Gram sep 2016 by NVRD

JAARGANG 107 | NUMMER

GRAM VAKBLAD VAN DE

September 2016

Composteren en milieubelasting

Kwaliteit kunststof kan beter

Buurtcomposteren blijkt kansrijk Schillenboer terug van weggeweest

inhoudsopgave

Vakblad van de NVRD

Hoe doen zij dat? Deze maand: buurtcomposteren 6

Buurtcomposteren lijkt heel kansrijk, maar de meeste gemeenten zijn nog huiverig. Uit een haalbaarheidsonderzoek, gefinancierd door de provincie Noord-Brabant en Rijkswaterstaat, blijkt dat buurtcomposteren een prima optie is om meer gft uit de verbrandingsoven te redden.

Recycling oude containers: nog veel hordes te gaan 10

De technieken om oude minicontainers te recyclen, worden alsmaar beter. Toch is het een weg met nog veel hobbels. Directeur van containerproducent ESE en tevens voorzitter van Klair, branchevereniging van containerproducenten, licht dit toe.

De maatschappelijke kosten en baten van kringloopbedrijven 15

Branchevereniging Kringloopbedrijven Nederland (BKN) is in haar cijfers gedoken en schetst hoe het staat met de maatschappelijke kosten en baten van kringloopbedrijven.

De schillenboer is terug van weggeweest 20

05 Bezem 12 Rol als ketenregisseur is niet eenvoudig 14 Opinie 18 Plastic vissen voor gevorderden, een interview met Marius Smit 24 NVRD Nieuws 25 Column Olaf Prinsen 26 NVRD maakt werk van circulair 28 Beter afval vermijden in plaats Foto voorplaat: Wiebe Kiestra, Hollandse Hoogte

van scheiden 31 Branchenieuws 34 Agenda en colofon 35 CloseUp

Lees verder op pag. 18

GRAMâ&#x20AC;&#x192;|â&#x20AC;&#x192;september 2016

Afvalconferentie 2016 Op 5 oktober organiseren de NVRD, Vereniging

de keten blijven. En Trendwatcher Ruud Velte-

Afvalbedrijven en het ministerie van Infrastruc-

naar kijkt op geheel eigen wijze naar de toekomst.

tuur en Milieu de Afvalconferentie 2016 in Sta-

Is er nog wel zoiets als afval en grondstoffen? Wat

dion Galgenwaard Utrecht.

betekent dit voor bedrijven? En voor de burger?

Het thema van de Afvalconferentie is verleden, heden

Naast verleden, heden en toekomst wordt door het

en toekomst. Nederland werd lang gezien als het gids-

ministerie van Infrastructuur en Milieu ook het rijks-

land als het gaat om afval. Is dat nog altijd zo? Wat is

brede programma circulaire economie toegelicht,

er de afgelopen jaren gedaan om te staan waar we

want van een dossier dat betrekking had op afval,

nu staan? En wat gaat de toekomst de wereld van het

is het een item geworden voor de hele overheid.

afval brengen? Deze en vele andere aspecten komen aan bod tijdens presentaties, debatten en sessies.

Al deze punten worden belicht onder de bezielende leiding van dagvoorzitter Mathijs Bouman.

Het plenaire deel van het programma staat in het teken van verleden, heden en toekomst. Oud-minister

De sessies zijn:

Jacqueline Cramer blikt terug op het afvalbeleid van

• Maatschappelijk Verantwoord Inkopen

de afgelopen jaren. Ze plaatst het in perspectief en

• Voortgangssessie Meer en Betere Recycling

kijkt welke lessen wij kunnen leren uit het verleden.

• Veranderingen door ICT in de afvalbranche • Leren van de verrassende blik van kinderen op

Vervolgens gaan de voorzitters van de Vereniging

onze sector

Afvalbedrijven (VA) en de NVRD met elkaar in gesprek. Boris van der Ham (voorzitter VA) en Han

De Afvalconferentie 2016 sluit af met een diner.

Noten (voorzitter NVRD) spreken over het beleid

Voor meer informatie en aanmelden, ga naar

dat moet leiden tot een circulaire economie waar-

www.afvalconferentie.nl

in materialen en grondstoffen zo lang mogelijk in

BEZEM Gecycle Ik had het lange tijd niet door, maar ik blijk al jaren grondstoffen te verzamelen. Ik heb altijd gedacht dat het zwerfafval was, maar dat is dus niet zo. Als Bezem maak je wat mee. Geeft wel een raar beeld. Dat ik aan het delven ben in plaats van aan het schoonmaken. Dat ik aan het recyclen ben en niet aan het vegen. Als je het zo bekijkt, is mijn stad een goudmijn. Dan zal het vast niet lang duren voordat er een bod wordt gedaan vanuit het buitenland om die delfstoffen toe te eigenen. Ach, ik draaf door. Maar op zich klopt het wel; blik en glas zijn natuurlijk grondstoffen. Oké dan, tweedehands grondstoffen misschien. Maar zeker weer in te zetten voor mooie nieuwe andere producten. Metalen kennen al jaren, via de hoogovens, hun weg naar nieuw metaal. Glas idem, al lijkt 90% recycling wel heel erg ambitieus. Met kunststoffen ligt dat wat ingewikkelder. Wat zeg ik, véél ingewikkelder. Is metaal vooral ijzer, glas is vooral, eh ja, glas. Kunststoffen is weer Pet, Ldpe, hdpe, etc. Tja, recycling wordt dan al wat complexer. Op straat zie ik dat niet. Echt niet. Het is allemaal plastic en dat moet van de straat of uit het park. Ik vermoed

dat mensen in mijn wijk dat ook zo zien, of niet zien eigenlijk. De waarde voor hen zit in de schone omgeving (en daardoor zelfs in de waarde van hun huizen), niet direct in de waarde van de grondstoffen. Waarde ziet men nog wel als de afvalheffing niet te hoog wordt, maar zelfs dat is beperkt. Recycling doet men wel, pittig veel inmiddels ook. Zeker door plastic, sorry kunststofverpakkingsafval, apart te houden. Maar doet men dat om het recyclen of omdat het gewoon handig is en de bak er toch voor staat? Gemak dient de mens. Prachtige slogan ‘Met hetzelfde gemak gooi je het in de afvalbak’, maar moet dat niet zijn: ‘Met hetzelfde gemak gooi je het in de grondstofcontainer?’ Nee, dat rijmt niet lekker, dat klopt. Ik veeg rustig verder en zorg dat mijn wijk er weer spik en span bij ligt. Flesje en blikjes, die doe ik wel in een apart bakje op mijn wagen. Gooi ik straks thuis wel bij het PMD.

GRAM | september 2016

Hoe doen zij dat? Tekst: Hetty Dekkers

Deze maand:

buurtcomposteren legenheid voor de hele buurt op een

is straks ook vergunningverlener, als

centrale locatie. Met een elektrische

we een definitieve locatie hebben ge-

bakfiets, als een soort schillenboer 2.0,

vonden. Het gaat slechts om een paar

gaan we straks het gft ophalen, bij ho-

honderd kilo organisch materiaal per

reca, bij mensen thuis.

week, maar toch heb je daar een omgevingsvergunning voor nodig.

Welke organisaties zijn erbij betrokken?

Toekomstmogelijkheden?

De gemeente Amersfoort, horeca, be-

In Nederland zijn we heel goed in

drijfsleven, bewoners. We praten ook

thermofiel composteren en vergisten.

met Rova natuurlijk, want we willen

In vermi-culture (vermi is het Latijnse

een waardevolle aanvulling zijn op

woord voor worm) zijn we minder

hun gft-inzameling. We hopen vooral

goed. Wereldwijd wordt dit systeem

dat horeca uit het centrum meedoet

wel op grote schaal toegepast. Het

compost experience officer van

en mensen uit de hoogbouw. Juist daar

resultaat is beter en natuurlijker, de

De Stadswormerij, Amersfoort.

wordt nu geen gft ingezameld. Wij als

vermi-compost bevat bijvoorbeeld be-

Contact: edgarvangroningen@gmail.com

De Stadswormerij proberen het initia-

paalde hormonen die plantgroei stimu-

tief van de grond te krijgen, wij trek-

leren. We hopen met dit experiment

ken de kar.

meer aandacht te vestigen op de mo-

Edgar van Groningen

Welke initiatieven zijn er?

gelijkheden van vermi-culture.

Twee jaar terug hebben we in samenwerking met de gemeente 64 wor-

Wat is de rol van de gemeente?

menbakken geïmporteerd uit Groot-

De gemeente Amersfoort heeft onge-

Tips?

Brittannië

onder

veer 20.000 euro bijgedragen aan de

Een omgevingsvergunning aanvragen

geïnteresseerde bewoners van Amers-

Stadswormerij, de andere helft hebben

is nu nog erg ingewikkeld. Het is niet

foort. De wormenbak is een kleine con-

we via crowdfunding binnengehaald.

mals wat er van je gevraagd en geëist

tainer die in de tuin of op het balkon

Het is belangrijk dat een gemeente

wordt. Probeer als gemeente daar wat

kan staan. De bak is gevuld met tijger-

openstaat voor maatschappelijk ver-

soepeler mee om te gaan, denk mee en

wormen, die de helft van hun eigen li-

nieuwende initiatieven. De gemeente

geef experimenten de ruimte.

die

verspreid

chaamsgewicht in compost om kunnen zetten.

Tijgerworm

klinkt

exotisch,

maar het is gewoon een inheemse

Jan Morsch is, samen met Beatrice van

compostwormsoort. Die wormenbak-

Tilburg, oprichter van De Compostbakkers.

ken staan nog steeds verspreid door

Actief in regio Den Haag, Leiden, Delft,

de hele stad, bij bewoners thuis. Som-

Zoetermeer, bollenstreek.

mige deelnemers zijn afgehaakt, ande-

Contact: decompostbakkers@gmail.com

ren zijn heel enthousiast. Je moet de inhoud af en toe keren, het mag niet te

Welke initiatieven zijn er?

nat zijn, niet te droog, je kunt er niet

Wij begeleiden bestaande buurttuinen

alles in gooien. Het composteerpro-

bij het opzetten van een kleinschalige

ces vraagt wat aandacht. Door middel

compostering. We helpen ze met infor-

van workshops en educatie probeer ik

matie, flyers en informatieborden voor

mensen meer kennis bij te brengen, zo-

de buurtbewoners, en een gedegen

dat ze er ook meer plezier aan beleven.

cursus composteren. Bedoeling is dat

Nu zijn we bezig met het oprichten van een stadswormerij, een composteerge-

GRAM | september 2016

Jan Morsch

de buurttuinen het composteren zelf doen, wij ondersteunen alleen. Het is

begonnen toen ik zelf bij een buurttuin zat. De gemeente stopte op een gegeven moment met het gescheiden ophalen van gft, dat vond iedereen ontzettend jammer. Dus gingen we zelf composteren bij de buurttuin. Zonder veel tamtam te maken, liep dat al snel heel

goed.

Buurtbewoners

kwamen

graag hun gft brengen, zelfs al hadden ze geen groene vingers of interesse voor de buurttuin. Je maakt met iedereen een praatje, dus het was heel goed voor de sociale cohesie in de wijk. En de tuinen in de buurt werden er mooier

Buurtcomposteren kansrijk, maar nog niet overal populair

van, want er was compost genoeg. Buurtcomposteren lijkt heel kansrijk, maar de meeste gemeenten zijn nog huiWelke organisaties zijn erbij

verig. Uit een haalbaarheidsonderzoek, gefinancierd door de provincie Noord-

betrokken?

Brabant en Rijkswaterstaat, blijkt dat buurtcomposteren een prima optie is om

Als Compostbakkers begeleiden we

meer gft uit de verbrandingsoven te redden. “Het restafval in Nederland bevat

nu vijftien buurttuinen in de regio.

gemiddeld nog 38% gft”, zegt Estella Franssen, projectmanager van natuur- en

Met vier nieuwe zijn we al in gesprek,

milieucentrum De Ulebelt. “Met buurtcomposteren lijken we daar heel goed iets

de belangstelling is groeiende. Fonds

aan te kunnen doen.”

1818, een fonds voor sociale doelen

Het haalbaarheidsonderzoek is uitgevoerd door Ulebelt, samen met Brabantse

in de regio, huurt ons in. We zijn geen

Milieufederatie, De Waard Eetbaar Landschap en Initiatief Bewust Bodemgebruik.

commerciële instelling, we proberen al-

Buurtcomposteren heeft volgens de onderzoekers, zeker als het in combinatie

leen de kringloop beter rond te krijgen

met andere activiteiten zoals educatie gebeurt, een hoog feelgoodgehalte. “Gft is

en bewoners te binden.

de enige fractie die low-tech en op lokale schaal, en dus niet anoniem op afstand, verwerkt kan worden. Je kunt er zelf compost van maken en dat materiaal ge-

Wat is de rol van de gemeente?

bruiken voor de buurtmoestuin of de schooltuin. Dat directe, zichtbare resultaat

Die is vrij klein eigenlijk. We doen dit

zorgt voor enorm veel enthousiasme”, aldus Franssen.

buiten de gemeenten om.

Ze kennen

Gezien de positieve resultaten uit diverse pilots, is het volgens Franssen extra

ons en werken ons niet tegen, maar

pijnlijk dat lokale overheden nog nauwelijks meewerken aan buurtcomposteren.

daar houdt het meestal op. In de ge-

“Slechts een paar gemeenten zijn er serieus mee bezig. Burgers die een buurt-

meente Den Haag werken we wel samen

compostering op willen zetten, stuiten in de meeste plaatsen nog op veel tegen-

met de dienst Natuur- en Milieueduca-

werking.”

tie. We gaan samen bekijken of we een

Volgens Franssen zou dat snel moeten veranderen. “Met buurtcomposteren zie

demonstratiemodel van een buurtcom-

je direct de voordelen, als bewoner maar ook als gemeente. Het is juridisch en

postering kunnen maken. Een omge-

economisch haalbaar, het verbindt mensen in de wijk. Initiatieven op dat gebied

vingsvergunning is niet nodig, zoals wij

zouden dus structureel gefaciliteerd en ondersteund moeten worden door vooral

het doen. We gebruiken bewust kleine

lokale overheden.” De landelijke overheid kan volgens Franssen ook een steentje

compostplekken, die door hun omvang

bijdragen. “Door deze ontwikkeling te stimuleren met regelgeving en dergelijke.

net onder de radar van de omgevings-

Zelf bieden wij de opleiding ‘Compostmeester’ aan. Want als je goed en zorgvul-

vergunning blijven. Dat soort juridische

dig composteert, hoeft dat geen enkele overlast te veroorzaken in bebouwde

zaken hebben wij als Compostbakkers

omgevingen.”

goed uitgezocht. Zodat het een laagdrempelige activiteit blijft, die voor iedereen snel te realiseren is.

je voldoende vrijwilligers hebt, voor

Tips?

het composteren zelf, maar ook om het

Begin er gewoon mee. Probeer het uit,

Toekomstmogelijkheden?

goed uit te leggen aan de bewoners.

op een geschikte plek, en kijk hoe het

Elke buurttuin kan met dit concept aan

Onze cursus wordt gegeven door een

loopt. De investering die je nodig hebt

de slag. Wij willen onze activiteiten

bodemdeskundige van de universiteit

is marginaal, dus mocht het tegenval-

graag uitbreiden naar andere regio’s.

van Wageningen, die weet echt hoe het

len dan is er weinig verloren.

Je moet als buurttuin wel zorgen dat

zit.

GRAM | september 2016

Toekomstmogelijkheden? PJB: Ik weet van zo'n twintig aanvragen voor nieuwe buurtcomposteerprojecten, zonder dat we er reclame voor hebben gemaakt. Er is dus volop animo. AJ: Dit soort initiatieven is voor ons als gemeente erg interessant. Het zijn kleine, lokale activiteiten die bijdragen aan een circulaire economie. Daarbij is de ervaring dat het ook de sociale cohesie in de wijk bevordert. Omdat het een redelijk nieuwe ontwikkeling is, zijn we bezig met bewoners en ambtenaren om te kijken wat de meest geschikte werkwijze is om dit soort initiatieven in de

Alison Jenkins

Peter Jan Brouwer

toekomst op te pakken

projectmedewerker buurtcomposteren

adviseur buurtcomposteren,

Tips?

gemeente Amsterdam,

gemeente Amsterdam.

PJB: Als andere gemeenten geïnteresseerd zijn in het project dan zijn ze

Contact: a.jenkins@amsterdam.nl

welkom voor een wormensafari. Dan Welke initiatieven zijn er?

Wat is de rol van de gemeente?

kunnen ze zelf komen kijken hoe het

PJB: Maart vorig jaar ben ik samen met

AJ: We verlenen subsidie uit een speci-

allemaal werkt.

enkele andere buurtbewoners gestart

aal potje voor buurtinitiatieven en faci-

AJ: Zorg voor goede begeleiding van

met een wormenbak in Amsterdam-

literen waar we kunnen. We zitten nog

een project en maak het aanvragen van

Zuid. Uit onvrede met het feit dat er in

in de ontdekkende fase en hebben ge-

een wormenbak niet te makkelijk. De

Amsterdam nauwelijks gft opgehaald

kozen voor een medebeheercontract, in

initiatiefnemers gaan immers een stuk

wordt. De compostbak werd geplaatst

plaats van een omgevingsvergunning.

van de OR beheren en dan is het be-

in een heel smalle straat, waarvan nie-

In dat contract staat dat Peter Jan ver-

langrijk dat bewoners dat beseffen en

mand dacht dat het kon. Maar het pro-

antwoordelijk is voor een goed verloop

het werkelijk willen. Bewoners moeten

ject loopt inmiddels goed, er is geen

van het project. Mocht er toch overlast

daarom zelf komen met o.a. een plan,

enkele geuroverlast of overlast van

zijn, dan staat het de gemeente vrij de

een begroting, maar ook draagvlak cre-

ongedierte, iets waar veel mensen aan-

bak weg te halen.

ëren in de buurt.

vankelijk bang voor waren. Zo'n twintig families doen nu mee, ze brengen gemiddeld één kilo keukenafval per week. In het voorjaar hebben we een oogstfeest gehouden; iedereen kon een paar emmertjes gratis compost komen halen voor tuin of bloembak. De straat is er echt groener van geworden, je ziet het resultaat. AJ: Inmiddels is het project uitgebreid en hebben we twee buurtcompostbakken in Amsterdam-Zuid staan en twee in Amsterdam-Oost. Welke organisaties zijn erbij betrokken? AJ: Bewoners en allerlei mensen van de gemeente, zoals een gebiedsmakelaar en wijkmanager. Jan Peter is door ons nu ingehuurd als adviseur. Hij begeleidt ook bewoners die een nieuw buurtcomposteerproject op willen zetten. Buurtcomposteren in Amsterdam

GRAM | september 2016

Recycling oude containers: nog veel hordes te gaan Gele containers zijn lastig te produceren van gerecycled materiaal. Ze kunnen eigenlijk alleen gemaakt worden van oude gele containers, daarom is grijs een betere optie voor wie recycling wil stimuleren.

De technieken om oude minicontainers te recyclen, worden alsmaar beter. Toch is het een weg met nog veel hobbels, licht Arjan van Wessem toe. Hij is directeur van containerproducent ESE en tevens voorzitter van Klair, branchevereniging van containerproducenten. “Er zijn twee ontwikkelingen”, zegt Van Wessem.

wel het liefst een container van virgin-materiaal. Dat

“Sommige producenten prefereren recycling, andere

heeft veel te maken met de ervaringen uit het ver-

gaan voor hergebruik. Die laatste optie wordt steeds

leden. Toen de containers van gerecycled materiaal

minder interessant, als je streeft naar een circulaire

pas op de markt kwamen, hadden we de techniek nog

economie. Een jaar of tien geleden gingen onze oude

niet helemaal in de vingers. Je moet zo’n container

containers, met gemeentelogo en al want dat kun je

oppakken aan een relatief dun randje, dat ging wel-

er niet afhalen, nog massaal naar Polen en andere

eens fout. Vanwege die negatieve ervaringen uit het

Oost-Europese landen. Maar daar kopen ze nu zelf

verleden zijn veel gemeenten nog steeds huiverig.

ook nieuwe. Je moet dus steeds verder weg om je af-

Inmiddels is de technologie echter zo verbeterd, dat

gedankte containers te kunnen verkopen voor herge-

gerecycled net zo sterk is als virgin. We hebben zelfs

bruik. Bovendien zijn ze in dat soort landen niet bezig

veel minder materiaal nodig, zodat de containers lich-

met recycling, uiteindelijk verdwijnt de container daar

ter kunnen zijn dan vroeger. Gelukkig gaan de grote

in het milieu.”

particuliere inzamelaars, de Van Gansewinkels en de Sita's zeg maar, inmiddels wél vol voor recycling. Zij

Recycling, het materiaal van oude containers inzetten

hebben een schat aan ervaring en weten, uit de prak-

voor de productie van nieuwe, is dus een betere optie.

tijk, dat het werkt. Het is een beetje raar om te zien

Maar een van de struikelblokken is de voorkeur van

dat veel gemeenten toch nog steeds niet durven. Ze

veel gemeenten voor virgin-materiaal. Van Wessem:

denken: een dunnere container, van gerecycled mate-

“Overheden stellen een enorm pakket eisen bij de

riaal, dat kán niet goed zijn.”

aanbesteding. Ze willen dat je duurzaam bent, zuinig

met energie, actief bent op het gebied van social re-

Een ander recycleknelpunt is de kleur van de contai-

turn, noem het maar op. Maar ze bestellen uiteindelijk

ners. Van Wessem: “Een mini-container is gemaakt van

GRAM | september 2016

hdpe, high density polyetheen. Virgin hdpe is kleurloos. Als je daar gemiddeld twee procent kleurstof bij doet, zogeheten masterbatches, dan heb je keurig een groene of blauwe container. Bij gebruikt materiaal ligt dat anders. Van een oude bruine container kun je geen gele maken. Dat is technisch zeer moeilijk. Bovendien zijn de masterbatches verschrikkelijk duur. Als je die veel gebruikt, wordt de container misschien wel twee keer zo duur en daar zit geen enkele gemeente op te wachten natuurlijk. Ga je gebruikte bakken recyclen, dan kom je altijd bij donkere kleuren uit. Er is één uitzondering, en dat is grijs. Voeg je zwarte masterbatch toe, bij welke originele kleur dan ook, dan krijg je altijd grijs. Wil je recycling stimuleren, dan kun je dus het best voor grijze containers kiezen, met hooguit een gekleurd deksel of gekleurde handvatten.”

Arjan van Wessem, directeur ESE

"Een belangrijke bron is plastic uit huishoudelijk afval."

zoals kratten en flessendoppen, maar een belangrijke potentiële bron is het plastic uit huishoudelijk afval. Nu is die stroom te onzuiver om er nieuwe contai-

Volgens Van Wessem is er voorlopig nog een tekort

ners van te kunnen maken, maar binnen een jaar of

aan het recyclemateriaal hdpe. “De vervangingsmarkt

vijf zal dat veranderen, schat ik. De sorteerinstallaties

van mini-containers is slechts tussen vijf en tien pro-

voor huishoudelijk plasticafval worden steeds beter,

cent. Ze zijn zo goed gemaakt, dat ze makkelijk 25

zodat je er straks zuivere monostromen uit kunt ha-

jaar meegaan. In heel Europa worden jaarlijks meer

len. Er ligt dus een hele berg potentiële grondstof op

dan 20 miljoen containers uitgezet. In Nederland praat

ons te wachten die heel interessant kan zijn voor de

je over een kleine 1 miljoen. Omdat de vervangings-

toekomst.”

markt zo krap is, heb je dus altijd een tekort aan ‘oud’ hdpe. Momenteel gebruiken wij al andere materialen,

Tekst: Hetty Dekkers

Eerste Blauwe Engel voor mini-container ESE (voorheen Otto) was in de jaren negentig een van de eerste containerproducenten die aan de slag ging met recycling. “Met name de techniek om van het polymeer weer langere, sterke vezels te maken, is erg ingewikkeld”, aldus directeur Arjan van Wessem. “Het duurde best een tijdje voordat we dat goed in de vingers hadden.” Inmiddels gebruikt ESE zo’n 40 procent gerecycled materiaal bij de productie van nieuwe containers. Vooral grijze en donkerkleurige containers kunnen veel recyclemateriaal bevatten, maar honderd procent gerecycled bestaat niet, aldus Van Wessem. “Je hebt altijd een paar procent additieven en masterbatches nodig in het productieproces. De juiste term ligt daarom dichter bij 97% gerecycled.” Op de IFAT-vakbeurs in München, eerder dit jaar, presenteerde ESE een primeur. "We hebben als eerste het certificaat De Blauwe Engel gekregen voor een afvalcontainer. De Blauwe Engel betekent dat voor het product ministens 80% post consumer materiaal gebruikt is en dat het gegarandeerd vrij is van gevaarlijke stoffen. Ook moet het ingezette gerecycled materiaal en de productie zelf gecertificeerd zijn volgens de Eucertiplast-regels.” Het milieukeur De Blauwe Engel is zowat het hoogst haalbare op recyclinggebied. De bekroonde ESE-container is in Berlijn uitvoerig getest en bleek net zo sterk als een container van virgin-materiaal. “Al met al een primeur waar we best trots op zijn”, aldus Van Wessem.

GRAM | september 2016

Rol als ketenregisseur is niet Gemeenten hebben sinds 2015 veel meer verantwoordelijkheid ten aanzien van hun kunststof verpakkingsafval. In die nieuwe rol kunnen ze nog wel wat hulp gebruiken, heeft Rijkwaterstaat gemerkt.

Sinds begin vorig jaar zijn gemeenten verantwoordelijk voor de sor-

Berg: “Als de sortering niet aan de geldende kwali-

tering, transport, opslag en soms ook vermarkting van hun ingeza-

teitseisen voldoet, krijgt de gemeente geen of een

melde kunststof verpakkingsafval. Ze zijn naast inzamelaar nu ook

mindere vergoeding uit het Afvalfonds. Gemeenten

opdrachtgever. “Die nieuwe rol vraagt heel wat van gemeenten”, weet

zijn als opdrachtgever verantwoordelijk voor de kwa-

Daphne van den Berg, adviseur van Rijkswaterstaat. Het Learning Cen-

liteit van de gesorteerde stromen. Ze moeten dus met

ter Kunststof Verpakkingsafval, opgericht door Afvalfonds Verpakkin-

de juiste sorteerders in zee gaan en goede afspraken

gen, VNG en ministerie van I&M en uitgevoerd door Rijkswaterstaat

maken.” Een ander heikel punt ten slotte zijn de kos-

Leefomgeving, ondersteunt daarom gemeenten die nog met vragen

ten voor de inzameling van kunststof verpakkingsaf-

zitten. Vooral de werksessies, zoals ‘ketenregie’ en ‘reductie van de

val. “Tijdens de werksessies merken we dat veel ge-

inzamelkosten’, zijn een succes. “Mensen gaan echt met nieuwe in-

meenten nog hoge kosten maken in verhouding met

zichten en handlingsperspectieven naar huis”, aldus Van den Berg.

de dalende vergoeding die zij ontvangen. Dat kan van allerlei factoren afhankelijk zijn, zoals wijze van in-

Volgens de adviseur van Rijkswaterstaat is het een hele klus voor ge-

zameling, contracten, respons en vullingsgraad. Dat

meenten om hun kunststof-zaken op orde te hebben. “Een van de

kostenplaatje is echter een belangrijk punt, zeker om-

dingen waar ze tegenaan lopen, is de kwaliteit van het afval. De in-

dat de vergoedingen uit het Afvalfonds Verpakkingen

gezamelde hoeveelheid kunststof verpakkingsafval is de laatste jaren

jaarlijks naar beneden gaan.”

enorm toegenomen en dat is een goede zaak natuurlijk. Maar welwillende burgers gooien ook andere dingen erbij, zoals speelgoed. Als

Het Learning Centre helpt gemeenten in hun rol als

gemeente moet je daar voortdurend bovenop zitten en goed com-

ketenregisseur met diverse werksessies. Volgens Van

municeren naar je burgers toe.” Aan de andere kant van de keten,

den Berg zijn dat bijeenkomsten met kleine groepjes,

richting sortering en verwerking, gaat het ook wel eens mis. Van den

waarbij veel interactie mogelijk is en ook de eigen

Kwaliteit kunststof kán beter Een van de onderwerpen die op de bijeenkomst in november

Volgens Teernstra is de kwaliteit van het ingezamelde kunst-

zeker aan bod komen, is de kwaliteit van het kunststof ver-

stof afval nog niet wat ze zou kúnnen zijn. “We zijn pas een

pakkingsafval. Marijn Teernstra, ook adviseur Rijkswaterstaat

anderhalf jaar bezig, iedereen moet nog wennen aan zijn

Leefomgeving, weet daar alles van. Er valt nog een wereld te

nieuwe rol. Maar verwerkers geven aan dat ze liever meer

winnen op dit gebied, blijkt uit zijn toelichting. “Recent onder-

hoogwaardig, en dus dieper uitgesorteerd, materiaal willen

zoek heeft uitgewezen dat het gehalte niet-verpakkingsafval

hebben. De sorteerders kunnen dat theoretisch aan, maar ge-

in de kunststoffractie rond de 10 procent ligt”, meldt Teern-

meenten worden niet geprikkeld om dat te bereiken. Ze wor-

stra. ”Bij de komende evaluatie van de Raamovereenkomst zal

den immers afgerekend op het halen van de DKR-norm. Als je

bekeken moeten worden hoe hiermee omgegaan moet worden

die bereikt hebt, is het voldoende. Verdergaan kost meer geld

en of dit aandeel wel voor vergoeding in aanmerking komt”.

en dat wordt niet vergoed. Maar veel verwerkers vinden de

Gemeenten moeten hun inwoners dus goed voorlichten over

DKR-norm te laag. Ze hebben liever materiaal dat aan hogere

wat er wel en niet in de kunststoffractie mag. Chipszakken

eisen voldoet. Door deze situatie betalen ze een lage prijs voor

en kitkokers horen er ook niet in thuis, net zo min als speel-

de sorteerstromen en voldoe je eigenlijk nog niet aan de prin-

goed en andere niet-verpakkingen. Teernstra: “Chipszakken

cipes van een circulaire economie. Een ander probleem is dat

bevatten een dun laagje aluminium en moeten er tijdens het

in de sortering vaak niet te achterhalen is van welke gemeente

sorteerproces uitgehaald worden. Ze kunnen niet verwerkt

het afval afkomstig was. Ook dat motiveert gemeenten niet

worden. Kitkokers zorgen ook voor verstoring van het recy-

om beter hun best te doen. Als ze beter zouden scheiden, zou

clingproces. Ze bestaan op zich wel uit plastic, maar het restje

dat hooguit het kwaliteitsgemiddelde wat omhoog brengen.

siliconen dat er inzit, is schadelijk voor het nieuwe materiaal.

Financiële voordelen levert het niet onmiddellijk op.”

Het kan zelfs gaten veroorzaken in bijvoorbeeld nieuwe producten, zoals buizen.”

GRAM | september 2016

eenvoudig verhalen de ruimte krijgen. “Mensen steken daar echt wat van op. Afgelopen jaar hebben we onderwerpen behandeld als sortering, kwaliteit en kostenreductie. De sessies over ‘slimme contracten’ werden minder goed bezocht, maar dat komt waarschijnlijk omdat veel gemeenten al langlopende contracten hebben afgesloten. Volgend jaar gaan we die werksessie daarom meerdere keren herhalen.” November dit jaar organiseert het Learning Centre een grote bijeenkomst in Utrecht, waar meerdere onderwerpen toegelicht worden. “Denk aan alle ontwikkelingen in de kunststofmarkt, aanpassingen in het UMP, evaluatie van de Raamovereenkomst, recente onderzoeken over inzameling en dergelijke. Dat wordt een hele middag met interessante onderwerpen over alle wijzigingen waarmee gemeenten direct te maken krijgen.” Tekst: Hetty Dekkers

103

Containerwielen van Haco...

... besparen u mankracht! Haco wielen maken uw containers écht mobiel. De garantie voor uitstekende rijeigenschappen.

Bel voor informatie: adv. 103 190x130 mm.indd 1

Protempo bv Postbus 21, 6500 AA NIJMEGEN Nederland Tel. +31(0)24-3711711. Fax +31(0)24-3711700 verkoop@protempo.eu www.protempo.eu

GRAM | september 2016

11-02-2010 13:55:19

OPINIE

Kunststof verpakkingen, doorgaan of stoppen "Geef op, je wordt er gelukkig van", een citaat van Steven Levitt, de man achter de succesvolle boeken Freakonomics en SuperFreakonomics. Hij deed een experiment: hij liet mensen een fundamenteel besluit nemen op basis van kop (doorgaan) of munt (stoppen). Wat bleek. De mensen die een fundamentele andere keuze maakten (munt) werden gelukkiger. Dus niet doorgegaan, niet doorgemodderd, niet voortgegaan met ‘winners never quit, quitters never win’. Dat alles op basis van kop of munt. Waar gaat dit stukje heen, vraagt u zich wellicht af? Ik zal u helpen. Het gaat wel degelijk over een ‘issue’ dat ons, afvalinzamelend, -regisserend en -beherend Nederland aangaat. Hoe kan het anders. Het kunststofdossier. In 2009 zijn we gestart met de inzameling van het kunststofverpakkingsafval. Leek het eerst nog alleen om flessen en flacons te gaan, nu is het al een brede fractie inclusief blik en drankpakken. Van KFF, via KFF+ naar PMD. Van inzameling naar, ja, dat is nu de vraag. Van inzameling naar nu ook de ‘regie’ op sortering en vermarkting. Veelal uitgevoerd door de publieke afvalbedrijven. Gemeenten? Die worden onder andere door congressen, trainingen en het Learning Center Kunststof Verpakkingsafval op de hoogte gehouden van het dossier. 390 gemeenten, dat zijn er heel wat. Zou de helft weten wat er allemaal speelt? Terwijl zij wel de verantwoordelijkheid hebben, ze hebben er zelfs voor getekend. Wie weet van het rapport van de circa 10% niet-verpakkingen in het afgezette kunststof? Kent iemand de DKR-normen? Weet iemand dat de vergoeding voor drankpakken maar tijdelijk was? Zit er nog iemand te wachten op een discussie over het badeendje met en zonder shampoo? Heeft iemand interesse in een meetprotocol van de ingezamelde, gesorteerde en aan de recycler aangeboden kunststoffen? Willen we voor de zoveelste keer een onderlinge na- en bronscheidingsdiscussie voeren? Weet iemand nog waarom de betalingen zo laat plaatsvonden en waarom onder voorbehoud? We zitten voor een kop of munt moment. We zijn in 2015 een weg ingeslagen waarbij we ons, zoals dat zo mooi heet, achter de oren moeten krabben, en ons moeten afvragen of die sorteer- en vermarktweg wel de juiste is en was. Vraag een collega waarom we dit hebben gewild en niet zelden blijft de gesprekspartner stil en je misschien zelfs wel vertwijfeld aankijken. Een antwoord komt er niet. Ja, zeker is het goed dat we nu met zijn allen - of in ieder geval een veel groter deel dan eerst - meer weten van het dossier. Inhoudelijk staan we nu sterker. We hebben er ook voordelen uit gehaald. Denk aan de goede aanbestedingen. Maar zijn wij wel de vermeende regisseur van de keten? In principe niet omdat de verantwoordelijkheid voor het percentage hergebruik (landelijk) van het bedrijfsleven is. Gemeenten en hun bedrijven zijn de aannemers die dit mogelijk (moeten) maken. En zij doen dit met verve. Burgers zijn oprecht blij dat we nu iets met plastic doen. Voor velen toch de vereenzelviging van veel milieuproblemen. Denk maar aan de gevoeligheid rond de plastic soup. Het dossier is, mede ook door bestuurlijk en politieke keuzes, dermate complex geworden dat de vraag, kop of munt, beantwoord moet gaan worden. Dit is wel het moment om te kiezen. Vooral ook omdat we volgend jaar, en de eerste schreden zijn inmiddels al gezet, de evaluatie krijgen van de Raamovereenkomst Verpakkingen. En, neem dat gerust aan, er zal weinig onbesproken blijven. En daar zit het hem nu net in. Hetgeen besproken moet en zal worden is veel, complex en bol van belangen en doorspekt met opvattingen en meningen. Doorgaans goed gebaseerd op de vele studies die hebben plaatsgevonden of nog zullen plaatsvinden. Maar waar zijn gemeenten voor? Voor hun burgers. Wat willen zij? Van hun plastic af, niet kunststofverpakkingsafval. In de juiste voorzieningen en op tijd ingezameld. Het is wel fijn dat ze dan ook te horen krijgen dat het netjes en verantwoord wordt verwerkt. Niet meer en niet minder. Inzamelen kunnen we als de beste. Laat het lot dat niet voor ons beslissen. We moeten gaan kiezen. Marc Veenhuizen Dit is een opiniestuk op eigen titel en niet het standpunt van de NVRD. Reageren? Mail uw reactie naar hegeman@nvrd.nl

GRAM | september 2016

De maatschappelijke kosten en baten van kringloopbedrijven De Rijksoverheid wil dat de economie snel verandert naar een circulaire (duurzame) economie. Hiertoe zijn de afgelopen jaren tal van programma’s en initiatieven gelanceerd, waaronder VANG. Steeds meer gemeenten zijn bezig hun afval- en grondstoffenbeleid te herzien. Bij een gemeentelijke beleidsherziening komt meestal ook de rol van kringloopbedrijven, die vaak een belangrijk aandeel hebben in de afval- en grondstoffenketen, ter sprake. Gemeenten stellen zich de vraag; wat levert het kringloopbedrijf ons eigenlijk op? Branchevereniging Kringloopbedrijven Nederland (BKN) is in haar cijfers gedoken en schetst hoe het staat met de maatschappelijke kosten en baten van kringloopbedrijven.

Subsidies en inzamelvergoedingen

Relatief gezien is het aandeel subsidie (4%) en het aandeel omzet uit

Een deel van de kringloopbedrijven ontvangt vergoe-

dienstverlening (4,5%) afgezet tegen de 102 miljoen euro totaalinkom-

dingen voor het leveren van maatschappelijke diensten,

sten (2015) van de zeventig (bij BKN aangesloten) kringloopbedrijven

waarvan de belangrijkste en meest voorkomende zijn:

samen, dus gering. Betrekken we de subsidies en inzamelvergoedin-

• inzamelen van (grof) huishoudelijk afval;

gen uit voorgaande jaren er ook bij dan is een dalende trend zichtbaar.

• inzamelen van textiel;

In 2013 was het aandeel subsidies plus omzet uit dienstverlening nog

• creëren van leerwerkplaatsen;

goed voor circa 20% van de inkomsten van kringloopbedrijven. Anno

• begeleiden van cliënten met een sociale, fysieke of

2015 is dat dus gedaald naar minder dan minder dan 10%.

geestelijke handicap (bijvoorbeeld ex-gedetineerden,

Deze trend houdt ook verband met de noodzaak tot bezuinigen bij veel

(ex)-verslaafden).

gemeenten in de afgelopen jaren. Gemeenten zijn in het algemeen kri-

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, zijn kring-

tischer geworden over hun uitgaven en kosten. Ook kringloopbedrijven

loopbedrijven weinig afhankelijk van subsidies. De

krijgen hiermee te maken. Gemeenten kunnen er bijvoorbeeld voor kie-

meeste kringloopbedrijven kunnen bestempeld worden

zen om hun (maatschappelijke) diensten, zoals het ophalen van tex-

als ‘social enterprises’ en houden hun eigen broek op.

tiel of grof huishoudelijk afval, opnieuw aan te besteden en/of stellen

Verreweg het grootste deel van de inkomsten van kring-

scherpere eisen ten aanzien van de prestaties van kringloopbedrijven.

loopbedrijven wordt behaald uit het verkopen van tweedehands goederen.

Meer inzameling en meer banen

Slechts 14% van de zeventig bij BKN aangesloten kring-

En wat zijn dan die prestaties? De bij de branchevereniging aangesloten

loopbedrijven geeft aan subsidie te ontvangen. In 2015

kringloopbedrijven zorgen er gezamenlijk voor dat 142 miljoen kilo aan

is naar schatting zo’n vier miljoen euro aan subsidie

goederen wordt ingezameld en ruim 12.000 mensen een baan hebben,

verstrekt aan kringloopbedrijven. Voor die bedrijven die

waarvan een groot deel banen voor mensen met een geestelijke, sociale

subsidie ontvangen bedraagt de subsidie gemiddeld ge-

of fysieke beperking. De kringloopbedrijven zorgen gezamenlijk voor

nomen minder dan 20% van de totale inkomsten.

een CO2-besparing die gelijk staat aan het energieverbruik van circa

60% van de bij BKN aangesloten kringloopbedrijven

46.000 woningen.

geeft aan een inzamelcontract te hebben met de ge-

Zowel de inzameling als de werkgelegenheid bij kringloopbedrijven

meente. 35% geeft aan een inzamelcontract voor tex-

vertonen een stijgende lijn. In 2015 is 142 miljoen kilo aan goederen

tiel te hebben. Hier is naar schatting een bedrag van

ingezameld. Dat is ruim 20% meer dan in 2014. Hiervan werd 46% ver-

4,5 miljoen euro mee gemoeid. Voor de bedrijven die

kocht als tweedehands en nog eens 37% gescheiden afgevoerd ten

inzamelvergoedingen ontvangen is de omzet die hieruit

behoeve van recycling. Wat betreft werkgelegenheid waren er in 2015

voortvloeit gemiddeld genomen goed voor 8% van de

ruim 12.000 mensen werkzaam bij de bij BKN aangesloten kringloop-

totale inkomsten.

bedrijven. Dat is 4% meer dan een jaar eerder, vrijwilligers meegeteld.

GRAM | september 2016

waarvan een kleine 12 personen (12.000/393 x 0,38) in verschillende trajecten hebben gezeten. Per gemeente werd daarnaast nog 361.000 kilo aan goederen ingezameld (142 miljoen kilo/393) en werd het energieverbruik bespaard gelijk aan 117 woningen per gemeente (45.000/393). Kort door de bocht, betaalt een gemiddelde gemeente circa 21.500,- euro aan kringloopbedrijven, die in ruil daarvoor 12 (begeleide) trajecten, 361.000 kilo inzameling en de energiebesparing voor 117 woningen kan realiseren. Besparen op kringloop? Of toch maar niet? Eerder hebben we al opgemerkt dat subsidies en inzamelvergoedingen aan kringloopbedrijven onder druk staan. Een belangrijke vraag is of dit ten koste gaat van de maatschappelijke impact van de kringloopbedrijMaar liefst 38% van hen was geen reguliere kracht of vrijwilliger, maar zat

ven. Het antwoord daarop is nee en ja. Aan de ene kant

in een of ander (begeleid) traject.

kan men redeneren dat het - gezien de positieve cijfers - goed gaat met de kringloopbranche en dat zij prima

Bierviltje

in staat is haar eigen boontjes te doppen. Maar kijken

Om een beeld te vormen van de kosten en baten voor gemeenten is het

we wat verder, dan zien we toch een aantal zorgelijke

interessant om de totale kosten en baten eens te delen door het aantal

ontwikkelingen. In eerste instantie lijken kringloopbe-

gemeenten in Nederland. Dat waren er 393 in 2015. Dan kunnen we bij

drijven het wegvallen van inkomsten uit subsidies en

wijze van spreken op een bierviltje uitrekenen wat kringloopbedrijven

inzamelvergoedingen nog grotendeels te kunnen com-

per gemeente kosten en opleveren. Uiteraard is deze methode niet ge-

penseren door meer omzet te halen uit de verkoop van

heel nauwkeurig. Immers, niet in alle gemeenten zijn kringloopbedrijven

tweedehands spullen. Als je echter bedenkt dat een

actief en daarnaast is er sprake van een zeer grote diversiteit aan afspra-

groot deel van de doelgroep van kringloopbedrijven

ken en contracten tussen gemeenten en kringloopbedrijven. Desalniet-

bestaat uit mensen met een kleinere portemonnee, die

temin geeft het wel enig inzicht in de verhouding tussen de kosten en

bij hogere prijzen sneller zullen afhaken, dan besef je

baten op macroniveau.

ook dat het risico bestaat dat pogingen om de omzet te vergroten, kan leiden tot klantenverlies. Armere mensen kunnen wegblijven omdat de prijzen voor hen te hoog worden. Om het wegvallen van inkomsten uit inzamelvergoedin-

In tegenstelling tot wat vaak wordt

gen en subsidies te compenseren zal door kringloop-

gedacht, zijn kringloopbedrijven

zien dit ten dele al gebeuren. Het aandeel vrijwilligers

weinig afhankelijk van subsidies.

jecten en reguliere krachten. Als deze trend zich doorzet

bedrijven ook in kosten gesneden moeten worden. We lijkt te stijgen ten koste van het aandeel begeleide trais dat een zorgelijke ontwikkeling en gaat dit vooral ten koste van geestelijk, sociaal of fysiek zwakkere mensen. De ontwikkelingen binnen gemeenten (bezuinigen, aanbesteden) leiden indirect ook tot verschuivingen binnen de kringloopbranche. Vooral kleinere, lokaal verankerde

De subsidie aan kringloopbedrijven bedroeg afgerond 10.200,- euro per

kringloopbedrijven kunnen in het gedrang komen. Zij

gemeente (4 miljoen euro/393). De inzamelvergoedingen die kringloop-

zijn niet altijd in staat snel genoeg te anticiperen op de

bedrijven ontvingen bedroegen afgerond 11.450,- euro per gemeente

nieuwe werkelijkheid en kapers liggen voor de kust. An-

(4,5 miljoen euro/393).

dere partijen zijn er als de kippen bij als bijvoorbeeld

Kijken we naar de baten, dan zijn er in 2015 per gemeente ruim 30

de inzameling van (grof) huishoudelijk afval of textiel

mensen aan het werk geweest bij een kringloopbedrijf (12.000/393),

opnieuw wordt aanbesteed. Indien een inzamelcontract

GRAMâ&#x20AC;&#x192;|â&#x20AC;&#x192;september 2016

wordt verloren dan is de kans groot dat dit het einde betekent voor het kleine, lokale kringloopbedrijf. Het gevolg is meestal dat er lokale werkgelegenheid voor kwetsbare doelgroepen verloren gaat en het is maar de vraag in hoeverre die werkgelegenheid wordt gegarandeerd en gecreëerd door nieuwe spelers.

Ontwikkelingen binnen gemeenten (bezuinigen, aanbesteden) leiden indirect tot verschuivingen binnen de kringloopbranche.

Integrale benadering Iedere gemeente zal bij het herformuleren van haar beleid ten opzichte van kringloopwinkels haar eigen af-

contracten met de nieuwe partijen? Een integrale benadering is nodig.

weging moeten maken en zichzelf een flink aantal vra-

Voor de kringloopbedrijven is het ondertussen zaak om alert te zijn op

gen moeten stellen. Die vragen gaan niet alleen over de

beleidswijzigingen en veranderende marktomstandigheden. Het kring-

inzamelprestaties, maar hebben zeker ook betrekking

loopbedrijf zal om te beginnen alles uit de kast moeten halen om haar

op het sociale domein. Wat zijn de consequenties voor

prestaties op het gebied van inzamelen, hergebruik en het creëren van

dit bedrijf in deze gemeente als we de inzamelvergoe-

werkgelegenheid inzichtelijk te maken en te communiceren in de ge-

ding verminderen of het contract aan een andere par-

meente waarin zij actief is.

tij gunnen? Verdwijnt er bijvoorbeeld lokale werkgele-

Tekst: Ronald van den Heerik, Branchevereniging Kringloop-

genheid? Worden de banen voldoende geborgd in de

bedrijven Nederland

RECYCLING RE

De vakbeurs die dit jaar de focus legt op het aanspreken en stimuleren van een circulaire economie!

c i r c u la i r e e c o n o m i e

evenementenhal gorinchem 25, 26 en 27 OKTOBER 2016

Gelijktijdig vindt de vakbeurs InfraPro plaats: De vakbeurs voor de grond- wegen waterbouw

BOEK UW STAND BINNEN ENKELE KLIKS ONLINE VIA

WWW.EVENEMENTENHAL.NL/RECYCLING

GRAM | september 2016

HET MOTTO VAN MARIUS SMIT: GEWOON DOEN!

Plastic vissen voor gevorderden De plastic troep was hem altijd al een doorn in het oog. Als creatieve en avontuurlijke persoonlijkheid bedacht Marius Smit een originele en simpele oplossing. Het vissen naar Amsterdams grachtenplastic heeft inmiddels tot meer geleid, waaronder de productie van skateboards uit gerecycled zwerfkunststof. De plastic soep-strijder vertelt.

De strijd tegen de plastic soep is wereldwijd in alle hevigheid los-

ma op, om zoveel mogelijk Amsterdamse schoolkin-

gebarsten. Met een opvallend krachtig Nederlands aandeel. Zo wer-

deren plastic te laten vissen. Inmiddels zijn al zo’n

den de recente Olympische Spelen in Rio omlijst met het metershoge

twintig schoolklassen in het bootje gestapt. “We zijn

beeld van een ‘Plastic Madonna’ op het strand van de Braziliaanse

het scholenprogramma low-profile gestart. Vanwege

metropool. Het beeld, waar actrice Thekla Reuten met haar eigen baby

onze ideële doelstellingen vind ik het belangrijk om

model voor stond, is van de Nederlandse kunstenaar Peter Smith en

zoveel mogelijk kinderen bij de aanpak van dit pro-

volledig opgetrokken uit plastic zwerfvuil. Baggerbedrijf Boskalis

bleem te betrekken. We zijn van plan het programma

plaatste medio juni op de Noordzee vlakbij Scheveningen een eerste

de komende jaren gestaag uit te breiden.”

proefinstallatie van het idee van de Delftse student lucht- en ruimtevaart Boyan Slat. De kern ervan is een opblaasbare drijvende arm

Bedrijfsuitje

in V-vorm, die ronddobberend afvalplastic verzamelt. Het medio juni

Plastic vissen bleek echter ook populair als bedrijfs-

geplaatste protoype moet allereerst gaan testen of de straks omvang-

uitje. “Vorig jaar hebben we zeventig events voor 41

rijkere constructie, die ver weg op de oceaan wordt neergelegd, tegen

verschillende bedrijven georganiseerd. Dit jaar gaan

de woeste stromingen, wind en golfslag op open zee bestand is.

we daar overheen en voor volgend jaar hebben we de eerste boekingen al binnen. Het bijzondere is dat al

Gewoon doen

die bedrijven ons zelf hebben benaderd, wij hebben

De inspanningen van zijn landgenoten laten zich verklaren door een

niets aan sales of marketing gedaan, behalve Face-

eenvoudig motto, dat Marius Smit zelf ook zeer aanspreekt. “Gewoon doen”, zegt hij gedreven. “Je hoeft geen speciaal of bevoorrecht persoon te zijn, om iets te starten, impact te maken en succes te hebben. Begin gewoon en dan ontstaan er vanzelf nieuwe mogelijkheden. Ik heb lang getwijfeld hoe ik als eenling een complex en groot probleem als de plastic soep aan kon pakken. Het antwoord ligt in de betrokkenheid van zoveel mogelijk mensen: consumenten, bedrijven en overheidsinstanties. Mijn overtuiging was dat iedereen die er belang bij heeft dat dit probleem aangepakt wordt, zich bij mij zou aansluiten. En dat is precies wat er is gebeurd. We moeten gezamenlijk aan de slag, op positieve en innovatieve wijze. Samen bouwen aan iets moois en concreets. Dan creëer je volgens mij energie en vooruitgang.” Na een internationale managementopleiding werkte Smit jarenlang in marketing- en creatieve functies bij onder meer De Lotto, MTV Networks en TMG Groep (Telegraaf). Zijn kantoorbaan ruilde hij echter in voor een avontuurlijk leven met de diepgewortelde ambitie een concrete positieve bijdrage aan de wereld te leveren. Tijdens een reis van een jaar kwam hij in aanraking met het fenomeen ‘plastic soep’ en besloot hij dat hij daar iets tegen wilde gaan doen. In 2011 richtte Smit stichting Plastic Whale op en begon hij zijn eerste evenement met de grappige naam ‘Oud-Amsterdamsch Plastic Visschen’. “Het doel was heel simpel: de grachten van de hoofdstad plasticvrij vissen. Met zoveel mogelijk mensen.” Naast dit soort publieke events, waar iedereen gratis aan deel kan nemen, zette Smit een scholenprogram-

GRAM | september 2016

Marius Smit

book-posts geplaatst.” Naast de stichting heeft Smit samen met zijn zakenpartners ook een commerciële onderneming in het leven geroepen. “De BV is for profit, maar het sociaal-maatschappelijke doel is leidend. We hebben de omzet nodig om de organisatie te laten draaien en uit te breiden. De BV ontwikkelt zich heel snel, met verschillende bronnen van inkomsten zoals sponsoring en de productie van events. Bovendien word ik vaak voor lezingen gevraagd. Ook ontwikkelen we nieuwe bronnen van inkomsten, zoals de verkoop van sloepen. Wij zijn ondernemers en hebben alles zelf geïnvesteerd en opgebouwd. Dat wordt enorm gewaardeerd, merken we. En de ondernemende instelling trekt ook veel creatieve en ondernemende mensen aan. De energie die dat creëert, koesteren wij.” De vloot van Plastic Whale bestaat uit zeven sloepen, gemaakt van gerecyclede petflessen die uit de Amsterdamse grachten zijn gevist. Ook liet Smit een designsloep maken van zo’n tienduizend opgeviste petflessen. Tot de sponsoren behoren tapijtproducent

Plastic vissen is een populair bedrijfsuitje.

Interface, ASN Bank, duurzame schoonmaakmiddelenfabrikant Ecover, producent PetPower van kunst-

Smit ziet veel mensen – jong en oud – die onderdeel van positieve

stofverpakkingen en het Amsterdamse Pulitzer hotel.

ontwikkelingen willen zijn. “Het bewijs hiervoor is de snelle ontwik-

Sinds kort is het ook mogelijk in Rotterdam plastic

keling van Plastic Whale. Het is iets wat blijkbaar leeft over de hele

te vissen met Plastic Whale, want daar is de eerste

wereld. Iedere dag krijg ik weer e-mail van mensen ergens in de we-

franchise gestart. “We worden vanuit alle windhoeken

reld, die onderdeel willen worden van onze missie. Dus mijn advies

benaderd en we hebben de voorwaarden gecreëerd

zou zijn om niet te wachten op de perfecte situatie of het perfecte

voor opschaling. Dus het is niet meer de vraag of,

plan met de perfecte businesscase. Ga aan de slag, vanuit je overtui-

maar wanneer en waar we nationaal en internationaal

ging en niet vanuit korte-termijn omzetdoelstellingen. Betrek je sta-

gaan uitbreiden.” Skateboards Op Smits LinkedIn-profiel staat ietwat guitig de functietitel ‘board baker’. Sinds oktober 2015 maakt een uit Plastic Whale ontstaan bedrijf van hem skateboards van plastic flessendoppen, zogeheten WasteBoards. Smit licht toe: “Ik sprak met organisatoren van grote muziekevents. Ook zij kampen met een enorm groot plastic-afvalprobleem en willen daar hun bezoekers bij

“Iedere dag krijg ik weer e-mail van mensen ergens in de wereld, die onderdeel willen worden van onze missie.”

betrekken. Maar dan wel op een geloofwaardige manier, die hun jonge, kritische doelgroep aanspreekt. Toen we samen met studenten van de Hogeschool

keholders erbij en werk samen naar een positief, concreet resultaat.

van Amsterdam een prototype van een skateboard

Sinds ik met Plastic Whale ben begonnen, ontvang ik letterlijk dage-

van plastic doppen hadden gemaakt, werd dit door

lijks complimenten en bedankjes uit zeer diverse hoeken. Men waar-

mijn contacten in de muziekindustrie erg enthousiast

deert het enorm dat je aan de slag gaat, onderneemt en mooie dingen

ontvangen. We bedachten het plan voor een mobiele

creëert, samen met heel veel mensen. We zijn niet pretentieus, maar

‘WasteBoard-bakkerij’. We hebben een zeecontainer

wel ambitieus en heel open over wat we wel of niet kunnen bereiken.

omgebouwd, die we op verschillende muziekevents

Zo zeggen wij nooit dat wij het probleem wel even oplossen. Heel af

plaatsen. Ter plekke zamelen we doppen in waar we

en toe is er iemand die een cynische opmerking plaatst. Dat zal altijd

unieke skateboards van bakken. Dit jaar hebben we al

zo zijn als je dingen onderneemt; niet iedereen kan een fan zijn. Dat

op vier grote events gestaan. We zijn rustig aan gestart

vind ik ook prima. De deelname aan onze publieke events is altijd erg

met de verkoop van de WasteBoards, omdat we de pro-

groot. Aan elk event doen honderden mensen mee. De meerderheid

ductie en kwaliteit van de boards nog verder wilden

wil het probleem van de plastic soep graag aanpakken.”

ontwikkelen, voordat we hoog van de toren blazen. Maar binnenkort kan iedereen er eentje bestellen.”

Tekst: Pieter van den Brand

GRAM | september 2016

De schillenboer is terug van weggeweest Bij de start van het inzamelen van etensresten met bakfietsen in Hengelo werden kleine containers uitgedeeld.

Etensresten inzamelen in een binnenstad of bij hoogbouw, het is voor de meeste gemeenten en afvalinzamelaars in Nederland geen peulenschil. In Hengelo hebben ze er echter een bijzondere oplossing voor bedacht. Daar is de ouderwetse schillenboer weer in het straatbeeld teruggekeerd. Lekker nostalgisch en het werkt ook nog eens bijzonder goed. Zes loeizware bakfietsen rijden er sinds juni rond in de Twentse

gezien. Deelname is overal hoog”, legt projectleider

gemeente Hengelo. “We hebben ze zelf opgehaald bij de fabriek in

Auke Doornbosch van de gemeente Hengelo uit. Hij

Heeten en hebben de vijftig kilometer terug naar Hengelo fietsend

wist vooraf niet goed of zijn idee wel zou aanslaan. “Ik

afgelegd”, zegt Bas Assink van Twente Milieu. Medewerkers van de

had gerekend op zo´n 250 aanmeldingen. Dat aantal

afvalinzamelaar en van de gemeente Hengelo wilden aan den lijve

zou voor de informatievoorziening ideaal zijn. Maar

Auke Doornbosch: “De opgehaalde etensresten worden gefermenteerd en gaan voor een deel naar de stadstuin van Hengelo en voor een deel wordt er potgrond van gemaakt voor de bloembakken in de binnenstad.”

ondervinden hoe het is om met de 150 kilo zware kar rond te rijden.

na een week hadden zich al 400 adressen gemeld. Dat

“En dat is best een uitdaging, maar gelukkig hoeven de ophalers maar

was verrassend positief."

een paar kilometer per ronde.”

Volgens Doornbosch zijn er twee belangrijke redenen voor mensen om aan het project mee te doen. “Er is

Verrassend

een groep die het vanwege het milieu doet. Zij wilden

Het idee is even simpel als effectief. Drie maal per week komt er ie-

altijd al etensresten scheiden, maar hadden die moge-

mand met de schillenkar langs om etensresten op te halen. De proef

lijkheid niet omdat ze in de binnenstad of in een flat

bestrijkt drie delen van de stad: het centrum, een deel met duurdere

wonen. Voor een ander deel is de afweging financieel.

appartementen en een sociaal zwakker deel. “We doen dat om te kij-

We hebben in Hengelo diftar dus hoe minder er in de

ken of er verschillen zijn, maar voorlopig hebben we die nog niet

grijze container voor restafval terechtkomt, hoe beter

GRAM | september 2016

het is voor de portemonnee. Ik begrijp dat mensen per twee weken ongeveer een volle vuilniszak minder aan restafval overhouden. En een kilo kost ongeveer een euro, dus reken maar uit. De opgehaalde etensresten worden gefermenteerd en gaan voor een deel naar de stadstuin van Hengelo en voor een deel wordt er potgrond van gemaakt. En die grond gaat weer naar de bloembakken in de binnenstad. Zo is de hele kringloop weer rond, circulaire economie op zijn best. We hebben bovendien mensen van de sociale werkplaats ingeschakeld om met de kar rond te gaan. Zo heeft het project nog een extra maatschappelijke functie”, legt hij uit. Geen tuinafval Groot voordeel van deze manier van inzamelen is dat er persoonlijk contact is tussen de bewoners en de ophaler, zo stelt de projectleider. “Er ontstaat een soort kletsmomentje tussen de ophaler en de bewoners. En er is echte controle van wat er weggegooid wordt. Daar valt of staat het mee, want je krijgt op

De opgehaalde etensresten worden gefermenteerd en gaan voor

deze manier hoogwaardig afval dat prima geschikt

een deel naar de stadstuin van Hengelo.

is voor fermentatie.” Er is bewust alleen gekozen voor etensresten en niet voor tuinafval. “Tuinafval is eigenlijk vier keer niets. Die kun je beter apart naar de milieustraat brengen. Het ferment wordt gebruikt voor stadslandbouw in de gemeente en het fruit en

gemeente wil bijdragen aan de inzet van mensen die anders toch maar

groente dat daar weer op groeit, gaat voor een deel

in de kaartenbak van sociale zaken zitten, dan zou dat al schelen.”

naar de voedselbank. “Zo houden we het allemaal binnen de gemeente.” Volgens Doornbosch is het gebruik

Apeldoorn

van bakfietsen bovendien goedkoper dan de inzet van

In onder meer de gemeente Apeldoorn is in het verleden ook gepro-

een busje om bananenschillen en kippenbotjes op te

beerd om de schillenboer weer tot leven te wekken. In Apeldoorn

halen.

werkten ze tussen 2009 en 2013 met een werkstudent die in een Mercedes Sprinter langs kwam om gft-afval op te halen. Het project kostte

Twente Milieu kijkt geïnteresseerd mee naar het pro-

de gemeente jaarlijks 350.000 euro en leverde te weinig op, zo werd

ject. Volgens Bas Assink komen er in de toekomst

vier jaar na de invoering door de gemeenteraad geconcludeerd. En

waarschijnlijk nog drie nieuwe gemeenten bij in hun

daarmee ging er een streep door de schillenboer. Maar er zijn behoor-

werkgebied die ook de schillenboer weer in ere zullen

lijke verschillen tussen Apeldoorn en Hengelo, meent Auke Doorn-

herstellen. “De roep om gft te scheiden wordt steeds

bosch. “In Apeldoorn gingen ze niet huis aan huis langs, maar stonden

groter, maar voor hoogbouw en binnensteden is de

ze op vaste plekken. En wij delen kleine 4 liter containers uit. Die kan

inzameling lastig. Tot nu toe werd er altijd gezegd dat

iedereen gemakkelijk thuis kwijt en is eenvoudig leeg te kieperen in

mensen een gft-container op hun eigen grondgebied

de grote bak op de bakfiets.”

mochten plaatsen. Wie die ruimte niet heeft kon in

Volgens Twente Milieu is de Hengelose schillenboer vooral een inte-

sommige gevallen de etensresten en tuinafval naar

ressant middel om als instrument in te zetten, maar is er ook behoefte

de milieustraat brengen. Er zijn er maar een paar die

aan andere oplossingen. “Het gaat voor een deel om maatwerk en

dat echt doen. Dus toen Hengelo met het bakfietsidee

voor een ander deel om doelgroepenbeleid. Dus daar kijken we nu

kwam, waren we meteen nieuwsgierig. Het sluit daar-

ook naar.” Auke Doornbosch van de gemeente Hengelo zegt dat het

naast ook aan bij de wens om vrachtwagens zo veel

bakfietsproject in ieder geval nog een jaar door zal gaan. “We willen

mogelijk uit de binnenstad te houden.”

alle seizoenen meemaken. Dan weten we beter waar we allemaal te-

De vraag is echter of de bakfiets ook op grotere schaal

genaan lopen. Daarna, als de pilot zich echt bewezen heeft, kunnen

inzetbaar is. Volgens Bas Assink zal dat moeten blij-

we het wellicht over de hele stad uitrollen.” Op korte termijn breidt

ken. “Je moet bijvoorbeeld ook goed naar de ophaal-

Hengelo het arsenaal bakfietsen alvast uit met enkele nieuwe exem-

momenten kijken. Nu is dat meestal voor 16.00 uur.

plaren.

Veel mensen zijn dan aan het werk.” Ook de financiën spelen een rol. “In Hengelo maken ze gebruik van

Tekst: Sander Wageman

mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Als een

GRAM | september 2016

Ingezonden mededeling

NederlandSchoon werkt aan schonere evenementen

‘De afvalbak is hét cruciale instrument in de communicatie’ Een schoon evenement trekt meer bezoekers. Het klinkt logisch maar toch is het beperken van zwerfafval nog helemaal niet zo lang een speerpunt op de agenda van gemeenten en andere organisatoren. NederlandSchoon brengt hier verandering in. En wat blijkt, goed voorbeeld doet goed volgen.

en promoteam van leuke jonge mensen dat lege blikjes en papiertjes in de afvalbak gooit. Uitingen die een ‘wij-gevoel’ oproepen en de nadruk leggen op ‘schoon’ en ‘het samen doen’. Afvalbakken die hierop inspelen, lekker opvallen en op precies de goede plekken staan. Bij NederlandSchoon weten ze door jarenlang onderzoek wat wel en niet werkt. ‘Het klinkt eenvoudig maar de afvalbak is hét cruciale instrument in gedragsbeïnvloeding’, vertelt projectleider Henk Klein Teeselink. ‘Zowel waar die staat – zoals op belangrijke looproutes, op plekken waar mensen graag van hun troep af willen – als hoe hij eruit ziet en wordt gebruikt. Als jij ziet dat jonge, hippe mensen uit een promoteam hun troep netjes weggooien, ben je als festivalbezoeker veel eerder geneigd hetzelfde te doen.’ Beelden en terminologie op afvalbakken zijn daarbij van groot belang. Woorden die een gevoel van ‘wij’ en ‘samen’ oproepen doen het goed, zo weten ze bij NederlandSchoon. Vanuit die 'wij' gedachte is ‘Supporter van Schoon’ ook ooit ontstaan.

Imagokwestie Bezoekers partner maken. Daar draait het allemaal om. Hoe krijg je mensen zo ver dat ze graag meehelpen om een evenement

Emiel de Booij, gemeente Amsterdam:

‘Het helpt echt als mensen de opruimers aan het werk zien’ In 2014 en 2015 hebben gemeente Amsterdam, NS en NederlandSchoon samengewerkt om de stationspleinen van Amsterdam Centraal en Amsterdam Zuid zo schoon mogelijk te houden tijdens Koningsdag. Met behulp van speciale posters, afvaleilanden en speciale schoonmaak teams werden bezoekers vriendelijk gemotiveerd om hun afval netjes bij de daarvoor aangewezen

punten weg te gooien. In 2016 heeft de gemeente deze aanpak op grote schaal overgenomen en succesvolle schoonmaakacties georganiseerd in heel het centrum van Amsterdam. ‘We deden zelf al een heleboel om onze evenementen schoon te houden’, vertelt Emiel de Booij, stedelijk projectleider schone evenementen. ‘Eerst alleen in Amsterdam Zuid, op het CS Station, de Beethovenlaan en de Apollolaan. Later ook in het Vondelpark en sinds vorig jaar is de aanpak stads breed ingevoerd. We bewegen mensen hun troep in de prullenbak te gooien, door het niet alleen

schoner te maken? Of om de wijk schoner te houden. ‘Dat doe je door ze het goede voorbeeld te geven’, vervolgt Klein Teeselink. ‘Door ze deelgenoot te maken en door eigenaarschap te stimuleren. Want een schoon evenement en een schone buurt maak je

te zeggen maar door een leuk en vlot team in te zetten dat ze ook echt die kant op wijst. Maar ook door afvalzakjes uit te delen en zelf zichtbaar schoon te maken tijdens een evenement. Het helpt echt als mensen de opruimers aan het werk zien.’ Sinds twee jaar werkt De Booij samen met NederlandSchoon. ‘Zij hebben een goede naam als ‘Supporter van Schoon’. Dan krijgt zo’n actie natuurlijk een grote boost en heeft het nog meer impact.’

Laura van de Voort, Green Deal:

‘We willen toe naar afvalvrije festivals’ Solar is een vierdaags Muziekfestival in Roermond dat dagelijks 27.000 bezoekers trekt en behoorlijk schoon en duurzaam is. ‘Dat draagt bij aan een beter imago’, zegt Laura van de Voort, sustainability manager bij Solar. ‘We zetten in op een schoner en duurzamer festival waarbij we afval scheiden en zo veel mogelijk beperken. De communicatie met de bezoeker is daarbij heel belangrijk. Uiteindelijk willen we een gedragsverandering bewerkstelligen. Daarnaast kijken we samen met experts uit

samen.’ Essentieel voor het welslagen van dergelijke operaties en het daadwerkelijk bereiken van schonere evenementen, is daarnaast de houding en het gedrag van de organisatoren. Voorheen werd schoonmaken na een evenement ook echt gezien als iets corvee-achtigs. Uit onderzoek blijkt echter dat zeker driekwart van de evenementenbezoekers waarde hecht aan een schone omgeving. Klein Teeselink: ‘Nu we dat weten, krijgt schoonmaken ineens een heel andere waarde. Het draagt bij

de branche en met NederlandSchoon naar werkzame en effectieve oplossingen om zwerfafval te beperken en zo te verwerken dat het weer nuttige grondstoffen oplevert. Zoals extra bakken inzetten in het buitengebied maar ook een ‘waste watch’ dat we samen met NederlandSchoon ontwikkelden.’ Solar is partner in de Green Deal ‘Afvalvrije festivals’, waarin wordt samengewerkt met een aantal koplopers uit de evenementenbranche als Amsterdam Open Air, Mysteryland, Zwarte Cross, Extrema Outdoor, DGTL, Into the Great Wide Open en met NederlandSchoon en de ministeries van Infrastructuur en van Milieu en Economische Zaken.

aan de kwaliteit en je kunt erop afgerekend worden. We hopen dat de trend van schoonmaken naar schoonhouden doorzet. Het werkt daarnaast mee in het krijgen van vergunningen. Nu is het veel meer een imagokwestie geworden. Als je er dan als organisatie en gemeente samen je schouders onderzet, dan krijg je echt samen iets voor elkaar. Dat is ook precies de gedachte achter Supporter van Schoon.’

Ook een ‘schoon actie’ opzetten met Konings- of Bevrijdingsdag? NederlandSchoon kan gemeenten helpen met kennis en advies. Meer informatie over de aanpak is te vinden in de toolkit. (www.

nederlandschoon.nl/wat-jij-kan-doen/ toolkit-evenementen) Ook interessant: www.kenniswijzerzwerfafval.nl. Gemeenten die samen met NederlandSchoon een Koningsdag- of Bevrijdingsdag actie willen opzetten of meer willen weten over de aanpak ervan, kunnen contact opnemen met info@nederlandschoon.nl.

nieuws Sectorplan AMBOR stevent af op groot succes

Kennisplatform VANG-HHA groeit

Doel van het Sectorplan AMBOR (Afvalbe-

Het kennisplatform voor beleidsmede-

heer en -Management en Beheer van de

werkers van gemeenten en afvalbedrij-

Openbare Ruimte) is zorgen voor nieuwe

ven wordt steeds vaker gevonden en

instroom en bijscholing van de huidige

ingezet. Naast de reeds bestaande com-

medewerkers. Met cofinanciering ver-

munities (100-100-100 en Omgekeerd

deeld over vijf maatregelen worden in

inzamelen) hebben nu twee nieuwe

totaal ruim 4.000 werknemers bijge-

communities een plek gekregen op het

schoold en 500 nieuwe medewerkers in

kennisplatform: Werkplaats keukenafval

dienst genomen. 1.200 werknemers krij-

en Benchmark huishoudelijk afval. Daar-

om het belang van afvalscheiding onder

gen een MBO2-startkwalificatie. Op dit

naast is in het Open forum ruimte voor

de aandacht te brengen.

moment is al €10 miljoen aangevraagd,

discussies over andere onderwerpen.

De NVRD ondersteunt dit initiatief van

93% van het totaal beschikbare bedrag.

Het platform groeit hiermee verder tot

harte en heeft samen met een aantal par-

Dit was niet mogelijk geweest zonder de

dé plek om online gemakkelijk kennis

tijen het idee ontwikkeld om de basis-

gezamenlijke inspanning van de gehele

te delen en te vinden over onderwerpen

scholen die deelnemen aan de voorlees-

branche: van alle deelnemende gemeen-

rondom huishoudelijk afval. Het Kennis-

actie een knikkertegel van gerecycled

ten en publieke bedrijven. Cofinanciering

platform is te vinden via http://kennis-

plastic aan te bieden. Deze knikkertegel

aanvragen kan nog, neem voor informa-

platform.nvrd.nl

kan een mooi plaatsje krijgen op het schoolplein van de school. Een tastbare

tie en voorwaarden contact op met Peter Kerris: kerris@nvrd.nl

Dag van de Duurzaamheid, plastic centraal

herinnering aan de Dag van de Duur-

NVRD op Dag van de Openbare Ruimte

Op 10 oktober is het de landelijke Dag

circulair product en het belang van af-

van de Duurzaamheid. In heel Nederland

valscheiding. Bij de knikkertegel zit een

De NVRD verzorgt twee deelsessie op

worden op deze dag duizenden duur-

verhaaltje over de tegel en een voorbeeld

de dag van de openbare ruimte op 28

zame activiteiten georganiseerd. Thema

van een lesmodule over plastic afval. Met

en 29 september aanstaande. De deel-

van de dag dit jaar is ‘plastic’. De dag

bijdragen van HVC, Area reiniging, Saver,

sessie ‘Kwaliteitsborging beeldgericht

start met het voorlezen van een duur-

IRADO, Dar, Suez-Sita, AEB en Omrin en

werken, makkelijker dan gedacht’ staat

zaam verhaal op basisscholen door het

KIDV, ministerie I&M en NederlandSchoon

in het teken van het NVRD Keurmerk

hele land. Hiervoor is speciaal het boek

worden knikkertegels ter beschikking ge-

Beeldschoon. Het project is bijna vol-

‘De wereld van plastic’ uitgebracht met

steld aan bijna 1500 scholen. Rova, HVC,

tooid en de eerste audit heeft inmiddels

leuke voorleesverhalen en tekeningen

Omrin en Van Gansewinkel sponsoren

plaatsgevonden. Tijdens de bijeenkom-

van kinderen. Een perfecte gelegenheid

daarnaast het speciale voorleesboekje.

sten volgt een korte toelichting op het Keurmerk Beeldschoon, de mogelijke inpassing in ISO en komen de eerste ervaringen aan bod. Het NVRD Keurmerk Beeldschoon geeft een aantal handvatten om te borgen dat beeldgericht werken ook daadwerkelijk gebeurt zoals het is bedoeld is. Het Keurmerk biedt vele voordelen voor zowel opdrachtgever als opdrachtnemer. Het certificatieschema vertoont verrassend veel overlap met ISO 9001 en is in feite een vertaling

van

dit

kwaliteitsmanage-

mentsysteem naar onze dagelijks beroepspraktijk. De eerste NVRD-leden hebben de waarde van het Keurmerk ondertussen erkend. Deelname is gratis, aanmelden kan via www.openbareruimte.nl De knikkertegel van gerecycled plastic

GRAM | september 2016

zaamheid en een blijvend bewijs van een

column

Succesvolle bijeenkomst luiers Vanuit het ketenproject ‘Uit de luiers’ is op 7 september een succesvolle bijeen-

Werk maken van circulair

komst georganiseerd waarop gemeenten en hun inzamelaars zijn bijgepraat over het project en de recyclinginitiatieven die er zijn. Ruim 65 gemeenten hebben de presentaties van vier initiatiefnemers, die hun plannen voor luierrecycling uit de doeken deden, aangehoord: Van Gansewinkel, ARN/Elsinga, Suez en Knowaste. Duidelijk werd bij alle vier de

kon worden dat het milieurendement

initiatieven dat vooral het gedrag van de

van gescheiden inzamelen van luierafval

risicostoffen (medicijnen en pathogenen)

beter is dan van verbranden. Daarnaast

tijdens het verwerkingsproces, de afzet

deden gemeenten bijvoorbeeld een op-

van de verschillende stromen (door hitte

roep om ook te kijken naar producenten-

en duur) en het sluiten van de business

verantwoordelijkheid zodat de inzame-

case, nog belangrijke aandachtspunten

ling en recycling van luiers niet ten laste

zijn voor de nabije toekomst. Het RIVM

komt van de afvalstoffenheffing. Alle vra-

heeft al een eerste onderzoek gedaan

gen zijn verzameld, zullen in het verslag

naar de risicostoffen die mogelijk in het

worden opgenomen en aan het kernteam

luierafval aanwezig kunnen zijn. Er is

luiers worden meegegeven voor verdere

aanvullend onderzoek nodig om te bepa-

uitwerking. Het kernteam luiers is sa-

len hoe deze stoffen zich in de afvalfase

mengesteld uit vertegenwoordigers van

gedragen en of zij daarbij een risico vor-

het Ministerie van I&M, Rijkswaterstaat

men. Dit geldt zowel voor babyluiers als

en de NVRD. Het verslag van de bijeen-

incontinentiemateriaal.

komst wordt gepubliceerd op de website van VANG-HH.

Gemeenten kregen tijdens de bijeen-

komst de kans om vragen te stellen. Zij

Op 6 oktober aanstaande vindt vanuit

gaven aan dat bij een steeds betere afval-

het ketenproject een volgende bijeen-

scheiding, luiers een steeds groter pro-

komst plaats In Utrecht. Tijdens deze bij-

bleem gaan vormen omdat burgers daar

eenkomst zullen de mogelijkheden voor

nu nog niets mee kunnen. Belangrijk dis-

preventie van gebruik, uitgebreid aan de

cussiepunt was de vraag of onderbouwd

orde komen.

NVRD agenda 28 en 29 september Deelsessie Keurmerk Beeldschoon op Dag van de Openbare ruimte

29 september Commissie Gladheidbeheer

30 september Commissie Opleiden & Professionaliseren

4 oktober Strategische platform Afval & Grondstoffen

5 oktober Afvalconferentie

6 oktober Bestuursvergadering

6 oktober VANG workshop handhaving tbv afvalscheiding

11 oktober Strategische platform Beheer Openbare Ruimte

12 oktober Strategische platform Regie-, Organisatie- en Bedrijfsvoering

13 oktober Kennisbijeenkomst KAM en P&O

18 oktober Redactiecommissie GRAM

4, 18, 27 okt. en 3 nov. Kennisbijeenkomsten chemievrij onkruidbeheer

Het publiek kader huishoudelijk afval. De raamovereenkomst verpakkingen. Samen zorgen ze ervoor dat we niet alleen als doel hebben om in 2020 de hoeveelheid restafval fors te verminderen naar 100 kg per persoon per jaar. Maar ook dat in het kader van de producentenverantwoordelijkheid, de kosten voor de inzameling en recycling van verpakkingen daar liggen waar ze horen. Er is de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in meer gescheiden inzameling en ook de komende jaren wordt er veel op ingezet. En met effect. We zien resultaat zowel in de gemeenten die de nieuwe systemen hebben ingevoerd, als in de totale hoeveelheid apart ingezamelde stromen. Positief, maar ook met keerzijden. De afgelopen jaren hebben we ingezet op het vergroten van de stromen. Dat gaat de goede kant op. Maar we moeten vooral niet vergeten waarvoor we het doen. Stromen moeten hergebruikt worden in producten. De kwaliteit van de stromen die we inzamelen staat soms onder druk. Productie, inzameling en recycling kunnen beter op elkaar afgestemd worden. Dat is de essentie van een circulaire economie. De inzameling loopt, maar aan het begin en einde van de keten moet nog veel gebeuren. Niet voor niets zijn wij een project gestart ‘Wij maken werk van circulair’. Je kunt stromen apart inzamelen, maar ze hebben alleen waarde als ze worden toegepast in nieuwe producten. Precies dát proberen we met de leden voor elkaar te krijgen. Ook als branche kunnen we de vraag naar secundaire grondstoffen stimuleren. Eerst door minicontainers en bedrijfsleiding circulair in te kopen, daarna door een vindplaats te ontsluiten voor circulaire producten en tot slot door innovaties op dit gebied gezamenlijk te stimuleren. Natuurlijk lopen we hierbij tegen technische grenzen aan en beperkingen in aanbesteding, maar dat moet nu juist zodat we dit op kunnen lossen. En zo vormen we hopelijk een voorbeeld voor velen! GRAM | september 2016

NVRD maakt werk van circulair Geen woorden maar daden, dat is de gedachte van het project ‘Wij maken werk van Circulair’. De actie werd bedacht met Dar, Meerlanden, Midwaste, Omrin, Rotterdam en Utrecht en gelanceerd tijdens het NVRD Jaarcongres op 28 mei waar spontaan een heel aantal leden zich bij het initiatief aansloten. Concreet doel: een aantal producten samen circulair inkopen. Inmiddels is deze actie uitgegroeid tot een project waarmee we de circulaire economie vanuit afval en beheer openbare ruimte branchebreed in een stroomversnelling willen brengen.

Wat is circulair nu eigenlijk?

De circulaire economie-gedachte dringt steeds meer

Misschien denkt u: “Mooi dat circulair, maar is het niet gewoon een

ten, producten gebruiken in plaats van bezitten, up-

nieuwe term voor duurzaam?” Begrijpelijk, maar niet terecht. Circu-

cycling – tot voor kort hadden we het hier nauwelijks

lair gaat over het sluiten van kringlopen en het steeds weer terug-

over en nu hoor en lees je dagelijks berichten over

brengen van grondstoffen in de keten. Volgens MVO Nederland is

nieuwe initiatieven en ontwikkelingen. Een mooie

de circulaire economie “een economisch systeem dat bedoeld is om

ontwikkeling waar we als NVRD zeer blij mee zijn! En

herbruikbaarheid van producten en grondstoffen te maximaliseren

ook onze leden staan hier vierkant achter.

en waardevernietiging te minimaliseren. Anders dan in het huidige

Leden van de NVRD dragen al flink bij aan de circu-

lineaire systeem, waarin grondstoffen worden omgezet in produc-

laire economie door te zorgen voor minder restafval

ten die aan het einde van hun levensduur worden vernietigd.”

en het afval dat er wel is zo goed mogelijk te schei-

door in het collectieve bewustzijn. Kringlopen slui-

den en te hergebruiken. Via het VANG-programma zijn De belangrijkste principes van de circulaire economie zijn:

veel leden hier actief mee bezig. Daarnaast zijn er le-

- Waardebehoud wordt gemaximaliseerd door eerst te kijken naar

den die een stapje extra zetten en bezig zijn met het

producthergebruik, vervolgens hergebruik van onderdelen en als

sluiten van ketens. Zo is Omrin al heel actief met het

laatste hergebruik van grondstoffen.

hergebruiken van haar ingezamelde goederen voor

• Producten worden zo ontworpen en gemaakt dat deze aan het

bijvoorbeeld lantaarnpalen en maken ze hippe tas-

eind van de gebruiksfase makkelijk demontabel zijn en materi-

sen van ingezameld textiel. Ook Meerlanden doet al

aalstromen eenvoudig gescheiden kunnen worden.

veel – heeft zelfs circulair als beleidsdoelstelling – en

• Tijdens productie, gebruik en verwerking van het product worden geen schadelijke stoffen uitgestoten.

laat bijvoorbeeld een groot deel van het wagenpark op gas rijden afkomstig van hun ingezamelde afval.

• De onderdelen en grondstoffen van ‘gebruiksproducten’ (zoals een lamp) worden hergebruikt zonder kwaliteitsverlies (bijvoor-

Samen staan we sterker

beeld niet in een nieuwe lamp, maar wellicht wel in een nieuwe

Om circulaire producten ‘normaal’ te maken, is er veel

laptop).

vraag nodig zodat de markt deze producten (of dien-

• De grondstoffen van ‘verbruiksproducten’ (zoals tandpasta) zijn

sten) gaat leveren. Daarom bundelen we de krachten

biologisch afbreekbaar en worden (na eventuele onttrekking van

van onze leden en gaan we gezamenlijk de markt op

nog waardevolle grondstoffen) teruggegeven aan de natuur.

om vraag te creëren. We starten daarbij met de pro-

• Producenten behouden het eigendom van gebruiksproducten,

ducten bedrijfskleding en mini-containers. We zijn

klanten betalen voor het gebruik ervan, niet voor het bezit. Een

nog op zoek naar een derde product, bij voorkeur één

andere mogelijkheid is dat de producent het product terugkoopt

voor de openbare ruimte. Samen met de werkgroep

aan het einde van de levensduur.

gaan we hier de komende tijd mee aan de slag wat

• Omdat de prestatie van het product de waarde bepaalt, wordt

moet resulteren in uitgangspunten voor de circulaire

het leveren van de juiste kwaliteit extreem belangrijk voor de

inkoop van deze producten. Ook willen we aan de

producent.

hand van de ervaringen en de kennis die er al is, een

• Een van de meest belangrijke succesfactoren is (cross-sectorale) ketensamenwerking gericht op het creëren van meervoudige

handleiding opstellen voor onze leden waarmee ze zelf aan de slag kunnen om circulair in te kopen.

waarde. Hierbij vermeerdert niet alleen de economische waarde van alle bedrijven in de keten, maar ook de ecologische en soci-

Innovatieve producten de ruimte geven

ale waarde.

Het project ‘Wij maken werk van circulair’ bestaat naast de inkoop van circulaire producten uit nog twee onder-

Bron: MVO Nederland

delen. Het eerste is om bestaande circulaire producten te verzamelen en deze te delen via een (online) pro-

GRAM | september 2016

CIRC

ECO lijke uitgave van

• Speciale gezamen

NVRD

infographic over de circulaire economie (bron https://www.ellenmacarthurfoundation.org/circular-economy/interactive-diagram)

ductcatalogus. Zo bieden we onze leden een overzicht

van nog aan het begin. Het streven is om deze productcatalogus in het

van de reeds bewezen circulaire producten. Ook geven

voorjaar van 2017 ‘live’ te hebben.

we ze een podium waarop ze hun producten kunnen

Naast bewezen producten bieden we ook graag de mogelijkheid om

laten zien. We staan wat betreft de ontwikkeling hier-

innovatieve – nog niet bewezen – producten verder te ontwikkelen. Dit doen we door proeftuinen op te zetten bij onze leden. Zo kunnen leveranciers hun innovatieve product testen en bij succes verder

Special

Hiermee blijkt wel dat dit thema erg leeft. Zowel publieke bedrijven,

nomie - een omslag in denken en doen’, uitge-

gemeenten als leveranciers hebben hun interesse getoond. We probe-

bracht door NVRD en Stadswerk.

ren iedereen een passende plek te geven in het proces, waarbij het

In deze special staan diverse

belang van onze publieke leden voorop staat.

ONOMIE 2016 d | Augustus

g Stadswerk Nederlan

Inmiddels hebben al veel partijen aangegeven mee te willen doen.

Bij deze GRAM vindt u de Special ‘Circulaire Eco-

CULAIRE

D en Verenigin

ontwikkelen.

Een omslag in denken en doen

artikelen over circulaire economie: zo presenteert Meerlanden

Vervolg en meedoen

haar visie op circulariteit, is er

In het voorjaar van 2017 hopen we de resultaten van ‘Wij maken werk

een interview met Ad Lansink

van Circulair’ te kunnen delen tijdens een grote bijeenkomst. In de

over zijn Ladder en komen

tussentijd gaan we hard aan de slag met onze leden om van dit pro-

meer praktijkvoorbeelden aan

ject een succes te maken met hopelijk blijvend resultaat. Ook orga-

bod. Ook komen diverse vak-

niseren we samen met Stadswerk regionale werkbijeenkomsten over

genoten aan het woord over

circulaire inrichting en beheer van de openbare ruimte. Op 6 oktober

wat zij denken over en vinden

geven Omrin en de gemeente Leeuwarden een sessie op het Landelijk

van de circulaire economie.

Congres Openbare Ruimte over circulaire inrichting en beheer open-

Een gevarieerd blad waarmee

bare ruimte. Houd voor meer informatie over deze en andere activitei-

NVRD en Stadswerk de leden

ten onze website en nieuwsbrief in de gaten. Wilt u nu al meer weten

hopen te inspireren. Leuk de-

of wilt u aansluiten, neem dan contact op met Anneloes Voorberg

tail: het blad is gedrukt op

(projectleider) via voorberg@nvrd.nl.

circulair papier. Tekst: Anneloes Voorberg, beleidsmedewerker NVRD

GRAM | september 2016

PREVENTIE, EEN BEETJE MEER ‘WAR ON WASTE’ GEVRAAGD VAN DE AFVALBRANCHE

Beter afval vermijden in plaats van scheiden De afvalbranche is trots op de stijgende scheidingscijfers en meer hergebruik van afvalstoffen als secundaire grondstoffen. Terecht, zei Piet Burgering van Avalex, maar de nadruk zou minder op het einde van de pijp moeten zitten. "We moeten ons meer richten op de consument, om te voorkomen dat er afval de pijp in gaat."

“Ik vind afval stom”, zegt Piet Burgering. Op het eerste gezicht is het

duurzame energie, maar om stringente energiebespa-

een vreemde uitspraak voor de directiesecretaris van Avalex, de af-

ring. Minder kilowatturen stoom en minder kubieke

valdienst die pal staat voor de inzameling van zes gemeenten rond

gas verkopen, maar energie besparen; het komt feite-

Delft en Rijswijk. Maar Burgering, tevens gemeenteraadslid voor D66

lijk neer op jezelf overbodig maken.

in Heemskerk, houdt wel van een prikkelende opmerking. “Ik bedoel ermee dat we veel slimmer moeten omgaan met afval. Als afvalbran-

Toch staat Piet Burgering iets dergelijks voor: jezelf

che zijn we veel te veel gericht op de prestaties aan het einde van de

een beetje opheffen. “Ad Lansink verzon ooit zijn lad-

pijp. Logisch, want we opereren aan het einde van de keten en we

der, maar in plaats van de ladder te zien als een hië-

ontlenen tot op de dag van vandaag ons bestaansrecht aan inzame-

rarchie en rangschikking in prioriteiten, zijn we die

ling en verwerking van afval. Om technische, hygiënische, logistieke

ladder werkelijk als een ladder gaan beschouwen,

en nog veel meer redenen zou we ons meer op het begin van de pijp

met treden, die je langzaam opklimt. Hèhè, storten

moeten richten, namelijk voorkomen dat afval ontstaat.”

hebben we gehad, we zitten nu op de trede van het verbranden en we maken met zijn allen langzaam de

Afvalbedrijven overbodig

stap naar scheiden en hergebruik. Terwijl je je als af-

Afvalpreventie dus en Burgering weet als geen ander dat dit vaak

valbranche eigenlijk veel meer meteen bovenaan die

snijden in eigen vlees is. Afvalbedrijven worden immers betaald voor

ladder moet melden. Een goede slogan zou zijn ‘be-

inzameling, scheiding en verbranding van afval. Een succesvolle af-

ter afval vermijden in plaats van afval scheiden.’ Dit

valpreventie zou zo ongeveer neerkomen op het einde van de afval-

vraagt natuurlijk een andere manier van denken. Want

bedrijven. Er zijn niet veel mensen die hardop durven zeggen dat

alleen samen met de consumenten en producenten

strikt genomen de afvalbranche geen belang heeft bij een ingrijpende

kunnen we op de bovenste stap van de ladder begin-

afvalpreventie en modieuze terminologie als ‘circulaire economie’ die

nen.” In feite is er in de hele afvalketen maar één par-

idealiter grondstoffen in een soort eindeloze kringloop houdt, waarbij

tij die werkelijk belang heeft bij voorkomen dat afval

slechts een fractie uit de boot valt en moet worden verbrand.

ontstaat. En dat is de consument, betoogt Burgering. “De consument betaalt namelijk altijd twee keer. De eerste keer om het afval in huis te halen, de tweede

“Om technische, hygiënische, logistieke

keer om het afval uit huis te krijgen. En reken maar

en nog veel meer redenen moet de

en misvormde groenten als kromme komkommers.”

afvalbranche zich richten op het

Keuzemogelijkheden laten zien

voorkomen van afval.”

dat consument ook opdraait voor alle productiefouten

De tijd is rijp, vindt Burgering, om de consument meer aan te spreken. Niet met het belerende of waarschuwende vingertje zoals bijvoorbeeld milieu-organisaties of sommige politieke partijen doen. “De liberaal

Burgering weet ook dat er zachtjes gezegd een ‘dubbele moraal’ be-

in mij wil de consument alleen maar laten zien dat

staat bij gemeenten, die niet zelden ook aandeelhouder zijn van af-

hij de keuze heeft om het milieu minder te belasten

valverbrandingsinstallaties. Enerzijds ijveren ze met hart en ziel voor

en tegelijk minder te betalen.” Het lijkt een regelrecht

een lokale circulaire economie’, anderzijds hebben ze het dividend

pleidooi voor een algemene invoering van diftar, want

en een deel van de winst van de afvalverbranding broodnodig om de

gedifferentieerde afvaltarieven laten de burger in de

gemeentelijke boekhouding sluitend te krijgen. “Economisch gezien

portemonnee voelen dat afval geld kost en verstandig

hebben ze helemaal geen belang bij verregaande recycling en preven-

inkopen geld bespaart. Volgens Burgering is dat toch

tie”, zegt Burgering. Er ligt een parallel met sommige verlichte mana-

iets te gemakkelijk. Hij wordt erg geïnspireerd door

gers van energiebedrijven die het niet in dank wordt afgenomen door

de Engelse journalist Hugh Fearnly Whittingstall, die

hun superieuren en aandeelhouders dat ze niet pleiten voor groene of

voor de BBC in de serie ‘Hugh’s war on waste’ op een

GRAM | september 2016

Piet Burgering, directiesecretaris van Avalex.

droogkomische, hilarische, haast Mr. Beanachtige ma-

Op een ander filmpje gaat de verslaggever naar Starbucks en vraagt

nier op zoek gaat naar kronkels in het afvalbeleid. Op

naar milieu-innovaties aan de wegwerpbeker. Burgering: “De mede-

YouTube zijn de filmpjes gemakkelijk te vinden. De

werker komt niet verder dan ‘we’re actively involved with the issue.’

Pr-medewerkster van Amazone moet ook lachen als

Door dergelijke loze praatjes breed aan te zetten ontstaat er publieke

Hugh zijn bestelde boek wil verpakken in de fabriek

druk op het koffieconcern.” Maar de journalist laat de consument ook

en de computer vijftien verschillende maten van ver-

zien hoe het anders kan. Dat heeft al een keer tot een enorm resul-

pakking produceert, maar ze hebben allemaal behoef-

taat geleid, aldus Burgering. “In een uitzending liet hij namelijk zien

te aan vulling met papier of kunststof luchtkussen-

hoeveel voedsel er weggegooid wordt door kromme komkommers, te

tjes. Hugh wil een kleinere verpakking. “Maar meneer,

rechte bananen en minder glanzende tomaten. Verspilling van voed-

het product mag niet worden beschadigd.” Burgering:

sel waar we wel met zijn allen voor betalen, ook voor de afvoer van

De producent kijkt maar vanuit één perspectief, maar

het doorgedraaide spul.” De verslaggever startte een petitie waarna

vergeet dit aan de klant uit te leggen. De hoeveelheid

grootgrutter Tesco (zeg maar de Albert Heijn van Engeland) overstag

verpakking speelt niet eens een rol in de afweging.’

ging en het voedsel begon te verkopen. En het sloeg aan, ook buiten Engeland, constateert Burgering. “Je ziet nu dat Albert Heijn begint met de verkoop van ‘buitenbeentjes’. In de meer alternatieve jongerenwereld zien we vandaag de dag allerlei restaurants waar gekookt

CV Piet Burgering (1963)

wordt met voedsel dat net tegen de houdbaarheidsdatum TGT aan zit

Studeerde Politicologie aan de Erasmus Universiteit

of pasta dat de THT heeft overschreden.”

te Rotterdam. Werkte daarna in verschillende commerciële func-

Zulke acties laten zien dat je als consument de keuze hebt om door

ties, zoals de verzekeringsbranche, om begin deze

je inkoopbeleid ervoor te zorgen dat er minder afval de pijp ingaat.

eeuw in het afval te belanden. Bij verschillende in-

Burgering: “Ik werkte ooit in de verzekeringsbranche, en daar had je

zamelbedrijven was hij werkzaam als operationeel

het begrip ‘van buiten komend onheil’, zoals bliksem. Veel mensen

leidinggevende, beleidsmaker en staffunctionaris.

zien afval als een ‘van buiten komend onheil’, maar dat is niet. Je bent

Daarnaast is hij al lang actief binnen D66, nu onder

zelf bij machte het onheil buiten de deur te houden. Je hoeft geen

andere als raadslid in de gemeente Heemskerk.

zes Snelle Jelles te kopen, je kunt ook een peperkoek in zes stukken snijden.” Let wel, Burgering wil de consument niets verbieden, en ook de producent komt volgens hem maar slecht in beweging door ver-

GRAM | september 2016

boden en geboden. Burgering vindt meer stringente wetgeving die

textielvezels, modulaire mobiele telefoons, duurzame

producenten dwingend aanzetten tot minder verspilling en minder

chocolade, uitwasbare luiers op basis van bamboe,

verpakkingen een zwaktebod. “De plofkip en foute chocolade verdwe-

verduurzaming van de verpakkingen in bijvoorbeeld

nen niet door wetgeving maar door een sterke beïnvloeding van de

maaltijdservices als Hello Fresh, aldus Burgering. “En

publieke opinie.”

vooral niet teveel voedsel inkopen, zodat er minder overtollig voedsel uit de koelkast uiteindelijk bij het

‘Activistischer’

gft belandt. Prima om keukenresten te vergisten en

De afvalbranche zou in de ogen van Piet Burgering wel wat ‘activis-

te composteren, maar je kunt voedsel beter opeten.

tischer’ mogen opereren. Activistisch zoals Greenpeace met rubber

Afvalpreventie begint in de winkel.”

bootjes, MilieuDefensie op de schoorsteen van een kolencentrale? “Nee, natuurlijk niet, maar wel wat minder braaf. MilieuCentraal heeft

Nu weet Piet Burgering ook wel dat dé consument niet

veel kennis maar zou dat wat meer pregnant kunnen uitdragen. Ge-

bestaat, althans, er zijn zeer veel diverse geledingen,

meente Schoon doet ook zijn best, maar zou de rol van consumenten

van de pensionado met veel geld en alle tijd tot de

en producenten veel sterker kunnen benadrukken”, aldus Burgering.

gestreste tweeverdieners met hun eerste huis, hypo-

Kortom, een beetje meer ‘war on waste’ gevraagd, vindt Burgering.

theek en kind. Van de alleenstaande student tot een

“Het zou best een aardig idee zijn als laten we zeggen twintig orga-

grote allochtone familie. Allemaal hebben ze een eigen

nisaties zoals NVRD, VNG, RWS, Gemeenten Schoon, MilieuCentraal,

achtergrond en vergen ze een afzonderlijke behande-

samen met misschien wat verlichte producenten allemaal wat tienden

ling. “Zo’n jong gezin mag het druk hebben, maar staat

van fte’s stoppen in de oprichting van een communicatiebureau dat

wel degelijk open voor duurzame keuzes”, aldus Bur-

voor een deel ook de bestaande communicatie op afvalpreventie bun-

gering. “Wie een baby heeft, denkt na over luiers. Wie

delt. Maar vooral moeten ze nadenken over prikkelende middelen om

nadenkt over schoolkeuze van de kleuter, denkt ook na

de tien belangrijkste afvalstromen, zoals voedsel, papier, gft en luiers

over de voeding en kleding van zijn kind.”

in omvang terug te dringen.” De afvalbranche zou de consument veel meer kunnen wijzen op producten die tot aantoonbaar minder afval leiden, zoals meer duurzame

GRAM | september 2016

Tekst: René Didde

NIEUWS UIT DE BRANCHE

Vakbeurs Recycling Bezoek op 25, 26 en 27 oktober de zevende editie van de vakbeurs Recycling in Evenementenhal Gorinchem. De beurs haalt oude succesverhalen terug op de beursvloer, maar voegt ook nieuwe inspirerende onderdelen toe. Net als de vorige editie van Recycling

paalde looproute worden interessante

plaats. Het programma wordt ingericht

Vakbeurs wordt dit jaar een internatio-

ontwikkelingen niet gemist. Bezoekers

rondom het thema van de beurs; Circu-

nale online recycling en infra veiling ge-

krijgen bij binnenkomst een plattegrond

laire Economie. Deelnemers aan het pro-

organiseerd die gelijktijdig met de beurs

waarop alle deelnemers van de must-see

gramma zijn onder andere Van Ganse-

plaats vindt. Neem deel aan de veiling en

route duidelijk weergeven staan.

winkel, die samen met Maltha, Minerals en Coolrec elke dag een lezing verzorgt.

biedt mee op producten en/of diensten van de aanwezige exposanten.

Innovatiepaviljoen

kennispro-

Ook MVO, de kennispartij op het gebied

gramma

van circulaire economie, komt twee da-

Nieuw is de ‘must-see route’ tijdens de

Ook nieuw is het zogenaamde innova-

gen spreken. En tot slot verzorgt Bin-

vakbeurs. In deze must-see route wor-

tiepaviljoen. Hier staan jonge onderne-

Bang tijdens alle drie de beursdagen een

den innovaties en ontwikkelingen op het

mers met innovaties binnen recycling en

workshop over het hoofdthema Circu-

gebied van circulaire economie getoond

circulaire economie. Tevens vindt in het

laire Economie.

aan de bezoekers. Door een vooraf be-

innovatiepaviljoen het kennisprogramma

Alle textiel is welkom! www.sympany.nl

ISO 9001

3315015 SYM adv Welkom_190x62.indd 1

ISO 14001

ISO 18001

13-11-15 10:37

GRAM | september 2016

NIEUWS UIT DE BRANCHE

Studie omzetten afvalhout Afvalhout kan een tweede leven krijgen

daarom een groot onderzoeksproject.

als leverancier van chemicaliën. Tech-

Gekeken wordt hoe de verschillende

nisch is het mogelijk om gebruikt hout

stappen in alle processen het best aan

om te zetten in bijvoorbeeld ethanol, de

elkaar geschakeld kunnen worden. Het

vraag is alleen hoe je dit ook op commer-

Havenbedrijf hoopt en verwacht dat de

ciële schaal kan doen. Een consortium

uitkomsten van dit onderzoeksproject de

van veertien Europese partijen, waaron-

bouw van een zogeheten bioraffinaderij

der het Nederlandse chemieconcern DSM

in Rotterdam een stap dichterbij bren-

en het Havenbedrijf Rotterdam, begint

gen.

Zwerfafval Trolley In Deventer heeft Cambio Buurtbeheer (onderdeel van Circulus BV) een meer ergonomische manier gevonden om zwerfafval op te ruimen en daarbij ook meteen drie fracties te kunnen scheiden: de Zwerfafval Trolley. Het (langdurig) lopen met een vuilniszak en een grijper is zwaar werk en bovendien komen alle fracties in één vuilniszak terecht. ''Dat moet beter kunnen'', vond Renaldo Brinks, werknemer van Cambio, het buurtbeheerbedrijf van Deventer. Zijn oplossing, de Zwerfafval Trolley, is duurzaam, ergonomisch en praktisch. Een onderstel met goede, wendbare wielen, een opbouw van hout, drie bakken erop en klaar is dit hulpmiddel in de strijd tegen zwerfafval. Cambio heeft een grote diversiteit aan werksoorten en daarin vervult de Zwerf-

De bedenker van de Zwerfafval Trolley, Renaldo Brinks, met een prototype.

afval Trolley een uitstekende rol. Hij wordt namelijk gemonteerd bij Cambio

een nieuwe werksoort hebben gecreëerd

hun afval zo veel mogelijk scheiden, en

zelf, en vervolgens ook ingezet bij het

voor activeringsmedewerkers past na-

zoeken dus ook naar manieren om dat in

reinigen van de straten in de gemeente

tuurlijk helemaal in het sociale plaatje

de openbare ruimte te doen. Met de trol-

Deventer. “Het is natuurlijk geweldig dat

van Cambio.”

ley wordt dat een stuk makkelijker.” Cambio kan de bakken van de trolley van

de trolley is bedacht door iemand die zelf al jaren werkt in de reiniging”, vindt

De Zwerfafval Trolley heeft drie verschil-

elke gewenste bestickering voorzien. Zo

Melle Talsma, projectmanager bij Cam-

lende bakken om fracties gescheiden in

krijgt de trolley de uitstraling die een ge-

bio. “Daar werken immers de experts, zij

te zamelen. Zo kunnen meteen twee of

meente of organisatie maar wenst.

weten wat ze tegenkomen op straat. We

drie grondstoffen apart worden aange-

hebben een aantal prototypes gemaakt,

leverd voor hergebruik. Melle: “Juist het

Inmiddels wordt de Zwerfafval Trolley in

die steeds verbeterd, en nu maken we

feit dat er drie fracties kunnen worden

verschillende gemeenten gebruikt.

een exemplaar dat uitstekend voldoet.

ingezameld, maakt de trolley populair.

Dat we met het maken van de trolleys

Gemeenten willen immers dat bewoners

GRAM | september 2016

Meer info: www.cambio.nl

NIEUWS UIT DE BRANCHE

Het inzamelen van textiel professioneel én zorgeloos geregeld hebben? Curitas zoekt altijd de beste oplossing voor uw gemeente en behandelt het ingezamelde textiel met zorg. Zo helpen wij uw gemeente met het behalen van de grondstofdoelstellingen en realiseren wij het hoogst haalbare percentage hergebruik! Met de opbrengsten creëren wij sociale werkgelegenheid, steunen we goede doelen én investeren we in innovaties. Meer weten over de mogelijkheden voor uw gemeente? Wij gaan graag met u in gesprek!

0318-469788 | www.curitas.nl

GRAM | september 2016

Colofon Uitgever NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM Telefoon 088 - 3770000 E-mail post@nvrd.nl I-net www.nvrd.nl

Redactiecommissie Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn (hoofdredacteur) Riny de Jonge, stadsdeel Amsterdam-Oost Willy Brinkbäumer, Twente Milieu Addie Weenk, Rijkswaterstaat Diederik Notenboom, Meerlanden Fabienne Mantes, Avalex Dico Kuiper, gemeente Alphen aan den Rijn Marianne Zegwaard, MWH Global Ilse van der Grift, NVRD

Eindredactie Karin Hegeman en Berit Aagten Postbus 1218, 6801 BE Arnhem tel. 088 - 3770000 e-mail: hegeman@nvrd.nl

Advertentie-exploitatie Bureau Van Vliet Postbus 20, 2040 AA Zandvoort tel. 023 - 5714745 e-mail: L.paap@bureauvanvliet.com

Opmaak en druk Weevers, www.weevers.nl Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de

Abonnementenadministratie NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €106,04 ex btw. België €124,95 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: €11,50.

Agenda 28 - 29 september Dag van de openbare ruimte, Jaarbeurs Utrecht 1 oktober Nationale Kringloopdag 5 oktober Afvalconferentie, Stadion Galgenwaard Utrecht 10 oktober Dag van de Duurzaamheid 25 – 27 oktober Vakbeurs Recycling 2016, Evenementenhal Gorinchem 24 november NVRD themadag Afval en Grondstoffen 24 november Nationaal Congres Beheer Openbare Ruimte 206, WTC Rotterdam 29 november - 2 december Pollutec, Lyon Eurexpo

De Afvalconferentie 2016 wordt mede mogelijk gemaakt door:

Beëindiging abonnement Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd. ISSN 1569-0458 © NVRD

NAAR EEN MEESTERLIJKE BEDRIJFSVOERING

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

GRAM | september 2016

milieutechniek

Close-Up

Inzameling drankenkartons verloopt succesvol De inzameling van drankenkartons loopt erg goed. Na anderhalf jaar doen 87% van alle Nederlandse gemeenten actief mee. Stichting Hedra hoopt dat het huidige succesvolle beleid gecontinueerd gaat worden.

Hedra is de brancheorganisatie die de belangen behar-

kartons apart houden. Van

tigt van de producenten van drankenkartons. Directeur

de andere helft geeft een

Inge Eggermont is zeer tevreden over hoe de inzame-

meerderheid aan enthousi-

ling en verwerking van drankenkartons zich ontwik-

ast te zijn over afvalschei-

kelt. “We zien een sterke stijging van het aantal deel-

ding. De bereidheid om

nemende gemeenten”, aldus Eggermont. “Voor 2015

drankenkartons apart in

zamelde 13% van alle Nederlandse gemeenten dran-

te leveren is dus in sterke

kenkartons gescheiden in, halverwege 2016 was dat al

mate aanwezig.”

87%. De deelnemende gemeenten rapporteren goede resultaten en bovendien een sterke afname van de

Ook op het gebied van

hoeveelheid restafval. Daarmee zijn we goed op weg

sortering en verwerking

naar de VANG-doelstelling van 100 kilo restafval per

staan de ontwikkelingen

inwoner per jaar in 2020.” Volgens Eggermont blijkt uit

niet stil.

recent onderzoek dat de scheidingsbereidheid onder

Eggermont: “Suez heeft

consumenten hoog is. “De helft doet het al, dranken-

in Rotterdam de meest geavanceerde sorteerinstallatie van Europa geopend. Daar mogen we best een beetje trots op zijn. Omrin en Attero hebben geïnvesteerd in nascheidingslijnen die zo’n 6000 ton drankenkartons per jaar terugwinnen uit het huishoudelijk restafval. De kers op de taart is de opening van de eerste Nederlandse recyclingfabriek voor drankenkartons bij papierfabriek Van Houtum in Swalmen. Hier worden de ingezamelde drankenkartons in een omnipulper verwerkt tot hoogwaardig hygiënepapier. Dit jaar wil Van Houtum 12.000 ton drankenkartons recyclen. De totale capaciteit van de installatie is 24.000 ton. Volop ruimte om te groeien dus.” ”Deze succesvolle ontwikkelingen leveren een concrete bijdrage aan het sluiten van de drankenkartonketen en de transitie naar een circulaire economie. Er is een goedwerkende infrastructuur opgezet, gemeenten hebben hun inzameling geoptimaliseerd en consumenten zijn bereid om te scheiden. Die stijgende lijn willen we zo houden. Staatssecretaris Dijksma gaf al aan dat de inzameling van drankenkartons de norm begint te worden nu 87% van de gemeenten de inzameling heeft georganiseerd waardoor een nieuwe recyclingketen is ontstaan. Wat ons betreft is er geen weg terug.” Tekst: Hetty Dekkers

Circulaire economie is meer dan zoveel mogelijk recyclen Het is een feit: natuurlijke grondstoffen worden schaars. Daarom is het nodig om de stap te maken naar een circulaire economie, waar deze kostbare materialen na gebruik weer een nieuw leven krijgen. Afval krijgt in een circulaire economie een sleutelrol, door er nieuwe grondstoffen van te maken. HĂŠt aandachtspunt is de kwaliteit van de grondstoffen uit afval. Die moet net zo goed worden als die van de natuurlijke grondstoffen. Dat stelt eisen aan de verwerking van afval. Vandaar dat Indaver investeert in nieuwe verwerkingstechnieken en innovatieve oplossingen. Maar de keten begint bij het inzamelen van schone, herbruikbare afvalstromen. Deze uitdaging van formaat wil Indaver samen met u aangaan, zodat de circulaire economie stapje voor stapje dichterbij komt. Meer weten? Zie www.indaver.nl of neem contact op met Robert Jansen via robert.jansen@indaver.nl of 078 â&#x20AC;&#x201C; 6306 726.