GRAM november 2018

SAMEN VOOR SCHONE EN AFVALVRIJE GEMEENTEN

VAKBLAD VAN DE | NVRD | JAARGANG 108 #05 JUNI 2017 VAKBLAD VAN DE NVRD JAARGANG 109 #09 NOVEMBER 2018 PERIKELEN PILOT RONDOM DE AFVALBOUWKRINGLOOP STOFFENHEFFING SLAAT AAN

BIJPLAATSEN AAN DE SLAG VAN AFVAL ONDERGRONDSE MET DEBIJ LEKSTROMEN UIT AFVALCONTAINERS ELEKTRONICA-AFVAL

OPLOSSING VOOR GROF HUISHOUDELIJK HELP! MINDER LUIERS STEEDS RESTAFVAL, WEL BIJPLAATSINGEN VANOF NIET PLASTIC OP DE AKKERS DICHTERBIJ NASCHEIDEN? KARTON

(advertorial)

Drankenkartons vanaf 2019 volledig gerecycled HEDRA heeft goed nieuws: vanaf volgend jaar worden drankenkartons volledig gerecycled! Naast de hoogwaardige papiervezels, die een zeer geliefde secundaire grondstof vormen voor de papierverwerkende industrie, zullen voortaan ook de doppen en de coatings worden gerecycled. Met een nieuwe technologie worden kunststof en aluminium uit drankenkartons verwerkt tot een granulaat, dat weer wordt ingezet in de kunststofverwerkende industrie. Via spuitgiettechnologie worden hier onder andere grindroosters, stekkercontactdozen en vogelvoerhouders van gemaakt. Vogelvoeder ‘Hello Sam’ is hier een mooi voorbeeld van.

Om zo veel mogelijk drankenkartons te kunnen recyclen dienen ze ook goed te worden ingezameld. HEDRA is daarom blij dat anno 2018 bijna alle gemeenten in Nederland hieraan meewerken, door PMD-inzameling of nascheiding van het restafval. In haar jaarlijkse enquête vroeg HEDRA onlangs aan gemeenten hoe zij de inzameling van drankenkartons ervaren.

Vogelvoeder Hello Sam

Lespakket

er

skam PMD-inzameling bij skivereniging Wolf

HEDRA heeft nu ook een lespakket!

Hiermee kunnen docenten hun leerlingen op speelse wijze kennis laten maken met de inzameling en recycling van drankenkartons.

Uit de enquêteresultaten blijkt dat de hoeveelheid ingezamelde drankenkartons boven verwachting is en waarschijnlijk nog zal stijgen.

Daarnaast geven gemeenten aan dat de inzameling van drankenkartons een substantiële bijdrage levert aan het behalen van de VANGdoelstellingen door vermindering van het restafval. Verder zien we dat de inzameling van drankenkartons op scholen en verenigingen een opkomende trend is.

Het lespakket leent zich voor diverse lesvormen en omvat o.a. een prijsvraag waarmee de hele klas een bezoek aan een recyclingfabriek kan winnen. Bestellen kan via www.hedra.nl/consumenten

Nieuwsbrief Ook op de hoogte blijven van alle ontwikkelingen rondom het drankenkarton en de inzameling en recycling ervan?

Schrijf u in voor de HEDRA nieuwsbrief via www.hedra.nl/actueel

Lespakket basisscholen Stichting HEDRA is de Nederlandse brancheorganisatie van drankenkartonproducenten Elopak, Tetra Pak en SIG Combibloc. Wij werken voortdurend aan de verduurzaming van onze verpakking. Daarom streven we naar een landelijke, efficiënte inzameling en recycling van drankenkartons in Nederland. www.hedra.nl

COLOFON UITGEVER NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM +31 (0)88 - 3770000 post@nvrd.nl www.nvrd.nl REDACTIECOMMISSIE Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn (hoofdredacteur) Riny de Jonge, gemeente Amsterdam Addie Weenk, Rijkswaterstaat Diederik Notenboom, Meerlanden Folkert Starreveld, Cyclus Management Dico Kuiper, gemeente Alphen aan den Rijn Marianne Zegwaard, Stantec Bas Assink, Twente Milieu Ilse van der Grift, NVRD EINDREDACTIE Karin Hegeman en Berit Aagten Postbus 1218, 6801 BE Arnhem +31 (0)88 - 3770000 hegeman@nvrd.nl

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Elma Media B.V. Silvèr Snoek - Sales Manager 0226 33 16 67 - s.snoek@elma.nl www.elma.nl REALISATIE EN DRUK Print2Pack, print2pack.nl

INHOUD 06

16

De inzameling van afgedankte elektrische apparatuur moet in 2019 maar liefst 65 procent bedragen. Of dat gaat lukken, valt te betwijfelen, maar de door de branche aangestelde programmamanager Hester Klein Lankhorst gaat er vol voor.

Als huishoudelijk gft steeds meer vervuild raakt, is dat funest voor de kwaliteit van gft-compost. De bruine boterham voor het bodemleven in akker en tuin werd onlangs nog als bron van plastics ontmaskerd.

AAN DE SLAG MET DE LEKSTROMEN ELEKTRONICA-AFVAL

VERVUILING VAN GFT BEDREIGT COMPOSTKWALITEIT

10

EXTRA KLEP IN CONTAINER BIEDT UITKOMST De gemeente Amsterdam deed een proef om bijplaatsingen van karton naast containers te verminderen.

Coverbeeld: Robin Utrecht, Hollandse Hoogte ABONNEMENTENADMINISTRATIE NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €108 ex btw.

België €125 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: €11,50.

BEËINDIGING ABONNEMENT Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd.

Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de NVRD. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

ISSN 1569-0458 © NVRD RECYCLED Made from recycled material

C106833

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar.

12

MINDER PLASTIC, MEER RECYCLING Nederland is een nijvere recycler maar EUbreed gaat nog twee derde van het kunststofafval naar stortplaats of afvaloven.

05 BEZEM 09 PILOT BOUWKRINGLOOP SLAAT AAN 14 LUIERRECYCLING 19 WIJ MAKEN WERK VAN CIRCULAIR 20 PLASTIC WEG: OPLOSSING VOOR AFVALPROBLEEM OF NIEUW HOOFDPIJNDOSSIER 23 NVRD NIEUWS 24 AANPAK VAN BIJPLAATSINGEN IN BREDA 27 DE LEDEN CENTRAAL 28 EERSTE TRAINEE NVRD TRAINEEPROGRAMMA ZWAAIT AF 29 BRANCHENIEUWS 30 AGENDA 31 CLOSEUP GRAM #09 november 2018 | 3

‘‘Naast de PC vind ik de Circulaire Verwerking van slib en veegzand wel het beste van de jaren 80.’’

ijk, hier spreekt een kenner.

Iemand die weet dat Circulaire Economie weliswaar een begrip is van nú, maar een uitvinding van tóen. Er zat vast iets in de lucht, in die fraaie jaren tachtig. Want het regende innovaties die ‘t leven voorgoed zouden veranderen. Denkt u maar eens aan de CD of de PC. Welnu, de MSWP past wat ons betreft in datzelfde rijtje.

De MSW-WAT??? De Mobile Soil Washing Plant. Da’s een machine die het leven van slib en veegzand voor altijd veranderde door het te laten circuleren in de economie. En dat is tamelijk ongekend.

Slib en veegzand, ook wel RKGV genoemd, is namelijk be-hoor-lijk verontreinigd. Het komt uit riolen en kolken en gemalen en van straat... En er zitten allerlei zwaar giftige stoffen in die je niet wil tegenkomen in het milieu. Die MSWP dus,

die wast al dat slib en veegzand zó goed, dat die giftige stoffen worden geïsoleerd en er schone, herbruikbare bouwmaterialen overblijven.

Wie bedénkt nou zoiets? Een wasmachine voor slib en veegzand!

Nou, wij dus: van Zandrecycling Nederland. En we zijn er nog altijd reuze trots op. Dat machientje is immers al mooi meer dan dertig jaar een lichtend voorbeeld van Circulaire Economie. En hij is ook nog ’ns een onvermoeibare verbeteraar van het milieu en de volksgezondheid.

Kortom, aan alle gemeenten en grondverwerkende bedrijven die zich willen ontdoen van hun RKGV: ‘Check out de MSWP!’ Dat kan door er van alles over te lezen op www.zandrecycling.nl.

Of door u aan te melden voor een leerzame demonstratie op locatie. Compleet met een lekkere lunch om het allemaal te kunnen behappen.

graag ontvang ik uw uitnodiging voor een demonstratie op locatie met lunch.

Naam en voorletters ______________________ Gemeente/Bedrijfsnaam ______________________ Functie ________________________________________________ Adres __________________________________________________ Postcode/Plaats __________________________________________

Ach, aanmelden via www.zandrecycling.nl is wellicht wel zo modern.

Af van uw RKGV? Zandrecycling Nederland maakt er iets moois van.

Zandrecycling Nederland BV • ABC Westland 227, 2685 DC Poeldijk • T 0174-243950 • F 0174-291148 • www.zandrecycling.nl • info@zandrecycling.nl

NIEUWS-GIERIG Alhoewel een anglicisme van jewelste is het woord al aardig in het Nederlandse taalgebruik geïntegreerd; het woord Fakenieuws. Geïntroduceerd door de grote gebruinde Amerikaanse roerganger die te pas en te onpas al het nieuws wat niet in zijn straatje past, afdoet als nep-nieuws. Als dat dan aanhoudt dan is de zender ook aan de beurt. Dat is het kwaad dat het nepnieuws verspreid. Ook fout.

Alsof er één waarheid is. Als de waarheid overal hetzelfde is, dan is één krant voldoende. Dat je sommige feiten anders kan uitleggen net hoe het uitkomt, okay, dat kan. Zijn blikjes en flesjes nu 3% of meer dan 10% van het zwerfafval? Op stuks niveau (als je ook peuken en kauwgom meetelt) of op basis van volume? ef ze inderdaad niet uitkomen? Of niet verifieerbaar zijn? Dat ze onderdeel uitmaken van een black box of dat ze wegens bedrijfsbelang niet openbaar mogen worden gemaakt?

Dat er rapporten zijn die antwoord geven op veel vragen maar niet publiek worden omdat…?

Dan kan je zo maar roepen dat een bepaald systeem goedkoper is, zonder precies aan te geven waarom dat zo is. Dat wat de ander doet niet efficiënt is, maar zijn of haar systeem wel. Dat we elkaar gek maken met waarheden maar een gesprek over feitelijkheden niet of nauwelijks tot stand komt. Want de waarheid van de één is per definitie niet de waarheid van de ander.

Terwijl de feiten, de kale data, misschien wel de echte waarheid laten zien. Durven we nu eindelijk eens ook andere waarheden te geloven dan onze eigen dogma’s? Ik wil geloven van wel. Er zijn rapporten genoeg ten slotte. Nu nog openbaar maken.

GRAM #09 november 2018 | 5

AAN DE SLAG MET DE LEKSTROMEN ELEKTRONICA-AFVAL TEKST RENÉ DIDDE

BEELD NATIONALE BEELDBANK

De inzameling van afgedankte elektrische apparatuur moet in 2019 maar liefst 65 procent bedragen. Of dat gaat lukken, valt te betwijfelen, maar de door de ketenpartners aangestelde programmamanager Hester Klein Lankhorst gaat er volle bak voor.

“Er is draagvlak en partijen zijn bereid om over hun eigen schaduw te stappen.”

V

olgens de jaarcijfers van AEEA-afval vlot te trekken, is een kolfje en importeurs van AEEA. “Tijdens al die 2016 wordt ongeveer 45 naar haar hand, zegt ze in het Rebelgesprekken merkte ik dat er draagvlak is procent van de huishoukantoor in de Rotterdamse Wijnhaven. De om de inzameling te verbeteren. We zijn er delijk afgedankte elekdistance to target is groot, erkent Klein al in geslaagd om meer onderling vertroutrische en elektronische Lankhorst. “Maar vanuit mijn ervaring bij wen te creëren. Organisaties lijken bereid apparatuur (AEEA, of WEEE in het Engels) het KIDV weet ik wat er komt kijken bij het om over de eigen schaduw te stappen”, ingezameld. Binnen vijf kwartalen moet aanjagen van bedrijven. Ik ben een klusvertelt Klein Lankhorst. Ze verwacht ook dat percentage twintig procent hoger ligvrouw.” Een probleem is volgens haar dat veel van de nieuwe organisatiestructuur gen. Want de Europese regelgeving gebiedt er wel twintig tot dertig verschillende pardie nu in de steigers staat. “Naast overleg dat eind 2019 65 procent van de AEEA voor tijen bij de inzameling betrokken zijn. “Ze met alle partijen in het monitoringsberaad hergebruik beschikbaar is. AEEA is er nu een stuurgroep van zes bestaat uit populaire apparatuur personen, waaronder Olaf Prinzoals mobiele telefoons en lapsen van de NVRD namens geVOLGENS SCHATTINGEN tops, huishoudelijke spullen als meentelijke inzamelaars, die op VERDWIJNT 110.000 TON AEEA NAAR televisies, koffiezetapparaten en een hoger plan dan puur de eigen staafmixers, witgoed als koelbelangen opereren. Nieuw is ook NIET-GECERTIFICEERDE INSTELLINGEN kasten en (vaat)wasmachines, dat de stuurgroep elk half jaar eigenlijk alles 'waar een stekker direct aan Staatssecretaris Van aan zit'. Ook lampen, inclusief Veldhoven rapporteert.” Er is ook LED en zelfs zonnepanelen vallen onder redeneerden tot nog toe veelal vanuit hun contact met het zogeheten monitoringsAEEA. eigen belang, wat er toe leidde dat ze naar beraad, die al vanaf 2015 als een gezamenelkaar zaten te kijken.” Het tweede prolijke overlegstructuur de voortgang van de Producentenorganisaties hebben in janubleem is de enorme uiteenlopende soort AEEA-regeling monitort en adviseert over ari dit jaar een Plan van Aanpak met acvan apparaten, in aantallen en modellen, maatregelen om de inzamel- en verwertiepunten opgesteld waaraan de verschilmet allemaal verschillende tijdpaden en kingsdoelen te realiseren. lende ketenpartners, waaronder NVRD, inlevermomenten. “Met een koelkast doe hun bijdrage hebben geleverd en toegeje gemakkelijk tien jaar, met een lamp LEKSTROMEN zegd. Omdat dat plan niet snel genoeg een jaar en met een zonnepaneel dertig Naast de organisatorische zaken is het werd uitgevoerd, is Hester Klein Lankhorst jaar. Met televisies en computers heb je te belangrijkste probleem dat er drie besinds de zomer aangesteld om de boel vlot maken met relatief moderne flatscreenlangrijke lekstromen zijn in het AEEA. trekken. Hester Klein Lankhorst nam dit modellen, maar ook met oude beeldbuisVolgens schattingen verdwijnt 110.000 voorjaar afscheid van het Kennisinstituut kasten.” ton naar niet-gecertificeerde instellingen.

Duurzaam Verpakken (KIDV) en werkt “Dat loopt bijvoorbeeld via de zogeheten tegenwoordig bij financieel-economisch Deze zomer hield ze een interviewronde morgensterren die 's ochtends met hun consultantbureau Rebel Group in Rotterwaarbij ze met alle betrokken partijen aan busjes voor de grofvuilwagens uitrijden. dam, waar ze de nieuwe BV Next Economy, tafel zat. Gemeenten en afvaldiensten, reOok langs andere kanalen belandt veel inclusief circulariteit, opzet. cyclebedrijven, producenten, importeurs elektronica-afval van huishoudens en en de grote hoeveelheid branche-organibedrijven bij verwerkers die niet over het BELANG saties. De producentencollectieven verWEEELABEX-label beschikken. Dat label De opdracht om de inzameling van het tegenwoordigen hierbij de producenten staat garant voor een gedegen aanpak en

6 | GRAM #09 november 2018

hoogwaardig hergebruik van grondstoffen en terugwinning van energie”, aldus Klein Lankhorst.

De tweede lekstroom is 44.000 ton AEEA dat direct naar het buitenland verdwijnt, zo bleek al eerder uit een onderzoek van Hofman bedrijfsrecherche. En de derde lekstroom betreft 30.000 ton, meest klein spul dat in het huishoudelijk restafval zit.

De ambitie van programmamanager Klein Lankhorst en de stuurgroep AEEA is nu om 40.000 ton uit de eerste lekstroom, 10.000 ton uit de tweede lekstroom en 20.000 ton uit de derde lekstroom te onderscheppen en voor hoogwaardige recycling in te zamelen. “Als dat lukt, hebben we met 70.000 ton precies de 65 procent-doelstelling binnen bereik.”

Hoe moeten die enorme hoeveelheden binnengehaald worden? “Zoals ik zei is er meer vertrouwen en beweging in de keten.

De detailhandel moet meer kleine apparaten in de winkel terugnemen, direct bij de aankoop van een nieuw exemplaar. Daarbij moet je ook denken aan supermarkten waar je bijvoorbeeld lampen kunt inleveren.” Ook voorziet ze een rol voor de bezorgers van e-commerce die afgedankte apparaten als retourstroom kunnen meenemen. Producenten en importeurs moeten meer werken om bij de bezorging van

een nieuwe koelkast, televisie of wasmachine het oude exemplaar direct mee terug te nemen. “Maar in alle gevallen komt het erop neer dat het ingezamelde AEEA bij een gedegen verwerker terecht komt”, zegt Klein Lankhorst. Dat is zowel een kwestie van monitoring als van uitvoering. “We weten dat er elektronische apparatuur van ziekenhuizen naar Polen gaat.

Dat is gewoon hoogwaardig hergebruik en pure recycling, maar alleen als het beter omschreven en geregistreerd wordt.”

GEMEENTEN AAN ZET Het uitvoeringsprobleem lijkt hardnekkiger en hier ziet de programmamanager een duidelijke rol voor gemeenten. “Mensen weten niet goed hoe zich moeten ontdoen van AEEA. Het is, anders dan bij kunststofverpakkingen, niet iets wat je dagelijks doet. Grote apparaten moet je niet aan straat zetten, maar naar de milieustraat. De kleine apparaten en lampen moeten niet in het restafval terecht komen.

Ik vind dat een verantwoordelijkheid van de gemeenten.” En er is meer. “Gemeenten moeten ook eens goed kijken naar hun repaircafés en kringloopwinkels. Die werken met de beste circulaire intenties maar we weten niet wat er gebeurt met de elektronische apparaten die ze niet kunnen repareren.” Ook een uitvoeringsissue is dat er soms ingezameld AEEA verdwijnt naar

'morgensterren', weet Klein Lankhorst.

Dat klinkt als de aansporing tot een campagne. “We kijken daar in de stuurgroep naar, overigens naast campagnes voor huishoudens en gemeenten ook naar de mogelijke campagnes voor de detailhandel en producenten in het eerste kwartaal van 2019. De KPN's en Vodafoon's moeten ook in actie komen om oude mobieltjes in te zamelen in hun winkels en hun medewerkers te scholen.”

Het feit dat slechts 1 procent van het huishoudelijke restafval AEEA is, is volgens haar geen reden om er niets aan te doen. “Het is afval dat je er niet tussen wilt hebben, het verbrandt niet goed in de afvaloven, het is een relatief gemakkelijke stroom om eruit te halen en als bedrijven circulair gaan, moeten gemeenten niet achterblijven, ook als voorbeeldfunctie naar de inwoners. Uiteindelijk moeten gemeenten strenger gaan handhaven.

Kernpunt van het 'all-actors'-principe is dat iedereen meewerkt, zowel bedrijven als gemeenten, en dat we niet langer naar elkaar gaan zitten kijken. Tegen wie voorstelt dat de EU-doelstelling van 65 procent te streng is en dat we die moeten verlaten, zeg ik 'ja, dááág'. Als we datzelfde een paar jaar geleden hadden gedaan met de kunststofverpakkingen, zou er niet zoveel worden ingezameld als nu.”

GRAM #09 november 2018 | 7

INGRIJPEN Ook de NVRD geeft aan dat het belangrijk is om dit aan te pakken binnen alle ontwikkelingen en vernieuwingen die bij gemeenten gaande zijn in het kader van VANG. Olaf Prinsen: “Een ambitieuze doelstelling zorgt voor actie en dat is goed. Om echter de meest effectieve acties te ondernemen, moeten we eerst de lekstromen beter in kaart hebben. Het gaat er bij mij niet in dat vooral de 'morgensterren' verantwoordelijk zijn voor de omvangrijke lekstroom naar niet-gecertificeerde verwerkers. We kunnen als gemeenten wel voor die 'morgensterren in hun witte busjes' uitfietsen om te handhaven, maar dat is niet zo effectief. Er zijn andere prioriteiten

1-2Li_190x130.indd 1

8 | GRAM #09 november 2018

1_4_li_GRAM_190x62.indd 1

in de handhaving. Want ongetwijfeld komt ook veel AEEA van andere bronnen. Het is goed dat de Metaalrecyclingsfederatie (MRF) daarover nu in gesprek is met de producentenorganisaties. Als het klopt dat niet-gecertificeerde verwerkers de waardevolle onderdelen eruit slopen en de rest naar de schroothoop sturen, dan moeten we daar ingrijpen. Daar moet dan geen heterdaad voor nodig zijn, maar het moet verboden zijn dat er koelkasten op zo'n terrein staan. Een campagne lijkt me zeker nuttig, maar dan vooral een grote gezamenlijke actie. Waar zijn de gemeentelijke inzamelpunten, wat doen ze daar, en wat gebeurt er bij Gamma, Praxis, Hornbach. We moeten meer met elkaar samenwerken.�

21-7000-2972-1 GRAM 2018-februari

21-8000-0784-02

18-01-18 09:40

29-10-18 14:43

PILOT BOUWKRINGLOOP SLAAT AAN TEKST HETTY DEKKERS BEELD KRINGLOOPCENTRUM AMERSFOORT

Kringloopcentrum Amersfoort heeft sinds eind vorig jaar een aparte afdeling voor overgebleven of gebruikte bouwmaterialen. Het is een pilot, maar als het aan initiatiefnemer Bas Slager ligt, wordt het concept de komende jaren uitgerold over heel Nederland. “Er zijn al 50.000 artikelen ver-

V

kocht, het loopt goed”, aldus Slager.

olgens Slager is KLUS de Bouwkringloop, zoals het concept heet, een levensvatbaar idee. “Je bespaart er uiteraard veel CO2-uitstoot mee, omdat je geen nieuwe producten hoeft te maken, en je creëert werkgelegenheid voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Maar je moet er ook niet te licht over denken”, tekent hij aan. “Het kost enorm veel inzet om alles goed te laten slagen.”

BOUWMATERIALEN Slager en zijn collega Gijsbert Jansen zorgen ervoor, als ondernemers, dat zo veel mogelijk bulkstromen in de bouw een tweede leven krijgen. “We waren daar al jaren mee bezig, toen het ons opviel dat aannemers vaak goede spulletjes overhouden, zoals een doos schroeven of een partijtje tegels. Logisch, want ze bestellen graag net iets meer dan nodig is om de voortgang van het bouwproject niet te hinderen.” Slager en Jansen zochten naar mogelijkheden om ook die kleinere restpartijen nuttig te kunnen hergebruiken.

Toen ze in contact kwamen met Kringloopcentrum Amersfoort, ging het balletje aan het rollen. “Mieke Bleij, directeur van de kringloop, liep met het idee om een afdeling voor bouwmaterialen op te starten. Na een succesvolle subsidieaanvraag bij het Toekomstfonds van de gemeente Amersfoort kon de pilot daadwerkelijk starten”, vertelt Slager.

Slager en Jansen benaderden tal van bouw- en sloopbedrijven om te vragen of ze mee wilden werken. “Het enthousiasme is er”, aldus Slager. “Van directeur tot timmerman, allemaal vinden ze het zonde om goede spullen weg te gooien. Wel gaven veel bouwers

aan dat ze er geen extra tijd of moeite in kunnen steken. Meestal komen we de producten daarom ophalen.” Ook Rova werkt mee aan het initiatief. Op de milieustraat worden de bruikbare bouwmaterialen beschikbaar gesteld aan de Bouwkringloop.

PARTICULIEREN Opvallend is dat in de Amersfoortse Bouwkringloop meer spullen van particulieren afkomstig zijn dan van aannemers. “Dat hadden wij vooraf ook niet verwacht”, aldus Slager. “Iemand die gaat klussen, houdt kennelijk van alles over. Men brengt het graag naar de kringloopwinkel.” Gemeenten kunnen volgens hem een rol spelen als het gaat om meer bekendheid bij de aannemers. “Als je als gemeente een bouw- of sloopproject aanbesteedt, kun je wijzen op het bestaan van een bouwkringloop in je gemeente. Dat helpt.”

KLUS de Bouwkringloop vereiste heel wat voorbereiding en leermomenten, maar nu staat er een levensvatbaar concept, aldus Slager. “Voor elke gemeente is de situatie natuurlijk anders, maar als de randvoorwaarden goed zijn, kunnen gemeenten bij ons aankloppen voor ondersteuning. Een goed draaiende Bouwkringloop, die echt nuttig is voor het milieu, vereist heel veel serieuze inzet en samenwerking. Je moet er ook budget voor over hebben. Je hebt er niets aan om een halfslachtige poging te wagen met bijvoorbeeld een winkel op de milieustraat. De kringloopwinkels in Nederland hebben bijna net zo veel klanten per m2 per jaar als de Ikea. Zo’n omvangrijke doelgroep is een belangrijk ingrediënt om je project te laten slagen.”

KLUS de Bouwkringloop in Amersfoort GRAM #09 november 2018 | 9

MINDER BIJPLAATSINGEN VAN KARTON

EXTRA KLEP IN CONTAINER BIEDT UITKOMST TEKST ANS AERTS BEELD PATRICIA DORLAND

De gemeente Amsterdam deed een proef om bijplaatsingen van karton naast containers te verminderen. Papiercontainers kregen een extra klep onderin waar inwoners hun karton in kwijt kunnen. Breda heeft al sinds tien jaar containers met een extra opening voor karton.

“O

Het resultaat is aanzienlijk minder bijplaatsingen.

ngeveer 30 procent vergroten van de inwerpopening risico’s hij afgesloten. In totaal is in Breda zo’n 80 van de bijplaatsingen kon opleveren, omdat inwoners dan restprocent van de containers inmiddels uitbij papier- en kartonafvalzakken in containers gingen dumpen gerust met de brievenbus, volgens Pijpers. containers in Amsterof er zou zelfs een kind in kunnen vallen.

“We hebben het niet gemeten, maar zien in dam betrof kartonnen praktijk dat er veel minder bijplaatsingen dozen. Er was de laatste tijd bovendien BRIEVENBUS zijn. Inwoners kunnen ook grote dozen sprake van een toename van het aantal Goppel bezocht vervolgens Rotterdam en er gemakkelijk inschuiven.” Hij merkt dat bijplaatsingen. Mijn taak was om hier een Breda om te informeren naar de ervarinmensen enthousiast zijn. “Als we tijdelijk oplossing voor te vinden”, vertelt Daan gen in deze gemeenten. In Rotterdam zijn een container voor reparatie weghalen Goppel, projectleider Afval bij de gemeente een aantal containers voorzien van een en vervangen door een container zonder Amsterdam. Goppel bracht eerst de karvierkantige, grotere opening voor het inextra opening, krijgen we meteen e-mails tonketen in beeld om op die manier te bewerpen van karton. De containers in Breda omdat mensen hun brievenbus terug wilpalen waar mogelijke interventies zouden hebben een extra klep onderin. René de len. Het bevalt gewoon goed. Er is ook geen kunnen plaatsvinden. Om beter sprake van vervuiling of inciinzicht te krijgen in de probledenten. In tien jaar tijd is er nog DAAN GOPPEL: “WE WILDEN HET matiek ging hij met vragenlijsnooit iets voorgevallen.” ten langs de deuren en organiINWERPEN VAN KARTON DAAROM seerde hij een meedenkavond Goppel begreep dat ook in RotVERGEMAKKELIJKEN. DAN KOM JE voor inwoners, adoptanten van terdam de ervaringen positief containers en medewerkers van waren en er geen problemen of UIT BIJ EEN BREDERE INWERPKLEP” de inzameling en handhaving. incidenten waren geweest met “We probeerden in het hoofd te de containers met extra opening. kijken van iemand die karton naast een Pijper, teamcoördinator Afvalservice, geDe proef in Amsterdam kon van start gaan. container plaatst. Wat zijn de overweginmeente Breda: “We hebben dit al tien jaar Volgens nationale en Europese voorschrifgen hierbij?” De aanwezigen vulden hiergeleden ingevoerd. Ik zat toen zelf nog op ten moet de standaardopening van één toe een uitgebreide vragenlijst in. De conde inzamelwagen en zag dat er veel dozen van de zijden van de inwerpopening van clusie die hier uit volgde was dat inwoners naast de containers stonden. Zelfs als ineen container kleiner zijn dan 15 cm. Voor het inwerpen van karton vermoedelijk als woners een doos plat maakten, paste hij de andere zijde geldt geen voorschrift. De lastig ervaren, omdat het eerst moet worniet in de trommel van de container. We nieuwe klepopeningen in Amsterdam kreden gevouwen voordat het in de container kwamen toen op het idee om een extra gen een formaat van 14,99 x 67 cm. Goppel past. “We wilden het inwerpen van karton gleuf onder in de bak te maken en hebben maakte zelf een tekening en zocht contact daarom vergemakkelijken. Dan kom je uit een constructiebedrijf gevraagd om dit uit met een constructiebedrijf. “Ik ben zelfs bij een bredere inwerpklep”, vertelt Goppel. te voeren.” De extra opening onderin is in nog in containers geklommen om een Collega’s van de gemeenten en andere befeite een grote brievenbus, die mensen met goed beeld te krijgen”, vertelt hij lachend. trokken dachten in eerste instantie dat het hun voet openduwen. Met een klep wordt Het bleek niet mogelijk om de extra klep

10 | GRAM #09 november 2018

in de traanplaat te plaatsen, maar onderin het containerhuisje was wel ruimte. Goppel: “Karton veroorzaakt vaak verstoppingen. De kans hierop is kleiner als de extra opening onderin zit.” Op vijf locaties in de stad waar problemen waren met bijplaatsingen werd de container met de nieuwe klepopening getest. Ook bevond zich op elke locatie een tweede container waar geen interventie plaatsvond. Op die manier konden de verschillen worden gemeten. De monitoring vond plaats voorafgaand en na het plegen van de interventie.

De uitkomsten waren positief. Er stond ongeveer 45 procent minder karton naast de containers met de extra klep.

MEEDENKAVOND Om inwoners verder te stimuleren om het juiste gedrag te vertonen, maakte Goppel gebruik van inzichten uit de gedragswetenschap. Het was belangrijk dat mensen de extra opening onderin niet over het hoofd zagen. De containers werden daarom voorzien van stickers. De keuze viel op een sticker met de tekst ‘Papier en karton’ voor de bovenste klep en een sticker met de tekst ‘Dozen’ voor de onderste opening. Beide stickers bevatten ook een afbeelding. Op de meedenkavond was gebleken dat inwoners zich er niet van bewust zijn dat het handig

is om een doos eerst plat te stampen. Goppel: “Het lijkt vreemd dat mensen dit zelf niet bedenken, maar één van de handhavers demonstreerde dit en de aanwezigen waren daar nogal van onder de indruk.

Vandaar dat we ook de stoepteksten ‘Stamp plat’ en ‘Schuif in’ hebben bedacht, met plaatjes erbij. Ook dit is afkomstig uit de gedragwetenschap. Als mensen zien wat het doelgedrag is, nemen ze het sneller over.”

Goppel organiseerde bovendien een openingsfeestje toen de eerste container was voorzien van een extra klepopening. Kinderen konden hier een doosje plat trappen en kregen een ijsje. Hij fotografeerde enkele inwoners die demonstreerden wat de bedoeling was. Dit fotomateriaal gebruikte hij voor de informatiebrief voor andere inwoners. Goppel: “Ik heb bewust veel beeld en weinig tekst gebruikt. Ook voor mensen die de Nederlandse taal minder machtig zijn, is dan in één oogopslag duidelijk wat de bedoeling is.”

NIKS GEKS Een aantal zaken vielen op tijdens de proef. Goppel: “Het is best bewerkelijk om grote dozen van bijvoorbeeld een IKEAkast, plat te stampen en in een container te doen. We hebben echter niet gemerkt dat de grotere exemplaren vaker naast een

container stonden dan de kleinere.” Ook bleek er geen sprake te zijn van vervuiling. “Tijdens de proefperiode hebben we steeds alles gefotografeerd en niks geks in de containers aangetroffen, maar ik ga er van uit dat dit in de toekomst heus wel een keer zal gebeuren.” Financieel kan het aantrekkelijk zijn om containers uit te rusten met een extra opening voor karton. Goppel: “We hebben het doorberekend. Voor de containerlocaties uit de proef geldt dat de besparing neerkomt op 1,3 bomen. Bovendien bespaar je 38 euro stortkosten en heb je 32 euro meer inkomsten uit kartoninzameling per container, per jaar. Dat geldt dus voor probleemlocaties waar veel bijplaatsingen zijn. Op locaties met minder problemen, zal de opbrengst lager zijn.” De proef in Amsterdam is geslaagd. In totaal krijgen 100 reeds geplaatste, nieuwe papiercontainers een extra klep voor karton. Dit betreft containers op plekken met veel overlast. Daarnaast krijgen alle nieuw te plaatsten papiercontainers standaard een kartonklep. Goppel: “De afname van 45 procent bijplaatsingen heeft echter niet alleen te maken met de extra klep voor karton maar zegt iets over het totaalpakket van de proef. Het feit dat inwoners zien wat het doelgedrag is, sorteert al effect.”

GRAM #09 november 2018 | 11

LOKALE OVERHEID ADVISEERT BIJ EUROPESE KUNSTSTOFFENSTRATEGIE

MINDER PLASTIC, MEER RECYCLING Nederland is een nijvere recycler maar EU-breed gaat nog twee derde van het kunststofafval naar stortplaats of afvaloven. Een bundeling van lokale Europese overheden legde onlangs een reeks verbetervoorstellen neer in Brussel. Drijvende kracht erachter is burgemeester André van de Nadort van Weststellingwerf. “De inzet van recyclaat moet de norm worden.”

TEKST PIETER VAN DEN BRAND Hoe raakt de bestuurder van een bescheiden gemeente in zui-

toepassingen. Begin 2017 presenteerde de Europese Commissie

delijk Friesland zo intensief betrokken bij het Europese circulaire

een roadmap om het kunststoffenbeleid naar circulaire leest te

economiebeleid? Burgemeester André van de Nadort van West-

snoeien. De kern ervan: minder primaire grondstoffen in plas-

stellingwerf was al langer lid van de commissie Milieu & Mobiliteit

tics inzetten, meer plastics recyclen en hergebruiken en de berg

van de VNG, toen hij werd gevraagd lid van het Comité van de

plastics terugdringen, die in het milieu terechtkomt. “Gemeenten

Regio’s te worden. Dit in Brussel gevestigde orgaan vertegen-

spelen hierbij een cruciale rol”, zegt Van de Nadort. “Aan het eind

woordigt lokale en regionale overheden en adviseert de Europese

van de rit zijn wij verantwoordelijk voor de verwerking van het

Commissie over beleid en regelgeving. Toen het thema ‘plastics

kunststofafval.”

in de circulaire economie’ voorbijkwam, greep Van de Nadort meteen zijn kans. “Dit is een van de prioritaire onderwerpen voor

VERBIEDEN

gemeenten. Ik heb zonder te aarzelen mijn vinger opgestoken

Dus moet er naar gemeenten geluisterd worden, stelt Van de Na-

om daar de rapporteur van te worden.”

dort, die kern van zijn rapport schetst. “We moeten naar minder tonnen plastics toe, er moeten minder soorten plastics komen en – uiterlijk in 2025 – moeten er alleen nog plastics op de markt

inhoud werd een rondgang langs sta-

komen die hoogwaardig te recyclen zijn. Dat vraagt dus een

keholders gemaakt, van afvalsector

en ander aan de ontwerpkant van plastic. Daar zit het grootste

en industrie tot de ambtenaren

probleem. Ook moeten we een aantal toepassingen van plastics

van DG Environment in Brussel.

botweg verbieden.” Concreet noemt hij het toevoegen van micro-

De Europese Commissie werkt

plastics aan cosmetica, die een groot deel van de plasticsoep in

aan een nieuwe kunststoffen-

de oceanen uitmaken.

strategie, een onderdeel van het

Het momentum is er, stelt Van de Nadort. Tegelijkertijd met zijn

EU-actieplan voor de circulaire

rapport verscheen dat van Marc Demesmaeker van de Milieu-

economie uit 2015. De klus liegt er

commissie van het Europese Parlement. “Zijn rapport heeft exact

niet om. Eén derde van het Euro-

dezelfde strekking. Op de inhoud zijn we het helemaal met elkaar

pese kunststofafval gaat linea

eens. Er liggen nu dus twee heldere adviezen bij de Europese

recta naar de stort. Nog eens

Commissie. Dat maakt de lobby des te sterker.” Bovendien kwam

één derde wordt verbrand

daar pas nog een heuse doorbraak bovenop. De Milieucommissie

en slechts één derde is be-

van het Europees Parlement stemde, eveneens bijna unaniem, in

stemd voor recycling, door-

met het voorstel van rapporteur Frederique Ries om in de Single

gaans naar laagwaardige

Use Plastics Directive de eis op te nemen van 35 procent recy-

Foto Aude van Lathum

Medio oktober kwam Van de Nadorts adviesrapport uit. Voor de

claat in drankflessen in 2025. Al is dat nog geen gelopen race.

Het Europees Parlement moet zich later dit jaar nog plenair over

André van de Nadort.

12 | GRAM #09 november 2018

het voorstel buigen, evenals de Europese ministerraad. “Van links

tot rechts is men ervan doordrongen dat er nu stappen gezet

nu nog te gemakkelijk en te goedkoop om van primaire fossiele

moeten worden. Het Europese beleid richtte zich voorheen op

grondstoffen uit aardolie nieuw plastic te maken. Met CO2-be-

scheiding en recycling, nu ook op de voorkant bij de inzet van

prijzing kun je daar veel aan doen, maar het heeft nog heel wat

recyclaat in nieuwe producten. De inzet van recyclaat moet de

voeten in aarde, voordat een dergelijk instrument er komt. Het

norm worden.”

verzet is groot. Om hergebruik van kunststof aantrekkelijk te maken, moeten er standaarden komen. Fabrikanten willen best

HERGEBRUIK

wel recyclaat gebruiken, maar kunnen ze het bijvoorbeeld toe-

Verpakkingen, constateert Van de Nadort, worden nu ontworpen

passen in voedingsverpakkingen? Helder moet zijn voor welke

om producten op te laten vallen en, als ze in de winkel liggen,

toepassing een recyclaat mag worden gebruikt. Daar moet een

goed te bewaren. “Dat is allemaal heel logisch, maar vaak worden

goede systematiek voor komen. Voor PET bestaat iets dergelijks al, maar met dit type kunststof

allerlei plastics gecombineerd en komen er additieven bij, wat het lastig maakt er aan het eind van de cirkel weer iets van te maken. Maar dan ligt het wel op het bordje van gemeenten en afvalverwerkers.

Fabrikanten

moeten meer oog hebben voor hergebruik van materialen, alles moet op een zo hoog mogelijk

EÉN DERDE VAN HET EUROPESE KUNST-

is al veel ervaring. Bovendien is de stroom PET die teruggaat

STOFAFVAL GAAT LINEA RECTA NAAR

naar de fabrikant, van een hoge

DE STORT. NOG EENS ÉÉN DERDE

statiegeldsysteem dat we heb-

WORDT VERBRAND EN SLECHTS ÉÉN DERDE IS BESTEMD VOOR RECYCLING..

niveau recyclebaar zijn. Anders

zuiverheidsgraad

dankzij

het

ben.”

Met het oog op dit laatste is Van de Nadort beslist een voorstander van de statiegeldplicht, “al

gaan we nooit van de grote hoeveelheden plastic in restafval en

hebben we dit in ons rapport wel enigszins voorzichtig geformu-

zwerfafval afkomen.”

leerd. We hebben met een Europees niveau te maken. Zo stellen de Belgen dat ze geen behoefte aan statiegeld hebben, omdat ze

Niet dat de industrie van slechte wil is. Onlangs nog riepen in

voor de inzameling van plastics, waaronder PET, een vergevor-

Davos multinationals dat honderd procent van hun verpakkings-

derd systeem hebben dat uitstekend functioneert. Verder is de

portfolio in 2025 recyclebaar moet zijn. “Hartstikke goed dat de

statiegelddiscussie lastig te voeren in Brussel, want de beleids-

industrie dit zelf oppakt”, zegt Van de Nadort, “maar ik vind wel

verantwoordelijkheid ligt bij de nationale overheden.”

dat er harde doelstellingen moeten komen. Hoe het bedrijfsleven daaraan voldoet, mag ze zelf weten. En mogelijk komen er bril-

De verschillen in Europa zijn nog groot, weet Van de Nadort. “In

jante ideeën, die we nu nog niet kennen. Dus we moeten alles

Nederland zijn we aardig op weg, andere landen moeten nog

niet dichttimmeren. Dat zou jammer zijn. Maar de argumenten

grote slagen maken. Maar ook in Oost- en Zuid-Europa ziet men

dat de markt eraan moet wennen en we niet te hard van stapel

de problemen met plastic. Er was weinig commentaar op ons

moeten lopen, verwerp ik. De problemen die we nu wereldwijd

rapport vanuit de opstelling dat men daar nog niet zover is. Zij

hebben met plastics, dulden geen uitstel. Er moet nu actie on-

ervaren negatieve gevolgen van storten en willen daar van af.

dernomen worden.”

Ze zoeken naar middelen om dat te financieren. Wie kan er nou tegen een voorstel zijn om plastics beter recyclebaar te maken.

STANDAARDEN

Circulariteit zal naar de toekomst toe ook werkgelegenheid ople-

Maar welke maatregelen stelt Van de Nadort dan voor? “Het is

veren. Uiteindelijk is er ook geld mee te verdienen.”

GRAM #09 november 2018 | 13

ER IS HOOP VOOR DE LUIERBERG In de strijd tegen restafval is er één zeer hardnekkige tegenstander: de luier. Tot op heden is het niet gelukt om een rendabele recyclingmethode te vinden voor volle Pampers en Huggies en dus verdwijnt er jaarlijks zo’n 200 duizend ton aan luiers (5 procent van al het restafval) in de verbrandingsoven. Rijkswaterstaat, NVRD en het ministerie van Infrastructuur en Milieu zoeken binnen het ketenproject ‘Uit de luiers’ een manier om de keten sluitend te krijgen.

Ondanks enkele kinderziektes uit het verleden, lijkt de oplossing nabij.

TEKST SANDER WAGEMAN BEELD ELSINGA BELEIDSPLANNING EN INNOVATIE BV

E

en gezonde baby poept en plast jaarlijks zo’n 2100 luiers vol. Alle Nederlandse baby’s en dreumesen bij elkaar zijn goed voor een slordige 1 miljard luiers per jaar. Ook incontinentiemateriaal draagt een aardige steen bij. Naar schatting gaat het daarbij ook om zo’n 200 duizend ton afval. En die gebruikte luiers en incontinentieproducten verdwijnen in bijna alle gevallen in de verbrandingsoven. Het levert een behoorlijke milieudruk en kostenpost op. En alhoewel steeds meer gemeenten luiers apart inzamelen, zijn pogingen om deze enorme berg afval te recyclen tot op heden mislukt. De bedrijven die wel probeerden om luiers te verwerken, anders dan door verbranding, kregen het niet voor elkaar om er een rendabele businesscase van te maken.

BEER OP DE WEG Los van de rendabiliteit bevindt zich nog een andere beer op de weg. Medicijnresten en pathogenen uit urine en ontlasting - vooral in incontinentiemateriaal zitten vaak schadelijke medicijnresten - vormen een potentieel gevaar. Rijkswaterstaat publiceerde juni vorig jaar een nota waarin het specifiek in ging op dat potentieel probleem. ‘Deze risicostoffen mogen uiteraard niet kunnen verspreiden tijdens of na recycling. Op dit ogenblik is nog niet met zekerheid te zeggen dat dit het geval is’, zo stond er te lezen.

Door het kernteam van het ketenproject werd geïnventariseerd hoe de veiligheid 14 | GRAM #09 november 2018

van het luierrecycleproces het beste aangetoond kan worden. Geert Cuperus is namens Rijkswaterstaat projectleider van het ketenproject ‘Uit de luiers’. Dat project is in het leven geroepen om de hobbelige weg naar een gesloten keten van productie, gebruik en recycling te effenen. Cuperus legt uit dat dat onderzoek inmiddels in volle gang is. “We verwachten dat we daar volgend jaar duidelijkheid over hebben”, zo geeft hij aan.

bliceerd in het vakblad H2O en verwerkt in een eveneens gepubliceerde risico analyse. “We hebben gekeken naar vijf verschillende medicijnen die representatief zijn voor wat er veel in Nederland geconsumeerd wordt en die in grote hoeveelheden weer via ontlasting en urine in het milieu terechtkomen en ook schadelijk zijn voor dat milieu. Het blijkt dat die in ons proces goed worden afgebroken. In de eerste stap van de behandeling (ver-

GEERT CUPERUS: “DAARNAAST BLIJFT PREVENTIE VOOR ONS OOK EEN BELANGRIJK AANDACHTSPUNT. WE STIMULEREN HET GEBRUIK VAN WASBARE LUIERS, WANT DAAR IS NOG HEEL VEEL WINST TE HALEN.”

AFBRAAK VAN MEDICIJNEN Afvalenergiecentrale ARN uit Arnhem en Waterschap Rivierenland wachtten het onderzoek niet af. Zij starten in december met hun luierrecyclinginstallatie en zijn daarmee straks de eerste in Nederland. De recyclemethode, waarbij gebruik wordt gemaakt van rioolwaterzuiveringsslib, is ontwikkeld samen met Elsinga Beleidsplanning en Innovatie BV (patenthouder) en getest in een pilot installatie bij ARN BV. Vorig jaar is hierin de afbraak van medicijnen onderzocht. De resultaten zijn van commentaar voorzien door de Radboud Universiteit Nijmegen, gepu-

hitting in de reactor) van de luiers vindt ongeveer 94 procent afbraak van medicijnen plaats. Daarna gaat de slurrie verder en wordt vergist en gecomposteerd. In dat proces vindt weer een afbraak plaats van wat er eventueel nog over zou zijn na die eerste stap. Resulterende compost wordt als biobrandstof toegepast in centrales.”

Volgens Elsinga is het ook belangrijk de risico’s te vergelijken met de verbranding van luiers en het huidige lot van geslikte medicijnen in het riool. “Uiteraard gaan we ervan uit dat verbranden van luiers veilig is en dat bodemas veilig wordt her-

gebruikt, maar voor zover wij weten is bodemas nooit onderzocht op pathogenen en medicijnresten. En het overgrote deel van de medicijnen die we slikken gaan via wc en riool naar de waterzuiveringen die nog zo’n 30% van de medicijnen doorlaten naar het oppervlaktewater. Kortom, het medicijngebruik en de consequenties daarvan verdienen alle aandacht.”

OMGEKEERD INZAMELEN De recycle-installatie van ARN gaat in december draaien. In eerste instantie met één reactor, later moet dat aantal worden uitgebreid tot drie waardoor de capaciteit fors toeneemt tot uiteindelijk 27.000 ton luiers en rwzi-slib. En dat zal nodig zijn, want gemeenten in Nederland zitten te springen om de mogelijkheid om luiers te kunnen recyclen. Elsinga: “Veel gemeenten willen omgekeerd inzamelen.

Ze willen restafval duurder maken, maar een beperkt aantal burgers heeft een groot aantal luiers dat fors bijdraagt aan het aantal kilo’s restafval. Een gezin met kleine kinderen heeft zo maar een paar honderd kilo luiers per jaar. En die willen natuurlijk wel een oplossing. Als luiers gerecycled kunnen worden, dan is dat probleem opgelost. Gemeenten hebben mede daardoor belang bij luierrecycling.

Hun inzamelsysteem krijgt er meer politiek draagvlak door.”

Ilse van der Grift van de NVRD ziet ook dat gemeenten steeds vaker luiers gescheiden inzamelen, zelfs nu er nog geen mogelijkheid is om ze te recyclen. “In 2016 waren er al ruim 60 gemeenten die daarmee bezig zijn. De afgelopen jaren zijn daar nog een paar bijgekomen. Gemeenten doen het nu vooral uit service overwegingen, maar het wachten is vooral op een mogelijkheid om te recyclen. Voor sommige gemeenten is het ontbreken van een recycle-systeem ook reden om nog niet met de inzameling te beginnen.

De kosten van een extra inzamelronde spelen daarbij ongetwijfeld ook een rol.

Als de recyclingmogelijkheid er eenmaal is, zullen zij waarschijnlijk ook beginnen met inzamelen.”

KOSTEN Kosten spelen ook een belangrijke rol bij de levensvatbaarheid van de luierrecycling in Weurt. Voorgangers sneuvelden

Plaatsing van de eerste full scale reactor bij ARN in Weurt op 26 oktober 2018.

uiteindelijk op dit punt. Maar volgens Elsinga zal de nieuwe techniek waarschijnlijk concurrerend zijn met de kosten voor verbranden. “Gemeenten betalen nu een verbrandingstarief en daar komt nog een verbrandingsbelasting overheen. Die verbrandingstarieven zijn vroeger heel hoog geweest. Daarna daalden ze behoorlijk, omdat de capaciteit toenam. Nu stijgen ze weer omdat de beschikbare capaciteit helemaal vol zit. Dat betekent eigenlijk dat de huidige methode van verbranden, ook rekening houdend met de verbrandingsbelasting die stijgt, op termijn niet veel goedkoper hoeft te zijn.” En daarmee zou luierrecycling ook financieel een goed alternatief voor de verbrandingsoven worden.

PREVENTIE Ook de partners van het ketenproject ‘Uit de luiers’ kijken met veel interesse naar het project in Weurt. “Wel wachten we zelf nog de resultaten van het onderzoek naar de veiligheidsrisico’s af”, zegt projectleider Cuperus. “Daarnaast blijft preventie voor ons ook een belangrijk aandachtspunt. We stimuleren het gebruik van wasbare luiers, want daar is nog heel veel winst te halen.” Al met al gloort er hoop aan de horizon voor de 1 miljard luiers die jaarlijks in rook opgaan. De verwachting is dat dankzij recycling en preventie over niet al te lange tijd van de huidige luierberg nog maar een hoopje overblijft.

GRAM #09 november 2018 | 15

VERVUILING VAN GFT BEDREIGT COMPOSTKWALITEIT

HELP, PLASTIC OP DE AKKER Als huishoudelijk gft steeds meer vervuild raakt, is dat funest voor de kwaliteit van gft-compost. De bruine boterham voor het bodemleven in akker en tuin werd onlangs nog als bron van plastics ontmaskerd.

Hoe ernstig is het en wat moet er gebeuren?

A

TEKST PIETER VAN DEN BRAND

Foto BVOR.

kkerbouwer Jasper Roubos uit Abbenes maakt zich zorgen. De compost die hij voor zijn akkers gebruikt, blijkt vol plastic deeltjes te zitten. Is de plasticsoep in de oceanen nu ook op de Nederlandse landbouwgronden op gang gekomen, vraagt de verontruste agrariër zich af. Het Noord-Hollandse medium NH Nieuws berichtte over de ontdekking, die in Den Haag zelfs tot Kamervragen leidde. In een artikel op de website van het lokale medium wijst Roubos op de gft-bak bij de burger thuis, waar te veel plastic in zit, en dat plastic ziet hij terug in zijn compost. Navraag bij Roubos leert dat de leverancier van zijn grove compost vooral organische reststromen van glastuinders uit de regio verwerkt. “Daar zit echt veel rotzooi tussen, vooral het zwarte plastic van plantenbakjes. Maar ja, het voldoet aan de wettelijke norm. Nu ik me steeds meer verdiep in de bodem en duurzame landbouw wil ik dit probleem aankaarten. Compost is voor een boer een van de beste bodemverbeteraars.”

Van de twee miljoen ton compost die jaarlijks op de markt komt is ruim tweederde Keurcompost.

16 | GRAM #09 november 2018

SLAPPE NORM De Kamervragen over het plastic in de compost van boer Roubos gingen over de wettelijke norm. Volgens het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat mag in compost maximaal 0,5 procent vervuiling zitten. Dat staat in de Meststoffenwet. In de praktijk zit de meeste compost ver onder deze norm. GroenLinks-kamerlid Suzanne Kröger vroeg dan ook aan staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Milieu) waarom de overheid zo’n slappe norm toestaat, als het mogelijk is veel meer vervuiling uit gft te halen. De strenge normen die gft-verwerkers en groencomposteerders hanteren staan in het in 2010 opgestelde certificatieschema voor Keurcompost. Het certificatieschema, dat beheerd wordt door de Vereniging Afvalbedrijven en de Branche Vereniging Organische Reststoffen (BVOR), schrijft voor dat veront-

reinigingen tot meer dan tien keer lager zijn dan de wettelijke norm van 0,5 procent. “De normen zijn vastgesteld in samenspraak met de akkerbouw en de voedingsindustrie, die strenge voedselveiligheidseisen stellen”, legt directeur Arjen Brinkmann van de BVOR uit. “De akkerbouwers mogen alleen Keurcompost klasse A of B gebruiken. Daar worden ze op ge-audit.” De BVOR heeft een groot databestand met analyses van alle in Nederland geproduceerde Keurcompost. “Doorsnee wordt onze compost elk jaar schoner. Onze leden investeren volop om alle vervuilingen eruit te halen.”

GFT-BAK Terug naar de gft-bak. In de studie ‘De circulaire economie van kunststof’ van september vorig jaar stelt het CPB dat de overheidssturing op restafval met diftar en omgekeerd inzamelen de kans op vervuiling van het gft vergroot. Volgens het CPB bestaat gft na sorteren voor 1 tot 2 procent uit plastic dat wordt vermalen en via compost in het oppervlaktewater belandt. Directeur Robbert Loos van de Vereniging Afvalbedrijven bevestigt de toenemende vervuiling in het gft. Bij alle leden van de brancheorganisatie die gft verwerken, is daarom een proef gestart. De steekproef, waarin een honderdtal partijen gft aan de poort van het composteerbedrijf wordt bemonsterd, loopt tot april 2019. “De eerste resultaten wijzen op een vervuiling van gemiddeld 4,4 procent. Als de testperiode voorbij is, kunnen we een definitief beeld geven.” Loos kan nog niets zeggen over het aandeel plastics in het gft, maar voorziet ook hier een toename.

WORMENFEEST HOTELIERS WORMENHOTELS

Op zaterdag 20 oktober 2018 kwamen 45 hoteliers van Amsterdamse wormenhotels bijeen voor een wormenfeest bij de Tuinen van West. Primeur op het feest was een rondleiding op de gloednieuwe Eerste Amsterdamsche Wormenkwekerij, gemaakt door de Stichting Buurtcompost. Amsterdam timmert flink aan de weg met de productie van wormenhotels die in gebruik van bewonersgroepen worden gegeven. Begin 2019 wordt het aantal van 100 hotels gehaald. Voor de aanwezige hoteliers was het verhaal van bewoonster Susanne de Boer, wormenhotelier Magalhaensplein, herkenbaar. Zij vertelde hoe het wormenhotel en de sociale cohesie waarmee het gepaard ging, de start was voor de pleinbewoners voor de herovering van hun plein op hangjongeren en de leegte. De Amsterdamse wethouder Duurzaamheid Marieke van Doorninck bevestigde het belang dat Amsterdam ziet in lokale circulariteit, onder andere door de verspreiding van wormenhotels over de buurten.

Een tweede primeur op het wormenfeest was de lancering van speciale compostzakken, voorzien van een menukaart voor de wormenhotelpopulatie.

Foto Jasper Roubos.

Van de twee miljoen ton compost die jaarlijks op de markt komt is ruim tweederde Keurcompost. Binnen dit gecertificeerde compostproduct kan de agrariër kiezen uit groencompost – die gemiddeld schoner is (klasse A) – of gft-compost. “Aan schonere compost hangt vaak een hoger prijskaartje”, zegt Brinkmann. “Agrariërs maken in de praktijk verschillende afwegingen tussen prijs en kwaliteit.” Roubos geeft toe dat de prijs meespeelt. “Ik heb naar compost van groenafval gekeken, maar met het transport erbij is dat voor mijn bedrijf niet op te brengen.”

De compost die akkerbouwer Jasper Roubos voor zijn akkers gebruikt, blijkt vol plastic deeltjes te zitten.

Brinkmann vindt een extra inspanning bij gemeenten nodig. “In de meeste verwerkingscontracten hebben zij het recht gft aan te leveren dat een aantal procenten verontreinigingen bevat. In Duitsland gaan gemeenten voor één procent.” Door betere publieksvoorlichting, effectievere inzameling en een focus op kwantiteit èn kwaliteit is zo’n percentage te realiseren, meent de BVOR-directeur. “Er is nog veel verbetering mogelijk. Gemeenten koesteren toch de ambitie dat ze grondstoffen uit afval willen halen? Dat betekent dat je dan kwaliteit moet leveren.” VA-directeur Loos vindt zelfs dat er een wettelijke norm voor gemeenten van maximaal één procent vervuiling in hun gft-stromen moet komen, liefst al bij een tussentijdse herziening van het Landelijk Afvalbeheerplan. “De kwaliteit van wat onze leden aan gft binnenkrijgen is van wezenlijk belang om een goede kwaliteit compost te garanderen. Als we een verbeterslag willen maken, moeten we beginnen bij de gft-bak.”

Een andere optie is thuiscomposteren. Niet alles kan op de open composthoop of in de gesloten bak of ton. Zo zijn gekookte etensresten vaak te zout of te vet. Droog oud brood gaat snel schimmelen. Ook bestrijdingsmiddelen op groenten en snijbloemen storen het thuiscomposteerproces. Aan zelf composteren kleven mogelijk ernstige milieunadelen, aldus consumentenorganisatie MilieuCentraal, als bij minder goede doorluchting methaan of lachgas ontstaat, de twee meest schadelijke broeikasgassen. Als de temperatuur in het compostvat onvoldoende oploopt, blijven onkruidzaden kiemkrachtig.

GRAM #09 november 2018 | 17

In zwang is de wormenbak in de stadswijken waar geen tuinen en onvoldoende ruimte voor een composthoop zijn. Na het gedane werk door uiteenlopende wormsoorten kunnen bewoners compost en een soort Pokon oogsten. De wormencompost is niet meteen te gebruiken, zoals industriële compost, maar moet worden gemengd met tuinaarde. Ook is maar zestig procent van het organische keukenafval door wormen te verwerken, vleesresten bijvoorbeeld niet. De reden er toch mee door te gaan is de stimulans voor bewoners om hun gf-stromen niet bij het restafval te doen. Ook kan zo’n initiatief de sociale cohesie vergroten.

De gemeente Hengelo laat bij wijze van proef bladafval verwerken tot Bokashi. Volgens dit eeuwenoude Japanse fermentatieproces wordt organisch materiaal vermengd met kalk, kleimineralen en een mengsel van micro-organismen, dat de fermentatie op gang brengt. Huishoudens kunnen ook zelf Bokashi maken in een keuken-emmer, wat een paar weken duurt. Het zoet-zuur geurende eindproduct, waarin de gf-fracties nog duidelijk te herkennen zijn, kan als meststof rechtstreeks de tuin in, al moet het goed worden ingeharkt. Compost is al zover omgevormd naar humus dat het direct aan te brengen is. Een aantal tuinders is gestart met Bokashi, aldus de in 2017 uitgevoerde inventarisatie door het Louis Bolk Instituut, maar of het product bij-

Jadon-adv-190x130mm.indd 1

18 | GRAM #09 november 2018

GFT-VERWERKING: VAN KEURCOMPOST TOT BOKASHI Het bekendste product uit groente-, fruit- en tuinafval (gft) is compost, een populair product onder boeren, tuinders, gemeenten en particulieren. Compost die aan de eisen van het certificatieschema Keurcompost voldoet, is gegarandeerd vrij van onkruidzaden en ziektekiemen, dankzij de constante temperatuur van 60-70 graden in het composteerproces. Keurcompost bevat eveneens een stabiel gehalte aan stikstof en fosfaat (voedingsstoffen voor gewassen). Boeren kunnen zo vooraf uitrekenen hoeveel fosfaat- en stikstofruimte ze nog hebben om aan de overheidseisen te voldoen. Industriële compostering levert een hoog aandeel stabiele organische stof op, wat de bodemvruchtbaarheid op de lange termijn ten goede komt.

draagt aan een betere vruchtbaarheid en weerbaarheid van de bodem is onduidelijk. De voor het Bokashi-proces benodigde compoststarters maken het product duurder. Net als de wormenbak is Bokashi een nichetoepassing, die geen alternatief kan zijn voor de grootschalige industriële gft-verwerking.

02-10-18 11:24

WIJ MAKEN WERK VAN CIRCULAIR TEKST MAX NARINX BEELD STADSHOUT AMSTERDAM

In Amsterdam wordt per jaar zeker 10.000 ton stamhout gerooid. Als de voorwaarden er zijn, zou minimaal 10% van de Amsterdamse houtconsumptie uit eigen grondstof kunnen komen.

V

óór de oprichting van stichting Stadshout Am-

bare ruimte en de lokale nijverheid van grondstoffen te voorzien,

sterdam werd de houtopbrengst van Amsterdam

krijgt het hout niet alleen economische, maar ook emotionele

beschouwd en behandeld als afval. Stadshout

meerwaarde.

Amsterdam is zich sinds 2010 gaan inzetten om Amsterdams hout terug te laten keren in voorzie-

De urgentie om rooihout als grondstof in te zetten groeit. Ge-

ningen voor de openbare ruimte. Dit resulteerde in concrete

meente Amsterdam heeft voor de komende drie jaar aan

toepassingen van Amsterdams hout in onder andere banken in

Stadshout Amsterdam het eerste selectierecht op al het vrijko-

het Sarphatipark, bloembakken op de Piet Kramer Brug en het

mende stamhout uit de stad gegeven. Het is aan Stadshout om

Stadshout Paviljoen in het Amstelpark. Daarnaast wordt het hout

daar zo optimaal mogelijke bestemmingen voor te vinden in Am-

ook voor interieurtoepassingen zoals vloeren, wanden en meu-

sterdam. Crisow von Schulz van Stadshout vertelt: “Wij verheu-

bels ingezet. Het resthout wordt zoveel mogelijk verwerkt tot

gen ons op alle mooie dingen die er komende drie jaar van Am-

producten die verkocht worden in de Stadshout winkel in de Am-

sterdams hout gemaakt kunnen worden, de circulaire economie

sterdamse Pijp. Een leuke toevoeging: bij deze artikelen wordt

die het aanjaagt, de respectvolle ambachtelijke CO2-opslag, de

vermeld van welke boom het is gemaakt en uit welke straat de

waardevolle toepassing die dit hout verdient en de vele samen-

betreffende boom komt.

werkingen die daaruit ontstaan.”

CO2 REDUCTIE

UITBREIDING

Doordat het hout niet wordt verbrand, blijft de CO2 in het hout

Niet alleen ontstonden er in die acht jaar dat Stadshout actief is

zitten – een natuurlijke vorm van CO2-opslag. Daarnaast wordt

prijswinnende bouwwerken zoals het Stadshoutpaviljoen in het

er veel minder transport-gerelateerd CO2 uitgestoten in verge-

Amstelpark, maar gaandeweg groeide ook de vraag naar stede-

lijking met het importeren van niet-lokaal hout. Stadshout gaat

lijk hout (met herkomst-certificaat) bij lokale producenten. Door

bij iedere gekapte boom na hoe het hout optimaal ingezet kan

voorbeelden, onderzoek en samenwerkingen met lokale partners

worden in de lokale omgeving of nijverheid, zodat zo min mo-

bleek Stadshout Amsterdam een inspiratie voor vele navolgers.

gelijk niet-lokaal hout ingezet hoeft te worden. Door deze CO2-

Van Zwolle tot Weert en Antwerpen zijn soortgelijke initiatieven

besparingen, het creëren van nuttige toepassingen in de open-

gestart.

Momenteel is stichting Stadshout Amsterdam naarstig op zoek naar een nieuwe locatie, van ongeveer 1 hectare grootte, om grondstofverwerking op grotere schaal te kunnen laten ontwikkelen. Tips? Neem contact op met Crisow von Schulz via post@stadshout.nu Een circulair product… …is gemaakt van zoveel mogelijk gerecyclede materialen …is niet schadelijk of belastend voor mens, dier en milieu …wordt gemaakt met hulp van hernieuwbare energiebronnen …behoudt ook na de gebruiksfase maximale waarde

GRAM #09 november 2018 | 19

PLASTIC WEG: OPLOSSING VOOR AFVALPROBLEEM OF NIEUW HOOFDPIJNDOSSIER? TEKST MARTIJN KREGTING BEELD: PLASTICROAD

Is een plastic weginfrastructuur een oplossing voor de problematiek van recycling van het materiaal dat land en zee in toenemende mate vervuild? Bij KWS, een dochter van VolkerWessels, dacht men van wel. In september 2018 werd de eerste pilot van een geprefabriceerd stuk fietspad in Zwolle geplaatst. Circulair toepasbaar, sneller aan te leggen en beter te onderhouden zijn een

P

paar van de genoemde voordelen. lastic

een

en in het milieu terecht komen. Boven-

voor zoals opslag van CO2 in de bodem.

fietspad. Het klinkt goed.

recyclen

tot

dien is het maar de vraag of een plastic

Door hergebruik van polypropyleen in

Anne Koudstaal en Simon

fietspad of weg aan het einde van de

een plastic fietspad, sla je in feite ook

Jorritsma van VolkerWes-

levensduur wel (volledig) hergebruikt

koolstof op, zodat het niet in de atmo-

sels-dochter KWS gingen

kan worden.

sfeer terecht komt. Vanuit klimaatperspectief klinkt het dus op zich positief.”

met het idee aan de slag. Wavin en Total haakten in 2016 aan met hun

VRAAGTEKENS

Maar wat gebeurt er aan het einde van

kennis op het gebied van kunststoffen

Directeur Rob Buurman van milieuor-

de levensduur van zo’n plastic fietspad?

om het concept door te ontwikkelen.

ganisatie Recycling Netwerk is niet per

“Wanneer het materiaal in het fietspad

De PlasticRoad-elementen worden zo

definitie tegen het initiatief van plas-

dan alsnog verbrand wordt om energie

ontworpen dat deze volledig circulair

tic fietspaden – of andere vormen van

op te wekken, komt de koolstof toch

toepasbaar zijn. Het uiteindelijke doel

plastic weginfrastructuur. Wel stelt hij

nog in de lucht. Dan is er alleen sprake

is dat de PlasticRoad voor 100 procent

er een aantal vraagtekens bij. Recy-

geweest van een omweg van een aantal

uit gerecycled plastic bestaat. In sep-

cling Netwerk heeft een focus op de

jaar.”

tember werd in Zwolle een eerste stuk

lange termijn van recycling- en circu-

fietspad aangelegd. Het bevat even-

laire initiatieven, stelt Buurman. Recy-

VRAAG VERSUS AANBOD

veel gerecycled plastic als 218.000

cling kan op korte termijn milieuvrien-

Het tweede punt is de vraag versus

plastic bekertjes of 500.000 plastic

delijker lijken, maar op lange termijn

het aanbod. Wanneer initiatieven zoals

flesdoppen. De pilot is verder voorzien

kan de weegschaal de verkeerde kant

PlasticRoad een succes worden, dan zal

van sensoren die meten wat er met en

uit slaan. “Dat geldt overigens ook voor

de vraag naar te hergebruiken poly-

in de weg gebeurt, zoals de tempera-

het hergebruik van beton voor wegin-

propyleen snel stijgen. Buurman: “Het

tuur, het aantal fietspassages en de

frastructuur. Ook daar zitten negatieve

gaat alleen al in Nederland om grote

belasting van de weg. Daarmee is de

milieueffecten aan vast. Die zijn echter

volumes, als je kijkt naar wat er jaar-

PlasticRoad volgens de initiatiefnemers

al beter bekend. Vergelijking met een

lijks aan weginfrastructuur aangelegd

ook het eerste smart fietspad ter we-

variant van hergebruikt plastic is lasti-

of vervangen wordt. Is dat volume aan

reld.

ger, het wetenschappelijk bewijs hier-

herbruikbaar

voor staat nog in de kinderschoenen.”

baar?”

een tweede pilot in Giethoorn. De pi-

Buurman noemt drie punten waarbij er

Zo niet, dan vreest de directeur van Re-

lots met de provincie en gemeente du-

nog vraagtekens of onduidelijkheden

cycling Netwerk dat er op grotere schaal

ren in principe vijf jaar. In de tussentijd

zijn:

gebruik gemaakt zal worden van olie

zoeken de PlasticRoad-partners nieuwe

• Het hergebruik wanneer een plastic

en gas. “Nu zit de koolstof daarin nog

materiaal

wel

beschik-

Na de pilot in Zwolle volgt in november

locaties voor pilots om andere toepassingen van de innovatie te kunnen testen, zoals parkeervakken, perrons en trottoirs. Al snel volgde kritiek op het concept. Zo zou het recyclen van plas-

fietspad ‘op’ is; • De schaalgrootte (is er genoeg recyclebaar materiaal); • De kans dat plastic deeltjes in het milieu belanden.

opgeslagen in de bodem. Bij de winning van olie en gas, zeker bij fracking, heb je al een milieu-impact. Nu olie en gas minder als brandstof gebruikt gaat worden, zoekt de industrie een alterna-

tic lastiger zijn dan bijvoorbeeld glas

Buurman: “Het is een interessant initi-

tief in de productie van kunststof. Het

of metalen. Microplastics met allerlei

atief omdat je er koolstof mee opslaat.

is minder zeker dat alle koolstof daar-

chemicaliën zouden los kunnen raken

Nu zijn daar dure en complexe opties

bij ook in het plastic blijft opgeslagen.

20 | GRAM #09 november 2018

Wanneer het wordt verbrand of voor energie wordt hergebruikt, gaat het alsnog de lucht in.”

Natuurlijk, kunnen

weet

Buurman,

overheden

maat-

regelen treffen om dat te voorkomen en plastic weginfrastructuur tot gerecyclede materialen te beperken. Zo neemt de Nederlandse overheid al bescheiden stappen met circulaire eisen in aanbestedingen. “Maar Nederland houdt op bij de grens.

Als

dit

succes

internationaal wordt,

een

hebben

we

daar vanuit ons land minder invloed op. Het duurzame element van dit initiatief verdwijnt daarmee uit zicht.”

VERVANGING

NATUUR-

LIJKE MATERIALEN Het

derde

punt

is:

microplastics.

Steeds meer natuurlijke materialen in

een fietspad tientallen jaren te maken

stelt dat het lastig is om te bepalen of

de buitenruimte worden door synthe-

krijgt met weersomstandigheden die

een plastic fietspad op basis van zijn

tische varianten vervangen: bankjes,

soms best extreem zijn en die afbrok-

LCA meer of minder duurzaam is dan

bermpalen, speelgronden. Veel van de

kelen van plastic bevorderen. Extreem

een traditioneel fietspad van bijvoor-

materialen brokkelen na verloop van

weer en UV-straling krijgen uiteindelijk

beeld gerecycled betongranulaat. “De

tijd af. Zo komen er microdeeltjes in de

alles kapot.”

belangrijkste variabelen zijn de energie die wordt gestopt in het transport en

grond of worden afgevoerd via bijvoorbeeld regenwater en het riool. Buurman

Joost Vogtländer van de TU Delft heeft

in de productie/aanleg. In tegenstel-

vraag zich af in hoeverre dit ook bij een

een app laten ontwikkelen om Life Cycle

ling tot bij productie en verwerking van

plastic fietspad zal gebeuren. “Er zul-

Analysis (LCA) te kunnen uitrekenen.

nieuw materiaal speelt de energie die is

len best proeven gehouden zijn, maar

Kan dat ook iets zeggen over de duur-

gaan zitten in aanvoer, verwerking en

daarmee kun je de werkelijkheid niet

zaamheid en Total Cost of Ownership en

productie van het materiaal zelf name-

nabootsen. En die werkelijkheid is dat

risico’s van een plastic weg? Vogtländer

lijk geen rol.”

PLASTICROAD: VERSNELDE WEGAANLEG MET MINDER CO2-UITSTOOT Wereldwijd wordt jaarlijks 350 miljard kilo plastic gebruikt. Het overgrote deel van het plastic afval wordt nog steeds gestort of verbrand. Behalve een mogelijke oplossing voor het plasticprobleem, moet de PlasticRoad door de prefab, modulaire elementen wegaanleg versnellen, met minder overlast en minder CO2-uitstoot. Het concept bestaat uit een prefab, modulaire en holle wegconstructie van (gerecycled) kunststof. Door de prefab-productie, het lichte gewicht en de modulaire opbouw van de PlasticRoad moet de aanleg en het onderhoud sneller, eenvoudiger en efficiënter uit te voeren zijn ten opzichte van traditionele wegconstructies. De PlasticRoad beschikt over een holle ruimte voor (tijdelijke) waterberging en die wateroverlast moet voorkomen bij extreme neerslag. Daarnaast kan de holle ruimte gebruikt worden voor de doorvoer van kabels en leidingen, wat graafschades voorkomt. Andere toepassingen zijn onder meer het eenvoudig installeren van sensoren of het elektrisch opladen van voertuigen.

GRAM #09 november 2018 | 21

0653-02.indd 1

21-8000-0653-02 NVRD GRAM november 2018

29-10-18 14:45

KTK-ELEPRESS

KTK-ELEPRESS: DÉ PERSINSTALLATIE WELKE IN VRIJWEL ALLE UITVOERINGEN (BESTAANDE) ONDERGRONDSE INZAMELCONTAINERS PAST! • VERDICHTINGSFACTOR TOT 5:1 • EENVOUDIG TE INSTALLEREN

• BEDRIJFSZEKER • WERKT OP 230V

• NASCHEIDING AFVAL BLIJFT MOGELIJK

PROEFPLAATSING EN/OF INFORMATIE: bel 0546 - 575400 of kijk op WWW.KTK.NL 22 | GRAM #09 november 2018

1_2_li_GRAM_190x130-B.indd 1

29-10-18 16:29

NIEUWS

OPROEP Heeft u een goed idee voor een artikel in GRAM? Of wilt u reageren op iets dat u in GRAM heeft gelezen? Stuur dan een mail naar hegeman@nvrd.nl

NVRD PARTICIPEERT IN NATIONALE DENKTANK Sinds augustus 2018 is een groep jon-

als doel innovatieve oplossingen te be-

opgave rondom de circulaire economie:

ge denkers aan de slag gegaan met het

denken. Samen met een aantal andere

concrete plannen met oplossingen die

thema ‘circulaire economie’. Centrale

partijen ondersteunt de NVRD dit initi-

daadwerkelijk gaan helpen een circu-

vraag: Hoe ziet de circulaire metro-

atief, ook financieel, en is Olaf Prinsen

laire metropool te realiseren. Op 26

pool van de toekomst eruit en wat is er

in gesprek gegaan met de studenten.

oktober werden er 10 ideeën gekozen

voor nodig om deze te realiseren? Het

De Nationale Denktank bouwt voort

waar de Denktank al haar energie in-

is een initiatief van de Stichting Natio-

op bestaande inzichten om de tran-

steekt. Het bestuur van de NVRD is erg

nale DenkTank die zorgdraagt voor een

sitie naar een circulaire economie te

enthousiast over de eerste resultaten

thematische

studen-

versnellen; gevoed vanuit een zekere

die op 10 december worden gepresen-

ten zich vier maanden in een actueel

sense of urgency. De uitkomsten moe-

teerd. Tijdens de ALV op 6 december is

maatschappelijk dossier verdiepen met

ten de NVRD-leden gaan helpen bij hun

er een preview.

aanpak

waarin

49 NVRD LEDEN MELDEN ZICH AAN BIJ NLTRUCKKARTEL Gedurende een periode van 14 jaar

NLTruckkartel en zoveel mogelijk infor-

de truckfabrikanten aansprakelijk zijn

hield een groot aantal Europese truck-

matie aanleveren. Vervolgens schakelt

voor de schade die het gevolg is van

fabrikanten (DAF, Daimler, Iveco, Vol-

NLTruckkartel een economisch expert in

het truckkartel. Over de omvang van

vo/Renault, Scania en MAN) het zoge-

om de schade voor de NVRD cliënten

de schade hebben de rechtbanken nog

naamde truckkartel in stand. Hierdoor

te berekenen en kan zij de procedure

geen uitspraak gedaan. NVRD leden

zijn naar schatting 600.000 transport-

namens hen starten. Overigens zijn

die zich nog niet hebben geregistreerd

ondernemers die gedurende die peri-

de eerste positieve resultaten in het

voor de claimactie tegen het truck-

ode trucks hebben gekocht, gedupeerd.

truckkartel dossier behaald. Drie Duitse

kartel kunnen dat nog steeds doen.

NLTruckkartel is een claiminitiatief van

rechtbanken hebben in een door Haus-

Voor

Transport en Logistiek Nederland (TLN),

feld gestarte procedure bepaald dat

www.nltruckkartel.nl

meer

inhoudelijke

informatie:

transportverzekeraars TVM en het internationale advocatenkantoor Hausfeld. NLTruckkartel tracht de schade die transportondernemers hebben geleden als gevolg van het truckkartel te verhalen op de truckfabrikanten. Inmiddels hebben ruim 1.400 ondernemingen en (semi-)overheden, waaronder 49 NVRD leden, zich aangemeld bij NLTruckkartel om hun schade op die manier te verhalen. Samen hebben deze NVRD leden gedurende de 14 jaar dat het truckkartel in stand werd gehouden ongeveer 1875 trucks gekocht. Om de NVRD leden daadwerkelijk te kunnen vertegenwoordigen en helpen moeten zij nu, voor zover dat nog niet is gebeurd, een overeenkomst aangaan met

GRAM #09 november 2018 | 23

AANPAK VAN BIJPLAATSINGEN IN BREDA TEKST SIGRID SCHUURMANN BEELD EDWIN BUTTER

Zakken afval, kartonnen dozen, soms zelfs hele huisraden die naast ondergrondse containers staan. Bijplaatsingen zijn een bekend fenomeen in de afvalbranche. Ook gemeente Breda heeft te kampen met een aantal zogenaamde ‘hotspots’ waar structureel wordt bijgeplaatst.

Tijd voor een gerichte praktijkaanpak.

B

ewoners van laag- en hoogbouw kunnen in Breda het restafval in ondergrondse containers kwijt. Met de uitrol van het anders inzamelen zijn er in de gemeente Breda een flink aantal ondergrondse restafvalcontainers bijgekomen. Maar behalve afval dat ín de containers verdwijnt, belandt er ook een hoop naast. Reden voor Afvalservice Breda om de plekken in kaart te brengen waar het structureel raak is. En wat blijkt?

Deze locaties waren al vóór de uitrol van

24 | GRAM #09 november 2018

anders inzamelen hotspots. Het lijkt er dus op dat de verandering van het systeem in dit geval geen aanleiding is geweest voor de bijplaatsingen.

Maar wat dan wel? Het feit dat de burger de zak, de doos of het bankstel bewust naast een container plaatst, maakt bijplaatsingen interessant en anders dan ‘dumpingen’, waarbij afval ver buiten een containerlocatie gedropt wordt. Je zou kunnen stellen dat bewoners met dit gedrag de goede intentie kunnen hebben, door het op

een voor hen logische plek te zetten. Maar het is natuurlijk nog niet het gewenste gedrag. Ligt het dan aan onwetendheid, aan gebrek aan kennis van het afvalsysteem?

En hoe pak je deze bijplaatsingen aan?

VAN THEORIE NAAR PRAKTIJK Gemeente Breda heeft begin dit jaar een rapport laten opstellen met een stappenplan om de bijplaatsingsproblematiek aan te pakken, gebaseerd op de door bureau Novi Mores geschreven handreiking ‘Voorkomen van bijplaatsingen’ (zie kader). Dit

voorstel geeft een duidelijk overzicht wat Breda momenteel aan bijplaatsingen doet en welke middelen hiervoor beschikbaar zijn. Maar om hotspots daadwerkelijk aan te kunnen pakken is een praktijkaanpak op maat nodig.

Ine Wilms, beleidsadviseur bij Afvalservice Breda, legt uit dat ze zijn begonnen met het aanwijzen van een aantal locaties. “Dat hebben we in een gezamenlijk overleg met de afdelingen veiligheid & leefomgeving, wijkzaken, uitvoering en afvalservice gedaan. Bij deze locaties zijn drie groepen te identificeren: studenten, bedrijven en buurten met een sociaaleconomische achterstand.”

Rond dezelfde periode kwam Sigrid Schuurmann als trainee van de NVRD bij Afvalservice Breda terecht voor een korte stageopdracht. Samen met de medewerkers van Afvalservice is Sigrid aan de slag gegaan met een analyse van een van de locaties. Haar doel: de locatieanalyse overzichtelijk in beeld brengen zodat een praktijkgerichte aanpak kan worden bedacht.

Het resultaat is een poster op A0-formaat, waarin de analyse van vier verschillende onderdelen is verwerkt. Tijdens haar analyse kwam Sigrid erachter dat veel informatie bij de gemeente wel bekend is, maar

vaak versnipperd over de organisatie. De poster biedt de gelegenheid om deze informatie overzichtelijk bij elkaar te brengen.

Het begint met een analyse van locatie en doelgroep. Bij welke containerlocaties vinden de bijplaatsingen plaats, om welk aantal en type bijplaatsingen gaat het?

Wat kenmerkt de bewoners? Vervolgens is een belangrijk onderdeel de basis op orde: het ‘middelpunt’ van de analyse. Het kader van Rijkswaterstaat bevestigt het belang van een goed gefaciliteerd systeem. De basis op orde bestaat uit acht onderdelen, variërend van de werking van containers tot het communicatieplan. Tot slot: welke partijen in de buurt kunnen van belang zijn bij of deel uitmaken van de aanpak van bijplaatsingen? Denk hierbij aan woningcorporaties, vrijwilligersorganisaties, buurtinitiatieven, etc.

HOUVAST Ine Wilms is tevreden met het resultaat.

“De poster die door Sigrid is ontwikkeld is een heel handige tool”, vertelt Wilms. “In plaats van meteen actie te ondernemen, creëer je op deze manier eerst een helder overzicht van de locatie, partners, doelgroep en aandachtspunten. Bij Afvalservice krijgen we hierdoor een beter beeld van de verschillende hotspotlocaties en de

feitelijke situatie. Daarnaast is de beeldende poster goed te gebruiken in gesprekken met nieuwe partners en bestuurders.”

Op dit moment wordt de poster gebruikt om een aantal hotspotlocaties in Breda in beeld te brengen. Ook zijn studenten van Hogeschool Avans ermee aan de slag gegaan in een onderzoek naar afvalscheidingsgedrag. Wilms legt uit dat afval ingewikkelde materie kan zijn als je er minder mee bezig bent. “De tool kan dan structuur bieden, een soort houvast.”

Of dit het ei van Columbus is in de zoektocht naar de beste praktijkoplossing voor bijplaatsingen? Nee, dat wil de maker niet beweren. Het kan gezien worden als aanvulling op andere theorieën en handreikingen. Ine Wilms benadrukt: “Het is geen statische tool en de poster – of onderdelen ervan – kunnen worden uitgebreid indien nodig. Het is simpelweg een goed hulpmiddel om even pas op de plaats te maken, voordat je aan de slag gaat met de keuze voor een maatregel.”

Wilt u de tool graag op ware grootte zien, of weten hoe Breda deze heeft ingevuld? Dan kunt u contact opnemen met Ine Wilms via imj.wilms@breda.nl. De tool is te vinden in de Kennisbibliotheek van VANG.

HANDREIKING BIJPLAATSINGEN EN TOEPASSINGSTRAJECT RIJKSWATERSTAAT Om gemeenten te helpen bij de aanpak van bijplaatsingen, heeft Rijkswaterstaat samen met gedragsdeskundige Kirsten Ruitenburg van bureau Novi Mores de Handreiking ‘Voorkomen van bijplaatsingen’ ontwikkeld. Deze handreiking is te vinden op de website van VANG in de kennisbibliotheek (www.vang-hha.nl). Een eenvoudig stappenplan helpt je om per hotspot te kijken wat er aan de hand is, om vervolgens een passende gedragsmaatregel te selecteren.

De aanpak van bijplaatsingen begint met de juiste mensen aan tafel. Denk hierbij aan mensen van reiniging en afvalinzameling, maar ook handhaving en communicatie. Vervolgens kijk je samen waar de hotspot locaties in jouw gemeente liggen en wat hier precies het probleem is. Werkt de klep, wordt bij de afvalcontainer duidelijk gecommuniceerd wat de bedoeling is en hoe is de samenstelling van de wijk waarin de container staat? Daarna is het belangrijk om te kijken om wat voor bijplaatsingen het precies gaat. Gaat het om grofvuil of losse zakken? Hoe vaak wordt er bijgeplaatst en zijn er specifieke dagen dat er bijgeplaatst wordt? Vaak blijkt uit deze analyse dat er al veel te winnen is door de basis op orde te brengen: schone werkende containers, die op tijd geleegd worden en waarbij in een oogopslag duidelijk is wat de bedoeling is.

Om gemeenten te helpen deze analyse op een goede manier uit te voeren is Rijkswaterstaat in september gestart met een toepassingstraject over bijplaatsingen. Gemeenten analyseren samen hun eigen situatie en werken toe naar een passende oplossing. Dit kan betekenen dat de basis op orde gemaakt wordt of dat we kiezen voor passende gedragsinterventies. De analyse doen gemeenten onder begeleiding van adviseurs van Rijkswaterstaat en door kennis en goede voorbeelden uit te wisselen met elkaar. Door het grote animo voor bijplaatsingen starten we begin 2019 met een nieuw traject voorkomen van bijplaatsingen. Meer weten over dit traject?

Neem contact op met Stefan van der Wal via stefan.vander.wal@rws.nl.

GRAM #09 november 2018 | 25

Creating Creating a a world world of of difference difference

www.bollegraaf.com • info@bollegraaf.com www.bollegraaf.com • info@bollegraaf.com 0221-03-Bollegraaf_190x130.indd 1

29-10-18 14:46

Van keuken tot compost

KEUKENAFVAL SCHEIDEN | RECYCLING VAN LUIERS | DUURZAAM AANBESTEDEN VAN GFT- VERWERKING

Samenstelling restafval Luiers 5%

Keuken 35%

Rest 60%

Keuken

Rest

Luiers

Elsinga daagt gemeentes uit restafval duurzaam te verminderen Restafval bestaat voor ruim een derde uit organisch keukenafval (GF) en ca. 5% uit gebruikte babyluiers en incontinentieluiers.

Uitdaging: • keukenafval uit het restafval en bij het GFT of als aparte fractie inzamelen voor vergisting of grondstof voor de biobased economie.

• gebruikte babyluiers en incontinentieluiers apart inzamelen voor duurzame en veilige verwerking tot biogas, biogranulaat, kunstmest en plastics.

• GFT-verwerking duurzaam aanbesteden.

Beter scheiden van de keukenafvalfractie en gebruikte luiers vermindert de kilogrammen restafval en verhoogt het hergebruik.

U bepaalt onze inzet: U bepaalt zelf onze bijdrage aan uw project. Wij zijn ervaren in het volledig nemen van de lead, maar kunnen ook onderdelen uitvoeren zoals: • het leveren van gecertificeerde papieren zakken en mandjes tot het volledig ondersteunen van pilots en doorrekenen van businesscases bij invoering van het systeem binnen een inzamelgebied.

• advies luierinzameling op basis van de opgedane ervaring met pilots. Zo voorkomt u problemen, hebt u meteen succes en een goede kwaliteit gescheiden luiers zonder veel vervuiling.

• GFT aanbesteden: een door ons bureau ontwikkeld éénduidig gunningsmodel maakt uw afweging van duurzaamheid en kosten helder voor de inschrijvende partijen en leidt tot aanbestedingen met een mooi resultaat.

Voor informatie kunt u contact opnemen met: Jelle Duindam Tel: 06 44895577 | Mail: j.w.duindam@beleidsplanning.nl Roy Morssinkhof Tel: 06 53557964 | Mail: r.morssinkhof@beleidsplanning.nl www.beleidsplanning.nl | www.vankeukentotcompost.nl

26 | GRAM #09 november 2018

1_2_li_GRAM_190x130.indd 1

17-04-18 10:51

DE LEDEN CENTRAAL “OOK IK BEN INMIDDELS HELEMAAL GEPAKT DOOR HET ONDERWERP AFVAL” TEKST HETTY DEKKERS BEELD MAURICE JAGER

In deze rubriek krijgen NVRD-leden een stem in GRAM. De NVRD is er immers voor en door leden. Deze keer aan het woord: Chris Burgemeester, manager Facilitaire Zaken, Inkoop & Techniek bij ACV (Ede, Renkum, Veenendaal, Wageningen).

WAT HOUDT JE FUNCTIE IN? Binnen ACV ben ik verantwoordelijk voor onder meer het gebouwen terreinbeheer, de centraal gecoördineerde inkoop, het vermarkten van de ingezamelde grondstoffen en reststromen, het beheer van het wagenpark en de inzamelmiddelen. Een heel gevarieerd en breed takenpakket.

WAT BETEKENT DE NVRD VOOR JOU? Een bron van informatie. Ik lees GRAM geregeld en bezoek themaen regiobijeenkomsten. Ik ben nu acht jaar binnen de branche werkzaam, vooral in het begin haalde ik heel veel kennis op via de NVRD-activiteiten. Op de bijeenkomsten kom je met veel mensen in contact, dat was en is ook belangrijk, naast de kennisuitwisseling.

VOLDOET HET LIDMAATSCHAP AAN JE VERWACHTINGEN? Zeker, ik denk dat de NVRD een serieuze partij is voor bijvoorbeeld de VNG en politiek. Wat kennisuitwisseling betreft, zijn wat mij betreft GRAM en de regio- en themabijeenkomsten erg nuttig.

WAT VIND JE HET LEUKSTE/MOOISTE AAN JE WERK? De veelzijdigheid van mijn takenpakket is natuurlijk mooi. Maar ook ben ik inmiddels helemaal gepakt door het onderwerp afval.

Voorheen deden we weinig aan afvalscheiding thuis, nu worden mijn kinderen soms helemaal gek van mij. Ik werk pas een paar maanden bij ACV, hiervoor zat ik zeven jaar bij Dar. Dáárvoor zat ik in de gezondheidszorg. Het leuke aan dit werk is dat ik veel te maken heb met het uitvoerend personeel. De openheid onder collega’s van andere gemeenten en inzamelbedrijven waardeer ik zeer.

Men beschouwt elkaar minder als concurrenten in deze branche, dat was in de gezondheidszorg soms toch wel anders.

WAAR STOOR JE JE AAN? Ik stoor mij niet zo snel aan zaken; ik kan niets bedenken op die vraag.

WELKE TIP WIL JE DE LEZERS VAN GRAM MEEGEVEN? Neem je eigen verantwoordelijkheid en geef het goede voorbeeld als lokale overheid. Door veel aandacht te besteden aan zaken als MVO en circulair inkopen, draag je je steentje bij. Laat het niet bij woorden, maar doe er echt iets aan.

WAT ZIJN VOLGENS JOU DE BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINGEN BINNEN DE AFVALBRANCHE? Wij zijn momenteel druk bezig met het verduurzamen van het wagenpark. Veel van onze voertuigen rijden al op CNG, een ander deel van het wagenpark is elektrisch of voldoet aan de normen euro 5 of euro 6. Waterstof lijkt de toekomst. We willen graag die stap zetten, maar de infrastructuur is nog een probleem. In onze regio zijn voorzichtige initiatieven opgestart om voor kleine voertuigen waterstof rond te brengen.

Als ACV vinden we daarnaast dat we het goede voorbeeld moeten geven op het gebied van circulair inkopen. We doen al wat met veiligheidsschoenen die zijn gemaakt van gebruikte schoenen, werkkleding van gerecycled materiaal en volledig gerecyclede afvalzakken. Maar we willen nog veel meer stappen gaan zetten.

We kijken ook naar het meubilair, rolcontainers en bijvoorbeeld duurzame catering. Door bewust in te kopen, draag je je steentje bij aan de circulaire economie.

Chris Burgemeester, ACV

GRAM #09 november 2018 | 27

EERSTE TRAINEE VAN NVRD-TRAINEEPROGRAMMA ZWAAIT AF

"EENS IN HET AFVAL…" TEKST SIGRID SCHUURMANN

‘Eens in het afval, altijd in het afval.’ Deze zin – of een variant

van de branche, als van

daarop – heb ik regelmatig voorbij horen komen in de afgelo-

de bevlogenheid en pas-

pen twee jaar. Dat begon eigenlijk al meteen aan de start van

sie waarmee het bureau

mijn traineeprogramma. Het was bijna de standaard reactie

van de NVRD haar werk

als ik bij een nieuwe ontmoeting aangaf dat ik nieuw was in

doet.

de afvalbranche.

En om nog even terug Ik moest daar van glimlachen. “Nou”, dacht ik dan (soms

te komen op die eerste

hardop), “dat zullen we nog wel eens zien”. Ik houd er name-

zin: voorlopig geldt het

lijk niet van als mijn toekomst op voorhand al wordt uitge-

ook voor mij. In novem-

stippeld. Daarnaast moet ik nog pakweg 40 jaar werken; een

ber ga ik aan de slag

beetje afwisseling is daarbij wel gewenst.

als projectleider Schone

Na twee jaar werkzaam te zijn in de branche moet ik toegeven

Stad bij gemeente Rot-

dat ik bovenstaande uitspraak ben gaan begrijpen. Werken in

terdam, Stadbeheer. De

de afvalbranche is afwisselend, dynamisch en innovatief. En

basis in de afvalbranche

het is heel veel meer dan alleen afval. Afval is grondstof,

die ik bij de NVRD heb

afval is circulaire economie, afvalscheiding en -preventie is

meegekregen gaat hier-

gedragsbeïnvloeding, afvalinzameling is techniek en digitali-

bij absoluut van pas komen, daar ben ik van overtuigd. Ik

sering. En ga zo maar door.

kijk er naar uit!

Gedurende mijn traineeprogramma heb ik aan allerlei projec-

TROTS

ten, programma’s en dossiers mogen werken. Van het VANG-

Olaf Prinsen over het traineeprogramma: “We zijn het pro-

programma tot duurzame wagenparken. Wat ik vooral leuk

gramma gestart om meerdere redenen. Er is geen plek voor

vond waren de contacten met de leden. Het feit dat onze

meer vaste formatie, maar wel behoefte aan inspiratie door

leden uiteindelijk hetzelfde doel nastreven – schone en af-

jonge mensen. Bovendien merkten we dat jonge professio-

valvrije gemeenten – maakt de bereidheid tot het delen van

nals die bij ons de eerste vlieguren hadden gemaakt populair

kennis en ervaringen groot. Of het nu gaat om deelname aan

waren bij leden. Met Sigrid als proefkonijn zijn we begon-

een werkgroep, een presentatie op een bijeenkomst, of een

nen. Zij heeft het programma mede gemaakt tot wat het nu

artikel in GRAM: onze leden vertellen graag hun verhaal.

is. Behalve ervaring opdoen bij ons, wordt stage gelopen bij

mogen volgen!”

21-8000-0247-06 NVRD GRAM 2018 oktober

w w. curitas.nl

#09 november 2018

ww w.boe r g r oep.nl

w w w.b oe r g r oep.nl

w ww.bo e r g r oe p.

www.boer g r oup.eu

w w w.b oe r g r oep.n l

28 | GRAM 190x62-b.indd 1

www. curitas.nl

resultaat, Sigrid vliegt uit naar Rotterdam. Dat er nog velen

deling en daar heb ik veel van mogen leren. Zowel inhoudelijk

w w w. curitas.nl

andere organisaties bij Adviestalent. En ik ben trots op het

als branchevereniging een belangrijke schakel in deze kennis-

27-09-18 16:08

w w w. curitas.nl

leden en krijgen de trainees een opleiding met trainees van Juist door deze samenwerking komen we verder. De NVRD is

BRANCHE NIEUWS

GRONINGEN BREIDT WATERSTOF-WAGENPARK UIT De gemeente Groningen heeft in oktober twee nieuwe waterstof-afvalwagens en een servicewagen in gebruik genomen.

Het inzetten van bedrijfsauto’s zonder uitstoot is een van de stappen die de gemeente zet om in 2035 een CO2-neutrale gemeente te zijn en vloeit voort uit de Green-Deal logistiek 2025: de afspraken om in de binnenstad emissievrije voertuigen in te zetten.

Wethouder Joost van Keulen: “De gemeente Groningen wil, nu we van het aardgas afgaan, koploper zijn in de energietransitie. Hierbij speelt waterstof een essentiële rol. Waterstof is schoon, betaalbaar, innovatief en het biedt prachtige kansen voor werkgelegenheid.

Wij zetten als gemeente daarom vol in op waterstof, onder meer door het stimuleren van de kenniseconomie, innovaties in mobiliteit en zeker ook door de uitbouw van ons eigen waterstofwagenpark.”

De nieuwe afvalwagens worden gebruikt bij de controle op en het opruimen van zwerfvuil en ander afval op straat. De servicewagen zet de gemeente in voor werkzaamheden in de binnenstad, zoals het verhelpen van storingen aan ondergrondse containers of het verzorgen van aansluitingen bij markten en evenementen. Ook de waterstofvuilnisauto, waarmee ondergrondse afvalcontainers worden geleegd, gaat nu de weg op. Met de inzet van een vuilnisauto voor het legen van ondergrondse containers loopt Groningen in Europa voorop. De nieuwe waterstofwagens werden mede mogelijk gemaakt door ondersteuning vanuit de Europese subsidie Intereg Hytrec 2.

PRESSTATION COMPACT VOOR VEEL EN SCHOON PLASTIC IN HOOGBOUW Met de Presstation Compact van Sidcon neemt de hoeveelheid ingezamelde plastic afval toe. Een proef met de Presstation Compact resulteerde gemiddeld in een container met 43 kilo zuiver plastic afval per week. Dit in vergelijking met 20 kilo onzuiver afval dat gemiddeld in pmd-zakken wordt opgehaald. Vanuit de markt kwam de vraag of er niet iets bedacht kon worden op het afvalscheidingsprobleem in de hoogbouw. De Presstation Compact is ontwikkeld om ook in de hoogbouw goede scheidingsresultaten voor plastic, metaal en drankenkartons (pmd) te behalen. De Presstation Compact is uitermate geschikt in gemeenten waar veel laagbouw is, maar waar ze ook te maken hebben met hoogbouw. Doordat in de Presstation Compact een minicontainer staat, hoeft de huidige inzameling van een gemeente niet veranderd te worden. De minicontainer van de Presstation Compact kan in dezelfde inzameling meegenomen worden.

GRAM #09 november 2018 | 29

AGENDA

VCONSYST EN KONINKLIJKE BAMMENS GAAN SAMEN VConsyst Participaties neemt 100% van de aandelen van Koninklijke Bammens over. Beide bedrijven delen hun visie om overheden en afvalinzamelaars nog beter van dienst te zijn bij het behalen van hun milieudoelstelling.

VConsyst levert naast oplossingen voor de afvalinzameling, ook oplossingen voor sport en recreatie, fietsenstallingen en straatmeubilair. Algemeen directeur Edward Rosendaal: “Wij zijn trots dat we met Bammens een koninklijk, 168 jaar oud, bedrijf aan onze groep mogen toevoegen. We geloven in slimme oplossingen voor een wereld zonder restafval. Ik ben ervan overtuigd dat we met onze ervaringen en investeringskracht het publieke domein innoveren.” Ronald Free, algemeen directeur Koninklijke Bammens hoopt met de samenvoeging van de bedrijven dat vooral burgers gemak ervaren. “Door een stad slimmer te maken, worden namelijk niet alleen de gemeentelijke doelstellingen behaald. De burger ervaart ook minder afvaloverlast, omdat bijvoorbeeld ondergrondse containers altijd beschikbaar zijn.” De samenwerking zorgt ervoor dat alle facetten samenkomen. Van concept en ontwikkeling tot productie van staal, elektronica en software. Het aansturen van alle productielocaties vanuit één centraal punt zorgt ervoor dat er optimaal ingespeeld wordt op de klantvraag: maatwerkseries van hoge kwaliteit.

20 – 22 NOVEMBER Vakbeurs Recycling + Asbestos, Evenementenhal Gorinchem

26 NOVEMBER Zwerfafvalcongres ‘Het rendement van schoon’, Rijtuigenloods Amersfoort

27 – 30 NOVEMBER Pollutec, beurs voor milieu innovaties, Lyon Eurexpo

06 DECEMBER Algemene Ledenvergadering NVRD Van 9.30 uur tot 14.00 uur, Upcyclecentrum Almere

AOK bv is een vooraanstaand AOK bv is vooraanstaand opleider opleider in cursussen over gevaarlijke met meer dan 30 jaar onderwijs stoffen en heeft hoge slagingspercentages. ervaring in de afvalwereld Een greepop uitvoor: onze opleidingen: Wij leiden * Medewerker milieustraat • Veiligheidsadviseur, alle modaliteiten * Startdatum Medewerker19 gevaarlijke mei a.s. afval A * Depothouder gevaarlijk afval B

•* Vakbekwaamheid behandeling gevaarlijke Opfrisopleidingen voor veilig omgaan met stoffen gevaarlijk afval Startdatum 24 mei a.s. * Opleiden inzake de administratie achter

• Middelbare verantwoordgasmeetkunde afvalbeheer * Diverse Asbestherkenning data voor de zomervakantie

Daarnaast AOK bv ook de rol van binnen ziekenVerder zijnkan wij specialist in opleidingen veiligheidsadviseur voor u vervullen. huizen, tankreinigings-bedrijven en opleidingen Neem geheel vrijblijvend contact met ons op.

IMDG-code.

Vraag vrijblijvend inlichtingen!

www.aokbv.nl

NIEUW: HOLDER X45i.

De nieuwe Holder X45 is de nieuwste compacte machine van Holder. Deze machine is leverbaar met een benzineof dieselmotor. Bekijk hem op www.mechancultuurtechniek.nl.

Wijngaardstraat 51Goes – T.T. 0113 - 25 –06 37 Wijngaardstraat 51, 4461 DB 0113-250637 E. info@aokbv.nl 4461 DB Goes

30 | 1GRAM 1_4_st_GRAM_92x130.indd

#09 november 2018

E. info@aokbv.nl

21-8000-0435-02 NVRD GRAM 2018 sept 06-09-18 15:59 1_4_st_GRAM_92x130-C.indd 1

06-09-18 15:57

aangeboden door

Curitas

CLOSE-UP

ZORGEN OVER AFNEMENDE KWALITEIT TEXTIEL Steeds meer gemeenten zamelen hun textiel in met ondergrondse en onderlossende containers. Volgens Curitas heeft dat nadelige gevolgen voor de kwaliteit. “Wij merken dat de vervuiling van de ingezamelde stroom textiel in Nederland ernstig toeneemt”, waarschuwt Curitas-salesmanager Maarten van Renssen.

TEKST HETTY DEKKERS Textielinzamelaar Curitas is onderdeel van Boer Group. In totaal verwerkt dit bedrijf ca. 115 miljoen kilo gebruikt textiel per jaar. Een groot deel van die hoeveelheid wordt geïmporteerd uit omringende landen, zoals Duitsland en België. “In andere landen gebruikt men containers die handmatig worden geleegd en dat levert een veel schonere fractie op dan inzameling via ondergrondse en onderlossende containers”, weet Van Renssen. “Belangrijkste oorzaak is dat deze containers niet handmatig, maar met een kraan worden geleegd. Ongeregeldheden, zoals een zak restafval, worden daarbij niet opgemerkt en vermengen zich met het schone textiel. Daardoor moeten we een steeds groter deel van het ingezamelde textiel alsnog afvoeren met het restafval. Dat komt de daadwerkelijke recyclingpercentages uiteraard niet ten goede.”

Volgens Van Renssen zijn er meer oorzaken aan te wijzen. “De zuiltjes van de ondergrondse containers lijken te veel op elkaar, zodat je je als consument makkelijk vergist. Maar er zijn ook mensen die opzettelijk hun restafval bij het textiel werpen.

Bij bovengrondse containers is de herkenbaarheid veel groter.

Er staat duidelijk de naam van een organisatie of goed doel op, zodat het psychologisch veel meer uitnodigt tot correct scheidingsgedrag.” Om de problemen op te lossen, zouden gemeenten in hun aanbestedingen meer aandacht kunnen besteden aan kwaliteit van de gescheiden stromen, aldus Curitas. “Nu ligt de focus vaak uitsluitend op aantallen, maar daardoor krijg je onzuivere recyclingcijfers. Het besmette textiel dat wij als restafval af moeten voeren, zit niet in die resultaten verwerkt.”

Volgens hem zou het apart plaatsen van een textielcontainer, dus niet direct naast een rest-, glas- of papiercontainer ook al helpen. “Zet de container een beetje uit de buurt, zodat mensen herkennen waar het om gaat.”

Een ander verbeterpunt dat Van Renssen graag aan wil stippen, zijn de sorteervoorwaarden. “Gemeenten vragen in hun aanbestedingen vaak om werkgelegenheid voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt bij de textielsortering. Dat is een goede zaak, maar je kunt niet verwachten dat een goede fijnsortering honderd procent door deze mensen kan worden uitgevoerd. Goed sorteren is zeer specialistisch werk. Je moet in een tel beslissen of een kledingstuk geschikt is voor vermarkting of voor verwerking tot poetslap of isolatiemateriaal. Onze eigen mensen worden daar drie maanden voor opgeleid, om dat onderscheid adequaat te kunnen maken. Er zal in het sorteerproces dus altijd ondersteuning door een professioneel sorteerbedrijf nodig blijven.”

Om hoogwaardige recycling en hergebruik van textiel te kunnen blijven garanderen, is volgens Van Renssen ook dringend internationale medewerking nodig. “Op dit moment zijn wij het enige land in de EU dat een gemengde stroom van textiel en schoeisel als oranjelijst-afvalstof beoordeelt. Deze interpretatie van de EVOA-wetgeving brengt onze importmogelijkheden en concurrentiepositie in Europa ernstig in gevaar. Dat kan honderden banen kosten.” Momenteel is Boer Group samen met de Vereniging Herwinning Textiel (VHT) in gesprek met Brussel om de interpretatie van de wetgeving gelijk te trekken.

GRAM #09 november 2018 | 31