GRAM mei 2019 by NVRD

SAMEN VOOR SCHONE EN AFVALVRIJE GEMEENTEN

VAKBLAD 2017 VAKBLADVAN VANDE DENVRD NVRD||JAARGANG JAARGANG108 110#05 #04JUNI MEI 2019 PERIKELEN SPECIAL RONDOM DE AFVALNVRD STOFFENHEFFING JAARCONGRES

BIJPLAATSEN VAN DE DIFTARPARADOX AFVAL BIJ ONDERGRONDSE IN DALFSEN, DEVENTER AFVALCONTAINERS EN BRONCKHORST

GROF HUISHOUDELIJK CAMERATOEZICHT RESTAFVAL, WELBIJ OFAANPAK NIET HELPT VENRAY NASCHEIDEN? AFVALHOTSPOTS

5OPLOSSING & 6 JUNI VOOR LUIERS STEEDS REINIGINGSDEMODICHTERBIJ DAGEN 2019

ACV GROEP GASTHEER NVRD JAARCONGRES

AFVAL LOONT

al 8 jaar maatschappelijk betrokken

Vraaggestuurde bronsortering Afval loont is een flexibele marktgeoriënteerde onderneming. Wij zijn in staat om vraaggestuurd in

De tijd vliegt. 8 jaar geleden besloot

te zamelen. We kunnen op basis van

Jorgen van Rijn Afval loont op te

een marktbehoefte onze deelnemers

richten. Afval loont is er van

gaan motiveren een bepaalde

overtuigd dat als gescheiden

grondstof in te leveren. Ons project,

grondstoffen een waarde hebben,

genaamd “van kwantiteit naar

inwoners beloond moeten worden

kwaliteit”, in Barendrecht, gestart na

voor het inleveren van deze

de zomer van 2018, laat dit zien.

grondstoffen.

Tijdens dit project zijn we naast PMD

Deze focus op het leveren van een

een aparte stroom gaan uitvragen.

constante bijdrage aan de

Fles, Flacon en Dop. Binnen

maatschappij maakt dat Afval loont

afzienbare tijd deed 25% van de

een Social Enterprise is. Niet alleen

deelnemers enthousiast mee. Een

belonen we voor het inleveren van

mooie relatief schone stroom die

grondstoffen, maar we helpen ook

eenvoudig is te verwerken en

mensen weer aan het werk of

waarmee we ook (nog kleine) maak

bieden we plek aan mensen die

initiatieven helpen.

moeten re-integreren in een

Kwaliteit en vraaggestuurd is een

werkomgeving. Ons streven is niet

richting die terecht steeds meer

dat we een doorgangshuis zijn,

aandacht krijgt en in onze ogen een

maar ons streven is om een

belangrijk onderdeel is van de

contract aan te bieden en een vorm

transitie naar een circulaire

van zekerheid.

economie.

Dit jaar verwachten wij dat onze deelnemers in totaal €1.000.000,- hebben verdiend met grondstoffen.

Van waardeloos, naar waardevol! Afval is een grondstof en heeft een waarde. Wij geloven dat door geld te betalen voor het aanleveren van gescheiden afval wij, samen met onze spaarders, op verschillende manieren waarde kunnen creëren voor de maatschappij.

Ga voor meer informatie naar: www.afvalloont.nl

COLOFON UITGEVER NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM +31 (0)88 - 3770000 post@nvrd.nl www.nvrd.nl REDACTIECOMMISSIE Marc Veenhuizen, ACV Groep (hoofdredacteur) Riny de Jonge, gemeente Amsterdam Addie Weenk, Rijkswaterstaat Diederik Notenboom, Meerlanden Folkert Starreveld, Cyclus Management Dico Kuiper, gemeente Alphen aan den Rijn Marianne Zegwaard, Stantec Kees van der Laan, Gemeente Rotterdam Annemieke Braamburg, Twente Milieu Ilse van der Grift, NVRD

INHOUD 04

SPECIAL NVRD JAARCONGRES Met het congresprogramma, een voorwoord van Wouter Koenderman, introductie van de sprekers en een artikel over de gastheer dit jaar, ACV.

EINDREDACTIE Karin Hegeman en Berit Aagten Postbus 1218, 6801 BE Arnhem +31 (0)88 - 3770000 hegeman@nvrd.nl

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Elma Media B.V. Silvèr Snoek - Sales Manager 0226 33 16 67 - s.snoek@elma.nl www.elma.nl REALISATIE EN DRUK Print2Pack, print2pack.nl Coverbeeld: Jacob-Carl Pauw, Pauw Media ABONNEMENTENADMINISTRATIE NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €108 ex btw. België €125 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: €11,50. BEËINDIGING ABONNEMENT Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd. Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de NVRD. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard. ISSN 1569-0458 © NVRD

‘WE MOETEN NAAR NUL-EMISSIE TOE’ Bedrijven prikkelen om zo min mogelijk en liefst circulaire kunststoffen te gebruiken in hun producten en verpakkingen, dat is de boodschap van duurzaam ondernemer Willemijn Peeters in haar strijd tegen het afvalplastic.

BEDRIJVEN WILLEN OOK PMD SCHEIDEN EN RECYCLEN Door de toegenomen aandacht voor afvalscheiding bij huishoudens willen ook steeds meer bedrijven hun pmd-verpakkingen scheiden en laten recyclen.

15 B EZEM 16 H OE DOEN ZIJN DAT? EEN VIERDE MINICONTAINER AAN HUIS 18 DE DIFTAR PARADOX 22 CAMERATOEZICHT HELPT VENRAY BIJ AANPAK AFVALHOTSPOTS 24 CONTROLE EN KANS OP BOETE STIMULEREN AFVALSCHEIDING 29 PILOT INFOQUETE AFVAL SCHEIDING 30 STRESSTEST ZET GEMEENTE EN INWONERS OP JUISTE SPOOR KLIMAATADAPTATIE 35 PLASTIC VERPAKKINGEN SCHEIDEN MET EEN MAGNEET 38 TERUGBLIK GEMEENTELIJK GRONDSTOFFENCONGRES 2019 39 NVRD NIEUWS 39 COLUMN OLAF PRINSEN 40 SCHONE STRANDEN: CHECKLIST VOOR GEMEENTEN 44 REINIGINGSDEMODAGEN 2019 FOTO-IMPRESSIE EN VOORUITBLIK 50 AGENDA 51 CLOSEUP

RECYCLED Made from recycled material

C106833

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar.

GRAM #04 mei 2019 | 3

Programma ALV en netwerkavond 15 mei Tijden

Programmaonderdeel

15.00 – 15.30 uur

Ontvangst

15.30 – 15.35 uur

Welkomstwoord door Han Noten, Koninklijke NVRD

15.35 – 16.15 uur

Fondsenwerving en beheer Stichting Hoge Veluwe. Harald de Boer, Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe

16.15 – 16.30 uur

Pauze

16.30 – 18.00 uur

Algemene Ledenvergadering NVRD

18.00 – 19.00 uur

Borrel/ontvangst deelnemers netwerkavond

19.00 – 22.30 uur

Netwerkdiner

Programma congresdag 16 mei Tijden

Programmaonderdeel

09.30 - 10.00 uur

Ontvangst

10.00 - 10.10 uur

Opening door dagvoorzitter Angelique Krüger

10.10 - 10.20 uur

Welkomstwoord door burgemeester Wageningen, Geert van Rumund

10.20 - 10.45 uur

Jaarrede Han Noten, voorzitter Koninklijke NVRD

10.50 - 11.20 uur

Patrick van Veen, gedragsdeskundige

11.20 - 11.50 uur

Pauze, bezoek stands

11.55 - 12.30 uur

Roland Grootenboer, voormalig HR-manager van Blendle

12.35 - 13.05 uur

Patrick Fey, voorzitter CNV Overheid

13.10 - 14.15 uur

Lunch, bezoek stands

14.20 - 14.50 uur

Randall van Poelvoorde, RobotXperience

14.50 - 15.20 uur

Erica van Herpen, Wageningen University

15.20 - 15.50 uur

Pauze, bezoek stands

16.00 - 16.30 uur

Johnny de Mol, oprichter en ambassadeur Movement on the Ground

16.30 – 16.35 uur

Introductie Jaarcongres 2020

16.35 - 16.50 uur

Afsluiting door Angelique Krüger

16.50 - 18.00 uur

Netwerkborrel bij stands

NVRD Jaarcongres

Voorwoord Natuurlijk Betrokken Voor u ligt de congresspecial van GRAM. Het is voor ons een eer om gastheer te zijn van dit mooie congres. Er is een prachtig programma voorbereid met als leidend thema: ‘Natuurlijk Betrokken’. Het is ons doel u na deze dag naar huis te laten gaan met tips, inspirerende voorbeelden en nieuwe ideeën voor de uitdagingen waar we in onze branche voor staan. Denk bijvoorbeeld aan automatisering. Spreker Randall van Poelvoorde inspireert mensen met zijn eigen bedrijf RobotXperience tot nadenken over de gevolgen van technologische ontwikkelingen. Bij Autotrack en Independer leerde hij hoe je samen met anderen technologie kan gebruiken om een hele bedrijfstak binnen een paar jaar in beweging te krijgen. Robots zijn in opkomst in onder andere de zorg, als huisdier, als huishoudrobot en bij educatie. Wat zal de invloed van robots binnen nu en tien jaar zijn in onze branche? De grondstoffen- en reinigingsbranche speelt een belangrijke rol in de transitie naar de circulaire economie. Wij zorgen voor steeds meer en beter scheiden van af-

Congreslocatie: Pathé Ede

val, maar er is ook aandacht voor het voorkómen van afval, denk aan voedselverspilling. Spreker dr. Erica van Herpen werkt aan Wageningen University en doet onderzoek naar consumentengedrag. Zij neemt ons mee in de wereld van het keuzegedrag. Hoe betrokken zijn consumenten bij de ‘weggooi economie’? En wat kunnen wij hiervan leren?

kelingen en de leerpunten van de sprekers. Doe nieuwe contacten op. Bezoek de leveranciers om hun innovaties te bekijken. Ik wens iedereen een inspirerend congres toe! Wouter Koenderman Directeur ACV-groep

Tot slot zorgen we voor de werkgelegenheid van duizenden mensen. Het belang van goed werkgeverschap komt terug in het verhaal van Roland Grootenboer, voorheen HRmanager van Blendle. Zijn verhaal gaat over wat ervoor nodig is om duurzaam inzetbaar te blijven. Hij omschrijft dit als: zorgen dat mensen happy en healthy zijn én zich blijven ontwikkelen. Daarvoor zette hij bij Blendle een aantal zelf ontwikkelde instrumenten in om dit te meten en verbeteren. Een interessante en frisse aanpak. Dit is nog maar een greep uit de sprekers. Op het NVRD-congres kom je naast deze boeiende sprekers de hele branche tegen. Het is een prachtige gelegenheid om elkaar te ontmoeten en kennis te delen. Ga met elkaar in gesprek over de laatste ontwik-

Locatie ALV en netwerkavond: De Wageningsche berg Diner locatie: Hotel De Wereld GRAM #04 mei 2019 | 5

NVRD Jaarcongres - Natuurlijk Betrokken Gedragsbioloog Patrick van Veen:

‘De mens is van nature een lui beest’ Als je wil dat mensen hun gedrag veranderen, moet je ze verleiden. ‘Veel gemeenten neigen echter tot de gorillatechniek’, betoogt gedragsbioloog Patrick van Veen. “Jezelf luid op de borst kloppen en zeggen ‘nu gaan we het zo doen’. Met de boodschap erbij dat handhaving de mensen wel op de vingers komt tikken.” Dat is de gorillatechniek, aldus gedragsbioloog Patrick van Veen (1970). “Veel gemeenten neigen daartoe, terwijl verleiden veel minder energie kost en veel efficiënter is.” Van Veen geeft met zijn eigen bedrijf Apemanagement cursussen en trainingen op het gebied van gedragsverandering. Gemeenten die een nieuw inzamelsysteem in willen voeren, hebben daar veel mee te maken. Van Veen: “Mensen beïnvloeden en veranderen hoort tot het dagelijks leven. Wij baseren onze methoden op onderzoek bij gorilla’s en chimpansees. Wat je ziet bij die onderzoeken, is dat baby- en peuterapen het makkelijkst reageren op nieuwe prikkels in hun omgeving. Dat komt niet omdat ze avontuurlijker of nieuwsgieriger zijn dan volwassenen, maar omdat ze niet bang zijn iets te verliezen. Volwassenen hebben die angst wel, zij zijn calculerend. Zij vragen zich als eerste af of de verandering ze iets kost. Moeten ze er meer moeite voor doen, moeten ze er extra tijd en energie in steken?”. Wat je ook ziet in de apenwereld, is dat de dieren elkaar verleiden met bijvoorbeeld smakkende lippen. Uiteindelijk leidt dat tot sociale verbinding, zoals vlooien. “Wij mensen moeten elkaar ook weer leren vlooien”, trekt Van Veen de vergelijking. “Verleid je inwoners dus met systemen die makkelijk bruikbaar zijn, er goed uit zien. De mens is van nature een lui beest, maak daar gebruik van.” Een behulpzame vuilnisman en minder anonimiteit is daarbij efficiënter dan zwaar inzetten op handhaving, aldus de gedragsbioloog. “Al die handhavers hebben nooit een opleiding vriendelijkheid gehad. Terwijl dat de persoon is die jou in beweging zou moeten krijgen.”

Foto: Jacob-Carl Pauw 6 | GRAM #04 mei 2019

NVRD Jaarcongres - Natuurlijk Betrokken Erica van Herpen, hoofddocent WUR:

‘We kijken naar wat anderen doen’ De mens is nog altijd een kuddedier. Vaak nemen we het gedrag van anderen als belangrijkste norm, ook als het gaat om voedselverspilling. Erica van Herpen (1974) is hoofddocent Marktkunde en Consumentengedrag aan de Universiteit Wageningen. Ze coördineerde voor de EU een internationaal onderzoek naar voedselverspilling. “Wat ons het meest verraste tijdens het onderzoek, is dat de motivatie om minder voedsel te verspillen vooral gerelateerd was aan wat anderen deden. Ook al hadden mensen veel kennis, bijvoorbeeld over het bewaren van voedsel, goed inkopen doen, koken met restjes, toch vonden ze het heel belangrijk of andere mensen veel weggooien of juist niet.” Men heeft bewust of onbewust de nei-

ging zich aan te sluiten bij de meerderheid, toonde het EU-onderzoek aan. Op grond van het onderzoek gaan diverse instanties hun campagnes tegen voedselverspilling nu aanpassen. “Ze gaan benadrukken dat het normaal gedrag is om geen of weinig voedsel te verspillen. Dat is veel effectiever dan de aandacht vestigen op de grote hoeveelheden eten die weggegooid worden”, aldus Van Herpen. De wetenschap dat gedrag van anderen de voornaamste norm is, kan ook voor gemeenten nuttig zijn. In hun campagnes om afvalscheiding te bevorderen, zouden ze daar gebruik van kunnen maken. “Leg de nadruk op het feit dat afvalscheiding normaal is. Focussen op wat er niet goed gaat, werkt contraproductief.”

Programmamaker Johnny de Mol Als oprichter en bedenker van ‘Movement on the ground’ zet Johnny de Mol zich in voor vluchtelingenkampen op Lesbos. Dit doet hij onder meer door ze in te richten als festivalterrein. Op deze manier is variabele groei in combinatie met voorzieningen makkelijker te realiseren. Johnny begon zijn werk voor Movement on the Ground na het horen van de huiveringwekkende verhalen in de media over de vluchtelingensituatie op Lesbos. Hij bezocht het Griekse eiland en bij zijn terugkeer in Nederland activeerde Johnny zijn sociale netwerk. Vervolgens kon hij terugkeren naar Lesbos met structurele donaties en een brandende ambitie om nog veel meer te doen. Sindsdien heeft Johnny zich volledig gecommitteerd aan deze zaak en bezoekt hij Lesbos zo vaak als hij kan. Hij is een van de vijf oprichters van de stichting. Tijdens het NVRD Jaarcongres vertelt Johny hoe ze omgaan met afval- en reiniging en vertelt hij alles over de ‘Movement on the Ground’.

Foto: SBS William Rutten

GRAM #04 mei 2019 | 7

CNV-voorzitter Patrick Fey:

‘Arbeidsmarkt is in beweging’ Minder vaste contracten, onzekerheid over pensioenen, een steeds groter tekort aan vakmensen. De arbeidsmarkt is voortdurend in beweging. ®

EUROBINS

AFVALREGISTRATIE

Als bedrijf of gemeente kun je niet alles in je eentje oplossen. Patrick Fey legt op het NVRD-congres uit wat de rol van vakbonden is en hoe ze kunnen helpen bij het oplossen van belangrijke vraagstukken. Na afloop kunnen bezoekers hem vragen stellen over dit onderwerp. Patrick Fey (1965) is sinds vier jaar voorzitter van CNV Overheid en Publieke Diensten. Als zodanig houdt hij zich vooral bezig met collectieve belangenbehartiging van werknemers bij overheidsen geprivatiseerde diensten. “Denk aan cao’s, meer zekerheid voor zzp’ers, goede pensioenregelingen. We proberen collectief afspraken te maken zodat belangrijke zaken goed geregeld blijven.” CNV Overheid en Publieke Diensten is momenteel ook bezig met het creëren van betaald werk voor statushouders. “Een ander belangrijk punt is hoe vind je de juiste vakmensen en hoe verbind je die langdurig aan je bedrijf. Als vakbond proberen we daar een positieve rol in te spelen”, aldus Fey.

21-9000-0321-01 Gram mei 2019

8 | GRAM #04 mei 2019

1_2_st_GRAM_92x270.indd 1

05-04-19 11:31

NVRD Jaarcongres - Natuurlijk Betrokken

Foto: Jacob-Carl Pauw

Expert Randall van Poelvoorde:

Robotisering gaat sneller dan verwacht De (snelheid van) voortschrijdende technologie moet je nooit onderschatten. “In de jaren negentig stond iedereen versteld dat een computer beter kon schaken dan de wereldkampioen”, zegt Randall van Poelvoorde. “De technische ontwikkelingen gaan ook nu veel sneller dan men zich voor kan stellen”, waarschuwt hij. Randall van Poelvoorde (1970) laat met zijn onderneming RobotXperience iedereen kennismaken met robots en andere technische ontwikkelingen. “Als wij een bedrijf bezoeken, nemen we een robot mee. Zodat men daadwerkelijk kan ervaren wat zo’n robot is, kan en doet.” Ook voor de afvalwereld is robotisering van belang. “Op termijn zal het mogelijk zijn autonome vrachtauto’s te laten rijden die zelf de containers legen. Ons kapitalistische systeem speelt daarbij een rol. Als je niet meegaat in de ontwikkelingen, en je concurrent doet het goedkoper, ben je als bedrijf snel uitgeschakeld.” Toch waarschuwt Van Poelvoorde ook voor de ethische kant van het verhaal. “We doen veel omdat het kán, de vraag of het ook wenselijk is, raakt ondergesneeuwd. Gelukkig komt die discussie wel steeds meer op gang. De menselijke maat staat meer en meer centraal.”

GRAM #04 mei 2019 | 9

NVRD Jaarcongres - Natuurlijk Betrokken HR-manager Roland Grootenboer:

‘Gapend gat tussen intentie en praktijk’ De meeste bedrijven hebben de intentie goed voor hun personeel te zorgen. Maar hoe doe je dat in de praktijk? Roland Grootenboer (1989) was drie jaar HR-manager bij Blendle. Dat was een intensieve en leerzame periode. “Ik kwam daar niet bepaald in een gespreid bedje”, licht Grootenboer toe. “Het was een jonge start-up, er werden veel nieuwe mensen aangenomen en ik was de eerste echte personeelsmanager. Ik moest serieus aan de slag om alles in goede banen te leiden.” Op grond van zijn ervaringen bij Blendle schreef hij een digitaal handboek voor werkgevers, handbook.blendle.com. Het congres-thema ‘Natuurlijk betrokken’ sluit mooi aan bij zijn vakgebied. “De meeste bedrijven hebben de intentie om het goed te doen”, aldus Grootenboer. “Ze willen wel tijd en aandacht besteden aan hun mensen, maar er moet ook een product gemaakt worden, en winst. Dat is een lastig snijvlak. Soms zie je een gapend gat tussen de intentie om je mensen happy te maken en de praktijk.” Grootenboer geeft op het NVRD-congres praktische en universele handvatten om betrokkenheid en tevredenheid van personeel te verbeteren. Hij hoopt de congresbezoekers daarmee te inspireren. “Ik wil dat iedereen na mijn lezing naar huis gaat met minstens één idee waar hij of zij iets mee kan. Daar ga ik voor.”

Software oplossingen voor de Nederlandse Afval & Milieu Branche! Software oplossingen voor de Nederlandse Afval & Milieu Branche! Indien uw accountmanagers, planners én chauffeurs behoefte Software oplossingen voorgebruiksvriendelijke de planners Nederlandse Afval & Milieu Branche! Indien uwhebben accountmanagers, én chauffeurs behoefte aan écht software! hebben aan écht gebruiksvriendelijke software! Indien uw accountmanagers, planners én chauffeurs behoefte hebben aan écht gebruiksvriendelijke software! www.21south.nl

10 | GRAM 190x130mm.indd 1

#04 mei 2019

09-04-19 09:40

NVRD Jaarcongres - Natuurlijk Betrokken

Foto: Jacob-Carl Pauw

Dagvoorzitter Angelique Krüger Angelique is vooral bekend als televisiepresentatrice bij Omroep Gelderland. Naast haar tv-werkzaamheden is Angelique gespreksleider en dagvoorzitter. Ze volgde een coaching- en counselingopleiding en is communicatietrainer. Als hobby's heeft Angelique haar honden, ze houdt van koken en tuinieren en mag ook graag klussen en verhuizen. Met haar spontaniteit en enthousiasme weet ze mensen voor zich te winnen en daardoor is ze een graag geziene presentatrice of dagvoorzitter bij verkiezingsdebatten, symposia en congressen etc. Zo kwam ze in actie als presentatrice bij de live Nijmeegse Vierdaagse journaals en het vrolijke programma 'Zomer in Gelderland', presenteerde ze Lagerhuisdebatten, bedrijfsfilms en evenementen. Inmiddels is ze al vijftien jaar één van de gezichten van Omroep Gelderland. Kortom, Angelique is een veelzijdige vrouw met een veelzijdige agenda.

Teksten congressprekers: Hetty Dekkers

GRAM #04 mei 2019 | 11

NVRD Jaarcongres - Natuurlijk Betrokken

Trots op hoog afvalscheidingspercentage TEKST DANIËLLE AKUFFO-SOLLART BEELD JACOB-CARL PAUW, PAUW MEDIA In 2019 is ACV gastheer van het NVRD-congres. Een bijzonder jaar om deze rol te mogen vervullen, aangezien de organisatie dan ook het 20-jarig bestaan viert. Wat betekent het voor ACV om gastheer te zijn van hét congres in de grondstoffenbranche? Hoe geeft de organisatie inhoud aan het thema van dit jaar: ‘Natuurlijk Betrokken'? En wat doet ACV zelf op het gebied van de onderwerpen die tijdens het congres aan bod komen: circulaire economie, goed werkgeverschap en innovatie? Aan het woord is Wouter Koenderman, directeur van ACV. Hoe is het om gastheer te zijn van het NVRD-congres? "Gevraagd worden om gastheer te zijn, voelt wat mij betreft als een erkenning vanuit de branchevereniging dat ACV een gewaardeerd lid is. Het maakt trots. Het is een mooie rol om te vervullen; het meehelpen organiseren en daardoor invloed hebben op de inhoud van het congres. Daarnaast mogen wij door het lokale karakter van het congres ook wat van de regio laten zien." Het thema van het congres is dit jaar ‘Natuurlijk Betrokken’. Wat betekent Natuurlijk Betrokken voor ACV? "Het motto van onze organisatie is ‘Vanzelfsprekend in de buurt’. Dit sluit perfect – niet geheel toevallig – aan op het thema van het NVRDcongres dit jaar. Als vanzelfsprekend halen we het afval voor de gemeenten Veenendaal, Ede, Renkum, Wageningen en Renswoude op en houden de omgeving schoon en begaanbaar. Wij staan aan de bron van het terugwinnen van grondstoffen. Hier zit een duidelijk milieuaspect aan, wat je kunt linken aan ‘natuurlijk’. Verder zijn wij zeer betrokken bij onze

medewerkers, aandeelhouders, inwoners en omgeving. Innovatie, het leveren van een bijdrage aan de circulaire economie en goed werkgeverschap zijn belangrijke onderwerpen in de branche en dus ook bij ons. Wij vonden dit dan ook thema’s die absoluut terug moesten komen tijdens het congres." Hoe werkt ACV zelf aan de thema’s innovatie, circulaire economie en goed werkgeverschap? "Wij zijn een maatschappelijk betrokken organisatie. Zo helpen wij mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk, bijvoorbeeld in onze kringloopwinkels en bij het beheren van de openbare ruimte. Ik ben trots op onze ACV- academie die medewerkers stimuleert om zich verder te ontwikkelen, in ons vak maar vooral ook daarbuiten. Wat betreft de circulaire economie heeft ACV in 2018 een afvalscheidingspercentage van maar liefst 75% bereikt. Daar ben ik uiteraard niet minder trots op." Kijk voor meer informatie over ACV op www.acv-groep.nl

Het NVRD Jaarcongres 2019 wordt mede mogelijk gemaakt door:

12 | GRAM #04 mei 2019

REMONDIS, uw totaalpartner in de publieke dienstverlening Wat is uw ambitie voor het duurzaam beheer van huishoudelijk afval in de toekomst? Welke keuzes maakt u daarin en op welke manier gaat u dat eindbeeld behalen? REMONDIS is totaalpartner op het gebied van afvalmanagement, met een sterke focus op de ontwikkeling van innovatieve diensten en producten voor een schoon milieu, een leefbare toekomst en een circulaire economie. Inzameling en Recycling Kwaliteit en beschikbaarheid van grondstoffen worden de komende jaren steeds belangrijker. Samen met u neemt REMONDIS graag verantwoordelijkheid voor deze rol in de keten. Het scheiden en voorkomen van huishoudelijk afval, hergebruik en recycling en de transitie naar een circulaire economie zijn belangrijke speerpunten voor zowel u als gemeente als voor ons.

Specialist in gevaarlijk afval Gevaarlijk afval is een afvalstroom die dusdanig belastend is voor mens, dier en milieu, dat het niet samen kan worden verwerkt met andere afvalstromen. De verwerking van dit afval is aan strenge regels gebonden. U wilt snel, verantwoord en veilig uw gevaarlijk afval afvoeren. En als bedrijf wilt u gezondheids- en veiligheidsrisicoâ&#x20AC;&#x2122;s vermijden. REMONDIS adviseert u met jarenlange expertise en ervaring volgens de actuele weten regelgeving.

Partner in waterbeheer REMONDIS Rioolservice verzorgt maatwerkoplossingen voor onder andere afval-, hemel en oppervlaktewater. Of het nu gaat om pompsystemen of- installaties, de afwatering van een woonwijk of een industriĂŤle toepassing. REMONDIS Rioolservice denkt mee in oplossingen van engineering en advies tot aan onderhoud en beheer. Via doeltreffend advies en engineering worden systemen en installaties constant geanalyseerd en geoptimaliseerd.

Biomass management Bruins & Kwast Biomass Management heeft zich gespecialiseerd in de duurzame verwerking van groenstromen en afvalhout tot hoogwaardige producten en grondstoffen. Wij werken aan een steeds fijnmaziger logistiek netwerk om de stromen groen- en houtafval in te nemen en verantwoord teverwerken. Biomass Management op klantniveau combineren we met voorraadbeheer op onze locaties.

> NVRD Jaarcongres Wij zijn vertegenwoordigd op het NVRD jaarcongres en ontmoeten u graag voor een persoonlijk gesprek. GRAM #04 mei 2019 | 13

Benieuwd wat wij voor u kunnen betekenen? Laat het ons weten. Bel 0900-0955 of kijk op remondisnederland.nl.

BOR-Vision

BOR-Vision, eenvoudig meer controle

BOR-Vision geïntegreerd in uw ICT-landschap

Voor overzicht en inzicht in uw projecten en planning rond Beheer Openbare Ruimte. Groene software geïntegreerd in uw ICT-landschap.

Centraal financieel / HRM

BOR-Vision

Afval inzameling

Beheersoftware

Grafisch taakgestuurd werken

Digitale kaart / GIS

Meer informatie: T +31 (0)172 23 54 44

21-8000-1344-02 NVRD GRAM 2018 dec

1_2_li_GRAM_190x130.indd 1

www.bor-vision.nl info@infogroen.com

29-11-18 17:09

14 | GRAM #041 mei 190x130mm_GRAM-B.indd

2019

21-9000-0006-02 GRAM mei 2019

05-04-19 11:27

Bont glas? Gekleurd glas zal je bedoelen. En een borstelmachine is niet om je kleding netjes te houden.

DUBBELZINNIG Een misverstand ontstaat vaak sneller dan je soms zelf doorhebt. Zeker in ons vak. Als Bezem kom ik vaak bij de mensen thuis en dan vertel ik enthousiast over wat onze branche allemaal inhoudt. Vakidioot als ik ben, heb je het dan over keukenafval, bont glas en borstelmachines. Je praat door en je gesprekspartner knikt en lijkt je aan te moedigen door te gaan. Bij de eerst wedervraag weet je al dat er ergens onderweg iets fout is gegaan. “Dus bij keukenafval mag ik ook mijn oude koffiezetter doen?” “Eh, wat?” ”Ja, je hebt het toch over keukenafval?” Verwarring en even later weet je dat sommige woorden toch iets minder duidelijk zijn dan je dacht.

Elk vak heeft zijn eigen taal en gebruiken. Mooi, maar dan moet je de mensen die er gebruik van maken niet verliezen. Plastic is plastic, niet kunststofverpakkingsafval. Natuurlijk betrokken, congresseren in het bos? Nee, natuurlijk niet. Gelukkig is er weinig onduidelijk aan het woord ‘betrokken.’ Wat dat betreft mag elk congres wel het woord ‘betrokken’ gebruiken. Lees maar eens de rubriek ‘De leden centraal’ dan weet u dat onze branche altijd en overal zeer betrokken is. Noem mij een werkveld waar, in het reguliere werk, zoveel mensen met een vlekje of een rugzakje een kans of een plek krijgen. Zullen er niet veel zijn. Spraakverwarring gaat verder dan afval grondstoffen noemen overigens. Maar soms zijn er woorden waarvan je hoopt dat die juist iets anders betekenen dan waar ze voor staan. In een wereld waarin wij elkaar steeds verder lijken te verliezen, zou je willen dat polarisatie betekent dat we allemaal ons best doen om onze twee polen te gaan redden en samen te voorkomen dat de ijskappen verder afbrokkelen. En dat samenwerken betekent dat je ook echt samenwerkt voor een hoger doel en niet alleen om eruit te halen wat voor jou het beste is.

GRAM #04 mei 2019 | 15

HOE DOEN ZIJ DAT? EEN VIERDE MINICONTAINER AAN HUIS TEKST HETTY DEKKERS WAAR EN WANNEER IS DE VIERDE CONTAINER INGEVOERD EN WAAROM? Vanaf mei 2016 hebben we in de hele gemeente proeven gedaan met diverse nieuwe inzamelmethoden, om ons afval beter te kunnen scheiden. We hebben de bewoners daar intensief bij betrokken. In een laagbouwwijk hebben we eerst een inzamelsysteem zonder minicontainers getest, maar dat beviel mensen niet. Daarna is gekozen voor een test met vier minicontainers per huishouden, voor de fracties rest, pd (plastic en drankenkartons), gfe (etensresten) en tuinafval.

Saskia de Wit, beleidsmedewerker gemeente Haarlemmermeer. Contact: s.de.wit@haarlemmermeer.nl

WAS ER WEERSTAND BIJ DE BEWONERS EN ZO JA HOE GING MEN DAARMEE OM? Heel weinig, want de bewoners hadden zelf om dit systeem gevraagd. Voorheen hadden ze twee grotere containers staan, één voor restafval en één voor gft. We hebben de proef met de vier rolemmers bij 400 huishoudens uitgevoerd, dat was voldoende om van een representatieve steekproef te spreken.

huishoudens in onze gemeente. Tegelijkertijd brachten we de inzamelfrequentie voor restafval omlaag van tweewekelijks naar eens in de drie weken.

Anita Holstra, beleidsmedewerker Openbare Ruimte gemeente Veenendaal. Contact: anita.holstra@veenendaal.nl

WAAR EN WANNEER IS DE VIERDE CONTAINER INGEVOERD EN WAAROM? Toen we overschakelden op diftar, januari 2016, hebben we een vierde container ingevoerd voor pmd. Voor alle laagbouw-

16 | GRAM #04 mei 2019

WAS ER WEERSTAND BIJ DE BEWONERS EN ZO JA HOE GING MEN DAARMEE OM? Eigenlijk nauwelijks. We kregen al vaker verzoeken voor een pmd-container, omdat mensen de ‘plastic hero’-zakken niet in hun schuur wilden hebben, dat vonden ze vervelend. Voor kleine percelen boden we de mogelijkheid aan om de restcontainer in te leveren en gebruik te maken van ondergrondse verzamelcontainers. Gezien een mogelijk ruimtegebrek konden ze dus kiezen voor drie containers. Tot onze grote verbazing werd daar nauwelijks voor gekozen. Slechts vijf procent van de kleine percelen leverde hun restcontainer in, de overgrote meerderheid koos toch voor vier containers.

HOE ZIJN DE ERVARINGEN? Goed, we gaan het systeem nu opschalen naar 42.500 huishoudens in de laagbouw. Ze moeten natuurlijk wel een voortuin en/of een achterom hebben, anders gaat het niet. Tijdens de proef gebruikten we aanvankelijk 40- en 60-liter minicontainers, veel kleiner dus dan de standaard mini-containers. Maar die kleine containers bleken helaas niet stabiel, ze vielen makkelijk om. Daarom gebruiken we nu 80-liter rolemmers. De gfe-fractie zamelen we wekelijks in, omdat dat een lastige fractie is die al snel geur afgeeft en beestjes aantrekt. Tijdens de proefperiode daalde de hoeveelheid restafval van 187 kilo per inwoner per jaar naar 47 kilo, dus de resultaten waren veelbelovend. TIPS VOOR ANDERE GEMEENTEN? Nodig betrokken mensen uit om mee te denken, als je een nieuw inzamelsysteem in wil gaan voeren. Maak ze wel eerst wijzer en betrek ze goed bij het onderwerp.

HOE ZIJN DE ERVARINGEN? Positief. De hele invoering is geruisloos verlopen en de hoeveelheid gescheiden pmd is fors toegenomen. We hebben ook een veel netter straatbeeld nu en minder vervuiling, omdat er geen zakken meer op straat staan. Wel moet ik toegeven dat bij zware storm ook de pmd-containers nog wel eens om willen vallen. Maar dan moet het echt heel hard waaien. TIPS VOOR ANDERE GEMEENTEN? Wij hadden een pop-upstore ingericht bij de invoering van diftar en de vierde container. Mensen konden dus naar een fysieke winkel met hun vragen, dat werkte heel goed. Probeer ook maatwerk te leveren. Door bijvoorbeeld rekening te houden met kleine percelen, vergroot je het draagvlak.

WAAR EN WANNEER IS DE VIERDE CONTAINER INGEVOERD EN WAAROM? In 2016 hebben we een proef gedaan, in een laagbouwwijk, met een vierde minicontainer voor pmd. Dat gaf een enorme verbetering in het scheidingsgedrag. Het restafval nam met 60 kilo per inwoner per jaar af, het pmd steeg met 32 kilo. De gemeenteraad besloot daarop de vierde container gemeentebreed in te voeren.

Viona de Bruyn, beleidsmedewerker Afval en Grondstoffen gemeente Soest. Contact: v.debruyn@soest.nl

WAS ER WEERSTAND BIJ DE BEWONERS EN ZO JA HOE GING MEN DAARMEE OM? Over het algemeen was men best positief, maar tegenstand krijg je natuurlijk ook. Zoâ&#x20AC;&#x2122;n twintig procent van de bewoners gaf aanvankelijk aan dat men hier niet op zat te wachten. Toch waren de protesten niet heel heftig. We hebben heel veel aan communicatie gedaan en onze inzamelaar RMN stuurde afvalcoaches naar de mensen toe. Zij gaven antwoord op vragen en hielpen bewoners mee een goed plekje te vinden voor de containers, bijvoorbeeld niet in de felle zon. Voor kleine percelen maakten we een uitzondering, zij konden gebruikmaken van een verzamelrestcontainer in de buurt, zodat ze een container minder in de tuin hadden staan. Overigens was de vierde container, voor pmd, voor iedereen op basis van vrijwilligheid.

HOE ZIJN DE ERVARINGEN? Het werkt heel goed als je mensen een keuze geeft. Inmiddels heeft 95 procent van alle laagbouwbewoners van Soest zelf gekozen voor vier containers, dus dat is geweldig. Mensen ontdekten dat ze een container aan huis toch makkelijker vonden dan zakken in de tuin waarmee je zelf naar een verzamelcontainer moet gaan. Overigens ging de invoering van de vierde container vergezeld van de maatregel dat we het restafval nog maar eens in de vier weken gingen inzamelen. Mensen werden daardoor geprikkeld hun afval beter te gaan scheiden en in de praktijk bleek dat ze zoâ&#x20AC;&#x2122;n vierde container het handigst vonden. TIPS VOOR ANDERE GEMEENTEN? Denk goed na hoe je je boodschap brengt. Doe het eerlijk, neem klachten tijdens de invoering serieus en leg duidelijk uit waarom je het doet. Door mensen goed te begeleiden, en zelf keuzemogelijkheid te geven, bereik je meer. Hou ook je rug recht, als beleidsmaker. Ga niet bij het eerste protest je beleid veranderen, want je had dat beleid niet voor niets bedacht. Meestal is het zo: na vier tot zes maanden weten de mensen niet beter meer en zijn ze gewend aan de nieuwe situatie.

Papierinzameling in Soest GRAM #04 mei 2019 | 17

FINANCIËLE SCHEIDINGSPRIKKEL OP RESTAFVAL KENT ZIJN GRENZEN

DE DIFTAR PARADOX TEKST PIETER VAN DEN BRAND

Bijna de helft van gemeenten combineert omgekeerd inzamelen met diftar, als effectieve prikkel om de laatste kilo’s restafval terug te dringen. Maar met een te hoog tarief kan het succes keren en voor vervuiling van andere stromen zorgen. Zaak in de ‘Diftar-paradox’ is de juiste modus te vinden. Drie gemeenten vertellen over hun zoektocht.

Een actief scheidende inwoner houdt in de gemeente Deventer gemiddeld veel minder restafval over dan in vergelijkbare niet-diftargemeenten.

18 | GRAM #04 mei 2019

alfsen was in 2013 een van de pioniers met omgekeerd inzamelen in ons land. In dorpskern Hoonhorst mochten de circa 1500 inwoners droge herbruikbare stromen voortaan in één oranje container doen. Restafval moest in zakken naar een ondergrondse wijkcontainer. De oranje pmd-bak is een blijvertje. In 2016 rolde de lommerrijke gemeente bij Zwolle het inzamelsysteem gemeentebreed uit met zo’n tachtig ondergrondse restafvalcontainers. Het omgekeerd inzamelen combineert de gemeente met diftar. Volgens een recente rapportage van het programma VANG-Huishoudelijk Afval zet 42 procent van de gemeenten een dergelijk instrument in. CHIPSYSTEEM Naast het jaarlijkse vastrechttarief van 150 euro betalen de inwoners van Dalfsen via het chipsysteem, waarmee ze de container openen, per keer 1,55 euro voor het inwerpen van de grijze afvalzak. Per gezin gaat het doorsnee om vijftien vuilniszakken per jaar. Voor het legen van de pmd- en gft-container aan huis geldt het nultarief. In de ‘oude’ tijd vóór 2013 betaalden inwoners voor het legen van de grijze en de gft-container. “Gemiddeld is een huishouden jaarlijks 175 euro kwijt, in het verleden was dat 210 euro”, vertelt Thijs Mosterman. De beleidsadviseur meldt tevreden dat de jaarlijkse hoeveelheid restafval tot 60 kilo per inwoner per jaar is geslonken. “Hiervoor zaten we op 150 kilo.” In 2020 wil de gemeente op 30 kilo restafval zitten.

restafval in de groenbak en de pmd-container verdwijnt en wij van de andere kant de rekening hiervoor gepresenteerd krijgen. In het ergste geval kan er meer illegale afvaldump komen”, zegt Mosterman. Om het doel van 30 kilo in 2020 te halen, voorziet hij een paar maatregelen die effectief zijn. “Scheiden van luierafval zal een significant effect hebben, maar een kosten-efficiënte oplossing is nog niet in zicht. De aparte verwerking van luierafval in ons land moet nog echt op gang komen.” Een tweede oplossing is in de toekomst al het kunststofafval via de pmd-route in te zamelen, ook niet-verpakkingen. Dit is een van de punten in de gesprekken tussen gemeenten en bedrijfsleven over het vernieuwen van de Raamovereenkomst Verpakkingen. “Dat zal niet alleen in kilo’s restafval schelen, de stroom niet-verpakkingen is voor ons een grote kostenpost. Terwijl het onderscheid tussen verpakkingen en niet-verpakkingen aan de burgers niet is uit te leggen. Dat zegt hen helemaal niets.”

GRATIS Ook Deventer heeft sinds 2013 een diftar-tarief op restafval. Naast de vaste afvalstoffenheffing van jaarlijks 158,25 euro betalen inwoners dit jaar 3,25 euro voor een inworp in de ondergrondse wijkcontainer en 9,11 en 15,61 euro voor het aan de straat zetten van respectievelijk de 140- en de 240-litercontainer aan huis. Aanbieden van gft en pmd is gratis. Ook oud-papier en glas worden gratis aan huis opgehaald door het sociale werkbedrijf, evenals de ‘BESTtas’, waar afgedankte boeken, elektronica, speelgoed en textiel in kunnen. Het inzamelsysteem levert volgens Fokke Hoogland een Het afvalinzamelsysteem in Dalfsen is kostendekkend, aldus kostendekkende begroting op. “Met diftar hebben we grote stappen Mosterman. “Het pakt dus goed uit voor het milieu èn de portegezet”, zegt de manager afval & reiniging van de gemeente. “Onze monnee van zowel burger als gemeente. Goed gedrag wordt beinwoners zijn door de invoering hiervan meer afval gaan scheiden, loond. Slechte afvalscheiders zijn duurder uit en moeten vaker niet alleen kunststofverpakkingen maar ook zuivel- en sappakken, met hun vuilniszak naar de restafvalcontainer lopen.” De posigft en papier en karton. Een actief scheidende inwoner houdt in tieve omstandigheden onze gemeente gemiddeld in Dalfsen spelen mee veel minder restafval over in het succes, weet dan in vergelijkbare nietMosterman. “Zonder MARTIN NIESSINK, GEMEENTE BRONCKHORST: diftargemeenten.” ons meteen op de borst te kloppen, kan ik stel“WE KIEZEN VOOR EEN HOOG SERVICENIVEAU. Financieel gezien is de inlen dat hier nette menwoner van Deventer jaarlijks sen wonen, die ijverig ONZE INWONERS STELLEN DAT OP PRIJS EN ZE doorsnee 200 euro kwijt aan scheiden. De financiële zijn ‘afvalrekening’. In 2017 prikkel van 155 euroZIJN BEREID ERVOOR TE BETALEN.” zat de gemeente op jaarlijks cent helpt om nog net 75 kilo restafval per inwoner dat ene shampooflesje (in 2013 nog 113 kilo). “In 2018 uit de restafvalzak te halen. We hebben de maximaal effectieve zaten we op hetzelfde niveau, dus het stabiliseert”, zegt Hoogland. stimulans gevonden.” Volgens Mosterman was het nog wel span“Nu het laaghangende fruit is geplukt, is onze grote uitdaging nog nend om de juiste tariefstelling te vinden. “In het eerste jaar meer grondstoffen uit het restafval te trekken.” En dat levert een kwam de begroting niet uit met een afvalstoffenheffing van 90 spanningsveld op, geeft Hoogland aan, want als inwoners hun resteuro en een diftar-tarief van 1,18 euro. Ons inzamelbedrijf ROVA afval nog beter gaan scheiden, komt de nu nog sluitende begroting heeft geadviseerd beide tarieven naar het huidige prijsniveau te onder druk te staan. “Ook wij lopen tegen de Diftar-paradox aan. verhogen, en nu klopt het financieel als een bus.” Meer grondstoffen leveren weliswaar meer geld op, maar zo simpel ligt het niet. De kunst is aan de juiste knoppen te draaien. Het LUIERAFVAL ei van Columbus hebben we nog niet gevonden. Een van de opties Met één nadeel: in de hoeveelheid restafval van 60 kilo per peris het serviceniveau te verlagen. Bij de verpakkende industrie ligt soon jaarlijks zit geen rek meer. “De grens is nu wel bereikt. Als trouwens ook een uitdaging. De spullen in de supermarkt zijn vaak we het diftar-tarief zouden verdubbelen, verwacht ik niet dat verpakt in driedubbel plastic. Daar kun je flink wat slagen in maken, de hoeveelheid restafval verder zal slinken. Het risico is dat er maar dat valt deels buiten onze invloedssfeer.”

GRAM #04 mei 2019 | 19

[Advertorial]

GRIJSEN PARK & STRAATDESIGN:

MINDER ZWERFAFVAL DOOR DE INTERACTIEVE AFVALBAK VAN GRIJSEN Meer interactie, minder zwerfafval. Zwerfafval staat bekend als ĂŠĂŠn van de grootste ergernissen van mensen in de openbare ruimte. Maar hoe stimuleer je dat mensen afval in de afvalbak gooien en niet op straat?

luidseffect of ingesproken bericht afgespeeld worden. Het voordeel is dat mensen sneller hun afval in een afvalbak gooien in plaats van op straat. Dat resulteert in minder zwerfafval en dus een schonere en aangenamere openbare ruimte.

Als antwoord op deze vraag heeft Grijsen een interactief element ontwikkeld voor in de afvalbak. Met deze interactieve afvalbak wordt het weggooien van afval leuk. De interactieve afvalbak detecteert mensen die voorbij de afvalbak lopen en stimuleert ze om hun afval in de afvalbak te gooien. Zodra er afval in de afvalbak gegooid wordt, worden ze persoonlijk bedankt. Een uitdaging die direct gevolgd wordt door een beloning in de vorm van een geluidje. Er kan een muziekje, ge-

Voor het interactieve element is er gebruik gemaakt van een Constructo 100 afvalbak met een inhoud van 100 liter. Deze grote afvalbak is daarom geschikt voor de wat drukkere locaties. Een snoeproute is een mooi voorbeeld van een geschikte plek om de interactieve afvalbak te plaatsen. Snoeproutes zijn routes die veel afgelegd worden door scholieren tussen supermarkten, scholen en fastfoodketens. Op deze routes is sneller kans op overlast van zwerfafval en dat maakt het

toepassen van de interactieve afvalbakken van extra toegevoegde waarde. De interactieve afvalbak is ook educatief in te zetten voor kinderen op bijvoorbeeld een kinderboerderij of in een park.

Interactieve afvalbak ingezet als educatie in een park.

MAATWERK Bronckhorst zat in 2017 op bijna 74 kilo restafval jaarlijks per inwoner. In 2013 was dat nog 105 kilo. Het is dan ook snel gegaan in de plattelandsgemeente met acht dorpskernen en tientallen buurtschappen in de Gelderse Achterhoek (zo’n 36 duizend inwoners in totaal). En dat zonder omgekeerd inzamelen, want bijna alle inwoners hebben nog een grijze container bij het huis staan. “In het buitengebied zijn we dit jaar begonnen met inzamelen op maat”, zegt beleidsadviseur afval en grondstoffen Martin Niessink. “Daar halen we alleen op aanmelding op. Dat scheelt wekelijks veel kilometers. We kunnen de route slim plannen en komen toe met een kleiner voertuig. Financieel moet je je er niet te veel van voorstellen. Aan kostenbesparing levert het rond de 20 duizend euro op.” Per lediging geldt een tarief van 12 euro voor de 140-liter en 20 euro voor de 240-litercontainer. Het gros heeft het kleinere model. Het legen van de gft-bak kost 2 euro. Naast het diftar-systeem betaalt ieder huishouden zo’n 100 euro vastrecht jaarlijks. Zo’n 85 procent heeft aan huis een pmd-bak staan, die gratis wordt geleegd. RESTAFVALBAK Doordat de Bronckhorster bevolking sneller minder is gaan aanbieden, zit de gemeente nu wel met een tekort van een half miljoen euro, wat nu uit de algemene middelen gefinancierd wordt. “Gemiddeld zetten inwoners hun grijze container jaarlijks maar vijf keer aan de straat”, zegt Niessink. “Wij mikten op zeven keer. Dat scheelt substantieel in inkomsten.” Verhoging van het diftar-tarief op restafval is onvermijdelijk, aldus Niessink. Hij noemt een bedrag van

25 tot 30 euro. “Dat is flink, maar uit een panelonderzoek met duizend inwoners komt naar voren dat vijftig procent van de mensen daar geen bezwaar tegen heeft vanuit de gedachte dat de vervuiler betaalt. Een derde zegt weliswaar dat het de afvalinzameling duur vindt voor de burger, maar eveneens een derde blijkt niet eens te weten wat ze nu exact betalen.” De gemeente dubt over de invoering van omgekeerd inzamelen. In hetzelfde panelonderzoek zegt veertig procent van de deelnemers daar klaar voor te zijn. Eind dit jaar heeft elke wijk een ondergrondse restafvalcontainer. Het inwerpen van een vuilniszak van 60 liter kost twee euro, ook zijn er in alle kernen milieuparkjes voor glas, papier/karton en ook luiers. “We denken na over een andere systematiek van inzamelen. Dat kan omgekeerd inzamelen zijn, maar ook een verlaging van de inzamelfrequentie of een combinatie van inzamelmethoden.” Hoe dat allemaal financieel uit gaat pakken, geeft Niessink aan, is nog onduidelijk. Een deel van de inwoners gebruikt de ondergrondse containers al. Maar bijna niemand wil afscheid nemen van de restafvalbak aan huis, de basisgedachte achter omgekeerd inzamelen. “Men wil de grijze container achter de hand houden voor als er een keer veel restafval is. Dat is het gemak van de afvalbak. We kiezen voor een hoog serviceniveau. Onze inwoners stellen dat op prijs en ze zijn bereid ervoor te betalen. Daar zit wel een kostenplaatje aan, maar dat is niet afwijkend van andere gemeenten in onze stedelijkheidsklasse. Natuurlijk kijken we hoe we de kosten kunnen drukken, maar dat heeft gevolgen voor de service die we bieden. Daar zijn we nog niet uit.”

Het afvalinzamelsysteem in Dalfsen is kostendekkend en pakt daarmee goed uit voor het milieu èn de portemonnee van zowel burger als gemeente.

GRAM #04 mei 2019 | 21

CAMERATOEZICHT HELPT VENRAY BIJ AANPAK AFVALHOTSPOTS TEKST MARTIJN KREGTING BEELD GEMEENTE VENRAY

Het bijplaatsen van afval bestrijden door middel van cameratoezicht: de gemeente Venray ging er november 2018 mee aan de slag. De eerste resultaten lijken na enkele maanden daadwerkelijk toezicht al veelbelovend. Zo is op de ergste ‘afvalhotspot’ de hoeveelheid bijge-

et voorkomen van bijplaatsen van afval op afvalperrons is bepaald niet alleen in de gemeente Venray een probleem. De manier om het te voorkomen, is echter wel vrij uniek. Nadat er jarenlang vruchteloos maatregelen getroffen werden om bepaalde afvalhotspots aan te pakken, vroeg de gemeenteraad de burgemeester om het met cameratoezicht te proberen. “Vooral op bepaalde locaties in de gemeente was en is het bijplaatsen van afval een serieus en groeiend probleem”, vertelt Jimmy Linders, als beleidsmedewerker Afval bij het cameraproject betrokken. “Op veel locaties met afvalcontainers wordt er sporadisch wel wat bijgeplaatst, maar soms gebeurt het structureel.” In Venray

De hotspot in Brukske vóór cameratoezicht.

22 | GRAM #04 mei 2019

plaatst afval meer dan gehalveerd. is dat vooral het geval in de wijk Brukske, op meer punten een wijk met problemen. Daarnaast zijn er nog twee locaties waar het dumpen van afval bovengemiddeld vaak gebeurt. Op deze drie plekken is de pilot van start gegaan. DE SPUIGATEN UIT “In Brukske liep het op een gegeven moment de spuigaten uit”, schetst Linders. “Niet alleen afval dat normaal in de containers moet, maar ook veel grofvuil dat naar de milieustraat moet. Matrassen, plastic kappen van scooters, tot fitnessapparatuur aan toe.” De oorzaken zijn volgens de beleidsmedewerker vooral financieel van aard. Zo kost het geld (en tijd) om grofvuil af te voeren naar de milieustraat. Ook de optie om éénmaal per

maand grofvuil thuis op te laten halen is tegen een vergoeding. Dumpen is natuurlijk gratis en het gevaar van een boete was tot nu toe beperkt. “Natuurlijk hebben we van alles geprobeerd. Borden plaatsen om aan te geven dat men hier geen grofvuil moet plaatsen. Stickers op de containers met dezelfde boodschap. De inzet van BOA’s die mensen aanspreken en desnoods beboeten. Vrijwilligers die mensen aanspraken op hun gedrag. Viermaal per week het bijgeplaatste afval ophalen om te voorkomen dat aanwezig afval buiten de container het bijplaatsen van meer afval uitlokt.” INZET CAMERATOEZICHT Niets hielp uiteindelijk. Zelfs het ophogen van de boete van 95 euro met 250 euro ex-

Dezelfde hotspot ná invoering van het cameratoezicht. tra voor het afvoeren van grofvuil bleek onvoldoende preventief te zijn. De BOA’s konden dan ook niet constant aanwezig zijn. Uiteindelijk diende de gemeenteraad begin 2018 een motie in waarin de burgmeester werd opgeroepen om de inzet van cameratoezicht te onderzoeken. “Daar was al eerder (in 2013) een keer naar gekeken”, vertelt Linders. “Maar destijds waren er nog te veel juridische haken en ogen, onder meer uit privacy-oogpunt, en waren de kosten toen nog erg hoog. Inmiddels heeft een burgemeester de bevoegdheid om tijdelijk op bepaalde locaties cameratoezicht toe te staan. Tijdelijk is daarbij lang genoeg voor de pilot. Dat gaf de mogelijkheid om er nu wel mee aan de slag te gaan. Bovendien zijn de kosten nu een stuk acceptabeler.” Tussen motie en daadwerkelijke pilot verloopt natuurlijk enige tijd. Een projectteam bestaande uit Petra Bulk (senior beleidsmedewerker team Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving), Monique Janssen (beleidsmedewerker openbare orde en veiligheid) en Jimmy Linders, ging aan de slag om te kijken naar de juridische en technische mogelijkheden en de benodigde besluitvorming. Vervolgens kwamen vier aanbieders van cameratoezicht op de koffie om te laten zien wat zij konden bieden. Een belang-

rijke eis was daarbij ook dat de camera’s hufterproof zijn. “We hadden al meer ervaring met vernielingen, dus dat was een van de belangrijkste randvoorwaarden. Tot nu toe is er nog geen camera vernield, maar ook nog geen poging gedaan tot vernieling.” Op 8 november 2018 werden de camera’s geplaatste bij de drie hotspots en ging de pilot officieel van start. Elke locatie kreeg een 360-graden camera. Het goed inregelen van de camera’s en de software die bijplaatsen registreerde en meldde, de precieze plekken om in de gaten te houden, dergelijke zaken vergden nog enige maanden. Zo hoeven de betrokken BOA’s niet zelf voortdurend camerabeelden te bekijken. De software van de camera’s registreert wanneer er bijplaatsing plaatsvindt en meldt dat. PREVENTIE PRIMAIRE DOEL Halverwege februari was het inregelen gereed. Voor die tijd konden de BOA’s die de meldingen binnenkrijgen, ook al een aantal boetes uitdelen, vertelt Linders. “Maar opsporen en boetes uitdelen is niet het primaire doel. Dat is preventie van het bijplaatsen van afval. We geven de pilot een jaar en evalueren dan of en zo ja, in welke mate we dit primaire doel behaald hebben. Dan wordt ook gekeken of het ca-

meratoezicht eventueel uitgebreid wordt. In totaal zijn er hiervoor nog eens zes mogelijke locaties aangewezen.” Uit de eerste resultaten blijkt nu al dat met name op de belangrijkste hotspot het primaire doel van preventie gerealiseerd lijkt te worden. Linders: “We hebben sinds het begin van de pilot een afname gezien van het bijplaatsen van afval met zo’n 50 procent op deze locatie. Op een enkele matras na is er ook vrijwel geen grofvuil meer geplaatst.” Op de andere twee locaties, waar bijplaatsing veel sporadischer voorkomt, zijn de bevindingen nog niet eenduidig genoeg - en de verstreken tijd te kort - om nu al over een duidelijke afname te kunnen spreken. Ook een belangrijke bevinding is volgens Linders dat er geen sprake is van verplaatsing van het probleem. “We hadden vooraf rekening gehouden met de mogelijkheid dat men het grofvuil en ander afval op andere plaatsen zou gaan dumpen. In de directe omgeving, in plantsoenen, in het buitengebied. Dat is volgens onze BOA’s echter niet toegenomen sinds het begin van de pilot.” Andere gemeenten hebben inmiddels al met veel belangstelling kennis genomen van de pilot in Venray, stelt Linders, die tevreden is met de voorbeeldrol die de gemeente op dit punt heeft gepakt.

GRAM #04 mei 2019 | 23

CONTROLE EN KANS OP BOETE STIMULEREN AFVALSCHEIDING TEKST DAAN VAN SOEST EN BEN VOLLAARD BEELD GEMEENTE TILBURG

Mensen zo ver krijgen dat ze hun afval beter scheiden is moeilijk, want dit vergt een verandering in hun gewoontegedrag. Een experiment in Tilburg laat zien dat kortstondig streng handhaven ertoe leidt dat gewoonten blijvend veranderen. De actie verminderde het restafval per huishouden gemiddeld met ruim een kilo per week.

fval scheiden gebeurt zonder er veel over na te denken, het is een automatisme, maar afval níet scheiden is dat ook. Omdat we hier te maken hebben met een ingesleten gewoonte, is het bijzonder moeizaam het gedrag van huishoudens te veranderen. Gegeven de ambitieuze doelstellingen voor afval scheiden in het kader van het programma Van Afval Naar Grondstof (VANG) vormt dit een grote uitdaging. Omdat vrijblijvende aansporingen niet goed werken, dwingen verschillende gemeenten beter afval scheiden af door de restafvalcontainer te verkleinen of de ophaalfrequentie van restafval te verlagen. Huishoudens hebben dan geen andere keuze dan hun restafval terug te brengen. Boven een bepaalde hoeveelheid past het afval simpelweg niet meer in de container. Dit is een grove aanpak: de container heeft één maat, maar huishoudens verschillen sterk in de hoeveel restafval die ze produceren. Voor een huishouden met twee vijftigers zal de restafvalcontainer niet snel vol zijn, terwijl een huishouden met kinderen in de luiers het afval niet kwijt kan.

24 | GRAM #04 mei 2019

NIEUWE AANPAK Het Brabants Afval Team (BAT), de afvalinzamelaar van de gemeente Tilburg, heeft in samenwerking met Tilburg Universiteit een ándere manier om gewoonten te veranderen uitgedacht, uitgeprobeerd en geëvalueerd. Deze aanpak is net als bovengenoemde ‘volumemaatregel’ niet vrijblijvend van karakter – noodzakelijk om bestaande gewoonten te doorbreken – maar laat wél ruimte voor verschillen tussen huishoudens. De aanpak draait kortgezegd om het creëren van blijvende effecten van kortdurend, streng toezicht op de regels voor afval scheiden. De eerste stap was het verzenden van een brief met de aankondiging dat de inhoud van afvalcontainers zou worden gecontroleerd op onjuist gescheiden afval, met een boete van 90 euro als stok achter de deur. De mogelijkheid voor een boete bestond al, maar was tot dan toe weinig gebruikt. De dreiging van de boete moest huishoudens een prikkel geven hun bestaande gewoonten te veranderen.

CONTROLE Drie weken na ontvangst van de brief begon vervolgens het daadwerkelijke handhaven, de tweede stap. De controle richtte zich op duocontainers met een compartiment voor restafval en een compartiment voor groente-, fruit- en tuinafval. Op de ophaaldag liepen controleurs voor de vuilniswagen uit. Zij deden voornamelijk een visuele controle op de inhoud van de containers. Als de controleurs verkeerd gescheiden afval aantroffen, wat in de eerste week gemiddeld bij één op de tien huishoudens het geval was, dan bevestigden zij een opvallend waarschuwingslabel aan de container met daarop aangekruist de aard van de overtreding. De eerste keer kreeg een huishouden een geel label, de tweede keer een oranje, de derde keer een rood en mogelijkerwijs ook de boete. Om huishoudens te helpen een nieuwe gewoonte aan te leren werden de strenge controles vier weken lang volgehouden. De hoop was dat de controles voldoende lang duurden om een nieuw automatisme te ontwikkelen. De tijdelijke controles zijn te zien als een investering: de kosten worden aan het begin gemaakt, de baten moeten daarna volgen. Na een maand beperkte het BAT zich weer tot het inzamelen van afval; toen was het aan huishoudens om dankzij een nieuw ontwikkelde gewoonte de hogere mate van afval scheiden vol te houden. NAUWELIJKS BOETES De handhavingsactie werd stapsgewijs uitgerold, per groepje van vijf of tien buurten. De volgorde waarin dat gebeurde was willekeurig. Zo bleef lange tijd een vergelijkbare controlegroep van buurten beschikbaar waar nog niet was gehandhaafd. Dankzij een vergelijking tussen buurten die al waren gehandhaafd en deze controlegroep was te bepalen wat het effect was van de actie. Na acht maanden was elke buurt aan de beurt geweest. In totaal zijn tegen de 20.000 waarschuwingen uitgedeeld. Het merendeel, 92 procent, bestond uit eerste waarschuwingen, 7 procent bestond uit tweede waarschuwingen, derde waarschuwingen waren een zeldzaamheid, boetes zijn bijna niet uitgedeeld. Het

gemiddelde aantal waarschuwingen in een buurt liep in de vier weken van de actie terug van 10 tot 5 procent van de huishoudens, wat al een indicatie gaf van de werking van de actie. Huishoudens reageerden sterk op de dreiging met boetes en de controles. De aankondigingsbrief had al direct een groot effect, zo blijkt uit de onderzoeksresultaten. Het ingezamelde gewicht restafval daalde met zo’n 10 procent. Tegelijkertijd nam het gewicht aan ingezameld gft-afval toe met een kleine 10 procent; de gewichten van ingezameld plastic en papier namen elk met ongeveer 5 procent toe. De controles resulteerden in een nog verdere daling in restafval. Na beëindiging van de controles in een wijk verslechterde het scheidingsgedrag weer enigszins, om uiteindelijk te stabiliseren rond een niveau van –10 tot –15 procent. Dat komt neer op ruim 1 kilo minder restafval per week per huishouden. NIET BLIJ Begrijpelijk waren niet alle bewoners blij met controleurs die in hun afvalcontainer keken en dreigden met boetes. Maar dit ongenoegen verdween al snel, zo blijkt uit een grootschalige enquete die we hebben uitgevoerd. Tijdens en kort na de controles zien we duidelijk dat de reden om afval te scheiden verschuift van intrinsieke motivatie naar het voorkomen van een boete. Maar een paar weken na de controles is dit effect al weer helemaal verdwenen. Wat blijft is de nieuwe gewoonte afval beter te scheiden. De handhavingsactie heeft de gemeente Tilburg geen windeieren gelegd: de baten in termen van meer opbrengsten voor gescheiden aangeboden afvalstoffen blijken de kosten van de actie ruim te overtreffen. En als de ervaringen in de maanden direct na de actie een gids zijn voor de tijd daarna, dan groeien deze baten nog steeds. Het volledige rapport kan worden opgevraagd bij Ilse van der Grift door een mail te sturen naar vanderGrift@nvrd.nl Over de auteurs: Daan van Soest is hoogleraar aan de Universiteit Tilburg en Ben Vollaard is hoofddocent aan de Universiteit Tilburg.

GRAM #04 mei 2019 | 25

WILLEMIJN PEETERS VAN SEARIOUS BUSINESS OVER DE PLASTICSOEP TEKST PIETER VAN DEN BRAND

Bedrijven prikkelen om zo min mogelijk en liefst circulaire kunststoffen te gebruiken in hun producten en verpakkingen, dat is de boodschap van duurzaam ondernemer Willemijn Peeters in haar strijd tegen het afvalplastic. ‘Oplossingen bij de bron zijn nog altijd het allerbelangrijkst.’

‘WE MOETEN NAAR NUL-EMISSIE TOE’

Foto: Holandse Hoogte

o’n drie jaar geleden richtte

waarvan een kwart zijn bedrijfsvoering

twee volle huisvuilwagens.” Het verklaart

Willemijn Peeters haar ei-

heeft verduurzaamd. “Van kinds af aan

de naam van haar bedrijf. Het woorddeel

gen onderneming Searious

zat de aandacht voor het milieu er bij mij

‘Sea-‘ verwijst naar de plasticsoep in de

Business op. Eerder werkte

goed in. Dat heb ik van huis uit meege-

oceanen, en de aanpak ervan is serious

ze als beleidsmedewerker

kregen. De aarde is een ecosysteem en

business, wat Peeters betreft. Haar mis-

bij Natuur & Milieu en daarvoor in het

daar moet je goed voor zorgen. Waar ik

sie luidt: zero-plastics in de oceanen. Dat

bedrijfsleven bij Philips en Heineken.

me echt zorgen om maak, zijn de ‘lon-

doel wil ze samen met de bedrijven die

Peeters was de drijvende kracht achter

gen’ van de aarde, namelijk de oceanen,

nu voor de plasticsoep zorgen, bereiken.

het programma ‘MVO Loont’, dat maat-

en hoe we die tot een stortplaats hebben

schappelijk

ondernemen

gemaakt. Al die troep hoort daar niet in

Opruimen is niet haar ambitie. The Oce-

in het midden- en kleinbedrijf wilde sti-

verantwoord

thuis, en dan kijk ik vooral naar plastics.

an Cleanup, het initiatief van Boyan Slat,

muleren. In vier jaar tijd werden 17.500

Per minuut komt er 20 duizend kilo plas-

gaat haar niet ver genoeg. “Ik bewon-

MKB-ondernemers in ons land bereikt,

tic in de oceaan terecht. Dat zijn bijna

der zijn lef en doorzettingsvermogen. Hij

26 | GRAM #04 mei 2019

heeft het probleem van de plasticsoep

Met haar onderneming zit Peeters dicht

heeft financiële gevolgen.” Ze verwacht

echt op de kaart gezet en voor bewust-

op de productie-omgevingen van be-

dat het recyclebare PET-zakje eind van

wording gezorgd. Oplossingen bij de

drijven. “Dat is de plek waar verande-

het jaar marktklaar is. De volgende stap

bron zijn echter nog altijd het allerbe-

ring onvermijdelijk is. Bedrijven moeten

is dat bedrijven er dan ook mee gaan

langrijkst. Als thuis het bad overstroomt,

minder plastic gebruiken, en het plastic

werken en ze uiteindelijk in de winkel ko-

ga je niet dweilen maar draai je de kraan

dat ze gebruiken moet circulair zijn. Dat

men te liggen.

dicht. Zo wil ik de inzet van het schoon-

betekent dat ze hun producten en ver-

maaksysteem, dat Slat heeft ontwikkeld,

pakkingen anders moeten ontwerpen.

Wat het enthousiasme van de industrie

eigenlijk overbodig maken. We moeten

We adviseren hen over de strategie die

voor het vinden van een duurzaam al-

naar nul-emissie toe.”

ze moeten volgen – wat komt er onder

ternatief voor het laminaat-knijpzakje

meer voor regelgeving op hen af – en we

overigens sterk vergrootte, was de re-

INNOVATIES

voeren projecten voor hen uit. Makkelijk

cente beslissing van het Europees Parle-

De nul-emissie van plastics wil Pee-

is het niet. Als je bedrijven benadert, is

ment, om dit type verpakkingen duurder

ters bereiken door ervoor te zorgen dat

de reactie vaak: we zijn ermee bezig. Wij

te maken. “Wetgeving is beslist nodig,

plastic niet wordt verspild en altijd zijn

willen totaal nieuwe concepten beden-

maar loopt per definitie achter de feiten

waarde behoudt. Met grote bedrijven als

ken, geen variaties op een thema. Grote

aan. De echte verandering moet niet van

klant timmert ze inmiddels hard aan de

bedrijven hebben hun eigen ontwerpers

de overheid maar van bedrijven komen.

weg. Aan tal van innovaties wordt ge-

en verpakkingslijnen en zijn daar niet

Daar ben ik van overtuigd.” Een verbod

werkt. Neem shampoo als tablet, dus

snel ontvankelijk voor. Ook verschuilen

op de knijpverpakkingen vindt Peeters

niet in een plastic flacon maar om zelf

ze zich vaak achter voedselveiligheidsei-

niet nodig. “Bij de consument bestaat

te mengen in een fles gevuld met wa-

sen of uitvluchten dat hun product of

blijkbaar een behoefte aan dit soort mak-

ter. Of neem een zeiljacht van gerecycled

verpakking écht niet van gerecycled

kelijke verpakkingen. Ik ben geen pre-

plastic uit de 3D-printer, bedoeld voor in

plastic gemaakt kan worden. Bedrijven

diker en wil zoiets niet verbieden. Beter

de prestigieuze Volvo Ocean Race. “We

zijn daarmee zelf vaak niet in staat om

is voor een duurzaam alternatief te zor-

leggen de lat hoog. Als je voor dergelijk

oplossingen te vinden. Hulp van buiten

gen.”

zware omstandigheden een geschikte

is nodig van mensen die over ketenscha-

boot van afvalplastic kunt ontwikkelen,

kels heen kunnen kijken, en dat is pre-

Gemeenten zijn goed bezig, constateert

heb je letterlijk een ‘flagship’ van circula-

cies mijn pakkie-an. In de hoofden van

Peeters, om hun aandeel aan circulaire

riteit. We zijn nu de benodigde expertise

de meeste mensen zit vooral dat iets niet

plastics te leveren. “Ze zetten fors in op

rond sterkte- en trekkrachteisen aan het

kan. Zo zit ik niet in elkaar. Als je veran-

het scheiden van kunststoffen van huis-

verzamelen. Zodra we wat meer kunnen

dering wilt realiseren, is een frisse kijk

houdens. Een aantal gemeenten zit al op

vertellen, komen we ermee naar buiten.”

nodig, dan moet je kunnen omdenken.”

nog maar enkele tientallen kilo’s restafval per persoon per jaar. De lat kan niet

Willemijn Peeters (foto: Searious Business)

KNIJPZAKJES

hoog genoeg liggen. Om hun inwoners

Tot Peeters grootste ergernissen behoren

te stimuleren, moeten gemeenten ook

de niet-recyclebare knijpzakjes voor yo-

laten zien wat er allemaal met het in-

ghurt en fruithapjes, die alleen nog in de

gezamelde plastic gebeurt, denk aan

afvalenergiecentrale kunnen worden ver-

gerecyclede zitbankjes en abri’s, maar

brand. “In nog geen minuut drink je zo’n

we moeten waken voor downcycling. In

zakje leeg en dan is het afval. Maar in

Arnhem heeft Save Plastics een voor-

zo’n knijpzakje zitten verschillende soor-

beeldhuis van afvalplastic gebouwd. Dat

ten plastic, die zijn verlijmd met alumini-

is een mooie ontwikkeling.” De inzet van

um. Daar kun je dus helemaal niks mee.”

gemeenten op statiegeld onderschrijft

Zo werd samen met een aantal verpak-

Peeters van harte. “Het ingezamelde

kende bedrijven het honderd procent re-

PET uit het statiegeldsysteem is van

cyclebare PET-knijpzakje ontwikkeld. De

hoge kwaliteit. Daarom moeten we zo

inzet op dat type verpakking werd ver-

snel mogelijk een vergelijkbaar systeem

volgens wel door de levensmiddelenin-

voor petflesjes en blikjes invoeren. Na-

dustrie gedeeld. Sterker nog, zes bedrij-

scheiding is veel minder geschikt, omdat

ven zijn inmiddels met haar team aan de

de kwaliteit van gesorteerde kunststof-

slag. “We mikken op grote volumes, an-

fen ver achterblijft. Een circulaire loop

ders zet het geen zoden aan de dijk. We

bereik je niet door alles bij elkaar te

hebben ons zakje al uitgebreid getest.

gooien. Er wordt nog te veel naar de

Nu moet het ook op de verpakkingslijnen

kostenkant gekeken, maar de maat-

van bedrijven kunnen draaien. Daar zijn

schappelijke kosten van de wegwerp-

aanloopkosten mee gemoeid. Je praat

maatschappij zijn in verhouding vele

over een compleet nieuwe handling. Dat

malen hoger.”

GRAM #04 mei 2019 | 27

[Advertorial]

SSI SCHĂ&#x201E;FER

is gericht op duurzaamheid.

Wij kunnen een 100% circulaire container leveren die nagenoeg volledig gemaakt is van gerecycled kunststof. Deze kunststoffen zijn afkomstig van de fractie PMD en oude containers. SSI SCHĂ&#x201E;FER is partner van MVO Nederland. Wij hebben momenteel diverse lokale en nationale MVO projecten, zoals de samenwerking met kringloopwinkels. Dit MVO project is een voorschakeltraject voor mensen met een z.g.n. afstand tot de arbeidsmarkt. Op deze manier vergroten wij hun kansen op doorstroming naar een betaalde baan. Voor meer informatie hierover kunt u contact opnemen met: debbie.lobeek@ssi-schaefer.com

SSI-SCHAEFER.COM

28 | GRAM #04 mei 2019

EERSTE RESULTATEN PILOT INFOQUÊTE AFVALSCHEIDING VEELBELOVEND

NUTTIGE INFO ÈN BETERE AFVALSCHEIDING TEKST ADDIE WEENK De gebruikte infoquête is in het programma VANG-HHA ontwikkeld in samenwerking met gedragsbureau Dijksterhuis en Van Baaren. De gedachte is dat je met slimme vragen het denken en gedrag van mensen kunt beïnvloeden. Slimme vragen kunnen bijvoorbeeld informatie geven over het nut van afvalscheiding of de openingstijden van de milieustraat. Ook kun je er gedragstechnieken mee toepassen, zoals commitment, self-persuasion en alter casting. Inmiddels zijn vele gemeentelijke beleidsmedewerkers afval bekend met deze technieken door deelname aan de VANG-HHA training ‘Gedragsbeïnvloeding’. PILOT In beide kernen, Aalten en Dinxperlo, zijn twee ondergrondse restafvalcontainers gekozen in vergelijkbare buurten. Bij een van de twee restafvalcontainers, de testlocatie, is de infoquête uitgezet onder de groep mensen die de betreffende container gebruikt. De andere restafvalcontainer fungeerde als controlelocatie. Van zowel testlocaties als controlelocaties worden de containers gewogen bij lediging. Met dank aan ROVA die al jaren al haar verzamelcontainers weegt bij lediging. Daardoor was bij aanvang van de pilot ook al een goede nulmeting voorhanden. Regisseur van de pilot was de Aaltense beleidsmedewerker Jan ten Klooster. Samen met Rijkswaterstaat heeft hij de infoquête klaargezet op de website van de gemeente en de brieven met het enquêteverzoek gemaakt en verstuurd op 26 oktober 2018. Na circa anderhalve week is een herinnering verstuurd. Medio december is een dankbrief gestuurd, vergezeld van een stukje zeep, gemaakt van koffiedik. Deze brief was gericht aan alle deelnemers van de testlocaties: door de anonieme enquête was niet bekend wie wel en wie niet had deelgenomen. Daarom was de eindbrief zo opgesteld dat enerzijds de deelnemers aan de enquête zich bedankt en beloond voelden en anderzijds de niet-deelnemers met het zeepje werden aangemoedigd tot goede afvalscheiding.

RESULTATEN Op voorhand waren de verwachtingen gespannen; heeft deze enquête effect bij een gemeente die al erg goed presteert? In de tabel is echter te zien dat de resultaten veelbelovend zijn: er lijkt een effect van 6 tot 10% minder restafval op te treden. Na de enquête zijn de wegingen van circa drie maanden meegenomen. Het aantal metingen maakt dat de effecten nog niet statistisch significant genoemd kunnen worden. Als we echter wel uitgaan van een positief effect, dan kan het mogelijk nog veel groter zijn bij een hogere respons op de enquête of in een gemeente waar de scheidingsresultaten nog flink kunnen worden verbeterd. Ook is interessant wat het effect is als je de enquête deur-aan-deur afneemt i.p.v. via internet. En dan hebben we het nog niet over de nuttige informatie die de enquête oplevert voor de gemeente. Al met al dus volop aanleiding voor verdere proeven. Wie meldt zich aan?

Eén van de testlocaties

Locatie

#aansl.

#deeln. enquete

Gewicht restafval per dag VOOR enquête

Gewicht restafval per dag NA enquête

Effect, minder restafval

Aalten-test

117

23,6

Aalten-controle

100

Nvt

26,8

26,5

Dinxperlo-test

140

34,3

30,9

10%

Dinxperlo-controle

140

Nvt

31,1

31,2

-1%

GRAM #04 mei 2019 | 29

STRESSTEST ZET GEMEENTE EN INWONERS OP JUISTE SPOOR KLIMAATADAPTATIE TEKST SANDER WAGEMAN BEELD WATERSCHAP RIJN EN IJSSEL

Overstromingen, heftige regenval, hittestress en droogte. De kans is groot dat Nederlandse gemeenten in toenemende mate met deze gevaren te maken krijgen vanwege de veranderende weersomstandigheden. Om deze effecten van de klimaatverandering het hoofd te bieden is er vanuit het Rijk een Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie opgesteld. Onderdeel van dat plan is dat gemeenten uiterlijk 2019 een stresstest uitvoeren. Ze kunnen daarmee in kaart brengen welke plekken binnen hun gemeente het grootste risico lopen. In de ge-

meente Bronckhorst werd een stresstest-light uitgevoerd.

oor iedere gemeente zullen de plannen om de gevolgen van het veranderend klimaat op te vangen anders zijn. Zo zal droogte een gevaar zijn dat vooral landbouwers treft. En in de grote stad is hittestress juist een bedreiging voor de volksgezondheid. En waar overstromingen met name in lager gelegen delen van het land een issue zijn, is heftige regenval een onderwerp dat juist weer door heel Nederland voor problemen zorgt. In de gemeente Bronckhorst – een gebied in de Achterhoek, grofweg tussen Zutphen en Doetinchem – werkt men al enige tijd aan klimaatadaptatieplannen. En in het voorjaar werd de met het Rijk afgesproken stresstest-light uitgevoerd. Martin Niessink, beleidsadviseur Afval en grondstoffen bij de gemeente Bronckhorst legt uit waarom. “Het onderwerp is behoorlijk actueel bij ons. We zijn net bezig met een inventarisatie van wat er nog moet gebeuren om klimaatbestendig te zijn met betrekking tot alle plannen die de gemeente in de openbare ruimte wil uitvoeren. Het doen van de stresstest-light paste mooi in het verlengde van die opdracht.” KWETSBAARHEDEN IN KAART BRENGEN Gemeenten hebben de keuze uit een stresstest en een stresstestlight. Bij de laatste variant voert een gemeente een kwetsbaarheidsscan uit. Daarmee is in kaart te brengen waar problemen optreden als een van de vier klimaatrisico’s hitte, droogte, wateroverlast of overstroming zich voordoet. Er zijn verschillende manieren om de scan uit te voeren, een ervan is het gratis computerprogramma de Klimaateffectatlas. Bij de stresstest-light is nog geen sprake van een actieprogramma en ligt de nadruk voornamelijk op bewustwording en het agenderen van het onderwerp klimaatadaptatie. Voor het uitvoeren van de stresstest-light schakelde de gemeente Bronckhorst de hulp in van adviesbureau Broks-Messelaar Consultancy en werd de samenwerking gevonden met Water-

30 | GRAM #04 mei 2019

schap Rijn en IJssel. Volgens Arjan Messelaar van het adviesbureau is het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie een hele goede stok achter de deur, maar gebeurt er ook al veel aan klimaatadaptatie. “In Bronckhorst is bijvoorbeeld al een behoorlijk deel van het regenwater van het riool afgekoppeld.” Dus toen het Deltaplan kwam, was dat voor Bronckhorst een mooi moment om ook de stresstest te gaan doen en zo de kwetsbaarheden op het gebied van overstromingen, hevige regenval, droogte en hitte in beeld te brengen. De test is inmiddels gedaan en daaruit is een aantal risicogebieden boven komen drijven. Niessink: “We hebben bijvoorbeeld een verdeelstation van netbeheerder Alliander binnen de gemeente. Als die onder water komt te staan, is dat een groot probleem. En in Steenderen staat de aardappelfabriek van Aviko. Ook die kan beter niet overstromen.” Met de IJssel als prominente waterweg binnen de gemeentegrenzen is een overstroming echter een gebeurtenis die niet valt uit te sluiten. “Sinds de dijken zijn versterkt zou er nog maar eens in de duizend jaar een overstroming plaats vinden, maar het is goed om daar wel op voorbereid te zijn.” INWONERSPANEL De uitkomst van de stresstest-light verwerkt de gemeente in overzichtelijke kaarten. Die wil het de komende maanden aan haar inwoners tonen. “We hebben een inwonerspanel in Bronckhorst”, vertelt Niessink. “Daar doen 1700 mensen aan mee. Aan hen gaan we deze zomer de resultaten van de stresstest voorleggen. De agrariërs binnen de gemeente benaderen we apart, onder meer via branchevereniging LTO en ondernemersverenigingen, omdat we anders vrezen dat zij ondervertegenwoordigd zijn in het panel. Terwijl dit onderwerp juist voor hen van belang is.” Volgens adviseur Arjan Messelaar is het betrekken van bewoners een heel belangrijk onderdeel van de klimaatadaptatie. “Want je kunt alles wel theoretisch benaderen, maar dan mis je toch echt belangrijke informatie. Het gaat er namelijk ook om hoe mensen bepaalde effecten ervaren en zij weten vaak goed waar de pro-

blemen in hun buurt zitten. Als er even dertig centimeter water op een weiland staat, geeft dat geen grote problemen, terwijl het op andere plekken direct schade veroorzaakt. Wij geven daarom meer prioriteit aan de plekken waar mensen veel overlast ervaren. Dat zijn onze doelen.” Anne-Rieke Reurink, adviseur bij het Waterschap Rijn en IJssel, is ook betrokken bij de stresstest in Bronckhorst. Ze legt uit dat klimaatadaptatie niet ophoudt na het uitvoeren van de stresstest en het raadplegen van het inwonerspanel. “Ook na de klimaatgesprekken is het zaak te blijven communiceren over de risico’s van klimaatverandering en de verschillende manieren waarop iedereen kan bijdragen aan klimaatadapatie in de eigen omgeving. Hoe duidelijker je daarbij concrete effecten bij mensen in hun eigen omgeving kunt tonen (bijvoorbeeld hittestress of wateroverlast in woonwijken) én concrete activiteiten benoemt die men kan ondernemen om effecten te voorkomen of verzachten, hoe groter de kans op succes. Deze bewustwording stimuleert het Waterschap via onze campagne ‘Weet van Water’. Dat zullen we ook de komende jaren blijven doen, waar we zoveel mogelijk met gemeenten willen optrekken.” BELANG VAN BETREKKEN Uiteindelijk wil het Waterschap een gezamenlijk eindproduct tot stand laten komen. “We willen een klimaateffectatlas op de website

www.weetvanwater.nl plaatsen waar per gemeente kaarten zijn opgenomen waarin de mogelijke overlast door wateroverlast, droogte, hitte en overstroming wordt geschetst. Deze klimaateffectatlas is het gezamenlijke product van waterschap en de gemeente.” Voor gemeenten die nog een stresstest willen laten uitvoeren – ruim de helft van de gemeenten heeft hem al gedaan – heeft Arjan Messelaar nog een advies. “Denk niet dat het allemaal een hele ingewikkelde rekensom is. Veel informatie die je nodig hebt, is vaak al beschikbaar. En betrek ook andere werkvelden er bij, zodat je van elkaar gebruik kunt maken.” Martin Niessink van de gemeente Bronckhorst benadrukt nogmaals het belang van het betrekken van inwoners. “Want zonder draagvlak wordt het een heel moeilijk verhaal.” In Bronckhorst gaat de opbrengst van de stresstest-light en de inwonerspanel aan het einde van het jaar naar de gemeenteraad. Daarbij worden de harde cijfers uit de stresstest en de informatie die de gemeente ophaalde uit het inwonerspanel en de gesprekken met de land- en tuinbouw gedeeld. Niessink: “We verwachten dat we aan het einde van het jaar alles in kaart hebben.” En daarmee zet Bronckhorst een grote stap richting klimaatadaptatie waarbij statistieken en ervaringen uit de gemeenten de hopelijk stevige en vruchtbare bodem zullen vormen voor een veilige en gezonde toekomst.

GRAM #04 mei 2019 | 31

BEDRIJVEN WILLEN OOK PMD SCHEIDEN EN RECYCLEN TEKST HENK DILLINGH, JACOBINE MEIJER

Door de toegenomen aandacht voor afvalscheiding bij huishoudens willen ook steeds meer bedrijven hun pmd-verpakkingen scheiden en laten recyclen. Rijkswaterstaat ondersteunt dit jaar pilots die bijdragen aan het verminderen van pmd-verpakkingen en haalbare en betaalbare scheiding en recycling. Uit een marktverkenning blijkt dat de mogelijkheden voor de recycling van brongescheiden pmd-bedrijfsafval toenemen door de uitbreiding van sorteercapaciteit op korte termijn. Dit geldt niet voor nascheidingsinstallaties waar pmd uit het restafval gescheiden wordt om te recyclen.

n opdracht van Rijkswaterstaat heeft Royal HaskoningDHV een marktverkenning uitgevoerd naar de inzameling, sortering en recycling van pmd-verpakkingsafval dat vrijkomt bij bedrijven en organisaties. Deze marktverkenning is uitgevoerd in het kader van het programma 'Voorkom en recycle pmd-verpakkingsafval van bedrijven'. In het rapport dat de huidige marktsituatie beschrijft, is er ook aandacht voor bedrijven die aan de slag willen met pmd-afval. Hiervoor heeft Rijkswaterstaat een leaflet opgesteld waarin de meest gestelde vragen worden beantwoord voor bedrijven die hiermee aan de slag willen. KWETSBAARHEDEN IN KAART BRENGEN Een groeiend aantal bedrijven in Nederland is op zoek naar mogelijkheden om het afval van verpakkingen van plastic, metaal en/of drankenkarton (pmd-afval) analoog aan huishoudens te recyclen. De belangrijkste twee redenen voor bedrijven om pmd te scheiden zijn: Ambities op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen en afvalscheiding draagt bij aan een positief imago. Het verwachtingspatroon van klanten en medewerkers is dat een organisatie pmd gescheiden inzamelt met als doel het te recyclen. Op dit moment zijn er beperkte mogelijkheden voor bedrijven om hun pmd-

32 | GRAM #04 mei 2019

verpakkingsafval aan de bron gescheiden in te zamelen en te laten recyclen. SUEZ, Milieu Service Nederland, Renewi, Attero en Cirwinn bieden dit als dienst aan. Nascheiding van pmd-verpakkingsafval van bedrijven is mogelijk bij Attero in Wijster of Van Happen in Eindhoven. Om de recycling van pmd-verpakkingsafval van bedrijven haalbaar en betaalbaar te maken is het noodzakelijk dat er meer sorteercapaciteit komt voor brongescheiden pmd en meer capaciteit voor het nascheiden van pmd uit het restafval van bedrijven. Om de capaciteit te kunnen verhogen zijn meer nascheidingsinstallaties nodig met een goede verspreiding over het land. De bedrijven die de ambitie hebben om pmd-afval te laten recyclen lopen tegen een onvolwassen markt aan waarbij afvalinzamelaars pas recent of (nog) niet recycling aanbieden tegen vaak hogere kosten. De verwachting is dat er dit jaar 15 Ă 25 kiloton extra sorteercapaciteit beschikbaar komt in Nederland. Daarnaast gebruikt een deel van de afvalinzamelaars vrijkomende sorteercapaciteit in Duitsland. In 2020 zal nog eens 100 kiloton sorteercapaciteit worden gerealiseerd voor pmd van huishoudens. De prognose is dat dit zal leiden tot een vrijkomende sorteercapaciteit voor pmd in bestaande sorteerinstallaties. Deze ontwikkeling gaat ervoor zorgen dat marktpartijen meer interesse zullen gaan tonen voor pmd-afval van bedrijven.

HANDELINGSPERSPECTIEF VOOR BEDRIJVEN Bedrijven hebben momenteel een aantal opties om hun pmd-afval goedkoper te kunnen laten sorteren en recyclen: - uitsluitend producten met goed recyclebare verpakkingen aanschaffen (zie KIDV Recyclecheck1); - bij de bron uitsluitend goed recyclebare verpakkingen scheiden, en - via samenwerking met andere bedrijven schaalgrootte verhogen zodat de hoge logistieke kosten worden verminderd. PILOTS PMD-BEDRIJFSAFVAL Rijkswaterstaat ondersteunt dit jaar zes bedrijven bij het uitvoeren van hun pilot op het gebied van pmd-bedrijfsafval. De resultaten van de pilots worden in een slotbijeenkomst eind dit jaar gepresenteerd aan geĂŻnteresseerde bedrijven en organisaties die ook aan de slag willen met hun bedrijfsmatig pmd-afval. De zes geselecteerde partijen zijn aan de slag met hun pilot om te zorgen dat: het pmd gerecycled kan worden, het vrijkomen van pmd bij bedrijven vermindert en het brongescheiden pmd voldoende kwaliteit heeft. De pilots zijn in 3 delen 1 w ww.kidv.nl/8150/kidv-recyclecheckvormvaste-kunststof-verpakkingen. html

te onderscheiden en krijgen telkens een daarbij passende ondersteuning van Rijkswaterstaat. De pilots onder Scheiden en recyclen krijgen ondersteuning van het adviesbureau Royal HaskoningDHV. De pilots bij Gedragsbeïnvloeding en Preventie en hergebruik ontvangen een financiële bijdrage ter ondersteuning van hun pilot. SCHEIDEN EN RECYCLEN VAN PMD-VERPAKKINGEN 1. NS: Het onderzoeken van de mogelijkheden voor nascheidingsinstallaties voor pmd-bedrijfsafval. Een belangrijke optie hierbij is het creëren en vergroten van nascheidingscapaciteit voor pmd-afval van bedrijven. De basis voor deze optie is het vormen van een collectief waarbij de markt zekerheid geboden wordt om te investeren in nascheidingscapaciteit voor pmdverpakkingen uit out-of-home afval. Op dit moment is de huidige capaciteit nog te beperkt voor het bedrijfsleven. 2. Landal GreenParks: Het kostenefficiënter maken van inzameling en recycling van pmd-verpakkingen, door het vergroten van de hoeveelheid gescheiden pmd, het verbe-

teren van de kwaliteit en bijdragen aan de vraag naar gerecyclede kunststoffen door te zoeken naar toepassingen voor recyclaat. Dit heeft als doel om pmd-inzameling en recycling financieel haalbaar te maken voor alle parken van Landal GreenParks. GEDRAGSBEÏNVLOEDING VOOR BETERE AFVALSCHEIDING 3. PwC: Onderzoeken van kennis en weerstanden die invloed hebben op het scheiden van afval door kantoormedewerkers, en daarmee inspirerende gedragsinterventies te ontwikkelen 4. IKEA: Ontwikkelen en testen van effectieve manieren om het afvalscheidingsgedrag van bezoekers van het zelfbedieningsrestaurant positief te beïnvloeden.

Foto:Rijkswaterstaat

PREVENTIE EN HERGEBRUIK VAN VERPAKKINGEN 5. Jumbo: verminderen van afval door 27 miljoen drinkbekers van warme en koude dranken te verduurzamen door het ontwikkelen van een keuzematrix waarin verschillende variabelen van een locatie leiden tot de beste materiaalkeuze en inzamelmethodiek.

INTERESSE? U vindt het rapport en het leaflet op de website www.PMDbedrijfsafval.nl. Bent u geïnteresseerd in pmd-bedrijfsafval, volg dan de vorderingen van deze pilots op de website. Indien u interesse heeft in het bijwonen van de slotbijeenkomst stuur dan een mail naar PMDbedrijfsafval@ rws.nl.

6. Ozarka: Neerzetten van een ‘use-case’ voor herbruikbare verpakkingen voor drank en voedsel en de infrastructuur voor terugname en hergebruik.

ONDERDEEL VAN VANG BUITENSHUIS ‘Voorkom en recycle pmd-verpakkingen van bedrijven’ is onderdeel van het Rijksprogramma VANG Buitenshuis. Dat programma heeft als doel om de hoeveelheid restafval uit de kantoren-, winkel- en dienstensector - vergelijkbaar met huishoudelijk restafval - te halveren in 2022. Het doel is meer te recyclen, minder grondstoffen te gebruiken en zo een stap te zetten naar een circulaire economie.

Gescheiden afvalinzameling op NS-station Amersfoort

GRAM #04 mei 2019 | 33

Voor

21-9000-0287-01 Gram 2019 april

1_4_li_GRAM_190x62-C.indd 1

CO M IN G SO

COMPACT MID-SIZE

RAVO WAS HERE ... 100% ELECTRIC

14-03-19 15:27

HAARLEM

THE NEW RAVO eSERIES SERIES

190x130mm_GRAM-B.indd 1

21-9000-0329-01 GRAM mei 2019

DÃ&#x2030; TRANSPORT COMPAGNON! DE EXPERT OP HET GEBIED VAN HET VERVOER VAN AFVAL! 34 | GRAM 190x62-ccerin.indd 1

#04 mei 2019

08-04-19 11:16

T: +31 (0)512-368000 E: planning@dtcsurhuisterveen.nl

WWW.DTCSURHUISTERVEEN.NL 21-8000-0810-01 NVRD GRAM 2019 feb

16-01-19 11:01

PLASTIC VERPAKKINGEN SCHEIDEN MET EEN MAGNEET TEKST RENÉ DIDDE BEELD UMINCORP

Magneten die complexe plasticstromen in een bad scheiden, magnetische dichtheidsscheiding. Met hoge zuiverheid en tegen lage kosten, ideaal om uit restafval afgescheiden kunststoffen te sorteren. Een proeffabriek draaide in Biddinghuizen, deze zomer opent een commerciële

fabriek in Amsterdam. an een tafel die is bekleed met textiel dat is ge-

bijna 100 procent zuiverheid te benaderen door met infrarood-

maakt van uit de Amsterdamse grachten opgevist

scheiders (nIR) en pulsblazers nog de laatste verontreiniging uit

plastic, legt Jaap Vandehoek uit dat deze begin-

de vier fracties te schieten. Op deze manier wordt hoogwaardige

nende plasticsoep in Amsterdam voortaan kan

recycling mogelijk”, aldus Vandehoek. “We kunnen straks de WC-

worden voorkomen door een scheidingstechniek

eend-flaconvlokken bij wijze van spreken op de stoep bij de firma

op basis van magneten die door zijn bedrijf Umincorp is ontwik-

WC-eend zetten. En als de wetgeving het toelaat kunnen straks

keld. “Onze techniek biedt grootschalige mogelijkheden om pro-

de bakjes waarin de vegetarische spekblokjes zaten terug naar

ducten als dit soort textiel te maken uit complexe plasticmix-

de Vegetarische slager.” Umincorp claimt ook dat desgewenst

stromen zoals ze helaas in de grachten liggen”, zegt de directeur

het bioplastic PLA met magneten uit de fossiele mix kan worden

en founding father.

getrokken. “Wij moedigen producenten van nieuwe plastics aan vooral te mikken op dichtheidsklassen die nog ‘vrij’ zijn”, zegt

Umincorp, voluit Urban Mining Corp, neemt in juni een schei-

Vandehoek.

dingsfabriek in Amsterdam in gebruik die gemakkelijk de helft van het huishoudelijk plastic verpakkingsafval van de Amster-

PROEFFABRIEK

damse huishoudens kan scheiden. Nu nog in vier fracties po-

Sinds 2016 staat in Biddinghuizen (Flevoland) een proeffabriek

lypropeen (lunchboxen, ijsbakjes), hoge dichtheid polyethyleen

waar de vinding uit 2004 van recyclingprofessor Peter Rem

(shampooflessen), polystyreen (bekertjes) en pet (bekend van de

van de TU Delft wordt getest. De eerste voor de hand liggende

fruit- en vleesbakjes). De scheidingstechniek waarvan Umincorp

magneetscheiding van een mix betrof uiteraard metalen. Rem

zich bedient, is op te vatten als de omgekeerde weg die het meest

maakte indruk door zijn trouwring in het bad te gooien, waarna

aan de bron gescheiden kunststofafval begaat. Eerst wordt de

het sieraad netjes in de goudfractie ging drijven en via een schei-

plastic mix gewassen en tot vlokken (flakes) en korrels vershred-

dingsschot even later weer om de vinger van de uitvinder zat.

derd. Dan vindt de scheiding plaats, tot een zuiverheid van 95

Het technisch team van Umincorp bestaat vandaag de dag uit

– 97 procent, zegt Vandehoek (zie kader). “Ten slotte denken we

ongeveer twintig mensen. Vanwege een eerdere subsidie van

GRAM #04 mei 2019 | 35

technologiestichting STW werken er bovendien nog tien mensen

want wij gebruiken die techniek ook, zij het helemaal aan het

aan vijf universiteiten aan deelprojecten. Zo werkt de TU Eindho-

einde van ons proces”, zegt Jaap Vandehoek diplomatiek. “Als we

ven aan een methode om turbulentie in de vloeistof te verminde-

in Europa de recyclingsdoelen voor 2030 willen halen, dan moet

ren bij het invoeren van de plastic vlokken. Andere deelnemende

de verwerkingscapaciteit voor kunststofafval verviervoudigen.

universiteiten zijn TU Delft, TU Twente, Universiteit Utrecht en

Ik denk dat dit ruimte biedt voor veel nieuwe installaties en ik

Radboud Universiteit.

hoop dat onze techniek daar ook een plaats in verovert.” Vande-

In 2017 draait de fabriek in dagdienst, sinds medio 2018 zelfs 24

hoek spreekt van de ambitie om de scheidingstechniek wereld-

uur per dag. De fabriek in het Westelijk Havengebied in Amster-

wijd te verkopen, met de betrouwbaarheid van ‘een Zwitsers uur-

dam ligt pal naast de AEB-afvalcentrale en de nascheidings-

werk’. Hij voert gesprekken met potentiële klanten in de rest van

fabriek waar het restafval van huishoudens uit Amsterdam en

de EU, maar ook in Australië, Verenigde Staten, Canada en China.

omstreken wordt ontdaan van plastic. Logisch dus dat de magneetscheider zich daar vestigt. Van een contract is echter nog

Vandehoek wijst erop dat de bronscheiding plaatsvindt op basis

geen sprake, bezweert directeur Jaap Vandehoek. De kosten van

van objecten, dus hele flacons, yoghurtbakjes, groenteschaaltjes.

de fabriek bedragen ongeveer 15 miljoen euro, geld dat onder

“Die fracties worden vervolgens in balen in elkaar gedrukt, want

meer afkomstig is van enkele private investeerders. Vandehoek

ze worden ergens anders gewassen en je wilt geen lucht trans-

wil daarover alleen kwijt dat het moederconcern van IKEA, In-

porteren. Op de wasplaats worden de kunststoffen weer ‘ontbaald’.

gka, investeert in zijn bedrijf. Ook TU Delft participeert via een

Het transport van het afval en de vele stappen in het proces maakt

dochter die het intellectuele gedachtegoed en de patenten van

de bronscheiding een dure aangelegenheid.”

de universitaire medewerkers beheert.

En er ontstaat de nodige uitval, zoals de zogeheten mix kunststoffen DKR 350. Deze stroom gaat vooral naar Duitsland waar ze deels

“Natuurlijk hopen we dat het kunststofafval dat uit het nagescheiden afval van Amsterdam, maar ook van AVR, bij ons terecht komt. Maar niet wij, maar het Afvalfonds Verpakkingen gaat daar over.” Wel is Umincorp al een samenwerkingsverband gestart met Milieu Service Nederland om op huishoudelijk afval lijkend kunststof bedrijfsafval te verwerken in Amsterdam. Omrin, die al jarenlang restafval eerst nascheidt alvorens het te verbranden, stuurt het plastic afval sinds een aantal maanden door een scheidingsinstallatie nabij Heerenveen. Dat gebeurt met infraroodscheiders en zeeftechnieken, op soortgelijke wijze als SITA in Rotterdam sinds 2011 veel van het brongescheiden huishoudelijk afval verwerkt. VERHOOGD BEWUSTZIJN Is de magneetscheider een geduchte, nieuwe concurrent van de mechanische scheiding? Meer in het algemeen, is de magneetscheiding niet koren op de molen van de tegenstanders van bronscheiding? “Wij zijn een vriend van de nabij-infraroodscheiding,

36 | GRAM #04 mei 2019

virgin kunststof, hout, staal en beton vervangen. “Een belangrijk

zitten. De preventie om plastic verpakkingsafval te verminderen,

deel wordt daar echter verbrand of gestort.”

kan beter.”

Door het afval in de magneettechniek eerst te vershredderen en te

En er is naast bewustwording nog een ander belangrijk effect van

wassen, ontstaat een schone mix, die compact is te transporteren

gescheiden inzameling, zegt hij. “Het heeft voor een kritisch volu-

en in de magneetscheider in vier fracties wordt gesplitst, aldus

me van verpakkingsafval gezorgd waardoor de keten van recycling

Vandehoek. “Wij hebben geen DKR 350. Wij hebben een hogere te-

een belangrijke impuls heeft gekregen.”

rugwinningsgraad en lagere kosten per ton polymeer. Sterker nog,

Het komt er volgens hem echter nu op aan om de verwerking te

wij kunnen DKR 350 uit elkaar halen tot bruikbare fracties.”

optimaliseren. “Het ligt voor de hand om in grote steden, met veel mensen in hoogbouw, het kunststofafvalprobleem ter plaatse op

Niettemin deelt de Umincorp-directeur de opvatting dat de geschei-

te lossen”, aldus Vandehoek. “Kijk, AEB stuurt het nagescheiden

den inzameling van kunststof verpakkingen de bewustwording van

kunststof afval nu naar Duitsland. Dat zou nu in Amsterdam tot

consumenten belangrijk heeft verhoogd. “Ik scheid mijn afval ook

hoogwaardige polymeren kunnen worden verwerkt. Het zou daarbij

vooraf en ben me bewuster van kwalijke gevolgen als plasticsoep,

helpen als grootverbruikers als Procter & Gamble en Unilever veel

zwerfafval en het feit dat er om veel consumentengoederen nog

meer teruggewonnen kunststof materiaal zouden terugnemen voor

steeds nodeloos veel en ingewikkeld samengestelde verpakkingen

een eerlijke prijs.”

MAGNETISCHE DICHTHEID SCHEIDINGSFABRIEK Kern van de plasticscheiding (magnetic density separation) is een bad met een magnetische vloeistof (geoxideerd ijzerstof, magnetiet). Onder het bad liggen magneten die een magnetisch veld in de vloeistof opwekken. De mix van plastic snippers gaat drijven op een bepaalde afstand van de magneet die precies overeenkomt met hun dichtheid. PET-vlokken zijn het zwaarst, dan volgt PS. De dichtheid van de HDPE is lager dan PS, terwijl PP weer minder dicht is dan HDPE. Het resultaat is dat de vier fracties op een verschillende hoogte in het bad gaan zweven. Door op verschillende hoogten in het vloeistofbad vier horizontale splitterplaten aan te brengen worden de vier fracties keurig van elkaar gescheiden.

DE STILLE ALLESKUNNER

WeedControl Specialist in gifvrij onkruidbeheer

ENERGIEWEG 9-11 | 5145 NW | WAALWIJK WWW.WEEDCONTROL.NL | +31 (0)416 540718 190x130mm.indd 1

21-8000-1104-02 NVRD RAM 2019 mei

GRAM #04 mei 2019 05-04-19 | 37

11:14

TERUGBLIK GEMEENTELIJK GRONDSTOFFENCONGRES 2019 TEKST DAAN MIDDELKAMP BEELD NVRD

Het was een inspirerend Grondstoffencongres in De Fabrique. Op donderdag 28 maart 2019 kwamen bijna 600 bezoekers bijeen in Utrecht. Iedereen werd bijgepraat over de laatste ontwikkelingen in het gemeentelijk afval- én grondstoffenbeheer. Met de verkregen frisse inzichten en nieuwe kennis kan men weer geïnspireerd aan de slag. Want uiteindelijk is het een kwestie van: Gewoon Doen! Bij de opening verwelkomde Olaf Prinsen Lot van Hooijdonk op het podium, wethouder duurzaamheid in de gemeente Utrecht. Van Hooijdonk vertelde over de ambities, acties en daadkracht van de gemeente. Vervolgens nam kunstenaar en ontwerpster Christien Meinderstma ons mee op haar weg langs de gehele textielketen. Een inspirerend verhaal over alle mogelijkheden van wol, vlas en afgedankt textiel gebruikt als kunstproject en verwerkt tot nieuwe producten.

zaak om meer AEEA in te zamelen. Verder was het woord aan de gemeente Breda en gemeente Venray om te spreken over hun bijplaatsingen aanpak.

SESSIES Na de opening ging de zaal uiteen richting de eerste sessieronde. Er waren in totaal twintig sessies. Elke sessie sneed weer een ander onderwerp uit de wereld van het gemeentelijk afval- én grondstoffenbeheer aan. De industriële fabriekshallen waren ingericht voor masterclasses, presentaties, sponsorsessies, best practice verhalen van gemeenten en voor interactie en discussie. In de eerste ronde werd stil gestaan bij de mogelijkheden en voorbeelden van de circulaire economie in heel Europa. Hoe men met de ‘diftarparadox’ om kan gaan en de nood38 | GRAM #04 mei 2019

Tijdens de tweede ronde was er ruimte voor vragen gericht op de Raamovereenkomst Verpakkingen, de vooruitgang die geboekt is maar vooral over wat de toekomst ons zal brengen. De nieuwe generatie afvalbeheer presenteerde haar ideeën tijdens de sessie van de Nationale Denktank. Deze Denktank heeft onderzoek gedaan naar tien oplossingen om dichterbij de circulaire economie te komen. De sprekers gaven een nieuwe impuls aan verbeterde afvalscheiding op scholen. Terwijl in de zaal ernaast dieper werd ingegaan op de nieuwe AVG wetgeving en privacy. BEST PRACTICES Na de lunch, en een zeer interessante presentatie van Trashpacker Tijmen Sissing, was er ruimte in ronde drie om te discussiëren over de verschillende afval- en scheidingsdoelstellingen. Ook werd aandacht gegeven aan het inzamelen van gft-afval.

Producenten kwamen spreken over de ontwikkelingen op het gebied van 100% recyclebare verpakkingen. Ook werden de best practices van afvalinzameling in dichtbevolkte gebieden uitgelicht. In de sponsorsessie heeft men gebrainstormd over het logo en bijpassende slogan dat alle communicatie over recycling, afval scheiden en inleveren kan verbinden. In de allerlaatste sessie kwamen vooral veel best practices langs. Succesverhalen over burgerparticipatie en het meer betrekken van bewoners. De beste voorbeelden van een duurzaam wagenpark, waar waterstof en biogas als brandstof de toekomst kan zijn. Het Ministerie van I&W is op zoek naar meer goede voorbeelden van circulaire ambachtcentra. Met behulp van een prijsvraag en hulp aan gemeenten gaan we in Nederland het concept circulaire ambachtcentra verder uitwerken en een boost geven aan de circulaire economie. Verder was er een masterclass communicatie nieuwe stijl en een sessie over de laatste ontwikkelingen rondom textielinzameling. Het congres werd afgesloten met een drukke netwerkborrel.

COLUMN

NIEUWS NATIONALE VAKDAG 22 MEI Op 22 mei organiseren NVRD en O&O fonds GEO de allereerste Nationale Vakdag. Met als thema: Pak je kansen! Speciaal voor de uitvoerende medewerkers uit de sector. Locatie DUS, centraal gelegen in Utrecht, is het toneel voor een dag met workshops, innovatie en discussie. Op de Vakdag krijgt ‘duurzame inzetbaarheid’ handen en voeten. Want waarom is het nou belangrijk jezelf te blijven ontwikkelen? En hoe kom je erachter hoe je jouw kwaliteiten het beste inzet? Met medewerkers uit de afval- en reinigingsbranche gaan we aan de slag met deze vragen. Na de opening door Olaf Prinsen volgen een paneldiscussie en meerdere workshops. Zo kan men deelnemen aan ‘Spreken als Cruijff!’, of meer leren over talenten in ‘Talentwheel - the game’. ’s Middags delen collega’s hoe zij de (eerste) stappen in hun ontwikkeltraject gezet hebben. Aanmelden voor de Vakdag kan via: www.pakjekansen.nu

MAAK GEBRUIK VAN VANG-SUPPORT VANG-support is een ondersteuning van 4 dagen (maximaal 32 uur) bij VANG-gerelateerde onderwerpen. Gemeenten krijgen ondersteuning van één van de bij VANG-support aangesloten adviesbureaus. Deze ondersteuning wordt vergoed vanuit het VANG-programma en kan ook voor uw gemeente interessant zijn. Het afgelopen jaar is er al een groot

aantal

trajecten

door

VANG-support gemeenten

aangevraagd. Om een indruk te geven van de mogelijkheden, een kleine greep uit de onderwerpen: second opinion communicatietraject

omge-

keerd inzamelen; ondersteunen bij ‘diftar-besluitvorming’; gedragsbeïnvloeding bouwlocatie;

hoog-

optimalisatie

milieustraatstructuur;

com-

municatie bij discussie bron-/ nascheiding. Kunt u hulp gebruiken bij het realiseren en/of uitvoeren van uw grondstoffenbeleid? Neem hiervoor contact op met Koos van

Dael

(vandael@nvrd.nl,

06 513 96369) of kijk op www.

KOPLOPER Dat we voor ons congres met ACV het thema 'Natuurlijk Betrokken' hebben gekozen, is niet gek. Ik weet uit ervaring dat de omgeving waar ACV haar diensten levert, prachtig is. Het is een stuk natuur dat we moeten koesteren. Gek genoeg ging ik het pas waarderen toen ik een aantal jaren in Amsterdam woonde. Toen pas kwam ik erachter dat het niet vanzelfsprekend is dat je een mountainbike kunt pakken en eindeloos door de bossen kunt fietsen. Onze sector spant zich in om waarde te behouden. Je kunt je afvragen waar deze betrokkenheid vandaan komt, waarom zijn nu juist wij het die als een van de eersten aan de slag gaan met circulaire economie? Enerzijds natuurlijk omdat diegenen die zich met afval bezig houden worden geconfronteerd met wat het putje in gaat. Toch heb ik ook nog een andere gedachte. Wij zijn al vroeg bewust geworden van de impact van ons handelen. Toen wij eind 19e eeuw begonnen met het opruimen van de straten, ging het erom dat het vuil van de straat was. Vanaf de jaren 60 van de vorige eeuw daalde het besef in dat we er daarmee niet waren. Het ongecontroleerd dumpen op stortplaatsen of verbranden met vuile uitstoot kreeg zichtbare milieueffecten. Denk aan Lekkerkerk... En misschien zijn we daarom ook wel koploper. Anderen lijken dankzij de wil om te komen tot een circulaire economie zich nu bewust te worden van het feit dat hun verantwoordelijkheid niet eindigt bij het verkopen van hun product. Maar onze koploperpositie gaat verder. De natuurlijke betrokkenheid is ook te zien in een ander aspect van de circulaire economie. Als sector zijn wij een betrokken werkgever, die oog heeft voor het welzijn van de medewerkers. We hebben niet voor niets de afgelopen jaren 1200 medewerkers in het kader van het sectorplan een MBO opleiding laten volgen. En niet voor niets proberen we het voortouw te houden door in te zetten op duurzame inzetbaarheid met Route 2020. Net zoals ik de bossen rond Apeldoorn zo uniek vond, is de natuurlijke betrokkenheid van de sector uniek. Maar als we het niet zien, tonen we het ook te weinig aan anderen. Wellicht dat het congres een mooie aftrap is om hier verandering in te brengen.

vang-hha.nl.

Olaf Prinsen GRAM #04 mei 2019 | 39

SCHONE STRANDEN: NIEUWE CHECKLISTS VOOR GEMEENTEN EN PAVILJOENHOUDERS TEKST MARJAN POORTINGA EN ADDIE WEENK, RIJKSWATERSTAAT

Gemeenten en paviljoenhouders spelen een belangrijke rol bij het realiseren van schone stranden en het voorkomen van plastic soep vanaf het strand. De kennis en ervaringen uit de betreffende Green Deal zijn voor hen nu vertaald naar praktische, beknopte checklists.

chone stranden leiden tot tevreden bezoekers en minder plastic soep. In principe kunnen gemeenten en paviljoenhouders, als belangrijke beheerders van de stranden, vier strategieën hanteren voor de aanpak van zwerfafval: 1. Voorkomen dat het ontstaat door beïnvloeding van het wegwerpgedrag van bezoekers 2. Voorkomen dat het ontstaat door een bronaanpak 3. Zelf opruimen 4. Laten opruimen door derden: participatie, door vrijwilligers en NGO’s. Denk bijvoorbeeld aan de Beach CleanUp van Stichting de Noordzee. De eerste twee strategieën, het voorkomen, gaan er hopelijk voor zorgen dat de laatste twee, opruimen, steeds minder nodig zijn. Voorlopig zal echter op alle vier ingezet moeten worden. Om gemeenten en paviljoenhouders daarin bij te staan, zijn vanuit de Green Deal Schone Stranden de mogelijkheden daartoe op een rijtje gezet.

40 | GRAM #04 mei 2019

De genoemde adviezen zijn gebaseerd op kennis en ervaring van de partners van de Green Deal Schone Stranden. Binnen deze Green Deal zetten overheid, gemeenten, paviljoenhouders, belangenorganisaties, bedrijven, NGO’s en vrijwilligers zich gezamenlijk in voor het schoonhouden en –maken van de Nederlandse stranden. De ruim 40 partijen van de Green Deal richten zich op: • Structureel schonere stranden • Goede samenwerking en afstemming tussen partijen • Goed afvalgedrag van de strandbezoeker Voor meer informatie over de Green Deal Schone Stranden of met vragen of opmerkingen kunt u terecht op schonestranden.nl.

CHECKLIST VOOR PAVILJOENHOUDERS Bezoekers blijven langer zitten op een schoon strand of terras. Dat maakt dat ook paviljoenhouders belang hebben bij schoon. Als actieve en intensief aanwezige partij kunnen zij dan ook een grote rol hebben. Dan gaat het naast snel en goed opruimen vooral om het voorkomen van zwerfafval. Goede afvalvoorzieningen zijn ook bij paviljoenhouders uiteraard belangrijk. Dan gaat het bijvoorbeeld ook om een klein afvalbakje op terrastafels buiten, waar de wind snel vat heeft op afval. In de checklist komen alle opties en tips aan de orde.

CHECKLIST VOOR GEMEENTEN Voor gemeenten zijn in de checklist o.a. de volgende zaken uitgewerkt: • Goede afvalvoorzieningen Een afvalbak is niet alleen een ontdoeningsfaciliteit, maar ook een sterke trigger tot schoon-gedrag: een afvalbak zien, nodigt uit tot gebruik. En dat kun je op verschillende manieren versterken. In de checklist staan belangrijke aandachtspunten en opties voor optimale werking van afvalbakken.

• Afstemming en samenwerking met paviljoenhouders, maatschappelijke organisaties, reddingsbrigade en anderen Gezamenlijke betrokkenheid bij het strandbeheer is een belangrijke succesfactor: samen vormen de partijen ogen, oren, hersenen en handjes voor een schoon strand. Een gezamenlijke actie kan bijvoorbeeld zijn: het beschikbaar stellen aan bezoekers van hulpmiddelen als afvalzakjes, peukenbakjes of zogenaamde “juttassen”. Om een goede samenwerking te verkennen en vorm te geven kan gebruik gemaakt worden van het My Beach concept, zie my-beach.nl. Samenwerking met en facilitering van maatschappelijke organisaties, zoals Stichting De Noordzee, Surfridersfoundation, Grondstofjutters, Trashurehunt en Juttersgeluk, is erg aantrekkelijk: daar zit veel positieve energie en capaciteit om de stranden schoon te maken en te houden.

Sterk in de belangstelling, ook vanuit de EU-regelgeving, staat het verminderen van het gebruik van single use plastics (sup’s), zoals plastic bestek, frietbakjes of rietjes. In de checklist worden diverse alternatieven genoemd. Vanuit Europa gaat straks een verbod gelden op bepaalde plastic wegwerpproducten. Biologisch afbreekbaar plastic is geen alternatief: het breekt niet goed af in strand-omstandigheden. Bovendien zouden bezoekers kunnen gaan denken dat ze deze producten gewoon van zich af kunnen gooien. Door de gastheer-gast relatie kunnen paviljoenhouders met hun eigen gedrag en goede boodschappen en symbolen sterke invloed uitoefenen op het schoon-gedrag van klanten. Bijvoorbeeld door uit te dragen dat ze een schoon strand belangrijk vinden. Een daadwerkelijk schoon en zichtbaar schoon gehouden paviljoen is feitelijk de eerste ‘prime’ voor een bezoeker. Bijvoorbeeld door een “bukplicht” voor het personeel. De checklist bevat vele concrete voorbeelden van dergelijke gedrag beïnvloedende maatregelen. Door een goede afstemming en samenwerking met de gemeente en andere strand-partijen kunnen de effecten daarvan nog verder versterkt worden. De checklists zijn te downloaden op de Kenniswijzer zwerfafval.

• Gebruik van motiverende boodschappen en symbolen op slimme plekken Uit de gedragspsychologie weten we dat het schoon-gedrag van mensen behoorlijk gestuurd kan worden met behulp van teksten, symbolen, kleuren en geuren. In de checklist wordt een aantal voorbeelden en aandachtspunten genoemd bij het toepassen van deze inzichten. Bedenk daarbij dat mensen naar het strand komen om te genieten en dat ze het strand dus een waardevolle plek vinden. Ook is de plastic soep problematiek inmiddels erg bekend. Dit alles biedt mooie, nog veelal onbenutte mogelijkheden! • Stimuleren van adoptie/participatie Zoals al gezegd wordt het strand door heel veel mensen als een waardevolle genietplek gezien. Dat betekent ook dat veel bezoekers best wel een handje willen helpen, zeker als dat, bijvoorbeeld vanuit de gemeente, een beetje gemakkelijk wordt gemaakt met hulpmiddelen en faciliteiten. Ook hier liggen nog flinke kansen.

GRAM #04 mei 2019 | 41

De noviteiten van dit jaar zijn: Elektrisch vegen zonder compromissen: de elektrische eSwingo 200+ van Schmidt is dé 2 m3 veegmachine met zero emissie. De ideale machine voor de binnenstad is er nu ook volledig elektrisch. Bewezen techniek en comfort in dienst van het milieu. De elektrische en ultiem wendbare Boschung Urban-Sweeper S2.0 is hét antwoord op duurzame straatreiniging: geavanceerde techniek en leeggewicht van slechts 2350kg (incl. bestuurder) maken werktijden van 8 uur en het volledig opladen in 2 uur mogelijk. Voor haar verhuurbedrijven in Nederland, België, Duitsland en Zweden heeft Clean Mat Trucks 75 nieuwe voertuigen gekocht voor 2019. Een aantal hiervan ziet u op onze stand.

Om bij het medium water te blijven neemt DHM als noviteit een waterwagen van de Veiligheidsheidsregio Fryslân mee naar de RDD.

ESE is Europa’s toonaangevende producent van tijdelijke opslagsystemen voor afval en recyclebare materialen. Geesinknorba presenteert op de Reinigings Demo Dagen de doorontwikkeling van de befaamde zijlader. Diverse componenten zijn aangepast voor een nog betere en snellere inzamelmethode. Op de RDD 2019 presenteert Hako BV onder meer de vernieuwde Hako Citymaster 1650 werktuigdrager / veegmachine met Stage V motor. We verwelkomen u graag op 5 en 6 juni! Onze Plug-in unit, voorzien van Lithium Ion batterijen, nu ook leverbaar in combinatie met bekende HALLER SLF II zijlader, is te zien op de RDD. Bijzonder vanwege terugwinnen van remenergie om de accu’s bij te laden. 42 | GRAM #04 mei 2019

GRATIS TOEGANG!

Echt duurzaam reinigen met straatreinigingsmachines van HD van Dijk: elektrische en groengas straatveegmachines. Daarnaast straatveegmachines die tweemaal zo snel vegen, stortkosten reduceren en niet meer verstoppen. Hiab Benelux introduceert nieuw concept afvalinzamel kraan, Ultima afzetsysteem, elektrische meeneemheftruck, minicontainer lediging voor kleintransport en nieuwe diensten en softwaretoepassingen voor de afval- en reinigingssector. De Elepress is een ondervloerpers die in vrijwel alle type ondergrondse inzamelcontainers geplaatst kan worden en heeft als bijzondere eigenschap dat de pers op 12V werkt en slechts een netstroomvoorziening nodig heeft van 230V. Fijnstof, geluidsoverlast, dieseldampen: zaken waar de stadsbesturen vanaf willen. De nieuwste veegmachine van RAVO is compleet elektrisch, super stil en 100% emissie vrij. Ook op de stand: de Sub Compact veegmachine, MC110. In ons 100-jarige jubileumjaar presenteert Schuitemaker op de RDD 2019 duurzaamheid en circulaire innovatie gladheidbestrijding middels het project Grass2Grit; grassap, hét groene alternatief voor strooizout. Terberg Matec lanceert tijdens de RDD haar smalspoor Olympus achterlader met als noviteit de volledig elektrische smalle combi-split OmniMAX E belading. Optimaal inzetbaar voor duurzaam inzamelen in stedelijke gebieden. Bezoek de stand van VDL Translift tijdens de RDD voor onze noviteiten: nieuw intelligent besturingssysteem; nieuw model schroef met hoge prestaties; nieuwste modulaire afvalinzamelingsvoertuigen. Brock Veegmachines: uithoudings-, zuig- en veegcapaciteit op lange afstanden en bij hardnekkige vervuiling zijn Brock kenmerken. Daarnaast het rijcomfort en de gebruikersvriendelijkheid maken de veegmachines optimaal in gebruik. De unieke Bucher Phoenix electra, de enige 100% elektrische zoutstrooier en de nieuwe innovatieve Bucher MBS sneeuwploeg, met pekelinjectie op de slijtstrook. Daarnaast Johnston voor vegen en Beam voor specialistisch wegdekreinigen.

Kom naar de ReinigingsDemoDagen Dé vakbeurs voor de afval- en reinigingssector Tijdens dit gratis toegankelijke netwerkevenement kunt u noviteiten,

5&6 JUNI

trends, ontwikkelingen en de laatste technologieën en producten zien en ervaren. De beurs is een begrip voor iedereen die professioneel actief is in de afval- en reinigingswereld. Nieuwe locatie, maar verder het vertrouwde concept met een breed aanbod.

Nieuwe locatie! Nationaal Militair Museum Verlengde Paltzerweg 1

Openingstijden 3768 MX Soest

Woensdag 5 juni: 09.00 - 18.00 uur Donderdag 6 juni: 09.00 - 18.00 uur GRAM #04 mei 2019 | 43

MELD U AAN VIA: WWW.REINIGINGSDEMODAGEN.NL

44 | GRAM #04 mei 2019

GRAM #04 mei 2019 | 45

BRANCHE ZET TRENDS VOOR DUURZAME TOEKOMST REINIGINGSDEMODAGEN 2019: HÉT ONMISBARE TREFPUNT VOOR DE AFVAL- EN REINIGINGSSECTOR Op 5 en 6 juni geeft de volledige afval- en reinigingsbranche de aftrap voor de ReinigingsDemoDagen (RDD). Dat gebeurt op een nieuwe locatie: het Nationaal Militair Museum in Soest. De negende editie van deze toonaangevende vakbeurs belooft opnieuw haar goede reputatie waar te maken. Meer dan tachtig exposanten, waaronder de 17 bedrijven die de RDD zijn gestart, laten tijdens dit event zien welke slimme oplossingen zij te bieden hebben en wat de nieuwste trends richting de toekomst zijn. De ReinigingsDemoDagen is dé vakbeurs bij uitstek waar het innovatief vermogen van de sector zichtbaar wordt, vertelt beursmanager Remco Tekstra van RAI CarrosserieNL. ”Onmisbaar voor hen die zich op de hoogte willen laten stellen van de laatste trends en technische ontwikkelingen in de afval- en reinigingswereld.” De grote aantrekkingskracht van de ReinigingsDemoDagen is naar zijn oordeel dat de professionele bezoekers een meer dan compleet overzicht krijgen van de verschillende reinigingsvoertuigen- en producten. Een palet dat uiteen loopt van inzamelvoertuigen tot veegmachines en van winterdiensten tot en met afvalcontainers en ondergrondse inzamelsystemen. Bezoeker centraal De bezoeker staat centraal tijdens dit laagdrempelige event. Dat is de grote aantrekkingskracht, benadrukt Tekstra. “Dat wordt, zo is uit de evaluatie in 2017 gebleken, zeer gewaardeerd. Editie 2017 kreeg van de 2.500 bezoekers als rapportcijfer een 7,9. Onze uitdaging is natuurlijk om die hoge score dit jaar te overtreffen of ten minste te evenaren. Daar gaan wij ons maximaal voor inzetten.” Unieke locatie De ReinigingsDemoDagen richten zich vooral op vertegenwoordigers van gemeentelijke reinigingsdiensten, provincies, waterschappen, afvalverwerkers en andere aanverwante bedrijven. Om optimaal op de wensen van deze specifieke doelgroep in te spelen hebben de organisatoren voor een geheel nieuwe locatie gekozen, vertelt Lejo Bekker, voorzitter RAI Vereniging afdeling Reinigingsvoertuigen. “Het Nationaal Militair Museum in Soest is centraal gelegen in Nederland en dus uitstekend bereikbaar. Bovendien biedt deze unieke locatie een schitterend decor voor onze voertuigen.” SMART oplossingen Een onderwerp dat dit jaar als een soort rode draad door het beursprogramma loopt zijn SMART oplossingen, laat Tekstra weten. “Het begrip ‘SMART’ heeft zich in de afval- en reinigingswereld inmiddels vertaald in het intelligent scheiden van reststromen, on-

46 | GRAM #04 mei 2019

dergrondse containers die via internet of things met elkaar communiceren, intelligente oplossingen voor gladheidsbestrijdingen en, niet te vergeten, dynamische inzamelroutes.” Stille, schone en zuinige oplossingen Een andere opvallende trend noemt hij de opkomst van alternatieve brandstoffen, variërend van (hybride)elektrische, LNG of waterstof aangedreven systemen. “Die zijn langzamerhand het stadium van prototype ontgroeid en bewegen zich nu geleidelijk in de richting van praktische dagelijkse inzetbaarheid. Steden vragen immers om stille, schone en zuinige oplossingen. Tijdens de ReinigingsDemoDagen 2019 laten wij zien dat de industrie daar klaar voor is en wat er op dat gebied beschikbaar is.” Gratis toegankelijk De ReinigingsDemoDagen zijn gratis toegankelijk. Uitgebreide informatie en het laatste nieuws over de vakbeurs is te vinden op www.reinigingsdemodagen.nl. Bezoekers kunnen zich eveneens via deze site aanmelden.

De nieuwste en meest revolutionaire manier van vegen! Verkleint grof afval, bespaart 100.000 liter water, is innovatief en rendabel!

Comac CS140 T +31 (0)345 585050 www.wimvanbreda.nl

Ervaar deze nieuwe machines tijdens de

Comac HP6000

mechanisatie in weg-, berm- en slootonderhoud

190x130mm.indd 1

Oudenhof 14 4191NW Geldermalsen

05-04-19 11:17

De Rooij Ondergrondse Perscontainer Verhoogt de verdichting van 5 tot 10 keer !! ADR S-400 Geschikt voor het verdichten van huishoudelijk kunststof en restafval en toepasbaar voor iedere bestaande & nieuwe betonput bestaande uit: - Onder container 5m³ - Veiligheidsplatform - Persgedeelte - Voetgangersplatform - Zuil met vultrommel Koop & huuroptie Besparing: Kostbare openbare ruimte & parkeerplaatsen, 1 ondergrondse pers vervangt 5 tot 8 ondergrondse containers, van m² naar m³

1_2_li_GRAM_190x130 0379.indd 1

21-8000-0454-01 NVRD GRAM mei 2018

GRAM #04 mei 2019 |05-04-19 47

11:23

BRANCHE NIEUWS JADON LEVERT REINIGINGSMACHINES AAN STUTTGART In navolging van Hamburg heeft Stuttgart ook besloten om met Jadon in zee te gaan om een kwaliteitsslag in het straatbeeld te realiseren. Stuttgart kampt al jaren met een groot schoonmaakprobleem van de bestratingen. Het kernwinkelgebied telt bijna 100.000m² graniet en licht gekleurde bestratingen die snel vervuilen. Ook de kauwgomvervuiling is zeer hoog. De vervuilde bestratingen leiden tot veel klachten en hebben een negatieve uitstraling op het straatbeeld. Stuttgart heeft in het verleden in verschillende machines en technieken geïnvesteerd om hun bestratingen te reinigen, maar met weinig resultaat. Machines waren storingsgevoelig, niet geschikt voor grote oppervlakten of ongebruiksvriendelijk. Daarnaast ontbrak het de gebruikers vaak aan voldoende kennis om de vele verschillende bestratingen op een juiste wijze te reinigen. Als dienstverlener heeft Jadon al jaren contact met Stuttgart en zijn er al veel reinigingen uitgevoerd. Stuttgart was zeer enthousiast over de mogelijkheid die Jadon biedt om machines

Ingezameld door Sympany Gemaakt door CrossHatch Gedragen door u

aan opdrachtgevers te verkopen samen met de know-how voor de dagelijkse reiniging en een uitgebreid pakket aan scholingen voor operators en technische dienst. Deze doorlopende samenwerking geeft de garantie dat er altijd back-up is voor vragen over de techniek maar vooral ook over de aanpak van dagelijkse reinigingen en nieuwe situaties. Dit heeft het stadsbestuur doen besluiten om twee multifunctionele Reinigingsmachines van Jadon aan te schaffen die zij zelf dagelijks gaan inzetten om Stuttgart schoon te houden. De multifunctionele Reinigingsmachine CRM6 is geschikt om grote oppervlakken intensief te reinigen en van kauwgom te ontdoen. Het systeem is gebaseerd op hogedruk en zeer heet water zonder gebruik te maken van chemicaliën. Het Reinigingssysteem is volledig opgebouwd uit rvs en voorzien van hoogwaardige componenten. Via internet kunnen vanuit Nederland updates worden uitgevoerd en kan technische assistentie worden verleend. Het systeem is opgebouwd op een smalspoor chassis met cabine voorzien van de nieuwste EURO6 motoren.

Draag bij met circulaire werkkleding Sympany x CrossHatch

Voor informatie over de collectie, kijk op crosshatch.nl/sympany 3318009 SYM advertenties GRAM.indd 1 48 | GRAM #04 mei 2019 1_4_li_GRAM_190x62-C.indd 1

21-8000-0889-01 GRAM 2019 mrt

21-01-19 16:01 11-02-19 16:47

PREZERO RECYCLING NEDERLAND START BOUW LVP SORTEERSYSTEEM Onlangs startte PreZero Recycling Nederland met de bouw van een nieuwe sorteerinstallatie: vanaf januari 2020 zal in Zwolle jaarlijks ongeveer 80.000 ton aan lichte verpakkingen worden verwerkt. De uitrusting van deze volautomatisch installatie zal kwalitatief aan de actuele stand van de techniek voldoen. De kosten van het project, dat ongeveer 70 nieuwe arbeidsplaatsen zal opleveren, worden geschat op circa 30 miljoen euro. Stephan Garvs, CEO van het PreZero Recyclables Management: “De sorteerinstallatie, die we hier de komende maanden gaan bouwen, onderstreept ons idee van een slimme recyclingcyclus, waarbij alle aspecten als onderdeel van een groter geheel worden beschouwd – van het volledig recyclebare product, via retail en afvalverwijdering naar duurzame recycling.“ René de Heer, wethouder economische zaken en circulariteit van de gemeente

Zwolle, verwelkomde het besluit om in zijn gemeente de sorteerinstallatie voor lichte verpakkingen te bouwen: "Met de investering levert PreZero een belangrijke bijdrage aan de zekerheid en veiligheid van afvalverwijdering in het land en aan de vermindering van de klimaatschadelijke CO2-uitstoot en het opnieuw in de keten brengen van de grondstoffen. Dat er in de veelbelovende recyclingbranche ook 70 crisisbestendige arbeidsplaatsen ontstaan, heeft voor ons een bijzondere betekenis.” OVER PREZERO PreZero is een afvalbeheer- en milieudienstverlener in Duitsland. Met een innovatieve en duurzame aanpak op 80 locaties en met meer dan 3.000 medewerkers in Europa, streeft de onderneming het doel na om de verspilling van hulpbronnen in de afvalverwerking tot bijna nul te reduceren.

NIEUWE ELEKTRISCHE VEEGMACHINE VAN RAVO; STIL ÉN SCHOON Steeds meer gemeenten nemen verstrekkende maatregelen om geluids- en milieuoverlast in de stad tot een minimum te beperken. Fijnstof, geluidsoverlast, dieseldampen: allemaal zaken waar stadsbesturen vanaf willen. De nieuwste veegmachine van RAVO is compleet elektrisch, superstil en 100% emissievrij. De nieuwe RAVO eSeries is gebaseerd op de bestaande RAVO 5 iSeries en speelt in op de onstuitbare trend om milieuvriendelijker, duurzamer en maatschappelijker te ondernemen. Na de enthousiast ontvangen presentatie van een eerste concept op de IFAT in 2018 en diverse testritten in Haarlem, Barcelona, Parijs en Berlijn staat het bedrijf nu op het punt de prototypes aan uitgebreide praktijkproeven te onderwerpen. Al dat testen is cruciaal: dit najaar moeten de eerste elektrische exemplaren in productie worden genomen in de nieuwe productiefaciliteit. De RAVO eSeries is letterlijk de stilste revolutie in het schoonvegen van straten en pleinen. RAVO heeft deze stap naar de ontwikkeling van een elektrische veegmachine heel bewust gezet. De maatschappelijke visie en de duurzame rol die het bedrijf wil spelen hebben de ontwikkeling van een elektrische veegmachine aangejaagd, en de vraag uit de markt heeft dat proces nog eens versneld. TECHNISCHE SPECIFICATIES Zonder af te doen aan de veeg- en zuigkracht van de bestaande veegmachines uit de 5 iSeries die de basis zijn voor de elektrische variant, beschikt de RAVO eSeries logischerwijs over een paar specifieke karakteristieken. Bezoek onze stand op de RDD en leer alles over onze nieuwste oplossing.

GRAM #04 mei 2019 | 49

SLIMMER BEHEER VAN CONTAINERS IN HAARLEM Spaarnelanden werkt sinds april met een nieuw Container Beheer Systeem in de gemeente Haarlem. Door het nieuwe systeem kunnen ondergrondse containers tijdiger worden geleegd en slimmer worden beheerd. In het dynamische systeem is ‘live’ te zien hoe vol de ondergrondse restafvalcontainers zijn en wanneer ze zijn geleegd. Ook keuringen, inspecties en reparaties van de containers worden in het systeem geregistreerd. Het nieuwe systeem bespaart veel tijd en papierwerk. Voorheen werkte Spaarnelanden met papieren routekaarten en verschillende beheersystemen die niet met elkaar gekoppeld waren. Het nieuwe digitale systeem maakt deze koppelingen wel, waardoor één gestroomlijnd integraal systeem ontstaat. Alle informatie over ondergrondse containers staat erin; van vulgraad tot onderhoudsinspecties. Jeroen Schörn, unitmanager Afval en Grondstof van Spaarnelanden: “Onze chauffeurs krijgen een tablet mee waardoor ze zelf verantwoordelijk worden voor het plannen van hun route. Ze zien realtime wat de status van een container op hun route is. Daardoor kunnen ze flexibel en efficiënt legen en zijn overvolle of halflege containers verleden tijd.” De informatie in het systeem is ook live te volgen voor medewerkers op kantoor. Daardoor kan een Klantenservice bijvoorbeeld ook direct zien of een container geleegd is of gerepareerd moet worden als ze hierover een vraag of melding krijgen. Dat verhoogt het serviceniveau. Het is de bedoeling dat (een deel van) het systeem in de toekomst ook openbaar wordt voor inwoners van Haarlem. Zo kunnen zij zien of de restafvalcontainer bij hen in de buurt vol of leeg is. Daarmee wordt voorkomen dat bewoners met een vuilniszak bij een volle container staan en de zak weer mee naar huis moeten nemen.

AGENDA 5 - 6 JUNI ReinigingsDemoDagen, Nationaal Militair Museum in Soest

5 - 6 JUNI BVOR Demodagen, bij Bruins & Kwast Biomass Management in Goor (Overijssel)

10 - 12 SEPTEMBER GroenTechniek Holland, vakbeurs voor professionals in de openbare ruimte, Biddinghuizen

2 – 3 OKTOBER Vakbeurs Openbare Ruimte, Jaarbeurs Utrecht www.openbareruimte.nl

Dag in dag uit werken we met gemeenten, afval- en reinigingsbedrijven aan de digitale transformatie

Met onze software en apps voor uw: • MEDEWERKERS

• INWONERS

• VOERTUIGEN

• BEDRIJVEN

WWW.XIMMIO.COM Ximmio BV is de nieuwe naam van 2GO-Mobile BV

21-9000-0338-01 GRAM 2019 mei 50 | GRAM #04 mei 2019

1_4_st_GRAM_92x130.indd 1

Kleur:

05-04-19 11:

aangeboden door

DVL Milieuservice CLOSE-UP

FAMILIEBEDRIJF LEVERT ADVIES OP MAAT Om een circulaire economie te bereiken is een duurzame gedragsverandering nodig. Maar hoe bereik je die? Welk inzamelsysteem is het meest geschikt, welke campagnes geven het beste resultaat? DVL Milieuservice is een familiebedrijf dat actief meedenkt over dat soort vragen. TEKST HETTY DEKKERS “Wij zijn geen bedrijf dat even het gevraagde aantal containers aflevert en daarna weer afscheid neemt”, licht directrice Geartsje van Lingen van DVL toe. “Onze eerste vraag is hoe bereik je als gemeente je doestellingen? Soms hebben gemeenten zelf ideeën, waarvan wij denken dat een andere oplossing beter is. Wij leveren alle soorten containers, zoals mini-, rol- en ondergrondse, daarin zijn wij onafhankelijk. Dat maakt ons een betrouwbare partner voor levering en advies. Ook leasen behoort bij ons tot de mogelijkheden.” CALLCENTRE Maar DVL doet meer dan alleen containers leveren en meedenken. “We zitten ruim 25 jaar in het vak en hebben veel expertise opgebouwd. Bij het implementeren van nieuwe inzamelsystemen merkten we dat burgers behoefte hadden aan informatie. Ze willen ergens terecht kunnen met hun vragen en bezorgdheid. Bied je die gelegenheid niet, dan kan dat het invoeringsproces ernstig verstoren.” Vanuit die ervaring richtte DVL een eigen callcentre op. Gemeenten of andere afvalinzamelaars kunnen van die dienst gebruik maken. “Permanent of tijdelijk, bijvoorbeeld als hun eigen klantencontactcentrum overbelast is.” Ook wanneer er een publiekscampagne bedacht moet worden, of aangepast, kan DVL de helpende hand bieden. “We hebben veel ervaring op het gebied van juiste communicatie. Dat komt omdat we gemeenten en andere klanten zo intensief begeleiden. We willen ze ontzorgen en ondersteunen waar we kunnen.”

inzamelsystematiek. In de jaren tachtig was een rest- en gftcontainer voldoende, tegenwoordig worden er als afvalinzamelaar heel andere eisen aan je gesteld. Meerdere containers bij elk huishouden, diftar, omgekeerd inzamelen, milieustraten, afval is een gecompliceerd onderwerp geworden.” DVL Milieuservice neemt als containerleverancier uiteraard ook oude containers in. Duurzaamheid is daarbij de leidende factor. Van Lingen: “Hergebruik staat voor ons in eerste instantie voorop! De oude containers die wij in Nederland innemen, zijn vaak nog goed bruikbaar binnen een ander inzamelsysteem. Daarom hebben we projecten in Oost-Europa, waar we gemeenten helpen het inzamelproces met containers op te starten tegen lage kosten. De hier afgedankte containers gaan zo nog vele jaren mee. Daarna zijn ze alsnog geschikt voor recycling.” Voor meer info: www.dvlmilieu.nl.

DVL werkt daarnaast met een zelf ontwikkeld softwaresysteem, dat eenvoudig te koppelen is aan bestaande managementsystemen. “Wij doen het volledige beheer van het containerpark, ook op het gebied van diftar of registratie”, aldus Van Lingen. FAMILIEBEDRIJF De kracht van een familiebedrijf herken je overal terug. “Wij hebben een harde kern van zo’n vijftien medewerkers, zij zijn al lange tijd aan ons bedrijf verbonden. Het is een hechte club, met hart voor de zaak en voor de klanten. Twee jaar terug overleed mijn vader Douwe, hij was de oprichter en de stuwende kracht achter DVL. Ik heb zijn rol overgenomen, samen met mijn twee broers. Samen richten we onze blik op de toekomst. Want veel van onze klanten vertrouwen al jaren op ons, soms hebben we ze al meerdere keren begeleid met de invoering van een nieuwe

GRAM #04 mei 2019 | 51

RecyBEM feliciteert iedereen uit de bandenketen met het succes van de afgelopen vijftien jaar.

Inzamelen oude banden. Voor een schoner milieu. Alle gebruikte autobanden worden in Nederland door RecyBEM ingezameld en op een milieuverantwoorde wijze verwerkt. RecyBEM is een initiatief van uw bandenleverancier. Het RecyBEM-systeem is door het ministerie van I&W algemeen verbindend verklaard (AVV). Hierdoor heeft RecyBEM kracht van wet.

www.bandenmilieu.nl

Oude banden, nieuw leven.