Gram mei 2017 def

GRAM 4

VAKBLAD VAN DE

JAARGANG 108 | NUMMER 4

Gemeente Maastricht gastheer NVRD jaarcongres

Mei 2017

inhoudsopgave

Vakblad van de NVRD

4

DE NVRD WERKT AAN

14

EEN RESTYLING VAN ALLE COMMUNICATIEMIDDELEN. DAAROM VERSCHIJNT DE VOL-

Special NVRD Jaarcongres Met het congresprogramma, een voorwoord van Jim Janssen, wethouder Maastricht en een introductie van de sprekers.

Blik: bron of nascheiden?

Wat is beter: blik aan de bron scheiden in de pmd-fractie of blik in het restafval laten en de metalen na verbranding terugwinnen uit de bodemassen?

Deze vraag wordt in steeds meer gemeenten gesteld en was aanleiding voor de NVRD om in het kader van het Uitvoeringsprogramma VANG-HHA nader te laten verkennen.

GENDE UITGAVE VAN GRAM

IN

EEN

NIEUWE LAY-OUT. 20

22

32

75% Afvalscheiding, 100 kg restafval of toch beter een recycledoelstelling?

In 2020 dient tenminste 75% van het huishoudelijk afval gescheiden te worden, resulterend in maximaal 100 kilogram restafval per inwoner per jaar dat verbrand of gestort mag worden. Maar wat wordt hier eigenlijk mee bedoeld?

Vooral het begrip afvalscheidingspercentage levert veel onduidelijkheid op.

Interview met circulair visionair Thomas Rau ‘Nieuw’ en ‘eigendom’ zijn een heilloze weg. Producten en materialen worden een dienst. Vastgoed wordt ‘losgoed’ en grondstoffen krijgen universele rechten.

E-tailer Futurumshop zet in op groene pakketbezorging Futurumshop is de grootste online shop voor wielrenners en mountainbikers in ons land. Oprichter Harmen van der Meulen richt zich niet alleen op een tevreden klant, maar ook op een duurzame pakketbezorging met zo min mogelijk verpakkingsmateriaal.

13 Bezem 16 Inzameling en recycling glas kan nog beter 18 Inzamelen van mobieltjes in Afrika is een goudmijn 26 Update VANG 28 Vergisting verwerkt klein deel huishoudelijk gft-afval 34 Effectieve containerstickers Foto voorplaat:

36 Pilot hoogbouw in Zaanstad

Gemeente Maastricht,

38 Rubriek: De leden centraal

lees verder op pag. 4

39 NVRD Nieuws 39 Column Olaf Prinsen 40 Branchenieuws 42 Agenda en colofon 43 CloseUp

Scherp blijven op klant en milieu op pag. 32

GRAM | mei 2017

3

Grenzeloos samenwerken Grenzeloos samenwerken is dit jaar het thema van het jaarcongres van de NVRD. En waar kun je dan beter zijn dan in Maastricht? De stad die tientallen grenspalen kent bij de grens met België. Een grens die eigenlijk geen grens meer is.

We tanken in België, doen er onze boodschappen, wonen er. Grenzeloos samenwerken is in deze stad normaal. Als stadsbestuur werken we goed samen met onze buurgemeenten. Zowel in België, als in het Heuvelland. We kennen bijvoorbeeld een gezamenlijke sociale dienst, we helpen andere gemeenten met handhaving en ook op het gebied van afval worden steeds vaker grenzen geslecht. Omdat we allemaal zien dat we er met navelstaren niet komen. Alleen samen ben je sterker.

Op afvalgebied werken we met onze buurgemeenten Meerssen en Valkenburg samen op het gebied van inzameling. Dat gaat prima. We leren van elkaar, luisteren naar elkaar en hebben begrip voor elkaar. Want grenzeloos samenwerken betekent dat je het ook echt samen doet. Maastricht bepaalt niet, ook al is de stad de grootste in de regio. We werken samen om voordelen te bereiken voor onze inwoners. We bekijken hoe we elkaar sterker kunnen maken, en hoe we het voor de inwoner zo eenvoudig en goedkoop mogelijk kunnen houden. Uiteraard hebben we niet alleen lokaal

poulos, president van de International Solid Waste

en regionaal onze plannen en doelen. Ook moeten we

Association, Nelleke Barning van DSM, ereschepen

inspelen op de Europese ambities wat betreft circu-

Philip Heylen van Antwerpen en Bob Hutten van gast-

laire economie en afvalbeleid. Daarbij zijn er, ondanks

vrijheidsdienstverlener Hutten. Hopelijk motiveren zij

de goede cijfers van Maastricht en Nederland op het

u om verdere stappen te zetten in het grenzeloos sa-

gebied van afvalrecycling, nog stevige uitdagingen,

menwerken. Want wat samenwerken betreft kan de

bijvoorbeeld op het gebied van grensoverschrijdend

ambitie niet hoog genoeg zijn.

afvalvervoer.

Naast het inhoudelijke deel gaat u ook genieten van Grenzeloos samenwerken is daarom een meer dan

een aantal mooie dingen die Maastricht op het gebied

goed gekozen thema voor dit congres. Niet alleen op

van horeca te bieden heeft. Ook dat hoort bij een con-

het gebied van afval. In het programma kunt u zien

gres als dit, en zeker bij een stad als Maastricht. Ik

dat Louis Prompers spreker is voor de Algemene Le-

wens u een prachtig inhoudelijk programma en een

denvergadering.

aangenaam verblijf in onze stad toe. Geniet ervan. En

Hij is directeur van projectbureau

A2 Maastricht, dat de ondertunneling van de A2 re-

doe ook dat vooral grenzeloos.

gisseerde. Een ongeëvenaarde klus waar we in Maastricht ontzettend trots op zijn. En schoolvoorbeeld

Jim M. Janssen

van grenzeloos samenwerken bovendien. Topspre-

Wethouder Sociale Zaken, Ouderenbeleid,

kers op het congres zijn onder meer Antonis Mavro-

Stadsbeheer, Sport & Recreatie

>

GRAM | mei 2017

5

DAGVOORZITTER

Simone van Trier Simone van Trier is een veelzijdig en ervaren gespreksleider en presentator. Van zakelijke bijeenkomsten, congressen, TVprogramma’s tot bijzondere concerten.

Het presenteren begon al tijdens haar studie maar kreeg in 1997 een professionele wending toen zij voor de regionale omroep nieuwspresentator werd. Simone’s ambitie is om mensen open en eerlijk met elkaar te laten communiceren met respect voor elkaars mening en achtergrond blijft onverminderd groot. Zij is ervan overtuigd dat goede communicatie de sleutel is tot elk succes.

foto:

6

Guy

van

Grinsven

GRAM | mei 2017

ANTONIS MAVROPOULOS

Dumpsites bedreigen wereldgezondheid Vervuilde stortplaatsen (dumpsites) overal ter wereld bedreigen de gezondheid van zo’n 65 miljoen mensen. “We spreken van een globale noodsituatie”, schrijft Antonis Mavropoulos op zijn weblog. In maart riep ISWA op tot het tekenen van een petitie: sluit de vijftig grootste dumpsites van de wereld.

De Griekse ingenieur Mavropoulos is president van ISWA, the International Solid Waste Association. Tevens is hij CEO van D-Waste, een andere wereldwijde organisatie die afvaloplossingen toepasbaar en betaalbaar wil maken. Hij is al meer dan 20 jaar betrokken in afvalbeheerprojecten in meer dan 20 landen en heeft meer dan 150 projecten afgerond. Hij is ervan overtuigd dat een afvalvrije toekomst realistisch is door de combinatie van technische en sociale innovatie.

Mavropoulos is een bevlogen spreker die de wereld vooral bewust wil maken van het stortplaatsgevaar. “In India, Afrika, China stonden de laatste jaren diverse grote dumpsites in brand”, aldus Mavropoulus. “Dat zorgde steeds voor ecologische rampen. De giftige rook is soms zo dik dat de zon erdoor verduisterd wordt. Lucht en water worden voor jaren vervuild. De omwonenden lijden aan dodelijke diaree, longproblemen en andere chronische ziektes. Die dumpsites moeten dicht, ze zijn een ernstig gevaar voor de wereldgezondheid.”

Via de ISWA-petitie kunnen afvalbedrijven, organisaties en burgers hun steun betuigen tegen de dumpsites. Maar Mavropoulos wil natuurlijk meer. “Vooral de wereldwijde afvalindustrie moet samenwerken, kennis delen en financiële middelen vinden om de betreffende landen te helpen. Dat is de sleutel tot succes. Als ISWA en D-Waste maken we ons voortdurend sterk om dat te bereiken.”

SAMUEL LEVIE

Alleen méér voedsel is niet de oplossing boeren, vakbonden, overheid, hebben we ervoor gezorgd dat we voldoende te eten hebben in met name Europa en NoordAmerika. Maar de voedselverspilling is wereldwijd tussen de dertig en veertig procent. In Afrika sterven mensen van de honger, terwijl wij een brood weggooien of een pak melk weggieten.”

Levie groeide op met de moestuin van zijn opa. Op zijn twaalfde stond hij al in de keuken en op zijn 18e begon hij zijn eerste cateringbedrijf. Met zijn organisaties als Youth Food Movement (gericht op jongeren) en Food Cabinet (campagneen projectbureau) probeert hij mensen bewust te maken van “Zonder jongeren heb je het niet over de toekomst”,

voedselvraagstukken. Alleen maar méér voedsel produceren is

zegt Samuel Levie. De jonge ondernemer (34) timmert

volgens Levie niet de oplossing. “Het werkelijke probleem zit

daarom hard aan de weg om ook jonge mensen te

hem in de verdeling, de verspilling. En in de wijze waarop we

betrekken bij het wereldvoedselsysteem. “De laatste

voedsel produceren. Zoals het nu gaat, putten we de aarde uit.”

decennia lag de prioriteit vooral op méér en efficiënter

Over 25 jaar zal de wereldbevolking gegroeid zijn van 7 miljard

voedsel produceren.

naar 9 miljard mensen. Levie: “Als we beter zouden verdelen en minder weggooien, dan is dat probleem minder groot dan ons

Door goed samen te werken, onder meer door wetenschap,

nu voorgesteld wordt.”

> GRAM | mei 2017

7

PHILIP HEYLEN

Afval en klimaat kún je niet los zien van elkaar Klimaat en afval zijn nauw met elkaar verweven, betoogt Philip Heylen (48). “Als heel de wereld zo’n goed afvalbeleid zou hebben als wij in Vlaanderen en Nederland, dan hadden we als vanzelf een schonere planeet”, aldus Heylen. “Zo’n 7 tot 10 procent van de klimaatdoelstellingen hadden we dan al gehaald.”

Heylen was tot vorig jaar schepen (wethouder) van Antwerpen. Hij is sinds meer dan vijftien jaar ook bestuursvoorzitter van ISVAG, de Antwerpse intercommunale die het huishoudelijk restafval van 1 miljoen inwoners omzet in energie. Als zodanig is hij nauw betrokken bij ISWA. “We organiseren overal ter wereld congressen en projecten om andere landen te overtuigen van de noodzaak om verantwoord met afval om te gaan. De technologie is er, we moeten alleen bereid zijn elkaar te helpen. Dat kan al door onze know-how zo actief mogelijk te exporteren. Daar kunnen we niet alleen financieel, maar vooral ook maatschappelijk aan verdienen.

Grenzeloos samenwerken levert schonere lucht, water en een fijnere planeet op, ook voor ons.”

Foto: Kioni Papadopoulos

Op de klimaatconferentie in Parijs, vorig jaar, werd voor het eerst een link gelegd tussen klimaat en afval. Dat is volgens Heylen een belangrijke stap in de goede richting. “Je kúnt het klimaat niet los zien van de afvalproblematiek. Telkens als je een oplossing vindt voor vervuilende activiteiten ergens op de wereld, is dat een belangrijke bijdrage voor een beter klimaat.”

BOB HUTTEN

Cateraar met een bijzondere ambitie “We zijn hier op aarde om iets goeds te doen en dan we vertrekken we weer.” Dat is in het kort de levensfilosofie van cateraar Bob Hutten (51). “Iedereen is geboren met een talent, dat je mag ontdekken, ontplooien en inzetten voor je omgeving.” Hutten zelf is daarom cateraar met een ambitie. “We werken met eigen boeren, vitaal voedsel, mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Bij alles wat we doen vragen we ons af of het onze gasten iets geeft. Draagt het bij aan cultuur, natuur, mensen? Wij willen uitsluitend maatschappelijk relevant ondernemen.”

In Veghel richtte Hutten de Verspillingsfabriek op. Hier worden resten en bijstromen van tuinders en boeren gebruikt om smakelijke sauzen en soepen te maken. Daarnaast verzorgt

Internationaal samenwerken is volgens Hutten vooral nodig

zijn bedrijf vooral catering aan bedrijven en instellingen. Meer

om tot innovaties te komen. “Bij alle innovaties moet je cross-

dan eens kunnen de werknemers, scholieren of patiënten hun

over denken. Zoals voedsel en gezondheid, voedsel en ict,

bezoek aan de kantine combineren met mindfulness of andere

voedsel en bewerkte producten. Alleen als je buiten je eigen

ontspannende bezigheden.

grenzen kijkt en goed samenwerkt, kun je verschil maken.”

8

GRAM | mei 2017

NELLEKE BARNING

Duurzaamheid per regio anders “Toen we nog in de kolenmijnen zaten, namen we al verantwoordelijkheid”, zegt topvrouw Nelleke Barning (47) van DSM. “We waren destijds het eerste bedrijf met een ondernemingsraad.” Nu is duurzaamheid de belangrijkste zakelijke drijfveer van DSM. “We moeten de wereld niet alleen voor onszelf beter maken, maar vooral voor onze kinderen en kleinkinderen. Als je de problemen een stukje kleiner kunt maken, als wereldwijd opererend bedrijf, dan moet je dat niet laten.”

Barning is directeur communicatie van DSM. “We zijn nu een wereldwijd opererende onderneming op het gebied van gezondheid, voeding en materialen. Meer dan de helft van onze 22.000 medewerkers is gestationeerd buiten Europa.” Grenzeloos samenwerken is dus vanzelfsprekend voor DSM. ”Het is opvallend hoe duurzaamheid in elke regio anders beleefd wordt”, aldus Barning. ”In Brazilië bijvoorbeeld is het tegengaan van ontbossing een belangrijk issue. In China staat de aanpak van de luchtvervuiling bovenaan het lijstje, terwijl in Noord-Amerika en Europa veel aandacht is voor de veeteelt als mede-veroorzaker van klimaatproblemen.”

Tegenwoordig werkt Barning in Zwitserland, maar Maastricht is haar niet vreemd.

Ze was hier tien jaar gemeenteraadslid, met onder meer duurzaamheid als specialiteit. “In de weekenden woon ik zelfs nog in Maastricht, dus het NVRD-congres is voor mij een soort thuishaven.”

> foto:

Guy

van

Grinsven

GRAM | mei 2017

9

De pitch Drie (voormalige) studenten van de Universiteit Maastricht zijn uitgedaagd om vanuit hun eigen expertise na te denken over oplossingen voor het probleem van illegale bijplaatsingen bij ondergrondse containers. Tijdens het jaarcongres pitchen de studenten en stemt het publiek over de winnaar. Hieronder lichten zij een tipje van de sluier op.

Iva Horejsi studeerde ‘Sustainability

en anderen te inspireren om het-

Science and Policy’ en werkt sinds

zelfde te doen. Door mijn werk met

2014 als coördinator duurzaamheid

mensen met verschillende achter-

bij United World College Maastricht.

gronden, begrijp ik dat alle informa-

“Elke dag ben ik weer verbaasd over

tie over afval snel bereikbaar en be-

de hoeveelheid geproduceerd afval,

grijpelijk moet zijn. Dat is waarom

door de onzorgvuldigheid van de

ik geloof dat het verstrekken van

meeste mensen, starheid van het

informatie aan de burgers via een

systeem en het gebrek aan direct

App op hun mobiele telefoon de

beschikbare duurzame alternatie-

aangewezen manier is om verder

ven. Persoonlijk probeer ik zo min

te gaan. Met WastApp kun je een

mogelijk te consumeren, aandacht

prima oplossing bieden tegen het

te besteden aan overbodige verpak-

illegaal bijplaatsen van afval.”

kingen, alle materialen te recyclen

In het studiejaar 2015/2016 volgde

hub’ in iedere grote stad voor me.

Liard Kranen de MSc ‘Sustainability

Om waarde te creëren voor juist die

Science and Policy’. Zijn afstudeer-

stad. In mijn persoonlijke leven pro-

onderzoek richtte zich op de inter-

beer ik zoveel mogelijk mijn afval

disciplinaire samenwerking binnen

te scheiden en met veel interesse

stedelijke organisaties voor meer

volg ik de verschillen in aanpak van

duurzame mobiliteit. “Aangezien de

de gemeente Maastricht en recen-

afvalbranche een cruciaal element

telijk Amsterdam en Freiburg. Er is

is om de cirkel te sluiten in een tijd

duidelijk geen pasklaar antwoord

van meer circulaire economie zie ik

per stad maar enkel op buurtniveau

het eerder als een grondstoffen- in

mogelijk. Mijn bijdrage op het con-

plaats van afvalbranche. De ontwik-

gres laat een integrale oplossing

kelingen om tot een meer lokaal

zien die iedere buurtgenoot weer

hergebruik van grondstoffen te ko-

anders aanspreekt en met een be-

men op buurt- of stadniveau volg

perkt tot realistisch budget snel kan

ik op de voet. Ik zie een ‘circulaire

worden ingezet.

Martina Kuhner is bezig met een

van recyclegedrag van de mensen

doctoraalstudie ‘Global Governance

in verschillende landen waar ze

of Sustainablity Goals’. Op de vraag

heeft gewoond: onder meer Spanje,

hoe ze in haar dagelijks leven om-

Frankrijk, België, Mexico, Oekraïne,

gaat met afval zegt zij: “Ik streef

Verenigd Koninkrijk, Verenigde Sta-

er zoveel mogelijk naar om waar

ten, Nederland en Duitsland.

mogelijk verspilling tegen te gaan.

heb ook geprobeerd om mezelf te

Ook probeer ik materialen zoveel

verplaatsen in mensen die niet re-

mogelijk te recyclen en opnieuw te

cyclen en hun afval gewoon dum-

gebruiken - mijn visie is om naast

pen om te achterhalen wat hun be-

afval vermijden, bij te dragen aan

weegredenen en behoeften zijn. Die

de circulaire economie.” Inspiratie

neem ik mee in mijn oplossing voor

voor haar pitch tijdens het congres

het geschetste probleem van de bij-

haalde Martina uit haar observaties

plaatsingen.”

10

GRAM | mei 2017

“Ik

De burger bepaalt. en betaalt.

Elke storting vooraf betaald. “Diftar 2.0� geeft de burger de mogelijkheid om zelf te bepalen waar en hoeveel men wil storten, rekening houdend met de Wet Bescherming Persoonsgegevens.

BWaste levert de techniek waarmee de burger via internetbankieren of oplaadvoorzieningen zijn eigen saldo kan beheren. Men heeft hiermee zijn eigen stortgedrag zelf in de hand.

De mogelijkheid om zelf saldo te beheren creĂŤert meer afvalbewustzijn bij de burger.

Vermindering administratieve kosten.

Omdat de burger de stortingen vooraf betaalt, is het niet meer nodig om heffingen te versturen.

Betalingsherinneringen en aanmaningen behoren tot het verleden. Een aanzienlijke besparing op de administratieve kosten.

De burger betaalt per inworp waarbij de kosten vooraf duidelijk zijn. Het saldo kan men o.a. controleren via de website van de gemeente, op de paslezer van de zuil of via een burgerservice app.

BWaste. Smart Cities. Better Living.

BWaste International BV - info@bwaste.nl - 0570 600 281 - www.bwaste.nl

Het NVRD Jaarcongres 2017 wordt mede mogelijk gemaakt door:

Teksten: Hetty Dekkers en Karin Hegeman Foto's: Gemeente Maastricht en anderen

BEZEM Samenruimte Ik ben al jaren actief in de openbare ruimte. Werktechnisch - dat wist u al - maar ook recreatief. Alhoewel ik vanuit mijn werk veel buiten ben ga ik er ook graag op uit met mevrouw Bezem en vaak ook met de kleine bezempjes. Af en toe kom ik dan in private ruimtes, een pretpark of een ander besloten plekje zoals een dierentuin. Daar mag ik mij overgeven aan de eigenaar van het terrein en mij via routes en andere trucs over zijn of haar terrein laten leiden. Als ik in de stad loop gebeurt dat ook wel maar daar is het toch lastiger. Veel bordjes, ge- en verboden en andere aanwijzingen die niet altijd helder zijn. Ach, dan maar op ontdekkingstocht en kijken waar een stad je heen voert. In een bos lukt dat nog veel beter, al is verdwalen ook daar welhaast onmogelijk. Veel paden en paddenstoelen (met richtingen en kilometeraanduidingen) en geasfalteerde fietspaden om de elektrische fietsen nog langer op de hoogste snelheid te kunnen houden. Gelukkig hebben we veel bos want, zo sprak Urbanus al eens “leg een weg door een bos, en je hebt ineens twee bossen”.

Maar is een bos openbaar? Is een marktplein openbaar?

Is er iets wat ook echt openbaar is? Is er niet veel meer sprake van gezamenlijke ruimtes? Openbaar zorgt er helaas vaak voor dat het van niemand is en iedereen er maar naar eigen goeddunken iets mee doet. Afval weggooien, dingen vernielen. De gemeente lost het dan wel weer op. Gelukkig zie ik veel initiatieven die zich hieraan storen. Die de regie terugpakken. Straten, buurten, samenwerkende inwoners. Wil je iets, dan moet je iets.

Zelf doen is leuker en ook duurzamer. Get out en move.

Raap eens een blikje op, schoffel eens rond de boom in het trottoir, trek eens wat onkruid uit de tegels bij de buren (wel opletten dat het echt onkruid is). Het is een gezamenlijke openbare ruimte. Niet van niemand, maar van ons allemaal.

GRAM | mei 2017

13

Blik: bron of nascheiden?

Wat is beter: blik aan de bron scheiden in de pmd-fractie of blik in het restafval laten en de metalen na verbranding terugwinnen uit de bodemassen? Deze vraag wordt in steeds meer gemeenten gesteld en was aanleiding voor de NVRD om in het kader van het Uitvoeringsprogramma VANG-HHA nader te laten verkennen. CE Delft is gevaagd een afwegingskader op te stellen dat gemeenten helpt bij het maken van een eigen keuze tussen bron- of nascheiding van blik.

Bij het opstellen van het afwegingskader is aangeslo-

geval is. Op dat moment bestaat er voor blik milieu-

ten bij de praktijk waarin gemeenten bij het vormge-

kundig geen verschil tussen bron- of nascheiding.

ven van hun afvalbeleid vaak een afweging maken

Blik inzamelen via pmd is iets duurder dan blik te-

tussen milieu, kosten en service. Het afwegingskader

rugwinnen uit de bodemassen. De meerkosten van de

geeft geen advies maar wel de informatie op basis

pmd-route zijn ongeveer €1,50 per inwoner per jaar.

waarvan een gemeente zelf een keuze kan maken. In

De meerkosten zijn echter sterk afhankelijk van de

Nederland wordt in huishoudens per jaar ongeveer

ruimte in het pd-systeem (is er wel of niet uitbreiding

126 kiloton blik gebruikt. Dit is per inwoner circa 7

nodig) en de inzamelrespons. De meerkosten worden

kg blikafval per jaar. Voor de VANG-doelen maakt het

vooral veroorzaakt door de duurdere inzameling en

niet uit en telt zowel blik ingezameld via pmd-route

sortering. Aandachtspunt is de mate van vervuiling

(bronscheiding) als nascheiding1 bij aan het doel van

van blik ingezameld via de pmd-fractie.

100 kg restafval.

Service afwegingen Milieukundig weinig verschil

In het afwegingskader is ook gekeken naar het gemak

Blik in huishoudelijk afval bestaat voor ongeveer drie-

voor de burger. Bij een standaard inzameling is het

kwart uit staal en voor een kwart uit aluminium. Voor

voor de burger het makkelijkst als blik bij het restafval

het stalen blik is er milieukundig geen verschil tus-

mag. Heeft de gemeente echter een systeem van om-

sen inzameling bij het pmd-afval en nascheiding. Voor

gekeerd inzamelen of wordt een diftarsysteem gehan-

aluminium blik heeft de broninzameling wel een mili-

teerd dan is het voor de burger het gemakkelijkst of

eukundig voordeel. Dit komt omdat het terugwinren-

goedkoopst als hij blik via pmd kan afvoeren. Echter

dement van aluminium in Afval en Energie Centrales

niet alle metalen mogen in de pmd-zak of container.

op dit moment nog niet overal optimaal is. De kans

Bij inzameling van blik via pmd wordt de burger ‘be-

is echter groot dat dit in de nabije toekomst wel het

last’ met deze keuzes. Wat bij de afweging ook meespeelt is het effect van bewustwording en bijbeho-

1

et nascheiding wordt hier gedoeld op de terugwinning van metalen M uit bodemassen na verbranding. Nascheiding van blik voorafgaand aan verbranding is niet meegenomen in dit onderzoek.

rende responseffecten. Door bronscheiding van pmd wordt de burger geconfronteerd met de hoeveelheid verpakkingen die hij koopt waardoor hij wellicht wordt aangezet tot ander koop-

Afwegingskader

gedrag. Verder leidt de toevoeging van drankenkartons en blik tot een respons-

1

Milieuafwegingen

verhoging, ook bij kunststoffen.

Hoog rendement aluminiumafscheiding in uw AVI

Laag rendement aluminiumafscheiding in uw AVI

Nascheiding (AEC) en PMD gelijk PMD

Op basis van bovenstaande informatie over de milieukosten, en serviceverschillen is het hiernaast afgebeelde afwegingskader opgesteld. Een gemeente kan

2

Kostenafwegingen

dit kader gebruiken bij de afweging tusVoorkeur voor zo goedkoop mogelijk

Nascheiding (AEC)

sen de inzameling van blik via de pmdroute of de terugwinning van blik uit de

Extra aluminium en/of extra service mag wat kosten (tot €1,50 per inwoner per jaar)

PMD

bodemassen na verbranding.

3

14

Serviceafwegingen

Het rapport 'Blik: bron-, of nascheiden' is Standaard inzameling

Omgekeerde inzameling, diftar

GRAM | mei 2017

Nascheiding (AEC)

PMD

beschikbaar via www.vang-hha.nl Tekst: Bas Peeters

Inwoners Krimpenerwaard gooien blik in glasbak De gemeente Krimpenerwaard start vanaf april

voordelen heeft ten opzichte van pmd-inzameling. Wij

2017 een proef waarbij metalen verpakkingen in

denken bijvoorbeeld dat blik bij het glas makkelijker te

de glasbak mogen. De slogan van de proef is ‘Werp

sorteren is en meer milieuwinst oplevert dan bij pmd-

eens een blik in de glasbak!’. Met deze innovatieve

inzameling. Ook verwachten wij dat deze innovatieve

manier van metaal scheiden is de gemeente de

inzamelmethode financieel gunstiger is. Dat helpt ons

eerste in Nederland. Voor deze landelijke proef

om de afvalstoffenheffing voor onze inwoners zo laag

werkt Krimpenerwaard samen met afvalinzamelaar

mogelijk te houden.” Ook directeur Cyclus Jan Krapels is

Cyclus en afvalverwerkingsbedrijf SUEZ.

enthousiast over de proef: “Een belangrijke voorwaarde voor het succes is dat we het inwoners makkelijk maken

De gemeente Krimpenerwaard wil de landelijke doelstel-

om grondstoffen te scheiden. Het is dus slim om voor

ling voor afvalscheiding (de VANG-doelstelling) halen.

een inzamelsystematiek te kiezen die bekend is. Bijna

Dat betekent een maximale hoeveelheid restafval van

iedereen kent de glasbak, Nederlanders leveren 80% van

100 kilogram per inwoner per jaar en dat inwoners in

het glas gescheiden in. Nu kunnen de metalen verpak-

2020 minimaal 75% van het huishoudelijk afval geschei-

kingen in één moeite mee. We zijn erg benieuwd naar de

den aanbieden. Om de afvalscheiding te stimuleren is

resultaten.” Luc Verhagen, directeur Overheden bij SUEZ

al diftar ingevoerd en zamelt Cyclus wekelijks plastic

vult aan: “SUEZ is altijd op zoek naar de meest efficiënte

verpakkingsmateriaal en drankenkartons (pd) in. De ge-

en duurzame methode voor de verwerking van afval

meente kreeg regelmatig verzoeken van inwoners om

en het verwerken tot nieuwe grondstoffen. Naast het

ook metalen verpakkingen gescheiden in te zamelen. De

scheiden van blik uit glas wordt bovendien ook het glas

hoeveelheid restafval zal door deze nieuwe scheidings-

ongesorteerd aangeleverd en dit wordt volautomatisch

mogelijkheid verder afnemen.

gescheiden in de diverse kleuren. Dit levert op alle vlakken winst en maakt het voor de burger makkelijk. Dit is

Wethouder Neven: “Steeds meer gemeenten kiezen

een hele concrete pilot waarin we samen met Cyclus, de

voor de inzameling van metalen verpakkingen bij het

gemeente en alle inwoners de schouders eronder zet-

plastic verpakkingsafval en de drankenkartons (pmd-

ten om de circulaire economie te stimuleren, door een

inzameling). Onze verwachting is dat de inzameling

aanvullende oplossing voor glas en deze metaalfractie

van metalen verpakkingen in de glasbak een aantal

te bieden die door anderen kan worden overgenomen.”

Kinderen van basisschool De Schakel uit Ouderkerk aan den IJssel gooien samen met wethouder Neven de eerste ingezamelde blikjes in de glasbak bij de start van de pilot.

GRAM | mei 2017

15

BRONSCHEIDING GFT-AFVAL NODIG VOOR VANG-DOELSTELLING

Inzamelen en recyclen glas kan nog beter De inzameling van glas verloopt goed. Gebruik maken van de glasbak is voor consumenten vanzelfsprekend. Toch wordt de landelijke doelstelling van 90 procent glasrecycling niet gehaald. Jarenlang lag het recyclingresultaat rond de 80 procent. Vanaf 2015 is er een lichte stijging te zien.

“Op dit moment wordt 83 procent van het glas gerecycled. Mogelijk

Glas in ’t Bakkie 2

komen we voor 2016 uit op 84 procent”, vertelt Sven Noordhoek,

De campagne van Nedvang krijgt een vervolg met

projectmanager bij Nedvang. “Het zijn steeds kleine stapjes naar de

Glas in ’t Bakkie 2. Hierbij gaat het om lokale, onder-

90 procent recycling die we in de raamovereenkomst Verpakkingen

steunende campagnes op gemeentelijk niveau, op

hebben afgesproken, maar we zien zeker kansen.” Alle partijen in de

wijkniveau of zelfs op straatniveau. Nedvang zoekt

keten nemen hun verantwoordelijkheid om de recyclingdoelstelling

daarvoor contact met gemeenten waar de inzamel-

van 90 procent te halen, is de mening van Noordhoek. “Maar het kan

resultaten nog achterblijven. Noordhoek: “We stellen

nog beter. In de topsport ga je voor goud en dus voor 100 procent. In

samen een interventiedocument op, waarin staat met

de glasinzameling is nog winst te behalen. Daar gaan we voor.”

welke acties een gemeente een impuls kan geven aan de glasinzameling. Eén van die interventies is com-

Tussen gemeenten is sprake van behoorlijke verschillen in inzamelre-

municatie. Je hoeft niet de hele inzamelstructuur op

sultaten. Gemiddeld wordt per persoon 20 kilo glas ingezameld per

z’n kop te zetten, maar door zaken net iets anders

jaar. Er zijn gemeenten waar dit meer dan 30 kilo is en er zijn gemeen-

aan te pakken, kan een gemeente betere resultaten

ten die niet verder komen dan tien kilo. Jan van der Ven, adviseur

behalen.” Bij Glas in ’t Bakkie 1 lag de nadruk op het

Inzameling en Recycling bij Nedvang: “De verschillen houden verband

verlagen van de drempel voor de consument. Men-

met de stedelijkheidsklasse, maar ook met het toegepaste inzamel-

sen werden erop gewezen dat ze gerust een deksel-

systeem. Per persoon verdwijnt er gemiddeld jaarlijks nog zo’n 7 kilo

tje op een potje konden laten zitten en etensresten

glas in het restafval.” Henk Dillingh, adjunct-afdelingshoofd Ruimte,

niet hoefden te verwijderen uit glazen verpakkingen.

gemeente Soest, vertelt: “Glasinzameling zit bij onze inwoners inge-

Van der Ven denkt niet dat deze boodschap verwar-

sleten in hun patroon. Wij zamelen ongeveer 1100 ton glas in per jaar.

rend is voor consumenten, die steeds worden aange-

Dat komt neer op zo’n 25 a 26 kilo glas per inwoner.”

spoord om hun afval goed te scheiden. “De campagne was bedoeld om mensen nog meer aan te zetten tot

Driekleurensticker

glasinzameling. Op deze manier is het zo gemakkelijk

Volgens Van der Ven kunnen gemeenten invloed uitoefenen op de

mogelijk voor ze gemaakt.” Noordhoek vindt ook dat

glasinzameling via het inzamelbeleid, het inzamelsysteem en via

de boodschap helder is: “Sterker nog: het wijst erop

communicatie-acties. Beleidsmaatregelen als het invoeren van diftar,

dat het om een duurzaam proces gaat. Als mensen

omgekeerd inzamelen en verlagen van de frequentie van de inzame-

thuis hun potjes schoon gaan schrobben, kost dat

ling van restafval kunnen een positief effect hebben. Het is bovendien

water, terwijl het glas later in het verwerkingsproces

belangrijk dat er voldoende inzamelvoorzieningen zijn, dat deze een

nog een keer wordt gewassen. Dan is het hele milieu-

goede spreiding hebben, schoon zijn en dat de locatie er goed ver-

effect weg.”

zorgd bij ligt. Ten slotte moeten gemeenten goed nadenken over hun communicatie. Wat is de boodschap en hoe communiceer je die? De

Poederlijn

gemeente Soest had in de afgelopen jaren twee keer een campagne

In de afgelopen jaren bleef de hoeveelheid glas die

om de inzameling van glas en ook van papier te stimuleren. Dillingh:

op de markt kwam ongeveer gelijk. Glas lijkt dus niet

“We vinden het belangrijk om hier aandacht aan te besteden. Via

te worden verdrongen door kunststof verpakkingen.

nieuwsbrieven communiceren we over de inzameling van glas. Het

Jeroen Vincent, directeur van glasrecycler Maltha: “In

inzamelvoertuig hebben we bovendien voorzien van een driekleuren-

praktijk blijkt dat wijn en bier in flessen blijven zit-

sticker, zodat voor inwoners duidelijk is dat het glas gescheiden in de

ten. Er is bovendien sprake van een trend in organi-

vrachtwagen terechtkomt en het dus zinvol is om het in drie kleuren

sche en biologische producten. Deze worden eerder

aan te bieden.”

verpakt in glas dan in plastic, vanwege de beleving

16

GRAM | mei 2017

van de consument.” De gemeente Krimpenerwaard

dus een grote vooruitgang. Ook heeft de nieuwe fabriek een poeder-

startte onlangs met een proef met een gecombineerde

lijn die de restfractie van glas kleiner dan 3 millimeter verkleind tot

inzameling van blik en glas. Van der Ven: “Vanuit het

poeder. Hiermee is het mogelijk om vervuilde kleine scherven te ver-

Verpakkingendossier heeft dit niet direct onze voor-

werken en in te zetten als schone grondstof voor nieuw glas. Wat we

keur, maar als verwerkers aangeven dat ze dit goed

overhouden aan reststromen zijn de non-ferrometalen en metalen en

kunnen sorteren en er komt een mooie stroom glas

een minimale hoeveelheid plastic, steen en porselein. Dit zijn stromen

en een mooie stroom blik uit, dan kunnen wij daar

die goed verwerkt kunnen worden. Het is dus niet alleen belangrijk

niet veel op tegen hebben.” Vincent ziet hier echter

hoeveel glas we terughalen met de inzameling in Nederland, maar

een probleem. “Het is al belangrijk dat consumenten

ook hoeveel van dit glas terug kan komen in de glasindustrie.”

glas op kleur scheiden. Als verschillende stromen met elkaar vermengd worden en samen in de glasbak te-

Handreiking

recht komen, wordt het moeilijk om dit nog goed uit

Vincent is van mening dat de recyclingdoelstelling van 90 procent

te leggen.”

haalbaar is. “Een voorwaarde hiervoor is dat bij iedereen tussen de oren zit dat glas in de glasbak thuishoort en dat de logistiek efficiënt

De machines van Maltha zijn erop gebouwd om be-

is georganiseerd, zodat de inzameling ook betaalbaar is.” Het glas

kende stromen, zoals porselein, plastic en metaal uit

wat dan nog overblijft kan via voor- of nascheiding uit het restafval

het ingezamelde glas te halen, maar dan wel in een

worden gehaald. “In onze nieuwe fabriek hebben we kunnen aantonen

bepaalde hoeveelheid. Vincent: “We gaan ervan uit dat

dat we vervuilde stromen goed kunnen verwerken. Met een goede

1 ton ingezameld glas bijvoorbeeld 5 kilo keramiek

samenwerking tussen de nascheiders en onze fabrieken moet het mo-

bevat. Daar stellen we ons machinepark op in. Als

gelijk zijn om de laatste procenten glas terug te winnen uit het afval.”

blik in de glasbak terecht komt, heeft dit invloed op

Dillingh denkt dat voor het behalen van de doelstelling de focus zo-

het recyclingproces en op de resultaten. In Nederland

veel mogelijk op het restafval moet liggen. “Glas is oneindig opnieuw

zetten we 80 à 90 procent scherven in per ton ge-

te gebruiken. Het is belangrijk dat gemeenten systemen hebben als

produceerd glas. Dat kan alleen onder de voorwaarde

diftar of omgekeerde inzameling om zo burgers te dwingen tot ander

dat er weinig vervuiling in zit.” Van het ingezamelde

gedrag.” Ook Noordhoek en Van der Van denken dat 90 procent haal-

glas kan Maltha nu 96 à 97 procent terugbrengen tot

baar is. Het recyclingpercentage op Europees niveau is 60 procent.

nieuw glas. In 2015 bouwde Maltha een geheel nieu-

Noordhoek: “Met 83 of 84 procent doen we het dus heel goed, maar

we fabriek om dit recyclingquotum te kunnen realise-

we gaan voor goud. Wij willen daarvoor een handreiking doen naar

ren. Met de nieuwe techniek is het mogelijk om glas-

alle gemeenten in Nederland en roepen ze hierbij op om, samen met

scherven vanaf een grootte van 3 mm te herkennen en

ons, gas op glas te geven.”

opnieuw in te zetten. Vincent: “Met ons vroegere procédé konden we scherven vanaf 8 mm sorteren. Dit is

Tekst: Ans Aerts

GRAM | mei 2017

17

Inzamelen van mobieltjes in Afrika blijkt goudmijn Dat er gebruikte mobiele telefoons vanuit Nederland naar ontwikkelingslanden worden verscheept is niets nieuws onder de zon. Maar de andere kant op, dat is bijzonder. En toch is dat exact wat het Amsterdamse bedrijf Closing the Loop van ondernemer Joost de Kluijver doet. En met winst bovendien.

Afgedankte mobiele telefoons uit ontwikkelingslanden zijn nog altijd

om enkele honderden stuks. Inmiddels gaat het om

van waarde voor recyclebedrijven in Europa en daarom bedacht Joost

ruim een miljoen gsm’s per jaar.”

de Kluijver een manier om de afvalmobieltjes in Afrika in te zamelen

Maar geheel eenvoudig gaat dat inzamelen allerminst,

en hier te verkopen. “We zijn er in 2012 mee begonnen als een goede

zo bleek al snel. “Om mensen zo ver te krijgen om

doelen stichting. Ik was werkzaam bij een bedrijf dat onder meer ge-

hun telefoon in te leveren in plaats van weg te gooien

bruikte, maar nog werkende mobiele telefoons uit Europa naar ont-

is niet eenvoudig. Dat gaat echt op zijn Afrikaans.

wikkelingslanden bracht. Tijdens een van mijn bezoekjes aan Afrika

Niet via wetten en regelgeving, maar via de informele

zag ik met eigen ogen wat er uiteindelijk met die telefoons gebeurt

weg. Bijvoorbeeld met hulp van repairshops, kerken,

als ze echt op zijn. Dan eindigen ze dus op een storthoop of worden

wastepickers en scrapdealers. Die proberen we mee

in brand gestoken. Het gaat in ieder geval niet zoals het eigenlijk zou

te krijgen in onze aanpak door ze te betalen voor een

moeten, omdat er simpelweg geen regelgeving bestaat voor dit type

kilo ingezamelde afvaltelefoons. Zo kunnen wij ze

afval. We vonden het jammer dat er juist op de plekken waar dat het

verschepen naar de juiste recyclingbedrijven die ons

meest nodig is, niets aan recycling werd gedaan. En daarom zijn we

weer betalen voor de grondstoffen in de telefoons.”

begonnen met de inzameling van afvaltelefoons. Dat ging in het begin

Dat de potentie enorm is blijkt ook wel uit een rapport

“Tijdens een van mijn bezoekjes aan Afrika zag ik met eigen ogen wat er uiteindelijk met telefoons gebeurt als ze echt op zijn. Dan eindigen ze dus op een storthoop of worden in brand gestoken.”

18

GRAM | mei 2017

van het Amerikaanse Pew-onderzoekscentrum dat in 2015 uitkwam. Daaruit blijkt de enorme opmars van de gsm in Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara. Droeg er in 2002 slechts een op de tien Afrikanen een mobieltje bij zich, in 2014 was dat percentage al gestegen naar twee derde van de mensen. En de aantallen stijgen nog steeds.

In 2014 besloot De Kluijver de stichting daarom om te zetten in een commercieel bedrijf dat hij Closing the Loop noemde. Want naast een ideologische kant blijkt er ook geld te verdienen met het terughalen van kapotte telefoons. “We betalen gemiddeld zo’n 30 cent per gsm en het levert ons ongeveer 50 cent op. Van het verschil moeten we de kosten zien te betalen. Ik denk dat er uiteindelijk zo’n twintig procent van de marge voor ons overblijft.” Recyclebedrijven betalen enkel voor de grondstoffen in de telefoon. En daar zit

nieuwe telefoon koopt, je ook iets extra betaalt. Daarmee kunnen

meer in dan menigeen verwacht. “De grondstoffen die

wij weer een afvaltelefoon inzamelen op een plek waar dat anders

echt interessant zijn voor de recyclingbedrijven zijn

niet zou gebeuren. Zo worden de grondstoffen in de nieuwe telefoon

onder meer goud. Dat is goed voor 85 procent van

gecompenseerd met het inzamelen van de grondstoffen uit de afval-

de waarde. Maar verder kom je ook aluminium, koper,

gsm.” Het laatste onderdeel van het bedrijf staat met een omzet van

zilver en palladium tegen in mobieltjes. Maar goud

ongeveer 20.000 euro nog redelijk in de kinderschoenen, maar ook

brengt dus veruit het meeste op. We worden daarom

hiervan verwacht De Kluijver veel. “We zijn al in gesprek met de Ne-

ook wel de nieuwe ‘golddiggers’ genoemd.” Maar be-

derlandse overheid.”

halve economische winst, valt er ook veel milieuwinst te behalen uit het ‘oogsten’ van goud uit afgedankte

Op dit vlak, maar ook als het gaat om de inzameling van afvaltele-

telefoons. Voor de hoeveelheid ‘nieuw’ goud dat nodig

foons in ontwikkelingslanden is Closing the Loop een pionier. Voor

is om een moederbord, dus een telefoon, te maken,

hergebruik van andere grondstoffen in Nederland wordt al wel ge-

blijft namelijk honderd kilo mijnafval achter.

bruik gemaakt van recyclede spullen uit ontwikkelingslanden. Het probleem is dat veel van het herbruikbaar afval via de informele sec-

Grondstofcompensatie

tor wordt ingezameld en dat gaat niet altijd op de juiste manier en

Een redelijk lucratief en duurzaam verdienmodel dus.

volgens de geldende wetten. Closing the Loop is een voorbeeld van

En toch richt Closing the Loop zich niet enkel op

hoe er door goede lokale samenwerking en het gebruik van profes-

deze werkwijze, zo legt De Kluijver uit. “We doen ook

sionele recyclingbedrijven wel voor iedereen winst is te behalen. “We

nog steeds aan hergebruik van gebruikte telefoons.

zijn echt maar een heel klein bedrijf in de hele circulariteit en het

Daar proberen we grote bedrijven en tegenwoordig

hele e-waste verhaal. Maar omdat het over de mobiele telefoon gaat,

ook gemeenten voor te benaderen. Ik vind namelijk

die toch wel een beetje cruciaal is geworden voor mensen en waar

dat als een gebruikte telefoon nog steeds bruikbaar

velen een emotionele band mee hebben, kun je hem gebruiken voor

is of je kunt hem repareren, je dat altijd zou moe-

bewustwording. Gebruik hem om uit te leggen dat je er voor moet

ten doen.” En vorig jaar lanceerde Closing the Loop

zorgen dat je hem zo lang mogelijk heel houdt en dat je een telefoon

ook nog een geheel nieuw concept. “We zijn bezig

moet uitkiezen die enigszins verantwoord is en dat je zorgt dat je een

met iets dat we grondstofcompensatie voor telefoons

kapotte telefoon in ieder geval laat recyclen. Als je er zo naar kijkt

noemen. Het is geïnspireerd op de CO2-compensatie

dan heb je best een mooi apparaat om het onderwerp van circulaire

die we al kennen van vliegreizen. In het geval van

economie en duurzaamheid op de agenda te zetten zonder dat er van

vliegen kun je als consument iets extra betalen om de

alles moet.”

CO2-uitstoot van je vlucht mee te laten compenseren.

Wat wij hebben bedacht is dat als je als bedrijf een

Tekst: Sander Wageman

GRAM | mei 2017

19

WELKE DOELSTELLING DEKT DE LADING HET BEST

75% afvalscheiding, 100 kg restafval of toch beter een recycledoelstelling?

Gemeenten zijn er druk mee: het realiseren van de VANG-doelstellingen. In 2020 dient tenminste 75% van het huishoudelijk afval gescheiden te worden, resulterend in maximaal 100 kilogram restafval per inwoner per jaar dat verbrand of gestort mag worden. Maar wat wordt hier eigenlijk mee bedoeld?

Vooral het begrip afvalscheidingspercentage levert veel onduidelijk-

Voor beide indicatoren valt dus iets te zeggen. Of

heid op. Veel collega’s uit de branche vragen zich af hoe het afval-

moeten we toch gaan voor een andere indicator?

scheidingspercentage berekend moet worden en wat het eigenlijk betekent. Is dit begrip wel voldoende representatief als het gaat om het

Afvalscheiding is nog geen recycling

realiseren van een volledig circulaire economie?

De vraag is of een scheidingspercentage of de hoe-

In het Handboek Benchmark Huishoudelijk Afval staan de prestatie-

veelheid restafval wel de lading dekt. Als het reali-

indicatoren beschreven op basis waarvan gemeenten met elkaar

seren van een circulaire economie het uiteindelijke

worden vergeleken en geanalyseerd. Hierin wordt het scheidingsper-

doel is, dan gaat het er meer om wat er uiteindelijk

centage gedefinieerd als ‘al het grof- en fijn-huishoudelijk afval dat

op hoogwaardige wijze in nieuwe producten wordt

door middel van bron- en/of nascheiding1 apart wordt gehouden ten

gerecycled, dan wat er gescheiden wordt ingezameld

behoeve van recycling en nuttige toepassing, als percentage van de

of aan restafval wordt verbrand. Het scheiden van af-

totale hoeveelheid huishoudelijk afval die vrijkomt’.

val is immers geen doel op zich, maar een middel om

In het scheidingspercentage wordt ook het grof huishoudelijk afval

grondstoffen zuiver en hoogwaardig te houden en/of

volledig meegenomen, net als bij nascheiding: het achteraf – na in-

te maken voor recycling.

zameling – terugwinnen van grondstoffen en groene energie ten be-

Niet al het huishoudelijk afval dat in mono- of combi-

hoeve van recycling en nuttige toepassing.

stromen gescheiden wordt ingezameld, wordt ook daadwerkelijk gerecycled of nuttig toegepast. In bij-

Scheidings- of restafvaldoelstelling?

voorbeeld papier of pmd bevindt zich in mindere of

Naast het scheidingspercentage is de hoeveelheid restafval ook een

meerdere mate vervuiling dat in de nasortering eruit

belangrijke prestatie-indicator. Dit wordt in de benchmark gedefini-

wordt gefilterd en alsnog naar een verbrandingsoven

eerd als al het grof + fijn huishoudelijk afval dat na bron- en/of na-

wordt afgevoerd. Ook zijn er afvalstromen zoals as-

scheiding in de verbrandingsoven en/of op de stortplaats belandt. Dat

best en C-hout die wel gescheiden worden ingeza-

wat niet in het scheidingspercentage wordt meegerekend wordt in de

meld maar niet (kunnen) worden gerecycled. Dit ge-

hoeveelheid restafval meegenomen, en omgekeerd.

scheiden ingezamelde afval dat uiteindelijk verbrand

Steeds meer gemeenten hanteren de restafvaldoelstelling in plaats

wordt, en de vervuiling die uiteindelijk uit de mono-

van de scheidingsdoelstelling. Het is gemakkelijker te monitoren en is

stromen komt, worden nu gewoon meegerekend in

tevens een goede indicator voor afvalpreventie, een ander belangrijke

het scheidingspercentage en niet opgeteld bij de hoe-

doelstelling van het Rijks afvalbeleid. Een hoog scheidingspercentage

veelheid restafval.

in combinatie met een hoog afvalaanbod kan echter nog steeds leiden tot veel restafval en overmatige verspilling van grondstoffen. Door

Is een recyclepercentage niet beter?

het kiezen voor een restafvaldoelstelling wordt dit risico uitgesloten.

Een betere maatstaf voor het nagaan hoe ver een ge-

Nadeel aan een restafvaldoelstelling is dat het erg gevoelig is voor

meente gevorderd is in het sluiten van de kringlopen

economische activiteit. Nu het economisch weer wat beter gaat in ons

(ofwel hoe circulair een gemeente is) is het recycleper-

land, neemt de consumptie van goederen en daarmee de hoeveelheid

centage. Deze indicator kan worden gedefinieerd als

restafval weer toe, zonder dat dit iets zegt over het scheidingsgedrag.

al het grof- en fijn-huishoudelijk afval dat door mid-

Het scheidingspercentage zou nog even hoog kunnen zijn.

del van bron- en/of nascheiding daadwerkelijk wordt

1

Hieronder worden ook de metalen beschouwd die uit het bodemas van de verbrandingsoven worden nagescheiden.

20

GRAM | mei 2017

gerecycled en/of nuttig wordt toegepast. Daarbij kan

nog de discussie worden gevoerd over wat wel en niet onder nuttige toepassing mag worden geschaard.

Het begrip recyclepercentage is niet nieuw. Zowel

Meten met welke maat: het kan wel degelijk uitmaken!

in de Europese kaderrichtlijn Afvalstoffen als in het Landelijk Afvalbeheerplan is een recycledoelstelling

Qua inspanningsverplichting kan een 100 kg of 75% doelstel-

geformuleerd in plaats van een scheidingsdoelstel-

ling behoorlijk uitmaken. Voorbeeld: in een gemeente waar per

ling. Ook de bekende brief van oud-staatssecretaris

inwoner gemiddeld 450 kilogram huishoudelijk afval vrijkomt,

Atsma heeft het nog over recycling. Pas in het uitvoe-

leidt 75% afvalscheiding tot 112,5 kilogram per inwoner. Deze

ringsprogramma VANG is gekozen voor een schei-

gemeente hoeft dus minder inspanning te plegen voor de 75%-

dingsdoelstelling. Dit is voornamelijk om praktische

dan voor de 100 kg-doelstelling. Aan de andere kant: een ge-

redenen gedaan: afvalscheiding ligt dichterbij het

meente met gemiddeld 350 kilo afvalaanbod bereikt met 71%

beïnvloedingskader van gemeenten en is makkelijker

afvalscheiding al de 100-kilogram doelstelling.

meetbaar. Maar vanuit het ketenperspectief lijkt het een gemiste kans. Want willen we niet juist naar meer ketenregie? En hebben gemeenten daar niet een verantwoordelijkheid in te nemen die verder rijkt dan al-

Figuur: vereenvoudigde weergave van de afvalketen

leen (gescheiden) inzamelen?

Inzameling

Monitoren van recycling Voor het berekenen van een recyclingpercentage zal over iedere afgevoerde materiaalstroom volledig in-

Huishouden

Transport

Sorteerder/ Nascheider/ Verwerker

A. Monostromen

a. Monostromen

zicht moeten bestaan in alle verwerkingsstappen die volgen na inzameling tot aan de daadwerkelijke toe-

I. Recycling i. Materialen

b. Combistromen

B. Combistromen

passing van het materiaal in een nieuw product of toepassing. Wat is de uitval die bij iedere stap optreedt?

1

2

c. Rest

C. Rest

3

4

II. Nuttige toepassing 5 6

ii. Groene energie

III. Energievoorziening

iii. Rest

IV. Verbranding/ storten

Hoeveel materiaal wordt er teruggewonnen uit het restafval dat daadwerkelijk wordt hergebruikt? En wat is de hoogwaardigheid van recycling? Dit vergt een behoorlijke inspanning van gemeenten. Uit de Benchmark Huishoudelijk Afval blijkt dat gemeenten het al lastig vinden om het rendement van nascheiding van

Fabrikant/ AVI

Nascheiding en –verwerking

Bronscheiding 1 2

7

Toepassen

Terugwinning materialen uit combistroom (bijv. sortering pmd) Terugwinning materialen uit restafval (bijv. nascheiding pmd uit restafval) Terugwinnen van groene energie uit monostroom (bijv. vergisting gft) Terugwinning groene energie uit reststroom (bijv. REnescience) Vervuiling in monostroom (bijv. vervuiling in opk) Vervuiling in combistroom (bijv. restafval in pmd) Terugwinning van metalen uit verbrandingsslak

Definities 3 4 5 6 7

bijvoorbeeld grof huishoudelijk restafval te achterhalen. Maar de benodigde inspanning kan ook verlicht worden door in aanbestedingen de benodigde infor-

a+b+ 2 + 4 + 7 Scheidingspercentage = -------------------------------------------a+b+c

matie van afnemers/verwerkers te eisen.

Wat vindt u? Moeten we het houden bij het monitoren van afvalscheiding/restafval of zouden we een stap moeten zetten richting recycling?

Tekst: Folkert Starreveld, Cyclus Management

Sympany geeft meerwaarde aan textiel www.sympany.nl

ISO 9001

3317002 SYM adv meerwaarde textiel_190x62.indd 1

ISO 14001

26-01-17 13:39

GRAM | mei 2017

21

CIRCULAIR VISIONAIR THOMAS RAU

“We moeten iets nooit afval laten worden” Met zijn onderneming Turntoo presenteert architect Thomas Rau zich als aanjager van de circulaire economie. We moeten grondstoffen en materialen niet meer verkwisten of verbranden, maar in stand houden. ‘Nieuw’ en ‘eigendom’ zijn een heilloze weg. Producten en materialen worden een dienst. Vastgoed wordt ‘losgoed’ en grondstoffen krijgen universele rechten.

We leven in een ‘roofbouwmaatschappij’ en zetten schaarse en kost-

en welzijn niet afhankelijk zijn van een steeds groter

bare materialen in om tijdelijke producten te maken, die we schouder-

gebruik van materialen. Als de grens van dit systeem

ophalend wegkieperen. ‘Innovatie’ versterkt dat proces. Technologie

is bereikt, is er geen weg terug. Op is echt op.”

wordt ingezet, zodat we spullen blijven kopen. En die spullen hoeven het alleen maar te doen zo lang we ze leuk vinden. Elk jaar moet er

Samen met Sabine Oberhuber schreef Rau het eind vo-

een nieuwe smartphone komen. Maar ‘nieuw’ wil eigenlijk zeggen:

rig jaar verschenen Material Matters. Eerder richtte hij

nog net niet stuk. De fabrikant bepaalt hoe lang een product pro-

samen met de Oostenrijkse bedrijfseconome de op de

bleemloos functioneert en dat is vaak niet veel langer dan de garantie-

circulaire economie geënte onderneming Turntoo op.

termijn. Dat levert bergen afval op. “De consumptie van grondstoffen

Als architect geniet Rau al veel faam in circulair bou-

is aan het exploderen”, zegt Thomas Rau. “Elke dag gaan er forse

wend Nederland. Een van zijn stokpaardjes is het ver-

hoeveelheden verloren. We moeten dringend begrijpen dat voorspoed

nieuwde gemeentehuis in Brummen uit 2013, bedacht op snelle en volledige demontage als het over twintig jaar aan het eind van zijn gebruiksduur is. Een kwestie van uit elkaar schroeven. ‘Product als service’ is een van de concepten achter Turntoo om het behoud van materialen te faciliteren. “Producten worden terug ingenomen voor meerdere vervolgcycli”, licht Rau toe.

Zijn vorige kantoor in Amsterdam diende een aantal jaren terug als proeftuin. Meubilair, lichtarmaturen, vloerbedekking en tegels, al deze spullen blijven in handen van de fabrikant. “Als ze op zijn gaat alles terug en krijgt het een tweede leven. We krijgen lichturen, zituren, tafeluren, loopuren en spiegeluren als service geleverd.” Zijn concept prikkelde leverancier Philips om ‘circular lighting’ op de markt te brengen.

Nog zo’n bedrijf dat volgens het principe van Turntoo opereert is Mud Jeans. Consumenten kunnen dit merk spijkerbroek per maand ‘gebruiken’. Geretourneerde jeans worden opnieuw ingezet als product of verwerkt in nieuwe producten.

Prestatiebasis Een ander Turntoo-project loopt bij woningcorporatie Eigen Haard in Amsterdam. Bewoners van huurwoningen krijgen wasmachines, koelkasten en drogers aangeboden op prestatiebasis, zodat de energielasten omlaag gaan. Na de contractperiode van zeven jaar

Foto Jaap Vork

gaan de apparaten terug naar leverancier BSH die de grondstoffen erin hergebruikt. Kosten voor reparatie komen voor rekening van de leverancier. “Wat we zien is dat er apparaten komen te staan die nauwelijks nog stuk gaan. De leverancier heeft er baat bij een zo

22

GRAM | mei 2017

Het door Rau ontworpen gebouw van netbeheerder Alliander in Duiven

energie-efficiënt en betrouwbaar mogelijk apparaat te

iPhones. “Je ziet de mentaliteit en behoeften verschuiven, maar er is

ontwikkelen”, zegt Rau.

slechts sprake van een optimalisatie van de lineaire economie en niet

Het Turntoo-principe zorgt er volgens Rau dan ook

van daadwerkelijke culturele transformatie”, zegt Rau. “Het product

voor dat ingenieurs en ontwerpers hun kennis en

eindigt, na verlenging van de levensduur, alsnog op de afvalhoop.”

talenten aanwenden om langere levens- en perfor-

‘Nieuw’ en ‘eigendom’ zijn immers sterk cultureel bepaald.

mance-cycli van producten te realiseren. “Innovatiecy-

Ook het product als service-concept van Turntoo is maar een eerste,

cli worden langer en de sprongen groter. Producenten

zij het fundamentele stap. Nodig, aldus Rau, is een consequente en

moeten de waarde van de innovatie steeds afwegen

systematische registratie van in producten en gebouwen gebruikte

tegen de kosten voor vervanging en retour. Kleine ver-

grondstoffen met een Materialenpaspoort. “Afval heet juist zo, omdat

beteringen lonen niet.” Pas als de meerwaarde voor de

het niet meer is dan een verzameling grondstoffen zonder identiteits-

klant van het product – of contract – groot genoeg is,

bewijs. En wat niet gedocumenteerd wordt, gaat verloren. Product als

zal de producent een nieuwe versie introduceren, stelt

service kan die verspilling verminderen, maar niet voorkomen.” Om

Rau, en niet al die meuk maken die het rond de ga-

grip op grondstoffen te houden moet de identiteit van materialen in

rantietermijn begeeft. “Het is in zijn directe belang zo

de keten worden opgenomen, hamert hij. “Demonteren kun je alles,

min mogelijk grondstof of materiaal verloren te laten

maar remonteren is vooruitzien: remontabele producten zijn volgens

gaan. Dat zou immers op kapitaalvernietiging neerko-

hun materialenpaspoort te ontleden, zodat je de herbruikbare grond-

men. De verantwoordelijkheid ligt zo weer bij de juis-

stoffen kunt ‘oogsten’. Als je kunt voorspellen wat de waardeontwik-

te partij. De belangen van de producent worden met

keling is van de te remonteren onderdelen in de toekomst, bepaalt dat

die van de consument verenigd. Consumenten gaan

mede je maat- en materiaalkeuze in het heden. We moeten van achter

een product wel gebruiken maar niet verbruiken.”

naar voren denken.”

Materialenpaspoort

Waarde

Rau vindt dat we producten – van tv en smartphone

Het gemeentehuis in Brummen heeft een Materialenpaspoort. Net als

tot auto en kantoorgebouw – zo vorm moeten gaan

het door Rau ontworpen nieuwe gebouw van netbeheerder Alliander

geven, dat ze ook dienst doen als grondstoffende-

in Duiven. De hoeveelheden en de exacte locatie van materialen zijn

pot. “Daardoor kunnen we gebruikte materialen sim-

uitvoerig gedocumenteerd. “Als we alleen de bouwsector al zover krij-

pelweg opnieuw inzetten, wanneer onze behoeften

gen om een Materialenpaspoort te gebruiken, zal het effect ongeëve-

veranderen.” Natuurlijk zijn er al groepen van con-

naard zijn”, zegt Rau. “Er zal een geheel nieuwe markt ontstaan voor

sumenten, die niet per se het allernieuwste product

herbruikbare componenten, die het bouwen, renoveren of ontmante-

hoeven. Neem de groeiende interesse in refurbished

len van een gebouw zo gemakkelijk mogelijk maken.” Een opdracht-

GRAM | mei 2017

23

>

(advertorial)

Draagvlak voor inzameling drankenkartons verder gegroeid Tweederde van de inwoners scheidt drankenkartons in de gemeenten waar dat kan. Dat is een flinke toename ten opzichte van een jaar geleden. Dat blijkt uit een nieuwe peiling door onderzoeksbureau SAMR in opdracht van Stichting HEDRA.

Bronscheiding in 332 gemeenten Momenteel zamelen 332 gemeenten drankenkartons gescheiden in, meestal samen met verpakkingen van kunststof (en metaal). Daarnaast zijn er 32 gemeenten die drankenkartons uit het restafval nascheiden. Bij elkaar draagt dus 94% van de Nederlandse gemeenten bij aan het behouden van drankenkartons als grondstof.

Het is een kleine moeite, dus waarom zou ik het niet doen Dat is de meest genoemde reden om drankenkartons te scheiden. Andere redenen die veel worden opgegeven zijn “Het kan hergebruikt worden, dus wil ik het scheiden”, “Je kunt het gescheiden inleveren, dus doe ik dat”.

57%

7%

67%

35% 5

27%

Er valt nog meer te winnen Bij mensen die nog niet meewerken aan het gescheiden inzamelen van drankenkartons, is onbekendheid de belangrijkste oorzaak. Gezien de hoge bereidheid om mee te doen, valt hier waarschijnlijk nog winst te halen.

Gemeenten moeten dus vooral door blijven gaan met goede voorlichting.

Zo werkt dat: als je het mensen gemakkelijk maakt om zich milieuvriendelijk te gedragen, dan zal de meerderheid dat zonder al te veel aarzeling doen.

Niet meer weg te denken “Wij zijn natuurlijk heel tevreden met dit prachtige resultaat”, aldus Inge Eggermont, directeur van Stichting HEDRA. “Niet alleen hebben bijna alle Nederlandse gemeenten de inzameling en recycling van drankenkartons in korte tijd gestalte gegeven; we zien ook dat hun inwoners daar heel goed aan meewerken. Leuk om te zien is ook dat in gezinnen de kinderen vaak ook actief meedoen aan het scheiden van de verschillende afvalstromen.

Inzamelen en recyclen van drankenkartons is in Nederland niet meer weg te denken”.

Stichting HEDRA is de Nederlandse brancheorganisatie van drankenkartonproducenten, Elopak, Tetra Pak en SIG Combibloc. Wij werken voortdurend aan de verduurzaming van onze verpakking. Daarom streven we naar een landelijke, efficiënte inzameling en recycling van drankenkartons in Nederland. www.hedra.nl

gever liet Rau en zijn medewerkers zo een gebouw in

stoffen en materialen. Bovendien blijven ze zo bestaansrecht en be-

kaart brengen, dat op de nominatie voor sloop stond.

scherming genieten, als de producent ze niet meer nodig heeft. In

Kosten: één miljoen euro. “Door het identificeren, in-

dat geval kunnen toeleveranciers van componenten of halffabrikaten

ventariseren en waarderen van de materialen in het

kijken of ze andere afnemers voor deze materialen kunnen vinden.

gebouw kwamen wij op een positieve waarde van 600

Als dat niet mogelijk is, gaan materialen terug naar de bron, namelijk

duizend euro. Zo veranderde ook de houding van het

de delver van de grondstoffen.” Het mandaat om natuurlijke grond-

sloopbedrijf ten opzichte van het gebouw. Nu was

stoffen te delven moet bij de staat blijven, die als een rentmeester

het zijn taak deze waarde te borgen. We moeten op-

over de waarde van materialen waakt. “Je moet voorkomen dat er

houden met het afwaarderen van gebouwen naar nul

grondstoffenmonopolies ontstaan bij een aantal dominante producen-

euro, zoals het huidige economische model dicteert.

ten, waar materialen zich ophopen.” Rau adviseert dat te regelen in

Als je vooraf inventariseert welke materialen nodig

een ‘beklemrecht’, vergelijkbaar met het pachten van landbouwgrond

zijn, kunnen bouwtechniek en ontwerp zodanig wor-

om tijdelijk gewassen te telen. Producenten krijgen het recht geld te

den aangepast dat het hele gebouw demontabel wordt

verdienen aan de producten die zij maken, maar nergens in de keten

en kun je echt spreken van een materialendepot. Zo’n

is nog iemand eigenaar van de materialen die in het productieproces

gebouw is dan geen vastgoed maar ‘losgoed’.”

worden gebruikt. Condities voor het gebruik van materialen worden

Medio februari lanceerde Rau samen met een aantal

vooraf vastgelegd in een contract. Deze ‘concessie op voorwaarde

bedrijven het ‘Madaster’. Dit publieke platform moet

van behoud’ garandeert dat grondstoffen in elke schakel in de keten

de basisregistratie voor materialen vormen, analoog

en voor altijd hun bruikbaarheid en waarde behouden. In het Materi-

aan het Kadaster of de burgerlijke stand. In eerste in-

alenpaspoort wordt een entry- of exit-stempel bijgeschreven, zodat

stantie is dit op basis van Microsoft-technologie ont-

informatie is bijgewerkt. “De registratie van het beklemrecht is verge-

wikkelde initiatief, dat Materialenpaspoorten moet

lijkbaar met het visum in het paspoort”, legt Rau uit. “In het verlengde

gaan faciliteren, bedoeld voor vastgoed. Een volgende

van product als service ontstaat ‘materiaal als service’. Op die manier

stap is de opschaling naar materialen in producten. “In

realiseren we de oneindige materialenkringloop.”

gebouwen zitten slechts een beperkt aantal materialen. Een smartphone is veel complexer. Je praat over tientallen materialen. We beginnen bij gebouwen, omdat we dan massa kunnen maken.” De administratieve lasten zullen volgens Rau nagenoeg nihil zijn. “We werken ernaartoe dat deelnemers hun ontwerpen uploaden naar Madaster.com en binnen enkele minuten een Materialenpaspoort hebben.”

“We moeten ophouden met het afwaarderen van gebouwen naar nul euro, zoals het huidige economische model dicteert.”

Rechten Rau wil nog veel verder gaan. Materialen maken ons leven mogelijk, dus waarom zouden ze dan ook geen

Grote vraag tot slot is hoe gemeenten en de publieke afvalbedrijven

rechten krijgen? Zijn volgende pleidooi is een Univer-

passen in de visie van ‘Material Matters’. Rau ziet een afvalenergie-

sele Verklaring voor de Rechten van het Materiaal. De

centrale als grondstoffencrematorium. Recyclingbedrijven opereren

door Turntoo opgestelde verklaring staat conceptueel

volgens hem ten koste en niet ten gunste van grondstoffen, ook al

dicht bij Rau’s inspiratiebron van de Universele Verkla-

wil een bedrijf als Van Gansewinkel ons dat wijs maken met de slogan

ring van de Rechten van de Mens van de VN uit 1948.

‘Afval bestaat niet’. Op hoog niveau recyclen is veel te duur, stelt hij.

De bescherming van ieder mens krijgt zo uitbreiding

Toch is bij gemeenten een zeker urgentiegevoel te bespeuren. Die zijn

met de bescherming van elk stukje grondstof op onze

op dit moment druk met het toenemend scheiden van herbruikbare

aardbol. “Materiaalrechten en mensenrechten zijn on-

stromen uit restafval, zoals het verpakkingsafval van huishoudens.

losmakelijk met elkaar verbonden. Zolang materialen

De ambitie in het programma Van Afval Naar Grondstof (VANG) is hon-

en grondstoffen geen rechten hebben, zal de natuur

derd kilo restafval per persoon in 2020. “Gemeenten positioneren zich

geschonden worden en daarbij ook mensenrechten.

echter aan het eindpunt. We zijn het eindpunt aan het optimaliseren

Kijk naar de arbeidsomstandigheden in de mijnen. De

door meer te recyclen en minder te verbranden en geven de burger

erkenning van de rechten van materialen zal ervoor

een goed geweten, doordat hij zijn afval scheidt of op de milieu-

zorgen dat we respect krijgen voor grondstoffen, zo-

straat inlevert. Van belang is dat grondstoffen zich niet ophopen,

dat deze niet zomaar verloren kunnen gaan.”

maar een weg terug naar bouwers en producenten vinden. Ik voorzie

Vanzelfsprekend hoort bij het ‘materiaal-zijn’ een

een nieuwe rol voor gemeenten om dat logistieke proces te facilite-

identiteitsbewijs, zoals iedere aardbewoner idealiter

ren. Om op termijn het beginpunt te zijn. We moeten het systeem

een eigen legitimatiebewijs heeft. “Dus de verklaring

zodanig inrichten dat iets nooit afval wordt.”

brengt ons ook dichter bij het ideaal van het oneindig beschikbaar maken en bruikbaar houden van grond-

Tekst: Pieter van den Brand

GRAM | mei 2017

25

Verbeteringen in afvalscheiding duidelijker zichtbaar De lat van de VANG-HHA-doelen (minimaal 75% afvalscheiding en maximaal 100 kilogram huishoudelijk restafval in 2020) ligt hoog. Niettemin maken de afvalhoeveelheden in 2015 en de initiatieven in 2016 duidelijk dat steeds meer gemeenten zichtbare stappen maken in het drastisch verminderen van de hoeveelheden huishoudelijk restafval.

Daarmee veranderen ook de accenten in het uitvoeringsprogramma VANG-HHA. Het doel voor 2020 is de hoeveelheid fijn en grof huishoudelijk rest-

alleen door de verbeteringen in het Oosten van het

afval af te laten nemen tot maximaal 100 kilogram per inwoner per

land. In figuur 2 is per gemeente aangegeven met

jaar. Om dit mogelijk te maken hebben het ministerie van IenM, de

welke hoeveelheid het restafval door bronscheiding

VNG, NVRD en RWS in 2014 het Uitvoeringsprogramma VANG-HHA

tussen 2013 en 2015 is afgenomen. Op basis hier-

opgesteld met daarin verschillende acties ter ondersteuning van

van is duidelijk dat de verminderingen in de restaf-

gemeenten en ketenpartijen. De toen beschikbare gegevens over

valhoeveelheden in het hele land voorkomen en dat

de totale hoeveelheid huishoudelijk restafval (over 2013) maak-

ook gemeenten in het Westen flinke reducties van de

te duidelijk dat er nog ruim 240 kilogram per inwoner resteerde.

hoeveelheid restafval hebben gerealiseerd in verge-

Eind vorig jaar zijn de gegevens over 2015 - na 1 jaar VANG-HHA -

lijking met 2013.

beschikbaar gekomen. De CBS-gegevens laten zien dat deze hoeveel-

In specifieke regio’s zijn de verschillen nog groter en

heid is afgenomen tot ongeveer 230 kilogram per inwoner. Als deze

is de hoeveelheid soms met meer dan 50 kilogram

hoeveelheid vervolgens nog gecorrigeerd wordt voor de nascheiding

afgenomen in twee jaar tijd. In de regio Rivierenland

van fijn en grof huishoudelijk restafval, dan resteerde in 2015 nog

is bijvoorbeeld de invoering van diftar hiervoor de

219 kilogram per inwoner.

oorzaak, terwijl in het werkgebied van ROVA veel

In figuur 1 is per gemeente aangegeven welke hoeveelheid huishou-

gemeenten bezig zijn met de introductie van omge-

delijk restafval nog resteert (inclusief het verwerken van de naschei-

keerd inzamelen.

ding). In totaal hadden 30 gemeenten een hoeveelheid van maximaal 100 kilogram of minder per inwoner en 78 tussen de 100 en 150

Het

kilogram per inwoner per jaar. De gemeenten met meer dan 200 ki-

verder

logram per inwoner per jaar bevinden zich hoofdzakelijk in Zeeland

In 2015 en 2016 is vanuit het programma VANG-HHA

en Noord- en Zuid-Holland.

intensief gesproken met gemeenten, zowel op amb-

Uitvoeringsprogramma

VANG-HHA

gaat

telijk als bestuurlijk niveau. Er is informatie ontwikHoe doen individuele gemeenten het?

keld en ontsloten via de website www.vang-hha.nl,

De schijnbare scheiding tussen West- en Oost-Nederland is histo-

daar is ook een nog steeds groeiende kennisbiblio-

risch zo gegroeid maar is daarmee niet direct ook een maatstaf

theek te vinden. Kennis kan ook worden uitgewisseld

voor de verbeteringen die plaatsvinden bij individuele gemeenten.

via de diverse kennisplatforms over onderwerpen als

De afname naar 219 kilogram restafval per jaar komt namelijk niet

100-100-100, omgekeerd inzamelen en keukenafval.

Foto Harold Versteeg / Hollandse Hoogte

26

GRAM | mei 2017

Figuur 1: Hoeveelheid (fijn en grof) huishoudelijk restafval in 2015 inclusief correctie voor nascheiding

Figuur 2: Verschil in hoeveelheid (fijn en grof) huishoudelijk restafval tussen 2013 en 2015, na bronscheiding

Daarnaast zijn er veel trainingen en workshops ge-

aandacht. Binnenkort start een groot afvaleducatie-

organiseerd over uiteenlopende onderwerpen. Via

project dat gericht is op het verankeren van edu-

periodieke nieuwsbrieven worden gemeenten op de

catie over afval en zwerfafval, en het bereiken van

hoogte gehouden van de activiteiten en ontwikkelin-

gedragsverandering bij jongeren. Hiervoor worden

gen binnen het programma. Al deze activiteiten krij-

bestaande lesmethodes en –pakketten getoetst en

gen ook in 2017 een vervolg, maar tegelijk is er ook

geïnnoveerd richting activerende lesmethoden en le-

sprake van een duidelijke verschuiving naar meer

arning by doing. Enkele VWO/Technasium-leerlingen

individuele ondersteuningen.

onderzoeken de mogelijkheden om de afvalschei-

De gedragscursus rond het stimuleren van burgers

ding bij afvalbrengpunten te verbeteren.

richting meer en betere afvalscheiding wordt opnieuw gegeven met een start in mei en september. In vervolg

De ketenprojecten rond o.a. matrassen en luiers/in-

hierop kunnen gemeenten deskundige ondersteuning

continentiemateriaal gaan dit jaar een volgende fase

vragen bij het uitwerken van plannen en projecten

in richting het (beter) sluiten van de keten. Ook het

rond gedragsbeïnvloeding in de eigen gemeente. Ook

project rond het verbeteren van de afvalscheiding

het eenduidiger communiceren over afvalscheiding

in de hoogbouw is een volgende fase ingegaan. In

richting burgers gaat meer aandacht krijgen.

diverse gemeenten worden de eerste interventies getest. Dit leidt al direct tot voorzichtig positieve re-

Er worden zogeheten ‘aanjaagteams’ ingericht die

sultaten. Later in het jaar meer hierover.

gemeenten rechtstreeks kunnen faciliteren met ad-

Het programma VANG-HHA gaat dus met veel energie

vies-uren. Het gaat daarbij om kortlopend advies

verder. Veel gemeenten en bedrijven zijn eveneens

of bijstand door deskundigen op verschillende on-

met veel energie aan de slag met het afvalbeleid. Dat

derwerpen die kunnen helpen om processen vlot

geeft vertrouwen in de resultaten in de toekomst.

te trekken of projecten van de grond te krijgen.

Om behalve met vertrouwen, ook iets meer gekwan-

Gemeenten

ge-

tificeerd naar de toekomst te kijken, wordt er bin-

bruik maken zonder eerst geld te hoeven regelen

nenkort een scan uitgevoerd naar de actuele beleids-

of omvangrijke procedures te doorlopen. Op deze

ontwikkeling en -uitvoering op het gebied van het

manier worden gemeenten ontlast van organisa-

afvalbeheer binnen gemeenten. De resultaten daar-

torische ballast en kunnen ze al snel aan de slag.

van worden op een later moment gepubliceerd.

Het onderwerp afvalscheiding krijgt ook op scholen

Tekst: Guus van den Berghe, RWS en Maarten

en in de lespakketten van de leerlingen steeds meer

Goorhuis, NVRD

kunnen

hiervan

laagdrempelig

GRAM | mei 2017

27

BRONSCHEIDING GFT-AFVAL NODIG VOOR VANG-DOELSTELLING

Vergisting verwerkt klein Veel van het door huishoudens ingezamelde gft wordt voor een deel vergist tot biogas en daarna gecomposteerd. Ook het gft dat bij het restafval belandt kan via nascheiding deels worden vergist tot biogas. Er kan in dat geval echter geen compost meer van worden gemaakt. Bronscheiding scoort dus beter. Eye-opener: zelfs bij gescheiden inzameling belandt nog helaas veel keukenafval in de vorm van groente, fruit- en etensresten in het restafval.

Sinds de opmars van vergistingsinstallaties als ex-

met potgrond die afkomstig is uit de veengronden

tra processtap vóór compostering van gft is er een

in de Baltische Staten. De afgraving daarvan is niet

nieuwe energievorm in de afvalsector bijgekomen.

alleen zonde van relatief ongerepte gronden. Bij de

Behalve de productie van elektriciteit (en warmte) in

winning komen ook enorme hoeveelheden methaan

afvalverbrandingsinstallaties, zetten nu bacteriën or-

vrij. Wanneer dat vrijkomt, is het een broeikasgas dat

ganische afvalresten om in biogas, een regelrechte

23 keer sterker is dan het vermaledijde CO2.

aardgas-lookalike. Dat levert veel sympathie op in een periode dat we te kampen hebben met aardbe-

Bovendien leren onderzoekers steeds meer over al-

vingen in Groningen, een ongewisse energiepolitiek

lerlei interessante tussenproducten in het vergis-

rond Russisch aardgas en de roep om aardgasloze

tingsproces. Allerlei vetzuren die in het vergistings-

wijken. Veel vergistingsinstallaties, niet alleen voor

proces ontstaan zijn de laatste jaren ‘hot’. “Steeds

gft, maar ook voor rioolslib en mest, kunnen, na

vaker blijken vetzuren en suikers de potentie te heb-

enige zuivering van biogas en het strippen van een

ben om als bouwsteen voor bijvoorbeeld bioplastics

tiental procent koolzuurgas, groen gas maken dat di-

of veel gevraagde biochemicaliën te dienen”, zegt

rect in de aardgasleiding of in de motor van vracht-

Veeken. Uiteraard kan dat als een aderlating voor

en bestelwagens en bussen kan. Tegen deze achter-

het rendement van de biogasproductie gelden – je

grond worden beleidsmedewerkers en wethouders

onttrekt immers koolstof uit het organisch afval. “Dit

van veel gemeenten helemaal enthousiast van de re-

koolstof dient een hoogwaardiger doel, en kan na

latief nieuwe energiebron en ze koesteren hoge ver-

een tweede leven als bijvoorbeeld bioplastic vaak

wachtingen van de zegeningen van vergisting. “De

alsnog als energiebron dienen. Voor Adrie Veeken is

productie van biogas is een groot goed, maar als je

het zo klaar als een klontje. Composteren in combi-

kijkt naar de massabalans is ook de compostering

natie met biogasproductie is de mooiste vorm van

van het digestaat heel belangrijk”, zegt Adrie Vee-

recycling van gft. En helemaal als er nog hoogwaar-

ken, Research & Business Developer Biobased bij de

digere biobased producten uit worden gemaakt. “Het

afdeling New Business van Attero. “Maximaal twaalf

past perfect in de circulaire economie.” Attero geldt

procent van het gft kan worden omgezet in biogas.”

met 700 duizend ton gft (ongeveer veertig procent van de markt) als de grootste composteerder van Ne-

Maak compost

derland met onder meer installaties in Wijster, Wilp,

Met andere woorden: heel fijn dat biogas, maar er

Venlo, Tilburg, Moerdijk en Maastricht en Deurne. Bij

blijft bijna 90 procent van het oorspronkelijke ge-

de laatste drie vindt alleen compostering plaats. Bij

wicht over na de vergisting. “Je kunt er dan het beste

de eerste vier is sprake van vergisting en compos-

compost van maken”, zegt Veeken. “Compost gaat op

tering. “De productie van groengas in Nederland is

effectieve wijze de teruglopende bodemvruchtbaar-

van 11 miljoen kubieke meter in 2010 gegroeid tot

heid van landbouwgrond tegen. Door compost in de

74 miljoen kuub in 2015, waarbij Attero met 18,4

bodem te brengen, verbetert het watervasthoudend

miljoen kuub tot de top behoort”, zegt Veeken trots.

vermogen, de bodemstructuur, de biodiversiteit en

28

de afbraak van organische stof wordt vertraagd. De

Attero heeft echter zowel in Wijster als in Groningen

CO2-besparing die we daarmee bereiken is groter

ook een installatie die alleen organisch materiaal uit

dan de productie van biogas.” Maar niet alleen in de

nagescheiden huishoudelijk restafval vergist, de zo-

landbouw maar ook teruggekeerd in de huishoudens

geheten organische natte fractie (ONF). Doordat het

en gemeenten waar de gft ontstaat kan compost zijn

in contact is geweest met huishoudelijk restafval,

nut bewijzen. Wie potgrond gebruikt in de tuin of op

kan er geen compost van worden gemaakt dat aan

het balkon, kan dat beter met gft-compost doen dan

de wettelijke eisen voldoet, weet Veeken. “Er zit nog

GRAM | mei 2017

deel van huishoudelijk gft net voldoende energie in het digestaat om het ‘klimaatneutraal’ te verbranden. Het kost geen energie maar het levert ook niets op.”

De Groene Energiefabriek van Meerlanden Opbrengsten uit GFT in 2016

Ook biogas uit restafval Bij Omrin in Heerenveen vergisten ze ONF dat vrijkomt uit een nascheidingsinstallatie. “Wij ver-

In 2016 hebben wij

Groente, Fruit- en Tuinafval

55.000 ton GFT verwerkt

werken ongeveer 200 duizend ton huishoudelijk restafval per jaar afkomstig van Friese, Groningse

Stap

en Veluwse gemeenten. En sinds

1

kort ook uit Vlaardingen en Schie-

biogas

dam”,

vertelt

Aucke

2.500 ton

35.000 ton

direct naar de composteerhal

de scheidingsinstallaties komen onder meer plastic verpakkingen en drankenkartons vrij voor recycling. “Uit het restafval zeven we

34.000 ton

Vergister

Bergsma,

business-developer bij Omrin. Uit

17.500 ton

vervuild GFT naar de verbrandingsoven van AEB

digestaat

Stap

2

Groengas / CO2

4,1

2,4 mln m groengas

miljoen m3 biogas

3

46% van ons wagenpark rijdt op groengas

1,6

35

mln autokilometers =

900 x

miljoen m3

CO2

Nu vrij in de lucht als kortcyclische CO2. In 2017 start levering aan OCAP

ongeveer 76 duizend ton organisch materiaal, waar we 18 duizend ton inert materiaal als zand en stenen uit scheiden.” Er blijft

Stap

3

compost

2,5

20.000 ton MeerCompost uit GFT

miljoen

In gesloten tunnelcompostering ontstaat hoogwaardige MeerCompost uit digestaat en GFT

ZAKKEN COMPOST

dus 58 duizend ton echt organisch materiaal, bijna een derde van het restafval, over dat samen met enkele tienduizenden tonnen industriële reststromen in de vergistingsinstallatie wordt omgezet

Stap

4

warmte

Kwekerijen gezocht voor de overige 7.000.000 kWh!

10.000.000 kWh warmte

Opvangen en transporteren RESTWARMTE vanuit compostering

2.750.000 kWh

Warmtewisselaar

geleverd aan glastuinbouw

= 320.000 m3 fossiel aardgas

in 12 miljoen kubieke meter biogas. “Door er CO2 uit te halen, verkrijgen wij dit jaar ongeveer 8 miljoen kubieke meter groengas dat de kwaliteit heeft van aard-

Stap

5

water

500.000 liter

575.000 liter

gebruikt voor veegwagen (straatreiniging)

minimaal gebruikt voor pekelwater gladheidbestrijding

4.500.000 liter condenswater

gas”, zegt Bergsma. Toegerekend aan het nagescheiden huishoudelijk afval schat Bergsma dat Omrin dit jaar ongeveer 11 miljoen kuub biogas of 7 miljoen kuub groengas per jaar produceert. Bergsma: “Het groengas wordt voor 90 procent aan het aardgasnetwerk geleverd, 10 procent gaat naar een tankstation op het

De 50 duizend ton digestaat wordt voor een deel

eigen terrein.” Inmiddels rijden meer dan 80 van de

na droging bijgestookt in energiecentrales. De rest

160 bedrijfsvoertuigen van Omrin op dit groengas.

wordt met een hoog rendement verwerkt in de Rest-

Zo rijden de inzamelvoertuigen op een schone, duur-

afval Energiecentrale van Omrin in Harlingen. “Dat

zame brandstof, gemaakt van afval dat ze zelf heb-

levert dus nog een keer energie op, ongeveer 4,5

ben opgehaald.

MJ per kilogram”, zegt Bergsma. Hij weet dat uit een

GRAM | mei 2017

29

31 mei & 1 juni

Kom naar de ReinigingsDemoDagen DĂŠ vakbeurs voor de afval- en reinigingssector

Gratis toegang! Meld u aan via: www.reinigingsdemodagen.nl Kijk ook op de site voor de laatste beursinformatie.

70

al exposante n

Welkom

Locatie

Deze unieke beurs is een begrip voor iedereen

RDW Testcentrum

die professioneel actief is in de afval- en reinigingswereld. Tijdens dit gratis toegankelijke

Talingweg 76

Nieuw: ontbijtsess ie alternatiev e brandstoff en

8218 NX Lelystad

Ruime gratis parkeergelegenheid!

netwerkevenement kunt u noviteiten, trends, ontwikkelingen en de laatste technologieĂŤn en producten zien en ervaren.

Openingstijden Woensdag 31 mei: 09.00 - 20.00 uur Donderdag 1 juni: 09.00 - 18.00 uur

gevoeligheidsanalyse in een LCA-studie van CE Delft de gft-compostering beter scoort dan de volledige

Hoe draagt de gft-verwerking bij aan de

energie-route van ONF. “Wij weten dat het mogelijk is

VANG-huishoudelijk afval doelstelling?

om kunstmest uit de reststromen van de vergisting

• Indien een gft-stroom uit huishoudelijk afval

terug te winnen, maar dit is economisch nog niet

na bronscheiding wordt verwerkt door com-

rendabel gebleken. Ook is de toelating als kunstmest

postering of vergisting/compostering, wordt

nog een probleem”, aldus Aucke Bergsma. “Vetzuren

dat gezien als recycling. Er van uitgaand dat

winnen uit het ONF is net als bij gft een optie voor

het afzetbare compost oplevert dat voldoet

de toekomst.” Met het CO2 uit het biogas doet Omrin

aan de kwaliteitsnormen.

nog niets. Omrin wijst erop dat bijna alle gemeen-

• Het omzetten van ONF uit nascheiding in bio-

ten ook gft aan de bron gescheiden inzamelen, net

gas en digestaat dat gedroogd/ontwaterd en

als papier, glas en textiel. Het Friese gft-afval wordt

verbrand wordt, wordt niet gezien als recy-

gecomposteerd bij Orgaworld in Drachten en Lely-

cling. Wel levert de vergisting een reductie van

stad. “In het restafval zit toch nog veel organisch

restafval op. Het digestaat wordt gezien als

materiaal, vooral keukenafval als groente-, fruit- en

restafval.

etensresten. Mensen gooien ondanks een groene gft-container kennelijk nog veel organisch materiaal in het restafval”, constateert Bergsma nuchter. “Dus onze visie is dat je het allebei moet doen.”

Meerlanden onderzoekt ook potentiële innovaties.

Biogas straks niet meer nodig

De aangekondigde verf op basis van limoneen en

Bij Meerlanden is manager Gert Jan Klaasse Bos het

terpenen uit onder andere sinaasappelschillen is

eens met het idee om zowel voorscheiding als na-

nog geen business-case. De warmte die vrijkomt bij

scheiding van organisch afval uit te voeren als dat

het broeien van de compost wordt nu voor 1/3 in

tenminste mogelijk is en ook financieel uit kan. “Voor

tuinbouwkassen afgezet en men zoekt nog andere

het behoud van grondstoffen is vergisting en vervol-

toepassingen in de omgeving. Later dit jaar wordt

gens compostering van gft zonder meer belangrijker

CO2 in de aparte leiding naar de glastuinbouw in Rij-

dan alleen vergisting van nagescheiden ONF”, zegt

senhout gevoerd. Ook in hoogbouw, bijvoorbeeld op

Klaasse Bos. Grof gezegd draagt gf-afval het meeste

het Java-eiland in Amsterdam werkt Meerlanden mee

bij aan biogas terwijl de t-fractie nodig is voor com-

aan vergisting van gf-afval via speciale kleine zakjes

post. “Als je puur kijkt naar biogas is Omrin in het

in emmertjes die bewoners met een pasje kunnen le-

voordeel, zij het dat ze aan het einde van hun proces,

gen in containers op straat. Recent werden de eerste

water staan te verbranden wat weer dure en energie-

zakken compost als beloning teruggegeven aan de

vragende rookgasreiniging vergt. Wij weten het con-

bewoners. En ach, dat biogas…. Over een paar jaar

denswater uit onze compostering nog te hergebruiken

hebben we geen biogas meer nodig, voorspelt Gert

in de gladheidsbestrijding en voor straatreiniging. Dat

Jan Klaasse Bos. “Dan hebben we voldoende andere

water is een beetje zout”, aldus Klaasse Bos, die er

duurzame bronnen voor transportbrandstoffen en

fijntjes op wijst dat het gft-verwerkingstarief de helft

voor verwarming, zoals geothermie, water en ‘power

bedraagt van het verbrandingstarief. Bij Meerlanden

to gas’, waarbij een surplus aan elektriciteit uit wind

hecht men ook aan de ‘opvoedende’ taak van geschei-

en zon kan worden omgezet in gas. Organisch afval

den inzameling. “Mensen zijn in staat om producten in

zal steeds meer worden benut om vezels voor karton

te kopen, dus kunnen ze het daarom ook scheiden. De

en isolatieplaat te maken en basischemicaliën voor

burger bepaalt door zijn inkoopbeleid zijn afvalpro-

een biobased economie. En voor deze toepassingen

ductie. Door gescheiden inzameling kun je de burger

is bronscheiding een voorwaarde.”

daarvan bewust maken en opvoeden. Door alle ballen op nascheiding te zetten, mis je die kans.”

1000 kg ONF uit nascheiding

240 kg zand en inert material

scheiding

bewerking

Tekst: René Didde

bouwmateriaal

1000 kg huishoudelijk gft

760 kg ONF uit nascheiding vergisting

700 kg

130 kg biogas 400 kg 630 kg digestaat 230 kg

opwerking

80 kg groengas 50 kg CO2 (emissie)

droging door beluchting

bijstookmateriaal in energiecentrales

ontwateren door persen

Restafval verbranding in een avi

300 kg

vergisting

90 kg biogas

opwerking

610 kg digestaat compostering

60 kg groengas 30 kg CO2 (tuinders) 450 kg compost 400 kg water 43 kg inert materiaal Warmte door omzetting van 17 kg organisch materiaal

GRAM | mei 2017

31

Futurumshop zet in op groene pakketbezorging Futurumshop is de grootste online shop voor wielrenners en mountainbikers in ons land. Oprichter Harmen van der Meulen richt zich niet alleen op een tevreden klant, maar ook op een duurzame pakketbezorging – op de fiets of elektrisch – met zo min mogelijk verpakkingsmateriaal. "Tachtig procent van de webbestellingen kan verpakkingsloos worden bezorgd."

De geschiedenis van Futurumshop is het klassieke verhaal van de web-

Prijzenkast

winkelier. Harm van der Meulen begon in een kamertje bij zijn ouders

Het succes heeft de ‘e-tailer’ een goed gevulde prijzen-

thuis waar twee werelden samenkwamen: een passie voor wielrennen

kast opgeleverd. De afgelopen jaren sleepte het bedrijf

en een fascinatie voor e-commerce. Dat laatste verkreeg Van der Meulen

tweemaal de Thuiswinkel Award in de categorie sport,

tijdens een stage bij een webshop in computers. In het ouderlijk huis

in de wacht en in 2013 de prijs van ‘Logistieke web-

stond de voorraad al snel tot aan het plafond en slonk de ruimte om

shop van het Jaar’. De jury beoordeelde webwinkels

bestellingen in te pakken in rap tempo. Ook in het eerste bedrijfspand

op klantvriendelijkheid, after-sales, kosteneffectiviteit

in 2003 (met het eerste parttime personeelslid op de loonlijst: zijn zus)

en duurzaamheid. Op die punten troefde Futurumshop

ging alles nog met de hand. Bestellingen werden in mapjes bijgehou-

andere webshops af. “Bij veel webwinkels zie je dat ze

den, adressen en gegevens van bestelde artikelen werden geprint op

al hun aandacht en energie op de voorkant richten: de

stickervellen voor op het pakket. De tocht met de bestellingen naar het

verkoop en de website. Dat leidt ertoe dat ze op een

postkantoor ging al snel niet meer op de fiets.

gegeven moment het afhandelen van bestellingen niet meer bij kunnen houden. Ik ben altijd heel scherp ge-

Anno 2017 is sprake van een goed geoliede organisatie van in- en

weest op de achterkant van de webshop, om ook dat

uitgaande goederenstromen. Warm kloppend hart is een hypermodern

deel in gelijke tred te laten lopen met de front-end, te-

magazijn van drie verdiepingen in Apeldoorn, waarin 120 duizend

gen zo laag mogelijke kosten”, verklaart Van der Meu-

artikelen op voorraad staan. De elf magazijnmedewerkers kunnen

len zijn succes, “niet alleen om de interne logistiek zo

gelijktijdig dertig bestellingen voor hun rekening nemen. “Onze me-

efficiënt mogelijk te organiseren maar ook om de ser-

dewerkers kunnen hun werk efficiënt doen tegen een zo laag moge-

vice aan de klant op een zo hoog mogelijk niveau te

lijke werkbelasting”, vertelt Van der Meulen. “Tijdens pieken in be-

krijgen. Als we kosten kunnen besparen maar zoiets

stellingen kunnen we makkelijk opschalen, zonder dat dit ten koste

ten nadele van de service aan de klant zou zijn, doen

gaat van hun energie. Eigenlijk hebben we geen hoge werkdruk en

we het niet. Het kostenaspect zal nooit het overwicht

deadlines meer, omdat we het interne logistieke proces efficiënt heb-

krijgen over het belang van onze klanten.”

ben georganiseerd en geautomatiseerd.” De jaarlijkse verdubbelingen en zelfs verdrievoudigingen van de omzet hebben Futurumshop naar

Duurzaamheid is een vanzelfsprekend aandachtspunt

een omzet van 30 miljoen euro gebracht. Jaarlijks verstuurt ’s lands

voor Van der Meulen. “Online shops zijn de laatste vijf-

grootste online sportretailer meer dan 700 duizend artikelen, gemid-

tien jaar uitgegroeid tot een fantastische bedrijfstak.

deld twee artikelen per zending. Het bedrijf is ook actief in België en

Echter, ik ben mij ook bewust van de keerzijde hiervan.

Duitsland.

Dieselbusjes rijden af en aan door de straten en op in-

32

GRAM | mei 2017

efficiënte wijze worden de pakketjes door vele vervoer-

bezorgen. Voor sportkleding gaan we leren enveloppen gebruiken. De

ders afgeleverd. Het aantal vervoersbewegingen neemt

klant kan die via de brievenbus aan ons retourneren voor hergebruik.

verder toe en hiermee ook de uitstoot van fijnstof en

Voor producten die een stevigere verpakking nodig hebben, willen we

andere ongezonde stoffen.” Mede daarom heeft Van der

dozen van kunststof gaan gebruiken, die de pakketbezorger mee terug

Meulen besloten om in te zetten op duurzame stads-

kan nemen of een volgende keer kan ophalen. In beide typen verpak-

bezorging in alle grote steden. Het doel voor 2017 is

kingen kan de klant de producten terugsturen waar hij niet tevreden

veertig procent van de bestellingen duurzaam te laten

over is. Dat is pas duurzaam. Tachtig procent van de webbestellingen

bezorgen via de bezorgdiensten van Fietskoeriers.nl.

kan verpakkingsloos worden bezorgd.”

In Amsterdam test het bedrijf samen met PostNL de inzet van fietskoeriers en compacte elektrische voertui-

Van de ervaringen en inzichten van Futurumshop kan ook de gemeen-

gen. “We kunnen hiervoor op veel lof van onze klanten

telijke afvalbranche profiteren, meent Van der Meulen. “Gemeenten zijn

rekenen”, zegt Van der Meulen.

steeds meer bezig met het scheiden en recyclen van nuttige grondstoffen uit afval. Het besef bij burgers moet groeien dat afval eigenlijk geen

Verpakkingsloos

afval is maar een bron van grondstoffen”, vertelt Van der Meulen. “De

Irritatie is er daarentegen volop bij de klant over de

kern is dat je als gemeente de ‘convenience’ voor de klant, in dit geval

volumineuze verpakkingen van internetbestellingen,

de burger, moet vergroten. Daar bedoel ik mee dat je het de burger zo

die veel loze ruimte bevatten. Frustratiegevoelens die

makkelijk mogelijk moet maken maar alles ook zo moet organiseren

worden gestaafd door cijfers van het Meldpunt Verpak-

dat hij er de voordelen van ervaart. Als de burger van A naar B wil, heeft

kingen. De zo’n 1450 klachten die daar de afgelopen

het geen zin C te gaan bedenken. Dat doet de burger dan toch niet.

jaren binnenkwamen over niet-duurzame verpakkin-

Verdiep je zoveel mogelijk in het perspectief van de burger en zoek

gen gingen voor een groot deel over de overdaad aan

oplossingen die bij de burger passen. In sommige gemeenten zie je dat

nutteloos verpakkingsmateriaal bij online aankopen.

de container voor kunststof en metaal en drankpakken te weinig fre-

“Consumenten ergeren zich aan onnodig grote pakket-

quent wordt geleegd, bijvoorbeeld eens in de drie of vier weken, en de

ten. Dat is begrijpelijk”, zegt Van der Meulen. “Vanaf

container voor restafval eigenlijk nog te vaak. Zonde, ik heb alleen nog

het begin van ons bedrijf hebben we ons gericht op

maar luiers in mijn grijze kliko en de bak voor het pmd zit snel vol. De

het zo compact mogelijk verpakken van onze produc-

inspanningen van de gemeente moeten goed aansluiten op de realiteit.

ten. We willen zo min mogelijk lucht verzenden. Dat

Er zit ook best veel lucht bij het kunststofafval. Daar is nog verbetering

bespaart ons simpelweg kosten en de klant raakt niet

mogelijk. Dan denk ik aan een mechanisme om het materiaal te pletten.

opgezadeld met onnodig veel verpakkingsmateriaal.

Er is absoluut nog veel winst te behalen.”

Maar we willen nog verder gaan. Binnenkort starten we samen met PostNL een proef met verpakkingsloos

Tekst: Pieter van den Brand

“Consumenten ergeren zich aan onnodig grote pakketten.

Dat is begrijpelijk”.

GRAM | mei 2017

33

Effectieve containerstickers Containerstickers zijn niet altijd het favoriete onderdeel van een afvalcampagne. Dat terwijl containerstickers het perfecte middel zijn om direct het gedrag van inwoners te kunnen veranderen, of het nu gaat om afvalscheiding of bijplaatsing. Onderzoeks- en adviesbureau SHIFT stelde een inspiratiegids samen waarbij stap voor stap de ingrediënten van een effectieve containersticker worden besproken. De gids is gebaseerd op theorie vanuit de gedragsverandering.

Je kunt een containersticker zien als een recept. Om een effectieve

sneller ook zorgen dat de omgeving is opgeruimd.

sticker te maken heb je de juiste ingrediënten nodig. Ten eerste is

Er wordt daarnaast gevraagd wat er van de inwoner

de probleemverkenning belangrijk. Voordat je een sticker ontwerpt,

verwacht wordt, in de vorm van een call to action:

is het belangrijk om eerst te onderzoeken wat precies het probleem

Graag losse zakken in de container gooien. Nergens

is dat je wilt aanpakken. Waarom is dit een probleem? Welke motiva-

wordt genoemd wat niet mag. Hierdoor blijft de

ties en weerstanden zijn er bij de inwoner? En wat heb je al gedaan

boodschap positief en wordt weerstand voorkomen.

om het probleem aan te pakken? Deze vragen helpen je om een helder beeld te krijgen van de juiste aanpak.

De gemeente Amstelveen speelt in op het sociale aspect van de mens. Mensen hechten veel waarde aan

Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met onbewuste

wat anderen doen. Zij zien het gedrag van anderen

verwerking van de informatie die op de sticker staat. Dit is nodig

dan ook als een norm. Op de sticker krijgen de in-

om gedrag te kunnen beïnvloeden. Door de informatie op je sticker

woners informatie over wat de meeste mensen uit

zo simpel mogelijk te houden, is de informatie gemakkelijk te ver-

deze buurt doen, namelijk het restafval in de contai-

werken op onbewust niveau. Zo hoeven mensen niet na te denken

ner gooien in plaats van ernaast zetten. Zo worden

over de informatie. 95% van ons gedrag komt namelijk onbewust

inwoners gestimuleerd om het goede voorbeeld te

tot stand. Door informatie simpel te houden kun je die 95% dus een

volgen en is de kans groot dat ze geen afval meer bij

stuk gemakkelijker beïnvloeden.

de container plaatsen.

Natuurlijk is het ook handig om te weten wat het ef-

Voorbeelden van positieve benadering

fect van het ontwerp van de sticker is op het gedrag

In de gids staan heldere praktijkvoorbeelden van containerstickers

van de doelgroep. Heeft de sticker geleid tot een be-

die worden gebruikt in Nederlandse gemeenten, zoals die van de

tere afvalscheiding? Of is er daadwerkelijk minder

gemeente Rotterdam.

afval bijgeplaatst? Om hierachter te komen is het op-

De gemeente Rotterdam gebruikt een positieve benadering: er

zetten van een experiment aan te raden. Denk aan

wordt weergegeven wat er in deze situatie van je verwacht wordt.

een voor- en nameting of een vergelijking tussen een

De informatie wordt ondersteund met een afbeelding die aansluit op

controle en een experimentele groep. Hoe je zo’n ex-

de tekst. Hierdoor is het makkelijk om de informatie zowel bewust

periment precies opzet wordt in de gids uitgelegd.

als onbewust te verwerken. De boodschap heeft hierdoor een nog groter effect op gedrag.

Meer lezen?

Ook de gemeente Hoogeveen gebruikt een positieve boodschap.

Dit is slechts een greep uit de tips die in de con-

Door de tekst ‘opgeruimd staat netjes’ worden mensen herinnerd

tainerstickergids staan. Meer leuke voorbeelden van

aan het idee van een opgeruimde omgeving. Hierdoor zullen ze zelf

campagnes met effectieve gedragstechnieken zijn in

34

GRAM | mei 2017

Containersticker van de gemeente Hoogeveen

de gids te vinden. Deze is gratis te downloaden via de kennisbibliotheek op vang-hha.nl.

Meer weten over standaardisatie van afvalpictogrammen? Stuur dan een email naar Jacobine Meijer: jacobine.meijer@rws.nl Tekst: Dirkje van der Ven en Mirjam van Huizen, gedragswetenschappers bij Shift

Containersticker van de gemeente Rotterdam

Specialist in:

zoutstrooiers l sneeuwploegen l rolbezems zoutoplossers l zoutloodsen l winterdienstopleidingen Meer informatie?

Kijk op www.sr-schuitemaker.nl of mail naar sales@sr-schuitemaker.nl

Containersticker gemeente Amstelveen

Schuitemaker Industrial B.V. l Morsweg 18 - 7461 AG Rijssen - Holland Tel.: +31 (0)548 - 51 41 25 l sales@sr-schuitemaker.nl l www.sr-schuitemaker.nl GRAM | mei 2017

35

Pilot hoogbouw in Zaanstad Eind 2014 ging het project ‘Verbeteren afvalscheiding in de hoogbouw’ van start. Doel van dit project van VANGHuishoudelijk Afval is inzicht krijgen in gedragsbepalende factoren voor afvalscheiding en de effectiviteit van gedragsmaatregelen (interventies). Na een eerste onderzoeksfase gingen eind vorig jaar in acht gemeenten verschillende pilots van start.

In Zaanstad vindt de pilot plaats bij zestien hoogbouwflats in de wijk

Zaanstad en HVC testen drie interventies. Een deel

Kogerveld. Het betreft 766 huishoudens, met name in de lagere inko-

van de bewoners kan aangeven of ze voorzieningen

mensklasse. Bij elke van deze flats waren al één of meerdere onder-

in de woning willen, zoals een gft-bakje, biologisch

grondse containers voor restafval aanwezig. Vóór de 0-meting van de

afbreekbare afvalzakjes of een middel om plastic, blik

pilot van start ging, is op 10 plekken ook een gft-cocon geplaatst en

en pak in te zamelen. Moerkerk: "Verder gaan we bij

zijn restcontainers omgebouwd naar containers voor plastic, blik en

een deel van de woningen aan de slag met implemen-

pak en oud papier en karton. Joost Moerkerk, projectleider bij afval-

tatie-intenties. We geven uitleg over afvalscheiding

en energiebedrijf HVC: “Vóór de start van de pilot was de afvalschei-

en bewoners krijgen een snijplank met daarop een

ding bij deze flats ongeveer nul. Spullen die niet in de ondergrondse

reminder om snij- en andere etensresten in de groene

restafvalcontainers pasten, werden ernaast geplaatst. Dat was het ge-

bak te gooien. De bewoners ontvangen tijdens het ge-

bruikelijke gedrag.”

sprek een bevestiging van de zelf omschreven routine handelingen, in de vorm van een actie-kaart waarop

De gemeente stuurde bewoners een brief met daarin de beleidswij-

ze hun handtekening zetten. Deze kaart bevat ook

zigingen en informatie over de extra voorzieningen voor afvalschei-

een lijst met de meest voorkomende producten die

ding. Vlak voor de start van de pilot organiseerde gemeente Zaanstad

we graag in het gft willen hebben. Deze kaart herin-

en HVC een informatieavond en informeerde HVC de bewoners met

nert de inwoners aan hun voornemen het afval goed

een brief en een folder met informatie over de vier te scheiden afval-

te scheiden.” Bij beide interventies gaan we langs de

stromen.

deur en wordt tijdens een persoonlijk gesprek alles uitgelegd. De laatste interventie is social modeling, waarbij mensen uit de wijk als ambassadeur fungeren en via posters en filmpjes anderen inspireren om ook hun afval te scheiden. Het mooie van het project is, dat we de verschillende maatregelen apart, maar ook in combinatie gaan testen.

Op deze manier weten we na afloop precies wat de toegevoegde waarde per maatregel is en of de maatregelen elkaar versterken of niet.

Moerkerk (naar aanleiding van de eerste resultaten): “We zien dat de meeste gfe- (groentefruit en etensresten) containers goed worden gebruikt.

Er zal nog wel een kwaliteitsslag gemaakt moeten worden, aangezien er nog wel zaken

36

GRAM | mei 2017

worden aangetroffen die niet in de gfe-fractie horen.

ressant of het toepassen van de interventies tot meer

Voor plastic, pak en blik geldt eigenlijk hetzelfde. Een

en zuivere stromen leidt. Ik hoop natuurlijk dat we het

aantal containers wordt goed gebruikt, andere vrij-

wel voor elkaar krijgen de kwaliteit en de kwantiteit

wel niet. Ook hier is de zuiverheid van de stroom een

te verhogen. De pilot vindt plaats in een uitdagende

aandachtspunt. Opvallend is dat het ingezamelde oud

wijk, maar het is belangrijk dat ook in zo’n wijk wordt

papier en karton geheel zuiver is. Tot nog toe hebben

onderzocht wat wel en niet mogelijk is.”

we alleen het basispakket ingevoerd en nog geen uitgebreide maatregelen getroffen. Daarom is het inte-

Tekst: Ans Aerts

103

Containerwielen van Haco...

... besparen u mankracht!

Haco wielen maken uw containers écht mobiel.

De garantie voor uitstekende rijeigenschappen.

Bel voor informatie:

Protempo bv Postbus 21, 6500 AA NIJMEGEN Nederland Tel. +31(0)24-3711711. Fax +31(0)24-3711700 verkoop@protempo.eu www.protempo.eu

adv. 103 190x130 mm.indd 1

11-02-2010 13:55:19

GRAM | mei 2017

37

De Leden Centraal Voor deze rubriek wordt elke uitgave iemand geïnterviewd die werkt bij een organisatie die lid is van de NVRD. Leden krijgen hiermee een stem in GRAM. De NVRD is er immers voor en door leden.

Deze keer aan het woord:

Dr. Andreas Krawczik, Managing Director bij Remondis

“Blijf inzetten op de circulaire economie” Wat is je functie?

Voldoet het lidmaatschap aan je

te laten groeien. In de afgelopen jaren heb

Ik ben Managing Director bij Remondis

verwachtingen?

ik daarbij in Nederland veel warme con-

Nederland BV. Sinds 2006 ben ik voor

Zeker! Door het informatieve karakter

tacten opgedaan en daarnaast veel mede-

Remondis werkzaam in Nederland. Door

van deze bijeenkomsten zijn het ener-

werkers en collega’s leren kennen. Samen

diverse overnames hebben wij onze acti-

zijds goede gelegenheden om kennis en

met een gemotiveerd team van medewer-

viteiten in Nederland de afgelopen jaren

ervaringen uit te wisselen en anderzijds

kers aan de toekomst van ons bedrijf wer-

flink uitgebreid.

om mensen te ontmoeten.

ken, daar word ik enthousiast van.

Sinds wanneer ben je lid van de

Wat zijn volgens jou de belang-

Waar stoor je je aan?

NVRD en waarom?

rijkste ontwikkelingen binnen de

Korte-termijn-politiek bij bedrijven wat

Remondis is al jaren lid van de NVRD.

afvalbranche?

soms ten koste kan gaan van langdurige

We zijn een betrouwbare partner van

Circulaire economie en daardoor het

marktontwikkelingen. Een voorbeeld hier-

gemeenten. In Duitsland, maar ook in

streven naar maximale terugwinning

van is de invoer van afval uit Engeland

andere Europese landen, zijn er al veel

van grondstoffen. Hierdoor ontstaat bij

om de capaciteit in onze Nederlandse ver-

succesvolle publiek-private samenwer-

zowel overheden, burgers als bedrijven

brandingsinstallaties op peil te houden.

kingsconstructies met Remondis. Hieruit

bewustwording dat de voorraad primaire

Het is denkbaar dat deze hoeveelheden

blijkt iedere keer weer dat de sterke kan-

grondstoffen eindig zijn. Het maximaal

over enkele jaren wegvallen en dan zal

ten van gemeenten en de sterke kanten

scheiden van afvalstromen en grondstof-

er 1.5 miljoen ton afval gecompenseerd

van een familieonderneming elkaar zeer

fen is hierbij een must en concepten als

moeten worden. Dat staat niet in verhou-

goed aanvullen. Vanuit dit perspectief

omgekeerde inzameling krijgen steeds

ding tot de Nederlandse doelstellingen

zijn wij ook lid van de NVRD.

meer betekenis.

om de hoeveelheden huisvuil terug te

Heb je behoefte aan bepaalde infor-

Wat vind je het leukste/mooiste aan

matie van de NVRD?

je werk?

De informatie die wij van de NVRD krij-

Binnen ons familiebedrijf hebben wij kor-

Welke tip wil je de lezers van GRAM

gen, is waardevol. Wij nemen regelmatig

te lijnen waardoor we snel kunnen scha-

graag meegeven?

deel aan de bijeenkomsten van de NVRD

kelen. Wij willen onze core business in

Blijf met elkaar inzetten op het bereiken

en we krijgen hier naast goede en nuttige

Nederland verder ontwikkelen en verster-

van de circulaire economie. Ik ben er na-

informatie ook veel praktische terugkop-

ken. Ons bedrijf staat voor de winning

melijk van overtuigd dat door continue

peling. We vinden het echter ook belang-

van grondstoffen en de productie van

aandacht hiervoor en consistent beleid

rijk om zelf met voorstellen en ideeën te

herbruikbare energie. Hiermee dragen wij

hierover, we dit met elkaar kunnen ver-

komen.

bij aan een steeds verdergaande circulai-

snellen. Door ons bedrijfsprofiel zijn er

re economie. Ik persoonlijk vind het een

op dit gebied veel raakvlakken met ge-

mooie uitdaging om Remondis in Neder-

meenten, waardoor we elkaar kunnen

land verder te ontwikkelen en het bedrijf

versterken om dit doel te bereiken.

brengen door het gescheiden inzamelen

38

GRAM | mei 2017

van groen, hout, papier, pmd, enz.

Brede Bijeenkomst KAM

Voortgang Vpb

De Werkgroep KAM organiseerde 20

13 April jl. zat de NVRD samen met een

april een brede bijeenkomst voor KAM-

aantal fiscalisten uit haar achterban aan

medewerkers van alle leden. Centraal

tafel bij het Ministerie van Financiën.

stond het thema ‘uitwisselen’. In navol-

Ook de Belastingdienst was aanwezig.

ging van de strategische koers die vorig

Gesproken werd over de wet Vpb en

jaar door de leden is vastgesteld (de le-

de gevolgen van deze wet voor NVRD-

den centraal), bespraken de KAM-me-

leden. Vanuit het Ministerie is de belofte

dewerkers welke vraagstukken op het

gedaan dat met de Belastingdienst ver-

gebied van Arbo en Veiligheid door de

der zal worden gesproken over het in-

NVRD moeten worden uitgewerkt. Ver-

zamelbegrip en de betekenis daarvan.

der werden tips uitgewisseld en weder-

Daarnaast spraken de partijen af dat de

zijdse vragen beantwoord. Wilt u meer

NVRD en de Belastingdienst verder zul-

informatie? Neem dan contact op met

len spreken over andere openstaande

Peter Kerris: kerris@nvrd.nl

punten,

zoals

de

kostenberekening

voor het bij de poort afleveren van inBenchmark Huishoudelijk Afval

gezamelde stromen aan recyclers. De

Met de startbijeenkomst in de Voor-

NVRD houdt u uiteraard op de hoogte

malige Stadstimmertuinen van gastge-

van de verdere ontwikkelingen in het

meente Amsterdam is de benchmark nu

Vpb dossier. Voor vragen kunt u contact

officieel van start gegaan. Aanmelden

opnemen met Evelien Mertens: mer-

kan nog tot 1 juni.

tens@nvrd.nl, tel. 06-50849991

NVRD agenda

17 mei Algemene Ledenvergadering 18 mei NVRD Jaarcongres 30 mei: Marktdag circulaire inkoop minicontainers (besloten) 6 juni Redactievergadering GRAM

13 juni Kennisbijeenkomst Landelijke Aanpak Zwerfafval

14 juni Bijeenkomst circulaire economie en de

15 juni NVRD Kennisbijeenkomst AMBOR en fysieke belasting

column

nieuws

Grenzeloos Het thema van het congres dit jaar is grenzeloos. In een stad als Maastricht kan het natuurlijk ook niet anders, zeker niet in het jaar dat het precies 25 jaar geleden is dat het verdrag van Maastricht werd gesloten.

Dat verdrag ging met name over het slechten van de grenzen tussen Europese landen, die ons in de weg stonden. Het bewijs dat grenzen stellen soms nodig is als middel, maar we ons altijd moeten blijven afvragen of we er ons doel nog mee bereiken.

Grenzeloos denken gaat natuurlijk verder dan alleen de letterlijke grenzen tussen landen. Dat laten we ook zien met onze sprekers, die het gaan hebben over thema’s van grenzeloze inspiratie tot grenzeloze kansen. Steeds vaker praten we met elkaar over de transitie naar een circulaire economie. Die transitie dwingt ons ook over grenzen heen te kijken die ons tot nu toe stopten. Een circulaire economie dwingt ons immers met alle partners in de keten te kijken naar optimale producten die we kunnen behouden voor hergebruik.

Maar het dwingt ons ook om niet alleen economische principes leidend te laten zijn, maar ook ecologische en sociale principes.

Want in een circulaire economie hebben deze ook waarde.

De leden van de NVRD hebben in een circulaire economie volgens mij een enorme voorsprong. Al vele jaren houden wij ons bezig met het creëren van waarde uit dingen die voor anderen waardeloos zijn, wij denken al jaren grenzeloos. Het behoud van het milieu is hierbij een belangrijke drijfveer. En we hebben op talloze plekken prachtige voorbeelden waarbij we enorme waarde halen uit de inzet van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. We zijn koploper in de transitie naar een circulaire economie. Ik hoop dat het congres u voldoende inspiratie biedt om dit ook te blijven!

openbare ruimte (met Stadswerk)

GRAM | mei 2017

39

NIEUWS UIT DE BRANCHE

Wecycle, Midwaste, Omrin en HVC geven innovatieve impuls aan circulaire en sociale economie

VANG-kennisbibliotheek Op de kennisbibliotheek van VANG www.vang-hha.nl/kennisbibliotheek

Wecycle geeft samen met Midwaste,

De organisaties zetten de huidige samen-

zijn de volgende nieuwe documenten te

Omrin en HVC een stevige en innova-

werking voort en breiden deze uit met

vinden:

tieve impuls aan zowel de circulaire

nieuwe activiteiten. De ingeleverde elek-

als de sociale economie.

trische apparaten worden gesorteerd in verschillende stromen, waaronder kleine

De organisaties hebben een langjarige

apparaten en groot witgoed. Deze appa-

samenwerkingsovereenkomst

• Onderzoek Eenduidigheid begrippen afvalstromen. Rijkswaterstaat

onderte-

raten worden op een aantal locaties gede-

• Blik: bron- of nascheiden? Afwegings-

kend, die mensen met een afstand tot

monteerd, zodat de verschillende delen

kader voor gemeenten. CE Delft i.o.v.

de arbeidsmarkt perspectief biedt via de

naar verschillende recyclers gaan. Dit ver-

NVRD. [pdf]

inzameling, sortering en demontage van

hoogt de kwaliteit van de recycling. Het

elektrische apparaten. In totaal zijn 82

sorteren en demonteren gebeurt zoveel

• Standaardprotocol

gemeenten direct betrokken bij deze sa-

mogelijk door mensen die een re-integra-

dragsmaatregelen.

menwerking, die bij elkaar jaarlijks zo’n

tietraject volgen. Ze zijn afkomstig uit de

meente Schoon.

20 miljoen kilo e-waste inzamelen van

betrokken gemeenten. De werkzaamhe-

hun inwoners. Door e-waste te recyclen,

den worden uitgevoerd in Alkmaar, Den

• Kwaliteitsverbetering inzamelen en

hoeven minder grondstoffen te worden

Bosch, Heerenveen, Heerlen, Nijmegen,

sorteren kunststof verpakkingsafval.

onttrokken aan de natuur. De overeen-

Roosendaal, Schiedam en in de regio

Learning Center Kunststof Verpak-

komst loopt van 2017 tot 2023.

Schiphol.

kingsafval. [pdf]

monitoring

ge-

D&B

Ge-

i.o.v.

AW Materieel levert nieuwe wascontainer aan gemeente Almere “Wij waren op zoek naar een partij die het verschil kan maken in service, training, kwaliteit en prijs” zegt Chris Lagendijk, teamleider materieelbeheer van de gemeente Almere. “Een leverancier die niet alleen een goed product levert, maar daarnaast toegevoegde waarde biedt, en ons als gemeente ook kan ontzorgen op het gebied van onderhoud en trainingen. De wascontainer van AW Materieel voldoet aan al onze wensen”.

40

www.awmaterieel.nl

Gemeente Almere richt zich op een stad zonder afval.

Belangrijk daarbij is het terugdringen van de hoeveelheid afval en het beter scheiden, zodat de mogelijkheid ontstaat om een impuls te geven aan de circulaire economie.

service gedachten draagt het team materieelbeheer, als onderdeel van de afdeling Stadsreiniging, bij aan de doelstelling van een Stad zonder Afval.

Om te zorgen dat de inzamelsystemen op een goede manier aansluiten op de behoefte van gebruik in de stad, is het van belang dat het inzamelsysteem toegankelijk, beschikbaar en schoon is.

Ook worden de containers door de gemeente Almere gekeurd volgens het veiligheid kwaliteitssysteem van AMTEK. Om de keuring op een goede manier uit te voeren moet de container schoon zijn, zodat alle onderdelen secuur gecontroleerd kunnen worden. Daarmee weten wij dat de ondergrondse container veilig in gebruik is door de inwoner, maar ook door onze kraanchauffeurs. Vanuit deze

Om aan deze doelstellingen te kunnen voldoen is de wascontainer van AW Materieel onmisbaar. Deze afzetbare container is flexibel in gebruik, en kan in 1 werkgang zowel afval inzamelen, de ondergrondse container van binnen en van buiten wassen en de ondergrondse put leegzuigen. Daarnaast traint AW Materieel zowel de werkplaats als de chauffeurs om het beste uit de wascontainer te halen. “Daarmee levert AW Materieel niet alleen een kwalitatief hoogwaardig product, maar sluit het serviceniveau ook naadloos aan bij de behoefte van de gemeente” aldus Chris.

GRAM | mei 2017

NIEUWS UIT DE BRANCHE

Op 10 april hebben medewerkers van ACV, Avri, Dar, Ge-

Het vak van de milieustraatmedewerker wordt ook steeds be-

meente Almere en Stadswerken Utrecht hun mbo 2-di-

langrijker gezien de ontwikkelingen in de branche (Van Afval

ploma ‘Afvalbeheer’ met keuzedeel ‘Milieustraat en Af-

Naar Grondstof etc.) en daarmee wordt ook steeds meer van de

valstromenkennis’ in ontvangst mogen nemen.

medewerkers verwacht. In de specifieke opleiding worden de mensen opgeleid in zowel vakinhoudelijke modules als in alge-

Samen met medewerkers van AEB Amsterdam, Avalex, Ge-

mene vaardigheden om hiermee volledig mee te kunnen gaan

meente Rotterdam, Meerlanden, Rova en Spaarnelanden zijn

in de ontwikkelingen. Bovendien zijn dit mensen die voorop

zij de allereerste milieustraatmedewerkers met een mbo 2-di-

zullen blijven lopen en hiermee het voorbeeld zijn voor de rest

ploma, een erkend diploma voor hun vak.

van de milieustraatmedewerkers.

Fixion presenteert nieuwe software applicatie WasteXL

Learning Centerbijeenkomst

Fixion, softwareontwikkelaar voor gemeenten, reinigingsdiensten

Het Learning Center Kunststof Verpak-

en afvalinzamelaars, introduceert een nieuwe software applicatie

kingsafval organiseert op 10 mei de bijeen-

speciaal voor gemeenten en reinigingsdiensten, WasteXL.

komst ‘De volgende stap met kunststof’.

Het programma begint om 10.00 uur met

Met WasteXL, dat de opvolger is van backoffice applicatie Prevent, zijn wij-

een Lagerhuis debat over de regierol van

ken/routes eenvoudig te beheren en te exporteren. Ideaal als basis voor

de gemeente. Aan elk debat gaat een prik-

de digitale afvalkalender en afvalapp. Door de ingebouwde digitale kaarten

kelende pitch van diverse sprekers vooraf.

zijn adressen meteen duidelijk zichtbaar, wat handig is tijdens telefonisch contact met de burger. WasteXL is modulair van opzet; naast het standaard

In de middag heeft u de keuze uit een aantal

ingebouwde wijken/routebeheer kan men kiezen uit de modules meldingen

interactieve werksessies over de kostenoptima-

openbare ruimte, containerbeheer, pasbeheer & ondergronds (via STOSAG),

lisatie van pmd/kunststof of een informatieve

grofafval meldingen en milieustraat toegang en registratie. Aanvullende mo-

sessie over de mogelijkheden om de samenstel-

dules zijn mogelijk, bijvoorbeeld ongediertebestrijding of functionaliteit op

ling van pmd/kunststof te verbeteren. De bijeen-

aanvraag van de klant. Wilt u WasteXL uitproberen? Vraag dan gratis en vrij-

komst eindigt om 16.00 uur en vindt plaats bij

blijvend een proefaccount aan op www.fixion.nl.

Rijkswaterstaat in Utrecht. Meer over deze sessie en aanmelden kan via www.lckva.nl

Op www.kenniswijzerzwerfafval.nl zijn de volgende nieuwe documenten te vinden: • Handreiking adoptie van afvalbakken, • Afvalvrije Scholen, • Opschalingsmogelijkheden Afvalvrije Scholen, • Plastic soep op de stoep; hoe kan lesmateriaal over zwerfafval bijdragen aan waardenontwikkeling en gedragsverandering.

GRAM | mei 2017

41

Colofon Uitgever NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM Telefoon 088 - 3770000 E-mail post@nvrd.nl I-net www.nvrd.nl

Agenda 17 – 18 mei NVRD Jaarcongres ‘Grenzeloos samenwerken’, Maastricht

Redactiecommissie Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn (hoofdredacteur) Riny de Jonge, stadsdeel Amsterdam-Oost Addie Weenk, Rijkswaterstaat Diederik Notenboom, Meerlanden Folkert Starreveld, Cyclus Management Dico Kuiper, gemeente Alphen aan den Rijn Marianne Zegwaard, MWH Global Ilse van der Grift, NVRD

31 mei – 1 juni Reinigings DemoDagen, Lelystad 14 – 15 juni BVOR Demodagen ‘Groen als Grondstof’, ARN Weurt 17 juni

Eindredactie Karin Hegeman en Berit Aagten Postbus 1218, 6801 BE Arnhem tel. 088 - 3770000 e-mail: hegeman@nvrd.nl

Bio-Energie Festival, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, Van Nelle Fabriek Rotterdam, www.bioenergiefestival.nl

Advertentie-exploitatie Bureau Van Vliet Postbus 20, 2040 AA Zandvoort tel. 023 - 5714745 e-mail: L.paap@bureauvanvliet.com

Opmaak en druk Weevers, www.weevers.nl Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de

morgen kunt u haar gerust weer een vraag stellen Abonnementenadministratie NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €106,04 ex btw.

België €124,95 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: €11,50.

Beëindiging abonnement Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd.

Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd.

ISSN 1569-0458 © NVRD

Bel de gratis KWF Kanker Infolijn 0800 - 022 66 22 Al uw persoonlijke vragen over kanker persoonlijk beantwoord GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar.

Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

42

GRAM | mei 2017

Close-Up

Containerbeheer van A tot Z Ook grote afvalrecyclers als Van Gansewinkel, onderdeel van Renewi, willen graag ontzorgd worden.

Plastic Omnium speelt daar op in. “We leveren al sinds jaar en dag de 2- en 4-wielcontainers aan Van Gansewinkel”, zegt accountmanager Maurice Toussaint van Plastic Omnium BV. “Sinds kort verzorgen we het ook het totale containerbeheer voor deze klant. Dat doen we vanaf 1 februari vanuit ons centraal magazijn in Nieuwegein.” Jaarlijks worden daar zo’n 100.000 containers uitgezet, ingenomen, omgeruild, hersteld en gereinigd.

Plastic Omnium is een van oorsprong Frans bedrijf met

Vanuit Nieuwegein, en tevens vanuit enkele kleinere

een wereldwijde omzet van 6,9 miljard. Het overgrote

sublocaties in het noorden en het zuiden van het land,

deel van die omzet komt uit de automotive-branche,

gaat Plastic Omnium alle eindklanten van Van Ganse-

zoals brandstoftanks, bumpers en andere onderdelen.

winkel landelijk bedienen. Toussaint: “Bij binnenkomst

Toussaint is van de Plastic Omnium-tak Environment.

worden alle containers visueel geïnspecteerd op de

“Wij produceren 2- en 4-wielcontainers, ondergrond-

kwaliteitsnormen van Van Gansewinkel. Indien nodig,

se

registratiesystemen

wordt de container gerepareerd of gedemonteerd. Uit-

voor inzamelvoertuigen en ondergrondse containers,

gangspunt is steeds maximaal hergebruik. Voordat de

kortom allemaal oplossingen voor afval”, verklaart hij.

containers in de voorraad worden opgenomen, worden

“Maar we hebben een brede kijk op afval en doen veel

ze grondig gereinigd. Dit doen we met biologisch af-

meer op dat gebied. Gemeenten kunnen bij ons terecht

breekbare schoonmaakmiddelen. Heeft een eindklant

voor onder meer fysiek onderhoud en voorraadbeheer

van Van Gansewinkel een bestelling geplaatst, dan le-

van de minicontainers, registratie, klantenservice,

veren wij die uit. De eindklant krijgt voor de zekerheid

noem het maar op. Ook bedrijven, zoals Van Gansewin-

nog een herinnerings-sms dat de containers onderweg

kel, ondersteunen we steeds vaker met dienstverlening

zijn, om alle mogelijke misverstanden te voorkomen.”

en service. Eigenlijk doen we alles op het gebied van

Ook andere inzamelaars kunnen uiteraard gebruik ma-

afval, behalve het inzamelen zelf.”

ken van deze nieuwe service op het gebied van voor-

containers,

straatmeubilair,

raadbeheer. Toussaint: “Voorheen verkochten we conPlastic Omnium zet stevig in op een circulaire econo-

tainers, leverden we ze uit en daarmee was de kous af.

mie. “Gemeenten kunnen sinds kort bijvoorbeeld hun

Zelf inzamelen doen we nog steeds niet, maar we gaan

mini-containers leasen bij ons. Het gaat immers niet

wel steeds meer taken overnemen van onze klanten.

om het bezit, maar om het gebruik. Wij zorgen voor

De klant wil graag ontzorgd worden, wij streven naar

de registratie, administratie, vervanging indien nodig

efficiënte dienstverlening zodat we meer binding krij-

en efficiënt voorraadbeheer, zodat gemeenten niet met

gen met de klant en ons product. Daarmee werken we

overtollige voorraden blijven zitten. Met Van Ganse-

samen toe naar een circulaire economie.”

winkel hebben we contractueel vastgelegd dat alle afgeschreven containers gerecycled én opnieuw ingezet

Voor meer info over Plastic Omnium: 0800-5425055

worden. Daarmee voorkom je dat de end-of-life containers verdwijnen naar de verbrandingsoven.”

Tekst: Hetty Dekkers

MISSIE GESLAA GD!

2.483

CA. 700 SCHOLEN

ACTIES

CA. 1.000 BEDRIJVEN

113.528

IN 388 GEMEENTEN EN VELE ANDEREN

DEELNEMERS

SUPPORTERS VAN SCHOON

BEDANKT!

SUPPORTERVANSCHOON.NL Supporter van Schoon is een initiatief van Stichting Nederland Schoon