GRAM maart 2011 by NVRD

JAARGANG 102

NUMMER 3

MAART 2011

Regie in de buitenruimte, hoe doen Gouda, Skarsterlân, Hellevoetsluis en Tilburg dat? | Beeldgericht werken maakt integraal beheer mogelijk | “AVRI gaat in Rivierenland voor IBOR-plus”, een interview met directeur Erik de Vries | Kunststofrecycling goed op dreef

Van Schijndel Afvalinzamelsystemen “iets anders, veel beter”.

VSAII + SCB1700-Eurosplit

VSAIII + SCB1700-Combi Gesc voor hikt arm- haak,k kettin abel- en gop syste name men .

VSAII + ACB500 Archiefbelading

Onderdelenservice

Waarom voor van Schijndel kiezen: Langere levensduur door toepassing van slijtvast staal voor achterlader en opbouw. Standaard met verzwaard juk en persschot. ot. Twee jaar garantie.

ON D E

Eenvoudig, betrouwbaar. Beproefd concept voorzien van de nieuwste technieken. Ongecompliceerde moderne hydrauliek & elektronica.

ELE N

www.vanschijndel.eu Van Schijndel BV • Stationsweg 78 • 6051 KL Maasbracht • Nederland T +31 (0)475 465636 • F +31 (0)475 466540 • E info@vanschijndel.eu

www.vanschijndel.eu

inhoudsopgave

Officieel vakblad van de NVRD

Hoe doen zij dat? Deze maand: regie in de buitenruimte 6

In dit benchmarkartikel worden vier verschillende vormen van regie in de buitenruimte naast elkaar gelegd. Lees en vergelijk.

Zwerfafval als start voor nieuwe aanpak in de openbare buitenruimte 8

Begin jaren negentig is vanuit de NVRD een start gemaakt met een beeldgerichte aanpak van het zwerfafval. De commissie Reiniging heeft in die tijd veel energie gestopt in de ontwikkeling van het werken op basis van schoonheidsgraden.

AVRI gaat in Rivierenland voor ‘IBOR-plus’ 10

Interview met AVRI-directeur Erik de Vries. Als onderdeel van zijn opdracht om AVRI te verzakelijken, kosten terug te dringen en de dienstverlening uit te breiden, is het bedrijf thans hard bezig met het uitwerken van plannen voor het integraal beheer van de openbare ruimte (IBOR) in de regio.

Kunststofrecycling goed op dreef 22

Vorig jaar werd circa driekwart van het ingezamelde huishoudelijk kunststofafval gerecycled. De doelstelling van 42 procent materiaalhergebruik gaan we halen, aldus VMK.

Bezem Duidelijkheid in juni Oproep; stem mee

13 Beeldgericht werken maakt integraal beheer mogelijk 15 Gemeenten evalueren invoering RWS 16 Tilburg heeft hart voor een schone stad 17 Wie wordt de Uitblinker 2011? Bij de voorplaat: lees verder op pag. 06 (foto: Hetty Dekkers)

20 Gemeente Schoon biedt ondersteuning op maat “Je kiest wat het beste bij je past” 24 Puik Hergebruik combineert

31 Gemengde berichten afval & milieu 32

Nieuws op de markt

hergebruik, creativiteit en

• Vagroen

sociale werkvoorziening

• ACV

26 De contractuele Publiek

• Sorteerinstallatie plastic

Private Samenwerking

• OTTO

27 NVRD Nieuws

34 Agenda

28 Terugblik NVRD Themadag

GRAM

maart 2011

Doe mee en nomineer uw favoriete collega!

www.uitblinkervanhetjaar.nl Verkiezing van De Uitblinker 2011 +L Z[YHH[YLPUPNLYZ Z[YHH[]LNLYZ TLKL^LYRLYZ NYVLUILOLLY LU TLKL^LYRLYZ HM]HSILOLLY OV\KLU 5LKLYSHUK ISPURLUK ZJOVVU APQ aVYNLU PU \^ NLTLLU[L ]VVY ZJOVUL Z[YH[LU [L]YLKLU I\YNLYZ +P[ THN UPL[ VUVWNLTLYR[ ISPQ]LU +HHYVT RPLaLU ^L IPUULURVY[ KL =Q\JTQVSMZ

Nomineer uw meest uitblinkende collega

U M \ ; M UM +L <P[ISPURLY PZ LLU PUP[PH[PLM ]HU .LTLLU[L :JOVVU 5=9+ LU 5LKLYSHUK :JOVVU

/LLM[ \ LLU JVSSLNH VM TLKL^LYRLY KPL \P[ISPUR[ PU aPQU VM OHHY ^LYR& 5VTPULLY OLT VM OHHY KHU ]VVY KL <P[ISPURLY +H[ RHU [V[ LU TL[ HWYPS ]PH! ___ ]Q\JTQVSMZ^IVPM\RIIZ VT

Prijsuitreiking ,LU ]HRR\UKPNL Q\Y` ZLSLJ[LLY[ KL ^PUUHHY \P[ NLUVTPULLYKLU 6VR OL[ 5LKLYSHUKZL W\ISPLR Z[LT[ TLL +L <P[ISPURLY ^VYK[ \P[NLYLPR[ [PQKLUZ KL 9LPUPNPUNZ+LTV+HNLU PU 3LS`Z[HK VW TLP

Duidelijkheid in juni In een afvalbrief die in juni verschijnt, zal staats-

BEZEM

secretaris Atsma duidelijkheid verschaﬀen over o.a. het verpakkingenbeleid voor na 2012, het materiaalketenbeleid en de inzameling van elektr(on)ische apparatuur. Dit bleek uit het algemeen overleg met de tweede Kamercommissie Afval en Verpakkingen van

Service

3 maart. Wat betreft kunststofverpakkingen neigt de staatssecretaris naar een gelijkwaardige behandeling van bron- en nascheiding. Dit mede naar aanleiding van de positieve ontwikkelingen in de nascheidingstechnologie. Als reactie op de onduidelijkheid over de cijfers gaf de staatssecretaris aan dat hij alle vertrouwen heeft in de belastingdienst en de VROM-inspectie. Totdat het tegendeel is bewezen, gaat hij er vanuit dat de cijfers 100% sluitend zijn. De staatssecretaris blijkt niet enthousiast te zijn over het middel statiegeld. Hij ziet statiegeld slechts als stok achter de deur voor het geval de doelstellingen niet worden ge-

Tijdens de verbouwing van het huis van mijn dochter kregen we te maken met een probleem in de keuken. Als klusser dacht ik handig te zijn en de handvaten van de kasten en laden weer eenvoudig vast te zetten. Het lukte me niet, ik kreeg ze met geen mogelijkheid gerepareerd. Dan maar een hulplijn gebruiken en de leverancier van de keuken gemaild. En warempel binnen een dag kwam er een antwoord, met een complete uitgebreide handleiding en een rechtstreeks telefoonnummer met persoon voor het geval dat ik er niet uit zou komen. Ze hebben het goed begrepen bij Ikea. Als winnaar van het algemeen klassement van de Customer Performance Award 2011 weet men als geen ander dat een hogere klantprestatie ook een hogere omzet oplevert.

haald. Datzelfde geldt voor de gescheiden inzameling van drankenkartons. Uit een recent verschenen rapport blijkt dat dit duur is en weinig extra hergebruik oplevert. In juni zal ook duidelijkheid komen over de ﬁnanciering. Op welke wijze dat, met het wegvallen van de bijdrage aan het afvalfonds en zonder lastenverzwaring voor de burger, gebeurt kon Atsma nog weinig meedelen. Wel gaf hij aan gesproken te hebben met het bedrijfsleven en dat hij dit overleg snel, met andere betrokken partijen zal voortzetten. Tenslotte gaf de staatssecretaris aan dat hij 1) gaat bezien of niet eerder dan 2013 de verwijderingsbijdrage op witgoed kan worden afgeschaft, 2) werk gaat maken van het ketenbeleid en de grondstoﬀen-

Het kan ook anders. Mijn computer startte na een stroomstoring niet meer op, ik heb de enige echte energienetbeheerder Enexis gebeld, met de vraag hoe nu verder? Het antwoord was dat ik maar moest mailen. Ik nogmaals uitgelegd dat ik eruit lag. Geen probleem ik moest maar via de computer van de buren het schade formulier invullen. Nadat ik had aangegeven dat ik, dat niet zag zitten (ik heb overigens prima buren) was het advies om maar naar de bibliotheek te gaan. Een duidelijk voorbeeld van een ‘alleen op de wereld’ opperende onderneming. Ik betrapte me erop dat ik bij deze laatste opmerking direct dacht aan het serviceniveau van de overheid. In het algemeen heeft de overheid geen goede naam en geen directe concurrentie, het paarse krokodil symptoom zit nog steeds in mijn hoofd. Ik ken immers nog geen gemeente die zich weet te meten met het serviceniveau van Ikea!

rotonde en 3) de mogelijkheden onderzoekt voor een leerstoel op dit vlak. Met dit tipje van de sluier zijn we nog niet helemaal gerustgesteld op een goede afloop. Het worden tot juni nog drukke tijden voor de NVRD.

Stem op www.nvrd.nl: Het beheer van de openbare ruimte is een taak van de gemeente!

Eens

Oneens

In een discussie in mijn dorp over de staat van onze democratie was een van de analyses dat gebrek aan waardering en respect bij de burger kan leiden tot ontevredenheid en boosheid en dat werkt dan op zijn beurt het populisme in de hand. De conclusie was dat een slecht functionerende reinigingsdienst een bijdrage kan leveren aan het stemgedrag van de burger. Het moet niet gekker worden. Ik las in de krant dat ze in Shanghai ontevreden burgers aanpakken met inzet van de reinigingsdienst. Met een sproeivrachtwagen gevolgd door een peloton borstelwagens plus personeel met bezems werd een plein met demonstranten schoongeveegd. Zo zie je maar dat in het kader van de discussie Markt & Overheid volgens mij het nut van een eigen reinigingsdienst al jaren onderschat wordt.

Gemeenten bezuinigen op het beheer openbare ruimte (groenonderhoud). Dit vraagt om meer participerende burgers, die dus zelf de handen uit de mouwen moeten steken. Juicht u deze ontwikkeling toe? Of vindt u dat gemeenten hier in geen geval de regie uit handen mogen geven, en dus zelf verantwoordelijk blijven voor het beheer van de openbare ruimte? Reageren? Stem op de poll op www.nvrd.nl GRAM

maart 2011

HOE DOEN ZIJ DAT ? DEZE MAAN D:

regie in de buitenruimte Skarsterlân

Hoe is de regie georganiseerd: We hebben met Cyclus een dienstbepalingsovereenkomst (dbo) afgesloten.

Welke taken doet Skarsterlân zelf:

Daar staat alles in beschreven wat de

Alles, wijkbeheer, groen, wegen, riolering,

gemeente Gouda van Cyclus verwacht.

damwanden en water, afvalinzameling,

Zoals een afgesproken beeldkwaliteit, die

milieustraat.

elke maand aan de hand van een controleschouw wordt gecontroleerd.

Wat is uitbesteed: In de zomer maken we gebruik van een

Hans Lammers, elijks onderhoud accountmanager dag eente Gouda, gem openbare ruimte 72.000 inwoners. @gouda.nl contact: hans.lammers

Voordelen:

aannemer en mensen van het technisch

We hebben inderdaad een veel kleinere,

uitzendbureau

meer overzichtelijke organisatie gekre-

We hebben 55 eigen mensen vast in de

gen. Zo’n zeventig mensen zijn mee over-

buitendienst, in de zomer huren we er

gegaan naar Cyclus. Het voordeel van de

veertig bij. Wat we niet zelf doen is het

uitbesteding is ook dat je nu ziet wat alles

transport vanaf de milieustraat. Dat kan

kost. Omdat een ander het doet. Vroeger

een ander beter.

voor

buitendienst.

vroeg je je eigen mensen bijvoorbeeld

Gouda

een extra klusje te doen, zonder dat je be-

Waarom:

greep dat dat een halve dag werk kostte.

Alles zelf doen is een eﬃciënte manier van werken. Het levert een hoge service-

Welke taken doet Gouda zelf:

Nadelen:

graad op en je kunt makkelijk anticipe-

Bijna niets meer, alleen openbare verlich-

We hebben alles bij Cyclus weggezet,

ren. Bij derden moet je wachten op een

ting. Dit vanwege een contract met de

ook het toezicht. Op dat toezicht zouden

tijd dat het ingepland kan worden.

energieleverancier.

we meer grip moeten hebben. Nu rijd je wel eens langs een paal die al drie maan-

Maakt Skarsterlân zelf beleid:

Wat is uitbesteed:

den omver ligt en dan vraag je je af hoe

Uiteraard. Op sommige gebieden, zo-

In 2001 hebben afvalinzameling en

kan dat.

als afval, nemen we het landelijk beleid

straatreiniging aan Cyclus uitbesteed,

over.

vijf jaar later volgde de rest, dus alle infrabeheertaken zoals groen, grijs, water,

Hoe is de regie georganiseerd:

riolering.

We houden onszelf goed in de gaten. Vier keer per jaar hebben we bijvoorbeeld

Waarom:

een schouw om te kijken of we de beeld-

Wij wilden zelf, als gemeente, een kleinere

organisatie

worden.

kwaliteit waarmaken..

Bovendien

dachten we er ﬁnancieel voordeel uit te

Voordelen:

kunnen halen. Een grote aannemer als

We doen het goed. We krijgen veel com-

Cyclus kan goedkoper werken.

plimentjes dat de buitenruimte er zo netjes uitziet. En het personeel is tevreden.

Maakt Gouda zelf beleid: De afdeling openbare ruimte en beheer heeft twee beleidsmedewerkers die zelf het beleid bepalen. Bijvoorbeeld de gewenste beeldkwaliteit, die bepaalt Gouda zelf.

GRAM

maart 2011

Johannes Talman, tractie en afvalbedrijfsleider afval, Skarsterlân, inzameling gemeente 26.500 inwoners. rsterlan.nl contact: j.talman@ska

Nadelen: Geen eigenlijk. Uitbesteden is ontzorgen, zeggen ze, maar wij zijn tevreden met hoe wij het doen.

NIEUW RUBR E IEK

In dit benchmarkartikel worden vier verschillende vormen van regie in de buitenruimte naast elkaar gelegd. Vier organisaties lichten de door hen gekozen organisatievorm toe en benoemen de voor- en nadelen. Lees en vergelijk.

tekst: Hetty Dekkers

Cees van der Rande, gemeente hoofd stedelijk beheer inwoners. 0 .00 40 is, slu Hellevoet voetsluis.nl contact: c.rande@helle

tje ontstaan, met mensen die het werk

Maakt Tilburg zelf beleid:

al jaren op een bepaalde manier deden.

Ja, maar daar zit wel een hiaat. We heb-

Nu we het extern laten doen, kun je mak-

ben

kelijker zeggen zó voer je het uit, op dat

groen, afval enzovoort, maar geen over-

tijdstip. De snelheid van handelen is gro-

koepelende visie. Het beleid is dus wat

ter geworden.

versnipperd.

Nadelen:

Hoe is de regie georganiseerd:

De integraliteit. Omdat wij alles aan ver-

We hebben een kern van eigen medewer-

schillende partijen hebben aanbesteed,

kers, die het werk keuren en die goed

is het wel eens een probleem om alles

voeling hebben met de stad. Zij hebben

goed op elkaar afgestemd te krijgen.

maandelijks contact met de aannemers

In de winter bijvoorbeeld hebben onze

om de resultaten te bespreken. Verder

eigen plantsoenmedewerkers en straat-

werken we aan een kwaliteitscatalogus

vegers weinig te doen. Je zou die mensen

en overige instrumenten.

veel

deelvisies,

verharding,

makkelijk in kunnen zetten voor de glad-

Hellevoetsluis

heidbestrijding. Dat gaat niet meer, want

Voordelen:

de aannemer heeft het anders gepland,

Goede prijs/kwaliteitverhouding, korte

met gebruikmaking van zijn eigen perso-

lijnen met de aannemers. We hebben

Welke taken doet Hellevoetsluis zelf:

neel. Op zulke momenten zijn de kosten

langdurige relaties met ze, zodat we

Niets.

toch weer hoger dan wanneer je het zelf

weten wat voor vlees we in de kuip heb-

zou doen.

ben.

Wat is uitbesteed: Alles, aan verschillende partijen.

Nadelen: De verantwoording aan het gemeente-

Waarom:

Tilburg

In het begin van de jaren negentig namen we een raambesluit, waarin we afspra-

bestuur kon beter. En het mag soms wat zakelijker. Er wordt wat te makkelijk gezegd we komen er samen wel uit, juist

ken dat we alles zouden uitbesteden.

Welke taken doet Tilburg zelf:

omdat we als gemeente en aannemer zo

Dat is vanaf toen gefaseerd uitgevoerd,

Eigenlijk alleen het oplossen van meldin-

kort op elkaar zitten.

te beginnen met afvalinzameling. Ons

gen, zoals kapotte bestrating of overlast

vertrekpunt was dat je zo veel mogelijk

van bomen. Daarvoor hebben we drie

taken over moet laten aan partijen die

stratenmakers en een boomploeg in

daar sterker in zijn dan wij zelf.

dienst.

Maakt Hellevoetsluis zelf beleid:

Wat is uitbesteed:

Ja, door middel van het opstellen van be-

Alle werkzaamheden, zoals afval, rio-

leidsplannen.

lering, groen enzovoort. Wij hebben 45 procent van die taken Europees aanbe-

Hoe is de regie georganiseerd:

steed, de overige 55 procent wordt uit-

We hebben bijvoorbeeld een afvalstoﬀen-

gevoerd door de sociale werkvoorziening

opzichter in dienst, die controleert of de

en het Brabants Afval Team, BAT. Dat is

bestekken en contracten op dat gebied

een sterk aan de gemeente gelieerde nv.

nageleefd worden. Zo hebben we meer

Dat noemen we inbesteding.

eigen medewerkers, die controleren of de afspraken nageleefd worden.

Waarom: De inbesteding is gedaan om eigen men-

Voordelen:

sen aan het werk te houden. De Europe-

Je laat partijen die daar goed in zijn het

se aanbesteding, het commerciële deel,

werk verrichten. Bijkomend voordeel is

heeft als belangrijkste voordeel dat de

dat onze eigen organisatie opgeschud

partijen scherp blijven en regelmatig met

werd, in positieve zin. Op sommige afde-

technische innovaties komen.

Joost Michels, hoofd afdeling beheer en onderhoud openbare ruimte gemeen te Tilburg, 210.000 inwoners, contact: joost.michels@ tilburg.nl

lingen was toch een vastgeroest cultuurGRAM

maart 2011

Zwerfafval als start voor nieuwe aanpak in de openbare buitenruimte Begin jaren negentig is vanuit de NVRD een start gemaakt met een beeldgerichte aanpak van het zwerfafval. De commissie Reiniging heeft in die tijd veel energie gestopt in de ontwikkeling van het werken op basis van schoonheidsgraden. De uitkomsten van de onderzoeken van het bureau Berenschot zijn vandaag de dag de opmaat tot een integrale aanpak in openbare ruimte. Deze integrale aanpak biedt Reinigingsbedrijven veel kansen tot een stevige verankering in het werkgebied.

Door Henny de Wit Vanaf het begin is het ontwikkelen van de beeldgerichte aanpak gericht

Vanaf het ontstaan van het normeringsysteem met

geweest op een integrale aanpak. Bij beeldgericht werken gaat het om

beelden heeft de commissie Reiniging van de NVRD dit

het resultaat. Dit resultaat is een goed beeld voor de burger, de uitein-

systeem toepasbaar willen maken voor reinigingsdien-

delijke klant voor iedereen die bezig is met het beheer van de openbare

sten. Met ondersteuning door het bureau Berenschot

buitenruimte. Net zoals wijzelf hebben alle burgers maar één beeld; het

werd in 4 fasen een werkmethode ontwikkeld, waar-

totaalbeeld. Wie begint aan beeldgericht werken, moet daarom beden-

bij het te bereiken resultaat centraal werd gesteld. Dat

ken dat het nooit kan blijven bij schoon alleen.

was een totaal andere kijk op het werk dan het tot dan heersende uitgangspunt van een zo eﬃciënt mogelijke

Ontwikkeling beeldgericht werken

inzet van de beschikbare middelen.

In 1993 startte de ontwikkeling van de beeldgerichte aanpak. In een workshop werd bepaald dat de beelden uit de aanpak van de methode

Simpele theorie

‘Jeltema’ een goede basis vormden voor het maken van een objectief

Niet langer stonden het aantal veeguren of gereden

normensysteem voor zwerfafval. De methode ‘Jeltema’ bevatte beelden

kilometers van de veegmachines centraal. Die zeg-

die aangaven of er in een straat wel of niet moest worden geveegd.

gen namelijk niets over het eﬀect op het straatbeeld. De beschikbare middelen zodanig inzetten dat het

De beelden van ‘Jeltema’ zijn door de KUN (Katholieke Universiteit van

best mogelijke beeld ontstaat, dat was het parool van

Nijmegen) uitgewerkt tot een complete set van beelden, waarmee de

Berenschot. Uit metingen in 15 z.g. proeftuingemeen-

schoonheidsgraad in een ruimte objectief kan worden vastgesteld. Het

ten kwamen de voorkeurswerkmethoden tevoorschijn.

bleek dat iedereen op elke plek in Nederland bij een bepaalde vervui-

Afhankelijk van het type straat en de gekozen schoon-

ling door zwerfafval een zelfde score kon toekennen. Hiermee was een

heidsgraad bleek steeds een bepaalde manier van wer-

prachtig communicatiemiddel ontstaan dat universeel bruikbaar was

ken te leiden tot het gewenste resultaat met de minste

voor het gemeentebestuur, de reinigingsdienst en voor communicatie

inzet van middelen. Deze zogenaamde voorkeurswerk-

met de burgers. Een aantal jaren later werden deze beelden opgenomen

methode bleek in alle gevallen door het jaar heen een

in de Kwaliteitscatalogus voor de Openbare Ruimte van het CROW.

combinatie te zijn van handmatige en machinale inzet. De theorie is simpel: Kijk waar het beeld te veel verstoord dreigt te raken en ruim dan de beeldverstorende vervuiling op de meest eenvoudige wijze op. Het bleek bijvoorbeeld mogelijk dat een straat vaak met een eenvoudige ingreep met een grijper weer op een acceptabel niveau kon worden gebracht, voordat inzet van een relatief dure veegmachine nodig was.

Praktijk weerbarstig Eind jaren negentig was de theorie zodanig uitontwikkeld, dat het in de praktijk kon worden toegepast. Hoewel de uitgangspunten erg simpel waren, bleek de toepassing in de praktijk niet zo eenvoudig. Veel gemeenten, die zeiden beeldgericht te werken, hadden alleen maar een beleid vastgesteld met een gewenst beeldniveau. Het daadwerkelijk op de werkvloer toepassen van een beeldgerichte werkmethode, bleek heel wat minder eenvoudig in te voeren. Beginnen met de aanpak van zwerfafval blijkt een uitstekende manier om beeldgericht werken in te voeren.

GRAM

maart 2011

Pas de laatste jaren is in een groot aantal gemeenten,

Als eerste is er de integratie van grijs en groen. De

met steun van de subsidiegelden uit de verpakkings-

groenvoorziening is vanuit haar aard al sterk gericht

belasting, de invoering van een beeldgerichte zwerf-

op het beeld van een boom, struik of plantsoen. Voor

afvalaanpak succesvol. Voor de mensen op de werk-

het totale beeld maakt het niet uit of het zwerfafval

vloer bleek de verandering van de oude input gerichte

zich op de straat bevindt of in het groen. Integrale aan-

werkwijze naar het resultaatgerichte werken een heuse

pak in grijs en groen van het zwerfafval is noodzakelijk

cultuuromslag.

voor een goed beeld. Uiteindelijk geldt dit voor alle as-

Door van de invoering van beeldgericht werken een

pecten van het beheer van de openbare ruimte.

cultuurtraject te maken, bleken uitvoerende organisaties zich de nieuwe werkwijze goed eigen te maken.

Omdat zwerfafval zo sterk beeldbepalend is en om-

Binnen dit traject werd de op zichzelf simpele theorie

dat het beeldgerichte werken het beste kan worden

met kleine stapjes ingevoerd. Inmiddels is er met de in-

ingevoerd via de aanpak van het zwerfafval, biedt

voering in zo’n 35, vaak grote, gemeenten een stevige

deze werkwijze veel kansen voor reinigingsbedrijven.

basis gelegd voor het Resultaatgerichte Werken met

Vanuit de reinigingstaak kan met beeldgericht werken

Schoonheidsgraden .

een weg worden ingeslagen naar een integrale verantwoordelijkheid voor het beheer van de openbare

Integraal werken

buitenruimte. Dat is een belangrijken constatering om-

Beginnen met de aanpak van zwerfafval blijkt een uit-

dat daarmee een veel steviger verankering in het werk-

stekende manier om beeldgericht werken in te voeren.

gebied mogelijk is, dan alleen met de afvalinzameling

Zwerfafval is sterk beeldbepalend en bovendien kan het

mogelijk is.

■

beeld op een bepaalde plek zeer snel veranderen. Als het eenmaal lukt om een uitvoerende organisatie beeldgericht zwerfafval te laten verwijderen, kan dat makke-

Over de auteur: Henny de Wit is oud-voorzitter van de

lijk uitgebreid worden naar de andere beheersaspecten.

commissie Reiniging

Be there ﬁrst

De stad ontwaakt en de straten en pleinen zijn natuurlijk gereinigd. We kunnen vertrouwen op de inzet van mens en machine. Schmidt, dé specialist op het gebied van vegen: Innovatief, stil, betrouwbaar en efﬁciënt. Uiteraard worden de Schmidt veegmachines met alle zorg voor het milieu ontwikkeld en is het gebruik afgestemd op een minimale belasting van het milieu. Natuurlijk Schmidt!

T 0548 370000, www.aebi-schmidt.nl

AV RI G A AT IN RIVIE RE NL A ND VOOR ‘ IB OR -P LUS ’

“Primeur voor afvalland bij het beheer openbare ruimte” “Ik voel me hier helemaal op mijn plek,” zegt Erik de Vries. Medio vorig jaar trad hij bij Afvalverwijdering Rivierenland in dienst als directeur. Als onderdeel van zijn opdracht om AVRI te verzakelijken, kosten terug te dringen en de dienstverlening uit te breiden, is het bedrijf thans hard bezig met het uitwerken van plannen voor het integraal beheer van de openbare ruimte (IBOR) in de regio.

door Laurent Chevalier

Dat project is zo ver gevorderd dat De Vries zegt:

reeds genomen maatregelen. Daarnaast streeft het be-

“Onze aanpak is uniek en ik durf het best het predicaat

drijf naar een verdere daling van ongeveer e 20,- in de

IBOR-plus te geven.” AVRI in Geldermalsen is het afval-

periode 2012 tot en met 2015. Volgens De Vries gaat

bedrijf van het samenwerkingsverband Regio Rivieren-

AVRI hiermee tot een van de dienstverleners in afval-

land, bestaande uit de gemeenten: Buren, Culemborg,

land behoren die het meest kosteneﬃciënt opereert.

Geldermalsen, Neder-Betuwe, Lingewaal, Maasdriel,

Een belangrijke breuk met het verleden om deze am-

Neerijnen, Tiel en Zaltbommel. In deze gemeenten

bitieuze plannen te realiseren, is het voornemen om

is het bedrijf verantwoordelijk voor de afvalinzame-

in samenwerking met de deelnemende gemeenten het

lingen (deels) verwerking van het afval van 84.000

schoonhouden en het beheer van de openbare ruimte

huishoudens. Per jaar zamelt AVRI zo’n 112.000 ton

(het zogenaamde IBOR, ofwel Integraal Beheer Open-

huishoudelijk- en bedrijfsafval in. Het bedrijf heeft een

bare Ruimte) te realiseren. Op dit moment zorgen de

jaaromzet van ca. 23 miljoen euro en telt 118 perso-

gemeenten in de regio daar nog zelf voor. Dat bete-

neelsleden. Erik de Vries (1966) is sinds medio vorig

kent dat de ene gemeente een eigen dienst heeft en dat

jaar directeur van AVRI. Daarvoor was hij directeur van

de andere gemeente het beheer uitbesteedt. Over de

DHV Brabant en Zeeland. De Vries heeft aan de univer-

gedachte achter dit plan zeggen De Vries en manager

siteit Wageningen biologie gestudeerd met als hoofd-

operationele dienst Martijn Verharen: “Door regionale

vakken bestuurskunde en sociologie. “Hoewel ik niet

samenwerking en een integrale aanpak van het beheer

direct afkomstig ben uit afvalland heb ik dus wel een grote aﬃniteit met het milieu. De overstap van het toch altijd ‘wat vluchtige’ advieswerk naar de concrete operationele business bevalt me uitstekend.”

Kosten omlaag, kwaliteit omhoog Onder het motto ‘Samen werken aan een schoon Rivierenland’ heeft de Vries van het bestuur de niet geringe opdracht meegekregen om het bedrijf de komende jaren, als onderdeel van de gemeenschappelijke regeling te verzakelijken, de dienstverlening uit te breiden, de kwaliteit op te schroeven en ook nog eens de kosten voor de deelnemende gemeenten fors terug te dringen. De afgelopen acht jaar is de afvalstoffenheffing gemiddeld met 1,3 % per jaar gestegen, ofwel met zo’n e 30,- per huisaansluiting. Met ingang van 1 januari 2011 heeft AVRI de afvalstoffenheffing verlaagd met ongeveer e 30,-. Deze daling is mogelijk als gevolg van Erik de Vries

GRAM

maart 2011

moet het mogelijk zijn om de kwaliteit van het werk op te voeren en toch op de kosten te kunnen besparen. Wij denken dat het bezuinigingspotentieel ergens tussen de 10 en 40% ligt.” Volgens De Vries is dit best ambitieus, maar realistisch. “Ervaringen elders in het land tonen aan dat ﬂinke besparingen zeker haalbaar zijn en dat integratie van taken de kwaliteit alleen maar ten goede komt. Op dit moment is de situatie vaak zo dat binnen de gemeente veel partijen, waaronder ook private bedrijven, zijn betrokken bij het beheer van de openbare ruimte. Dit leidt tot versnippering van taken, waardoor het voor gemeenten moeilijk is om alles goed te regisseren, terwijl ze door de burgers wel direct worden aangesproken als het fout gaat.” Om de zaken in de hand te houden is volgens Verharen een omslag nodig naar kwaliteitsgestuurd beheer, integraal en gebiedsgericht werken én benadrukt hij: “Het vergroten van de burgerparticipatie en gedragsverandering als integraal onderdeel van het pakket aan werkzaamheden.”

Burgerparticipatie De Vries voegt hier aan toe: “Bij het sturen op burgerparticipatie en gedragsverandering moet je ook denken aan de buurtsgewijze inzet van een wijkmeester

Martijn Verharen

als een soort conciërge in combinatie met strikte handhaving als burgers in de fout gaan. Soms met zachte

In de wijk Terweijde van de gemeente Culemborg is

hand, maar waar nodig ook hardhandig.” Het voordeel

onlangs een proef van start gegaan met deze nieuwe

van een vaste wijkmeester is volgens De Vries dat die

aanpak. De extra taken die AVRI nu in dit proefgebied

zijn buurt en de mensen daadwerkelijk door en door

uitvoert, omvatten onder andere het opruimen van

kent, daardoor weet waar de pijnpunten zitten en zo

zwerfafval, bladresten en hondenpoep. Verder zorgt

beter toe kan zien op het voorkomen van alle mogelij-

AVRI voor onkruidbestrijding en reparaties van straat-

ke vormen van straatverontreiniging. “De burgers zien

meubilair en kapotte of losliggende stoeptegels. Ook

zo bovendien dat vervuiling daadwerkelijk wordt aan-

de handhaving zit in het proefpakket. Eind van dit jaar

gepakt, waardoor ze zelf ook meer bereid zijn er geen

worden de resultaten geëvalueerd.

rommeltje van te maken.” Werken aan ‘burgerparticipatie, gedragsverandering én handhaving’ beschouwen

Weerstand

De Vries en Verharen als de dikke ‘plus’ achter IBOR.

De Vries en zijn operationele rechterhand Verharen

“Dit maakt de AVRI-aanpak uniek in afvalland. Voor zo-

hebben er geen angst voor dat gemeenten en gemeen-

ver bekend, zijn wij het eerste afvalverwijderingsbe-

telijke diensten die nu zelf zorgen voor het beheer van

drijf waar deze zaken bij het beheer van de openbare

de openbare ruimte zich zullen verzetten tegen de

ruimte zo nadrukkelijk en stelselmatig worden geïn-

AVRI-plannen. “Om te beginnen ligt er geen verplich-

tegreerd. Op zich wordt IBOR wel al toegepast door

ting om taken over te dragen. Weerstand op dat gebied

diverse bedrijven, waar integraal wordt aangestuurd

verwachten wij dus niet. Bovendien is AVRI onderdeel

op beeldkwaliteit. De strikte gedragsturing als onder-

van de Gemeenschappelijke Regeling Rivierenland,

deel van het beheer zoals wij die voorstaan, ben ik

waarin ook andere taken gemeenschappelijk worden

echter nog nergens tegengekomen. Wij zijn trouwens

uitgevoerd. Wij hebben eind vorig jaar van de gemeen-

een van de weinige afvalinzamelaars die al zelf een

ten alle ruimte gekregen om onze plannen verder uit

handhavingsdienst hebben. De gecombineerde inzet

te rollen. Bovendien hebben diverse gemeenten het

van beleid, communicatie en handhaving passen wij al

beheer van de openbare ruimte reeds uitbesteed aan

jaren toe om burgers aan te zetten tot een goede af-

private bedrijven. Angst voor het wegvallen in de regio

valscheiding. Gedragsturing is daardoor één van onze

van werkgelegenheid is ook niet nodig.”

kerncompetenties. We zijn ervan overtuigd dat deze manier van werken ook tot goede resultaten leidt bij

De Vries benadrukt dat het zeker niet de bedoeling is

het beheer van de openbare ruimte. Daarom denk ik

om het beheer van de openbare ruimte nu in één keer

dat onze aanpak zeker uniek kan worden genoemd.

van alle gemeenten over te hevelen naar AVRI. “Mede

IBOR-plus dus.”

met het oog op de kwaliteitsslag die wij willen maken,

GRAM

maart 2011

zal de integratie van taken geleidelijk plaats vinden.

ten. We willen straks zeker een deel van het werk uit-

Als je het goed wilt doen, moeten we ons echt beper-

besteden aan private bedrijven. Het voordeel daarvan

ken tot overdracht van taken van één gemeente per

is dat wij dat dan voor de diverse gemeenten kunnen

jaar. Wij zijn geen privaat commercieel bedrijf dat al-

bundelen, waardoor je sterker staat en gunstiger tarie-

leen maar wil groeien om meer macht op de markt te

ven kunt bedingen. Bovendien houden wij de touwtjes

krijgen. Bij ons gaat kwaliteit altijd voor snelheid. Met

in handen, zodat op geen enkele manier concessies

deze integratie willen wij de gemeenten immers ver-

kunnen worden gedaan aan de kwaliteit van het uit-

der helpen. Wij zijn niet van de afdeling groot, groter,

voerende werk. Onze gemeenten moeten er volledig

grootst en praten dus niet in termen van omzet of extra

op kunnen vertrouwen dat wij dit voor hen waterdicht

fte’s. Ons doel is om kostenbesparingen voor gemeen-

borgen.”

ten te behalen. Per gemeente willen we bekijken welke vorm het beste past. Dat kan variëren van hechte sa-

De Vries benadrukt dat AVRI op het gebied van afval-

menwerking tot het overdragen van taken aan AVRI.”

verwerking geen plannen heeft om bijvoorbeeld zelf groente-, fruit- en tuinafval te composteren of om

Private bedrijven

brandbaar restafval zelf te verwerken of te verbran-

Verharen vertelt dat AVRI voor de periode tot ongeveer

den. “Daar heb je toch een groter verzorgingsgebied

2015 er op mikt dat ongeveer drie gemeenten nauw

dan alleen de regio Rivierenland voor nodig en wij heb-

met AVRI gaan samenwerken of hun taken op het ge-

ben zeker geen plannen om buiten de bestaande regio

bied van het beheer van de openbare ruimte aan AVRI

te gaan werken. We zouden bovendien te veel risico’s

overdragen.” Op de vraag of de private bedrijven al

lopen als we ook op het gebied van bijvoorbeeld com-

woedend voor de poort hebben gestaan, antwoordt De

posteren en vergisten actief zouden willen worden. Die

Vries: “Daar heb ik nog niets van gemerkt, maar het is

taken laten we liever over aan de bedrijven die hun

niet zo dat wij de bedrijven straks buiten de deur zet-

sporen daarin hebben verdiend.”

Roteb Lease is gespecialiseerd in reparatie, onderhoud en beheer van bijzondere voertuigen. Het accent ligt op afvalinzamelvoertuigen, veegmachines, rioolreinigingsvoertuigen, hoogwerkers, containerauto's, ambulances en brandweervoertuigen. Roteb Lease staat voor klantgerichte mobiliteitsservice.

Verkoop & Beheer: Advisering bij aanschaf Aanschafcoördinatie Voertuiginstructie Assurantie en schadeafwikkeling Leasing Wagenparkbeheer Managementinformatie Verhuur

Werkplaatsen: Onderhoud, reparatie en keuringen Schadeherstel Constructiewerk Bedrijfswageninrichting Servicesteunpunt voor RAVO, HIAB, Geesink, Haller, BekkerLaGram en KOKS Adrem veiligheidskeuringen

Voor een advies op maat kunt u contact opnemen met: Roteb Lease Kleinpolderplein 5 Postbus 11011 3004 EA Rotterdam Tel. 010 - 267 86 00 Fax. 010 - 267 85 52 www.roteblease.nl roteblease@roteb.rotterdam.nl

Specialist in reparatie, onderhoud en beheer van bijzondere voertuigen

■

Beeldgericht werken maakt integraal beheer mogelijk door Herman Beerding Sinds enkele jaren speelt het zicht van inwoners een belangrijke rol in het beheer van de openbare ruimte. Bij beeldgericht werken tonen beelden (foto’s) het gewenste resultaat. Kijken door de ogen van inwoners leert dat het gewenste totale resultaat in de openbare ruimte alleen door samenwerking bereikt kan worden. Hierbij draait het om samenwerking tussen medewerkers van de reinigingsdienst, plantsoenendienst en openbare werken.

Bij ruim 30 gemeentelijke en verzelfstandigde organisaties is ervaring opgedaan met een eﬀectievere verwijdering van zwerfafval. Onder de naam Resultaat gericht Werken met Schoonheidsgraden (RWS) werd deze aanpak uitgevoerd onder leiding van de projectmanagers en docenten van Spa opleidingen. Senter Novem subsidieerde deze Zwerfafval Plusprojecten die primair

‘Groene en grijze’ werkzaamheden in één en dezelfde straat

gericht waren op de verwijdering van zwerfafval. Een enquête naar aanleiding van de projecten toonde aan dat een objectief gemeten schoonheidsgraad door de

(en kosten) het gras en onkruid tussen de verharding

gebruikers negatiever werd beoordeeld dan de feitelij-

weer moet verwijderen. We zien nu dat steeds meer

ke situatie. Storende invloeden van andere beeldbepa-

wordt afgesproken (en bij uitbesteding in bestekken

lende onderdelen van de openbare ruimte veroorzaak-

wordt voorgeschreven) dat een maaimachine na het

ten deze negatievere beleving. Een slecht of verzakt

maaien van een gazon zo goed mogelijk moet worden

wegdek, onkruid in de beplanting of op de verharding

schoongespoten, voordat hij over de verharding naar

en graﬃti in de openbare ruimte blijken onmiskenbaar

een volgend gazon rijdt.

invloed te hebben op de (schoon)beleving van de inwoners. Op de plaatsen waar inwoners deze verstorende

Eén verantwoordelijke manager

eﬀecten opmerkten en vervolgens de verschillende

Deze voorbeelden van het langs elkaar werken van

vakmensen voor een integrale aanpak zorgden, wer-

vakdisciplines, hebben alles te maken met een gebrek

den opvallend betere waarderingscijfers genoteerd.

aan onderlinge communicatie tussen de verschillende beheerders binnen één openbare ruimte. Dat een inte-

Integrale aanpak

grale aanpak kan worden bereikt door begrip en aan-

Een integrale aanpak kan op verschillende manieren

dacht te hebben voor elkaars werkzaamheden, is een

worden bereikt. De meest simpele vorm: collega’s die

bewezen feit. Het welslagen is dan afhankelijk van de

in de openbare ruimte werkzaam zijn, stemmen hun

bereidheid en wijze waarop de verschillende vakmen-

aanpak op elkaar af. Een bekend voorbeeld van hoe het

sen met elkaar om willen gaan en daarvoor de ruimte

niet moet: eerst een gazon maaien waarbij het aanwezi-

krijgen. Er is ook een minder vrijblijvende aanpak met

ge zwerfafval door de grasmaaier wordt versnipperd in

een economische invalshoek mogelijk. Hierbij is een

plaats van het zwerfvuil vooraf uit het gazon te verwij-

organisatie zodanig ingericht dat de integrale kosten

deren. Een ander voorbeeld: de grasmaaier bekommert

en de beoordeling van het resultaat onder één verant-

zich na aﬂoop van het maaien niet over het uitstrooien

woordelijke organisatie of manager vallen. Deze ﬁnan-

van maaisel (en zaden) over de aangrenzende verhar-

ciële prikkel dwingt de verantwoordelijke manager en

ding. Het gevolg is dat een collega met veel moeite

zijn medewerkers rekening te houden met de kosten GRAM

maart 2011

te wordt door het publiek nog steeds als één van de meest storende ergernissen ervaren en krijgt daardoor terecht een hoge prioriteit. Zwerfafval manifesteert zich op alle plaatsen in de openbare ruimte (in het groen, op de verharding en als drijfvuil). Hierdoor is de noodzaak van een gezamenlijke aanpak vaak de start van een nauwere samenwerking tussen de vakdisciplines. Dat kan de opmaat zijn voor een totale integrale aanpak. De kwaliteit van de openbare ruimte wordt, als het om zwerfafval gaat, inmiddels overal in Nederland in schoonheidsgraden volgens de CROW/SNS methode uitgedrukt. In het CROW kwaliteitshandboek worden ook alle overige aspecten van de kwaliteit van de openbare ruimte aan de hand van beelden uitgedrukt.

Gezamenlijk verantwoordelijk Medewerkers van onder andere de veegdiensten en de groenafdelingen raakten tijdens de RWS-trainigen vertrouwd met het onderscheiden van schoonheidsgraden. Tijdens deze cursussen werden beelden gebruik van allerlei situaties in de openbare ruimte. Bij de beoordeling van deze beelden merkten de cursisten Zwerfvuil en onkruid tussen de biggenrug

opvallend snel op dat zwerfafval weliswaar de eerste aandacht vraagt, maar dat het onderhoud van de

die kunnen ontstaan als men niet goed samenwerkt.

verharding en het openbaar groen ook een belangrijk

Een interessante aanpak, zeker nu budgetten zo onder

onderdeel uitmaken van de totale waardering van de

druk staan.

openbare ruimte. Tijdens de discussies werd het nut van de onderlinge samenwerking tussen ‘groen’ en

Bij de RWS projecten, waarin zwerfafvalverwijdering

‘grijs’ en de slimme inzet van mensen en middelen als

centraal staat, wordt ook aandacht geschonken aan

vanzelfsprekend ervaren. Een aanpak die erg stimule-

het nut van gecombineerde werkzaamheden. Een voor-

rend is en tot creatieve en eﬃciënte oplossingen leidt,

beeld betreft het groentechnische onderhoud zoals

is een aanpak waarbij de medewerkers van de verschil-

snoeiwerk en het verwijderen van onkruid uit groen-

lende vakdisciplines gezamenlijk verantwoordelijk zijn

vakken. Wanneer de medewerkers het snoeiafval en

voor een eigen beheersgebied.

onkruid tegelijk met het zwerfvuil meenemen, leidt dit direct tot een beter integraal totaalbeeld. Uiteraard is

Eﬀect

het ook gewoon praktisch.

Wat de beeldgerichte aanpak in de RWS-projecten vooral duidelijk heeft gemaakt is het positieve eﬀect op de

Hoveniers overtuigen

leidinggevenden en hun medewerkers. Men werd zich

Wat heeft het voor zin een als een plantvak er groen-

door het gezamenlijk bekijken en bespreken van beel-

technisch gezien, keurig bij ligt maar het zwerfvuil niet

den bewust dat een optimaal totaalbeeld alleen bereikt

is meegenomen? Dan wordt het resultaat daardoor toch

kan worden door middel van een gezamenlijke aanpak.

ontsierd. Tijdens de RWS-projecten moesten de (vaak

Ook ging men door deze samenwerking beter naden-

beter opgeleide) hoveniers nog wel eens overtuigd

ken over het eﬃciënt inzetten van mensen en midde-

worden van het nut van deze gecombineerde en inte-

len en de gunstige eﬀecten daarvan op de beschikbare

grale aanpak. Zij bleken het verwijderen van zwerfafval

budgetten. Een ander aspect dat genoemd mag wor-

nog wel eens als een status verlagende handeling te

den is het goede gevoel dat de inwoners bij een inte-

zien. Door in dergelijke discussies vooral de beoorde-

grale aanpak krijgen. Men ziet namelijk niet meer ver-

ling vanuit het oogpunt van inwoners te benadrukken,

schillende langs elkaar werkende medewerkers door

(het zwerfvuil valt het eerste negatief op waardoor je

de straat gaan. Kortom de beeldgerichte aanpak van

groentechnische werk niet meer wordt gezien) begre-

zwerfafval is in de praktijk een economische en logi-

pen zij het nut van een integrale aanpak.

sche stap gebleken naar een integrale aanpak van de openbare ruimte.

■

Tijdens de RWS-projecten bleek de integrale verwijdering van zwerfafval steeds weer een goede start

voor een totale integrale aanpak van het beheer van

Over de auteur: Herman Beerding is zelfstandig advi-

de openbare ruimte. Zwerfafval in de openbare ruim-

seur en redactielid GRAM.

GRAM

maart 2011

Gemeenten evalueren invoering RWS In februari heeft SPA-opleidingen een evaluatiedag gehouden met de organisaties die ‘Resultaatgericht Werken met Schoonheidsgraden’ (RWS) hebben ingevoerd. In RWS worden de straatvegers (en hun leidinggevenden) geleerd om niet meer op vaste tijden op vaste plekken schoon te maken. Het door SPA ontwikkelde concept doet de vegers nadenken over waar ze moeten vegen en hoe ze moeten vegen om aan de gestelde beeldkwaliteit te voldoen. Meer dan 30 gemeenten en reinigingsdiensten hebben inmiddels deze werkwijze met succes ingevoerd. De RWS-specialisten (SPA-groep, Aan-

Voor het monitoren presenteerde onder-

Nieuwe concepten

Zet, BMS en CREM) gaven presentaties

getekende een webapplicatie, waarmee

Ronald Ravesteijn van de SPA-groep sloot

en een aantal uitvoerende organisaties

de meetresultaten door de uitvoerende

af met een presentatie van nieuwe concep-

die ervaring hebben met RWS (Amster-

direct kunnen worden ingelezen. Daar-

ten voor veegdiensten: ‘Smart Reinigen

dam-Oost, Cambio en DAR) vertelden

mee komen direct verschillende rappor-

met Beelden (SRB)’ en ‘Reiniger Nieuwe

wat het hen heeft opgeleverd. Fred

tages beschikbaar, van onmiddellijk aan

Stijl (RNS)’. Het SRB bevat naast theorie,

Bleekemolen

te pakken knelpunten tot management-

praktijk en implementatie nu ook de mo-

of bestuursrapportages.

dules ‘management‘ en ‘beeldgestuurd

van

Amsterdam-Oost

somde zijn ervaringen op: het stadsdeel is schoner geworden met het zelf-

leidinggeven‘. De trainingen kunnen met

de vaste personeel en met een eﬃciën-

Enquête

subsidie van AgentschapNL grotendeels

tere inzet van veegmachines en minder

Onder de gemeente en reinigingsdien-

kosteloos worden verkregen. Het RNS-

inhuur van extern personeel. Dit on-

sten die de RWS-werkmethode hebben

concept, dat in samenwerking met de

danks een bijna verdubbeld areaal.

ingevoerd werd een korte enquête ge-

Roteb en CREM is ontwikkeld, traint de

Herman Beerding van BMS benadrukte

houden om de ervaringen en wensen in

straatreinigers in het beter communice-

dat RWS een prachtig hulpmiddel is bij

kaart te brengen. Hiermee werd inzicht

ren met de burger. Bijvoorbeeld door te

de bezuinigingstaakstellingen.

verkregen in de verbeteringsmogelijkhe-

groeten en een praatje te maken maar

den die gemeenten zagen. Ongeveer een

ook door een open houding en positieve

Frank Cornelissen van de DAR gaf aan

derde van de gemeenten gaf aan de doel-

instelling. Bij de Roteb zijn inmiddels 240

dat het gemeentebestuur dankzij de

stellingen voor de schoonheidsgraden te

straatreinigers succesvol opgeleid met

structureel verbeterde resultaten door

halen, de rest haalde ze grotendeels (bij-

als leerervaringen: meer zelfvertrouwen,

invoering van RWS, de samenwerking

voorbeeld een 7,7 in plaats van een 8,0).

betere gespreksvaardigheden, meer ei-

heeft gecontinueerd. Henny de Wit van

Alle gemeenten gaven aan behoefte te

genwaarde en meer verantwoordelijkheid

AanZet concludeerde dat RWS werkt,

hebben aan verdere externe begeleiding,

met als gevolg dat ze als ‘ambassadeur’

maar dat continue aandacht en onder-

uiteenlopend van monitoing en audits

voor de Roteb kunnen optreden, een bre-

steuning wel vereist is. Maritta Haan-

tot nieuwe opleidingen en herhalings-

der toekomstperspectief krijgen, meer

tjes van Cambio-Deventer benadrukte

bijeenkomsten. Ook is er behoefte om

plezier in en waardering voor hun werk

dat goede en betrouwbare monitoring

na de invoering van RWS, dat speciﬁek

ervaren en hierdoor ook stijgen op de so-

essentieel is, zeker in een complexe

op zwerfafval is gericht, verder te gaan

ciale ladder en meer productief zijn.

situatie waarbij de gemeente de op-

met beeldgericht werken in de richting

drachtgever is en meerdere organisa-

van integraal beheer van de openbare

Tekst: Frits Steenhuisen, algemeen direc-

ties bij de uitvoering zijn betrokken.

ruimte.

teur CREM

■

Hoe kunt u net als gemeente Beuningen een inzamelresultaat van ruim 8 kilo textiel per inwoner per jaar behalen? Met Stichting KICI. Specialist in inzameling en hergebruik van textiel. De gehele opbrengst doneert KICI aan goede doelen in binnen- en buitenland. www.kici.nl

textielinzameling | donatie | innovatie & advies

Tilburg heeft hart voor een schone stad

De afdeling Beheer & Onderhoud van de gemeente

schone stad is prettig om in te wonen en om doorheen

Tilburg voert sinds januari 2011 samen met de Di-

te lopen en helpt mee aan het gevoel van veiligheid in

amantgroep en de afdeling Reiniging het groenbe-

de buurt.”

heer en de reiniging van de binnenstad en de oude stad uit. Dit betekent dat de organisatie van alle

Unieke samenwerking

werkzaamheden nu in handen is van één partij

De afdelingen Beheer & Onderhoud en Reiniging van de

en dat scheelt tijd en geld. Vorige maand is deze

gemeente Tilburg en de Diamantgroep ontwikkelen sa-

unieke samenwerking met een groot hart voor een

men een leerwerkbedrijf. Het doel van dit bedrijf is om

schone stad met alle medewerkers gevierd.

een professionele sociale aannemer te zijn op het gebied van beheer en onderhoud van de openbare ruimte

Meer activiteit op straat

in de regio Tilburg. Tilburgers zonder werk krijgen

Wethouder Roel Lauwerier legt uit: “Bewoners van

hierin een kans om zich verder te ontwikkelen. Onder

de binnenstad zien vanaf 1 januari meer activiteit op

de onderhoudswerkzaamheden valt ook graﬃtibestrij-

straat. Denk hierbij aan het groenonderhoud, zoals

ding. December 2010 liep de pilot ‘graﬃtibestrijding

schoﬀelen en hagen knippen. Maar ook het schoonma-

binnenstad’ af. De pilot was zo’n succes dat college

ken van het openbaar gebied, zoals zwerfvuil ruimen,

en raad willen dat het beleid wordt voortgezet in de

vegen, onkruid verwijderen op verharding. Zelfs de

binnenstad. Een betere aanpak van zwerfafval is een

straatvegers komen terug.” De gemeente stuurt mel-

ander belangrijk onderdeel van de onderhoudswerk-

dingen van burgers over onderhoudswerkzaamheden

zaamheden. Straatvegers houden de binnenstad bij.

via het Centraal Meldpunt rechtstreeks door naar de

Daarbuiten zijn vijf hotspots van illegale stort aange-

uitvoerende partij. Hierdoor handelt ze de meldingen

wezen. Deze plekken krijgen extra aandacht bij de aan-

sneller af. Roel Lauwerier: “Tilburgers krijgen een be-

pak van zwerfafval. Ook zijn er acties om zwerfafval te

ter onderhouden stad, ondanks de bezuinigingen. Een

voorkomen.

GRAM

maart 2011

■

Z I E O O K PA G I N A 4

Wie wordt de Uitblinker 2011? De straatreinigers, straatvegers, medewerkers

Uitreiking

groenbeheer en medewerkers afvalinzameling

De jury maakt de Uitblinker 2011 bekend tijdens de

houden Nederland blinkend schoon. Zij zorgen in

ReinigingsDemodagen op 19 mei 2011 in Lelystad. De

de gemeenten voor schone straten en tevreden

Uitblinker wordt dan beloond met een award en een

burgers. Gemeente Schoon/NVRD en Nederland

cheque. Ook worden alle 10 genomineerden in het

Schoon willen extra laten merken dat hun inzet

zonnetje gezet.

wordt gewaardeerd. Daarom zetten deze organisaties het werk van de reiniger jaarlijks op een speciale manier in de schijnwerpers. Dat doen zij met de verkiezing van de Uitblinker van het jaar. Vanaf 18 maart kunt u uw ‘uitblinkende’ collega of medewerker nomineren.

Waardering Dankzij de inzet van vele duizenden reinigers lukt het iedere dag weer om alle straten en pleinen schoon te houden. Hun inzet lost niet alleen het probleem van afval op straat op, maar werkt ook preventief. Uit diverse onderzoeken blijkt dat straatvegen tussen het publiek mensen ertoe motiveert het afval in de prullenbak te gooien. Het vak van reiniger verdient meer waardering. Reinigers zijn de hele dag in het straatbeeld aanwezig, vormen een aanspreekpunt voor burgers en zijn de ogen en oren voor gemeente of beheerder. Met de verkiezing willen Gemeente Schoon/NVRD en Nederland

Voorwaarden

Schoon een positieve bijdrage leveren aan het imago

De genomineerde moet aan het volgende criterium

van het vak van reiniger en de reiniging- en afvalbran-

voldoen: hij of zij werkt als (straat)reiniger voor een

che in het algemeen.

gemeente of een door de gemeente ingehuurd bedrijf, en zet zich buitengewoon in om de openbare ruimte

Nomineren

schoon te houden. Dat kan zijn door:

Heeft u een collega en/of medewerker die uitblinkt in

–

een meer dan gemiddelde inzet;

zijn of haar werk? Nomineer deze medewerker dan voor

–

(het bedenken van) een inventieve of innovatieve

de Uitblinker 201. Ga naar www.uitblinkervanhetjaar.nl en meld uw kandidaat voor deze verkiezing aan. Nomi-

manier om zijn of haar werk beter te kunnen doen; –

neren kan van 18 maart tot en met 15 april.

een bijzondere communicatie of interactie met burgers. Bijvoorbeeld door mensen met succes aan te spreken op hun vervuilende gedrag. Of door met

Uit alle aanmeldingen kiest een deskundige jury 10

hen samen te werken om de leefomgeving schoon

genomineerden. Hun foto en een korte proﬁelschets

te maken dan wel te houden;

vindt u kort na 15 april op de website. Vervolgens is

–

het de beurt aan het Nederlands publiek om een stem

Professionals die in dit proﬁel passen, en aan één of

voordracht op basis van eigen voorwaarden.

uit te brengen op één van de 10 genomineerden. De

meer van de genoemde criteria voldoen, kunnen de

stem van de jury en het publiek bepalen samen, ie-

Uitblinker van 2011 worden.

der voor 50 procent, wie de Uitblinker 2011 wordt. De jury bestaat in ieder geval uit NVRD-directeur Erik de

Meer weten?

Baedts, Nederland Schoon directeur Uli Schnier en TV-

Neem contact op met Jolanda Gerrits, beleidsmedewer-

presentator Rob Geus. Rob Geus is ook ambassadeur

ker NVRD. E-mail: gerrits@nvrd.nl, tel. 026-3771222.

van Nederland Schoon. GRAM

maart 2011

Gemeente Schoon biedt ondersteuning op maat “Je kiest wat het beste bij je past” door Karin Giesen

Het VNG-actieprogramma Gemeente Schoon helpt gemeenten

Bijplaatsing

zwerfafval structureel en integraal aan te pakken. In 2010 is de

In thematrajecten werken gemeenten aan speciale

subsidieregeling omgezet in een aanpak waarbij Agentschap NL

thema’s: reinigen, monitoren, communicatie, afval-

met gebieds- en thematrajecten concrete ondersteuning biedt.

bakkenmanagement, handhaving, zwerfafvalbewuste

Gemeenten krijgen daarbij kosteloos de beschikking over ge-

inrichting van de openbare ruimte en participatie met

specialiseerde bureaus. Aanmelden is simpel: een telefoontje

inwoners en bedrijven. Ook ‘afvalbijplaatsing’ is een

is al voldoende. De eerste ronde, waarin circa 45 gemeenten

apart traject.

ondersteuning kregen in de analyse van een gebied (school, winkel, ov of wijk) is bijna achter de rug. Op basis van het

In de eerste ronde van de gebiedstrajecten heeft Agent-

maatwerkplan dat deze analyse oplevert, kunnen gemeenten de

schap NL tien bureaus opdracht gegeven om ieder vijf

aanpak van zwerfafval verbeteren.

analysetrajecten te begeleiden. In totaal zijn er dus 50 analyses uitgevoerd, die maatwerkplannen opleveren.

In de periode 2004 tot 2009 is er veel kennis ontwikkeld over de aanpak

Voor de ene gemeente is dat een plan om een start te

van zwerfafval. Binnen Gemeente Schoon gaat het nu om het toepassen

maken met de aanpak van zwerfafval in een speciﬁek

daarvan. Dit gebeurt in zwerfafvaltrajecten, onderverdeeld in gebieds-

gebied. Voor de gemeenten die al ervaring hebben met

en thematrajecten. De gebiedstrajecten kennen twee stappen:

de aanpak van zwerfafval, is de analyse een spiegelmo-

Stap 1 – Analyse: voor iedere gemeente. Met 5 dagen externe onder-

ment. Wat gaat goed en wat niet, waar liggen de ambi-

steuning krijgen gemeenten een goed beeld van waar ze staan en wat ze

ties en kunnen die worden gerealiseerd? Deze vragen

kunnen doen in een bepaald gebied. Eindresultaat is een maatwerkplan.

worden samen met de adviseur beantwoord. Op basis

Stap 2 – Uitvoering en opschaling: voor gemeenten in stedelijk-

van de analyses kunnen gemeenten over op de uitvoe-

heidsklassen 1 en 2. Met maximaal 45 dagen begeleiding kan een ge-

ring, bijvoorbeeld met ondersteuning vanuit gebieds-

meente het maatwerkplan uitvoeren, evalueren en bekijken wat dat

trajecten fase 2 of thematrajecten. Gemeenten kunnen

voor soortgelijke gebieden in de gemeente betekent.

zich gelijktijdig voor zowel gebieds- als thematrajecten

De thematrajecten zijn er voor iedere gemeente en gaan in op één

aanmelden.

aspect van de aanpak van zwerfafval.

Geen sores Addie Weenk van Agentschap NL vindt dat de ondersteuning ‘nieuwe stijl’ veel voordelen biedt ten opzichte van de subsidieregeling, waarvan gemeenten voorheen gebruik konden maken. “Gemeenten hebben niet de sores van administratie of verantwoording van een subsidieregeling. Dat regelen wij voor hen. Wij bieden hen ondersteuning, advies en expertise. We gaan ook geen contract aan met gemeenten, maar met de adviesbureaus. We gaan er vanuit dat als gemeenten zich aanmelden, ze ook echt mee willen doen. Het is hún project. In de subsidieregeling moesten we alles van te voren helemaal dichttimmeren. Nu is er veel meer vrijheid in het bieden van de ondersteuning. Als wij vinden dat een bepaalde gemeente een goed schoonproject heeft, kunnen we dat altijd inpassen en dus onEen gebiedsanalyse is de basis voor een gerichte aanpak van zwerfafval.

GRAM

maart 2011

dersteuning bieden.”

Accountmanagers Om ondersteuning op maat te bieden, wordt er met een zestal accountmanagers gewerkt. Zij gaan er op uit om de wensen en vragen van de gemeente in kaart te brengen en overleggen met gemeenten over welke ondersteuning het beste past.

Eﬃciënt en eﬀectief Weenk: “Gemeenten vragen ons weleens hoeveel tijd zo’n traject hen gaat kosten. Dan antwoord ik dat het juist tijd op moet leveren, want wij helpen hen bij het werk dat ze toch al doen. Met onze hulp kunnen gemeenten dit met extra denken doekracht aanpakken. En dat is in tijden van bezuinigingen bijzonder welkom.” De geboden ondersteuning bestaat uit uren, menskracht dus. De bureaus kunnen bijvoorbeeld

Gemeente Maastricht: “Geen ingewikkelde subsidietrajecten, maar directe ondersteuning” Norbert Thijssen, beleidsmedewerker Afval van de gemeente Maastricht, hoorde tijdens het Zwerfafvalcongres van de Zwerfafvaltrajecten. Hij is zeer te spreken over deze nieuwe manier van ondersteunen: “Je kiest wat het beste bij je past. Geen ingewikkelde subsidietrajecten met verantwoording, protocollen en externe inhuur, maar directe ondersteuning.” Maastricht start zowel een gebieds- als een thematraject. Het thematraject is gericht op de aanpak van bijplaatsingen bij ondergrondse milieuperrons, verspreid over de stad. Het gebiedstraject richt zich op de binnenstad. Dit is een belangrijk aandachtsgebied voor Maastricht, dat de ambitie heeft om Culturele Hoofdstad van Europa te worden in 2018. Daarbij hoort een schone binnenstad als visitekaartje. Beide trajecten dienen als bouwstenen voor het afvalbeleidsplan, waarvan zwerfafval een belangrijk deel uitmaakt.

helpen bij het opstellen van een communicatie- of participatieplan en het uitvoeren daarvan. De andere middelen die op basis van zo’n plan moeten worden

Gemeente Alphen aan den Rijn: “Het bezoek van de accountmanager sloot mooi aan bij onze oriëntatie op werkwijzen voor participatie”

gerealiseerd, ﬁnanciert de gemeente zelf.

Participatie Voor het thematraject Participatie is veel belangstelling. Dat valt voor een deel te verklaren vanuit de bezuinigingen. Gemeenten hebben belang bij participerende inwoners. Als inwoners meer zelf gaan doen in de buitenruimte, in groenonderhoud bijvoorbeeld, kan de gemeente daarop besparen. Maar er zijn meer redenen voor de populariteit van dit thema. Bij participatie snijdt het mes aan meerdere kanten; het bevordert ook de leefbaarheid, sociale cohesie en het gevoel van veiligheid in een wijk. Bovendien hebben veel gemeenten al ervaring in de aanpak van zwerfafval. Voor hen is nu de tijd rijp om, naast instrumenten als reinigen en monitoren, ook participatie in te zetten.

Participatie en communicatie zijn voor Alphen aan den Rijn belangrijke speerpunten. Op dit moment werkt de gemeente aan nieuw beleid op dat vlak. De uitnodiging voor een oriënterend gesprek met accountmanager van Gemeente Schoon kwam dus op een goed moment, aldus projectleider Participatieprojecten Peter Westgeest. PLAN Terra ondersteunt de gemeente in dit gebiedsproject schoolomgeving. Het project is nu in de fase van het samenstellen van de werkgroep, bepalen van de stakeholders en voorbereiden van de borging van dit project in de bedrijfscultuur en de interactie met inwoners. De analyse is gericht op een structurele aanpak, waarbij participatie als instrument wordt ingezet. Westgeest: “We vinden het belangrijk dat de participatietrajecten echt van een lange adem zijn. Betrokken partijen moeten een duidelijke en serieuze rol krijgen; we ‘gebruiken’ hen niet om te bezuinigen.”

Relatie Gemeenten zijn weleens huiverig voor het in huis halen van een adviesbureau, uit angst voorgeschreven te krijgen hoe ze moeten werken. Weenk neemt dit signaal serieus: “Dat knopen wij goed in onze oren. We instrueren die bureaus ook goed. Ze moeten zich dienstbaar opstellen en echt als adviseur en uitvoerder een relatie opbouwen met een gemeente. Als wij signalen krijgen dat het hapert in de samenwerking, grijpen we in. Een klein aantal bureaus had wat extra sturing nodig in de begeleiding van gemeenten, maar over het algemeen werkt het geweldig.”

■

Gemeente Schoon wordt uitgevoerd door Agentschap NL en NVRD, in opdracht van VNG. Volg Gemeente Schoon op LinkedIn en Twitter en via www.gemeenteschoon.nl.

Gemeente Tilburg: “We maken een jaarprogramma voor de tien meest vervuilde plekken” De gemeente Tilburg is twee maanden geleden gestart met twee analysetrajecten: een scan van de binnenstad door Bureau Cyclus. En een analyse van het afvalprobleem in schoolomgevingen (snoeproutes) door Active Professionals. Het rapport van Cyclus is inmiddels binnen en maakt duidelijk dat zwerfafval in Tilburg al goed bestreden wordt. Kansen liggen vooral in het afstemmen van het preventieve, repressieve en curatieve werk. Of zoals Joost Michels van de afdeling Beheer en Onderhoud Openbare Ruimte het helder verwoordt: “We besteden in Tilburg heel veel energie aan poetsen. Dat doen we goed, dat blijkt ook uit de analyse, maar het is nu zaak een programma te maken om de knelpunten integraal aan te pakken. We starten met een jaarprogramma voor de tien meest vervuilde plekken. Dat heeft dit traject in ieder geval al opgeleverd.”

GRAM

maart 2011

Kunststofrecycling goed op dreef door Hetty Dekkers

Vorig jaar werd circa driekwart van het ingezamelde huishoudelijk kunststofafval gerecycled. ‘De doelstelling van 42 procent materiaalhergebruik gaan we halen’, zegt de producentenvereniging VMK. Het kunststof afval wordt voornamelijk in Duitsland én in Nederland verwerkt tot granulaat. Voor Plastinum hoeft het niet eens gesorteerd te worden. In 2010 is volgens het VROM-Inspectie rapport ‘Kunststof verpakkingsafval uit huishoudens in beeld’ (15.01.11. Red) 80 kiloton huishoudelijk kunststofverpakkingsafval ingezameld. “Bijna 75 procent daarvan wordt gerecycled”, aldus Nedvang-woordvoerder Jules Wilhelmus. “De overige 25 procent was zo verwrongen of vervuild, dat het niet hergebruikt en dus verbrand moest wor-

Nedvang: “De Inspectie constateerde dat er sinds mei 2010

den.” De meetmethoden geven ruimte voor discussie

niets naar China verdwijnt, maar dat alle kunststof in Europa

want de VROM-Inspectie spreekt over 50 procent herge-

aangeboden wordt bij voornamelijk Duitse en Nederlandse

bruik van de ingezamelde brongescheiden kunststoﬀen

verwerkingsfabrieken.” Foto Hetty Dekkers

omdat er veel afval ontstaat bij de opwerking. In dit opwerkingsproces (reinigen en dergelijke) gaat nog eens 20 procent verloren en wordt alsnog verbrand.

Europa aangeboden wordt bij voornamelijk Duitse en Nederlandse verwerkingsfabrieken.” Voor de zomer

Voor 2012 is de doelstelling 42 procent materiaal-

opent Sita een sorteerinstallatie in Nederland, zodat

hergebruik. Om meer zicht te krijgen op de hoeveel-

vanaf dat moment een ﬂink deel in Nederland gesor-

heid kunststof die uit bedrijven vrijkomt, zou Nedvang

teerd kan worden.

graag zien dat afvalverwerkers nauwkeuriger rapporteren. “Afvalverwerkers die kunststof bij bedrijven inza-

422 miljoen kilo

melen, zouden die cijfers bij Nedvang bekend moeten

Harry Lucas, directeur Vereniging Kunststofverpakkin-

maken. Veel afvalbedrijven doen dat nog niet. Wij heb-

gen Nederland (VMK), heeft wél schattingen over hoe-

ben die cijfers echt nodig om transparant te kunnen

veel kunststof er in Nederland per jaar op de markt

rapporteren. Wij voeren daarom de druk op de afval-

wordt gebracht. “Dat is ongeveer 422 miljoen kilo. Hoe

bedrijven de komende tijd fors op.”

de verhouding huishoudelijk en bedrijfskunststof ligt, weten we niet. Onze eigen schatting is dat ruim 60 pro-

Duitsland

cent van die 422 kiloton consumentenverpakkingen

Al het ingezamelde kunststofverpakkingsmateriaal uit

is.” Ook Lucas is optimistisch dat de taakstelling 42

Nederlandse huishoudens wordt tot nu toe in Duitsland

procent materiaalhergebruik in 2012 wordt gehaald.

gesorteerd. Wilhelmus: “Er worden vijf verschillende

“Overigens is er discussie over de deﬁnitie ‘wat is re-

stromen uitgehaald, plus een reststroom. Vervolgens

cycling’. Die 75 procent is aangeboden bij recyclers.

wordt er granulaat van gemaakt wat als grondstof

I&M wil weten wat de output was en wil dát percentage

dient voor de kunststoﬁndustrie. Het ministerie van

hanteren als maatstaf voor de taakstelling.”

Infrastructuur & Milieu (I&M) heeft onlangs een inspec-

tierapport gepresenteerd, waaruit blijkt dat er weinig

Invloed

of geen twijfels zijn over de vraag of het materiaal

Volgens Lucas doen producenten er al veel aan om de

daadwerkelijk bij de kunststoﬁndustrie terecht komt.

milieudruk van kunststof verpakkingen te verminde-

Er zijn zo veel regels en controlemogelijkheden, zoals

ren. “De verpakker / vuller bepaalt het ontwerp van een

bijvoorbeeld de EVOA-richtlijnen, dat je het spoor goed

verpakking. Die wens is bindend voor de producent of

kunt volgen, ook nadat het hier de grens is over ge-

importeur die de verpakking levert en als zodanig is de

gaan. De Inspectie constateerde dat er sinds mei 2010

invloed van de producent beperkt. Maar het is wel zo

niets naar China verdwijnt, maar dat alle kunststof in

dat bijvoorbeeld folies nog steeds elk jaar dunner wor-

GRAM

maart 2011

den. Dat men die technieken steeds verder ontwikkelt,

pr-medewerker Niels Berten van Plastinum. “We hopen

is inherent aan het marktsysteem. De kostprijs van ver-

snel te draaien.” Plastinum begon in 2006 op kleine

pakkingen wordt grotendeels bepaald door de grond-

schaal met verwerking van kunststof. Door oponthoud

stoﬀen. Kun je daar op besparen, dan is dat kassa.”

met een investeerder, en veel juridische wirwar, lag het bedrijf even stil, maar nu kan er dus weer geprodu-

Tot nu toe is het zo dat bedrijfskunststof makkelijker

ceerd worden. Berten: “Wij zijn de enige in Nederland

te recyclen is dan huishoudelijk kunststof, aldus Lucas.

die hoogwaardige kunststof maakt uit gemengd huis-

“Kratten, kisten en andere soorten harde kunststof

houdelijk afval. De kunststofsoorten, zoals PP en PPE,

uit het bedrijfsafval vormen een monogame, schone

hoeven voor ons proces niet gescheiden te worden. We

stroom. Net als de folies. Daar kun je dus vrij eenvou-

verwerken de mixstroom via een speciale techniek, het

dig een hoogwaardig granulaat van maken. Met ver-

blendymer-procédé, waar we patent op hebben.”

pakkingen uit huishoudens ligt het anders. Dat is een mix van verschillende soorten, die bovendien sterk

Plastinum rekent op een toevoer van 17.000 ton (on-

vervuild is. Die mix moet je eerst scheiden en reinigen,

gesorteerde) kunststof verpakkingen per jaar, want

anders krijg je een minder hoogwaardig product. Maar

zoveel is nodig om 10.000 ton granulaat te maken.

het zogeheten downcyclen is altijd nog beter dan ver-

“Onze toevoer bestaat volledig uit gemengd huishou-

branden, daar zijn vriend en vijand het over eens.”

delijk kunststof afval, afkomstig uit de gescheiden inzameling. Daar maken we hoogwaardig granulaat van,

PP en PPE

dat gebruikt wordt als grondstof voor kratjes, emmers,

Plastinum in Emmen is één van de Nederlandse be-

pallets enzovoort.” Plastinum kent de verhalen dat veel

drijven dat kunststoﬀen verwerkt. Het bedrijf heeft

ingezameld kunststof alsnog verbrand zou worden, in

net een doorstart gemaakt en heeft de capaciteit om

met name Duitsland. “Ik zou tegen iedereen willen zeg-

jaarlijks 10.000 ton kunststofgranulaat te produceren.

gen, kom eens kijken bij ons. Wij maken er in elk geval

“We zijn nu (half februari, red.) aan het opstarten”, zegt

nieuwe, hoogwaardige grondstof van.”

■

Voor een passende oplossing!

s a p u e Mili 0123456

789

Passen voor o.a.: UMilieustraten UOndergrondse afvalinzameling

www.ppc.nl PPC Card Systems BV Postbus 70040 9704 AA Groningen Tel.: 050 3687 777 Email: verkoop@ppc.nl

Puik Hergebruik combineert hergebruik, creativiteit en sociale werkvoorziening door Geke Wassink Enthousiast is ze, Renate van Hulten, beheerder van Puik Her-

Creatief magazijn

gebruik in Haarlem, een onderdeel van Spaarnelanden. “Met

Het vrolijk ingerichte creatief magazijn Puik Hergebruik

bijna kinderlijke nieuwsgierigheid ontvang ik de spullen die

oogt als een handenarbeid/hobby zaak. Een greep uit

bedrijven ons geven.” Van Hulten beheert de bijzondere ‘scrap-

het aanbod: rollen stof, karton in verschillende maten

store’ waar herbruikbaar bedrijfsafval een tweede leven krijgt

en vormen, bakken met kroonkurken, stukjes leer,

in allerlei creatieve uitingen.

gekleurd papier, schuimrubber, tegeltjes, kralen, lege ﬂessen, textielverf in diverse kleuren en houtafval lig-

Het begon op het schoolplein, waar Alice Taylor en Renate van Hul-

gen gesorteerd op stellingen. Aan de muur hangen

ten op hun kinderen wachtten. De Engelse Taylor vroeg Van Hulten of

verschillende voorwerpen, bedacht en gemaakt door

het opzetten van een scrapstore niets voor haar was. In Engeland be-

Schabbing, daaronder de verpakte benodigde materia-

staan scrapstores –zo’n honderd- al dertig jaar. De vier initiatiefnemers,

len met een handleiding. Naast de winkel beschikt Puik

naast Van Hulten en Taylor, Vera Schabbing en Has Oushoorn, staken

Hergebruik over twee magazijnruimtes met voorraad,

bij scrapstores in Londen en Bristol hun licht op. De vier stelden ver-

een personeels- en een workshopruimte.

volgens een projectplan op dat hergebruik met creativiteit en sociale werkvoorziening combineert.

Afnemers

Het initiatief kwam moeilijk van de grond, totdat de Haarlemse oud-

Het afvalmateriaal wordt aangeboden als knutselma-

wethouder Chris van Velzen hen verwees naar Rinus Haas, directeur

teriaal aan scholen, kinderopvangcentra, non-proﬁtin-

Spaarnelanden. “Van Velzen belde Rinus Haas over ons initiatief, een

stellingen, kunstenaars en studenten aan een creatieve

ﬁjne binnenkomer,” vertelt Van Hulten. “Haas zag direct de potentie

opleiding op basis van een jaarabonnement. Omdat

van ons project. ‘Dat gaan we doen’, stelde hij al tijdens het kennis-

het bestemmingsplan geen detailhandel toestaat, mag

makingsgesprek.” Haas had ook meteen een pand op het oog. In juni

10 procent van de klanten particulier zijn. Een basis-

2010 opende Puik Hergebruik de deuren.

abonnement (kunstenaars en scholen/instellingen tot 50 personen) kost 75 euro (exclusief btw). Hiervoor

Aanbod

mag er eens per maand één winkelwagen aan mate-

honderd bedrijven leveren hun restmaterialen aan Puik Hergebruik. Van

riaal volgeladen worden; met een middel abonnement

Hulten: “Dat materiaal hoeft nu niet meer als afval verwerkt te worden.

(125 euro, tot 150 personen) twee winkelwagens en

Dit past bij het maatschappelijk verantwoord ondernemen van Spaarne-

met het hoge abonnement (200 euro tot 250 personen)

landen. Restafval kan voor ons van alles zijn, zolang het kindvriendelijk

mogen drie winkelwagens mee. Aan het lidmaatschap

en veilig knutselmateriaal is. Een paar voorbeelden: de bijna-buurman

zijn enkele voorwaarden verbonden, bijvoorbeeld dat

Ikea levert rollen misdrukstoﬀen, lijsten en overgebleven kerstspullen,

er niets van Puik Hergebruik te koop mag worden aan-

Johan Enschede geeft verkeerd besteld papier, de ﬁrma Kol levert ons

geboden.

tegels en Paswerk en Recycling.nl verpakkingsmaterialen. “Voor ons is niet gauw iets te gek”, zegt een lachende Van Hulten.

Leer- werktraject De materialen worden opgehaald, gesorteerd en uitgestald door mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt. Naast de vaste medewerkers – beheerder Van Hulten, Taylor verantwoordelijk voor de winkel, kunstenares Vera Schabbing geeft workshops en ‘vertaalt’ materialen in creatieve objecten en Has Oushoorn verzorgt het netwerk buitenshuis met de leveranciers - heeft Puik Hergebruik nu zeven medewerkers in dienst. Zij werken vier dagdelen per week en volgen een opleidingstraject in de detailhandel, logistieke- en creatieve branche van zes fasen. In totaal duurt de opleiding 18 maanden. 24

GRAM

maart 2011

Restmaterialen voor Puik Hergebruik

De initiatiefnemers, nu werknemers bij Puik Hergebruik: Alice Taylor, Has Oushoorn, Renate van Hulten en Vera Schabbing (v.l.n.r.)

Binnenshuis wordt het materiaal ook gebruikt in workshops die Schabbing geeft aan kinderen op woensdagmiddag. Kinderpartijtjes en vriendinnendagen zijn ook mogelijk. “Sommige materialen zijn zo populair dat we een limiet per persoon moeten instellen. Wijnkistjes bijvoorbeeld, zijn enorm gewild. Je wilt de wereld toch een beetje mooier maken, daar hoort delen ook bij”, vertelt Van Hulten.

Financiën Tot eind 2010 was Puik Hergebruik een pilot, de gemeente Haarlem subsidieerde 170 proefabonnementen voor scholen. Het was spannend hoeveel abonnementen er voor 2011 zouden worden aangeschaft.

Positief

Van Hulten: “Het loopt heel goed, de meeste abonne-

Puik Hergebruik krijgt veel positieve reacties. Niet alleen is het pro-

menthouders zijn enthousiast. We worden ook steeds

ject goed voor het imago van Spaarnelanden als onderdeel van zijn

bekender bij leveranciers en afnemers. Ook bijzonder:

maatschappelijk verantwoord ondernemen, volgens Van Hulten is de

het recyclebedrijf Brantjes Nijssen (zamelt onder an-

combinatie met een afvalbedrijf een gouden formule. “Je kunt gebruik

dere oudpapier in op scholen) heeft 20 scholen uit zijn

maken van allerlei diensten van het bedrijf. Als wij iets nodig hebben,

klantenbestand rondom Haarlem een abonnement voor

neem een heftruck, bellen we Spaarnelanden, het werkt gemakkelijk en

2011 geschonken. Onze andere inkomsten komen uit

bespaart ons huurkosten.”

de gesubsidieerde arbeidsplaatsen. Op termijn is er

Andere afvalbedrijven, zoals Omrin en non-proﬁtorganisaties uit Am-

plaats voor twintig mensen. Wij willen gestaag groeien

sterdam en Alkmaar zijn al op bezoek geweest in Haarlem. “Mijn droom

en gaan uit van een drie jarig groeimodel, daarna moet

is scrapstores door heel Nederland, dan zouden we ook materialen on-

Puik Hergebruik kostendekkend zijn.”

derling kunnen uitwisselen.” Aan Van Hulten zal het niet liggen.

■

103

Containerwielen van Haco...

... besparen u mankracht! Haco wielen maken uw containers écht mobiel. De garantie voor uitstekende rijeigenschappen.

Bel voor informatie:

Protempo bv Postbus 21, 6500 AA NIJMEGEN Nederland Tel. +31(0)24-3711711. Fax +31(0)24-3711700 verkoop@protempo.eu www.protempo.eu

DE CO N TR AC TU E LE PU B LIE K PRIVAT E S A M E NW E RK ING :

Aanbesteden of niet? De NVRD heeft in samenwerking met VNG, PWC, Bartels Sueters Fischer Aanbestedingsadvocaten en Maasdam Mededingingsadvocaten seminars voor bestuurders georganiseerd rondom het thema ‘Markt en Overheid’. De vaak intensieve discussies met raadsleden en wethouders tijdens deze seminars tonen weer eens aan dat de organisatie van de afvalinzameling nog steeds een actueel onderwerp is. Het feit dat veel gemeenten voor een for-

aanbesteding van een dergelijke samen-

Drempelwaarde

se bezuinigingstaak staan, houdt de dis-

werking. Deze zou dan via een onder-

Los van de vorm van de PPS moet er in elk

cussie over afvalinzameling en met name

handse gunning tot stand gebracht kun-

geval Europees worden aanbesteed wan-

de organisatie ervan, actueel. Enkele pri-

nen worden.

neer de waarde van een opdracht voor

vate partijen spelen hierop in door ge-

managementdiensten de drempelwaarde

meenten met een eigen reinigingsdienst

Om over dit laatste punt voor haar le-

van

aan te bieden om samen te werken in

den meer zekerheid te verkrijgen, heeft

drempelwaarde moet hierbij berekend

een contractuele PPS. De NVRD heeft la-

de NVRD deze PPS variant juridisch la-

worden over de gehele contractperiode,

ten onderzoeken of gemeenten hierop in

ten toetsen door Bartels Sueters Fischer

inclusief de eventuele verlenging daar-

kunnen gaan zonder een aanbesteding te

Aanbestedingsadvocaten. Deze variant

van. Wanneer de drempelwaarde wordt

organiseren.

van een contractuele PPS is voor zover

overschreden is Europese aanbesteding

bekend nog niet door het Europese Hof

zonder meer noodzakelijk.

Aanbestedingsplicht

beoordeeld. De lijn waarlangs de Euro-

Maar ook wanneer een opdracht de

De samenwerking met private partijen

pese jurisprudentie zich ontwikkelt, doet

drempelwaarde niet overschrijdt, kan

in een PPS wordt normaal gesproken

echter vermoeden dat wanneer het Hof

er toch niet zonder meer onderhands

vorm gegeven als een vennootschap

dit zou toetsen het Hof hieraan waar-

gegund worden. Als een opdracht een

(NV) waarin publiek en privaat kapitaal

schijnlijk dezelfde vereisten zou stellen

grensoverschrijdend belang heeft moet

samenkomen. Dit heet een geïnstituti-

als bij het aangaan van een geïnstituti-

er in elk geval een oproep tot mededin-

onaliseerde PPS. Gemeenten die kiezen

onaliseerde PPS. In dat geval moet dus

ging worden gedaan. Wanneer de private

voor deze vorm van samenwerking zijn

ofwel de selectie van de samenwerkings-

samenwerkingspartij het volledige ex-

aanbestedingsplichtig: of de selectie van

partner worden aanbesteedt, ofwel de

ploitatierisico draagt, is er al snel sprake

de private samenwerkingspartner moet

opdrachten aan de PPS.

van een zogeheten ‘concessieovereen-

193.000,- excl. BTW overstijgt. De

openbaar worden aanbesteed, of de op-

komst’ voor diensten. Hierop is de aan-

drachten aan de PPS moeten openbaar

bestedingsrichtlijn weliswaar niet van

worden aanbesteed. Door deze aanbe-

toepassing, maar er is wel veel recht-

stedingsplicht heeft de PPS constructie

spraak van het EU-Hof waaruit blijkt dat

voor veel gemeenten zijn aantrekkings-

voorafgaand aan het verlenen van een

kracht verloren.

dienstenconcessie eveneens een oproep tot mededinging gedaan moet worden.

Zeggenschap

Wanneer er dan ook andere gegadigden

Een nieuwe loot aan de stam van PPS

zijn moet er in principe toch aanbesteed

varianten, althans op het gebied van af-

worden.

valinzameling, is een vorm van contractuele PPS, waarbij geen privaat kapitaal

Risico’s

wordt ingebracht. In dat geval wordt de

De conclusie is dan ook dat het onder-

reinigingsdienst verzelfstandigd in een

hands gunnen van een contractuele PPS

NV waarvan de gemeente 100% aandeel-

voor

houder is. Het management wordt op

telijke risico’s met zich meebrengt. De

contractbasis ingehuurd van een private

contractuele PPS brengt daardoor geen

partij. Het voordeel van een dergelijke

bijzondere voordelen met zich mee ten

samenwerkingsvorm zou kunnen zijn

opzichte van de geïnstitutionaliseerde

dat de gemeente via haar aandeelhouder-

PPS. Het NVRD rapport ‘Markt of Over-

schap zeggenschap behoudt terwijl de ﬁ-

heid – Nadere uitwerking afvalinzame-

nanciële risico’s beperkt blijven doordat

ling’ geeft uitgebreide juridische achter-

de private samenwerkingspartij het vol-

grondinformatie met betrekking van de

ledige exploitatierisico draagt. Omdat er

organisatie van de afvalinzameling.

gemeenten

aanbestedingsrech-

in dit geval geen privaat kapitaal wordt

De organisatie van de afvalinzameling blijft

ingebracht, zou men bovendien kunnen

een actueel thema in het kader van Markt &

Tekst: Maarten Goorhuis, senior beleids-

redeneren dat er geen noodzaak is tot

Overheid

medewerker NVRD

GRAM

maart 2011

nieuws Tekst: Bas Peeters #/ IMPACT AFVALBEHEER Commissie Inzameling en Transport Europese Week

De commissie Inzameling en Transport

van de Afvalvermindering

focust zich dit jaar op de invloed van de

Afvalpreventie staat in Europa steeds meer in de belangstelling. Vandaar ook dat de laatste jaren de â&#x20AC;&#x2DC;Europese Week van de Afvalverminderingâ&#x20AC;&#x2122; is georganiseerd met ondersteuning vanuit het Europese Life+ Programma. In 2011 neemt ook Nederland deel aan dit initiatief. De NVRD zal de organisatie van deze week in Nederland coĂśrdineren in overleg met het Ministerie van I&M. De week vindt plaats in november 2011. De NVRD roept haar leden en andere stakeholders in de afvalsector op om initiatieven te ontwikkelen op het gebied van afvalpreventie en afvalreductie die in het kader van deze week tot uiting kunnen worden gebracht. Voor meer informatie kijk op www.ewwr.eu/nl. Inlichtingen: Maarten Goorhuis, tel. 026-3771336 of goorhuis@nvrd.nl.

kunststoďŹ nzameling op de bestaande inzamelstructuur voor huishoudelijk afval

KTON #/

(UISHOUDELIJK AFVAL

'ROF HUISHOUDELIJK AFVAL

in gemeenten en de mogelijkheden voor heroverweging van deze structuur. Daar-

naast start de commissie samen met de

#/ EMISSIES

Hogeschool Arnhem en Nijmegen met het opstellen van een â&#x20AC;&#x2DC;Afwegingskader

Schone Voertuigtechniekenâ&#x20AC;&#x2122;. Dit afwe-

6ERMEDEN EMISSIES 4OTAAL

gingskader moet gemeenten en afvalbe-

#/ IMPACT PER STROOM

drijven meer inzicht geven in de verschillende afwegingen die, met betrekking tot emissies, kosten en gevolgen voor de

werkplaats, gemaakt kunnen worden bij

de keuze voor een bepaalde brandstof of

techniek. Inlichtingen: Stolman@nvrd.nl.

(UISHOUDELIJK AFVAL OUD PAPIER EN KARTON

Wecycle Gemeentenâ&#x20AC;Ś al voor een miljoen euro aanvragen binnen

Na de start op 26 januari 2011 is er een

groeiende belangstelling voor de moge-

lijkheden binnen het Wecycle-fonds. De gelden in het Wecycle-fonds zijn bedoeld

%MISSIES TRANSPORT %MISSIES VERWERKING 6ERMEDEN EMISSIES ENERGIE 6ERMEDEN EMISSIES MATERIAAL 4OTAAL

om projecten binnen gemeenten te ďŹ Leden bepalen de toekomst

nancieren op het gebied van e-waste en

bijdrage van het gemeentelijk afvalbe-

De publieke koers van de NVRD ĂŠn de

communicatieactiviteiten c.q. campag-

heer aan de klimaatdoelstellingen en

keuze voor een maatschappelijk verant-

nes om de inzameling van elektronica,

inzicht in de emissies per afvalstroom

woord afvalbeheer vormen de basis voor

elektrische apparaten en spaarlampen

waarbij onderscheid gemaakt is naar

een heroverweging van het toekomstige

binnen haar gemeente te verhogen. De

herkomst. De NVRD-CO2MPAS maakt het

afvalbeheer. Hiervoor wil de NVRD graag

eerste aanvraag voor een communicatie-

ook mogelijk verschillende beleidscena-

aan haar leden de vraag voorleggen hoe

evenement door Stadsdeel Amsterdam-

rioâ&#x20AC;&#x2122;s door te rekenen.

wij gezamenlijk het toekomstig grond-

Zuidoost in de vorm van een grootse

stoďŹ&#x20AC;enbeheer willen gaan vormgeven.

Roadshow is gehonoreerd en vindt plaats

Welke strategische en praktische gevol-

op zaterdag 19 maart van 11.30 â&#x20AC;&#x201C; 16.30

NVRD op Cleandrive Reinigings-

gen hebben deze keuzes voor het hui-

uur op het winkelcentrum Amsterdamse

demodagen

dige afvalbeleid en de huidige afvalprak-

Poort/Bijlmerplein ter afsluiting van de

tijk? En welke ďŹ nanciĂŤle instrumenten

â&#x20AC;&#x2DC;Schoon Weekâ&#x20AC;&#x2122;.

De NVRD is dit jaar weer aanwezig op de RDD-dagen en zal hier ook een inhoudelijk programma verzorgen. Onderwerpen zijn: Uitreiking â&#x20AC;&#x2DC;Uitblinker van het jaarâ&#x20AC;&#x2122; en inhoudelijke workshops over de ARBO-catalogus, Risico- Inventarisatie en evaluatie, Integriteit en schone technieken. De RDD vindt plaats op 18 en 19 mei in het RDW testcentrum in Lelystad. Voor meer informatie Kerris@nvrd.nl

zijn voor handen om het afvalbeheer een impuls te geven?

CO2-tool binnenkort beschikbaar

De NVRD nodigt u van harte uit om op

De NVRD-CO2MPAS komt deze maand be-

een van de drie strategische sessies uw

schikbaar. De tool berekent de CO2-emis-

visie met uw branchegenoten te delen.

sies van het gemeentelijk afvalbeheer.

23 maart 13-16 uur, Rotterdam

Op basis van ingezamelde hoeveelheden,

(met inlooplunch)

gescheiden inzameling, inzamelwijze en

7 april

14-17 uur, Eindhoven

verwerkingswijze wordt de CO2-footprint

12 april

14-17 uur, Zwolle

van het lokale afvalbeheer berekend.

Inschrijven kan via www.nvrd.nl

Hiermee wordt inzicht verkregen in de GRAM

maart 2011

Terugblik op NVRD-themadag verpakkingen door Willy Brinkbäumer

Uiterlijk 20 juni aanstaande weten we wat er

sulteerd in een toename van ca. 80 kg naar ca. 120 kg

na 2012 gaat gebeuren met de inzameling van

gft-afval per inwoner in 2010.”

verpakkingen. Zo lieten het ministerie van I&M en VNG weten tijdens de NVRD themadag over

Calculerende burgers die Apeldoorners. Prinsen komt

verpakkingen vorige maand. Het dagvoorzitter-

tot de kern van zijn verhaal als hij aangeeft dat Apel-

schap was in handen van Peter Floor, directeur

doorn op een gegeven moment ‘omgekeerd’ zal inza-

Avalex.

melen: waardevolle fracties worden aan huis opgehaald en inwoners brengen zelf hun restafval weg. In die toekomst is het volgens hem ook van belang dat de

Zowel de vertegenwoordigster van het ministerie van

producenten zorgen voor de consumenten, zo goed als

Infrastructuur en Milieu (I&M) als van de VNG stelden

de gemeenten zorgt voor haar inwoners op het gebied

in hun presentaties dat er voor de zomer afspraken lig-

van de inzamelstructuur. “In dat opzicht,” aldus Prinsen

gen over de voortzetting van de Raamovereenkomst.

“is de gemeente een aannemer die een inzamelstruc-

Dan is er duidelijkheid over de verdere ﬁnanciering,

tuur biedt die goed moet werken voor al haar inwo-

vanwege de geplande bezuiniging op het afvalfonds.

ners.” Daarbij ziet Prinsen in de voortzetting van bron

“Uiterlijk 20 juni aanstaande, weten we wat er na 2012

gescheiden inzameling met nascheiding als additionele

gaat gebeuren op het gebied van de inzameling van

optie hét beeld voor de nabije toekomst.

de verpakkingen.” Ook zullen er nog voor de zomer deﬁnitieve conclusies worden getrokken uit het onder-

Rova

zoek, naar de resultaten van de nascheidingsproeven,

Coert Peters van Rova , ging in zijn presentatie in, op

die er volgens de VNG zeer perspectiefvol uitzien.

de resultaten van proeven met omgekeerde afvalinzameling, of zoals hij zei: “De omslag maken van afval-

Omgekeerd inzamelen

beheer naar grondstofbeheer.” Concreet betekent deze

Olaf Prinsen, wethouder van Apeldoorn en voorstander

omgekeerde inzameling in de proefwijken in Raalte en

van bronscheiding vertelde over de ambitie van Apel-

Amersfoort dat het gft-afval, de kunststofverpakkingen

doorn, de grootste diftargemeente van het land. “In

en het oud papier met minicontainers aan huis wordt

2012 willen we nog maar 150 kg restafval per inwoner

gehaald. Het restafval wordt naar ondergrondse con-

inzamelen, terwijl dat in veel gemeenten nog jaarlijks

tainers gebracht. De resultaten over 2010 tonen aan

rond de 250 kg ligt. Een belangrijk speerpunt hierbij

dat het restafval jaarlijks met ruim 100 kg per huis-

is de gescheiden inzameling van de kunststofverpak-

houden is gedaald en dat de hoeveelheid ingezameld

kingen.” Inmiddels wordt er per inwoner 9 kg kunst-

kunststofafval is toegenomen tot gemiddeld ca. 45 kg

stofafval via een brengsysteem met bovengrondse

per huishouden. Daarnaast zijn uiteraard ook de an-

container, gescheiden aangeboden. In de vergelijking

dere gescheiden fracties toegenomen. Peters: “Om het

met nabij gelegen gemeenten komt naar voren dat bij-

restafval nog verder te kunnen terugdringen, is het

voorbeeld Zutphen (diftar met het haalsysteem. Red)

nodig om ook de fracties drank- en sapverpakkingen

gunstiger scoort met 14 kilogram per inwoner. Daar

van papier of blik op korte termijn gescheiden in te za-

staan dan echter hogere inzamelkosten tegenover. “Als

melen. Daarmee komt een afvalloos huishouden steeds

in 2012 het restafval naar 150 kg per inwoner gaat, zal

dichterbij.” Om zover te kunnen komen is er ook ﬁnan-

de inzameling van gft-afval fors hoger zijn. Daarvoor

ciële zekerheid nodig voor de periode na 2012 gezien

is in 2009 het 0-tarief voor het aanbieden van de gft-

de noodzakelijke investeringen in de inzamelstructuur.

afvalcontainer ingevoerd. En dat heeft inmiddels gere-

Een tweetal vragen bij het laatste beetje restafval: is

GRAM

maart 2011

het nog wel brandbaar en kan de vergrijzende samen-

andere Europese landen (27) staat Nederland met die

leving dit straks wel zelf wegbrengen?

prestatie op plaats 2, net achter buurland België! Ook preventie krijgt aandacht. Er worden goede resultaten

Cijfers

geboekt, aldus Storm, en hij onderbouwde dat met di-

De rol van de VROM inspectie is het toezicht houden

verse voorbeelden van reducties van verpakkingen van

op de verpakkingsketen en de monitoring van de re-

producten. Zoals bij Vrumona daar worden frisdrank-

cyclingdoelstellingen, aldus Chiel Bovenwerk van I&M.

ﬂessen voortaan enkele grammen lichter gemaakt

Naast de controle op de samenstelling van verpak-

hetgeen een jaarlijkse besparing van 477 ton aan PET

kingen, bijvoorbeeld het aandeel zware metalen in

plastic inhoudt.

verpakkingen, wordt ook beoordeeld of de preventiedoelstelling door producenten wordt nageleefd. Daar

Opwerkers

is onderzoek naar gedaan en daaruit blijkt dat over de

Uphard Thoden van Velzen van Wageningen Universi-

gehele linie nog een aanzienlijk aantal verbeteringen

teit (WUR) bracht naar voren dat er wetenschappelijk

mogelijk en noodzakelijk zijn. Kennelijk staat het eco

gezien nog geen eindoordeel is geveld over de waar-

design daarbij nog steeds in de kinderschoenen. Over

de van het nascheiden van restafval. Wel is duidelijk

de cijfers van het huidige hergebruik van kunststofver-

dat er weinig kunststoﬀen van de opwerkfabrieken

pakkingen was Bovenkerk erg duidelijk, want uiteinde-

weer in de originele productieketen terecht komen.

lijk wordt 50% ook werkelijk als materiaal hergebruikt.

Verbeterpunten zijn er genoeg: het sorteerrendement

De overige 50% wordt energetisch ingezet, verbrand

moet verbeteren, van nu 50% naar straks 80-90% her-

in AVI’s of cementovens. Het kan nog veel beter: be-

gebruikresultaat en daartoe zullen ook de opwerkers

tere monitoring van hergebruik, meer sortering naar

hun processen moeten verbeteren. Dit kan nog beter

monostromen, verbetering afzet van nagescheiden

werken als, nogmaals, het verpakkingsontwerp wordt

kunststoﬀen en zoals gezegd meer en beter design for

verbeterd. Van Velzen is vrij optimistisch over de na-

recycling. Ook over laagwaardig of hoogwaardig her-

scheidingstechnieken, maar de vraag is nog open, aan

gebruik liet Bovenkerk geen misverstanden bestaan.

welke nascheidingsketen gaan we rekenen, van die in

Als van bijvoorbeeld gebruikt PET, opnieuw ﬂessen

Friesland of van die in Drenthe?

worden gemaakt dan is het hoogwaardig hergebruik. Als het gemengd is voor fabricage van emmers, kabel-

De voorlopige resultaten van de ledenraadpleging om

goten en tuinbanken (vaak zwart en met geurtje) dan

tot een positiebepaling van de NVRD te komen, werden

is er sprake van eenmalig hergebruik en daarmee is het

door beleidsmedewerker Ilse van de Grift gepresen-

niet meer dan downcycling. Niet echt de bedoeling van

teerd. Het draait hierbij vooral om centen. Wat doen we

gescheiden inzameling.

met de inzameling, moeten we de inzamelfrequentie gaan verhogen? Moet er keuzevrijheid zijn over bron-

2e Plaats

of nascheiding? Zijn de vergoedingen voldoende? Wat

Directeur Nedvang, Jan Storm, gaf inzage in de missie

is hoogwaardig en wat is laagwaardig hergebruik? Moet

van zijn organisatie: ‘Tegen de laagst mogelijke maat-

het statiegeldsysteem verder worden uitgebouwd?

schappelijke kosten, maximale inzameling en recycling

Moet er een hogere belasting komen op vervuilende

van verpakkingsmateriaal realiseren’. Of dat lukt? Van

verpakkingen? Wat doen we na 2012? Al met al vele

de fracties glas, papier/karton, kunststoﬀen, metaal

vragen waarvoor het bestuur van de NVRD met een ad-

en hout (inclusief pallets) nam het hergebruikpercen-

vies moet komen. Wij wachten af....

■

tage in 2009 nog weer verder toe. In vergelijking met

GRAM

maart 2011

OPTIMAAL ZICHT VOLGENS DE REGELS. Een veilig en effectief wagenpark wat voldoet aan de laatste normeringen en regelgeving is uw doel en Orlaco helpt u daarbij met onze zichtsystemen. U kunt bij ons terecht voor al uw vragen op het gebied van camera’s en displays die voldoen aan bijvoorbeeld de NEN ISO 1501 norm voor vuilnisauto’s. Daarnaast hebben wij voor u TNO-rapporten beschikbaar over optimale veiligheid en werkwijze rondom zijladers. Ook geven wij u handleidingen voor optimale ergonomische posities van monitoren in cabines, uw mensen werken hier tenslotte de hele dag mee. Ook worden de eisen rondom elektromagnetische straling voortdurend aangepast aan de snel veranderende omgeving met meer en meer elektronica, ook op dit gebied kunt u bij ons de laatste info verkrijgen. Ook de recent gewijzigde wetgeving rondom front camera’s kan interessant voor u zijn. Reden genoeg om eens een kijkje te nemen op onze website: www.orlaco.nl, bellen of mailen kan ook altijd: 0342 - 404 555, info@orlaco.nl

See more. Work more. ORLACO_ADV_V4.indd 1

10/22/09 9:58 AM

BEEK DIENSTEN C Reinigen C Inzamelen/inzamelen en aansluitend reinigen C Reinigen betonputten C Reparatie en onderhoud C Leveren en plaatsen ondergrondse containers C Containerbeheersysteem C Keuring ondergrondse containers C Veiligheidsvloeren C Distributie containers B E E K

C O N TA I N E R

G R O E P

Flevoweg 31 2318 BX Leiden T 085 273 50 00 F 085 273 50 01 info@beekgroep.com www.containeronderhoud.nl N E D E R L A N D

V O O R

E E N

Z O R G E L O O S

E N

O P T I M A A L

O N D E R H O U D

VA N

U W

C O N TA I N E R S

GEMENGDE BERICHTEN

AFVAL & MILIEU

Rotterdam kiest voor nascheiding

Chemisch onkruidbeheer is ouderwets

ker geworden. Ook leveren de rapporten

De gemeente Rotterdam heeft deﬁnitief

Ondanks forse bezuinigingen peinst de

op. De benchmark draagt het keurmerk

gekozen voor nascheiding van kunststof

gemeente Eindhoven er niet over om on-

van

verpakkingen. Dit heeft het gemeentebe-

kruid voortaan weer met chemicaliën te

Gemeenten (KING) en wordt uitgevoerd

stuur onlangs gemeld aan het Ministerie

bestrijden. De gemeente vindt dit name-

door Cyclus Management en Agentschap

van Infrastructuur en Milieu. Het ge-

lijk ouderwets en te schadelijk voor de

NL. In 2010 deden meer dan 70 gemeen-

meentebestuur baseert dit standpunt op

drinkwatervoorziening. Eindhoven is een

ten mee. Zij gaven de benchmark gemid-

de uitkomsten van uitvoerig onderzoek

van de 16 gemeenten die meedoet aan

deld een 7,8 als rapportcijfer.

naar zowel bronscheiding als naschei-

het project ‘Schoon Water voor Brabant’.

ding door de universiteiten van Amster-

Volgens de deelnemers is duurzaam on-

De deelnamekosten bedragen EUR 2.000,-

dam en Wageningen. Daaruit bleek dat

kruidbeheer sowieso niet duurder dan

(ex BTW) per gemeente/samenwerkings-

bij nascheiding per huishouden per jaar

chemische onkruidbeheer als je de be-

verband. Deelname aan alle workshops

ongeveer veertig kilogram plastic wordt

spaarde kosten meerekent die waterlei-

en bijeenkomsten, een afvalproﬁel, een

teruggewonnen tegen vijf tot tien kilo-

dingbedrijven anders moeten maken om

kringrapport en ondersteuning bij invul-

gram bij bronscheiding. Om aan de nati-

bestrijdingsmiddelen uit het water te

ling van de applicatie en tijdens de work-

onale milieudoelstelling te voldoen, moet

verwijderen. Uit onderzoek onder de be-

shops is in de prijs inbegrepen.

in Nederland per jaar en per huishouden

volking is gebleken dat de inwoners van

gemiddeld vijftien kilogram plastic wor-

Eindhoven

onkruidbestrij-

Aanmelden kan tot 15 april bij Folkert

den teruggewonnen.

ding steunen. Het Schoon Water project

Starreveld, telefoon 06 - 54755102,

stimuleert naast gemeenten en agrariërs

e-mail: folkert@cyclusmanagement.nl.

Vuist tegen illegale export e-waste

chemievrije

(nog) meer bruikbare sturingsinformatie het

Kennisinstituut

Nederlandse

ook bedrijven en inwoners om minder bestrijdingsmiddelen te gebruiken.

Gebrekkige controles afvaltransport

Gemeentelijke Benchmark Afvalscheiding

Agoria, de Belgische federatie van de

consumenten en de NVMP zelf de handen in elkaar slaan bij de bestrijding van de il-

Beleidsmedewerkers afval komen vier

brekkige controles op afvaltransporten

legale export van afgedankte elektrische

maal bijeen om hun afvalbeleid en uit-

aan. “Bij 10.000 controles op afvalhandel

en elektronische apparaten (e-waste)

voering te vergelijken en te leren van el-

in de afgelopen 5 jaar bleken maar liefst

naar derde wereldlanden. Alleen dan is

kaar. Na de startbijeenkomst volgen twee

2.000 transporten illegaal. Terwijl onze

het volgens de NVMP mogelijk deze ex-

rondes kennisuitwisseling (workshops,

bedrijven hard investeren in recyclage,

port eﬀectief aan te pakken. Ondeskun-

waarbij

experts

door innovatie bloeit de praktijk van ille-

dige verwerking van e-waste richt grote

ingevlogen worden) en een slotbijeen-

gale transporten van afgedankte tweede-

gezondheids- en milieuschade schade

komst met uitreiking van afvalproﬁelen

handstoestellen als nooit tevoren. De Eu-

aan in derde wereldlanden. Met alleen

en kringrapporten. De prestatiegebieden

ropese Commissie erkent dit probleem,

controles in de havens is de grote stroom

zijn kosten, milieu (mate van afvalschei-

maar doet er te weinig aan.” Agoria roept

containers – geschat op 11 miljoen per

ding), dienstverlening en regie. De bench-

de lidstaten op een internationaal certiﬁ-

jaar- met e-waste niet terug te dringen.

markapplicatie op internet is geheel ver-

catiesysteem voor recyclage uit te wer-

Op jaarbasis verdwijnt ongeveer 112.000

nieuwd. Met overzichtelijke schema’s is

ken om bedrijven die de regels respecte-

ton e-waste naar verre bestemmingen.

deze eenvoudiger en gebruiksvriendelij-

ren te belonen.

Producentenvereniging NVMP vindt het de hoogste tijd worden dat overheden,

desgewenst

externe

technologische industrie, klaagt de ge-

foto: Gerlo Beernink

GRAM

maart 2011

N IEUWTJ E S VAN DE ZAKE LIJ K E M A RK T

NIEUWS

Gecertificeerde biomassa van Vagroen

Nieuwe naam voor Afvalcombinatie: ACV

Vagroen mag als eerste bedrijf in

Afvalcombinatie de Vallei heeft haar naam

ACV zamelt afval in voor de gemeente

Nederland gecertiﬁceerde biomas-

gewijzigd in ACV. De naamswijziging gaat

Ede, Renkum, Veenendaal en Wageningen

sa leveren. Vorige maand ontving

gepaard met een nieuw logo en een nieu-

en is bovendien actief op het gebied van

Vagroen het zogeheten NTA8080

we uitstraling. Het is een logische stap

straat- en rioolreiniging, gladheidbestrij-

certiﬁcaat uit handen van de Gro-

die past bij de toenemende verschuiving

ding, ongediertebestrijding en container-

ningse wethouder Ton Schroor.

van afval naar recycling en de ambitie van

verhuur. Het nieuwe logo is geïnspireerd

ACV om regionaal gezien te worden als

op het symbool voor recycling en geeft

Met dit oﬃciële keurmerk voor bio-

de partner voor afval, reiniging en (ge-

tegelijkertijd de regionale focus weer.

massa, dat sinds januari 2011 be-

deeld) beheer van de openbare ruimte.

staat, kunnen bedrijven de kwaliteit en duurzaamheid aantonen van de biomassa die zij produceren, verhandelen, verwerken of inzetten. Kwaliteit en duurzaamheid worden bepaald door onder meer de herkomst, wijze van teelt en verwerking. Het certificaat is ontwikkeld onder leiding van het Nederlands Normalisatie-instituut en wordt uitgegeven door certificeerbedrijf Quality Services Certification. Vagroen

houdt

zich

bezig

met

duurzame verwerking en inzet van groenafval, biomassa en organische reststromen. Het bedrijf levert houtchips, biomassapellets en schoon resthout aan biomassacentrales en units in Nederland, België, Duitsland en Denemarken. De huisstijl is inmiddels in gebruik genomen en wordt ook toegepast op het wagenpark.

Sorteerinstallatie kunststof verpakkingsafval in Rotterdam

“De sorteerinstallatie is speciﬁek geschikt gemaakt voor de sortering van Nederlands plastic verpakkingsafval. De installatie is zo ontworpen dat ﬂexibel

Nedvang en afvalverwerker SITA starten

SITA in het Rotterdamse havengebied.

kan worden ingespeeld op nieuwe ont-

deze maand met de bouw van een ultra-

Naar verwachting wordt de installatie

wikkelingen op het gebied van de sa-

moderne sorteerinstallatie voor kunst-

in april 2011 in bedrijf genomen. Jan

menstelling van het te sorteren mengsel

stofverpakkingsafval in Rotterdam. Het

Storm, directeur van Nedvang: “Al het

van verpakkingen”, vertelt Adriaan Vis-

is de eerste installatie in Nederland die

plastic afval wordt nu nog in Duitsland

ser, CEO van SITA. “De sorteerinstallatie

in staat is verschillende soorten plastic

gesorteerd. Vorig jaar hebben we een

is voorzien van de meest geavanceerde

in grote volumes te sorteren voor de ver-

tender uitgeschreven om een fors deel

technieken en maakt onder meer met in-

werking tot nieuwe plastic grondstoﬀen.

van de sortering ook in Nederland te

fraroodtechnologie onderscheid tussen

laten plaatsvinden. SITA gaat nu de sor-

plasticsoorten. Dat resulteert in zuivere

De nieuwe sorteerinstallatie heeft een

teerinstallatie realiseren in Nederland en

monostromen van PET, polyetheen en po-

capaciteit van 25 tot 30 kiloton per jaar

dat is goed nieuws voor een duurzaam

lypropyleen.”

en wordt gebouwd op het terrein van

Nederland.”

GRAM

maart 2011

N IEUWT JES VAN DE ZAKE LIJ KE M A RK T

NIEUWS

Systeemleverancier OTTO biedt optimale configuraties OTTO Afvalsystemen Nederland brengt

niveau. Daarmee valt logistieke winst en

Uit praktijkonderzoek blijkt tot 15% tijd-

binnenkort een modulair intelligent pro-

CO2-reductie te halen.”

winst, tot 17% kilometer besparing en

pend van een informatiesysteem, nieuwe

Het aangeboden informatiesysteem be-

ook het serviceniveau en straatbeeld.

semi-ondergrondse en ondergrondse af-

staat uit drie modules en 1 interface:

valinzamelsystemen tot een ondergrond-

ducten pakket op de markt: Uiteenlo-

15-20% CO2-reductie. Hierdoor verbetert

vulgraadmeetsysteem (aan de bui-

Nieuwe ondergrondse inzamelsystemen

tenkant van de container of aan de

Voor gebieden waar groepen mensen op

binnenkant van het zuiltje) voor alle

ongeregelde tijden samenkomen en hun

“Als afvalinzamelsysteemleverancier bie-

soorten bovengrondse en (semi) on-

afval kwijt willen is de SEMIO ontwik-

den wij oplossingen. Al zo’n 75 jaar. Samen

dergrondse containers;

keld. Dit eﬃciënte semi-ondergrondse

vulgraadmeetsysteem (integreerbaar

inzamelsysteem

in elk hydraulisch circuit) voor pers-

voor alle soorten afvalfracties als papier/

containers en stationaire persen;

karton, glas, metaal gft-afval en huishou-

visueel controlesysteem voor contai-

delijk afval. Er zijn twee uitvoeringen:

Maurice Link, director business develop-

nerclusters. Een camera maakt in een

soft of harde container. De harde SEMIO

ment. “In de loop van de tijd verschoven

bepaalde frequentie foto’s (passanten

container, met een houten of betonnen

we van verkoper naar consultant. De

worden uitgeﬁlterd) van de situatie.

(diverse designs mogelijk) buitenbak, is

overbekende OTTO 2 en 4 wiel kunststof

De foto’s worden via gsm naar een

sinds begin dit jaar op de markt, de soft

containers blijven core business, maar

centrale server verstuurd, verande-

uitvoering volgt binnen enkele maanden.

we bieden nu ook een breder pakket aan.

ringen –bijvoorbeeld bijplaatsing van

De soft uitvoering kent drie volumes, va-

De E.S.E. group, waar OTTO deel van uit-

vuilniszakken- zijn direct waarneem-

riërend van 1,3m3 tot 5m3.

maakt, is Europese marktleider voor wat

baar vanachter de desktop. Hierdoor

betreft afvalinzamelsystemen. Op basis

zijn doelgerichte service-interventies

“De ontwikkelingen in de ondergrondse

van marktkennis in de groep worden in-

mogelijk. De camera heeft ook een

inzamelsystemen zijn nog spectaculair-

novatieve en vooruitstrevende producten

preventieve functie. Op basis van de

der”, vertelt Paul Verhesen verder, “daar

voor diverse markten ontwikkeld. Duur-

gegevens kan een cluster beter geob-

hebben we een groot probleem met be-

zaamheid is bijvoorbeeld heel belangrijk

serveerd worden.

trekking tot installatie en transport kun-

se perscontainer.

met de klant bekijken we de behoefte en

de problemen. Met inzet van onze modules kunnen we een optimale conﬁguratie voor de afvalinzameling bieden”, vertelt

kan

worden

ingezet

nen oplossen. Hierdoor wordt de plaat-

op dit moment, alsook eﬃciency, inzicht en controle op en in de afvalinzameling.

Al deze modules, gebaseerd op web

sing en installatie van deze systemen

Vandaar dat we nu deze nieuwe product-

based software, zijn bruikbaar bij alle

veel makkelijker en eﬃciënter.” Een uniek

reeks introduceren.”

merken containers, ook op bestaande

gepatenteerd concept ligt aan de basis

containerparken.

van deze productontwikkeling. “Door te luisteren naar de marktpartijen en met

OTTO informatiemodules “Op eﬃciency gebied in het legen van

De modules verschaﬀen de benodigde

onze kennis van productontwikkeling,

containers valt nog een ﬂinke slag te

informatie om de logistiek rondom de

hebben we een simpel maar eﬀectief sy-

slaan,” is de mening van Paul Verhesen,

lediging van containers te optimaliseren.

steem kunnen ontwikkelen. Dit systeem

business development manager. “Ons

De modules kunnen elk afzonderlijk of

zal vanaf mei verkrijgbaar zijn en de eer-

informatiesysteem

als een totaal systeem worden gebruikt.

ste modellen kan men tijdens de RDD in

technische hulpmiddelen. Het maakt een

Onderzoek geeft aan dat het eﬀect van

mei al op onze stand bewonderen.”

duurzame inzameling mogelijk, dyna-

dynamische planning en routing de in-

misch plannen en biedt een hoger service

zamellogistiek verbetert met ca. 15%.

biedt

hiervoor

GRAM

maart 2011

Tekst: Geke Wassink

Colofon Uitgever NVRD, Kroonpark 2, 6831 GV Arnhem Telefoon (026) 377 13 33, fax (026) 445 01 55 E-mail post@nvrd.nl I-net www.nvrd.nl

Agenda 24 maart 2011 Praktijkgerichte cursusdag voor Rioleringsbeheerders, Jaarbeurs Utrecht. Inl. Rioned tel. 0318-631111

Redactiecommissie Henk Klösters (hoofdredacteur), gemeente Oosterhout Drs. Bas Peeters, NVRD Marc Maassen, GAD Herman Beerding, BMS Rob Schram, RMN Drs. Andrea van de Graaf, De Meerlanden Ing. Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn Willy Brinkbäumer, Twente Milieu

Eindredactie Drs. Karin Hegeman en Karin Giesen Postbus 1218, 6801 BE Arnhem tel. (026) 377 13 33 fax (026) 445 01 55 e-mail: hegeman@nvrd.nl

Aan dit nummer werkten mee: Laurent Chevalier, Hetty Dekkers, Bas Peeters, Herman Beerding, Henny de Wit, Willy Brinkbäumer, Frits Steenhuisen, Maarten Goorhuis, Geke Wassink

Bladmanagement

25 maart 2011 Bestuurlijke seminar ‘markt & overheid’ in Utrecht, aanmelden bij de NVRD, tel. 026-3771333 26 maart 2011 Landelijke Compostdag 6 april 2011 NVRD Themadag ‘Sociale media en informatietechnieken’, Reehorst, Ede Inl. www.nvrd.nl 14 en 15 April 2011 ISWA, STC-meeting, Athene, Griekenland Inl. www.iswa.org 18 en 19 mei 2011 Cleandrive ReinigingsDemodagen, RDW Testcentrum Lelystad

Sander Retra, Retra PubliciteitsService bv

Advertentie-exploitatie Retra PubliciteitsService bv Postbus 333, 2040 AH Zandvoort tel. (023) 571 84 80, fax (023) 571 60 02 e-mail: vera@retra.nl

25, 26 en 27 mei 2011 NVRD Jaarcongres ‘over grenzen’ , Terneuzen

Opmaak Betuwe Promedia bv, Buren

Druk Spijker Drukkerij bv, Buren

Oﬃcieel vakblad van de NVRD

Roda Containers BV levert alle soorten aan maten containers. Van een enkele container tot een geheel ingerichte milieustraat kun u bij ons terecht.

Abonnementenadministratie Postbus 333, 2040 AH Zandvoort tel. (023) 571 84 80, fax (023) 571 60 02 Jaarabonnement ad € 92,50 incl. BTW. België € 120,– (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: € 9,50.

Beëindiging abonnement Het opzeggen van een abonnement dient schriftelijk te geschieden uiterlijk op 15 november bij Retra PubliciteitsService. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd. ISSN 1569-0458 © NVRD GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC-keurmerk en verschijnt 11x per jaar. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

Roda Containers probeert altijd innovatief te zijn en mee te denken met de klant, zo hebben wij onlangs een milieustraat voorzien van dekselcontainers met zonnepanelen, milieubewust en gebruiksvriendelijk.

Roda Containers BV Goldkampstraat 37 7722RN Dalfsen Info@roda.nl

Tel: 0529-431794 Fax:0529-434621 www.roda.nl

Duurzame gladheidbestrijding De strooiacties voor gladheidbestrijding worden steeds duurzamer. Denk daarbij aan efﬁciëntere strooimethodes en het gebruik van steeds duurzamere producten. AkzoNobel is continu bezig om de duurzaamheid van haar producten te verbeteren.

Op weg naar duurzame gladheidbestrijding, want elke korrel telt … Waar kunt u dan aan denken? • AkzoNobel wegenzout hecht beter op de weg. Door deze strooi-efﬁciëntie bespaart u aanzienlijk op uw zoutverbruik. • mTA-wegenzout van AkzoNobel combineert de gunstige eigenschappen van vacuümzout met de voordelen van een milieuvriendelijk, cyanidevrij anti-klontermiddel. • Kant-en-klare pekel van AkzoNobel wordt zeer energiezuinig geproduceerd en bevat geen zware metalen of onoplosbare bestanddelen. • AkzoNobel is een betrouwbare partner in producten voor gladheidbestrijding. AkzoNobel staat in de top 3 van de Dow Jones Sustainability Index. Voor vragen: wegenzout@akzonobel.com Voor informatie: www.wegenzout.nl

Truckverhuur

Veelzijdig in service en inzetbaarheid... Verhuur, in- en verkoop van: • kraakperswagens voorzien van alle typen beladingen • inzamelvoertuigen met zijbelading • inzamelvoertuigen voor ondergrondse containers • alle typen containerwagens (portaal/haak/ketting/kabel), evt. met laadkraan • containeraanhangwagens (zowel 2-assig als 3-assig) • kolkenzuigers en combi’s • veegmachines met kleine en grote vuiltankinhoud • kraankippers en open/gesloten bakwagens met laadkraan c.q. laadklep • ruime sortering reinigingsonderdelen uit voorraad

Kijk voor onze actuele handelsvoorraad op www.cleanmat.eu

Clean Mat Truckverhuur BV Bezoekadres: Wageningsestraat 17 6673 DB Andelst Post: Postbus 68 6670 AB Zetten T +31 (0)488 712 600 F +31 (0)488 712 601 E info@cleanmat.eu I www.cleanmat.eu

W W W. C L E A N M AT. E U

I N F O @ C L E A N M AT. E U