoners met hun grof huishoudelijk afval

bijna 40 duizend inwoners, wil met het nog relatief lage

– of ‘goedzooi en rotzooi’ zoals Huijskes het noemt – terecht bij Kring-

scheidingspercentage van 51 procent aansluiting vin-

loopgroep Aktief, dat overtollige huisraad op afspraak ophaalt, van

den bij omliggende gemeenten, die al op 89 procent

boeken en fietsen tot meubels, wit- en bruingoed en vloerbedekking.

zitten. Huishoudens hebben vier in plaats van twee af-

De gemeente betaalt hiervoor. Huijskes: “We zijn erg tevreden over het

valcontainers gekregen (voor papier, gft, pmd en restaf-

kringloopbedrijf en krijgen daar nooit klachten over. Wat we belangrijk

val). Voor het grove groenafval zijn er jaarlijks vier op-

vinden, is dat er ook mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt in

haalrondes. “Voor bouwen sloopafval hebben we geen

dienst zijn. Daar is het college erg van gecharmeerd. Komend jaar gaan

eigen voorziening”, vertelt Conny Huijskes, milieu-

we deze inzameling opnieuw aanbesteden. We willen toch alle kansen

medewerker bij Oude-IJsselstreek. De gemeente was

overzien. Blijft het goed- en rotzooi, of halen we deze twee uit elkaar?

in het verleden de mening toegedaan, dat haar inwo-

We zullen zien.”

ners prima terecht kunnen bij een van de particuliere

Tekst: Pieter van den Brand

Martin Niessink, Circulus-Berkel: “Je moet het inwoners zo eenvoudig mogelijk maken hun afval te scheiden.”

> GRAM

maart 2017

Nieuw UMP is online, onafhankelijk en transparant foto nAtionAle BeelDBAnK

Sinds eind januari ligt er een nieuw Uitvoerings- en Monitoringsprotocol (UMP). Anderhalf jaar lang is er intensief aan gewerkt, maar het resultaat mag er zijn. Nedvang-directeur Marchel van de Grift: “Er kan geen misverstand meer bestaan over wat ieders rol in de keten is.” Wat in eerste instantie bedoeld was als een snelle aanpassing van het

men kijken, behoorlijk complex is. Een onafhankelijk,

oude UMP, werd een omvangrijk traject met alle processtappen in de

transparant en betrouwbaar spelregelboekje is daarom

recyclingketen minutieus omschreven en naar de praktijk vertaald. Dit

geen overbodige luxe.”

alles vanuit een gezamenlijk belang van de ketenpartijen. “Het nieuwe UMP is daarmee een volledig en toch overzichtelijk document gewor-

Partners betrekken

den met de spelregels over de inzameling tot en met de recycling van

Dé grote winst van het nieuwe UMP is volgens Mark

alle verpakkingen”, vertelt Marchel van de Grift. “Het grote verschil met

van de Waas, beleidsmedewerker bij de VNG, dat de re-

de vorige UMP’s is vooral dat er geen misverstand meer kan bestaan

gels rond de uitvoering van de kunststofketenregie en

over wat ieders rol is in de keten. Zie het als een spelregelboekje dat

de bijbehorende taken van gemeenten en afvalbedrij-

een helder overzicht geeft van wat er aan weten regelgeving plus aan-

ven, duidelijk zijn beschreven. “Sinds 1 januari 2015

vullende afspraken bestaat en hoe dat in praktijk zijn uitwerking heeft.”

spelen gemeenten een nog belangrijkere rol dan voorheen binnen de keten van kunststof afval. Ze zijn de

Ook Ilse van der Grift, senior beleidsmedewerker bij de NVRD, is blij dat

verantwoordelijke partij voor zowel de inzameling als

het protocol eindelijk af is. “De NVRD is met een aantal leden nauw be-

sortering plus – mits ze daarvoor hebben gekozen – de

trokken geweest bij de totstandkoming van het nieuwe UMP. Voor ons

vermarkting. Daarom is het belangrijk dat gemeenten

was het vooral belangrijk om tot een document te komen dat strookt

zich kunnen vinden in de spelregels die daarbij horen.

met de praktijk en waar gemeenten dus concreet iets mee kunnen. Daar

Voor ons was dit de reden om – als mede-initiatiefne-

hebben we steeds op gehamerd en dat lijkt wat ons betreft ook gelukt.

mer van de werkgroep UMP naast Nedvang – belang-

In het UMP staat wat gemeenten maar ook afvalbedrijven kunnen ver-

rijke partners uit het veld te betrekken bij de totstand-

wachten. Best een prestatie als je bedenkt dat de volledige keten van

koming van het nieuwe protocol.”

verpakkingsafval en het totaal aan regels en afspraken die daarbij ko-

Die partners waren – behalve VNG en Nedvang – de NVRD,

GRAM

maart 2017

het Afvalfonds Verpakkingen, een aantal gemeenten en

Vergoeding

enkele uitvoeringsorganisaties. Zo is Kees van der Laan

Ander pluspunt is volgens Ilse van der Grift dat de

van de gemeente Rotterdam nauw betrokken geweest als

eindafrekening nu gespecificeerd is naar afvalstroom.

lid van de werkgroep. “Het samen schrijven aan het UMP

“Eerst kregen gemeenten één bedrag voor alle afval-

verliep lang niet altijd soepel en heeft veel tijd gekost.

stromen samen, maar nu kunnen ze precies zien welke

Toch zijn we erin geslaagd om een passend protocol in te

vergoeding ze krijgen voor bijvoorbeeld papier, kunst-

richten. Dat maakte het proces mijns inziens zo bijzon-

stof of glas. Dat is een stuk transparanter en voor de

der: we discussieerden met veel verschillende partijen op

gemeentelijke financiële administratie een stuk over-

detailniveau over veel verschillende punten. Uiteindelijk

zichtelijker. Ook zijn er duidelijke afspraken gemaakt

zijn we zo wel gekomen tot een vertaling naar een uiter-

over de betalingstermijnen van de vergoeding. Er zit

mate praktisch ingestoken UMP.”

minder ruis op de lijn als het gaat om de uitbetalingen, en dat is positief. Al met al een document waar ieder-

Processtappen doorlopen

een mee kan leven en terecht blij mee is.” Kees van der

Ook Marchel van de Grift is meer dan tevreden over

Laan onderschrijft dit van harte. “Naar mijn idee heb-

het resultaat. “Waar de vorige UMP’s tot stand kwamen

ben we met het UMP flinke stappen gemaakt naar een

door Nedvang in samenwerking met VNG, is het hui-

betere recycling van kunststoffen. Op naar circulaire

dige UMP het resultaat van een intensief traject met

toepassingen!”

gemeenten en vertegenwoordigers uit het veld. Dat heeft een duidelijke stempel gedrukt op de ideevor-

Niet dat alle punten waarop de leden van de UMP-

ming over en uitwerking van het protocol. In de werk-

werkgroep van mening verschilden, nu zijn afgekaart.

groep hebben we alle processtappen uit de vorige ver-

“Er zijn nog genoeg discussies te voeren, vertelt Mark

sie nog eens goed tegen het licht gehouden en onszelf

van Waas. “Vooral de complexiteit van de kunststofke-

de vraag gesteld waarom al deze processtappen nodig

ten zorgt ervoor dat we in de toekomst waarschijnlijk

zijn. Punten waar we niet goed uit kwamen, legden

nog wel stevige gesprekken met elkaar moeten voe-

we voor aan de Begeleidingscommissie van de Raamo-

ren.” Om die reden hebben Nedvang en VNG samen

vereenkomst Verpakkingen. Die hielp ons vervolgens

een beheercommissie ingesteld. Deze zorgt ervoor

weer verder, zodat we toch tot een oplossing kwamen.

dat toekomstige knelpunten rondom het UMP, op een

Nu ligt er een stuk waarin alle ins & outs van de recy-

snellere en juiste wijze worden beoordeeld, zodat par-

clingketen staan.”

tijen samen aan een oplossing kunnen werken. Als de Begeleidingscommissie een beslissing neemt over de

In hun aanbestedingen en contracten voor monito-

discussiepunten, wordt het UMP hier waar nodig op

ringsverplichtingen kunnen gemeenten dan ook recht-

aangepast.

streeks naar het UMP verwijzen, geeft Ilse van der Grift aan. “Ze hoeven niet eerst zelf een vertaalslag te ma-

Antwoord op vragen

ken voordat ze de afvalbedrijven in de keten aan het

Hoewel het nieuwe UMP door zijn online karakter zeer

werk kunnen zetten, dat scheelt hen veel werk. En er

gebruiksvriendelijk is – iedereen kan snel doorklikken

is geen risico op misinterpretatie meer.” Ook in de af-

naar het onderwerp dat hij zoekt – en altijd actueel,

valadministratie zit een behoorlijke lastenverlichting

kunnen gemeenten en afvalbedrijven in de praktijk

voor gemeenten, gaat Ilse van der Grift verder. “Om

toch tegen onduidelijkheden aanlopen. “Op de web-

voor vergoeding in aanmerking te komen moesten

site www.umpverpakkingen.nl kunnen gemeenten en

gemeenten voorheen zelf de afvaladministratie doen.

afvalbedrijven terecht met hun vragen”, legt Ilse van

Die administratie behelst een intensieve cyclus van

der Grift uit. “Daarnaast organiseren NVRD en VNG op

maandopgaven, controles en jaaropgaven. Je moet als

donderdag 30 maart het Gemeentelijk Grondstoffen-

gemeente nu eenmaal kunnen aantonen dat jouw af-

congres 2017. Ook daar kunnen gemeenten met al hun

valstromen gerecycled worden. In het nieuwe UMP heb-

vragen over het UMP terecht. Wij gaan daar een speci-

ben gemeenten de keuze om dit niet meer zelf te doen

aal UMP-ontmoetingspunt voor inrichten.”

en uit te besteden aan de publieke partner waarmee ze samenwerken. Dit wordt de OAG-organisatie genoemd,

Op www.umpverpakkingen.nl kunt u het UMP inzien.

waarbij OAG staat voor Opgave en Afvaladministratie

Meer weten over het Gemeentelijk Grondstoffencon-

Gemeente. Voor het resterende afval was die ontzor-

gres? Kijk op www.NVRD.nl onder het kopje Bijeen-

ging er vaak al, maar nu is die er dus ook voor de ver-

komsten.

pakkingsmaterialen.”

Tekst: Ellen Klein Breukink

GRAM

maart 2017

HOUT MOET? HOUD MOE Het

merendeel

van

1,2

miljoen

ton

afvalhout

die

jaarlijks in Nederland vrijkomt, belandt in afvalovens en biomassacentrales. SDE-subsidie op verstoken van biomassa, ingegeven door de enorme achterstand van Nederland op de Europese ranglijst van duurzame energieproductie, lijkt debet daaraan. Ook wordt er veel afvalhout uit Engeland verbrand. Nederlandse gemeenten moeten nu betalen voor afvalhout, terwijl ze er tot vorig jaar nog geld voor kregen. Het afgelopen jaar is er opvallende verandering opgetreden in de markt voor afvalhout. Zeg maar gerust een omwenteling van formaat. Want de gemeenten en afvaldiensten die tot 2016 nog tien euro kregen voor duizend kilogram afvalhout, moeten sinds vorig jaar maar liefst vijftig tot zeventig euro per ton betalen. In korte tijd is de afvalstroom met soms een positieve opbrengst een fikse kostenpost geworden voor gemeenten. “Feitelijk concurreert de recycling van A- en B-hout nu met de tarieven van een afvalverbrandingsinstallatie”, zegt

Opslaghal afvalhout AVR

Remco Noordermeer, manager grondstoffen bij Midwaste. De coöperatieve vereniging die namens 13 gemeentelijke afvaldiensten en bedrijven afval vermarkt voor onder meer DAR Nijmegen, Tilburg en Den

hout als multiplex bestaan. “Dat is de reden waarom

Bosch, Avalex (omgeving Delft), Cure (omgeving Eindhoven), Meerlan-

de meeste ge-meenten ervoor kiezen om A- en B-hout

den (omgeving Hoofddorp), Oss en Breda, krijgt jaarlijks ongeveer 60

niet langer te scheiden, maar samen in één container

duizend ton A- en B-hout binnen. “Onze leden piekeren er echter niet

te deponeren”, zegt Noordermeer.

over om het hout te gaan verbranden, want ze hebben duurzaamheid hoog in het vaandel staan”, zegt Noordermeer. Maar het geeft wel aan

Midwaste brengt ongeveer de helft van de ingeza-

dat de situatie compleet is veranderd en dat menige wethouder van

melde hoeveelheid van 60 duizend ton hout naar de

Financiën zich toch op zijn bol zal krabben.

biomassacentrales van AVR in Rozenburg of bij Eneco in Delfzijl. De andere helft wordt gerecycled. “We

Optimale mix

brengen een optimale mix van A- en B-hout, dat aan

Hoe zit het ook al weer met het sloophout? A-hout is onbehandeld

de juiste technische specificaties voldoet naar pallet-

hout, dat goed kan worden afgezet in de spaanplaatindustrie of ge-

producent Presswood”, zegt Noordermeer. “Die maken

makkelijk kan worden gerecycled in kisten, kratjes en pallets. B-hout

er onder meer klosjes van waaraan de palletplanken

is gelijmd, geverfd of gelakt hout, zoals spaanplaat, triplex of mul-

worden bevestigd.”

tiplex dat vaak wordt verbrand in een biomassacentrale. C-hout is bijvoorbeeld met zware metaalverbindingen geïmpregneerd hout,

Bij de Branchevereniging recycling breken en sorteren

bekend van de groene kleur van wolmanzouten (koper, chroom en

(BRBS Recycling) in Zaltbommel schat Max de Vries in

arseen), al zijn ze tegenwoordig ‘verduurzaamd’ met minder gevaar-

dat er jaarlijks in Nederland 1,2 miljoen ton hout vrij-

lijk spul. Ook teerachtige, gecreosoteerde spoorbielzen vallen onder

komt. Voor het overgrote deel is dit A-B-hout. De hoe-

C-hout. Dit hout mag in Nederland niet worden verbrand in biomas-

veelheid C-hout dat in Duitse energiecentrales wordt

sacentrales, maar in Duitsland wel. Voor het merendeel gaat het om

verbrand is met 40 tot 45 duizend ton gering. Volgens

hout dat burgers naar de gemeentelijke milieustraat en overslagsta-

De Vries wordt de bulk van 750 duizend ton B-hout

tions brengen. Er wordt ook hout ingezameld dat afvalwagens langs

verstookt in Nederland en Duitsland. “Zeker 150 dui-

de straat ophalen voordat de grofvuilwagens langskomen. Het percen-

zend ton prima te recyclen A-hout belandt evengoed

tage onbehandeld A-hout is daarbij minder dan tien procent doordat

in de kachels van tuinders en palletkachels van parti-

de afgedankte tafels, kastjes en bedden inmiddels veelal uit verlijmd

culieren en bedrijven”, aldus De Vries.

GRAM

maart 2017

ED!

Biomassacentrales slokken hout op

voor is dat Duitsland de laatste jaren zo ruimhartig heeft geïnvesteerd

Wat is er gebeurd op de markt van afvalhout dat er in

en gesubsidieerd in wind en zonne-energie dat er soms windmolens

dermate kort tijdsbestek iets van waarde een kosten-

worden stilgezet omdat het elektriciteitsnet het niet aan kan. “Als de

post is geworden? Volgens Remco Noordermeer zijn

Duitse biomassacentrales open blijven, zullen ze dus een hogere prijs

er vier belangrijke redenen. De eerste reden is een

aan de poort moeten vragen omdat ze aan de achterkant minder ont-

positieve. “De markt voor A-hout is grotendeels verza-

vangen voor de stroom”, zegt Remco Noordermeer. Van de 84 Duitse

digd doordat timmerfabrieken en de meubelindustrie,

verbrandingsinstallaties voor A, B- en C- hout zijn er nog 64 over, een

maar denk ook aan vers hout als snoeihout of hout

aantal dat vermoedelijk dus nog daalt. Vermoedelijk zal dus ook het

dat vrijkomt na een storm, goede afzet hebben in de

aanbod vanuit Engeland afnemen, omdat ze nu zelf verwerkingscapa-

spaanplaat-industrie.”

citeit gaan bouwen.

De tweede reden is dat er vanwege de hoge stortkosten in Engeland veel Brits A-B-hout wordt ingevoerd

En dan is er nog het hout dat onder het Verpakkingenconvenant valt.

om biomassa-installaties in Nederland en ook in

Ook bij het verpakkingenhout is hergebruik lastig, constateert Theo

Duitsland te voorzien. “De centrales draaien op vol-

van Kuijck, bestuurslid van de Stichting Kringloop Hout. “Anno 2016

last, er is minder plek voor Nederlands hout en de

wordt 29 procent hergebruikt terwijl het doel 45 procent is.” Het per-

prijs is sterk gestegen.” Sinds Brexit is wel de koers

centage staat onder druk doordat veel hout, ook A-hout van verpak-

van de pond gaan schommelen en lijkt het erop dat

kingen, in de kachel verdwijnt, ziet ook Van Kuijck. Tenslotte is er de

de Britten zelf verwerkings- en verbrandingscapaciteit

op zichzelf positieve trend dat de papierindustrie steeds hogere per-

gaan bouwen. “Maar dat betekent niet dat die centra-

centages oud papier weet te verwerken in nieuw papier en dus steeds

les er gelijk staan en de aanvoer vanuit Engeland snel

minder houtpulp nodig heeft.

zal afnemen.” Maar er is nog een derde economische reden in het

SDE-subsidie

spel. Volgend jaar zullen in Duitsland de overheids-

Nu zou een argeloze gemeentelijke afvalbeleidsambtenaar de wet-

subsidies vervallen waardoor de groene stroom die de

houder kunnen voorstellen om meer A-B-hout op de recyclingsmarkt

Duitse installaties produceren niet langer wordt ge-

te brengen en de bomvolle en dus dure biomassacentrales lekker links

subsidieerd. De – voor de hand liggende – reden daar-

laten liggen. “Goed idee, maar er is een probleem”, zegt Noordermeer.

GRAM

maart 2017

“Er zijn niet zoveel toepassingen voor recycling.” Ook Max de Vries van BRBS Recycling vindt dat de SDE-subsidies op het verstoken van hout in biomassacentrales vooralsnog investeringen voor nieuwe toepassingen van materiaalhergebruik voor afvalhout in de weg staan. “Het geld van minister Kamp van Economische Zaken wint het nog van de gedachten over circulaire economie van staatssecretaris Dijksma van Infrastructuur en Milieu”, vat hij samen. “Kamp wil elk stukje hout zo snel mogelijk de kachel in hebben. Want hoe meer biomassa wordt verbrand en omgezet in elektriciteit en warmte, hoe meer Nederland zijn achterstandspositie in Europa inloopt”, constateert De Vries.

Max de Vries, BRBS Recycling: “We streven naar een cascade van hout, dus zoveel mogelijk materiaalhergebruik en pas daarna verbranden.”

BRBS Recycling is helemaal niet tegen verbranden van hout. “Uitein-

gemeente afzetten”, zegt Noordermeer. Gemeenten

delijk belandt elke snipper in de kachel en kun je de CO2-credits in-

hebben dan ook een kans om de schone belofte van

casseren omdat het kortcyclisch CO2 is.” Dat wil zeggen dat het CO2

hun circulaire stad of regio in te vullen met een min

nog niet zo heel lang geleden uit de atmosfeer is vastgelegd door de

of meer hoogwaardige toepassing voor A- en B-hout.

boom, en na verbranding weer vrijkomt. Per saldo is de CO2-balans bijna nul. “We streven echter naar een cascade van hout, dus zoveel

Leuk idee, en mensen als kringloophoutontwerper

mogelijk materiaalhergebruik en pas daarna verbranden.”

Piet Hein Eek zijn er rijk mee geworden, maar daar

De Vries deelt het inzicht van Remco Noordermeer dat er een schro-

win je de oorlog niet mee, zegt De Vries. “We moe-

melijk tekort is aan hergebruiksopties. “Als onderdeel van het vorig

ten echt een afzetkanaal hebben voor de grote massa

najaar gelanceerde en mede door ons ondertekende Actieplan Bos en

hout. Je kunt er beter pallets, kisten en kratten van

Hout, waarin onder meer staat dat Nederland veel meer bomen moet

maken.” Probleem is dat je allerlei machines moet aan-

aanplanten, werken wij het onderdeel cascadering van hout uit. Het

passen voor hergebruik en je moet concurreren met

zou daarbij al een stuk helpen als de SDE-subsidie op verstoken van

virgin hout, signaleert Theo van Kuijck van Kringloop

goed recyclebaar hout eraf zou gaan, niet alleen in Nederland maar

Hout. Hij wijst op eventuele opties om afval terug te

overal in de EU”, aldus De Vries.

kraken tot zijn organische elementen en er bijvoor-

Het omgekeerde ervan zou zijn dat recycling wordt beloond, oppert

beeld biobased-diesel van te maken. “Ook laagwaar-

Van Kuijck. “Een premie dus voor hoogwaardiger hergebruik.”

dige producten als krullen in de stal, bodembedekker of, in een iets hoger segment, siergrind zou een

Nieuwe markten zoeken voor recyclebaar hout

aardige toepassing zijn, net als gestyled hippe tegels

In wezen zijn de volle ovens een prikkel voor meer hergebruik. Er zou

als wandbedekking op plafondmateriaal. Maar ja, dan

ook een verwijderingsbijdrage op houten meubels kunnen komen om

loop je weer tegen brand- en veiligheidseisen van het

dergelijke recycling mogelijk te maken. “Dat is een optie”, zegt Noor-

Bouwbesluit aan.”

dermeer. Theo van Kuijck denkt niet dat een verwijderingsbijdrage

Feit is dat de overheid tot nog toe deze afvalstroom

gaat werken voor verpakkingen als pallets. “Probleem is dat tachtig

te veel op zijn beloop laat, zeggen Noordermeer, De

procent de grens over gaat en verdwijnt naar Timboektoe. Op die

Vries en Van Kuijck. “Er zou een innovatiefonds moe-

manier bouw je geen systeem voor recycling op. Een andere mogelijk-

ten komen dat nieuwe producten van recyclebaar

heid is dat gemeenten A-hout van B-hout scheiden, bijvoorbeeld via

hout ontwikkelt.”

sociale werkgelegenheid in het kader van de WMO, en zelfs niches van bijvoorbeeld meubels of kratten gaan fabriceren en deze in de eigen

Tekst: René Didde

Resttextiel wordt isolatiemateriaal www.sympany.nl

ISO 9001

ISO 14001

ISO 180

3316011 SYM adv Resttextiel_190x62.indd 1

GRAM

maart 2017

05-01-17 14:51

Levert omgekeerd inzamelen juridische problemen? Veel gemeenten willen omgekeerd inzamelen invoeren om de afvalscheidingsdoelstellingen te halen. Maar hoe zit het met de juridische aspecten: ben je als gemeente niet verplicht restafval huis-aan-huis in te zamelen? GRAM vroeg het aan Joke Teeninga, senior juridisch medewerker van Rijkswaterstaat. “Omgekeerd inzamelen impliceert dat

rechter geen gelijk”, aldus Teeninga.

Hoe gaat een rechter om met deze be-

burgers hun afval of een deel daarvan

“Het veranderde beleid van de gemeente

paling? Teeninga: “Belangrijk voor ge-

zelf moeten brengen naar een punt”,

werd niet onredelijk geacht. Dit beleid

meenten is dat je hiermee beleidsvrij-

aldus Teeninga. “Uit enkele eerdere

hield in dat bewoners maximaal 125

heid hebt gekregen en dat de rechter dus

rechtszaken kun je concluderen dat dat

meter moesten lopen van perceel naar

terughoudend toetst. Het beleid moet

mag, mits gemeenten aan een aantal

inzamelpunt. Als de bewoners een kar

redelijk en doelmatig zijn en deugdelijk

voorwaarden voldoen. De loopafstand

wilden gebruiken om hun zakken weg

worden toegelicht.” Dit blijkt ook uit uit-

mag bijvoorbeeld niet te groot zijn of te

te brengen, moesten ze, vanwege ob-

spraken in andere rechtszaken. Zo werd

veel obstakels bevatten. Ook moeten de

stakels, zelfs omlopen. Met een kar was

een loopafstand van 75 meter naar een

argumenten voor omgekeerd inzamelen

de loopafstand 180 meter; de hoogste

rest- en gft-container al eens redelijk ge-

goed zijn vastgelegd in de eigen afval-

bestuursrechter vond ook dat nog geen

acht door de bestuursrechter. En op een

stoffenverordening.”

probleem.”

woonpark besliste de rechter ook al eens

In Utrecht spanden woonbootbewoners

In artikel 10.21 van de wet milieubeheer

van het park voldoende zijn. In één zaak

een rechtszaak aan omdat ze vonden

wordt nog gesproken van een plicht.

lichtte de rechter zijn beslissing als volgt

dat ze te ver moesten lopen met hun

Afval moet bij elk perceel worden op-

toe: ‘In de nota wordt vermeld op welke

afval. De containers werden niet meer

gehaald, aldus dit artikel. Teeninga: “In

wijze de gemeente invulling geeft aan

bij elke boot opge-

artikel 10.26 Wm echter, hebben ge-

invoering van de ondergrondse inzame-

boot-

meenten meer vrijheid gekregen hun

ling van huishoudelijk afval. Volgens de

kregen

eigen beleid in te vullen. In dit artikel

nota dient bij de plaatsing van de onder-

van de bestuurs-

wordt gesproken van een ‘doelmatige

grondse afvalcontainer rekening te wor-

inzameling van afvalstoffen in de na-

den gehouden met een aantal randvoor-

bijheid van elk perceel’. Uit

waarden. Deze betreffen de loopafstand,

de wettekst volgt dat

bereikbaarheid, verkeersveiligheid, on-

als je stopt met inza-

dergrondse obstakels, parkeerplaatsen,

melen bij elk perceel

bomen, inpassing in de openbare ruimte

en wil overgaan tot

en overige ruimtelijke aspecten.” Teenin-

inzamelen

dat verzamelcontainers aan het begin

haald.

“De

bewoners

nabij

ga: “Hier zie je een voorbeeld van waar

elk perceel (omge-

je rekening mee moet houden, als ge-

keerd

inzamelen

meente. Trappen, drukke verkeerswegen

kan daar onder val-

die overgestoken moeten worden, het

len), dat je dat eerst

is belangrijk dat je steeds een zorgvul-

moet regelen in de

dige afweging maakt en alle factoren die

afvalstoffenverorde-

een rol spelen daarin meeneemt. Maar

ning, met eventuele

zover ik het kan beoordelen, hebben

inspraak vooraf. Wat

gemeenten met artikel 10.26 Wm meer

je regelt, moet vol-

beleidsvrijheid gekregen en is de rechter

doen aan eisen van

terughoudend in zijn toetsing. Mits de af-

doelmatigheid.”

valstoffenverordening en je invulling van je bevoegdheid op orde is en de loopafstand niet te lang. Driehonderd meter lopen is nog niet getoetst in de praktijk, maar dat zou ik zeker niet aanbevelen.” Tekst: Hetty Dekkers

GRAM

maart 2017

Keukenafval: maak er wat van in de Werkplaats! Aanrechtbakjes, schillenboeren, wormenhotels, foodbattle. Het gemeentelijk afval- en duurzaamheidsbeleid heeft het thema voedsel omarmd. Voedselverspilling (in de gehele keten, niet alleen bij huishoudens) slaat er hard op waar het gaat om impact. En voor het behalen van de VANG-doelstellingen zijn stappen nodig in de gescheiden inzameling van keukenafval (groente-, fruit- en etensresten, oftewel gf in gft). Bijna elke uitgevoerde sorteeranalyse van het restafval laat zien dat

Gemeente Houten

het aandeel organisch keukenafval aanzienlijk is. Met alleen het opti-

• Actief verspreiden van aanrechtbakjes en bijbe-

maliseren van pmd, papier en textiel is de 100 kg restafval per inwoner niet mogelijk, daar is extra gescheiden inzameling van keukenafval voor nodig. De gescheiden inzameling van keukenafval zorgt in het geval van nascheiding van huishoudelijk afval voor een betere kwaliteit van de pmd-fractie.

horende zakjes; • Onderdeel van een grotere verandering in inzamelstructuur; • Meer info: www.houten.nl/burgers/afval/proefwijken-pmd-kliko.

Experimenten Maar hoe krijg je die extra gescheiden inzameling van keukenafval

gen zich het hoofd over een inzamelstructuur voor

voor elkaar? Wat werkt er en wat niet? Hoe krijg je burgers aan het

keukenafval. In buurten gaat men aan de slag met

scheiden van keukenafval? Zijn er mogelijkheden om het apart te ver-

buurtcompostering of wormenhotels, de sociale werk-

werken? Ik lees dat in gemeente X een proef is uitgevoerd, wat kan ik

voorziening organiseert inzameling, bijvoorbeeld met

daar van leren? Wat is er te koop? Moet je keukenafval wel of niet apart

bakfietsen, er komen steeds meer aanrecht- en keu-

inzamelen? Vragen die steeds vaker gesteld worden. En waarmee op

kenvoorzieningen op de markt. Op verschillende ma-

veel plekken geëxperimenteerd wordt, door veel verschillende orga-

nieren en op verschillende niveaus is men bezig met

nisaties en betrokkenen. Veel gemeenten en inzamelorganisaties bui-

keukenafval en aanverwante thema’s als voedselverspilling.

De ‘digitale’ Werkplaats is sinds juli 2016 in de lucht.

Dit heeft vanuit VANG geleid tot de lancering van de

Januari 2017 staat de teller op 45 deelnemers.

Werkplaats Keukenafval. Binnen de Werkplaats wisse-

De digitale Werkplaats bestaat uit:

len de deelnemers (beleidsmedewerkers/-adviseurs

• Overzicht van deelnemers met contactgegevens;

van gemeenten en inzamelorganisaties) kennis en

• Documenten (up te loaden door deelnemers, denk aan project-

ervaringen uit op het gebied van keukenafval. Dit ge-

plannen voor pilots, evaluaties van pilots, presentaties van de

beurt op een ‘digitale’ manier via het kennisplatform

bijeenkomsten);

en door ‘live’ bijeenkomsten te organiseren voor deel-

• Evenementen die (door deelnemers) worden georganiseerd op het gebied van keukenafval; • Vragen, adviezen en discussie (deelnemers kunnen hier een discussie starten, een vraag posten of een tip geven), bijvoor-

nemers aan de Werkplaats. Naast het bieden van een netwerk is de bedoeling van de Werkplaats dat deelnemers geïnspireerd raken en daadwerkelijk in hun eigen gemeente aan de slag gaan met keukenafval.

beeld over goed bevonden bakjes of hoe in de zomer fruitvliegjes te voorkomen/bestrijden; • Keukenafval in de media (we houden bij wat er verschijnt en

Om deel te nemen aan de digitale Werkplaats Keukenafval dienen potentiële deelnemers zich eerst te registreren als gebruiker van het Kennisplatform VANG.

plaatsen dit); • Uit de praktijk (als er een interessante pilot of proef gedaan

Op de homepage van het Kennisplatform staat hoe dit

wordt of een wijziging in het afvalbeleid bij een gemeente ma-

werkt. Naast het delen van ervaringen heeft de Werk-

ken we hier een verhaal van.);

plaats ook de volgende functies:

• Koppeling met vang-hha.nl-website en -kennisbibliotheek. Als

• Signaleren van issues die spelen en deze bespreken

er op de vang-hha website iets verschijnt over keukenafval

met partijen die daar wat mee kunnen (bijv. kwali-

komt het automatisch hier terecht;

teit van composteerbare zakjes, vormen plastic zak-

• Twitterfeed met tweets over keukenafval en gft.

jes echt een probleem bij verwerking, niet-composteerbare stickers op fruit en groenten);

GRAM

maart 2017

WERKPLAATS KEUKENAFVAL

• In gang zetten innovaties;

Gemeente Uden

• Innovaties signaleren, bijvoorbeeld nieuwe GF-

• Twee proefgebieden met per gebied een andere

oplossing Sidcon, verwerkingsopties voor keuken,

inzameling van keukenafval: in GFT-container die

buurt en horeca;

wekelijks wordt geleegd of apart in een keuken-

• Verwijzen naar relevante kennisdocumenten, bijvoorbeeld over manieren van beïnvloeding voor optimaal scheidingsgedrag.

emmer die wekelijks wordt geleegd en tuinafval in korven; • Onderdeel van een grotere verandering in inzamelstructuur;

De Werkplaats Keukenafval organiseert elke twee tot drie maanden een bijeenkomst. Gemeenten die bezig

• Meer info: www.uden.nl/inwoners/afval/afvalproeven.

zijn met pilots en proeven krijgen hier de kans hun plannen en/of resultaten te presenteren. Ook gaan we in op de aspecten die eerder dan wel later in de keten plaats vinden. Denk aan voedselverspilling en

In 2017 gaat de Werkplaats vanzelfsprekend verder.

verwerkingsmogelijkheden van keukenafval. De bij-

Deelnemers zullen gevraagd actief te worden in de

eenkomsten vinden plaats op locatie, dus een deelne-

digitale werkplaats. Het delen van informatie en erva-

mer van de Werkplaats is gastheer. Als het even kan

ringen alsmede het elkaar bevragen en discussiëren

combineren we de presentaties met ‘naar buiten gaan

willen we meer gaan stimuleren. Het organiseren van

en iets bekijken’. Omdat de Werkplaats iets teweeg

bijeenkomsten gaat door. We mikken op vier bijeen-

wil brengen bij de deelnemers is een reflectie op waar

komsten per jaar. Aan onderwerpen geen gebrek:

behoefte aan is, wat nodig is om een verandering in

Overzicht en beoordeling inzamelen bewaarmid-

te zetten een vast onderdeel van de agenda. Een ver-

delen, wat wil je meenemen uit een pilot/proef voor

andering afdwingen is natuurlijk niet de weg, maar

je eigen situatie, wat kan een gemeente doen met/

de verandering zo goed mogelijk faciliteren kan de

aan voedselverspilling en kleinschalige initiatieven

meerwaarde zijn van de Werkplaats. Hoe dit faciliteren

als buurtcompostering. Daarnaast is gezien de vele

vorm te geven is de uitdaging.

initiatieven in het land het organiseren van een ‘Schillenboer-treffen’ een mogelijkheid.

Presentaties bijeenkomsten Werkplaats Keuken-

De aanpak van keukenafval biedt mogelijkheden in de

afval

hele keten van (bewustwording over) kopen-koken-

• Bart van Gogh (WUR): Voedselverspilling: van pre-

bewaren-inzamelen-verwerken. Maak er wat van in de

ventie tot reststroom naar grondstof;

Werkplaats Keukenafval!

• Adrie Veeken (Attero/VA): Keukenafval en de Circulaire Economie; • Sjoerd le Noble (gemeente Houten): Afval scheiden

Tekst: Koos van Dael, vandael@nvrd.nl. voor meer info: https://kennisplatform.nvrd.nl

in Houden; • Hiltja Hoff (gemeente Uden): Afvalproeven Uden; • Franc Talsma (gemeente Hengelo): Pilot inzameling etensresten; • Pieter Fokkens (gemeente Dordrecht): Proef Hoogbouw; • Marcel Aarnink (Circulus-Berkel): inzameling keukenafval Deventer;

Gemeente Deventer • uitwerking motie ‘Schillenboer’ in 3 proefgebieden om etensresten gescheiden in te zamelen • verspreiden van keukenemmer, aanrechtbakje en zakjes. Start in maart 2017 • meer info: https://kennisplatform.nvrd.nl

• Marc Maassen (GAD): In de keuken gebeurt het.

GRAM

maart 2017

Inzamelrevolutie dankzij dynamische routeplanning Het lijkt de uitvinding van de eeuw voor inzamelaars van afval uit ondergrondse containers: de dynamische routeplanning. Bij Twente Milieu en Rova werken ze er al enige tijd mee en plukken ze er al de zoete vruchten van. Andere gemeenten volgen in rap tempo, ieder op z’n eigen manier. En die toenemende populariteit is niet zo vreemd, want er liggen efficiëntieverbeteringen van soms wel vijftig procent in het vooruitzicht. Kortom: nooit meer halfvolle containers legen! Waar de meeste afvalinzamelaars in Nederland nog vaste routes ge-

koos voor dynamische routeplanning. Tim de Jong is

bruiken om de ondergrondse containers in hun werkgebied te legen,

bedrijfskundig analist bij Rova en legt uit: ”We hebben

komen er steeds meer bedrijven en gemeenten bij die met behulp

er in 2014 voor gekozen, omdat we toen begonnen

van nieuwe technieken en software hun rondes dynamisch plannen.

met omgekeerd inzamelen. Daardoor zou het aantal

En met succes zo blijkt, want de ervaring leert dat er met behulp van

containers fors groeien. Om die groei op te vangen

sensoren en weeginstallaties veel effectiever, en dus goedkoper en

wilden we dynamische routeplanning gebruiken om

milieuvriendelijker, gewerkt wordt. Met een druk op de knop weten

efficiënter onze rondes te kunnen rijden.” Rova koos

chauffeurs door het ingenieuze systeem waar ze moeten legen en

voor een combinatie van het wegen van de containers

waar niet.

om te voorspellen hoe snel ze vol raken en het bijhou-

Rova in Zwolle was een van de eerste inzamelaars in Nederland die

den van het aantal klepbewegingen. “Het programma

GRAM

maart 2017

kan op basis van die informatie heel goed voorspellen

tijd moeten steken in de juiste afstemming. Soms kwam een chauffeur

welke bakken geledigd moeten worden en houdt bij

ergens aan en leek het dat de container volgens het systeem maar

de planning van de inzamelroute ook rekening met

voor de helft vol was, terwijl het in de praktijk dus veel meer was.

factoren die we invoeren. Zo zijn er tijden dat we niet

Dat hebben we nu gefinetuned. Ik denk dat de afwijking inmiddels

willen dat onze voertuigen langs scholen rijden en we

niet groter is dan vijf procent tussen wat de sensor aangeeft en de

ledigen in de binnenstad nooit na 11.00 uur.”

werkelijkheid. En daar kun je prima op rijden.”

Drie jaar na de invoering zou De Jong niet anders meer willen dan dynamisch routes plannen. “We zijn

Combinatie

in ons werkgebied van 1000 naar 2600 containers ge-

Projectadviseur Herman Beerding en projectleider Henk Groenendaal

gaan en dat hebben we dankzij dit systeem zonder

van de gemeente Amsterdam staan ook aan de vooravond van de

grote problemen kunnen doen. Wellicht dat we het

invoering van dynamische routeplanning. Ze willen gaan voor een

in de toekomst ook nog kunnen uitbreiden met vul-

combinatie van het voorspellen van het moment van legen door mid-

graadsensoren. Dan kunnen we helemaal nauwkeurig

del van wegen en het meten met sensoren die de vullingsgraad bij-

meten.”

houden. “Op basis van onze ervaringen met wegen weten we dat je van 90 procent van je containerbestand het optimale ledigingsmo-

Vulgraadpennen

ment goed kunt voorspellen op basis van gewicht. Dus als je een

Peter van der Linden bedrijfsleider bij Cure Afvalbe-

container weegt van bijvoorbeeld vijf kuub en er zit zo’n 500 kilo in,

heer in Eindhoven is ook een tevreden mens sinds er

dan weet je dat hij vol is. Maar als er 200 kilo in zit dan weet je dat je

in Eindhoven, Valkenswaard en Geldrop dynamisch

het ledigingsmoment kan uitstellen en de frequentie met een factor

wordt ingezameld. “We hebben het systeem bijna vol-

2 kunt verlengen. Als je dat een tijdje bijhoudt van iedere container

ledig ingevoerd in onze drie gemeenten, we zitten nu

dan kun je heel goed voorspellen op welk moment er geleegd moet

op zo’n negentig procent van wat we willen bereiken.

worden. Bijkomend voordeel: het kost veel minder dan sensoren.”

De laatste stappen moeten nog gezet worden zoals

Het systeem met wegen in stadsdeel Oost werkt volgens Beerding

formele accordering van de accountant. Wanneer deze

en Groenendaal erg goed. Ze hebben daarmee in dat stadsdeel de

stappen ook gezet zijn kan het dynamisch inzamelen

vulgraad met bijna 20 procent kunnen verbeteren. “Maar dat weeg-

van start.” Cure verwacht april dit jaar operationeel

systeem mag je nog niet dynamisch inzamelen noemen. Dynamische

te zijn. “Dan kunnen we operationeel, administratief

routeplanning betekent namelijk dat je met een variërende frequentie

en rechtmatig Cure als één inzamelgebied betrachten

gaat inzamelen, waarbij je door de wijk rijdt en je alleen de volle en

en niet meer als drie losse gemeenten”, zegt Van der

bijna volle containers ‘just in time’ leegt. De containers die nog niet

Linden.

vol zijn sla je over. Bij dynamisch inzamelen is daardoor iedere inza-

De afvalinzamelaar in de regio Eindhoven heeft er niet

meldag weer anders.”

zoals bijvoorbeeld Rova voor gekozen om de dyna-

De onvoorspelbare containers willen ze in Amsterdam nu gaan voor-

mische route op basis van wegingen of inworpbewe-

zien van sensoren die vertellen hoe vol de bak is. “Vanaf nu worden

gingen te plannen, maar heeft zijn containers voor-

ter voorbereiding van dynamisch inzamelen alle nieuwe inzamelvoer-

zien van vulgraadpennen. “Die pennen houden met

tuigen van een weeginstallatie voorzien en gaan we analyseren welke

behulp van sensoren bij hoe vol de bak is. En dat gaat

containers wel voorspelbaar zijn en welke niet. Zo weten we waar we

echt prima.” De sensoren in de containers geven door

de sensoren moeten plaatsen en waar het niet nodig is.”

of er geleegd moet worden of niet en dat is volgens de bedrijfsleider van Cure een hele verbetering ten

Beerding en Groenendaal zijn ervan overtuigd dat er een flinke ef-

opzichte van de oude situatie. “De vulgraad voor de

ficiencyslag kan worden gemaakt als het dynamische routesysteem

invoering van de dynamische planning was heel wis-

eenmaal draait. “We zitten nu in de hele stad op een vulgraad van

selend. Je kwam containers tegen die helemaal vol za-

ongeveer veertig procent. Stadsdeel Oost zit na de verbeterslag met

ten en waar je dus te laat was met legen, maar soms

het wegen op zo’n zestig procent en we verwachten dat we met dy-

ook waar er nog maar dertig procent afval in zat. Dan

namisch inzamelen op een vulgraad van zo’n tachtig procent kun-

maak je ze toch maar leeg, omdat je er toch bent.

nen komen. Eigenlijk is het onbegrijpelijk dat er nog maar bij heel

Maar logistiek gezien wil je een route rijden langs

weinig inzamelaars met dit systeem wordt gewerkt. Wij hebben ons

zo vol mogelijke containers. En dat lukt nu aardig.

in ieder geval laten overtuigen door de voordelen zoals de verminde-

In Weert, waar ik ook verantwoordelijk ben voor de

ring van rijbewegingen waardoor minder je Co2 uitstoot krijgt en de

invoering van het dynamisch routesysteem, zijn we

verkeersveiligheid op straat verbetert. Verder is er minder overlast

begonnen met het rijden op containers die 75 procent

rond scholen door invoering van bloktijden en behalen we straks ef-

vol zaten. En dat hebben we opgevoerd naar 80 pro-

ficiencywinst doordat we de beschikbare containercapaciteit beter be-

cent. En eigenlijk willen we het nog verder opvoeren

nutten. En we voorkomen overlast door overvolle en overstromende

naar 85 procent.”

containers.”

Het systeem met sensoren is nauwkeurig, maar ook gevoelig, zo merkten ze bij Cure. “Je hebt vijfkuubs-

Tekst: Sander Wageman

en driekuubscontainers. In het begin hebben we veel

GRAM

maart 2017

Op naar de 100 kilo met coaches en onbemande afvalboten Honderd kilo restafval in 2020, dat is de VANG-doelstelling waar diverse gemeenten in Nederland druk mee bezig zijn. GRAM lichtte er drie projecten uit: Delft, Zaanstad en Enschede. Op afstand bestuurbare afvalboten, verzamelcontainers op binnen-

De betreffende ideeën zijn volgens Hakkert levens-

plaatsen. Deze en andere ideeën worden momenteel uitgewerkt in

vatbaar, al moet een nadere evaluatie nog uitwijzen

Delft. De historische binnenstad vraagt om originele oplossingen.

hoe succesvol ze zijn. “We zitten echt in een testfase”,

De Avalex-gemeenten Delft, Midden-Delfland, Leidschendam-Voor-

aldus de projectleider. “Met lowbudget-voorzieningen

burg, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk en Wassenaar hebben samen de

proberen we nu uit wat werkt en wat niet. We ver-

beleidsvisie Grip op Grondstoffen ondertekend. Met dit plan streven

wachten veel leermomenten tegen te komen.” In de

de gemeenten naar 100 kilo restafval in 2020. Nu is dat nog 230 kilo

toekomst kan het ook zomaar gebeuren dat er op af-

per persoon per jaar, dus er is volop werk aan de winkel. Om het doel

stand bestuurbare afvalboten door de grachten van

van 100 kilo rest te bereiken, gaan de Avalex-gemeenten de komende

Delft gaan varen. Hakkert: “Dat idee kwam van een van

jaren in fases het omgekeerd inzamelen invoeren. Ook doen ze mee

onze eigen chauffeurs. Hij zei waarom gaan we niet

aan het landelijk project Afvalscheiding in de Hoogbouw.

over het water, als we het verkeer in de binnenstad willen terugdringen. Studenten van de TU gingen met

Een opvallend deelproject is Afvalscheiding in de Binnenstad, waar

dat idee aan de slag en bekijken nu of ze een afval-

momenteel mee geëxperimenteerd wordt in Delft. ”In een historische

boot kunnen ontwerpen die op afstand bestuurbaar is.

binnenstad als Delft loop je tegen lastige problemen aan”, vertelt Jen-

Die boot zou volle containers naar een verzamelpunt

nifer Hakkert, projectleider van Avalex. “Je hebt weinig ruimte, zowel

kunnen brengen, zonder dat je er een mannetje voor

binnen als buiten, en je kunt niet of nauwelijks de grond in omdat het

nodig hebt. Een mooie oplossing, voor een historische

historisch gebied is. Wij wilden bovendien oplossingen waarbij zo min

binnenstad.”

mogelijk vervoerbewegingen nodig zijn van grotere inzamelvoertuigen.” Na gesprekken met studenten, bewoners, mkb en andere groepe-

Zaanstad

ringen, kwam er een aantal ideeën bovendrijven die voor proberen in

Ook in Zaanstad streven ze naar 100 kilo restafval in

aanmerking kwamen. Hakkert: “We hebben een proef gedaan met het

2020. “We komen van 260 kilo, dus dat is meer dan

zogeheten milieustraatparkeren. Dat houdt in dat we met een eenvou-

een halvering”, aldus beleidsadviseur Els Lenting. Op

dige aanhanger met containers op diverse locaties in de binnenstad

het programma staan maatregelen als omgekeerd in-

gingen staan. Dit initiatief werd als heel prettig ervaren, maar je haalt er niet enorme hoeveelheden gescheiden afval mee op. Daarvoor zijn de containers en aanhangers gewoon te klein.” Een ander idee kreeg de naam ‘Aan het eind van de straat’. Hakkert: “Hierbij plaatsten we bovengrondse containers in groepjes in de straat. Aanvankelijk bleek dat veel afvaltoerisme aan te trekken, vooral van ondernemers, die veelvuldig langs deze route kwamen. Toen we de containers verplaatst hadden, uit de doorgangsroute, ging het beter.” ‘Open je binnenplaats’ was het derde idee dat de afgelopen maanden getest werd. “In de binnenstad hebben de bewoners meestal weinig ruimte om gescheiden afvalstromen te bewaren”, aldus Hakkert. “Studentenhuisvester DUO gaf gehoor aan onze oproep om bestaande binnenplaatsen beschikbaar te stellen voor verzamelcontainers. Maar met die proef zijn we pas onlangs gestart, dus daar hebben we nog geen resultaten van te

Gemeente Zaanstad zet bewonerscoaches in om

melden.”

medeburgers te motiveren afval beter te scheiden.

GRAM

maart 2017

Afvalcoaches denken mee met bewoners zonder de dreiging van boetes of wijzend vingertje.

zamelen en meer verzamelcontainers bij hoogbouw voor gescheiden afvalstromen. Vorig jaar werd een en ander al voorzichtig in gang gezet, onder de noemer opwarmfase. De resultaten waren veelbelovend. “Dit proefjaar is ons uitermate goed bevallen”, zegt Lenting. “Vooral de bewonerscoaches waren een enorm succes. Mede dankzij hen leverde de opwarmfase al 38 procent minder restafval op, dus wij zijn zeer tevreden.” De bewonerscoaches in Zaanstad, zo’n tien stuks, zijn mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, die geselecteerd zijn en begeleid worden door een extern bureau. Lenting: “De coaches zijn vaak mensen uit de eigen wijk, die de taal van de bewoners spreken. Ze acteren niet als gemeentevertegenwoordiger, maar stellen zich dienstbaar op. Ze willen mensen helpen, die insteek werkt echt heel goed. Voorheen hebben we als gemeente wel campagnes gevoerd, met brieven, posters en flyers, maar dan heb je geen direct contact met de bewoners. De coaches horen de problemen aan

Een afvalcoach geeft tekst en uitleg hoe afval in huis het beste

waar de mensen mee zitten, helpen ze met hun toe-

te scheiden.

(foto twente Milieu)

gangspasjes, lossen verstoppingen van verzamelcontainers direct op, zijn aanwezig bij informatieavonden.

asmeerden de bewoners, organiseerden opruimdagen,

Ze staan op gelijke voet met de bewoners, denken ac-

maakten het grofvuil beheersbaar. Voor ons is het een

tief met hen mee zonder de dreiging van boetes of een

enorme opsteker dat de coaches zo goed werken. Ik

wijzend vingertje.”

ga er maximaal op inzetten dat ze mogen blijven in

In Zaandstad werden vier deelgebieden aangewezen

de toekomst.”

waar het inzamelsysteem gewijzigd werd. Lenting: “We plaatsten hier vooral meer verzamelcontainers

Enschede

voor grondstoffen, zoals plastic, papier en gft. De

Persoonlijk aanspreken werkt beter dan een brief. Dat

restcontainer werd vervangen door een bak voor plas-

hebben ze ook in Enschede gemerkt. Deze gemeente

tic. We plaatsten ook enkele bovengrondse containers

heeft afvalcoaches ingezet om bewoners te begelei-

zonder toegangscontrole, maar dat was geen succes.

den bij hun afvalscheiding. “Alle regionale Twentse

Dat leverde veel te veel bijplaatsingen op van mensen

gemeenten hebben als doelstelling 50 kilo restafval in

van buiten de wijk.” Die open bovengrondse contai-

2030, vertelt Mirian Kock, senior beleidsadviseur afval

ners zijn dus geschrapt uit het plan. Wat wel blijft, zijn

van de gemeente Enschede. “Dat is de langetermijnvi-

de bewonerscoaches. “Ze hebben de bewoners inten-

sie. Om daar te komen hebben wij begin dit jaar diftar

sief begeleid in de vier deelgebieden, waardoor alles

ingevoerd. Over twee jaar willen we overstappen naar

soepel verliep. Maar we hebben ze ook ingezet in een

omgekeerd inzamelen. We halen nu 215 kilo restafval

achterstandswijk waar heel slordig met afval omge-

op per inwoner per jaar. Uit analyses blijkt dat daar

gaan werd. Hier zaten de helft van de tijd de verza-

nog 150 kilo bruikbare grondstoffen in zitten. Met dif-

melcontainers verstopt. Dankzij de bewonerscoaches

tar hopen we de hoeveelheid restafval terug te kunnen

zijn de problemen hier flink afgenomen. Ze enthousi-

brengen naar 175 kilo in 2018, uiteindelijk mikken we

GRAM

maart 2017

> 19

milieupleintjes én komen bij de mensen thuis. “Van die laatste mogelijkheid wordt opvallend vaak gebruik gemaakt”, aldus Kock. “Mensen vinden het prettig als iemand meekijkt in de keuken en de tuin, om praktische oplossingen voor het afvalscheiden te bedenken. Ze weten ook vaak niet wat ze precies waar bij moeten gooien. Mag die chipszak bij het verpakkingsafval of moet die bij rest? Als de coach veel vragen krijgt over een bepaald onderwerp, dan kunnen wij hier weer aanfoto:

dacht aan besteden in onze afvalfolders. Zo werkt het

twente Milieu

van twee kanten.” op 90 procent afvalscheiding in 2030. In de toekomst hopen we op

Enschede koos overigens bewust voor een diftar-toer-

innovatieve ontwikkelingen in de industrie, zoals een hoogwaardige

bus in plaats van informatieavonden. “Bewonersavon-

verwerkingsmogelijkheid van luiers en recyclebare chipszakken.”

den doen we bewust niet, die zijn minder persoon-

De aanloop naar diftar verliep volgens Kock redelijk soepel, en dat

lijk. Als daar één persoon roept “het werkt niet“, is de

was niet op de laatste plaats te danken aan de afvalcoaches. “We heb-

hele groep beïnvloed. Met de bus kun je individuele

ben er in totaal zes, aangesteld en getraind door Twente Milieu. Ze

gesprekken aangaan, daar is de betrokkenheid veel

wisselen elkaar af, zodat er altijd één coach binnen onze gemeente

groter.” Diftar is nog maar net ingevoerd, maar Kock

actief is.” De coaches helpen mensen met het organiseren van hun af-

merkt nu al dat de resultaten veelbelovend zijn. “Er

valscheiding, beantwoorden vragen, bedenken oplossingen. “Ze rijden

staan veel minder restcontainers op straat, het verpak-

bijvoorbeeld mee op de diftar-toerbus, die staat op markten, evene-

kingsafval, pmd, is enorm toegenomen. En je merkt

menten en andere plaatsen waar veel mensen komen. De afvalcoach

dat de coaches goed ontvangen worden. Mensen rea-

is vaak zelf chauffeur van een inzamelwagen, die staat dichter bij de

geren heel positief, ze zijn echt dankbaar voor de hulp

mensen dan wij. Als je als gemeente-ambtenaar in gesprek gaat, krijg

en persoonlijke aandacht die ze krijgen.”

je al snel reacties in de trant van ‘hoe hebben jullie dit kunnen bedenken’. Zo’n afvalcoach is neutraler.” De coaches bezoeken ook scholen,

Tekst: Hetty Dekkers

103

Containerwielen van Haco...

... besparen u mankracht! Haco wielen maken uw containers écht mobiel. De garantie voor uitstekende rijeigenschappen.

Bel voor informatie: adv. 103 190x130 mm.indd 1

GRAM

maart 2017

Protempo bv Postbus 21, 6500 AA NIJMEGEN Nederland Tel. +31(0)24-3711711. Fax +31(0)24-3711700 verkoop@protempo.eu www.protempo.eu 11-02-2010 13:55:19

‘ALLES KOMT TOCH WEER OP EEN HOOP’

Urban Myths in afvalscheiding ‘Afval scheiden heeft helemaal geen zin. Alles komt toch weer op een hoop.’ Dit is één van de verhalen die bepalen dat mensen geen afval scheiden. Kloppen deze verhalen? En hoe kun je als gemeente daar het beste mee om gaan? Uit een eerder project ‘Vuilnis in de flat’ blijkt dat (onjuiste) verhalen over afvalscheiden, Urban Myths genoemd, een belangrijke bijdrage leveren aan het niet-scheidingsgedrag van bewoners. Rijkswaterstaat heeft daarom een onderzoek laten uitvoeren door DIG

(Design

Innovation

Group) om inzicht te krijgen in deze mythes met als doel gemeenten handvatten te geven om deze mythes te tackelen. De mythe met de grootste impact

van DIG hebben input gekregen naar aanleiding van een oproep voor

op kilo’s en milieu is het verhaal dat al het gescheiden

bekende mythes via verschillende kanalen. Hierbij is ook veel aandacht

afval uiteindelijk toch op de grote hoop in de verbran-

besteed aan persoonlijk contact met de reactanten om het beeld en

dingsoven terecht komt. ‘Ik heb het zelf gezien’, of ‘Ik

de verhalen scherp te krijgen. Een zevental mythes zijn geselecteerd

heb het gehoord van mijn buurman die bij de vuilver-

om verder uit te werken. Afvalexperts hebben kennis geleverd voor

branding werkt’, zijn veelgehoorde reacties.

de waarheid; praktijkervaring is opgedaan door daadwerkelijk mee de straat op te gaan met vuilnismannen, en studenten hebben een aantal

Een aantal oorzaken voor deze reacties is: het kan gaan

experimenten gedaan met verschillende doelgroepen. Alle resultaten

om misinterpretatie van waarneming, verouderde in-

zijn vervolgens uitgewerkt in de vorm van een flyer/handreiking.

formatie, niet geloven dat er iets nuttigs kan komen uit stinkend gft of een baal plastic of wantrouwen. Men-

Wat kun je hier als gemeente mee?

sen kunnen zich voor de gek gehouden of verraden

Mythes komen vaak voort uit onwetendheid. Door te laten zien wat er

voelen. Als men het gevoel heeft voor niets afval te

met het afval gedaan en gemaakt kan worden (en hoe), kun je als ge-

hebben gescheiden dan kan dat een reden zijn om er

meente deze onwetendheid en de mythe wegnemen. De onderzoekers

helemaal mee te stoppen. De oorsprong van deze my-

geven handvatten voor de aanpak van afvalmythes. Bijvoorbeeld door

the kan voortkomen uit het verleden waar dit soms op

de boodschap simpel te houden en te letten op het juiste moment van

kleine schaal plaatsvond toen er nog niet genoeg ver-

communiceren. Gebruik bijvoorbeeld vuilniswagens en containers als

werkingscapaciteit was voor gft. Een andere oorzaak

hulpmiddel om op te communiceren. Laat dingen eerder visueel zien

kan zijn dat de gescheiden stroom te vervuild is om op

dan dat je het uitlegt met tekst en houd rekening met je doelgroep.

de gewenste manier verwerkt te worden. Momenteel is tweederde van het ingezamelde plastic geschikt voor

Wees als gemeente eerlijk. Het is geen zwaktebod om eerlijk te zijn

recycling, de rest wordt alsnog verbrand (met energie-

over wat er gebeurt en wat de huidige situatie is. Integendeel, het kan

terugwinning).

juist meer begrip en bereidheid om mee te werken opwekken.

Onderzoek

Meer tips lezen? Download de handreiking Talking rubbish (klets) ver-

In de praktijk wordt gescheiden ingezameld afval in

halen over afvalscheiding op www.vang-hha.nl/kennisbibliotheek of

principe op passende wijze verwerkt. Het blijkt dat

bestel een papieren exemplaar via vanghuishoudelijkafval@rws.nl

nog niet al het ingezamelde materiaal geschikt is voor hoogwaardige recycling, dus des te meer reden om

Tekst: Jennifer van Dijk, afdeling Afval en Materialen,

nog meer en beter te gaan scheiden. De onderzoekers

Rijkswaterstaat

GRAM

maart 2017

BRANCHEPLANNEN GOED VOOR 88 PROCENT VERPAKKINGSGEWICHT

Weer een stap verder met duurzaam verpakken Snel ging het niet, maar dankzij een eindsprint heeft dan toch een substantieel aantal brancheverduurzamingsplannen het levenslicht gezien. Naast de koplopers is ook het peloton in beweging gekomen. “Er is een kentering gaande. Het hele level van duurzaamheid in de branches gaat omhoog”, stellen Hester Klein Lankhorst en Marc Reijnders van het KIDV.

Lichter glas, meer kunststofrecyclaat, dunnere folies, gebruik van mo-

op de branches die achterblijven, is opgevoerd. Uitein-

nomaterialen en FSC-gecertificeerd karton en papier en uitfaseren van

delijk is een aantal van hen over de streep gekomen.”

blisters voor pillen en skinverpakkingen voor de setjes schroeven en

De ‘weigeraars’ voeren verschillende redenen aan. De

moeren in de doe-het-zelfwinkel. Een willekeurige greep uit de ingezet-

tabaksindustrie maakt nog een pas op de plaats, omdat

te verduurzaming van de verpakkingen door de Nederlandse industrie.

EU-wetgeving een plan voor deze branche in Nederland

De compilatie komt voort uit zogeheten brancheverduurzamingsplan-

doorkruist. Maar er zijn ook kleinere sectoren die het

nen. In de Raamovereenkomst Verpakkingen, die in 2013 inging met

volledig af laten weten, zoals de modebranche, de ho-

een looptijd tot 2022, werd afgesproken dat de deelnemende branches

reca en de chemie.

plannen zouden opstellen voor het verduurzamen van hun productverpakkingscombinaties. In totaal zijn er nu elf van dergelijke plannen.

Elf brancheverduurzamingsplannen is dan weliswaar

Twee zitten in de finale fase. Idealiter zouden het er 24 moeten zijn,

minder dan de helft, maar de door de toetsingscom-

weet projectleider Marc Reijnders bij het Kennisinstituut Duurzaam

missie met onder meer hoogleraar duurzame innova-

Verpakken (KIDV). “Maar we hebben een inhaalslag gemaakt. De druk

tie Jacqueline Cramer akkoord bevonden plannen zijn

Sinds medio 2013 kent ons land het Meldpunt Verpakkingen, waar consumenten terechtkunnen met klachten over niet-duurzame verpakkingen. In totaal kwamen daar de afgelopen jaren 1450 uiteenlopende vragen en meldingen binnen. Wat opvalt, is de irritatie over de volumineuze verpakkingen van internetbestellingen, die veel loze ruimte bevatten. “Als KIDV vervullen we een brugfunctie. Je kunt van de fabrikant niet meteen een aanpassing van de verpakking in kwestie eisen. Wel krijgt hij de gelegenheid om aan de consument uit te leggen waarom een verpakking is zoals hij is. Vanwege breukrisico’s worden sommige producten die via internet worden besteld, met veel beschermend materiaal ingepakt. Toch zie je dat er kleinere, stevigere verpakkingen op maat worden ontwikkeld, die minder afval opleveren. Ook krijgen we veel opmerkingen over chipsverpakkingen. Bij de bekende merken zit er aan de binnenkant een metaallaagje om de chips langer vers te houden, want zo’n product moet vanuit de hele wereld komen. De consequentie is dat zo’n verpakking bij het restafval moet. Ik vind dat de consument zich ervan bewust moet zijn dat hij zelf keuzes kan maken. Als je zo’n chipszak als consument niet wil, neem dan andere chips.”

Marc Reijnders en Hester Klein Lankhorst van het KIDV: ‘Er is een permanente vorm van verduurzaming op gang gekomen’.

GRAM

maart 2017

goed voor 83 procent van het verpakkingsgewicht op de Nederlandse markt. “Met de twee nog vast te stellen plannen zitten we dan naar verwachting op 88 procent”, zegt Reijnders. Ambities die hem aanspreken, zijn bijvoorbeeld het gebruik van twintig procent gerecycled PET in PET-bakjes. Reijnders zegt eveneens onder de indruk te zijn van de inspanningen van de wijnhandel. “Het gemiddelde glasgewicht op de internationale wijnmarkt daalt met twee procent. De wijnhandelaren in Nederland hebben gezegd naar vijf procent lichtere flessen te willen gaan. Dat is significant minder. Ook gaan ze aansturen op het lichter maken van de 90 procent aan geïmporteerde flessen. Al hebben ze daar weinig invloed op, ze gaan dat toch meenemen in hun inkoopvoorwaarden. Natuurlijk zal het chique Franse champagnehuis, waar men hecht aan traditie, daar niet op ingaan. Maar bij de wijnflessen in de supermarkt zie je een beweging op gang komen.” PP- en HDPE-flessen van huishoudelijk verpakkingskunststof, verkregen uit de

Bewustwording

Plastic Heroes-inzameling.

Volgend jaar is het jaar van de waarheid, want in het begin van 2018 zal een eerste rapportage uitwijzen

Om hun verpakkingen te verduurzamen formuleren de branches

wat er van de fraaie ambities terecht is gekomen.

‘hoogst haalbare doelen’. Ze stellen voor de gehele branche vast wat

Aan het eind van 2018 wordt de monitoringrappor-

ze maximaal aan extra’s kunnen doen, maar wel binnen de realiteit van

tage van alle branches opgeleverd. Hoe het ook zij,

hun eigen bedrijfsprocessen en regelgeving, denk aan de levensmid-

KIDV-directeur Hester Klein Lankhorst is tevreden. Ze

delenindustrie die sterk gehouden is aan de strenge regels voor voed-

constateert dat de bewustwording rond duurzaam

selveiligheid, houdbaarheid en kwaliteit. Een vruchtbare methode vindt

verpakken enorm is gegroeid. “Bedrijven zien dat er

Klein Lankhorst het stellen van hoogst haalbare doelen nog steeds,

een kans maar ook een verplichting ligt. Niet alleen

“want zo kan het niveau in de gehele branche omhoog gaan. Niet al-

op de werkvloer, maar ook in de boardroom wordt

leen bij de koplopers, maar bij een substantieel deel van een sector. Dat

er steeds meer over nagedacht. De branches komen

is wat we willen bereiken.” Om de achterblijvers toch nog te prikkelen,

zelf met maatregelen, maar er wordt niets opgelegd.

gaat het KIDV nog dit voorjaar zelf voor deze branches hoogst haal-

Bedrijven die enthousiast zijn, weten elkaar te vin-

bare doelen opstellen. De opdracht kwam van staatssecretaris Sharon

den en weer verder te stimuleren. Je kunt met regel-

Dijksma (IenM). “Voorheen konden we eigenlijk niets doen, maar nu

geving wel zeggen: zo moet het. Maar met de aan-

hebben we dus wel iets in handen. Als kennisinstituut gaan we de con-

pak die we hebben gekozen, wordt veel bereikt en

tent leveren, om de partijen in de Raamovereenkomst te laten zien wat

het zorgt voor innovatie. Er is een permanente vorm

er in deze branches mogelijk is. Uiteraard is het aan hen te bepalen wat

van verduurzaming op gang gekomen. Bij een van de

er ze vervolgens mee doen.” De vraag hoe het straks verder moet met

branches, die tot voor kort nog weigerden met een

de brancheverduurzamingsplannen, is onderdeel van de brede evalu-

plan te komen, zien we dat een deel ervan zegt wel

atie die de drie partijen in de Raamovereenkomst (Rijk, gemeenten en

een plan te willen maken. Nee, de naam mag ik niet

industrie) op dit moment uitvoeren. Deze evaluatie wordt volgens plan-

zeggen. Maar er is een andere sfeer ontstaan. Er is

ning eind dit jaar afgerond.

een kentering gaande. Het hele level van duurzaamheid gaat omhoog.”

Tekst Pieter van den Brand

GRAM

maart 2017

OPEN CONVENANT VOOR PROJECTEN IN DE BUITENRUIMTE

Nieuwe vorm van samenwerking werpt vruchten af Sinds enkele jaren werkt de gemeente Rotterdam bij routinematige projecten op het gebied van grond-, wegen waterbouw met een zogenaamd open convenant. MKB-bedrijven namen hiertoe het initiatief. Toetsbaarheid, minder verspilling en een betere samenwerking tussen partijen zijn belangrijke voordelen van een open convenant. “In een open convenant leren MKB-bedrijven van elkaar en maken ze

Integriteit

op een optimale manier gebruik van elkaars kennis. Hierdoor verloopt

In 2011 startte de gemeente Rotterdam met de werk-

de samenwerking bij routinematige projecten op het gebied van be-

wijze met het open convenant. MKB Rijnmond nam

heer en onderhoud van de openbare ruimte beter”, vertelt Cees Buijs,

hierbij het voortouw, met steun van MKB Infra en Bou-

senior adviseur Stadsontwikkeling bij de gemeente Rotterdam. “Wer-

wend Nederland. Daarna werd stichting Rondom GWW

ken op basis van een open convenant leidt tot minder hinder voor

in het leven geroepen, met als doel kennis te delen

inwoners en bedrijven. Opdrachtgevers en opdrachtnemers gaan op

en invulling te geven aan een duurzame inrichting,

een open en transparante manier in gesprek en komen samen tot be-

beheer en onderhoud van de openbare ruimte in Rot-

tere prestaties”, aldus René de Kwaadsteniet, directeur van Building

terdam, met inzet van het open convenant. Buijs: “Wij

Changes. Deze kennisorganisatie ondersteunt de bouwen infrasector

hebben er bewust voor gekozen om het woord ‘open’

bij maatschappelijke vraagstukken die betrekking hebben op bereik-

te hanteren om misverstanden over de samenwerking

baarheid, leefbaarheid, veiligheid en welzijn.

te voorkomen. De afdelingen Juridische Zaken en Aanbestedingszaken verleenden steun en controleerden of de werkwijze aan alle regels voldoet.” Werken met een open convenant houdt ook in dat MKB-bedrijven met de gemeente meedenken. Buijs: “Bedrijven worden betrokken bij de contractfase, het formuleren van de uitvraag en de voorwaarden in het contract en geven advies over de aanpak van de uitvoering.” Bedrijven die bij de contractfase betrokken zijn, mogen niet meedoen in de aanbesteding, maar krijgen een vergoeding voor hun bijdrage. Een volgende keer kunnen ze wel weer meedoen in de competitie. De Rotterdamse projecten waarin met het open convenant wordt gewerkt, hebben betrekking op bijvoorbeeld werkzaamheden aan het riool of het herinrichten of opnieuw asfalteren van een kruispunt. Bij dit soort routinematige projecten wordt ongeveer 85 procent van het werk uitgevoerd door MKB-bedrijven. Met steun van de convenantmanager worden deze kortdurende projecten direct gemonitord en geëvalueerd. Hierdoor kan meteen worden vastgesteld wat er de volgende keer beter kan en hoe dat kan worden aangepakt. Het proces van het werken met een open convenant is voortdurend in ontwikkeling. De Kwaadsteniet: “Wij hanteren hiervoor een lemniscaat: een doorlopend symbool. Dit staat voor gedachtegoed dat continu in ontwikkeling blijft. Iedere keer gaan we een stapje verder met het verbeteren van de prestaties en resultaten. Partijen leren steeds beter om zaken, in vertrouwen, aan elkaar over te laten.” Deze manier van werken lijkt soft, maar dat is het zeker niet, vol-

GRAM

maart 2017

gens Buijs. “Het feit dat zaken toetsbaar zijn en partijen elkaar aanspreken op wat ze wel en niet goed doen, onder aansturing van een convenantmanager,

René de Kwaadsteniet: “Geschillen die mogelijk kunnen

is keihard.”

ontstaan, brengen we terug naar

Samenwerkingsladder

de voorkant, zodat we direct

Eerder kwamen juridische procedures veelvuldig voor en konden faalkosten bij routinematige projecten be-

in actie kunnen komen.”

hoorlijk oplopen. Dat is bij de convenantprojecten verleden tijd, aldus Buijs. “Tijdens een overleg ontstaat er weleens een verschil van mening, maar dit escaleert nooit. In ruim vijf jaar tijd heeft dit geen enkele keer tot een rechtszaak geleid. Daar ben ik trots op.

hand van een voorbeeld. “In één van de projecten liepen wij aan tegen

Dat duidt echt op een cultuurverandering.” De Kwaad-

het feit dat de opdrachtnemer de uitvraag voor het project op een an-

steniet beaamt dit: “Mijn ervaring is dat partijen zich

dere manier interpreteerde dan de opdrachtgever. Hierdoor stond er

laten terugfluiten als het nodig is. Dat gebeurt tijdens

een andere uitvoering gepland dan de bedoeling was.” In het verleden

vergaderingen, maar ook onderling.” Dit is bijzon-

zou er een geschil zijn ontstaan, dat wellicht had geleid tot een ar-

der, omdat deze partijen in feite elkaars concurrent

bitrage, met de bijbehorende juridische kosten. “In dit geval hebben

zijn. Een voorwaarde voor het werken met een open

we echter het verschil in interpretatie benoemd en zijn we in gesprek

convenant is dat de marktwerking overeind blijft om

gegaan met de opdrachtgever en opdrachtnemer en kwamen we tot

een gezonde concurrentie te behouden. De Kwaad-

een oplossing. Geschillen die mogelijk kunnen ontstaan, brengen we

steniet: “Het gaat niet om het verkrijgen van werk,

dus terug naar de voorkant, zodat we direct in actie kunnen komen.”

maar om het vinden van de beste oplossing voor een vraagstuk. Dat is met name voor opdrachtnemers een

Verankeren

behoorlijke verandering. Eerder positioneerde een

Per jaar worden vijf routinematige projecten in Rotterdam op basis

opdrachtnemer zich met zijn specifieke expertise. Nu

van het open convenant uitgevoerd. Het streven is dat op termijn

wordt van hem verwacht dat hij zijn kennis deelt.” De

alle routinematige projecten in de gemeente op deze manier worden

Kwaadsteniet erkent dat dit soms best lastig is. “Maar

vormgegeven. Op dit moment wordt de werkwijze landelijk uitgerold.

gebeurt dit niet, dan clasht het en volgen er mogelijk

De Kwaadsteniet: “Via MKB-bedrijven in de bouw en infra proberen we

juridische procedures.”

gemeentes en waterschappen te verleiden om hiermee aan de slag te gaan.” Alkmaar heeft hiervoor eind 2016 het startschot gegeven.

De Rotterdamse convenantmanager, Stan Vermeu-

Andere gemeentes, waaronder Utrecht en Hoorn, hebben al een aan-

len, heeft een belangrijke rol in het tot stand bren-

tal stappen gezet om met een open convenant te gaan werken. Buijs:

gen van de noodzakelijke cultuuromslag. Buijs: “Het

“Om deze werkwijze ook elders in het land bekendheid te geven, wer-

is echt mensenwerk. De convenantmanager moet op

ken we samen met de Taskforce Bouw.” Deze formuleert de opdracht

een vriendelijke, maar besliste manier zeggen wat

om de bouwsector te versterken en haar oplossingen te laten bie-

een partij wel en niet goed doet. Dat kan soms pijn

den voor maatschappelijke vraagstukken. “Wij hebben in Rotterdam

doen. Hij moet mensen over de brug helpen en laten

behoefte aan kennisuitwisseling en willen onze ervaring delen met

zien wat de winst is met deze werkwijze.” De stappen

andere steden, provincies en partijen. Op die manier kunnen we, met

die tijdens het proces voortdurend genomen moeten

steun van onze partners, het proces dat in Rotterdam nu vijf jaar aan

worden, staan beschreven in de ladder van samenwer-

de gang is, doorzetten en verankeren op nationaal niveau.”

king. De Kwaadsteniet: “Als je op de hoogste trede van de samenwerkingsladder aangekomen bent, moet

Kijk voor meer informatie ook op: www.rondomgww.nl ,

je soms toch weer een paar stapjes terug doen om een

www.buitenruimte.eu en www.buitenwerk-rotterdam.nl

volgende stap te kunnen zetten. Het beklimmen van de ladder gaat niet vanzelf.” Hij beschrijft dit aan de

Tekst: Ans Aerts

GRAM

maart 2017

De Leden Centraal Voor deze nieuwe rubriek wordt elke uitgave iemand geïnterviewd die werkt bij een organisatie die lid is van de NVRD. Leden krijgen hiermee een stem in GRAM. De NVRD is er immers voor en door leden. Deze keer aan het woord: Anton Verheul, technisch medewerker Afval & Beheer gemeente Zuidplas

"Je kunt er mooi sparren met elkaar" Wat is je functie?

Wat zijn volgens jou de belang-

een wethouder die handig is met sociale

Als technisch medewerker ben ik verant-

rijkste ontwikkelingen binnen de

media. Als mensen klagen over een volle

woordelijk voor de dagelijkse inzameling

afvalbranche?

ondergrondse container, legt hij direct

van restafval en gescheiden stromen.

Dat we de keten nu echt gaan sluiten. Er

uit dat dat komt door vandalisme en dus

Aansturen van de inzameldienst, zorgen

gaat steeds meer gerecycled worden. In

door medeburgers, niet door nalatigheid

dat de afvalkalender klopt, vragen van

onze gemeente willen we naar 50 kilo

van de gemeente. Wij hebben vulgraad-

inwoners beantwoorden.

restafval in 2020, daarom praten we lie-

sensoren in onze containers zitten, die

ver over grondstoffen dan over afval. We

prima werken. Bij 70 procent vulling wor-

Sinds wanneer ben je lid van de

hebben maar één zo'n wereldbolletje,

den ze al geleegd. Maar als de container

NVRD en waarom?

dat weggooitijdperk moeten we zien te

gesloopt is, werkt ook die vulgraadmeter

Geen idee, al langer dan twintig jaar in

keren.

niet meer en krijg je overlast.

contactpersoon voor de NVRD, ik heb dat

Wat vind je het leukste/mooiste aan

Welke tip wil je de lezers van Gram

gewoon overgenomen.

je werk?

graag meegeven?

Als ik mensen kan overtuigen. Toen wij

Blijf inzetten op bewustwording. Wij ge-

Voldoet het lidmaatschap aan je

diftar invoerden, kregen we veel klach-

bruiken onze zwerfafvalvergoeding voor

verwachtingen?

ten. Als ik die inwoners aan de telefoon

educatie aan groepen 8 van de basis-

Absoluut. Samen sta je sterk en daarom

krijg, vind ik het leuk om uit te leggen

scholen. Dat zijn de jongeren die straks

vind ik de NVRD als organisatie heel be-

wat we doen en waarom. Een grote groep

gaan hangen op straat. Prent ze in dat

langrijk. Het is een kennisbank, die infor-

van onze generatie heeft nog steeds

afval niet bestaat, dat we zuinig moeten

matie bundelt en doorgeeft.

niets met afvalscheiding. Dat merk je

zijn op onze grondstoffen. Daar heb je

ook op feestjes. Ook daar heb ik praat

een leven lang plezier van. Wat ik ook wil

Heb je behoefte aan bepaalde infor-

genoeg als ik merk dat iemand er anders

aanraden: werk als gemeente alleen met

matie van de NVRD?

over denkt. Het is zelfs gebeurd dat ik ie-

gecertificeerde bedrijven. Ik krijg ook

Eigenlijk niet. Zelf vind ik vooral de the-

mand zo goed kon overtuigen, dat hij nu

wel eens aanbiedingen van tussenhande-

mabijeenkomsten,

nog meer containertjes en bakjes thuis

laren, maar dan denk ik aan een strand

heeft staan dan ik zelf.

elders op de wereld waar kinderen print-

elk geval. Mijn voorganger was destijds

zoals

bijvoorbeeld

‘gft bij hoogbouw’, leerzaam en nuttig.

plaatjes zitten los te peuteren. Wees ver-

Je hoort wat er speelt bij anderen, wat de ervaringen zijn en mogelijke oplossin-

Waar stoor je je aan?

standig en ga niet in zee met twijfelach-

gen. Je kunt er mooi sparren met elkaar.

Vooral aan bewoners die het niet snap-

tige bedrijven die het voor een paar euro

Het kan ook gebeuren dat je zelf denkt

pen. Als er een container gesloopt wordt,

minder doen.

een goed idee te hebben, maar dat een

kost dat minstens een paar honderd

ander er al een pilot mee heeft gedraaid.

euro. ‘De gemeente betaalt wel’, denken

Als je dan hoort dat die pilot niet ge-

ze dan, maar ze betalen het zelf, via de

slaagd is, heb je weer iets bijgeleerd.

afvalstoffenheffing. Gelukkig hebben we

GRAM

maart 2017

Werkgroep Circulaire inkoop Werk-

nisterie van Financiën dan wel de Eerste

kleding van start

of Tweede Kamer zal de NVRD proberen

In navolging op de werkgroep Circulaire

meer duidelijkheid te krijgen.

Inkoop Minicontainers is nu ook een werkgroep die start met de circulaire

De NVRD is zich terdege bewust van de

inkoop van werkkleding. Waarom? Voor

urgentie van het Vpb dossier. Zeker nu

onze leden is werkkleding een essentieel

de Belastingdienst in afwachting van het

onderdeel van de bedrijfsvoering en het

bereiken van brancheafspraken, afwach-

is bekend dat textiel één van de meest

tend is in het geven van inhoudelijke

milieubelastende materialen is. De ko-

oordelen over specifieke situaties. Ter-

mende maanden worden gebruikt om de

wijl het proces loopt, houden we de le-

ambities scherper te krijgen en vervol-

den via onze kanalen zo goed mogelijk

gens daarmee de markt te benaderen.

op de hoogte, al kan gezien het delicate

Momenteel bestaat de werkgroep uit ver-

karakter van het dossier inhoudelijk niet

tegenwoordigers van gemeenten Tilburg,

altijd alles gedeeld worden. Bij specifieke

Utrecht en Rotterdam en van Meerlanden

inhoudelijke vragen of opmerkingen over

en Midwaste. Aansluiten is nog mogelijk

het dossier kunt u contact opnemen met

via Anneloes Voorberg; voorberg@nvrd.nl

Evelien Mertens, mertens@nvrd.nl

Vpb: terug naar de wetgever

Pilots Fysieke Belasting van start

In de afgelopen periode zat de NVRD re-

Het onderzoek naar de fysieke belasting

gelmatig om tafel met de Belastingdienst

van medewerkers in de afvalinzameling

om te spreken over de vennootschapsbe-

is in december 2016 afgerond. Op basis

lasting voor overheidsondernemingen.

van de resultaten is een leidraad opge-

Lastige materie, waarbij het NVRD-bureau

steld. Deze leidraad zou uiteindelijk de

gelukkig wordt bijgestaan door een aan-

huidige P90-Norm moeten vervangen,

tal fiscalisten uit de achterban van de

die bepaalt hoeveel containers of zakken

NVRD. Inmiddels is duidelijk geworden

een belader dagelijks mag verplaatsen.

dat de NVRD en de overlegpartners van

In maart en april nemen vijf bedrijven of

de Belastingdienst op een aantal funda-

gemeentelijke diensten deel aan een pilot

mentele zaken een andere visie hebben.

om met de nieuwe leidraad te werken. Sa-

De NVRD heeft dan ook in overleg met de

men met planners wordt gekeken welke

Belastingdienst besloten een stap terug

knelpunten zich nog voordoen.

te doen richting de wetgever. Via het Mi-

NVRD agenda 7 maart

Redactie GRAM

7 maart

VANG Werkplaats Keukenafval

14 maart

Werkgroep BOR

16 maart

Stuurgroep Sectorplan Ambor

16 maart

Platform Gladheid

30 maart

Gemeentelijk Grondstoffencongres

7 april 20 april

Bestuur NVRD KAM-middag

column

nieuws

Privacy Het onderwerp privacy houdt onze sector duidelijk bezig. In redelijk korte tijd hebben we er op twee goedbezochte bijeenkomsten uitgebreid aandacht aan besteed, vooral naar aanleiding van vragen over de casus Arnhem. Voor diegenen die deze casus niet kennen: in Arnhem heeft een mondige burger bezwaar gemaakt tegen registratie met de afvalpas. Bij de rechter werd de zaak weliswaar inhoudelijk niet behandeld, de Autoriteit Persoonsgegevens legde een dwangsom op aan de gemeente. Zelf was ik ook aanwezig bij de presentaties over privacy die tijdens de kennisbijeenkomst ‘Verhalen uit de sector: wetgeving in de praktijk’ werden gegeven. De casus Arnhem vond ik goed te volgen, net zoals de handvatten die we u als advies kunnen geven. Ik vind de bescherming van deze gegevens van zeer groot belang, zeker in deze tijden van internet en big data. En de wetgeving helpt ons bij bewustwording over het feit dat we met gevoelige data omgaan. En toch schrok ik best van hoe ingewikkeld de weten regelgeving is. Het altijd moeten melden van wat er met gegevens gebeurt die opgeslagen worden, lijkt mij bijvoorbeeld heel moeilijk. Soms zijn we ons er niet eens van bewust dat we gegevens opslaan waarbij dit zou moeten (hoe zit dit bij het opslaan van een nummer en naam in een werktelefoon die synchroniseert met een server?) en we zijn steeds a�hankelijker van externen (lees: de cloud). Met deskundigen blijven wij het onderwerp volgen en u van adviezen voorzien. Maar de vraag die mij bezig blijft houden, is of we het onszelf door deze regels niet heel moeilijk maken en of we ons er ook echt mee beschermen tegen de grote gevaren die dit digitale tijdperk met zich mee brengt.

GRAM

maart 2017

Huishoudelijk afval en doelstellingen Nederland werkt hard aan een circulaire economie. Grondstoffen worden schaars. Voor huishoudelijk afval hebben gemeenten en Rijk samen afgesproken te gaan voor de uitdagende doelstelling van gemiddeld 100 kilogram restafval per persoon per jaar in 2020. GRAM presenteert u enkele belangwekkende feiten en ontwikkelingen.

Tariefsysteem Vast tarief Aantal personen Volume Volume en frequentie Volume, frequentie en aantal personen Dure zak

Totaal restafval kg/inw Minder dan 100 kg/inw

Dure zak en aantal personen

Tuusen 100 en 150 kg/inw

Gewicht

Tuusen 150 en 200 kg/inw

Gewicht en frequentie

Tuusen 200 en 250 kg/inw

Gewicht, frequentie en aantal personen

Meer dan 250 kg/inw

Verschillende systemen

Geen gegevens

Cijfers en trends 2015 hoeveelheid restafval NL

Cijfers en trends 2016 diftar in NL

Huishoudelijk restafval 2015

voorzieningen en communicatie. De plaatjes van hoe-

Eigenlijk al een oud plaatje natuurlijk, maar het aantal groene ge-

veelheid restafval, diftarsystemen en de hoogte van

meenten is wel degelijk toegenomen ten opzichte van 2014. Ook in

afvalstoffenheffingen naast elkaar spreken boekde-

het westen zijn de eerste gele en groene vlekken waarneembaar. Dat

len. Circulair loont! En niet alleen in oostelijke kleine

zal zeker groeien met alle plannen die in 2015 en 2016 zijn gereali-

gemeenten: grote steden als Nijmegen, Apeldoorn en

seerd. Omgekeerd inzamelen en ook diftar grijpen om zich heen. Het

Maastricht zijn de uitblinkers in hun stedelijkheids-

plaatje voor 2016 zal er dus zeker weer beter uit zien.

klasse. In 2016 hebben 44% van de gemeenten (31% van de huishoudens) diftar. In combinatie met omge-

Diftar in zwang

keerd inzamelen gaan burgers helemaal uit hun afval-

Gedifferentieerde tarieven voor afval, ofwel de financiĂŤle prikkel, is al

scheidingsbol. Zo weten ze nu ook in Tubbergen en

lang een effectief en efficiĂŤnt instrument gebleken om afvalscheiding

Dinkelland. Inmiddels hebben we diftar ook gesigna-

naar een hoog niveau te tillen. Uiteraard in combinatie met goede

leerd in de plannen van Arnhem en zelfs Amsterdam!

GRAM

maart 2017

VANG: feiten en ontwikkelingen

Een felgroen gekleurde minicontainer met ombouw en pasjestoegang is een populaire en relatief nieuwe ontwikkeling voor gf. Het nieuwe/omgekeerd inzamelen Sinds enkele jaren heeft het verrukkelijke virus ‘omgekeerd inzamelen’ vele gemeentelijke plannen geinfecteerd. Het gebruik van de gemaksprikkel levert ronkende resultaten. Een eenvoudige versie is de verlaging van de inzamelfrequentie van de restafvalbak, eventueel in combinatie met verhoging van de service op grondstoffen. Ook zien we dat er in laagen hoogbouw steeds meer gebruik gemaakt wordt van ondergrondse containers. Omgekeerd inzamelen houdt in dat geval in dat de restafvalcontainers net wat moeilijker bereikbaar zijn, bijvoorbeeld verder weg staan, dan de grondstofcontainers. Een andere mooie en door bewoners gewaardeerde ontwikkeling daarbij is het toepassen van krachtige kleuren, symbolen en teksten. Naast dat het goed scheidingsgedrag stimuleert, zorgt het voor bewonerstrots op ‘hun recyclepunt’.

Grof en fijn nascheiden in NL

Na(bron)scheiding Een slimme combi van bron- en nascheiding heeft de

Zonder gft gaat het nascheiden van kunststof in ieder geval veel be-

toekomst. De laatste met name voor plastic, metaal

ter. Ook bij grof huishoudelijk afval kan na een goed “hergebruiksfil-

en drankenkartons. Naast de bestaande installaties

ter”, slimme milieustraten en nascheiding nog een flinke hoeveelheid

van Omrin en Attero werken bijvoorbeeld ook Am-

extra grondstoffen geproduceerd worden. Ook hier vele practices en

sterdam en Rotterdam aan grote consortia en (busi-

plannen, o.a. in Tilburg waar per 1 maart een pilot gestart is.

ness)plannen. AEB is voor de regio Amsterdam al met de bouw begonnen, daarbij gesteund door een deal

Groente-, fruit- en etensresten

met het Afvalfonds Verpakkingen. Die laatste gaf op

Prachtig om te zien hoe met nieuw elan de gescheiden inzameling

haar nieuwjaarsreceptie blijk van veel vertrouwen in

van groente-, fruit- en etensresten wordt opgepakt door stedelijke

deze ontwikkeling. Puntje van aandacht is wel de re-

gemeenten. Met minicontainers, ondergrondse containers en ook

cycling van gft: een extra inzet op goede bronschei-

met bakfietsen, zoals in Hengelo, Rotterdam en Deventer. Een fel-

ding van gft lijkt om meerdere redenen wenselijk.

groen gekleurde minicontainer met ombouw en pasjestoegang is een

GRAM

maart 2017

gebruikspost ingericht vooraan op de milieustraat. Ook wordt er door gemeenten met speciale tassen en bakken herbruikbare spullen ingezameld. Zoals de BEST-tas (boeken, elektronica, speelgoed en textiel), Spullenbak of Goedzak. Ook zijn er naast alle digitale leen-, ruil- en verkoopsites, extra particuliere initiatieven zoals een openbare ruilkast in buurten, stations en bedrijfsrestaurants. Burger, ken je scheidingsplicht! Er zijn nauwelijks burgers die weten dat er een wettelijke scheidingsplicht is voor afval. Dit wordt ook nauwelijks gecommuniceerd, laat staan gehandhaafd. Daar liggen grote kansen. Met preventieve handhaving, ferme normcommunicatie, heeft Tilburg de hoeveelheid restafval per inwoner met ca. 10% verlaagd. Door het communiceren van de plicht, controle van restafvalbakken op recyclebaar afval, populaire en relatief nieuwe ontwikkeling. En hier zit ook nog een

het uitdelen van kaarten en het desgewenst aangaan

innovatie aan te komen: eentje zonder stank en vliegjes in de zomer.

van het gesprek heeft men de burger stevig geatten-

Binnenkort in NL!

deerd. Boetes zijn er nauwelijks uitgedeeld. Al met al

Het door gemeenten beschikbaar stellen van bakjes/zakjes en sys-

een krachtig instrument waar behoorlijk veel mensen

temen voor afvalscheiding in de keuken neemt snel toe. Ook pakken

gevoelig voor zijn.

veel burgers zelf de handschoen op. Zo wordt in Amsterdam de gemeente bedolven onder verzoeken van buurten om â&#x20AC;&#x2DC;wormenhotelsâ&#x20AC;&#x2122;. Inmiddels is er in het land een heus compostgilde (www.compostgilde.nl) met een netwerk van experts die gemeenten en burgers kunnen helpen bij het goed opzetten en borgen van lokale burgerinitiatieven. Interessant is ook dat de machinefabrikanten mee gaan denken en doen: er zijn inmiddels machines te koop voor een 24uurs omzetting van organisch afval tot compost, zowel voor in de keuken, als voor buurten, horeca en ziekenhuizen. Hergebruik = circulair Gemeenten en burgers worden creatief als het gaat om hergebruik van producten. Naast kringloopwinkels wordt vaak ook al een her-

GRAM

maart 2017

NIEUWS UIT DE BRANCHE

Nieuwe inzamelunit op Haagse stadsboerderijen Goede

informatie

voorlichting

over

en het

scheiden van afval en een unit waarin je gemakkelijk vet, textiel en gebruikte apparaten kwijt kan, loont. Daarom zijn er op de tien Haagse

stadsboerderijen

nieuwe zogeheten inzamelunits geplaatst. De eerste werd op de Stadsboerderij De Woelige Stal in gebruik genomen. Deze is ontwikkeld door de gemeente Den Haag in samenwerking met de gemeente Rotterdam en de inzamelaars MVO (oliën en vetindustrie), Wecycle en het Leger des Heils/Reshare.

Attero start bouw granulaatfabriek

Op de kennisbibliotheek van VANG www. vang-hha.nl/kennisbibliotheek

zijn de

volgende nieuwe documenten te vinden:

Attero investeert ruim 25 miljoen euro in

al op grote schaal in het terugwinnen en

de bouw van een fabriek die kunststoffo-

sorteren van kunststoffen uit huishoude-

lie uit huishoudelijk afval gaat opwerken

lijk restafval in Wijster en Groningen. Dat

tot hoogwaardig granulaat voor recycling.

levert acht recyclebare stromen op: PET,

Met de bouw van deze granulaatfabriek

PET-schaaltjes, PE, PP, folies, mixstroom,

cember 2016), Inspiratiegids commu-

loopt Attero voorop in Europa. Het grote

drankenkartons en metalen. Attero gaat

nicatie afvalscheiding burgers. [pdf]

verschil met bestaande installaties is dat

in Wijster jaarlijks 24.000 ton folies op-

• VNG, RWS, I&M, NVRD (december

hier folies intensief gewassen en ver-

werken tot re-granulaat. De overige

2016), Bestuursakkoord ‘Verbeteren

werkt worden tot hoogwaardig granulaat

kunststofstromen gaan naar andere ver-

afvalpreventie en -scheiding van huis-

van zogeheten ‘virgin’ kwaliteit. Vanwege

werkers die daaruit ook weer granulaat

deze innovatie krijgt Attero een subsidie

maken.

• Rijkswaterstaat

Leefomgeving

(de-

cember 2016), Talking rubbish: (klets) verhalen over afvalscheiding. [pdf] • Rijkswaterstaat

Leefomgeving

(de-

houdelijk afval [pdf] • Gemeente Leusden, Grondstoffenplan gemeente Leusden 2016-2020

uit Europa. De bouw van de nieuwe fabriek begint In de afgelopen jaren investeerde Attero

medio maart.

GRAM

maart 2017

NIEUWS UIT DE BRANCHE

Overname afvalcontainerproducent ESE World is

verdere ontwikkeling van producten, en

is de voortzetting van het in 1934 op-

overgenomen door RPC Group plc.

het uitbreiden van het productassorti-

gerichte Duitse familiebedrijf Otto. In

De verkoop is afgerond op 31 janu-

ment en onze geografische footprint”,

2010 werden de activiteiten overge-

ari 2017 en gaat met terugwerkende

aldus Hedenström.

nomen door het private equity Stirling

Containerproducent

ESE

World

Square Capital Partners waarna in 2011

kracht in op 1 januari 2017. Het productportfolio van ESE omvat on-

de naamswijziging in ESE plaatsvond. De

ESE World ziet de verkoop aan RPC als

der meer afvalcontainers, pre-sorteer-

standplaats werd Maastricht. Naast fa-

een grote stap voorwaarts voor haar ei-

systemen, afvalbakken, containers voor

brieken in Duitsland en Frankrijk, heeft

gen strategische ontwikkeling. Björn He-

gevaarlijk afval en ondergrondse afvalin-

ESE World dochterondernemingen ver-

denström, CEO van ESE, zal het bedrijf

zamelingsystemen. Ook biedt ESE World

spreid over Europa. In Nederland heeft

blijven leiden als zelfstandige business

logistieke diensten zoals de installatie

ESE World twee verkooppunten.

unit binnen de RPC Group. “Ons doel is

van containerparken en het beheer van

om onze activiteiten uit te breiden door

containers voor gemeenten. ESE World

Statiegeld op flesjes en blikjes succes in Apeldoorn Dankzij 62 verenigingen zijn afgelopen februari in Apeldoorn maar liefst 403.041 blikjes en PET-flesjes opgeraapt en ingeleverd. Per item kregen deelnemende verenigingen een vergoeding van 5 cent ‘statiegeld’ van de gemeente, bestemd voor de clubkas. Vorig jaar werd het startschot gegeven van de beloningsactie 'Heel Apeldoorn Rein'. Met de actie is Apeldoorn de eerste gemeente in Nederland die een vorm van statiegeld aanbiedt op kleine drankverpakkingen, wanneer deze gerecycled worden op speciale inleverlocaties. “We proberen Apeldoorners te stimuleren om bewust met zwerfafval om te gaan. Daarnaast krijgen de ingeleverde items door recycling een nieuw leven”, zegt wet-

foto: GeMeente APelDooRn, RoB VoSS

houder Mark Sandmann. Door een kleine vergoeding per ingeleverd item aan te

In samenwerking met lokale supermark-

ingeleverde items nauwkeurig geregis-

bieden hoopte de gemeente de vereni-

ten en leveranciers van emballage-auto-

treerd en konden verengingen hun score

gingen te motiveren om mee te doen. En

maten TOMRA, zorgde de gemeente voor

ook online inzien”, licht René Hissink, al-

met succes. Binnen één jaar tijd meldden

inleverlocaties waar de verenigingen te-

gemeen directeur van TOMRA, toe.

62 verenigingen zich aan en zette zij zich

recht kunnen. “Op onze emballage-auto-

allemaal op hun eigen manier in voor een

maten konden verenigingen zich identifi-

schonere omgeving.

ceren met een unieke code. Zo werden de

GRAM

maart 2017

NIEUWS UIT DE BRANCHE

WAVE naar Heatweed

Het in ScandinaviĂŤ actieve Heatweed Technologies en de

van speciale sensortechnologie. Deze machines worden

Duitse fabrikant Max Holder nemen samen de bedrijfs-

gemonteerd op multifunctionele werktuigdragers.

activiteiten van het voormalige WAVE Weed Control B.V. over. WAVE Weed Control, een Nederlands bedrijf, werd in 2003 opgericht. In zijn begindagen bediende het louter zijn eigenaars en lokale gemeentes. In de loop der jaren heeft het zijn activiteiten langzaam maar zeker uitgebreid naar BelgiĂŤ en Duitsland. De wereldwijd gepatenteerde reeks van sensoren vormt het paradepaardje binnen het machine-aanbod van Heatweed. Dit systeem sproeit alleen heet water op onkruid dankzij het gebruik

Nep-merkkleding naar recycling Alle diensten die betrokken zijn bij in beslag genomen nep-merkkleding, staan positief tegenover het idee om deze naar recyclingfaciliteiten te sturen. Dat schrijft minister van Veiligheid en Justitie, Stef Blok, in een brief aan de Tweede Kamer. Nep-merk-

Specialist in:

zoutstrooiers l sneeuwploegen l rolbezems zoutoplossers l zoutloodsen l winterdienstopleidingen

kleding die in beslag wordt genomen, wordt nu vaak vernietigd omdat het artikelen betreft waarvan de aard of het bezit in strijd is met de wet. Gezien de

Meer informatie? Kijk op www.sr-schuitemaker.nl of mail naar sales@sr-schuitemaker.nl

omslag die Nederland wil maken in de richting van een circulaire economie zou vernietigen geen optie moeten zijn. De in beslag genomen goederen moeten standaard worden aangeboden aan recyclingbedrijven zodat er hoogwaardige terugwinning van

Schuitemaker Industrial B.V. l Morsweg 18 - 7461 AG Rijssen - Holland Tel.: +31 (0)548 - 51 41 25 l sales@sr-schuitemaker.nl l www.sr-schuitemaker.nl

grondstoffen mogelijk wordt.

GRAM

maart 2017

Colofon

Agenda

Uitgever NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM Telefoon 088 - 3770000 E-mail post@nvrd.nl I-net www.nvrd.nl

30 maart Gemeentelijk Grondstoffencongres, DeFabrique

Redactiecommissie Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn (hoofdredacteur) Riny de Jonge, stadsdeel Amsterdam-Oost Willy Brinkbäumer, Twente Milieu Addie Weenk, Rijkswaterstaat Diederik Notenboom, Meerlanden Fabienne Mantes, Avalex Dico Kuiper, gemeente Alphen aan den Rijn Marianne Zegwaard, MWH Global Ilse van der Grift, NVRD

17 – 18 mei NVRD Jaarcongres ‘Grenzeloos samenwerken’, Maastricht 31 mei – 1 juni Reinigings DemoDagen, Lelystad 14 – 15 juni BVOR Demodagen ‘Groen als Grondstof’, ARN Weurt

Eindredactie Karin Hegeman en Berit Aagten Postbus 1218, 6801 BE Arnhem tel. 088 - 3770000 e-mail: hegeman@nvrd.nl

Advertentie-exploitatie Bureau Van Vliet Postbus 20, 2040 AA Zandvoort tel. 023 - 5714745 e-mail: L.paap@bureauvanvliet.com

Opmaak en druk Weevers, www.weevers.nl Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de

morgen kunt u haar gerust weer een vraag stellen Abonnementenadministratie NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €106,04 ex btw. België €124,95 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: €11,50.

Beëindiging abonnement Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd. ISSN 1569-0458 © NVRD

Bel de gratis KWF Kanker Infolijn 0800 - 022 66 22 Al uw persoonlijke vragen over kanker persoonlijk beantwoord GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

GRAM

maart 2017

Close-Up

Slimme containers klaar voor de toekomst De ondergrondse containers van BWaste worden steeds slimmer. Geen wonder, want BWaste is een relatief jong bedrijf, dat sterk gefocust is op de toekomst. “We gaan toe naar smartcity’s”, zegt Paul Maatman, medewerker marketing & aanbestedingen. “Met onze software spelen we daar nu al op in.” Bewoners die gebruikmaken van een ondergrondse container, willen steeds meer controle over hun eigen wegwerpgedrag. Maatman: “Voor gemeenten en reinigingsdiensten die in willen springen op deze behoefte, hebben we een speciale prepaid Ideal-pas ontwikkeld. Bewoners kunnen hiermee eenvoudig hun saldo beheren. Ze kunnen er een tegoed opzetten en na een x-aantal stortingen zelf hun saldo aanvullen. Voor de bewoner is het zeer overzichtelijk, je kunt het systeem vergelijken met een OV-pas. Voor gemeenten en reinigingsdiensten scheelt het een hoop administratieve rompslomp. Ze hoeven niet meer aan het eind van een periode een factuur te sturen, met bijbehorende zaken als aanmaningen en adreswijzigingen van dien.” Volgens Maatman is het ook denkbaar dat de consument straks tegoed bijgeschreven krijgt op zijn pas, als hij bijvoorbeeld waardevolle grondstoffen naar de milieustraat brengt. “Nu is dat nog ongebruikelijk, maar die kant gaat het wel op. Met onze Ideal-pas is het allemaal mogelijk.” De prepaid Ideal-pas, door BWaste ook wel een vorm van diftar 2.0 genoemd, is een goed voorbeeld van wat je met data zo allemaal kunt doen. Maatman: “Ons containermanagementsyteem, AWRS 2.0, is volledig gericht op de toekomst. Digitalisering rukt in hoog tempo op, elektrische apparaten hebben steeds vaker een IP-adres en zijn dus kleine computertjes gewor-

“Sensoren in afvalcontainers moeten tegen een stootje

den. Die ontwikkelingen zetten in de toekomst alleen

kunnen. Ze mogen niet van hun plek schieten bij het

maar door, denken wij. Daarom besteden we heel veel

legen, moeten warmte en kou kunnen weerstaan, wor-

aandacht aan de software van onze ondergrondse con-

den zelfs blootgesteld aan agressieve gassen. In een

tainers. Met AWRS 2.0 lopen we al voorop, maar we

glascontainer bijvoorbeeld kunnen de restjes alcohol

werken nu al weer aan een versie 3.0. Steden worden

en frisdrank voor bijtende stoffen zorgen. Sensoren die

straks smartcity’s, waar alles draait om automatise-

in andere industriële toepassingen uitstekend voldoen,

ring.” BWaste ontwikkelt momenteel ook een app voor

kunnen in afvalcontainers zomaar haperen.”

op de smartphone, waarmee de consument zijn eigen

Nu ondergrondse containers deels computers zijn

storthistorie kan volgen.

geworden, vraagt dat natuurlijk veel van de accuca-

Het containermanagementsysteem van BWaste maakt

paciteit. Om steeds zwaardere accu’s te voorkomen,

van elke container een slimme container. “AWRS 2.0

worden de BWaste containers deels gevoed door zon-

verzamelt veel data, waarmee je de efficiency aanzien-

nepanelen. BWaste International BV werd veertien jaar

lijk verhoogt”, vat Maatman samen. “De data kun je

geleden opgericht als ontwikkelaar en producent van

gebruiken voor toegangscontrole, storingsmeldingen,

(voornamelijk) ondergrondse afvalcontainers. Het Ne-

routeoptimalisatie. We hebben bijvoorbeeld speciale

derlandse bedrijf groeide razendsnel uit naar een on-

sensoren ontwikkeld om de vulgraad te meten. Op af-

derneming met vijftig werknemers en eigen kantoren

stand kun je zien dat een container morgen geleegd

in Duitsland en Zwitserland. BWaste ontwerpt, produ-

moet gaan worden, of juist niet. We hebben al meer dan

ceert, installeert en verkoopt de containers niet alleen,

10.000 containers van vulgraad- en toegangsystemen

het bedrijf zorgt ook voor onderhoud en reiniging.

voorzien, onder andere in de gemeente Eindhoven, Nij-

Voor meer info: www.bwaste.nl

megen en Alphen aan de Rijn.” Het ontwikkelen van die sensoren was nog een hele klus, aldus Maatman.

Tekst: Hetty Dekkers

GRAM

maart 2017

(advertorial) (advertorial)

Minder afval, meer grondstof! Minder afval, meer grondstof! Minder afval, meer grondstof! (advertorial)

Bijna 95% van de Nederlandse gemeenten zamelt drankenkartons gescheiden in. Bijna 95% van de Nederlandse gemeenten zamelt drankenkartons gescheiden in. DeBijna hoogwaardige papiervezels komen zo steeds meerdrankenkartons terecht waar zegescheiden horen: 95% van de Nederlandse gemeenten zamelt De hoogwaardige papiervezels komen zo steeds meer terecht waar ze horen: in. bijDepapierfabrieken die er nieuwe producten van maken. hoogwaardige papiervezels komen zo steeds meer terecht waar ze horen: bij papierfabrieken die er nieuwe producten van maken. bij papierfabrieken die er nieuwe producten van maken.inzameling van Gemeenten hebben goede ervaringen met gescheiden

Gemeenten hebben goede ervaringen met gescheiden inzameling van drankenkartons. De inzamelrespons is meestal volgens verwachting, drankenkartons. De inzamelrespons is met meestal volgensinzameling verwachting, Gemeenten hebben goede ervaringen gescheiden van en vaak zelfs hoger. Bovendien denken bijna alle gemeenten dat die respons en vaak zelfs hoger. Bovendien denken bijna alle gemeenten dat die respons drankenkartons. De inzamelrespons is meestal volgens verwachting, de komende tijd nog verder omhoog gaat, zo blijkt uit onderzoek dat gedaan is de nog Bovendien verder omhoog gaat, zo blijkt uit onderzoek en komende vaak zelfstijd hoger. denken bijna alle gemeenten dat dat die gedaan responsis onder gemeenten (oktober 2016). onder gemeenten (oktober de komende tijd nog verder2016). omhoog gaat, zo blijkt uit onderzoek dat gedaan is onder 2% gemeenten (oktober 2016). 2% Verwacht u dat de hoeveelheid ingezamelde Verwacht u dat de hoeveelheid ingezamelde 11% 2% drankenkartons nog kan toenemen? 17% 11% drankenkartons nog kan toenemen? 17% 26% Verwacht u dat de hoeveelheid ingezamelde 26% Ja, veel meer 9% 17% 11% drankenkartons nog kan toenemen? Ja, veel meer 9% 47% 26% Ja, een beetje 47% een beetje Ja, veel meer 40% 9% 40% Ja, maar weinig 47% maarbeetje weinig Ja, een 48% 48% 40% Nee, niets Nee, nietsweinig Ja, maar 48% Nee, niets

Bent u tevreden met de inzamelrespons? Bent u tevreden met de inzamelrespons? Ja, het is meer dan verwacht Ja,u het is meer verwacht Bent tevreden metdan de inzamelrespons? Ja, het is naar verwachting naar verwachting Ja, het is meer dan verwacht Nee, het is beneden verwachting Nee, het beneden verwachting Ja, het is is naar verwachting Nee, maar we zitten nog in de opstartfase maar zitten nog in de opstartfase Nee, het is we beneden verwachting Nee, maar we zitten nog in de opstartfase

Waar kun je drankenkartons apart inzamelen? Waar kun je drankenkartons apart inzamelen? Bijna alle gemeenten zamelen drankenkartons Waar kun je drankenkartons apart inzamelen? Bijna alle gemeenten zamelen drankenkartons gescheiden in, zij doen dat op verschillende Bijna alle gemeenten zamelen drankenkartons gescheiden in, zij doen dat op verschillende manieren. Op onze website kunt u per gemeente gescheiden in,onze zij doen dat op verschillende manieren. Op website kunt u per gemeente lezen hoe de inzameling plaatsvindt. manieren. Opinzameling onze website kunt u per gemeente lezen hoe de plaatsvindt. lezen hoe de inzameling plaatsvindt.

Nieuwsbrief Nieuwsbrief Stichting HEDRA publiceert Nieuwsbrief Stichting HEDRA publiceert

vier keer per jaar een vier keer per Stichting HEDRA jaar een publiceert nieuwsbrief met interessante nieuwsbrief vier keer permet jaarinteressante een ontwikkelingen rondom ontwikkelingen nieuwsbrief metrondom interessante drankenkartons, inzameling drankenkartons,rondom ontwikkelingen inzameling en recycling. Meld u aan op en recycling. Meld drankenkartons, inzameling u aan op www.hedra.nl/actueel! www.hedra.nl/actueel! en recycling. Meld u aan op www.hedra.nl/actueel!

Advies aan gemeenten Advies aan gemeenten Inge Eggermont, directeur van Stichting HEDRA, Advies aan gemeenten Inge Eggermont, directeur van Stichting HEDRA,

denkt graag mee over het vormgeven of verbeteren denktEggermont, Inge graag mee directeur over het vormgeven van Stichting of HEDRA, verbeteren van de inzameling van drankenkartons. van degraag denkt inzameling mee over van het drankenkartons. vormgeven of verbeteren Zij is bereikbaar via: inge.eggermont@hedra.nl Zij isde van bereikbaar inzameling via: van inge.eggermont@hedra.nl drankenkartons. Zij is bereikbaar via: inge.eggermont@hedra.nl

Animatiefilm Animatiefilm Stichting HEDRA Animatiefi lm ontvangt Stichting HEDRA ontvangt

veel enthousiaste reacties op veel enthousiaste Stichting HEDRA ontvangt reacties op de animatiefilm die in enkele de animatiefi veel enthousiaste lm diereacties in enkele op minuten uitleg geeft over de minuten de animatiefi uitleg lmgeeft die inover enkele de levensloop van een drankenlevensloop minuten uitleg vangeeft een drankenover de karton, van productie tot en karton, van van levensloop productie een drankentot en met afvalfase. Bekijk de video met afvalfase. karton, van productie Bekijk de tot video en op www.hedra.nl/consumenten op www.hedra.nl/consumenten met afvalfase. Bekijk de video op www.hedra.nl/consumenten

Spreekbeurtpakket Spreekbeurtpakket Voor kinderen in de bovenbouw van de Spreekbeurtpakket Voor kinderen in de bovenbouw van de

basisschool: een mooi spreekbeurtpakket over basisschool: Voor kindereneen in de mooi bovenbouw spreekbeurtpakket van de over drankenkartons met zakjes grondstoffen die uit drankenkartons basisschool: eenmet mooi zakjes spreekbeurtpakket grondstoffen die over uit het recyclingproces komen, een USB-stick met het recyclingproces drankenkartons met komen, zakjes grondstoffen een USB-stick diemet uit PowerPoint sjablonen, een animatiefilmpje en PowerPoint het recyclingproces sjablonen, komen, een animatiefi een USB-stick lmpje met en veel achtergrondinformatie. Vraag het aan via veel achtergrondinformatie. PowerPoint sjablonen, een animatiefi Vraag hetlmpje aan via en www.hedra.nl/consumenten www.hedra.nl/consumenten veel achtergrondinformatie. Vraag het aan via www.hedra.nl/consumenten

Stichting HEDRA is de Nederlandse brancheorganisatie van drankenkartonproducenten, Stichting HEDRA is de Nederlandse brancheorganisatie van drankenkartonproducenten, Elopak, Tetra Pak en SIG Combibloc. Wij werken voortdurend aan de verduurzaming van Elopak, Tetra Stichting HEDRA PakisendeSIG Nederlandse Combibloc.brancheorganisatie Wij werken voortdurend van drankenkartonproducenten, aan de verduurzaming van onze verpakking. Daarom streven we naar een landelijke, efficiënte inzameling en recycling onze verpakking. Elopak, Tetra PakDaarom en SIG Combibloc. streven we Wij naarwerken een landelijke, voortdurend efficiënte aan de inzameling verduurzaming en recycling van van drankenkartons in Nederland. www.hedra.nl van drankenkartons onze verpakking. Daarom in Nederland. streven we www.hedra.nl naar een landelijke, efficiënte inzameling en recycling van drankenkartons in Nederland. www.hedra.nl