Gram november 2017 by NVRD

SAMEN VOOR SCHONE EN AFVALVRIJE GEMEENTEN

VAKBLAD VAN DE | NVRD | JAARGANG 108 #05 JUNI 2017 VAKBLAD VAN DE NVRD JAARGANG 108 #09 NOVEMBER PERIKELEN HAVENSTAD RONDOM MAAKT DE AFVALSTOFFENHEFFING SCHOON SCHIP

BIJPLAATSEN VAN AFVAL NASCHEIDEN, BIJ ONDERGRONDSE ISAFVAL ER VOLDOENDE AFVALCONTAINERS CAPACITEIT?

GROF HUISHOUDELIJK RAAMOVEREENKOMST RESTAFVAL, WEL OF NIET VERPAKKINGEN NASCHEIDEN? DEEL 2

AFVALSCHEIDING OPLOSSING VOOR INLUIERS DE STEEDS HOOGBOUW DICHTERBIJ

Volledige ontzorging | Geen risico op illegale handel | Geen winstoogmerk

COLOFON UITGEVER NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM +31 (0)88 - 3770000 post@nvrd.nl www.nvrd.nl REDACTIECOMMISSIE Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn (hoofdredacteur) Riny de Jonge, stadsdeel Amsterdam-Oost Addie Weenk, Rijkswaterstaat Diederik Notenboom, Meerlanden Folkert Starreveld, Cyclus Management Dico Kuiper, gemeente Alphen aan den Rijn Marianne Zegwaard, Stantec Ilse van der Grift, NVRD EINDREDACTIE Karin Hegeman en Berit Aagten Postbus 1218, 6801 BE Arnhem +31 (0)88 - 3770000 hegeman@nvrd.nl

INHOUD 08

RAAMOVEREENKOMST VERPAKKINGEN DEEL 2 Waar zet de NVRD op in? Een gesprek met voorzitter Han Noten en directeur Olaf Prinsen.

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Bureau Van Vliet Postbus 20, 2040 AA Zandvoort +31 (0)23 - 5714745 L.paap@bureauvanvliet.com CONCEPT Elma Media bv, www.elma.nl

SAIL DEN HELDER IN 2023: DUURZAAMHEID TROEF

REALISATIE EN DRUK Weevers, www.weevers.nl Coverbeeld: Laif, Hollandse Hoogte ABONNEMENTENADMINISTRATIE NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €106,04 ex btw. België €124,95 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: €11,50. BEËINDIGING ABONNEMENT Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd. Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de NVRD. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard. ISSN 1569-0458 © NVRD RECYCLED Made from recycled material

C106833

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar.

AFVAL NASCHEIDEN Hoe staat het met de capaciteit in Nederland? Hebben we voldoende scheidingsinstallaties?

AFVAL SCHEIDEN, HET KAN OOK ANDERS Krimpenerwaard en Almere willen zo veel mogelijk grondstoffen gescheiden inzamelen. Hiervoor gebruiken ze nieuwe, nog niet eerder uitgeprobeerde methodes.

Gemeente en Sail-organisatie willen de editie van 2023 zo duurzaam mogelijk invullen. Daar zijn de twee nu al mee begonnen.

05 BEZEM 06 HOE DOEN ZIJ DAT: INVULLING GEVEN AAN VANG-DOELEN 13 DUTCH DESIGN WEEK 16 L ANDELIJK PROJECT AFVALSCHEIDING IN DE HOOGBOUW 17 GFT-PILOT OP JAVA-EILAND AMSTERDAM 20 WIJ MAKEN WERK VAN CIRCULAIR 23 NVRD NIEUWS 23 COLUMN OLAF PRINSEN 24 DE LEDEN CENTRAAL 25 ERVARINGEN MET KLEMSYSTEMEN PLASTIC AFVAL 27 BRANCHENIEUWS 30 AGENDA 31 CLOSEUP GRAM #9 november 2017 | 3

Specialist in:

zoutstrooiers l sneeuwploegen l rolbezems l zoutoplossers l zoutloodsen l winterdienstopleidingen Meer informatie? .LMN RS ZZZ VU VFKXLWHPDNHU QO RI PDLO QDDU VDOHV#VU VFKXLWHPDNHU QO

6FKXLWHPDNHU ,QGXVWULDO % 9 O 0RUVZHJ $* 5LMVVHQ +ROODQG 7HO O VDOHV#VU VFKXLWHPDNHU QO O ZZZ VU VFKXLWHPDNHU QO

103

Containerwielen van Haco...

... besparen u mankracht! Haco wielen maken uw containers Ã©cht mobiel. De garantie voor uitstekende rijeigenschappen.

Bel voor informatie:

Protempo bv Postbus 21, 6500 AA NIJMEGEN Nederland Tel. +31(0)24-3711711. Fax +31(0)24-3711700 verkoop@protempo.eu www.protempo.eu

KRINGGESPREK In al het informatiegeweld waarmee de verschillende kranten en bladen elkaar proberen te overtreffen, wordt af en toe ook ons vakgebied als munitie ingezet. Als Bezem duizelt het mij soms wat er aan artikelen en columns wordt afgevuurd. Met goed fatsoen is er niet aan te ontkomen, ook al zou je het willen. Nog afhankelijk van de informatiebubbel waar je in verkeerd, is de strekking van de lettersalvo’s vaak gelijk. 80% van die informatie die we krijgen, blijkt gerecycled nieuws. Echt onderzoek

wordt nog nauwelijks gedaan. Geen tijd, geen geld. Retweeten is de norm. Het is als een spelletje op de basisschool. Aan het begin van de kring fluistert iemand in het oor van de buurman “We willen streven naar zo hoogwaardig mogelijk hergebruik van kunststoffen.” En aan het einde van de kring komt er dan uit “Alle plastics die we inzamelen worden verbrand. Verschrikkelijk, meteen stoppen daarmee.” Geen idee waar dit dan misging. Hoorden we het echt niet goed of wilden we het niet goed horen? Feit is dat de nuance het eerste slachtoffer is in deze nieuwsoorlog. En als die er al is, hebben we geen tijd om die te ontdekken. Een wereld gevat in soundbites. Kreten. Als Bezem, uw vaste rubriek in dit mooie blad, vind ik dat erg jammer. Want zo af en toe wat roepen, zorgt misschien voor wat aandacht, maar is van wel heel korte duur. Het effect in de praktijk kan soms nog lang na-ijlen. Hoeveel gemeenteambtenaren moesten uitleggen dat het echt niet zo erg is als Annechien Steenhuizen op het 8-uur journaal zei? Te veel ben ik bang. Tijd voor een echt kringgesprek. Eentje waar men hardop praat, luistert en af en toe mag zeggen dat men het niet begrijpt. En dat het dan rustig nog een keer wordt uitgelegd. Onder het veilige, geruststellende, toeziende oog van een meester of juf.

GRAM #9 november 2017 | 5

HOE DOEN ZIJ DAT? INVULLING GEVEN AAN DE VANG-DOELSTELLINGEN TEKST Hetty Dekkers

gatieve berichtgeving rondom de pmdinzameling. Mensen krijgen daardoor het idee dat scheiden geen zin heeft, en dat is onzin. Moeten we dan stoppen met het inzamelen van kunststof en de plastic soep in de oceanen negeren? WAT ZOU ER NOG BETER KUNNEN EVENTUEEL? We moeten met zijn allen blijven focussen op het doel, en dat is het behoud van onze wereld. Dat klinkt hoogdravend misschien, maar we zijn goed bezig door grondstoffen te scheiden. Kies daarbij voor een systeem dat het beste bij een situatie past.

Monique de Jong, manager beleid en communicatie ROVA. Contact: mdjong@rova.nl HOE ZIJN DE RESULTATEN TOT NU TOE? We hebben 23 gemeenten die heel divers zijn en ook verschillende niveaus halen. Het gemiddelde scheidingspercentage was vorig jaar 68 procent. De koploper zit daarbij op 88 procent, de laagste op 50 procent. Als het gaat om de kilo’s lopen de resultaten meer uiteen. De diftargemeenten van ROVA produceren gemiddeld 83 kilo restafval per inwoner, bij de niet-diftargemeenten is dat 211 kilo. Een behoorlijk verschil inderdaad. WAAR ZIJN DE SUCCESSEN VOORAL AAN TE DANKEN? Aan servicegerichte prikkels, zoals omgekeerd inzamelen, en aan financiële prik-

6 | GRAM #9 november 2017

kels zoals diftar. De kracht zit hem vaak in een combinatie van die twee, aangevuld met intensieve communicatie. In één gemeente halen we de restcontainer nog maar eens in de acht weken op, dat is ook een voorbeeld van een servicegerichte prikkel die goed werkt. De grondstoffen halen we zoveel mogelijk tegen nul-tarief huis-aan-huis op. KNELPUNTEN? Af en toe moet je maatwerk leveren, zoals in stedelijke gebieden. De minicontainer is daar vervangen door verzamelcontainers, dat kost wat meer tijd en geld, maar dat is geen probleem. Wat ik persoonlijk erger vind, is de ne-

TOEKOMSTPLANNEN? We gaan in meer gemeenten minder vaak restafval inzamelen en we gaan meer feedback geven naar de inwoners toe. We laten ze weten hoe hun scheidingsgedrag zich verhoudt tot gemiddelden, wat er met hun grondstoffen gebeurt. Werken aan bewustwording dus. In Zwolle gaan we een proef doen met beloning. Mensen betalen vooraf en krijgen geld terug als ze minder restafval en meer grondstoffen aanbieden. TIPS VOOR ANDERE GEMEENTEN? Communicatie blijft belangrijk. Leg de focus op zingeving, leg uit wat je doet en waarom. Blijf in gesprek met je inwoners. Voor de branche zou ik willen adviseren: ga met elkaar aan de slag en maak er geen stammenstrijd van, zoals ‘mijn systeem is beter dan het jouwe’. Dat is helemaal niet relevant, blijf focussen op het doel.

afval zijn goede milieustraten onontbeerlijk. Onze regionale milieustraten zijn vrij toegankelijk voor inwoners van meerdere gemeenten. Met al die instrumenten scheppen we de kaders. Vervolgens is het aan de inwoners van onze regio te danken dat we de resultaten behalen. Zonder hun medewerking, geen resultaten! KNELPUNTEN? De hoogbouw blijft een uitdaging. Je hebt daar weinig ruimte om afval op te slaan. Hoe we daar qua inzameling richting de VANG-doelstellingen 2025 (100 % hergebruik) kunnen? Dat is het laatste puzzelstukje.

Bart de Bruin, manager Advies & Realisatie Dar. Contact: info@dar.nl HOE ZIJN DE RESULTATEN TOT NU TOE? Goed! Wij zijn al klaar. We hebben als regio de VANG-doelstellingen in 2016 gehaald, 100 kilo restafval per inwoner per jaar en 75 procent afvalscheiding. Nu gaan we op weg naar de doelstellingen voor 2025. WAAR ZIJN DE SUCCESSEN VOORAL AAN TE DANKEN? De basis ligt in de goede regionale samenwerking tussen de gemeenten onderling, de wethouders, de ambtenaren en Dar. Je kunt daarbij als afvalbedrijf veel oplossingen en ideeën beschikbaar hebben, maar uiteindelijk vallen de besluiten in de colleges en gemeenteraden. Zij moeten de stap willen zetten om de veranderingen door te voeren. Een breed draagvlak voor veranderingen is daarbij een groot goed. Er ontstaat nu eenmaal weerstand bij veranderingen. Daarnaast zijn beleidsinstrumenten als diftar, omgekeerd inzamelen en goede communicatie belangrijk. Je hebt ze allemaal naast elkaar nodig. En voor grof

WAT ZOU ER NOG BETER KUNNEN EVENTUEEL? Het circulaire denken houdt niet op bij de gescheiden inzameling of het VANGprogramma. We moeten aan de voorkant meer naar de consument kijken en aan de achterkant meer naar de verwerking. Het kunststofdossier is bijvoorbeeld zo’n vraagstuk dat je gezamenlijk aan moet gaan pakken. Maar dat geldt ook voor andere stromen. Ik denk dat je als afvalinzamelbedrijf meer verantwoordelijkheid moet gaan nemen voor de zuiverheid van de fracties. Net zoals producenten dat moeten gaan doen in de ontwikkelen productiefase van producten. En de landelijke overheid in het creëren van de juiste kaders om per grondstofstroom de cirkel te laten draaien. De hele keten moet kloppen. Alle partijen moeten samenwerken om tot die circulaire economie te komen. Zo zijn er gemeenten in Nederland die hun schouders ophalen over het feit dat er nog veel glas in hun restafval zit. Terwijl de glasproducenten er door het ministerie op afgerekend worden, zij moeten 90 procent hergebruik realiseren. Terwijl zij geen tot weinig sturingsinstrumenten hebben. Dat vormt een grote belemmering om tot een gesloten glasketen te komen. Een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de hele keten is mijns inziens noodzakelijk.

Als er vraagstukken zijn, zoals bij het kunststofdossier, moet je in elk geval niet zeggen ‘gooi het maar weer bij het restafval’. De uitdaging is om grondstofstromen in de juiste grondstofketen te krijgen. De problemen die daar ontstaan moet je gezamenlijk oplossen en niet het kind met het badwater weggooien. We moeten én meer grondstoffen uit dat restafval krijgen én een hogere kwaliteit van die grondstof realiseren. Dat is de uitdaging. Afvalbedrijven hebben daar sowieso een voorbeeldrol in te vervullen. Dat begint al met een meer circulair inkoopbeleid. Wij zijn nu bijvoorbeeld stappen aan het zetten met bedrijfskleding van gerecycled materiaal en circulaire minicontainers van ESE in de gemeente Wijchen. Deze zijn deels van ingezameld huishoudelijk plastic gemaakt. Scherp als afvalbedrijven en gemeenten de normen aan, zodat er straks alleen nog maar gerecyclede containers op straat staan. TOEKOMSTPLANNEN? We zijn net gestart met matrasrecycling, we zijn stappen aan het zetten op het gebied van textielrecycling en de lokale sortering/ontmanteling van elektrische apparaten in samenwerking met Midwaste/ Wecycle. Daarnaast zijn we samen met onze regionale partner ARN aan het kijken naar de start van de luierinzameling. Verder gaat de transitie naar omgekeerd inzamelen door. Gemeente Wijchen start in 2018. We zien in andere gemeenten in onze regio, gemeente Beuningen en Druten, al dat het effect heeft. TIPS VOOR ANDERE GEMEENTEN? Zoek de samenwerking op met iedereen die je nodig hebt om het vraagstuk op te lossen. En wees niet bang voor veranderingen zoals introductie van diftar of omgekeerd inzamelen. Hier in de regio is het volkomen normaal dat mensen die hun afval beter scheiden ook minder hoeven te betalen.

GRAM #9 november 2017 | 7

RAAMOVEREENKOMST VERPAKKINGEN DEEL 2

MEER AANDACHT VOOR AFVALPREVENTIE EN ECODESIGN TEKST René Didde BEELD Sabine Joosten, Hollandse Hoogte

Nog dit jaar vindt een tussentijdse evaluatie plaats van de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013 – 2022. Alle kansen om ontwikkelingen bij te sturen en negatieve trends om te buigen om nog meer positief resultaat te bereiken. Waar zet de NVRD op in? Een gesprek met voorzitter Han Noten en directeur Olaf Prinsen.

“I

k ben gewoon trots”, zegt Han Noten. “Trots dat binnen tien jaar veel verpakkingsafval wordt afgescheiden en hergebruikt en mede daardoor de hoeveelheid restafval enorm is gedaald. We gaan gewoon naar nul procent restafval en honderd procent hergebruik. Ik zie ook dat er bij burgers veel meer bewustzijn over afval en verpakkingen is ontstaan. Het verbod op de plastic tasjes is verbazingwekkend snel en massaal omarmd”, aldus Noten. Olaf Prinsen noemt een aantal verbeteringen in de samenwerking tussen gemeenten en verpakkend bedrijfsleven. “Er is geen controverse meer over verpakkingsafval dat aan de bron wordt gescheiden of achteraf uit het restafval wordt nagescheiden. We hebben met alle partners in de keten veel meer oog gekregen voor elkaars positie. We hebben veel innovaties doorgemaakt. Deels op technisch vlak zoals de infraroodapparaten waarmee verschillende kunststofsoorten nauwkeurig van elkaar worden gescheiden. Maar ook op het gebied van gedrag. Zo’n proef als 100-100-100 van VANG, die in veel gemeenten 100 huishoudens in 100 dagen aanzette tot 100 procent afvalreductie heeft veel opgeleverd.”

8 | GRAM #9 november 2017

De voorzitter en de directeur van de NVRD zijn opmerkelijk positief gestemd over de resultaten van tien jaar modern verpakkingsbeleid. Toch is er ook een aantal dingen beslist niet goed gegaan, aldus het duo. “Er zijn nog steeds veel te veel verpakkingen”, begint Noten. “Ze zijn nog teveel samengesteld uit verschillende materialen”, vindt Prinsen. “Vooral de niet-recyclebare PET-tray-verpakkingen”, zegt Noten. “Die verhogen ongetwijfeld de houdbaarheid van verse waar, maar er is slecht nagedacht over de milieu-aspecten.” HOOGWAARDIGE KWALITEIT, HOOGWAARDIG RECYCLEN Er is dus best een aantal zaken voor verbetering vatbaar en de NVRD zal niet nalaten ze in te brengen in de tussentijdse evaluatie. Het belang van de gemeenten is om minder afval te produceren in de wereld, zegt Noten. “We zijn er daarom achter dat we niet langer moeten roepen dat het verpakkende bedrijfsleven ‘te weinig betaalt’”, zegt Olaf Prinsen. “We vinden dat de hoeveelheid afval omlaag moet en de verwerking tegen zo laag mogelijk maatschappelijke kosten moet plaatsvinden. We gaan het dus voortaan minder hebben over de tarieven en vergoeding die het Afvalfonds uitkeert aan gemeen-

ten, maar meer aandacht besteden aan een zo hoog mogelijke kwaliteit, die beter en hoogwaardiger is te recyclen.” Het streven naar kwaliteit heeft consequenties voor de verpakkende industrie. Er rijzen vragen als ‘kunnen die PET-trays niet eenvoudiger zodat ze wel recyclebaar zijn?’ Kunnen de verpakkers voortaan alstublieft tevoren overleg plegen als zich een nieuwe verpakkingsmethodiek aandient? En dus niet zoals de zwarte vleeswarenschaaltjes, die slecht zijn te recyclen omdat ze niet goed worden herkend door de infrarood-scanners? Op dit vlak moet het bewustzijn van marketeers en productontwikkelaars in de industrie nog flink verbeteren, vindt de NVRD. “En vooral moet de nog steeds onacceptabel hoge hoeveelheid van 30 procent van de verpakkingen die uit samengesteld materiaal bestaat, belangrijk dalen, want met dat materiaal kunnen we niks”, aldus Noten. NVRD hoopt dat daarbij een positieve werking uitgaat van de aanstaande EUrichtlijn. Die stelt dat verpakkers die goed recyclebare of afbreekbare verpakkingen op de markt brengen, minder aan het Afvalfonds hoeven bij te dragen dan slechte verpakkingen. Dat de NVRD de Raamovereenkomst op deze punten wil bijsturen, komt niet zo-

maar uit de lucht vallen. “Er zijn NVRDleden die het zo zat zijn dat ze die 30 procent amper herbruikbaar verpakkingsmateriaal op de stoep van de producenten wil terugleggen”, zo heeft Prinsen gemerkt. Ook storen NVRD-leden zich aan de regels die maken dat sterk op huishoudelijk afval lijkend bedrijfsafval niet mag worden ingezameld. “Afval van een gemeentehuis, een kantoor of school lijkt sterk op huishoudelijk afval en moet gewoon met die stroom meekunnen”, aldus Prinsen en Noten. “We moeten ons niet bekommeren om waar afval vandáán komt, maar om waar het hééngaat, en hoe we het zo hoogwaardig mogelijk als secundaire grondstof kunnen inzetten.” BRANCHEVERDUURZAMINGSPLANNEN In de Raamovereenkomst staan afspraken over de verduurzamingsagenda en over brancheverduurzamingsplannen. Die laatste zijn voor veel branches gereed zodat bedrijven in dezelfde sector nu voortvarend aan de slag kunnen, van de thuisbezorgbedrijven tot en met frisdrankfabrikanten. Noten: “Schitterend dat Bar le Duc met 100 procent PET-recyclede flessen komt, maar over de hele linie gaat het mij nog te langzaam. Er moet meer aandacht komen voor preventie en

ecodesign.” Olaf Prinsen wijst in dit verband op de rol van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. “Zij zijn formeel de scheidsrechter in dit proces. Nou, ze houden wat mij betreft de gele kaarten te veel op zak. Ze kunnen meer bijdragen om de druk op de ketel te houden.” De berichtgeving dat gescheiden inzameling van kunststof afval niet zinvol is, zoals de media recent berichtten naar aanleiding van een studie van het Centraal Planbureau, deelt NVRD niet. “De inzameling en recycling kan beter, zeker, maar dat is geen enkele reden om ermee te stoppen”, zegt Prinsen. “Kijk eens naar de staat van de glasrecycling van 25 jaar geleden”, zegt Noten. “Dat was ook niet bepaald top. Vergeet niet dat we die kunststofrecycling in slechts een paar jaar tijd van de grond hebben getild.” NVRD vindt dat er meer aandacht moet komen voor kwaliteit in plaats van kwantiteit. Prinsen: “Mogelijk kan dat door een vaste vergoeding voor de inspanning van gemeenten in plaats van een vergoeding voor ingezamelde kilogrammen. Daar moeten we eens goed over praten.” Hij hoopt ook op meer innovaties, zowel aan de voorkant bij verpakkers als aan de achterkant bij de afvalverwerkers.

UITLEGGEN MET VOORBEELDEN Dat het meer circulair maken van de economie gebaat is bij minder verschillende afvalsystemen, gaat er bij Han Noten en Olaf Prinsen niet in. “Ik vind het onderscheid tussen één keer per twee weken of één keer per week restafval of pmdophalen geen wezenlijk ander systeem. Er zijn in feite maar een paar basale systemen. Dat kun je burgers heel goed duidelijk maken.” Anders ligt dat bij het al eerder geconstateerde manco dat burgers die op een kantoor of school werken iets anders met hun afval moeten doen dan thuis. Dus het nut en de noodzaak voor afvalscheiding is goed uit te leggen, betoogt het duo. Slogans als ‘we maken er wat van’ (o.a Amsterdam) en ‘wij maken werk van circulair’ helpen daarbij. IJzersterke communicatiemiddelen zijn ook heel concrete alledaagse voorbeelden van recyclede producten, aldus Noten en Prinsen. “Een Petfles die is gemaakt van een Petfles, een mini-container die voortkomt uit jouw afval, of een vuilniswagen die rijdt op jouw bananenschillen. En een bermpaaltje van gerecycled plastic is ook helemaal niet slecht. Het is hoe dan ook een stap op weg.”

GRAM #9 november 2017 | 9

NASCHEIDINGSCAPACITEIT VOOR RESTAFVAL GROEIT FORS

NASCHEIDING

IN DE LIFT

Gemeenten kunnen bij de inzameling van huishoudelijk afval kiezen uit bron- of nascheiding of een combinatie hiervan. De inspanningen om herbruikbare stromen terug te winnen, moeten een tandje hoger om de duurzaamheidsdoelen te halen. Het vergisten van bijvoorbeeld de natte fractie gf of papier uit de nascheider is een nuttige toepassing maar telt niet mee voor de VANGdoelen. Toch verschijnt er op veel plekken in ons land nieuwe nascheidingscapaciteit. TEKST Pieter van den Brand

omenteel wordt er in acht grote gemeenten on-

nog in zijn afvalenergiecentrale in Rozenburg verbrandt. AVR

derzoek gedaan naar hoe je afvalscheiding in

heeft inmiddels wereldkundig gemaakt dat het een naschei-

hoogbouw sterk kunt verbeteren. De resultaten

dingsinstallatie gaat bouwen, die in 2018 klaar moet zijn. Ook

van dit onderzoek worden medio volgend jaar

het door AVR gecontracteerde Utrechtse en Leidse afval komt

verwacht. Bij appartementen en bovenwoningen

hiervoor in aanmerking. Gerealiseerde scheidingspercentages

is vaak geen ruimte voor mini-containers om het afval aan de

komen op het conto van de gemeenten zelf.

bron te scheiden. Dan zijn andere oplossingen nodig om de duurzaamheidsdoelstellingen van 100 kilo restafval per per-

AEB

soon per jaar uit het VANG-programma (Van Afval naar Grond-

Amsterdam kwam al eerder tot hetzelfde inzicht. Eind van dit

stof) te halen. Als één van de oplossingen komt extra naschei-

jaar neemt AEB Amsterdam, waar de gemeente de volle eige-

ding van restafval in beeld. De grote steden hebben er wel

naar van is, een scheidingsinstallatie in bedrijf voor het rest-

oren naar. Zo overweegt Den Haag om het huishoudelijk afval

afval van Amsterdam en elf andere Noord-Hollandse gemeen-

te laten nascheiden door AVR, dat het afval uit de Hofstad nu

ten, waaronder Haarlem, Amstelveen en Heemstede. Het uit deze gemeenten voor de afvalenergiecentrale van AEB gecontracteerde afval gaat eerst door deze installatie (beoogde capaciteit: 300 duizend ton per jaar). “We zijn nu aan het testen. Pas als de scheidingsinstallatie aantoonbaar naar behoren presteert”, vertelt manager Paul Koolbergen van de businessunit Inzameling en Recycling van AEB, “nemen we de sleutel over van bouwconsortium BAM/ Banzo.” De nieuwe scheidingsinstallatie haalt kunststoffen, metalen, oudpapier/ karton, drankenkartons en de organische fractie uit elkaar met zeven, magneten en infraroodscheiders. “Dat gebeurt allemaal automatisch. Er komt geen handpicking aan te pas”, zegt Koolbergen. AEB verwacht 70 duizend ton aan grondstoffen terug te winnen. In een tweede

Foto: AEB

10 | GRAM #9 november 2017

fase worden twee nageschakelde instal-

valstromen oplevert voor recycling en hergebruik en omdat bronscheiding ook voor effect op andere stromen zorgt. Als inwoners thuis hun pmd goed scheiden, wordt er ook meer gft en papier gescheiden. We zien de voorscheidingsinstallatie, zoals we haar noemen, dan ook als een tijdelijke voorziening, zolang er geen definitieve oplossing is voor het slechte scheidingsresultaat in de hoogbouw.” Ook restafval van de minder goed in bronscheiding presterende gemeenten gaat naar de nieuwe afvalscheider, totdat zij hun bronscheiding op orde hebben. Timmerman voorziet dat de scheidingsinstallatie maximaal vijf jaar nodig is. “Niet dat we haar daarna gaan ontmantelen. Wellicht gaan we dan op bedrijfsafval over. Voor het terugwinnen van pmd uit bedrijfsafval is tot nu toe nog niets

Foto: Attero

in het Afvalfonds geregeld.” HVC onderzoekt ook of het mogelijk is de natte or-

laties gebouwd. De ene installatie gaat de nog vervuilde kunst-

ganische afvalstroom (ONF) die na het scheidingsproces over-

stofstromen wassen en daar flakes van maken. De andere

blijft, te vergisten om energierijk biogas te winnen. Het is niet

installatie gaat kunststoffolies wassen om deze stroom ver-

mogelijk de ONF-stroom te composteren, omdat deze van infe-

volgens met een extruder op te werken tot een grondstof voor

rieure kwaliteit is en met ander huisvuil in contact is geweest.

nieuwe plastic producten. De natte organische fractie (zo’n

Ook bekijkt HVC of het aanwezige papier in het restafval deels

115 duizend ton) wordt nu nog omgezet in energie. Het plan

geschikt is voor hergebruik.

is deze stroom, die glas, zand en kunststof bevat, te drogen om al deze materialen makkelijker terug te kunnen winnen.

OMRIN

Deze drie nieuwe recyclingstappen hoopt AEB begin 2019 in

In zijn scheidings- en bewerkingsinstallatie op Ecopark De

bedrijf te hebben. “We gaan zeker niet voor de bermpaaltjes,

Wierde in Heerenveen scheidt Omrin sinds 2011 niet-bron-

maar voor mooie producten. Als we over dik een jaar de nage-

gescheiden gft, kunststof, drankenkartons en metaal uit fijn

schakelde kunststofopwerking in gebruik hebben, is die hoog-

huishoudelijk restafval. Dat doet het publieke afvalbedrijf voor

waardige kwaliteit mogelijk. Voor recyclaat streven we naar

alle Friese gemeenten (op HVC-gemeente Smallingerland na),

een zuiverheidsgraad van 99 procent. Dat eisen afnemers. Die

zes Noord-Groningse gemeenten en vijf gemeenten in de regio

innovatie- en kwaliteitssprong willen we echt gaan maken.”

Noord-Veluwe. Sinds 2016 verwerkt Omrin ook het huishoude-

ROUTE In juli nam HVC een scheidingsinstallatie in gebruik voor het sorteren van restafval uit de hoogbouwwoningen in het HVC-gebied van 46 gemeentelijke aandeelhouders. Doel is pmd (plastic, metaal en drankenkartons) te scheiden, voordat deze restafvalstromen worden verbrand. Het bedrijf verwacht dat het voor de HVC-gemeenten zo gemiddeld twintig procent aan grondstoffen aan gewicht terug kan winnen uit het aangeleverde huishoudelijk restafval. De installatie bij Sortiva in Alkmaar (het gezamenlijke bedrijf van HVC en GP Groot) gaat jaarlijks 140 duizend ton afval verwerken. “Bronscheiding blijft voor HVC de meest wenselijke route”, benadrukt directeur Grondstoffen Menno Timmerman, “omdat dit de kwalitatief beste af-

Foto: Omrin

GRAM #9 november 2017 | 11

uit concurrentie-overwegingen niet delen. De capaciteit van beide installaties (Wijster: 560 duizend en Groningen 120 duizend ton) is echter niet volledig gevuld, omdat het bedrijf een aantal contracten voor huishoudelijk afval weg zag vallen. Over het scheidingsproces en de technologie erachter kan Corijn wel meer vertellen. Technologie die door andere nascheiders in het land wordt gekopieerd, vindt Corijn die Attero toch als koploper ziet. “Op het restafval dat we binnenkrijgen, is overigens al bronscheiding toegepast. Dus we halen er iets minder kunststoffen uit dan bijvoorbeeld

Foto: HVC

Omrin.” In beide installaties gaat het proces als volgt: eerst wordt de organische frac-

lijk restafval van Schiedam en Vlaardingen. Nascheiding levert

tie uitgezeefd en vergist tot biogas dat ook Attero opwerkt

voor deze twee gemeenten een verhoging van het scheidings-

tot groengas. Aan deze stap heeft het bedrijf in juli dit jaar

percentage op van ruim twintig procent. Als bedrijfsdirecteur

een noviteit toegevoegd, zegt Corijn. “Van het CO2 uit de bio-

recycling Hein Grafhorst er de ‘massabalans’ van het Ecopark

gasopwerking maakt onze partner BioMCN biomethanol, dat

bij pakt, komt hij op een totale instroom van 210 duizend ton

bruikbaar is als brandstof of als grondstof voor de chemie.”

per jaar. “De stroom organisch afval bedraagt 85 duizend ton”,

Na het ONF-proces scheiden ballistische scheiders het twee-

somt hij op. “Een deel van het materiaal vergisten we, wat

dimensionale afval (folies en papier). De droge, lichte fractie

groengas oplevert voor het openbare gasnet en ons eigen wa-

wordt afgezogen met windshifters. Met infraroodtechnologie

genpark. Het andere deel bestaat uit zand, stenen en mine-

wordt de foliestroom verder gesorteerd tot DKR-kwaliteit. De

ralen die voor hergebruik geschikt zijn.” Het digestaat wordt

overgebleven papierfractie zet Attero af als brandstof, maar

deels verbrand in de eigen Reststoffenenergiecentrale (REC) in

onderzocht wordt of deze fractie opgewerkt kan worden tot

Harlingen en deels door een extern bedrijf gedroogd tot bio-

een recyclebare stroom. Het driedimensionale kunststof (fles-

granulaat. Aan metalen (schroot, blik, fijn ijzer en non-ferro)

sen, kuipjes, bekers) en drankenkartons wint het bedrijf ook

wordt 6,7 duizend ton teruggewonnen. De residustroom (92

terug met behulp van infraroodscanners. Daarna sorteert At-

duizend ton) gaan eveneens naar de REC.

tero de uit het afval geblazen kunststoffen in monostromen

Het nagescheiden kunststof levert een herbruikbare hoe-

van DKR-kwaliteit (PET, HPDE, PP, drankenkartons en een mix-

veelheid folie op van 4 duizend ton (DKR-kwaliteit) en een

stroom). “Met onze eigen sorteerinstallatie produceerden we

mix van 15 duizend ton, waar ook drankenkartons bij zit-

vorig jaar maar liefst zeventig procent monostromen en dus

ten. Deze stroom gaat naar de Duitse sorteerder Augustin.

maar dertig procent mix”, zegt Corijn.

De mix-stroom die in Duitsland wordt gesorteerd, bestaat nog voor een vijfde uit vervuiling en voor een tiende uit de be-

Samen met Wageningen-UR, Nedvang en glasrecycler GRL

ruchte PET-schaaltjes die geen enkele recycler wil hebben.

heeft Attero proeven uitgevoerd om met nascheiding verpak-

Medio volgend jaar wil Omrin de stroom zelf gaan sorteren.

kingsglas uit restafval terug te winnen in aanvulling op bron-

Hiervoor bouwt het bedrijf samen met HVC en Midwaste een

scheiding. Het lukte om vijftig procent van het nog in restafval

kunststofsorteerinstallatie op het Ecopark De Wierde (be-

aanwezige glas terug te winnen met een zuiverheid van 98,5

oogde capaciteit: 65 duizend ton/jaar). “Met deze installatie

procent. “We onderzoeken op dit moment of de glasterugwin-

kunnen we straks zelf nog beter op de kwaliteit sturen, die de

ning via nascheiding economisch rendabel is”, zegt Corijn die

kunststofmarkt wil.” Omrin wil de nascheiding optimaliseren

volop mogelijkheden ziet voor nascheiding. Zo heeft Attero op

door in een extra processtap uit de huidige residustromen

zijn locatie in Moerdijk al plannen en de benodigde vergun-

nog aanwezig kunststof, papier en ONF te halen. Grafhorst

ningen klaarliggen voor het realiseren van een derde naschei-

hoopt dat deze uitbreiding in 2019 operationeel is. Het nage-

dingsinstallatie. “De businesscase hebben we nog niet rond,

scheiden papier wordt nu nog verbrand maar na optimalise-

omdat er nog onvoldoende gemeentelijke klanten zijn.” Na-

ring geschikt gemaakt voor vergisting

scheiding is beslist een optie voor gemeenten om in hun toekomstige aanbestedingen mee te nemen, vindt hij. “Ik voorzie

ATTERO

op korte termijn dat het onvermijdelijk is dat gemeenten voor

In zijn nascheidingsinstallaties in Wijster en Groningen ver-

wijken met veel hoogbouw voor nascheiding zullen kiezen, ter-

werkt Attero jaarlijks duizenden tonnen restafval. Hoeveel ton-

wijl ze in andere wijken met bronscheiding actief zijn. Je kunt

nen dat precies zijn, wil Robert Corijn, bij Attero als marketing-

niet langer òf voor bronscheiding òf voor nascheiding kiezen.

manager bij het vermarkten van recyclingstromen betrokken,

Dan worden de doelen niet gehaald.”

12 | GRAM #9 november 2017

DUTCH DESIGN WEEK:

AFBREEKBARE URNEN, BAKSTENEN VAN GLAS De volledig afbreekbare urnen, bakstenen van gerecycled glas of keukenbladen van PET. Tijdens de Dutch Design Week stalen verschillende objecten die gebaseerd zijn op afval en/of reststromen, de show. TEKST Lucien Joppen BEELD Nienke Hoogvliet Een van de meest in het oog springende objecten waren de urnen van Nienke Hoogvliet. Deze designer ontwierp de urnen op basis van PHA (PolyHydroxyAlkanaat), een volledig afbreekbare kunststof. “Ik kreeg de opdracht van de waterschappen (Energie- & Grondstoffenfabriek *) om met PHA een designobject te ontwerpen. Nu wilde ik wel nauw aansluiten op de eigenschappen van het materiaal. Al snel kwam ik uit op een urn. Mensen zijn voor een groot deel biologisch afbreekbaar, dus deze toepassing lag voor de hand. Door de as te mengen met PHA breekt de urn langzaam af, waardoor de voedingsstoffen en (zware) metalen langzaam in de bodem worden opgenomen. Daarmee lossen we ook een probleem op, namelijk dat de bodem op strooivelden vaak te hoge hoeveelheden aan as moet verwerken. Dit heeft weer nadelige gevolgen voor de bodemkwaliteit. Met de PHA-urn kunnen we deze belasting beter spreiden.” JOJO-DIEET Shane Kleyhorst van de Energie- & Grondstoffenfabriek erkent de meerwaarde van design vooral in het verhaal dat het initiatief wil vertellen naar de buitenwereld. “De Waterschappen zijn al zeer actief met het verwaarden van reststromen, zoals alginaat en cellulose die voor industriële toepassingen, onder andere bouw en infrastructuur, worden ingezet. PHA staat bij ons nog in de kinderschoenen.

Inmiddels heeft de Brabantse Delta een succesvolle pilot afgerond waarbij bacteriën uit afvalwater PHA produceren. We hebben speciaal hiervoor een soort jojo-dieet (op basis van vetzuren en suikers, red.) ontwikkeld om de eetlust van de organismen en hun PHA-productie aan te wakkeren. Het plan is nu om een demofabriek te bouwen en het proces op te schalen. Zo ver zijn we nog niet, maar we willen wel alvast het proces - van bacterie tot eindproduct - inzichtelijk maken. Dat is met de urn zeer goed gelukt.” Hoogvliet stelt dat de interesse van bezoekers en bedrijven in de uitvaartbranche tijdens de DDW groot was. “Ik zie zeker mogelijkheden om de urn op termijn ook commercieel uit te rollen.”

BAKSTEEN VAN GLAS Sprong de urn het meeste in het oog, er waren minder tot de verbeelding sprekende designs die wellicht een grotere marktimpact kunnen hebben. Wat te denken van Sustonable? Deze start-up verwerkt gerecycleerd PET-granulaat met kwarts in een circulair composiet. Dat materiaal kan het bedrijf vervolgens omvormen tot platen die kunnen dienen als vloer- en muurtegels en andere toepassingen in bad en keuken. Laurens van Graafeiland van Sustonable: “Ons materiaal is volledig recycleerbaar tot nieuwe tegels. Bovendien heeft het eigenschappen (krasvastheid, hittebestendigheid, buigzaamheid et cetera) die vergelijkbaar zijn met gangbare materialen. Deze zijn veelal niet recycleerbaar en kunnen hoogstens nog voor andere, meer laagwaardige toepassingen worden gerecycled.” De circulaire economie is een globaal fenomeen. Dat bewijst Bottle Brick, een project waarbij op het OostAfrikaanse eiland Zanzibar gemalen glasafval wordt verwerkt in bakstenen voor de plaatselijke bevolking. Op het eiland kan het glas niet worden omgesmolten omdat er simpelweg geen installatie is. Een deel van het glas wordt verwerkt in spullen voor toeristen. Daarmee is het probleem van glasafval nog lang niet de wereld, vandaar de ‘baksteen van glas’. * De Energie- & Grondstoffenfabriek is een team van betrokken medewerkers van de Waterschappen die het hergebruik van energie en grondstoffen uit afvalwater promoten.

GRAM #9 november 2017 | 13

AFVAL SCHEIDEN, HET KAN OOK ANDERS Het doel blijft hetzelfde, namelijk zo veel mogelijk grondstoffen gescheiden inzamelen. Maar verschillende gemeenten in Nederland kiezen voor nieuwe, nog niet eerder uitgeprobeerde methodes om juist dat voor elkaar te krijgen. We belichten er hier twee: Krimpenerwaard en Almere.

TEKST Sander Wageman BEELD gemeente Krimpenerwaard

aar veel gemeenten

de gemeenten hebben hun licht al bij

vlak om er een pilot mee op poten te

jaren

Krimpenerwaard opgestoken, ook bij

zetten. Als eerste in Nederland ging er

besloten om de inza-

inzamelaar Suez meldden zich geïnte-

vanaf 1 april een gemeente glas én blik

meling van blik sa-

resseerde gemeenten uit het hele land.

inzamelen. In Krimpenerwaard deden

afgelopen

men te voegen met

ze dat onder de titel ‘Gooi eens een

plastic, bedachten ze in de gemeente

WERKBEZOEK

blik in de glasbak’. “Het is een beetje

Krimpenerwaard

koers.

Het idee van Vogelaar kwam tijdens

vreemd natuurlijk, want bijna overal

Daar kan het blik sinds 1 april name-

een werkbezoek aan afvalverwerker

zijn ze bezig om blik samen te voegen

lijk de glasbak in. En dat levert volgens

High 5 in Antwerpen. “Het was net in

met pmd en wij doen het anders. Maar

Ronny Vogelaar, medewerker beleid en

de tijd dat de doppen bij de glazen pot-

blik is als fractie eenvoudiger van glas

beheer openbare werken en bedenker

jes mee de bak in mochten. Volgens

te scheiden dan van plastic. Daar komt

van het idee, alleen maar lachende ge-

High 5 was het vrij eenvoudig om die

bij dat in stedelijk gebied het voor

zichten op. “Iedereen is er tot nu toe

van het glas te scheiden. Toen dacht

mensen vaak gemakkelijker is om blik

positief over. Begin volgend jaar gaan

ik, waarom dan niet al het blik bij het

in de glasbak te gooien – daar lopen ze

we evalueren en dan moet blijken of

glas meegeven? Ze vonden het geen

toch vaak heen – dan om het een poos

we deze vorm van inzamelen definitief

gek idee.”

thuis in de plasticbak te bewaren.”

invoeren, maar de interesse is in ieder

Vogelaar ging met zijn lumineuze plan

Ondanks dat er relatief weinig rucht-

geval al groot.” Niet alleen omringen-

aan de slag en vond voldoende draag-

baarheid aan de pilot is gegeven, loopt

een

andere

het een half jaar na de start al naar behoren. “We hebben alleen bij aanvang van het project met de inwoners ge-

JOHAN LUIKS, GEMEENTE ALMERE: “DIT SYSTEEM IS

communiceerd dat we dit gingen doen

OOK VEEL BETER TE COMMUNICEREN.

We willen dat er gemiddeld één kilo

en desondanks zitten we op schema.

JE VRAAGT OM VIER STROMEN TE SCHEIDEN EN

blik per inwoner per jaar wordt inge-

DE REST DOEN WIJ. DAT BEGRIJPEN MENSEN.”

dat schema en er is nog wel wat ruimte

zameld via de glasbak. We zitten nu op voor extra groei. Zo zijn we wel benieuwd hoeveel blik er toch in het pmd terechtkomt. Bij de gemeenten om ons

14 | GRAM #9 november 2017

heen gaan blik en pd namelijk wel samen, dus het zou kunnen dat mensen hier denken dat het bij ons ook kan. Op zich is dat ook geen probleem, maar als het zo is, dan verhoogt dat het potentieel van wat we via de glasbak kunnen binnenhalen.”

ALMERE Ook in Almere wordt geëxperimenteerd met de inzameling. Daar is een pilot gestart waarbij het restafval inclusief pmd achteraf wordt gesorteerd. In twee wijken, de Filmwijk en de

Wethouder Pieter Neven van de gemeente Krimpenerwaard bij de start van de proef waarbij blik in de glasbak mag.

Sieradenbuurt, zijn inwoners daar de afgelopen maanden mee aan de slag gegaan. Opmerkelijk feit: het waren

de eerste maanden van de proef dat

Luiks ook uit. Al met al moet het sys-

de inwoners zelf die om deze methode

dat heel goed gaat. Dit systeem is ook

teem veel voordeel opleveren. “Je laat

hadden gevraagd, omdat een vierde

veel beter te communiceren. Je vraagt

het onderscheid tussen verpakking en

afvalcontainer voor de deur voor hen

om vier stromen te scheiden en de rest

niet-verpakking varen, je scheidt goed

geen optie was en een wandeling naar

doen wij. Dat begrijpen mensen.”

bij de bron waardoor je minder kosten voor de verbrandingsoven hebt, dan is

een ondergrondse container evenmin. Volgens Johan Luiks van de gemeente

VAN 50 NAAR 20 KILO RESTAFVAL

er nog het verdienmodel voor de plas-

Almere is het een spannende testcase.

De Almeerse-methode levert een ste-

tics en je Nedvang-vergoeding. Die

“We hebben een communicatie-onder-

vig milieurendement op, zo blijkt. “In

laatste bestaat uit een inzameldeel,

zoek gedaan en dan zie je dat men-

de twee wijken waar we de proef draai-

een sorteerdeel en een vermarktings-

sen in grote lijnen wel weten wat ze

en wordt nu gemiddeld 20 kilo restaf-

deel. Als je als gemeente zelfstandig

wel en niet kunnen scheiden, maar dat

val per inwoner per jaar weggegooid.

al die activiteiten uitvoert, dan pak je

ze daarna door de bomen het bos niet

Dat was rond de 50 kilo.” Ook financi-

dus ook het hele bedrag. Ons doel is

meer zien en twijfelen over wat er nou

eel zitten er volgens Johan Luiks voor-

dat we straks ons hele inzamelsysteem

wel en niet bij plastic hoort of in het

delen aan. “We halen de waardevolle

kunnen bekostigen uit de Nedvang-

restafval mee moet. Ze willen het dus

grondstoffen uit de afvalstroom en

vergoeding. En de verbrandingskosten

vooral simpeler hebben. En met die in-

daarbij maakt het niet uit of je plastic

zouden hierdoor voor een groot deel

put zijn we aan de slag gegaan en is de

verpakkingen of ander plastic sorteert.

vrijvallen.”

proef ontstaan.”

En omdat er geen bio-afval meekomt,

De proef in Almere wordt begin vol-

De crux zit hem volgens Luiks vooral

kunnen we eigenlijk al meteen aan de

gend jaar geëvalueerd en dan moet

in de bereidbaarheid van de inwoners

kwaliteitseisen van de markt voldoen

blijken of de verwachte voordelen ook

om andere grondstoffen zoals papier,

en krijgen er een hogere prijs voor.”

echt gehaald worden en of de proef

glas, textiel en bio-afval aan de bron

Dat er aan de voorkant al wordt voor-

kan worden omgezet in beleid. De

te scheiden. “Om het plastic op een

komen dat er bio-afval met het plas-

vooruitzichten zijn in ieder geval goed,

goede manier uit het restafval te kun-

tic meegaat, zorgt daarmee niet al-

zowel voor de gemeente als voor de in-

nen halen moet er enkel droge fracties

leen voor een hogere kwaliteit van het

woner die niet meer bij iedere verpak-

worden ingeleverd. Het is dus belang-

ingezamelde plastic, maar verkleint

king hoeft na te denken in welke bak

rijk dat natte fracties zoals bio-afval

meteen ook de hoeveelheid afval dat

het afval moet. Kortom: een typische

goed gescheiden worden. We zien in

win-win situatie.

verbrandingsoven

gaat,

legt

GRAM #9 november 2017 | 15

LANDELIJK PROJECT

AFVALSCHEIDING IN DE HOOGBOUW TEKST Addie Weenk

De pilot in Amsterdam is onderdeel van een landelijk onderzoek in acht grote gemeenten naar mogelijkheden om de afvalscheiding in de hoogbouw te verbeteren. Eind 2016 is gestart met de nul- en controlemetingen. Iedere pilot heeft een min of meer gelijk vertrekpunt: het basispakket.



containers buiten in orde



goede voorlichtingsbrief

herkenbaarheid/beleving inzamelpunt

BASISPAKKET

 info over te scheiden stromen en locatie containers

RIJSWIJK

sociale norm versterken en activeren

keukenbakje GF in basispakket

attitudebeïnvloeding

implementatie intenties AMSTERDAM

omgekeerd inzamelen

beloning

Pilots Afvalscheiding in de hoogbouw (VANGHuishoudelijk Afval)

ZAANSTAD

hulpmiddel in huis/keuken

social modeling keukenbakje GF in basispakket SCHIEDAM

hulpmiddel in huis/keuken persoonlijke doelen activeren

attitudebeïnvloeding

social modeling ROTTERDAM herkenbaarheid/beleving inzamelpunt

sociale feedback hulpmiddel in huis/keuken herkenbaarheid/beleving inzamelpunt

DEN HAAG

ALMERE

hulpmiddel in huis/keuken

sociale norm versterken en activeren

UTRECHT persoonlijke norm versterken

Interventies van het project afvalscheiding in de hoogbouw in één oogopslag. Mindmap is in ontwikkeling: mogelijk worden interventies gedurende het project nog aangepast. In de mindmap is te zien welke gemeente welke gedragsinterventies gaan testen. Een praktische toelichting op de interventies is te vinden in de publicatie “Invloed op afvalscheidingsgedrag in de hoogbouw”, te vinden in de kennisbibliotheek van het VANG-HHA programma (www. vang-hha.nl). Op dit moment vinden interventies plaats in Amsterdam (zie artikel hiernaast) en

16 | GRAM #9 november 2017

Almere. In Zaanstad is het basispakket geïmplementeerd en loopt de nulmeting. De andere gemeenten starten uiterlijk medio januari 2018. Deze pilots starten later vanwege te ontwikkelen weegtechnologie en behoefte aan nadere onderbouwing privacy. De evaluatie van alle projecten is halverwege 2018. Dan moet duidelijk worden welke gedragsinterventies bijdragen aan

een substantiële verbetering van afvalscheiding in de hoogbouw. Naast de in de mindmap genoemde gemeenten nemen de volgende partijen deel aan het project: Avalex (Rijswijk), Irado (Schiedam), HVC (Zaanstad), Vereniging Afvalbedrijven, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, NVRD en Rijkswaterstaat. Een denktank van gedragswetenschappers begeleidt de projecten.

GFT-PILOT OP JAVA-EILAND AMSTERDAM Hoogbouw en gft-afval, dat is in de regel geen gelukkig huwelijk. Op Java-eiland in Amsterdam loopt nu een pilot die toch succesvol lijkt. “Het onderwerp groenteen fruitafval leeft momenteel”, verklaart projectleider Esther Somers.

TEKST Hetty Dekkers BEELD Van Eis Fotografie

e pilot 'Java op Kop' startte eind vorig jaar. Alle hoog-

ik ze teleurstellen, omdat het een onderzoek betreft, maar voor

bouwbewoners, 1455 huishoudens, kregen emmer-

de toekomst ziet het er goed uit. Zelf ben ik tevens coördinator

tjes en composteerbare zakjes uitgereikt waarmee

van wormenhotels in Amsterdamse wijken, daarvoor staan bijna

ze in hun keuken groenteen fruitafval apart kunnen

tachtig buurten op de wachtlijst! Al die signalen, dat wijst op een

houden. De gemeente plaatste zestien 240-litercon-

enorme betrokkenheid.”

tainers in de wijk, waar het gf ingeleverd kan worden. “Dat ge-

Om de deelnemers te motiveren, laat Amsterdam vooral zien wat

beurt wel met een toegangspasje”, aldus Somers. “Kort daarvoor

er van het gf-afval gemaakt kan worden. “De Meerlanden maakt

hadden we een soortgelijke proef gedaan in een andere wijk, daar

er onder meer biogas en compost van, maar daarnaast zijn er

was het gf ernstig vervuild. Dat kwam onder meer door de open

lokale ondernemers die leuke dingen doen met het groenteen

containers, dus daar hebben we van geleerd. We gebruiken nu

fruitafval van Java. We hebben iemand gevonden die zeepjes

een gesloten systeem, zodat voorbijgangers niets in de containers

maakt van koffiedrab of sinaasappelschillen bijvoorbeeld. Die

kunnen gooien wat daar niet thuishoort.” De deelnemers zijn ver-

zeepjes delen we uit onder de deelnemers, zodat het tastbaarder

der geïnformeerd via een bewonersavond in het lokale koffiehuis,

wordt. Ook hebben we een keer compost uitgedeeld, daar was

brieven en brochures.

een run op. Mensen hebben toch balkonnetjes en bloembakken, waarvoor ze compost kunnen gebruiken.” Rond deze tijd wordt er

SUCCES

een beloningssysteem aan de pilot gekoppeld, zodat de mensen

Volgens Somers zijn de resultaten tot nu toe veelbelovend. “De

die het goed doen, kunnen sparen voor een cadeau, zoals een

kwaliteit van het gf is erg goed. Ook het enthousiasme van de

cursus natuurkussens maken of een groene VVV-bon. De onder-

bewoners is groot. Meer dan de helft heeft al gebruik gemaakt

zoekers gaan tevens enquêtes houden, om de beweegredenen en

van het pasje.” Somers denkt dat de tijd op dit moment gewoon

behoeftes goed in kaart te kunnen brengen.

rijp is voor projecten als deze. “Gf leeft heel erg onder de mensen.

Medio 2018 hoopt Somers alle resultaten van de pilot te kun-

Het is het momentum, dat merk je aan alles. Bewoners op IJburg

nen presenteren. Ze verwacht dat dat een feestelijke gebeurtenis

zijn bijvoorbeeld zelf een petitie gestart, waarmee ze de wethou-

wordt, want tot nog toe ziet het er positief uit. En het aantal deel-

der vragen ook groenteen fruitafval apart in te mogen leveren.

nemers groeit nog steeds. “In het restafval van Amsterdam zit nu

En mensen die net niet op Java-eiland wonen, vragen mij spon-

nog 35 procent gft, dat cijfer moet drastisch omlaag”, verklaart

taan of ze ook mee mogen doen aan het gf-project. Helaas moet

Somers de inspanningen.

GRAM #9 november 2017 | 17

SAIL DEN HELDER IN 2023:

HAVENSTAD MAAKT In juni trok Sail Den Helder zo’n 360 duizend bezoekers en daarmee behoort het botenspektakel tot de grote evenementen van ons land. De combinatie met de Marinedagen maakt Sail tot een unieke nautische trekker. Gemeente en Sail-organisatie willen de editie van 2023 zo duurzaam mogelijk invullen. Daar zijn de twee nu al mee begonnen. TEKST Pieter van den Brand BEELD gemeente Den Helder

elkom aan boord van de Morgenster! Een toepasselijkere interviewlocatie is niet denkbaar. De ruim honderd jaar oude clipper was het vlaggenschip tijdens de recente editie van Sail Den Helder in juni dit jaar. Samen met een dertigtal andere ‘tall ships’ – de maritieme benaming voor zeezeilschepen met hoge masten en dwarsgetuigde zeilen – waren ook zo’n 150 schepen van het Nationaal Erfgoed present. Naast de toppers van de vaderlandse marinevloot, waaronder Zr. Ms. Karel Doorman. ’s Lands grootste marineschip werd onlangs nog ingezet om hulpgoederen te brengen naar het door orkaan Irma geteisterde SintMaarten. Op de Morgenster, afgemeerd aan een van de kaden van de pal aan het Marsdiep gelegen Willemsoord, wacht directeur Eef van den Broek van Sail Den Helder. “Het terrein is nu leeg”, wijst hij over het uitgestrekte havengebied, “maar in juni liepen hier duizenden bezoekers rond.” In totaal trok Sail Den Helder in vier dagen tijd zo’n 360 duizend bezoekers. “Sail is niet alleen een gezellig maar ook een indrukwekkend evenement”, vertelt Van de Broek. “In omvang qua armada van schepen is Sail vergelijkbaar met Sail Amsterdam. Er waren hier zeezeilschepen uit alle delen van de wereld, vanuit de Europese landen tot aan het Midden-Oosten en Zuid-Amerika. De combinatie met de Marinedagen maakt Sail Den Helder bovendien tot een uniek evenement in ons land.”

18 | GRAM #9 november 2017

Ook Monique Markus en Margret Toersen van de gemeente Den Helder gaan aan boord van het 49 meter tellende zeilschip. Markus is technisch adviseur bij Team Wijkbeheer. Toersen is wijkconciërge in de Noord-Hollandse havenstad. De 2017-editie van Sail werd gesponsord door de vier gemeenten in de Noord-Hollandse Kop. “We zien Sail als een uitgekiende gelegenheid om onze stoere en energieke stad te promoten en toeristen te interesseren juist hier te blijven en niet de boot naar Texel te nemen. Den Helder heeft veel interessants te bieden, net als de rest van de Noordkop”, zegt Markus. SCHOON SCHIP Voor de recente Sail-editie in juni koos de gemeente voor een bijzondere zwerfafvalcampagne: Team Schoon Schip gedoopt en gefinancierd uit de Nederland Schoonsubsidie. “Op een evenement als dit wordt volop afval geproduceerd”, vertelt Markus. “Bezoekers nemen eten en drinken mee of kopen het bij een van de horecavoorzieningen. We wilden de terreinen van Sail en de Marinedagen zo schoon mogelijk houden en afval van bezoekers zoveel mogelijk gescheiden inzamelen.” De 35 vrijwilligers voor Schoon Schip werden onder meer geworven uit het sociale bestand van de gemeente. Hun inzet werd gecoördineerd door Team Wijkbeheer. “De interesse was groot. We kregen veel positieve reacties binnen”, blikt Toersen terug, “en we hebben zelf ook meegeholpen.” Op het evenemen-

tenterrein werden ongeveer 600 afvalbakken opgesteld met compartimenten voor pmd en restafval. “Naast het afvalpicken spoorden we bezoekers aan de afvalbakken te gebruiken om van hun afval af te komen.” Met succes. De officiële evaluatie is op het moment van het interview nog niet verschenen, maar Markus kan alvast vertellen dat er ruim zeventig ton afval is ingezameld, waarvan circa een zesde herbruikbaar is. Dat is een mooie score, want we zagen dat afval toch lukraak bij elkaar werd gegooid. We wilden vooral voorkomen dat er afval in het water terecht zou komen. Uit enquête van gemeente en Sail-organisatie kwam de waardering van bezoekers naar voren dat ze het terrein zo schoon vonden. “Een van de respondenten merkte zelfs op dat hij het gevoel had alsof hij zijn schoenen uit moest doen, voor hij het terrein op ging, omdat het zo schoon was”, vertelt Toersen. Ook jongeren, een belangrijke doelgroep van Sail, kregen extra aandacht. De op het terrein gevestigde ‘upcycle’-werkplaats MindsZ verzorgde tijdens het evenement korte workshops voor kinderen om windvaantjes en vuurtorens te knutselen van plastic flesjes en dopjes. “Zo breng je hen toch weer iets bij over het nut van gescheiden inzameling en het probleem van de plastic soep”, zegt Toersen. DUURZAAM IN 2023 Het circulaire succes smaakt naar meer. Gemeente en Sail-organisatie willen de

DUURZAAMHEID TROEF

SCHOON SCHIP duurzaamheidslat tijdens de editie van 2023 nog hoger leggen. De optie voor een volledig duurzaam evenement kwam van de certificatietak van Peterson, een in Den Helder gevestigde toeleverancier voor de olie- en gasindustrie en een van de sponsoren van Sail. “Dat triggerde ons. Het zou natuurlijk prachtig zijn als we een gecertificeerd duurzaam evenement hebben”, vertelt Van den Broek. “Wat echter meespeelt is dat er talloze voorwaarden zijn om een evenement duurzaam in te vullen, van aggregaten op groene stroom en elektrisch vervoer tot milieuvriendelijke catering. Maar we zijn nu al bezig de opties te onderzoeken. Wat houdt het in en wat komt

er bij kijken? Er hangt natuurlijk ook een financieel prijskaartje aan. Het moet wel budgettair zijn op te brengen. Maar dat we voor een zo duurzaam mogelijke Sail gaan staat buiten twijfel. Met een duurzame Sail kunnen we ons beslist onderscheiden. Bij grootschalige evenementen kom je dit thema nog maar weinig tegen.” Leidraad bij de duurzaamheidsambities is het schema van duurzame evenementen van Milieukeur.nl. “Aan de hand van deze checklist gaan we alle duurzaamheidsopties op een rij zetten”, zegt Markus. “Wat we beslist opnieuw gaan doen is het hanteren van een duurzaamheidsmanifest,

dat door alle deelnemende partijen wordt onderschreven. Op vrijwillige basis. Met ‘moeten’ bereik je in mijn ogen niet zoveel. Dit is een elegante aanpak. De afspraak is dat iedereen zich ervoor inzet Sail zo schoon mogelijk te houden.” Een van de opties die wederom niet zal ontbreken is de aanpak van zwerfafval in de vorm van een met Team Schoon Schip vergelijkbare campagne. “Met het resultaat uit de recente Sail hebben we nu een nulmeting liggen”, benadrukt Markus. We kunnen dus in 2023 concreet laten zien of we het dan nog beter hebben gedaan.” Van den Broek vult aan: “En hoe meer je recyclet, des te goedkoper het inzamelen wordt.”

Met de campagne Schoon Schip zetten 35 vrijwilligers zich in om het evenemententerrein van Sail Den Helder zo schoon mogelijk te houden.

GRAM #9 november 2017 | 19

UITSLAG VERKIEZING ‘DÉ CIRCULAIRE AFVALBAK VAN DE TOEKOMST’ Deze maand in de rubriek ‘Wij maken werk van circulair’: de top 3 inzendingen van de zoektocht naar de circulaire afvalbak van de toekomst. Het NVRD-programma ‘Wij maken werk van circulair’ richt zich op het circulair inkopen van drie verschillende productgroepen. Na minicontainers en werkkleding is enkele maanden geleden gestart met de derde productgroep: afvalbakken voor de openbare ruimte.

TEKST Sigrid Schuurmann

UITDAGING

Omnium, genaamd ‘Phoenix’, kan namelijk worden vervaardigd

Het begon met een uitdaging op het digitaal platform circulairon-

uit 100% gerecycled HDPE, die deels afkomstig is van de ingeza-

dernemen.nl. De NVRD, Stichting Nederland Schoon, Rijkswater-

melde pmd-fractie van huishoudelijk afval (zie kader).

staat en Vereniging Stadswerk Nederland waren gezamenlijk op zoek naar de meest circulaire en praktisch bruikbare ontwerpen

SPECIALE VERMELDING

voor een afvalbak voor de toekomst. Waarom? Om circulair in-

Eén inzending viel niet helemaal binnen de categorie ‘afvalbakken

kopen van afvalbakken onder de aandacht te brengen, enerzijds

voor de openbare ruimte’ en was daardoor lastig te vergelijken

door leveranciers en producenten van afvalbakken uit te dagen

met de andere inzendingen. Wel verdient deze inzending volgens

om met circulaire oplossingen te komen en anderzijds door ge-

de jury een speciale vermelding. Het gaat hier over de ‘ECO-Wall’

meenten te laten zien waar de markt al toe in staat is.

van Tomra; een inzamelsysteem dat in een muur geplaatst dient te worden en waar verschillende afvalfracties kunnen worden in-

In de uitdaging stonden een aantal ambities centraal waaraan de

genomen.

afvalbak moest voldoen. Zo was het bijvoorbeeld voor de circulariteit van de afvalbak van belang dat het product geproduceerd

Volgens de jury een breed toepasbaar en veelbelovend systeem.

kan worden uit gerecyclede materialen en met hernieuwde ener-

Jurylid Bernard Merkx licht toe: “De kwaliteit van inzameling en

gie. Maar ook dat onderdelen én materialen na gebruik weer vol-

sortering van grondstoffen moet sterk verbeterd worden om een

ledig herbruikbaar, recyclebaar of afbreekbaar zijn tot waardevolle

langdurig gebruik van de gerecyclede grondstof op gelijkwaardig

grondstoffen. De mogelijkheid tot het gescheiden aanleveren van

niveau mogelijk te maken. Het combineren van inzamelen met

afvalstromen en het integreren van innovatieve technologieën

incentives leidt traditioneel tot zeer hoge retourvolumes en een

werden ook meegenomen in de beoordeling.

hoog niveau van monostromen. Met de ECO-Wall realiseert Tomra een omdenken van afvalmanagement naar grondstofinzameling

‘HERREZEN’ UIT INGEZAMELD PLASTIC AFVAL

die past in een meer circulaire samenleving.”

Elf partijen gaven gehoor aan de oproep en zonden hun circulaire product in. De jury, bestaande uit Addie Weenk (programmaco-

VERVOLG CIRCULAIR INKOPEN

ördinator Zwerfafval, Rijkswaterstaat), Bernard Merkx (expert op

De top 3 van deze uitdaging was recentelijk te bewonderen op

gebied van Productie en Recycling), Peter van den Boogert (toe-

het inspiratieplein van het congres ‘Het Rendement van Schoon’,

zichthouder Buitenruimte, gemeente Krimpen aan den IJssel) en

waar ook winnaar Plastic Omnium middels een pitch in de plenaire

Ruud Balkenende (hoogleraar Circulair Product Design, TU Delft),

zaal de circulariteit en toekomstplannen van de ‘Phoenix’ heeft

kwam vervolgens bijeen om uit alle inzendingen een top 3 samen

toegelicht.

te stellen. De NVRD wil circulair inkopen van afvalbakken een vervolg geven. Bij de jurering viel het op dat het merendeel van de inzendingen

Hiervoor willen we een werkgroep starten, die met elkaar nadenkt

rekening had gehouden met de toepassing van nieuwe technolo-

over concrete vervolgstappen. Heeft u als gemeente interesse

gieën, zoals het integreren van vulgraadmeters, perssystemen en

in het circulair inkopen van afvalbakken en wilt u aansluiten bij

sensoren. Qua circulariteit sprong een van de inzendingen eruit

deze werkgroep? Stuur dan een e-mail naar Sigrid Schuurmann,

en verdient hiermee de eerste plaats. Het ontwerp van Plastic

schuurmann@nvrd.nl.

20 | GRAM #9 november 2017

TOP 3 INZENDINGEN CIRCULAIRE AFVALBAK VAN DE TOEKOMST: HET OORDEEL VAN DE JURY 1e plaats: ‘Phoenix’ van Plastic Omnium De Phoenix is een ronde afvalbak met drie compartimenten, ontworpen voor het inzamelen van verschillende afvalfracties. De inzending werd door de jury geprezen vanwege het toepassen van ingezameld huishoudelijk plastic uit de pmd-stroom voor de productie van de Phoenix. Jurylid Addie Weenk: “Gebruik van gerecycled kunststof en een productretoursysteem maken van de Phoenix een voorbeeldige circulaire afvalbak, of beter: grondstoffenbak.” Plastic Omnium heeft alle andere aspecten ook goed uitgedacht, zoals het gebruiksgemak en innovatiemogelijkheden. Addie: “De aansprekende vormgeving, goede ledigbaarheid, flexibel kleuren-, logo- en tekstge-

2e plaats: ‘Metropole’ van Bammens Over de Metropole was de jury eensgezind: het plaatje klopt. Metropole is een duurzame, tijdloze afvalbak en geschikt voor inzameling van meerdere afvalfracties. De cradle-to-cradle gecertificeerde bak is gemaakt van recyclebaar staal en volledig modulair opgebouwd. Wanneer de afvalbak wordt afgeschreven, komen gedemonteerde onderdelen weer terug in de ketencyclus als grondstof voor nieuwe producten. Hiervoor kent Bammens het ‘refurbished afvalbakken programma’, waarbij ruim 95% van de onderdelen toepasbaar blijft voor een refurbished afvalbak.

bruik en een slimme kap met ruimte voor technologie (licht, geluid en sensoren voor vulgraad en beweging) maken de bak klaar voor een nieuw tijdperk.” Op dit moment is de Phoenix nog niet in productie. Johan Zandee, accountmanager bij Plastic Omnium, geeft echter aan dat we daar niet lang op hoeven te wachten. Johan: “Het ontwerp wordt nu verder gefinetuned. Vervolgens gaan we prototypes testen, waarna het eindontwerp wordt ontwikkeld.” Naar verwachting is de Phoenix in 2018 verkoop klaar. “Tegen die tijd zullen we ook meer bekend maken over de opties, zoals spraak/geluid, vulgraadmeetsysteem en verlichting”, aldus Johan.

“Wat de bak sterk maakt, is de mogelijkheid om hem zowel binnen als buiten te gebruiken”, vertelt Wilco van der Zeeuw, Business Development Manager bij Koninklijke Bammens. Wilco: “Het enige verschil is het dakje, dat er voor buitengebruik bovenop kan worden gemonteerd. Dit zorgt voor eenduidigheid en herkenbaarheid bij gebruikers bij gescheiden afvalinzameling, zowel binnen als buiten.” Jurylid Peter van den Boogert bevestigt dit: “De gebruiker van de buitenruimte ziet direct wat wordt verwacht.”

3e plaats: ‘Constructo’ van Grijsen De Constructo afvalbakkenserie is al 25 jaar te zien in het straatbeeld. De stalen afvalbakken zijn modulair opgebouwd waardoor alle onderdelen – zelfs de bevestigingsmaterialen – kunnen worden hergebruikt of, wanneer kapot, gerecycled. De Constructoserie bevat verschillende afvalbakken geschikt voor het gescheiden inzamelen van diverse afvalstromen in één bak. Maar wat de bak volgens de jury écht circulair maakt, is het vernieuwende businessmodel van Grijsen. Constructo afvalbakken van Grijsen krijgen na circa zeven jaar een opfrisbeurt, waardoor het gebruiksrendement omhoog gaat en de levensduur wordt verlengd. In ruil hiervoor wil Grijsen de afvalbak na weder-

om circa zeven jaar graag weer terug; deze bak vormt namelijk de basis voor een refurbished afvalbak. “Gebruik zorgt ervoor dat een bak vies wordt en minder aantrekkelijk is om te gebruiken. Als producent van afvalbakken vonden we dat we daar iets mee moesten doen”, vertelt Patrick Grijsen, directeur van Grijsen Park- & Straatdesign. “Op dit moment werken we al met opfrisbeurten en refurbished afvalbakken, maar uiteindelijk willen we toe naar een service-gericht businessmodel waarbij de verantwoordelijkheid voor het product bij ons blijft. Je koopt dan als het ware de afvalplek, in plaats van de afvalbak.”

GRAM #9 november 2017 | 21

moeten zetten richting recycling? Tekst: Folkert Starreveld, Cyclus Management

â&#x20AC;&#x153;BUURTCOACHES GAAN DE WIJK IN, OM Sympany geeft meerwaarde aan textiel www.sympany.nl BEWONERS TE INFORMEREN OVER HET BELANG VAN AFVALSCHEIDING.â&#x20AC;? ISO 9001

3317002 SYM adv meerwaarde textiel_190x62.indd 1

ISO 14001

26-01-17 13:39

woningen. Holstra: â&#x20AC;&#x153;De bewoners van de laagbouw waren in de afgelopen decennia natuurlijk al geconfronteerd met con607430 GRAM_Mei_2017.indd 21 tainers voor gft-afval en oud papier en dus al meer bezig met afval scheiden.â&#x20AC;? Bewoners van hoogbouwwoningen hadden, tot de wijzigingen, de beschikking over een ondergrondse container bij hun flat. Hier konden ze 24 uur per dag, zeven dagen per week al hun afval in kwijt. Voor hen was de overgang ingrijpender. Van Beek: â&#x20AC;&#x153;We hebben gereageerd op signalen van de hoogbouwbewoners met de inzet van extra communicatiemiddelen, zoals folders, zodat ook zij zo goed mogelijk werden voorbereid en geĂŻnformeerd. We zetten nu ook onze twee schone buurtcoaches in om persoonlijk in gesprek te gaan met bewoners. De buurtcoaches zoutstrooiers l sneeuwploegen l rolbezems l zoutoplossers l zoutloodsen l winterdienstopleidingen gaan de wijk in, soms samen met de BOA, om bewoners te informeren over het beMeer informatie? lang van afvalscheiding, over de regels .LMN RS ZZZ VU VFKXLWHPDNHU QO RI PDLO QDDU VDOHV#VU VFKXLWHPDNHU QO die er zijn en om mensen te adviseren.â&#x20AC;? Holstra: â&#x20AC;&#x153;Zwerfvuil blijft ook een aan dachtspunt, hoewel de schouwresultaten van de openbare ruimte laten zien dat er

Specialist in:

GRAM | mei 2017 21 nauwelijks extra zwerfvuil is. Wel zien we dat er voor een deel uitwijkgedrag plaatsvindt. In openbare vuilnisbakken en in 21-4-2017 blikvangers belandt regelmatig huisvuil. Daarmee gaan we aan de slag.â&#x20AC;? De pop-up store leverde ook mooie ontmoetingen op. Holstra sluit af met een anekdote. Toen ze zelf een keer de popup store bemande, kwamen een oudere man en vrouw binnen. De man woonde in een laagbouwwoning en de vrouw in een flat. De vrouw wilde graag haar gft scheiden. Bij de keukenopstellingen kwam de vrouw op het idee om twee kleine gftbakjes aan te schaffen. De man komt elke week bij haar koffie drinken en neemt dan haar volle bakje mee en leegt het in zijn eigen gft-kliko. Het lege bakje neemt hij de week daarna weer mee naar haar toe. Holstra, lachend: â&#x20AC;&#x153;Zo ontstond er een wekelijkse uitwisseling van gft. Ik weet niet wat zich verder heeft ontwikkeld tussen hen, maar ik kan me daar iets moois bij voorstellen.â&#x20AC;?

6FKXLWHPDNHU ,QGXVWULDO % 9 O 0RUVZHJ $* 5LMVVHQ +ROODQG 7HO O VDOHV#VU VFKXLWHPDNHU QO O ZZZ VU VFKXLWHPDNHU QO

103

Containerwielen van Haco...

12:06:04

COLUMN

NIEUWS GEZOCHT: COMMUNICATIEADVISEURS GEMEENTEN EN PUBLIEKE BEDRIJVEN Afgelopen periode is de branche veel in

van de content strategie die in 2016 in

het nieuws geweest. In een aantal ge-

gang is gezet. We stellen een onderwer-

vallen riep dit vragen op bij gemeenten

penkalender op met hierin onderwerpen

en inwoners. De NVRD stelt nu een lijst

die we op gezette tijden kunnen laten

samen van communicatoren in de afval-

landen in de branche en daarbuiten.

branche om in de toekomst sneller te

Zodat we zelf ook een stroom aan po-

kunnen schakelen als het gaat om be-

sitief nieuws en duiding hebben. Ben je

richtgeving in de media. De NVRD wil

benieuwd naar dit soort nieuwtjes? Heb

graag gebruik maken van de ogen en

je een communicatiefunctie? Is je or-

oren van de leden. Zijn er zaken waar

ganisatie lid van de NVRD? Dan willen

we wat mee moeten/kunnen? Dan ho-

we je graag toevoegen aan dit netwerk.

ren we het ook graag. De NVRD zet op

Stuur een mailtje naar Tjeerd de Groot,

dit moment ook stappen in het kader

degroot@nvrd.nl

SAMENWERKEN MET ERKENDE AFVALBEDRIJVEN BELANGRIJK Alle gemeenten rapporteren aan Ned-

meling, overslag, sortering en recycling

vang over ingezameld en gerecycled

van een van de verpakkingsstromen

verpakkingsafval. Voor dit verpakkings-

waar een vergoeding voor wordt verkre-

afval

vergoeding,

gen. Dus niet alleen voor kunststoffen

maar alleen als ze samenwerken met

maar ook voor papier, glas enzovoort.

door Nedvang erkende afvalbedrijven.

Mocht je hier nog vragen over hebben of

Het is daarom van groot belang dat als

twijfel je of het samenwerkingsbedrijf al

de gemeente zelf geen inzamelbedrijf is,

erkend is, dan kun je dat checken via de

zij checkt bij alle afvalbedrijven waar zij

lijst van erkende bedrijven op de website

mee samenwerken of die over de nood-

van Nedvang. Natuurlijk kun je ook altijd

zakelijke erkenning beschikken. Dit geldt

contact opnemen met René Voges van

voor de afvalbedrijven waarmee wordt

Nedvang (010-4206161) of Ilse van der

samengewerkt op het gebied van inza-

Grift van de NVRD (088-3770022).

ontvangen

zij

een

7 DECEMBER ALV EN DE TOEKOMST VAN DE BRANCHE van

toekomst van de branche. Zit het werk

de NVRD vindt dit jaar plaats op don-

er voor de leden van de NVRD er in 2030

algemene

ledenvergadering

derdag 7 december bij Twente Milieu

op of komen er juist taken en werkzaam-

in Enschede. Op de agenda staan het

heden bij? En hoe ziet dat er dan uit? De

Jaarprogramma 2018 (wat wordt de ver-

afgelopen maanden heeft de NVRD de

enigingsagenda in 2018?), de voordracht

trends en mogelijke toekomstscenario’s

van een nieuw bestuurslid en natuurlijk

voor 2030 en daarna in kaart gebracht.

de begroting voor 2018. Net als andere

Tijdens de ALV wordt het eerste tipje van

jaren staan we specifiek stil bij een on-

de sluier gelicht en gaan we in gesprek

derwerp dat de branche bezighoudt; de

over de toekomst van de branche.

TOEKOMST Tijdens de Algemene Leden Vergadering (ALV) in december staan we stil bij toekomstscenario’s voor de branche. Een tussenstap, want het definitieve product, de toekomstvisie, wordt opgeleverd tijdens de ALV in mei. En één tussenstap van vele. We hebben een stuurgroep, bespreken het in strategische platforms en in het bestuur. Er worden interviews gehouden met voor de hand liggende en minder voor de hand liggende mensen. En dat alles om voorbereid te zijn op de toekomst. Weten waar we als branche naartoe willen en anticiperen op wat we tegen kunnen komen. Daar gaat het om. Want dat er veel gaat veranderen de komende jaren, dat staat vast. Met elkaar nadenken over de toekomst is een waardevol proces. Om meerdere redenen, maar ik pik er één uit. Een snel antwoord op de vraag wat onze kerntaak is, levert ‘afvalinzameling’ op. Maar denk je hier langer over na, dan blijkt dit niet te kloppen. Maatschappelijke vraagstukken zijn de reden van ons bestaan, waaronder het afvalprobleem en het beheer van de openbare ruimte, maar net zo goed de arbeidsmarkt waarin we een belangrijke rol spelen en niet gemist kunnen worden. Dus ook als er in de toekomst geen afval meer is, zijn er vast andere maatschappelijke opgaven (taken) waarvoor onze branche hard nodig is. Stilstaan bij de toekomst zorgt ervoor dat we even de rust nemen. We kijken terug naar het verleden en praten met elkaar over de zaken die we voor vanzelfsprekend houden. En ondanks dat we de toekomst nog altijd niet juist zullen voorspellen, zijn we een stuk beter voorbereid, omdat we een hoop antwoorden hebben op vraagstukken die we nu nog niet kennen. Meepraten? Dat kan via toekomst@nvrd.nl Voor meer informatie zie dossier ‘Toekomst van de branche’ op www.nvrd.nl Olaf Prinsen

GRAM #9 november 2017 | 23

DE LEDEN CENTRAAL “INZETTEN OP MEER AFVALSCHEIDING” TEKST Hetty Dekkers

In deze rubriek krijgen NVRD-leden een stem in GRAM. De NVRD is er immers voor en door leden. Deze keer aan het woord: Marieke Tiekink (56), adviseur groen, natuur & landschap en afval voor de gemeente Opsterland. WAT HOUDT JE FUNCTIE IN? Ik ben beleidsadviseur over meerdere taakvelden. Van huis uit ben ik landschapsarchitect, op dat gebied hou ik me met planmatige zaken bezig, zoals het beoordelen van rapportages en het opstellen van beleid. Wij hebben prachtige parkbossen hier, die een toeristische trekpleister vormen. Afval kreeg ik er vijf jaar geleden bij. De inzameling, het verwerken en het beheer van de milieustraat is in handen van Omrin. Ik onderhoud de contacten met Omrin en probeer het beste te bereiken voor onze gemeente en onze inwoners. Wij zijn een van de weinige diftar-gemeenten in Friesland, dus onze positie is vrij uitzonderlijk.

ben we al bereikt, maar die 100 kilo daar zitten we nog boven. We doen ongelofelijk ons best, maar ik kan niet aan alle knoppen draaien. Uit sorteerproeven blijkt dat er nog 30 procent groente-, fruit- en tuinafval in onze restfractie zit, daar gaan we een grote actie op zetten om dat percentage te verminderen. Daar kunnen andere componenten, zoals papier en textiel, op meeliften.

WAT VIND JE HET LEUKSTE/ MOOISTE AAN JE WERK? Vanuit mijn werkruimte op het gemeentehuis kijk ik op een prachtige stijltuin. Daar word ik altijd vrolijk van. Vanochtend zag ik een roodbruine eekhoorn in de boom zitten, wat wil je nog meer. Landschap en afval hebben raakMarieke Tiekink, gemeente Opsterland vlakken, je bent bezig met circulaire en ecologische onderwerpen. Wat ik ook zo leuk vind aan mijn werk, is draagvlak creëren bij de WAT BETEKENT DE NVRD VOOR JOU? politiek. Je moet geduld hebben, kleine stapjes zetten en inhouMet name een betrouwbare informatiebron. Wij zijn nu druk bezig delijk goede adviesstukken schrijven. Als de raad dan uiteindelijk met de VANG-doelstellingen, als ik daarover iets wil weten, ga ik akkoord gaat met jouw beleidsstuk, dat zijn de mooie momenten. speuren op de site van de NVRD. Die site is voor mij een soort digitale bibliotheek, waar ik veel informatie vandaan haal. In GRAM WAAR STOOR JE JE AAN? staan ook leuke dingen, maar eerlijk gezegd neem ik er te weinig In Nederland kunnen we soms verschrikkelijk zeuren. Na mijn tijd voor. Ik ben van plan om het blad vaker mee naar huis te neafstuderen heb ik een tijdje in Jemen gewoond, dan leer je wel men, en het met een kopje koffie op de bank toch eens beter te relativeren. Ook in regelgeving kunnen wij zo doorschieten. Elke gaan lezen. politicus neemt het woord dereguleren in de mond, maar we kúnnen het maar niet loslaten. VOLDOET HET LIDMAATSCHAP AAN JE VERWACHTINGEN? Zeker wel. Wij waren al lid toen ik afval erbij kreeg, dus ik had van WELKE TIP WIL JE DE LEZERS VAN GRAM GRAAG MEEGEVEN? te voren geen bepaalde verwachtingen. Maar ik zeg het lidmaatHou op met na- en bronscheiding als twee opponenten te zien. Je schap zeker niet op, geen denken aan. moet een mix van die twee methoden gebruiken en daar de best practice uit halen. Probeer gezamenlijk een mooi product neer te WAT ZIJN VOLGENS JOU DE BELANGRIJKSTE zetten en ga niet als kemphanen tegenover elkaar staan. ONTWIKKELINGEN BINNEN DE AFVALBRANCHE? De VANG-doelstellingen. De afvalscheiding van 75 procent heb-

24 | GRAM #9 november 2017

WISSELENDE ERVARINGEN MET GEBRUIK KLEMSYSTEMEN PLASTIC AFVAL Het lijkt een ideale oplossing: een klemsysteem (veelal kroonring genoemd naar het gelijknamige product) aan een lantaarnpaal waar inwoners hun zakken pmd aan op kunnen hangen. Zakken waaien niet meer over straat en katten kunnen ze niet kapottrekken. Toch blijken er in praktijk haken en ogen te zitten aan het gebruik van deze systemen.

TEKST Ans Aerts BEELD Hollandse Hoogte

ngeveer twee jaar geleden kwam een inwoner van Apeldoorn met het voorstel om kroonringen te installeren om pmd-zakken aan op

te hangen. De gemeenteraad stelde hier vragen over en vervolgens besloot de wethouder dit op te pakken. â&#x20AC;&#x153;We vonden dat een goed idee. Op die manier konden we overlast door wegwaaiende of kapot ge-

trokken zakken voorkomen. In de hele gemeente hebben we toen bij de hoogbouw de zogeheten KlikM kroonringen aangebrachtâ&#x20AC;?, vertelt Carla Fransen, projectmanager bij de gemeente Apeldoorn. Vanaf

GRAM #9 november 2017 | 25

het begin maakten inwoners goed gebruik van het ophangsysteem. Nadeel was echter dat er niet alleen tijdens de afgesproken ophaaltijden zakken hingen, maar vrijwel dagelijks. “Er kwamen klachten van inwoners die hier vanuit hun huis op uitkeken. In sommige wijken was het zo erg dat, een paar uur nadat de inzameling was geweest, er alweer zakken hingen”, zegt Fransen. Vóór de introductie hadden inwoners informatie over de invoering en het juiste gebruik van de kroonringen gekregen. Ook nadat inzamelaar Circulus labels had opgehangen met informatie over de eerstvolgende ophaaldag nam de overlast niet af. Slechts in een klein deel van de gemeente hielden de bewoners zich aan de afspraken. OMGEKEERD INZAMELEN Apeldoorn had van tevoren bij andere gemeenten geïnformeerd naar hun ervaringen. “In een relatief grote gemeente als Apeldoorn blijkt het toch anders uit te pakken dan in een kleinere gemeente”, zegt Fransen. De gemeente besloot om op een aantal plekken de kroonringen te verwijderen en hiervoor in de plaats pmdcontainers te plaatsen. Fransen: “We zagen meteen blije gezichten.” Op basis van gesprekken met inwoners en wijkraden besloot het college vervolgens om nog dit jaar alle kroonringen weg te halen en op meerdere plekken ondergrondse containers te plaatsen. Fransen: “Apeldoorn stapt sowieso over op omgekeerd inzamelen. Bewoners van laagbouw krijgen een eigen pmd-container. De nieuwe verzamelcontainers voor pmd zullen zoveel mogelijk worden geplaatst op plekken waar al ondergrondse containers aanwezig zijn.” Ook de gemeente Bodegraven-Reeuwijk introduceerde ongeveer twee jaar geleden de kroonring. Inmiddels hangen er meer dan 1.000 exemplaren verspreid over de gemeente. Bewoners kunnen zelf melden dat ze een kroonring in hun straat willen. Peter van der Burg, team integraal beheer van de openbare ruimte bij de gemeente: “Het voordeel is dat er geen zakken meer over straat waaien. Voor de inzameling is het bovendien praktisch, omdat alles gebundeld aan lantaarnpalen hangt. Het nadeel is dat inwoners denken dat ze op elk moment zakken kunnen ophangen. Dat

26 | GRAM #9 november 2017

gebeurt dan ook veelvuldig.” De communicatie over het juiste gebruik van de kroonringen vindt plaats via twitter, de krant en Facebook. Als zakken op andere dagen dan de ophaaldag worden opgehangen, haalt de gemeente ze niet weg. Van der Burg: “Dat zou alleen maar averechts werken. De praktijk is wel dat je op sommige plaatsen amper nog over het trottoir kunt lopen omdat het zo vol hangt. Binnenkort zetten we hierover een stuk in de krant. De eigen buurt netjes houden, is tenslotte de verantwoordelijkheid van de inwoners zelf.” PROEF De gemeente Bodegraven-Reeuwijk honoreert de meeste verzoeken voor plaatsing van een kroonring. “Op dit moment hebben we geen alternatief. Als bewoners er om vragen, kijkt de gemeente wel eerst of er al een exemplaar in de buurt hangt. Ook is plaatsing afhankelijk van de hoeveelheid pmd die op een plek wordt ingezameld”, zegt Van der Burg. Het pmd dat wordt ingezameld is van goede kwaliteit, volgens hem. In een jaar tijd is de hoeveelheid ingezameld materiaal bijna verdubbeld. “Dit hangt overigens niet samen met de kroonringen, maar met het feit dat we een klein jaar geleden diftar hebben ingevoerd. In 2015 zaten we op 12 kilo pmd en in 2016 op 22 kilo pmd per persoon, per jaar.” Sinds september dit jaar is de gemeente Bodegraven-Reeuwijk bezig met een proef met ondergrondse containers voor pmd bij een aantal appartementencomplexen. Van der Burg: “De eerste geluiden hierover zijn positief. Bewoners kunnen 24 uur per dag hun pmd kwijt in deze perscontainers. In feite is dit een betere oplossing dan het plaatsen van kroonringen. Zolang we de inzameling echter huis aan huis doen, willen we een voorziening bieden om de zakken aan op te hangen.” De proef met de ondergrondse containers duurt tot het einde van het jaar. “We wachten de evaluatie af en het besluit van de gemeenteraad dat hierop volgt. Het zou mooi zijn als overal in de gemeente ondergrondse containers voor pmd komen.” BOMEN De gemeente Lansingerland heeft verzamelcontainers voor pmd. Daarnaast kunnen inwoners hun zakken met pmd

wekelijks aan huis aanbieden. Deze kunnen ze bevestigen aan een kroonring. De regel is dat inwoners dit mogen doen op de aanbieddag, vanaf zes uur ’s ochtends. De ophangsystemen hangen verspreid over de hele gemeente. Eerder konden bewoners kroonringen aanvragen en deze zelf ergens bevestigen. Marieke de Wit, programmaleider Afval en Schoon in Lansingerland: “Hier zijn we vanaf gestapt. Inwoners bleken in hun enthousiasme de kroonringen behalve aan lantaarnpalen, ook aan kleine paaltjes of zelfs aan bomen te bevestigen. Dat laatste is sowieso niet wenselijk. Als zakken te laag bij de grond hangen, kunnen vogels of katten ze kapot maken en dat leidt tot overlast.” Het aanvragen en plaatsen van kroonringen loopt in Lansingerland nu via inzamelaar Renewi, die beoordeelt of het wenselijk is dat er een exemplaar bij komt en kijkt wat een goede locatie is. Ook in Lansingerland is de ervaring dat inwoners zakken ophangen op andere dagen dan de aanbieddag. “We hebben bewust gekozen voor wekelijkse inzameling van pmd in plaats van één keer per twee weken. Bij een wekelijkse inzameling is er, wat ons betreft, geen noodzaak voor inwoners om zakken op een verkeerde dag buiten te hangen. We communiceren over de pmd-inzameling via de afvalkalender en gericht vanuit de gemeente en de inzameldienst. Zo hebben we laatst in een lokale krant een halve pagina specifiek gewijd aan het aanbieden van pmd.” In totaal zijn er in Lansingerland tien milieu-parkjes waar inwoners ook hun pmd kwijt kunnen in ondergrondse containers. Het grootste deel van het pmd wordt echter nog ingezameld met de doorzichtige zakken. De Wit vindt het positief dat het systeem met de kroonringen laagdrempelig is. “Het maakt het voor inwoners gemakkelijk om hun pmd aan te bieden. Een voordeel van het ophangsysteem is ook dat het veel zichtbaarder is dan zakken in een ondergrondse of bovengrondse verzamelcontainer deponeren. Iedereen kan zien wat iemand ophangt. We treffen in praktijk weinig restafval of andere soorten afval aan in het ingezamelde pmd. De zakken verstrekken we gratis aan inwoners. Ook dat is bedoeld om de kwaliteit te borgen.”

BRANCHE NIEUWS

Vorige maand hebben leerlingen van de honderdste MBO-klas tijdens de feestelijke aftrap de onderwijs- en praktijkovereenkomsten getekend waarmee het schooljaar officieel van start is gegaan. In klas BO-2T zitten medewerkers van Gemeente Amsterdam – stadsdelen Centrum, Noord, Oost, West, Zuid, Zuidoost, Gemeente Woerden en Gemeente Zandvoort. Olaf Prinsen (directeur NVRD), Nicole Bouquet (Manager Schoon & Heel bij Gemeente Amsterdam – Stadsdeel Noord), Riny de Jonge (Afdelingsmanager Beheer Openbare Ruimte Schoon bij Gemeente Amsterdam – Stadsdeel Oost) Ronald Ravesteijn (directeur SPA Groep) spraken de groep toe en wensten alle leerlingen heel veel succes.

MARKTPLAATS VOOR DE BUITENRUIMTE Heeft u gebruikte abri’s die op de werf staan te verstoffen? Een boomrooster dat niet meer wordt gebruikt, maar nog prima een tweede ronde meegaat? Of bent u op zoek naar tweedehands fietsleunhekken of afvalbakken, maar wilt u hier niet de hoofdprijs voor betalen? Dan is gemeentewerf.nl misschien iets voor u. Gemeentewerf.nl is de marktplaats voor het beheer en de inrichting van de buitenruimte. Een ideale manier om goedkoop in te kopen en gebruikte producten snel en eenvoudig te verkopen en daarnaast ook bij te dragen aan duurzaam ondernemen. Aanmelden en advertenties plaatsen is gratis.

NIEUWE SCHEIDINGSINSTALLATIE AVR Deze maand startte AVR met de bouw van een scheidingsinstallatie die plastics en drankenkartons scheidt uit restafval. De installatie is naar verwachting medio 2018 gereed, eerste klanten zijn gemeenten Utrecht en Den Haag. De installatie is realiseerbaar door een partnership met het Afvalfonds Verpakkingen en wordt gebouwd door Banzo Engineering. “Wij zien onze scheidingsinstallatie als een belangrijke volgende stap in de transitie van afval scheiden, waarbij niet de hoeveelheid, maar juist de kwaliteit van gescheiden afval telt. Als afval- en energiebedrijf dragen wij daar graag een steentje aan bij” aldus Yves Luca , CEO van AVR. Door het aanbieden van nascheiding kan AVR nog beter aansluiten op de vraag van gemeenten en bijdragen aan recycling van kunststoffen. De teruggewonnen plastics dienen als grondstof voor bijvoorbeeld nieuwe consumentengoederen, auto-onderdelen, bouwmaterialen en speelgoed. Omdat de scheidingsinstallatie alleen plastic verpakkingen en drankenkartons scheidt, is en blijft het van groot belang dat de consument thuis glas en papier blijft scheiden.

GRAM #9 november 2017 | 27

Ruim 30 jaar vertrouwd met zout!

www.eurosalt.nl

Eurosalt Power Melt: als gewoon zout niet meer toereikend is

Gladheidbestrijding is essentieel voor de veiligheid. Eurosalt is uw totaalleverancier op het gebied van de gladheidbestrijding. Al meer dan dertig jaar zijn wij een betrouwbare partner voor overheden, handel en industrie. Power Melt is een hoogwaardige zoutmix dat een zeer snelle en intensieve bestrijding van sneeuw en ijsvorming garandeert. Het mengsel van natrium, - en calciumchloride is een verstandige keus als gewoon zout niet meer toereikend is. Balancerend tussen kosten en performance wordt Power Melt ingezet voor een directe en grondige bestrijding van de gladheid. Power Melt wordt toegepast in situaties waarbij onmiddellijk en langdurig resultaat gewenst is. Toepassingsgebieden zijn o.a. autowegen, brugdekken, trappen, voetgangers,- en fietspaden. Power Melt is een bijzonder eff ectief product van calciumchloride en natriumchloride. Calciumchloride activeert het zout op directe wijze door vocht aan te trekken. In een uitzonderlijk hoog tempo wordt het vriespunt verlaagd naar lagere temperaturen dan bij gewoon zout. Hygroscopische en exothermische effecten breken het ijs snel af en voorkomen verdere gladheid. Power Melt smelt het ijs letterlijk als sneeuw voor de zon. En met langdurig resultaat!

Voordelen ten opzichte van gewoon wegenzout: • Grotere smeltcapaciteit • Betere dooiwerking tot veel lagere temperaturen • Extreem lange dooiwerking

Intro aanbod

zolang de voorraad strekt

€ 275,00 per 1.000kg voo r bigbag of 25kg

De smeltcapaciteit van Power Melt is aanzienlijk hoger dan uitsluitend wegenzout (NaCl). Door snelle en langdurige inwerking op ijs en sneeuw kan er met minder beurten gestrooid worden. Hierdoor is het vele malen eff ectiever en efficiënter dan puur wegenzout. Het gevolg is dat besparingen op mankracht, tijd en materiaalkosten ook uw strooikosten positief zullen beïnvloeden. Power Melt is verkrijgbaar in zakken van 25kg, bigbags en bulk.

Is uw interesse gewekt? Onze medewerkers beschikken over up-to-date kennis van de ontwikkelingen en mogelijkheden voor de gladheidbestrijding. Kunnen wij een afspraak met u maken of wenst u direct te bestellen? Laat het ons weten op 0168-393200 of bezoek www.eurosalt.nl Eurosalt Power Melt: als gewoon zout niet meer toereikend is. Eurosalt Handelmaatschappij BV Plaza 6, 4782 SK MOERDIJK | P.O. Box 74, 4780 AB MOERDIJK T: 0800 0180 | T: 0168 39 32 00 | F: 0168 39 32 10 www.eurosalt.nl | www.powermelt.nl KvK nummer 24179430 te Breda BTW nummer NL008536910B01 28 | GRAM #9 november 2017

gram-eurosalt 171013.indd 1

TEGELS GEMAAKT MET GERECYCLED RESTAFVAL Een duurzame tegel die net zo schoon en veilig is als een ‘normale’ stoeptegel en die gemaakt wordt met gerecycled huishoudelijk restafval, onder andere uit de eigen gemeente. Duiven is de eerste gemeente waar deze tegel in de straten verschijnt onder de naam De Duivense Tegel. De tegel is het resultaat van een samenwerking tussen Betonindustrie De Hamer, Afval en energiebedrijf AVR en Mineralz, een dochteronderneming van Renewi. Zij ontwikkelden een proces waarbij bodemassen worden verwerkt tot FORZ® granulaat, een duurzame, schone en veilige zand- en grindvervanger die als basis dienen voor De Duurzame Tegel. Zo leveren de partners gezamenlijk een concrete bijdrage aan de transitie naar een circulaire economie. Uniek aan het product is dat elke gemeente naast tegels een op maat gemaakte communicatiecampagne meegeleverd krijgt om bij de inwoners te laten zien wat hun gemeente doet aan een circulaire economie. Jeanine van de Grootevheen van AVR: “Wij merkten dat het verhaal achter deze duurzame tegel enorm aanslaat. Afval dat onder andere wordt opgehaald in de eigen gemeente en dat op een goede manier weer wordt ingezet, letterlijk in de eigen straat. Vandaar dat we voor de betrokken gemeentes een aansprekende publiekscampagne hebben ontwikkeld.” Bij het ontwikkelen van de duurzame tegels is sterk gelet op de veiligheid. De producten zijn kwalitatief gelijkwaardig aan reguliere betonwaren en worden geleverd onder KOMO en Besluit bodemkwaliteit. Mochten de tegels op een gegeven moment de straat weer uitmoeten, dan zijn ze opnieuw te recyclen. Meer informatie: www.duurzametegel.nl

BAG-BESTANDEN BESCHIKBAAR Binnen de huishoudelijk afvalinzameling en het beheer openbare ruimte is een correct en volledig adressenbestand essentieel om goed gegevensbeheer te kunnen voeren. Het betreft hier de zogeheten Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG). Organisaties met een publieke taak zijn verplicht de authentieke gegevens uit deze registratie te gebruiken. Fixion heeft een aparte server opgezet waarop deze adresbestanden per woonplaats maandelijks opnieuw aangemaakt worden. Het bedrijf stelt deze bestanden online beschikbaar, als download via https://bag.fixion.nl De bestanden hebben een <tab>-gescheiden indeling, waardoor inlezen in bijvoorbeeld Excel of tabellen eenvoudig is.

13-10-17 09:34

BEZOEK DE AFVAL-BIOSCOOP Steeds meer Hagenaars scheiden hun afval maar twijfelen nog weleens of ze het goed doen. Hoort een chipszakje nou wel of niet bij het plastic afval en wat moet ik doen met frituurvet? Na een bezoek aan de Afval-bioscoop weten zij het antwoord. Dagelijks produceren Hagenaars zo’n 600 ton afval. Dat is ruim een kilo per persoon per dag. In dat afval zitten waardevolle grondstoffen die geschikt zijn voor hergebruik. Daarover komen bibliotheekbezoekers alles te weten in de Afval-bioscoop. De ‘bioscoop’ is opgebouwd uit afvalcontainers (kliko’s) waarop filmpjes worden vertoond van ‘Johan gaat scheiden’. De filmpjes geven antwoord op vragen zoals wat gebeurt er met gescheiden afval en wat mag wel en niet in de bak. Johan Overdevest - de hoofdrolspeler - volgt elke lading afval persoonlijk en gaat in op het misverstand dat afval uiteindelijk toch allemaal bij elkaar terechtkomt. Mensen met een STiP-baan staan bij de

Afval-bioscoop om vragen over afval te beantwoorden. STiP-banen zijn door de gemeente gesubsidieerde banen, bedoeld voor bijstandsgerechtigden die al langere tijd niet aan het werk zijn en door omstandigheden niet makkelijk zelf

aan werk kunnen komen. STiP staat voor Sociaal Traject in Perspectief. De films over afval scheiden zijn tot en met 30 december te zien in een aantal bibliotheken.

GRAM #9 november 2017 | 29

AGENDA

100% KRINGLOOP Vanaf 2018 komt er een overkoepelend ‘paraplumerk’ voor alle leden van Branchevereniging Kringloopbedrijven BKN die over het Keurmerk beschikken. Naam van het nieuwe merkt: 100% Kringloop! Met dit merk treden de kringloopbedrijven naar buiten als organisaties die staan voor een inclusieve sacirculaire economie en professionele bedrijfsvoe17 – 18menleving, mei ring. NVRD Jaarcongres ‘Grenzeloos samenwerken’, Maastricht

Agenda

23 NOVEMBER

Nationaal Congres Beheer Openbare Ruimte “Midden in de maatschappij’ Midi-Theater Tilburg Organisatie: CROW

22 MAART

Gemeentelijk Grondstoffencongres, De Fabrique, Utrecht Organisatie: VNG Congressen en NVRD

31 mei – 1 juni

TERUGGAVE RECYCLINGBIJDRAGE EXPORT ISOLATIEGLAS

Reinigings DemoDagen, Lelystad

19 APRIL

14 – 15 juni

BVOR Demodagen ‘Groenvoor als Grondstof’, ARN Weurt rust op glas dat uitDe verplichting de recyclingbijdrage

eindelijk in Nederland afval wordt. Recyclingbijdrage terugvorderen kan wanneer het betreffende glas vanuit Nederland Bio-Energie Festival, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, geëxporteerd wordt. Voor teruggave van de recyclingbijdrage Van Nelle Fabriek Rotterdam, www.bioenergiefestival.nl kan alleen de afdracht plichtige partij, oftewel de importeur of producent van het glas, een verzoek indienen bij de OAV (Onafhankelijke Administratie Vlakglas). U moet wel bewijzen dat de recyclingbijdrage op het glas door de importeur of producent is betaald (bijvoorbeeld middels een kopie factuur) en dit glas daadwerkelijk is geëxporteerd (bijvoorbeeld middels een kopie vrachtbrief). Voor meer info: info@vlakglasrecycling.nl 17 juni

Nationaal Gladheidbestrijdingscongres Hart van Holland, Nijkerk Organisatie: NVRD Inl. www.gladheidcongres.nl

14 – 18 MEI IFAT München Inl. www.ifat.de

morgen kunt u haar gerust weer een vraag stellen

Bel de gratis KWF Kanker Infolijn 0800 - 022 66 22 Al uw persoonlijke vragen over kanker persoonlijk beantwoord

gram-bollegraaf 171027.indd 1

30 | GRAM #9 november 2017

30-10-17 12:19

ADVERTORIAL

CLOSE-UP INZAMELING DRANKENKARTONS LOOPT STEEDS BETER Na een pilot van drie jaar blijkt de inzameling van drankenkartons een succes. Zo’n 97% van alle Nederlandse gemeenten zamelt de drankenkartons nu gescheiden in. Daarmee kunnen waardevolle grondstoffen ingezet worden voor recycling en draagt de inzameling bij aan het landelijk streven naar een circulaire economie. TEKST HETTY DEKKERS “Gemeenten mogen ook mooie en intezelf bepalen welke inressante verwerDRANKENKARTONS : De reis van een drankenkarton zamelmethodiek ze kingsinitiatieven in PAK IN DE ZAK PLASTIC gebruiken”, aldus Inge Nederland. WEPA OF DE BAK EN ALUMINIUM Eggermont, directeur bijvoorbeeld, voorPD-zak van Hedra. Deze stichheen Van Houtum, ting is namens de gebruikt de papierVUILNIS WAGEN PAPIERPULP producenten verantpulp van de dranwoordelijk voor een kenkartons voor de effectieve inzameling productie van hygivan drankenkartons ënepapier. Door de PAKKEN IN in Nederland. “De lange vezels is de HET PAK IS LEEG DE PULPMACHINE meeste gemeenten papierkwaliteit uiPAKKEN SORTEREN gebruiken de pmd-zak, terst geschikt voor daarnaast zijn er ook onder meer toiletenkele tientallen die papier en tissues. BALEN NAAR DE aan nascheiding doen. Nu zijn we bezig PAPIER FABRIEK BALEN PERSEN Die laatste methode met een project levert ook kwalitatief waarbij het alumigoede grondstoffen nium en plastic uit op, vooral dankzij een de drankenkartons snelle doorlooptijd. Bovendien worden de nascheidingstechnieverwerkt wordt tot granulaat voor de metaal- en kunststofken steeds beter.” Hedra liet de pmd-zak onderzoeken en daaruit verwerkende industrie. Ook dat gebeurt in Nederland. Dergebleek dat de inhoud gemiddeld bestaat uit 83,3% plastic, 5,6% lijke initiatieven kunnen alleen slagen bij voldoende volumes, metaal en 11,1% drankenkartons. “Dat laatste cijfer is boven dus is het belangrijk dat we de gescheiden inzameling in stand verwachting”, aldus Eggermont. houden.” Het plastic en aluminium wordt verwerkt tot granulaat voor de productie van consumentenproducten.

PD-zak

De PD-zak wordt opgehaald en vervoerd naar een sorteerinstallatie.

Van de papierpulp worden nieuwe papieren producten gemaakt, zoals hygiënepapier, papieren handdoekjes of dozen.

In de papierfabriek komen de drankenkartons in een pulper waarin de laagjes papier, plastic en aluminium van elkaar worden gescheiden.

U deponeert het in de speciale zak voor plastic verpakkingen en drankenkartons.

-z

U vouwt het op en doet de dop er terug op.

Infrarood-scanners herkennen de drankenkartons en verschillende soorten plastic en zorgen dat ze soort bij soort - met een luchtstoot uit de stroom worden geblazen.

De balen worden naar de papierfabriek gebracht

De volumes zijn enorm gestegen, sinds de start van de pilot in 2015. “Daarvoor werd slechts 7,5% van alle op de markt gebrachte drankenkartons in ons land gescheiden ingezameld”, aldus Eggermont. “In 2015 steeg dat al naar 18,5% oftewel 10.500 ton. Vorig jaar zaten we met 21.000 ton al op 37%. Dat is een goede prestatie, zeker als je kijkt naar de landen om ons heen. Daar hebben ze veel meer tijd gehad om tot dergelijke resultaten te komen.” Volgens Eggermont gaat Nederland nu richting de 47%, want dat is het Europees gemiddelde en dat moet voor Nederland ook haalbaar zijn. Uiteraard is het belangrijk niet alleen oog te hebben voor de hoeveelheden, maar ook voor de kwaliteit van recycling. Eggermont: “Door de toename van de volumes ontstaan er nu

De drankenkartons worden tot balen geperst.

Omdat de pilot op zijn einde loopt, wordt er eind dit jaar uitgebreid geëvalueerd door de ondertekenaars van de Raamovereenkomst Verpakkingen. “Rond deze tijd komt er een slotrapportage uit, die alle partijen in de keten hopelijk kan overtuigen van het nut van de gescheiden inzameling”, aldus Eggermont. “De rapportage wordt tevens behandeld in de Tweede Kamer.” Hedra hoopt uiteraard dat het succesvolle inzamelsysteem onverminderd voortgezet gaat worden. “Het Afvalfonds Verpakkingen en de VNG hebben al toegezegd dat de vergoedingen in 2018 in elk geval gehandhaafd blijven. Ik zie geen enkele reden om met de inzameling te stoppen, maar je hebt wel iedereen in de keten nodig om dit voort te zetten. Zowel bij burgers als producenten en overheid heb je voldoende draagvlak nodig. Daar moeten we met zijn allen hard aan blijven werken.”

Nationaal Gladheidbestrijdingscongres 2018 Nationaal Gladheidbestrijdingscongres 2018

KENNIS VAN GLADHEIDBEHEER