OPINIE

Het afvaldossier is nooit vies geweest van pittige discussies. Vaak gevoerd vanuit belangen, soms vanuit overtuiging. De laatste jaren meer gebaseerd op emoties dan op feiten. Meer en meer is het ‘actie is reactie’ en vergeten we waar het echt over zou moeten gaan. Wat het echte doel moet zijn, wat het gezamenlijke vertrekpunt of eindstation is.

Voorgaand is de inleiding tot een discussie die ik hier graag onder de aandacht wil brengen. Eentje die ik te weinig zie en herken. De discussie die gevoerd wordt heeft de bijzondere naam ‘kilofetisjisme’ gekregen. Een ambitie om tot minder restafval te komen. Een ambitie waar niemand tegen kan zijn. Geen voorschrift of wet, voor alle duidelijkheid. 100 kilo in 2020 en 30 kilo per persoon in 2025.

Direct ontstond er al heibel, dat kan toch niet in de grote steden? Onmogelijk in dichtbebouwde binnensteden. De wereld was te klein. Er werd een brief verstuurd aan de gemeenten met een lijst met de beste, en dus ook de minst goede (slechtste) gemeenten. Dat kon toch niet? Maar wat gebeurde er echt? Het grootste gedeelte van de gemeenten begreep de opgave en ging aan de slag. Prachtige plannen, mooie systemen (omgekeerd inzamelen) en vooral goede resultaten. Maar was nu het issue de focus op minder restafval, of het doel om meer grondstoffen te krijgen? Het laatste lijkt mij. Maar waarom toch de negatieve lading bij kilofetisjisme? Ik kan mij niemand voorstellen die zou zeggen, “ja toe maar, gooi alles maar op één hoop, maak maar zoveel mogelijk niet te gebruiken afval.”

Ik begrijp niet waarom dit een negatieve connotatie moet hebben. Zou het beter zijn om het dan maar grondstoffenmaximalisatie te noemen? Of recycleroeping? Doel is hetzelfde. Zoveel mogelijk, zo lang mogelijk in omloop houden. Maar dan ook echt in omloop. Dat is waar de schoen wringt. Dat de focus ligt op minder restafval is goed, meer grondstoffen uitstekend. Een discussie over kwaliteit kan niet zonder dat je eerst kwantiteit hebt. Maar dan wel even scherp op elkaar zijn wat dan echte recycling is, wat dan echt circulair moet zijn. De kiloknaller discussie is eigenlijk helemaal niet interessant en belangrijk. Gepruts in de marge. Leuk voor een paar mensen om hard iets over te roepen. Maar als we dat roepen nu eens zouden doen om iedereen en alles aan te zetten om het echt circulair te maken. En ik weet niet wat u ziet bij circulair maar ik zie een cirkel. Iets wat rond is en rond blijft gaan.

Is circulair niet het nieuwe duurzaam aan het worden? Een containerbegrip zonder inhoud? De vraag stellen is…Dat definities worden opgerekt is van alle tijd, maar niet te accepteren. Als iets niet als zichzelf of minimaal in iets anders weer volledig terugkomt, dan is het geen circulair product. Dat noemen we recycling. En zelfs (of juist daar) zijn de definities al helemaal erg rekbaar geworden. Met als summum het gebruik van de term ‘nuttigge toepassing’. Zelden een omschrijving gehoord die zo multi-interpretabel is. Biogranulaat, we verwerken iets, we drogen het, en verbranden het. Maar ook met drankpakken en C-hout. Ik zie hier weinig circulairs in. Zou het kunnen dat hier twee dingen door elkaar lopen? De energietransitie en de circulaire economie? Waarbij, zoals het uitkomt het ene of het andere als doel wordt genoemd. Is dat dan niet definitiefetisjisme? Toepassingsfundamentalisme? Grondstofgegoochel? Ik heb de stellige overtuiging dat we de discussie niet over de inzameling maar over de verwerking moeten voeren. Nog los van de discussie over de echte voorkant, het ontwerp. Dat lijkt mij geen discussie, maar een mustdo. Zijn wij in staat om elkaar hard en duidelijk aan te spreken op de werkelijke gegevens en de werkelijke resultaten? En niet de definities zo oprekken dat dit de waarheid wordt. Waarom voeren we deze discussie niet? Is dit onbespreekbaar? Zijn er te veel belangen in het spel waardoor er niet over gesproken kan worden? Worden we door andere discussies van dit onderwerp weggelokt? Circulariteit is het volledig in omloop houden van grondstoffen. Volledig, omdat sommige stoffen er bijna niet meer zijn. Omdat mijnen leeg raken. Komt het als dezelfde stof niet retour, dan is het niet circulair. Simpeler is en wordt het niet. Dan is het hergebruik, recycling of nuttige toepassing. Wat dat dan ook moge zijn. Het lijkt nu dat wat niet wordt verbrand of gestort, circulair is. Deze discussie moet anders. De discussie moet naar de echte circulariteit, de echte kringloop en als belangrijke tussenstap de echte recycling en het echte hergebruik. Geen verlies van grondstoffen. Grondstoffen die we, de inwoners van Nederland, met veel overtuiging hebben aangeboden om ze maximaal weer in te zetten voor nieuwe grondstoffen. Tot de laatste kilo.

Marc Veenhuizen, hoofdredacteur