BOEKHOUDRECHT IN ESSENTIE AANGEVULD MET FINANCIËLE ANALYSE (TWEEDE EDITIE) by OA_Intersentia

Het werk biedt een unieke combinatie van boekhoudtechniek en boekhoudrecht. De boekhoudtechniek is nooit een doel op zich, maar biedt een ondersteuning om het boekhoudrecht werkelijk te begrijpen en stelt de lezer in staat om verrichtingen en de invloed ervan op de jaarrekening zelfstandig te analyseren. Inge Van De Woesteyne promoveerde in 1999 aan de KU Leuven tot doctor in de rechten. Momenteel is zij professor aan de Universiteit Gent. Zij doceert het algemene vak fiscaal recht en de grondige studies personenbelasting en vennootschapsbelasting, alsook boekhoudrecht en financiële analyse.

Inge Van De Woesteyne

In vele domeinen is een inzicht in het boekhoudproces onontbeerlijk. Dit boek begeleidt de lezer bij zijn eerste stappen in de wereld van het boekhouden en brengt hem tot een volledig inzicht in de totstandkoming van de balans en de resultatenrekening. Ook de voornaamste financiële ratio’s worden op een duidelijke wijze besproken.

Boekhoudrecht in essentie

Inge Van De Woesteyne

Boekhoudrecht in essentie

Tweede editie

Boekhoudrecht in essentie [druk 17x24].indd 1

4/02/20 09:01

BOEKHOUDRECHT IN ESSENTIE

IN ESSENTIE

BOEKHOUDRECHT IN ESSENTIE aangevuld met financiële analyse

INGE VAN DE WOESTEYNE

Tweede editie

Volledig geactualiseerd tot het Belgisch Staatsblad van 27 januari 2020

Antwerpen – Cambridge

Boekhoudrecht in essentie aangevuld met ﬁnanciële analyse. Tweede editie Inge Van De Woesteyne

ISBN 978-94-000-1034-5 D/2020/7849/33 NUR 163 / 786

Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande toestemming van de uitgever. Ondanks alle aan de samenstelling van de tekst bestede zorg, kunnen noch de auteurs noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige fout die in deze uitgave zou kunnen voorkomen.

INHOUD

HOOFDSTUK 1 INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 HOOFDSTUK 2 BOEKHOUDPLICHT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1.

Op basis van het gemeen boekhoudrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Het algemene ondernemingsbegrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Het boekhoudkundige ondernemingsbegrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1. Boekhoudplichtige onderneming. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.2. Niet-boekhoudplichtige onderneming. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Op basis van bijzondere wetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3 3 4 4 5 7

HOOFDSTUK 3 BOEKHOUDING VOLGENS HET GEMEEN RECHT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 1. 2. 3.

Passende boekhouding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Dubbele boekhouding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Vereenvoudigde boekhouding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 3.1. Ondernemingen andere dan verenigingen zonder winstoogmerk en stichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 3.1.1. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 3.1.2. Het voeren van een vereenvoudigde boekhouding . . . . . . . . . . . . 12 3.2. Verenigingen zonder winstoogmerk en stichtingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 3.2.1. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 3.2.2. Het voeren van een vereenvoudigde boekhouding . . . . . . . . . . . . 13 Boekjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

HOOFDSTUK 4 DE JAARREKENING VOLGENS HET GEMEEN RECHT . . . . . . . . . . . . . . . 17 1. 2. 3.

Ondernemingen met een dubbele boekhouding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Balans, resultatenrekening en toelichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Soorten vennootschappen volgens grootte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Intersentia

Boekhoudrecht in essentie

Kleine vennootschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.1. Criteria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.1.1. Omzet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.1.2. Balanstotaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.2. Toepassing van de criteria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.3. Individuele of geconsolideerde berekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.3.1. Individuele berekening. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.3.2. Geconsolideerde berekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Microvennootschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.1. Criteria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2. Toepassing van de criteria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Grote vennootschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Schema’s van de jaarrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Volledig schema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.1. Balans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.2. Resultatenrekening. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.3. Toelichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Verkort schema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.1. Balans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.2. Resultatenrekening. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.3. Toelichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Microschema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3.1. Balans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3.2. Resultatenrekening. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3.3. Toelichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.

19 19 19 20 20 21 21 21 22 22 23 24 24 24 24 28 30 30 30 31 33 33 33 34 34

HOOFDSTUK 5 OPENBAARMAKINGSVERPLICHTING VOLGENS HET GEMEEN BOEKHOUDRECHT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 1.

Neerlegging bij de Nationale Bank van België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Vennootschappen met rechtspersoonlijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.1. Belgische vennootschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1.2. Buitenlandse vennootschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. VZW’S, IVZW’s en stichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1. Belgische verenigingen en stichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

35 35 35 35 36 36 1.2.2. Buitenlandse verenigingen en stichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

Intersentia

Inhoud

3. 4.

1.3. Ondernemingen die niet onderworpen zijn aan het WVV . . . . . . . . . . . . Termijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Belgische rechtspersonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Buitenlandse rechtspersonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Publicatiekosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sancties bij niet-naleving neerleggingsplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Administratieve sanctie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Burgerlijke sanctie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Ambtshalve doorhaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4. Gerechtelijke ontbinding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

36 37 37 37 38 38 38 38 39 39

HOOFDSTUK 6 BOEKHOUDTECHNIEK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 1. 2.

Chronologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Redenering vanuit de balans. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Omschrijving van het begrip â&#x20AC;&#x2DC;balansâ&#x20AC;&#x2122; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Voorbeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1. Eerste verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2. Tweede verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.3. Derde verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.4. Vierde verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.5. Vijfde verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.6. Zesde verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.7. Zevende verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.8. Achtste verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Boeking op rekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Ratio legis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Boekingswijze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Voorbeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.1. Eerste verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.1.1. Redenering bij het boeken op de rekeningen . . . . . . . . . 3.3.1.2. Van de rekeningen naar de balans . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2. Tweede verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2.1. Redenering bij het boeken op de rekeningen . . . . . . . . . 3.3.2.2. Van de rekeningen naar de balans . . . . . . . . . . . . . . . . .

Intersentia

41 42 42 42 42 43 44 45 45 46 46 47 48 48 48 48 48 49 50 51 51 52 3.3.3. Derde verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

vii

Boekhoudrecht in essentie

3.3.3.1. Opbrengsten- en kostenrekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.3.2. Resultaatverwerking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.3.3. Van de rekeningen naar de balans . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.4. Vierde bewerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.4.1. Opbrengsten- en kostenrekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.4.2. Resultaatverwerking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.4.3. Van de rekeningen naar de balans . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.5. Vijfde verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.5.1. Opbrengsten- en kostenrekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.5.2. Resultaatverwerking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.5.3. Van de rekeningen naar de balans . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.6. Zesde verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. 6.

viii

3.3.6.1. Opbrengsten- en kostenrekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.6.2. Resultaatverwerking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.6.3. Van de rekeningen naar de balans . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.7. Zevende verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.7.1. Resultaatverwerking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.7.2. Van de rekeningen naar de balans . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.8. Achtste verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.8.1. Resultaatverwerking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.8.2. Van de rekeningen naar de balans . . . . . . . . . . . . . . . . . Journaalposten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Vorm van de journaalpost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Voorbeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.1. Eerste verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.2. Tweede verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.3. Derde verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.4. Vierde verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.5. Vijfde verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.6. Zesde verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.7. Zevende verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.8. Achtste verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Resultatenrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . GeĂŻntegreerd voorbeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. Dagboek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. Rekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3. Balans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

53 54 55 56 57 58 58 59 60 61 61 62 63 63 64 65 66 67 68 69 70 70 71 72 72 72 72 73 73 73 74 74 74 75 75 77 77

Intersentia

Inhoud

6.4. Resultatenrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Openen en sluiten van actief- en passiefrekeningen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1. Begin van het boekjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2. Einde van het boekjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3. Voorbeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3.1. Sluiten van de actief- en passiefrekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3.2. Openen van de actief- en passiefrekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . .

77 78 78 79 79 80 81

HOOFDSTUK 7 BEGINSELEN VAN HET BOEKHOUDRECHT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Getrouw beeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Volledigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Materialiteit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Compensatieverbod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Objectiviteit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Continuïteitsbeginsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Consistentiebeginsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Individuele waardering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Voorzichtigheidsbeginsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Overeenstemmingsbeginsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

83 84 84 85 85 85 86 86 87 88

HOOFDSTUK 8 ACTIVA VAN DE BALANS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 1.

Oprichtingskosten (rubriek I) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Geen activering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1. Oprichtingskosten andere dan herstructureringskosten . . . . . . . . 1.2.2. Herstructureringskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Activering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.1. Oprichtingskosten andere dan herstructureringskosten . . . . . . . . 1.3.2. Herstructureringskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4. Afschrijvingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5. Beperking uitkeringen aan aandeelhouders en tantièmes . . . . . . . . . . . . . Immateriële vaste activa (rubriek II) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1. Kosten van onderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.

Intersentia

89 89 90 90 90 91 91 92 93 95 96 96 96 ix

Boekhoudrecht in essentie

2.1.2. Kosten van ontwikkeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 2.1.3. Octrooien, merken, knowhow, licenties, concessies en andere gelijkaardige rechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

2.2. 2.3.

2.4.

2.1.4. Goodwill. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.5. Vooruitbetalingen op immateriële vaste activa . . . . . . . . . . . . . . Waardering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Boeking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.1. Aanschaffingsprijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.2. Vervaardigingsprijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.3. Inbrengwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afschrijvingen of waardeverminderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.1. Principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2.4.1.1. Afschrijvingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.1.2. Waardeverminderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.2. Boekingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.2.1. Afschrijvingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.2.2. Waardeverminderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.3. Voorbeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5. Beperking uitkeringen aan aandeelhouders en tantièmes . . . . . . . . . . . . 2.6. Verkoop van een immaterieel vast actief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Materiële vaste activa (rubriek III) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.1. Terreinen en gebouwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.2. Installaties, machines en uitrusting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.3. Meubilair en rollend materieel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.4. Leasing en soortgelijke rechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.5. Overige materiële vaste activa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.6. Activa in aanbouw en vooruitbetalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Waardering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.1. Aanschaffingswaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2. Leasing en soortgelijke rechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Afschrijvingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.1. Gewone afschrijvingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2. Niet-recurrente afschrijvingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.3. Afschrijvingsmethoden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.3.1. Lineaire afschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.3.2. Degressieve afschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

100 101 101 102 102 104 104 105 105 105 106 106 106 107 108 109 109 111 111 111 112 112 112 113 113 114 114 115 115 115 116 117 117 118

Intersentia

Inhoud

3.4. 3.5.

3.6. 3.7.

3.3.3.3. Progressieve afschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.4. Afschrijvingsmodaliteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Waardeverminderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Boekingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5.1. Afschrijvingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5.1.1. Boeking van afschrijvingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5.1.2. Terugname van afschrijvingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5.2. Waardeverminderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5.2.1. Boeking van een waardevermindering . . . . . . . . . . . . 3.5.2.2. Terugname van een waardevermindering . . . . . . . . . . Verkoop van een materieel vast actief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Herwaardering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afschrijvingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afboeken van de herwaarderingsmeerwaarde . . . . . . . . . . . . . . 3.7.4.1. Overboeking naar een reserve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.7.4.2. Omzetting in kapitaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.7.4.3. Geen aanrekening van verliezen . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.7.4.4. Beperking uitkeringen aan aandeelhouders en tantièmes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.7.4.5. Correctie van de meerwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.7.4.6. Realisatie van het geherwaardeerde actief . . . . . . . . . . 3.7.5. Geïntegreerd voorbeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Financiële vaste activa (rubriek IV) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.1. Deelneming – aandelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.2. Verbonden ondernemingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.2.1. Definitie ‘verbonden’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.2.3. Definitie ‘controle’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.2.4. Definitie ‘consortium’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.3. Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat . 4.1.4. Vorderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.4.1. ‘Verbonden ondernemingen’ en ‘Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat’ . . . . . . 4.1.4.2. Andere financiële vaste activa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.5. Borgtochten in contanten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.7.1. 3.7.2. 3.7.3. 3.7.4.

Intersentia

120 120 121 121 121 121 122 122 122 123 123 125 125 126 127 127 128 128 129 129 130 130 130 132 132 133 134 134 134 135 136 136 136 136 137 xi

Boekhoudrecht in essentie

Waardering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.1. Deelnemingen en aandelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.2. Vorderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Waardeverminderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3.1. Boeking van een waardevermindering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3.2. Terugname van een waardevermindering . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4. Vervreemding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.5. Herwaarderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vorderingen op meer dan een jaar (rubriek V) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. Waardering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3. Dubieuze debiteuren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.

Waardeverminderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.1. Boeking van een waardevermindering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.2. Terugname van een waardevermindering . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.5. Realisatie van een minderwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Voorraden en bestellingen in uitvoering (rubriek VI) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. Voorraden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.1. Soorten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.1.1. Grond- en hulpstoffen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.1.2. Goederen in bewerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.1.3. Gereed product . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.1.4. Handelsgoederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.1.5. Vooruitbetalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.2. Inventaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.3. Waardering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.3.1. Aanschaffingswaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.3.2. Lagere marktwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.2.3. Vooruitbetalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.4. Boekingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.5. Waarderingsmethoden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.5.1. Individualisering van de prijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.5.2. Gewogen gemiddelde prijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.5.3. Fifo (First in, first out) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.5.4. Lifo (Last in, first out). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.6. Waardeverminderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.

xii

137 137 139 139 139 140 140 142 143 143 144 144 145 145 146 147 148 148 148 148 148 148 149 149 149 149 149 149 151 153 153 157 157 157 158 158 159

Intersentia

Inhoud

7.1.3. Borgtochten betaald in contanten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2. Waardering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3. Dubieuze debiteuren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.4. Waardeverminderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.4.1. Boeking van een waardevermindering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.4.2. Terugname van een waardevermindering . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.5. Realisatie van een minderwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.6. GeĂŻntegreerd voorbeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Geldbeleggingen (rubriek VIII) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2. Waardering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3. Waardeverminderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3.1. Boeking van een waardevermindering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3.2. Terugname van een waardevermindering . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Liquide middelen (rubriek IX) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2. Waardering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.3. Waardeverminderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Overlopende rekeningen (rubriek X) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.2. Over te dragen kosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.3. Verkregen opbrengsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

159 161 161 161 162 169 169 169 170 170 171 172 172 172 173 173 173 174 175 177 178 178 179 180 180 181 182 182 182 182 182 182 183 184

Intersentia

xiii

6.2.6.1. Boeking van een waardevermindering . . . . . . . . . . . . 6.2.6.2. Terugname van een waardevermindering . . . . . . . . . . 6.3. Bestellingen in uitvoering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3.1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3.2. Waardering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3.3. Waardeverminderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3.3.1. Boeking van een waardevermindering . . . . . . . . . . . . 6.3.3.2. Terugname van een waardevermindering . . . . . . . . . . Vorderingen op ten hoogste een jaar (rubriek VII) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1.1. Te innen opbrengsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1.2. Vooruitbetalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Boekhoudrecht in essentie

HOOFDSTUK 9 PASSIVA VAN DE BALANS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 1. 2.

xiv

Volgorde van bespreking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Overlopende rekeningen (rubriek X) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Toe te rekenen kosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Over te dragen opbrengsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Schulden op meer dan een jaar (rubriek VIII) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.1. FinanciĂŤle schulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.1.1. Achtergestelde leningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.1.2. Niet-achtergestelde obligatieleningen . . . . . . . . . . . . . 3.1.1.3. Leasingschulden en soortgelijke schulden . . . . . . . . . . 3.1.1.4. Kredietinstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.1.5. Overige leningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.2. Handelsschulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.3. Vooruitbetalingen op bestellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.4. Overige schulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Waardering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Schulden op ten hoogste een jaar (rubriek IX) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Schulden op meer dan een jaar die binnen het jaar vervallen . . . . . . . . . 4.3. FinanciĂŤle schulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4. Handelsschulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.5. Vooruitbetalingen op bestellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6. Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.1. Belastingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.1.1. Winstbelastingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.1.2. Andere belastingen en taksen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.1.3. Te betalen btw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.1.4. Ingehouden voorheffingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.2. Bezoldigingen en sociale lasten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.2.1. Rijksdienst voor Sociale Zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.2.2. Bezoldigingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.2.3. Vakantiegeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.2.4. Boekingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

187 188 188 188 189 191 191 192 192 192 193 193 193 193 193 194 194 194 194 195 196 196 198 198 199 200 204 205 206 207 207 207 208 208

Intersentia

Inhoud

Overige schulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.7.1. Schulden uit de bestemming van het resultaat . . . . . . . . . . . . . . 4.7.2. Diverse schulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Voorzieningen voor risico’s en kosten en uitgestelde belastingen (rubriek VII) 5.1. Voorzieningen voor risico’s en kosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1.1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1.2. Mogelijke voorzieningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1.3. Behoud van de voorziening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1.4. Boekingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. Uitgestelde belastingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.1. Gerealiseerde meerwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.2. Kapitaalsubsidies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.7.

7. 8.

Kapitaalsubsidies (rubriek V) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. Uitgestelde belastingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3. Ogenblik van de boeking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.4. Afboeken van de kapitaalsubsidies. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.5. Boekingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Herwaarderingsmeerwaarden (rubriek II) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Inbreng (rubriek I) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2. Kapitaalvennootschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.1. Kapitaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.1.1. Samenstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.1.2. Boekingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.1.3. Kapitaalverhoging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.1.4. Kapitaalvermindering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.2. Inbreng buiten kapitaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.2.1. Uitgiftepremies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.2.2. Andere inbrengen buiten kapitaal . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3. Kapitaalloze vennootschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3.1. Besloten vennootschappen en coöperatieve vennootschappen . . 8.3.2. Vennootschappen onder firma en commanditaire vennootschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.4. Natuurlijke personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Reserves (rubriek III) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.1. Resultaatverwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Intersentia

209 209 209 210 210 210 211 211 211 214 214 218 218 218 219 220 220 221 223 224 224 224 225 225 225 226 227 228 228 229 229 230 230 231 231 231 xv

Boekhoudrecht in essentie

9.2. 9.3.

9.4.

Bedrag waarmee reserves kunnen worden gevormd . . . . . . . . . . . . . . . . Te bestemmen winst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.3.1. Te bestemmen resultaat van het boekjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.3.2. Te bestemmen winst. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Soorten reserves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.4.1. Onbeschikbare reserves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.4.1.1. Wettelijke reserve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.4.1.2. Statutair onbeschikbare reserves . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.4.1.3. Inkoop eigen aandelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.4.1.4. Financiële steunverlening. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.4.1.5. Overige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.4.1.6. Beperking uitkeringen aan aandeelhouders en tantièmes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9.4.2. Belastingvrije reserves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.4.3. Beschikbare reserves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.5. Boekingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Overgedragen winst of verlies (rubriek IV) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.2. Overgedragen winst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.3. Overgedragen verlies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.4. Verlies wordt weggewerkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.4.1. Aanrekening op de reserves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.4.2. Aanrekening op de inbreng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.4.3. Tussenkomst van de vennoten of de eigenaar . . . . . . . . . . . . . . . 11. Voorschot aan de vennoten op de verdeling van het nettoactief (rubriek VI) . .

232 232 233 233 234 234 234 234 235 235 235 235 236 237 238 240 240 240 241 242 242 243 243 244

HOOFDSTUK 10 FINANCIËLE ANALYSE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 1. 2.

xvi

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Horizontale en verticale analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Horizontale analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Verticale analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cashflow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Situering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Cashflow na belastingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.1. Vereenvoudigde cashflow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2. Uitgebreide cashflow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

245 246 246 246 247 247 249 249 250

Intersentia

Inhoud

3.3. EBITDA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Liquiditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Situering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Aangepaste voorstelling van de balans. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Nettobedrijfskapitaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3.1. Eerste definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3.2. Tweede definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4. Current ratio (liquiditeit in ruime zin). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.5. Acid test of quick ratio (liquiditeit in enge zin) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6. Voorraadrotatie en omlooptijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.1. Voorraadrotatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.2. Omlooptijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.7. Aantal dagen klantenkrediet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.8. Aantal dagen leverancierskrediet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rendabiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1. Netto- en brutorendabiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. Rendabiliteit van het eigen vermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.1. Nettorendabiliteit van het eigen vermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.2. Brutorendabiliteit van het eigen vermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3. Rendabiliteit van het totaal van de activa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.1. Nettorendabiliteit van het totaal van de activa . . . . . . . . . . . . . . 5.3.2. Brutorendabiliteit van het totaal van de activa . . . . . . . . . . . . . . 5.4. Rendabiliteit van de verkopen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.1. Nettoverkoopmarge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.2. Brutoverkoopmarge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Solvabiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. Solvabiliteitsratio’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.1. Schuldgraad en graad van financiële onafhankelijkheid . . . . . . . 6.2.1.1. Algemene schuldgraad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.1.2. Graad van financiële onafhankelijkheid . . . . . . . . . . . 6.2.1.3. Langetermijnschuldgraad en financiële onafhankelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.2. Dekking van het vreemd vermogen door de cashflow. . . . . . . . . 6.3. Relatie met rendabiliteit en liquiditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3.1. Solvabiliteit en rendabiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3.2. Solvabiliteit en liquiditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Intersentia

250 251 251 252 253 253 255 256 257 257 257 259 259 260 261 262 262 262 263 263 263 264 264 264 265 266 266 266 266 267 267 268 269 269 269 270 xvii

Boekhoudrecht in essentie

BIJLAGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271 Bijlage 1. Wetboek van economisch recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273 Bijlage 2. Koninklijk besluit van 21Â oktober 2018 tot uitvoering van de artikelen III.82 tot en met III.95 van het Wetboek van economisch recht . . . 283 Bijlage 3. Wetboek van vennootschappen en verenigingen . . . . . . . . . . . . . . . . 287 Bijlage 4. Koninklijk besluit van 29Â april 2019 tot uitvoering van het Wetboek van vennootschappen en verenigingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311 Bijlage 5. Balans (kapitaalvennootschappen) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336 Bijlage 6. Balans (kapitaalloze vennootschappen). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337 Bijlage 7. Rekeningen balans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338 Bijlage 8. Resultatenrekening en rekeningen resultatenrekening . . . . . . . . . . . 341

xviii

Intersentia

HOOFDSTUK 1

INLEIDING

Het boekhoudrecht is oorspronkelijk ontstaan uit de noodzaak voor kooplieden om hun onderlinge verrichtingen te kunnen bewijzen. Het is ontstaan als een gewoonterecht en is verder ontwikkeld door rechtspraak en rechtsleer, normen en richtlijnen van allerlei instanties … Omwille van het ontbreken van wettelijke en sanctioneerbare voorschriften bestond er een gebrek aan systematiek en eenvormigheid en had het boekhoudrecht een vrijblijvend karakter. Pas met de wet van 17 juli 1975 en het KB van 8 oktober 1976 kwam er een basiswetgeving inzake de boekhouding en de jaarrekening waarbij nauwkeurige boekhoudverplichtingen werden opgelegd. Vandaag zijn deze boekhoudregels terug te vinden in het Wetboek van economisch recht (Boek III, Titel 3, Hoofdstuk 2), het Wetboek van vennootschappen en verenigingen (WVV) en het KB tot uitvoering van het Wetboek van vennootschappen en verenigingen.1 De financiële informatie die uit een boekhouding voortvloeit, is niet alleen belangrijk voor de bedrijfsleiding van de onderneming en bij het nemen van bedrijfseconomische beslissingen. In hoofde van vennootschappen waar het bestuur wordt waargenomen door andere personen dan de personen die de financiële middelen ter beschikking stellen, is het noodzakelijk dat de bestuurders geregeld verantwoording afleggen over het door hen gevoerde beleid. Bij vennootschappen waar de aansprakelijkheid van de vennoten wordt beperkt tot hun inbreng, vereist de bescherming van de schuldeisers dat informatie wordt verstrekt over het vermogen van de vennootschap. Zowel voor aandeelhouders als voor schuldeisers is het belangrijk om te kunnen beschikken over degelijke financiële informatie. Ondernemingen hebben ook een maatschappelijke rol te vervullen. De goede of slechte werking van ondernemingen is bepalend voor het aantal jobs en de welvaart van een land. Gelet op deze maatschappelijke rol, wordt van ondernemingen verwacht dat zij ook rekenschap afleggen tegenover werknemers, de overheid … Tot slot vormt de belasting die wordt geheven op de winst die ondernemingen realiseren, een belangrijke inkomstenbron voor de Staat. In België vormt het boekhoudkundig resultaat het uitgangspunt bij de berekening van de verschuldigde inkomstenbelasting. Bij de ontwikkeling van het Belgische boekhoudrecht moet ook rekening worden gehouden met de Europese wetgeving. De vrijheid van vestiging is één van de doelstel1.

De wet van 17 juli 1975 is opgeheven door de wet van 17 juli 2013. Met uitzondering van art. 48bis zijn de bepalingen van het KB van 8 oktober 1976 opgeheven door het KB van 30 januari 2001.

Intersentia

Boekhoudrecht in essentie

lingen binnen de Europese Unie. Deze vestigingsvrijheid impliceert een harmonisatie, voor zover nodig, van de regels die aan vennootschappen worden opgelegd tot bescherming zowel van de deelnemers in die vennootschappen als van derden.2 Vandaar dat verschillende richtlijnen werden uitgevaardigd die een Europese harmonisatie van het boekhoudrecht beogen. Zo kan worden verwezen naar de Vierde Richtlijn 78/660/EEG van 25 juli 1978 betreffende de jaarrekening van bepaalde vennootschapsvormen en de Zevende Richtlijn 83/349/EEG van 13 juni 1983 betreffende de geconsolideerde jaarrekening. Deze richtlijnen werden ingetrokken en vervangen door Richtlijn 2013/34/EU van 26 juni 2013. De Richtlijn van 26 juni 2013 werd in het Belgische boekhoudrecht omgezet door een wet en een koninklijk besluit van 18 december 2015. De bescherming van de deelnemers in een vennootschap en van derden houdt ook in dat de geharmoniseerde informatie voor hen beschikbaar is. De Eerste Richtlijn 68/151/EEG van 9 maart 1968 legde vennootschappen op aandelen en vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid de verplichting op een balans en een winsten verliesrekening openbaar te maken; deze richtlijn werd gecodificeerd door Richtlijn 2009/101/EG van 16 september 2009. De Richtlijn 2009/101/EG maakt deel uit van de richtlijnen die werden gecodificeerd door Richtlijn (EU) 2017/1132 van 14 juni 2017 aangaande bepaalde aspecten van het vennootschapsrecht. Wanneer ondernemingen met elkaar verbonden zijn en deel uitmaken van een groep, geeft de optelsom van de individuele jaarrekeningen van de verschillende ondernemingen geen getrouw beeld van de financiële positie van de groep als geheel. Om tot een getrouw beeld te komen, moet een geconsolideerde jaarrekening worden opgesteld, waarbij de groep wordt voorgesteld als één onderneming en onderlinge verrichtingen worden geëlimineerd. De consolidatietechniek en het opstellen van een geconsolideerde jaarrekening maken niet het voorwerp uit van dit werk. Er wordt in dit werk evenmin ingegaan op de IFRS-normen die beursgenoteerde ondernemingen in de EU in beginsel moeten hanteren bij het opmaken van hun geconsolideerde jaarrekening.3 De International financial reporting standards (IFRS) zijn internationaal aanvaarde standaarden voor financiële verslaggeving die worden beheerd door de International Accounting Standards Board (IASB) en waarbij wordt beoogd één enkel stelsel van wereldwijde standaarden voor financiële verslaggeving te ontwikkelen.4

2. 3. 4.

Art. 50, 2., g) VWEU. Verordening 19 juli 2002 betreffende de toepassing van internationale standaarden voor jaarrekeningen. Het International Accounting Standards Committee (IASC) wijzigde in 2001 haar naam in International Accounting Standards Board (IASB). De door de IASC opgestelde IAS (international accounting standards) werden overgenomen door haar opvolger IASB. Intersentia

HOOFDSTUK 2

BOEKHOUDPLICHT

Op basis van het gemeen boekhoudrecht

Op basis van Boek III, Titel 3, Hoofdstuk 2 van het Wetboek van economisch recht (WER) worden ‘ondernemingen’ onderworpen aan de boekhoudplicht. In Boek I WER (art. I.1, eerste lid, 1° WER) wordt gedefi nieerd wat er in principe moet worden verstaan onder een ‘onderneming’ voor de toepassing van het WER. Deze algemene definitie kan echter worden aangepast voor de toepassing van de onderscheiden boeken van het WER of van andere wettelijke bepalingen. In artikel III.82, § 1, eerste en tweede lid WER wordt een definitie gegeven van ‘boekhoudplichtige’ en ‘niet-boekhoudplichtige’ ondernemingen.

1.1.

Het algemene ondernemingsbegrip

Behoudens andersluidende bepaling, wordt voor de toepassing van het WER verstaan onder een onderneming (art. I.1, eerste lid, 1°, eerste lid WER): a) iedere natuurlijke persoon die zelfstandig een beroepsactiviteit uitoefent. Het uitoefenen van een beroepsactiviteit houdt in dat er sprake is van enige duurzaamheid in de uitgeoefende activiteiten5; b) iedere rechtspersoon; In het tweede lid, b) en c) van artikel I.1, eerste lid, 1° WER worden de volgende rechtspersonen echter uitgesloten van het ondernemingsbegrip: – iedere publiekrechtelijke rechtspersoon die geen goederen of diensten aanbiedt op een markt6; – de Federale Staat, de gewesten, de gemeenschappen, de provincies, de hulpverleningszones, de prezones, de Brusselse Agglomeratie, de gemeenten, de meergemeentezones, de binnengemeentelijke territoriale organen, de Franse Gemeenschapscommissie, de Vlaamse Gemeenschapscommissie, de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie en de openbare centra voor maatschappelijk welzijn;

5. 6.

CBN-advies 2019/09, 4 september 2019, 9. Wanneer publiekrechtelijke rechtspersonen goederen of diensten aanbieden op een markt, nemen zij deel aan het economisch leven en treden zij in concurrentie met privaatrechtelijke ondernemingen (MvT, Parl.St. Kamer 2017-18, nr. 54-2828/001, 12).

Intersentia

Boekhoudrecht in essentie

c) iedere andere organisatie zonder rechtspersoonlijkheid (bv. een maatschap). In het tweede lid, a) van artikel I.1, eerste lid, 1° WER wordt een organisatie zonder rechtspersoonlijkheid echter uitgesloten van het ondernemingsbegrip wanneer zij geen uitkeringsoogmerk heeft en ook in feite geen uitkeringen verricht aan haar leden of aan personen die een beslissende invloed uitoefenen op het beleid van de organisatie. Er wordt een uitkering gedaan wanneer er een vermogensvoordeel wordt toegekend aan de leden of aan de leiders van de organisatie zonder tegenprestatie of zonder voldoende tegenprestatie ten opzichte van de normale marktvoorwaarden.7 De uitsluitingen van het ondernemingsbegrip door artikel I.1, eerste lid, 1°, tweede lid WER gelden behoudens voor zover anders bepaald in de onderscheiden boeken van het WER of andere wettelijke bepalingen. Een persoon die een vrij beroep uitoefent is een onderneming. Onder de beoefenaar van een vrij beroep wordt verstaan elke onderneming van wie de activiteit er hoofdzakelijk in bestaat, op onafhankelijke wijze en onder eigen verantwoordelijkheid, intellectuele prestaties te verrichten waarvoor een voorafgaande opleiding en een permanente vorming is vereist en die onderworpen is aan een plichtenleer waarvan de naleving door of krachtens een door de wet aangeduide tuchtrechtelijke instelling kan worden afgedwongen (art. I.1, eerste lid, 14° WER). Privaatrechtelijke rechtspersonen zoals verenigingen en stichtingen zijn een onderneming, ook wanneer ze geen economisch doel nastreven.8 Zij streven een belangeloos doel na in het kader van een of meer welbepaalde activiteiten die zij tot voorwerp hebben (art. 1:2 en 1.3 WVV).

1.2.

Het boekhoudkundige ondernemingsbegrip

1.2.1.

Boekhoudplichtige onderneming

Om te bepalen welke ondernemingen onderworpen zijn aan de boekhoudplicht, wordt in eerste instantie verwezen naar het algemene ondernemingsbegrip van artikel I.1, eerste lid, 1°, eerste lid, a) tot c) WER. Een boekhoudplichtige onderneming is: – iedere natuurlijke persoon die in België zelfstandig een beroepsactiviteit uitoefent (nl. een onderneming in de zin van een art. I.1, eerste lid, 1°, eerste lid, a) WER) (art. III.82, § 1, eerste lid, 1° WER); – iedere rechtspersoon en andere organisatie zonder rechtspersoonlijkheid naar Belgisch recht die een onderneming is in de zin van artikel I.1, eerste lid, 1°, eerste lid, b) en c) WER (art. III.82, § 1, eerste lid, 2° WER). 7. 8.

MvT, Parl.St. Kamer 2017-18, nr. 54-2828/001, 13. MvT, Parl.St. Kamer 2017-18, nr. 54-2828/001, 11. Intersentia

Hoofdstuk 2. Boekhoudplicht

Artikel III.82, § 1, eerste lid, 3° WER verwijst naar buitenlandse ondernemingen. Deze buitenlandse ondernemingen zijn aan de Belgische boekhoudplicht onderworpen wanneer zij in België bijkantoren of centra van werkzaamheden hebben.9 De Belgische boekhoudplicht heeft enkel betrekking op de in België gevestigde bijkantoren en centra van werkzaamheden. De in België gevestigde bijkantoren en centra van werkzaamheden worden hierbij als één boekhoudplichtige onderneming beschouwd (art. III.82, § 1, derde lid WIB).10 Daarnaast wordt met het oog op de boekhoudplicht het ondernemingsbegrip verruimd. Zijn eveneens boekhoudplichtige ondernemingen: – de openbare instellingen naar Belgisch recht die een statutaire opdracht vervullen van commerciële, financiële of industriële aard (art. III.82, § 1, eerste lid, 4° WER) (bv. autonome gemeente- of provinciebedrijven). Deze instellingen zijn boekhoudplichtig op basis van het gemeen boekhoudrecht en zijn geen administratieve openbare instellingen in de zin van de wet van 22 mei 2003 (deze wet onderwerpt administratieve openbare instellingen aan de boekhoudplicht); – de instellingen, al dan niet met eigen rechtspersoonlijkheid die, met of zonder winstoogmerk, een commercieel, financieel of industrieel bedrijf uitoefenen en waarop Boek III, Titel 3, Hoofdstuk 2, per soort van instellingen, van toepassing wordt verklaard door een koninklijk besluit dat de verplichtingen die voor de betrokken ondernemingen voortvloeien uit de besluiten ter uitvoering van Boek III, Titel 3, aanpast aan wat vereist wordt door de bijzondere aard van de werkzaamheid of door het wettelijk statuut van de betrokken instelling (art. III.82, § 1, eerste lid, 5° WER). 1.2.2.

Niet-boekhoudplichtige onderneming

Artikel III.82, § 1, tweede lid WER gaat bepaalde ondernemingen onttrekken aan de boekhoudplicht. Dit is het geval voor: – natuurlijke personen die een bestuursmandaat uitoefenen. Als bestuurder oefenen deze natuurlijke personen een zelfstandige beroepsactiviteit uit, zodat zij een onderneming zijn in de zin van artikel I.1, eerste lid, 1°, eerste lid, a) WER. Overeenkomstig artikel III.82, § 1, tweede lid, 1° WER zijn zij echter geen boekhoudplichtige onderneming; 9.

10.

Voor de toepassing van de boekhoudkundige bepalingen vermeld in het WER worden bijkantoren en centra van werkzaamheden als synoniemen gezien (CBN-advies 2019/09, 4 september 2019, voetnoot 7). Vennootschappen met een statutaire zetel buiten België, maar die hun werkelijke activiteiten in België uitoefenen, worden omwille van de invoering van de statutaire zetelleer niet langer beheerst door het Belgisch recht, maar door het in hun statuten gekozen recht. Dit betekent dat zij voortaan onderworpen zijn aan art. III.82, § 1, eerste lid, 3° en derde lid WER, met name dat het Belgische boekhoudrecht slechts van toepassing is op hun bijkantoren in België (MvT, Parl.St. Kamer 2017-18, nr. 54-3119/001, 112).

Intersentia

Boekhoudrecht in essentie

– ondernemingen die uitsluitend de exploitatie van een land- of tuinbouwbedrijf tot doel hebben en belast worden in de personenbelasting (art. III.82, § 1, tweede lid, 2° WER). Ondernemingen die de exploitatie van een land- of tuinbouwbedrijf tot doel hebben, zijn enkel een boekhoudplichtige onderneming wanneer zij zijn opgericht als rechtspersoon en deze rechtspersoon in de vennootschapsbelasting wordt belast. Het resultaat van vennootschappen die de rechtsvorm hebben van een vennootschap onder firma of een commanditaire vennootschap en die erkend zijn als een landbouwonderneming bedoeld in artikel 8:2 WVV wordt in hoofde van de vennoten in de personenbelasting belast, tenzij uitdrukkelijk voor de vennootschapsbelasting wordt geopteerd. Een erkenning als landbouwonderneming bedoeld in artikel 8:2 WVV is eveneens mogelijk voor een besloten vennootschap of een coöperatieve vennootschap. Deze vennootschappen zijn echter steeds onderworpen aan de vennootschapsbelasting; – natuurlijke personen die in België een activiteit uitoefenen die inkomsten bedoeld in artikel 90, eerste lid, 1°bis WIB genereert (inkomsten uit de deeleconomie), zolang die inkomsten vanuit fiscaal oogpunt geen beroepsinkomsten vormen (art. III.82, § 1, tweede lid, 5° WER). Niet-boekhoudplichtig op basis van het gemeen boekhoudrecht zijn: – verenigingen en stichtingen die wegens de aard van hun hoofdactiviteit onderworpen zijn aan bijzondere, uit een wetgeving of een overheidsreglementering voortvloeiende regels betreffende het houden van hun boekhouding en betreffende hun jaarrekening, voor zover zij minstens gelijkwaardig zijn aan die bepaald op grond van Boek III, Titel 3, Hoofdstuk 2 WER11 (bv. ziekenhuizen onderworpen aan het KB van 9 juni 2007 betreffende de jaarrekeningen van de ziekenhuizen) (art. III.82, § 1, tweede lid, 3° WER); – politieke partijen (verenigingen bedoeld in art. 1, 1° wet 4 juli 1989 betreffende de beperking en de controle van de verkiezingsuitgaven voor de verkiezingen van de federale Kamers, de financiering en de open boekhouding van de politieke partijen) (art. III.82, § 1, tweede lid, 4° WER); – de administratieve diensten met boekhoudkundige autonomie12 en de administratieve openbare instellingen13 bedoeld in artikel 2 van de wet van 22 mei 2003 houdende organisatie van de begroting en van de comptabiliteit van de federale Staat (art. III.82, § 1, tweede lid, 6° WER). Deze lichamen en organisaties voeren een boekhouding overeenkomstig eigen specifieke boekhoudregels. 11.

12. 13.

De beoordeling of de regels minstens gelijkwaardig zijn, is een bevoegdheid van het bestuursorgaan van de vereniging of stichting (Verslag aan de Koning bij het KB 19 december 2003, CBN-advies 2019/09, 4 september 2019, 15). Dit zijn administraties met beheersautonomie maar zonder rechtspersoonlijkheid (art. 2, eerste lid, 2° wet 22 mei 2003). Dit zijn overheidsinstellingen met rechtspersoonlijkheid (art. 2, eerste lid, 3° wet 22 mei 2003). Intersentia

Hoofdstuk 2. Boekhoudplicht

Op basis van bijzondere wetgeving

Wat de publieke sector betreft, moet rekening worden gehouden met bijzondere wetgeving op grond waarvan instellingen onderworpen worden aan de boekhoudplicht. Er kan worden verwezen naar: – artikel 4 van de wet van 22 mei 2003 houdende de organisatie van de begroting en van de comptabiliteit van de Federale Staat. De administratieve diensten met boekhoudkundige autonomie en de administratieve openbare instellingen bedoeld in artikel 2 van deze wet zijn eveneens boekhoudplichtig op basis van artikel 4; – artikel 5 van de wet van 16 mei 2003 tot vaststelling van de algemene bepalingen die gelden voor de begrotingen, de controle op de subsidies en voor de boekhouding van de gemeenschappen en de gewesten, alsook voor de organisatie van de controle door het Rekenhof; – artikel 145 van het Provinciedecreet van 9 december 2005 voor de provincies van het Vlaamse Gewest; – artikel 253 van het decreet over het lokaal bestuur van 22 december 2017 voor de gemeenten van het Vlaamse Gewest en de OCMW’s in de gemeenten van het Nederlandse taalgebied; – … De boekhoudplicht van politieke partijen blijkt uit artikel 22 van de wet van 4 juli 1989 betreffende de beperking en de controle van de verkiezingsuitgaven voor de verkiezingen van de federale Kamers, de financiering en de open boekhouding van de politieke partijen.

Intersentia

HOOFDSTUK 3

BOEKHOUDING VOLGENS HET GEMEEN RECHT

Passende boekhouding

Volgens artikel III.82, § 2 WER voert elke boekhoudplichtige onderneming een voor de aard en de omvang van haar bedrijf passende boekhouding en neemt zij de bijzondere wetsvoorschriften betreffende dat bedrijf in acht. De boekhouding moet zodanig worden gehouden dat zij beantwoordt aan de diverse informatiebehoeften van de onderneming zelf, alsook van derden aan wie rekenschap moet worden gegeven of aan wie inlichtingen verstrekt moeten worden.14 Als principe geldt dat elke boekhouding wordt gevoerd door middel van een stelsel van boeken en rekeningen met inachtneming van de gebruikelijke regels van het dubbel boekhouden (art. III.84, eerste lid WER). In bepaalde gevallen is een vereenvoudigde boekhouding (of enkelvoudige boekhouding) toegelaten.

Dubbele boekhouding

Alle verrichtingen worden zonder uitstel, getrouw, volledig en naar tijdsorde ingeschreven in een ongesplitst dagboek of hulpdagboek, al dan niet gesplitst in bijzondere hulpdagboeken. De verrichtingen worden ingeschreven in of overgebracht naar de rekeningen waarop ze betrekking hebben (art. III.84, tweede lid WER). De rekeningen worden ondergebracht in een voor het bedrijf van de onderneming passend rekeningenstelsel (grootboek), ingericht naar de eisen van de bedrijfsuitoefening van de onderneming (art. III.84, zesde lid WER). De Koning bepaalt de minimumindeling van een algemeen rekeningenstelsel.15 Hij stelt vast wat de rekeningen van dat stelsel moeten bevatten en hoe ze moeten worden gebruikt (art. III.84, zevende lid WER). De Koning bepaalt een afzonderlijke minimumindeling van een algemeen rekeningenstelsel voor de verenigingen en stichtingen (art.

14. 15.

CBN-advies 2019/10, 4 september 2019, 8. Dit is het zogenaamde MAR (Minimum Algemeen Rekeningenstelsel).

Intersentia

Boekhoudrecht in essentie

III.84, achtste lid WER). Bijlage 1 van het koninklijk besluit van 21 oktober 2018 bevat de minimumindeling van het algemeen rekeningenstelsel voor boekhoudplichtige ondernemingen andere dan verenigingen en stichtingen. Bijlage 3 van het koninklijk besluit van 21 oktober 2018 bevat de minimumindeling van het algemeen rekeningenstelsel voor verenigingen en stichtingen. De omschrijving van de rekeningen van het algemeen rekeningenstelsel mag worden aangepast aan de bijzondere aard van het bedrijf, van het vermogen en van de opbrengsten en kosten van de onderneming of vereniging of stichting. De rekeningen van het algemeen rekeningenstelsel die voor een onderneming of voor een vereniging of stichting niet dienstig zijn, hoeven niet in haar rekeningenstelsel voor te komen (art. 11 en 13 KB 21 oktober 2018). Daarnaast moet elke boekhoudplichtige onderneming ten minste eens per jaar de nodige opnemingen, verificaties, onderzoekingen en waarderingen verrichten om op een door haar gekozen datum de inventaris op te maken van al haar bezittingen en rechten van welke aard ook, en van haar vorderingen, schulden en verplichtingen van welke aard ook die betrekking hebben op haar bedrijf, en van de eigen middelen daaraan verstrekt. Deze inventaris moet omzichtig en te goeder trouw worden opgemaakt (art. III.89, § 1 WER). De Koning kan maatstaven voor de waardering van de inventaris bepalen (art. III.89, § 2 WER). Nadat de rekeningen in overeenstemming zijn gebracht met de gegevens van de inventaris, worden ze samengevat en beschreven in een staat, zijnde de jaarrekening (art. III.90, § 1 WER). Het koninklijk besluit van 29 april 2019 tot uitvoering van het Wetboek van vennootschappen en verenigingen (KB/WVV) bevat de modellen voor de balans en resultatenrekening van de jaarrekening, alsook de gegevens die moeten worden opgenomen als toelichting.16 De modellen voor vennootschappen met rechtspersoonlijkheid zijn opgenomen in de bijlagen 3 en 4 en de modellen voor verenigingen zonder winstoogmerk, internationale verenigingen zonder winstoogmerk en stichtingen in de bijlagen 6 en 7.

16.

Voor vennootschappen met rechtspersoonlijkheid art. 3:82 KB/WVV (volledig schema van de jaarrekening), art. 3:85 KB/WVV (verkort schema van de jaarrekening) en art. 3:88 KB/WVV (microschema van de jaarrekening). Voor VZW’s, IVZW’s en stichtingen art. 3:164 KB/WVV (volledig schema van de jaarrekening), art. 3:167 KB/WVV (verkort schema van de jaarrekening) en art. 3:170 KB/ WVV (microschema van de jaarrekening).

Intersentia

Hoofdstuk 3. Boekhouding volgens het gemeen recht

Vereenvoudigde boekhouding

3.1.

Ondernemingen andere dan verenigingen zonder winstoogmerk en stichtingen

3.1.1.

Voorwaarden

Wanneer hun omzet (exclusief btw) over het laatste boekjaar € 500.000 niet overschrijdt (art. 1, eerste lid KB 21 oktober 2018), mogen de volgende boekhoudplichtige ondernemingen een vereenvoudigde boekhouding voeren (art. III.85, § 1 WER): – natuurlijke personen (een onderneming in de zin van art. I.1, eerste lid, 1°, eerste lid, a) WER); – organisaties zonder rechtspersoonlijkheid (een onderneming in de zin van art. I.1, eerste lid, 1°, eerste lid, c) WER); – vennootschappen onder firma en commanditaire vennootschappen. Het grensbedrag van de omzet bedraagt € 620.000 voor ondernemingen waarvan de voornaamste beroepsbezigheid bestaat in het verkopen in het klein van gasvormige of vloeibare koolwaterstoffen, bestemd voor het voortbewegen van motorvoertuigen op de openbare weg (art. 1, tweede lid KB 21 oktober 2018). Wanneer het boekjaar een duur van minder of meer dan 12 maanden heeft, wordt het grensbedrag van de omzet van respectievelijk € 500.000 of € 620.000 vermenigvuldigd met een breuk waarvan de noemer 12 is en de teller het aantal maanden van dat boekjaar, waarbij elke begonnen maand voor een gehele maand wordt geteld (art. 2 KB 21 oktober 2018). Het aantal maanden dat het boekjaar bestrijkt, wordt berekend in functie van het aantal effectief verstreken maanden en niet volgens het aantal kalendermaanden die een dag bevatten van het boekjaar. Een begonnen maand wordt hierbij voor een volle maand geteld. Wanneer het boekjaar start op 20 september N en eindigt op 15 januari N+2, telt het boekjaar 15 maanden17 en 27 dagen.18 De teller in de breuk bedraagt dan 16.19 Startende ondernemingen mogen tijdens het eerste boekjaar een vereenvoudigde boekhouding voeren voor zover uit vooruitzichten te goeder trouw blijkt dat de omzet die tijdens het eerste boekjaar zal worden bereikt, het grensbedrag niet zal overschrijden (art. 3 KB 21 oktober 2018). Voor ondernemingen die in toepassing van artikel III.85, § 1 WER een vereenvoudigde boekhouding voeren, wordt onder omzet verstaan het bedrag van de andere dan niet17. 18. 19.

De periode vanaf 20 september N tot en met 19 december N+1 omvat 15 maanden. Het aantal dagen wordt geteld vanaf 20 december N+1. CBN-advies 2019/11, 16 oktober 2019, 12 en CBN-advies 2017/03, 1 februari 2017.

Intersentia

Boekhoudrecht in essentie

recurrente ontvangsten, exclusief btw (art. I.1, eerste lid, 16° WER).20 Recurrente ontvangsten zijn ontvangsten die voor de betrokken onderneming courant voorkomen en die dus niet uitzonderlijk zijn.21 3.1.2.

Het voeren van een vereenvoudigde boekhouding

Een vereenvoudigde boekhouding houdt in dat alle verrichtingen zonder uitstel, getrouw, volledig en naar tijdsorde worden ingeschreven in ten minste drie dagboeken zodanig ingericht dat in het bijzonder kunnen worden gevolgd (art. III.85, § 1, eerste lid WER): – de mutaties in de liquide middelen in contanten of op rekening (fi nancieel dagboek); – de inkoop- en invoerverrichtingen en de ontvangen diensten met vermelding van het bedrag en van de wijze en de dag van betaling (inkoopboek). Het inkoopboek omvat alle facturen, debet- en creditnota’s van leveranciers; – de verkoop- en uitvoerverrichtingen en de geleverde diensten met vermelding van het bedrag en van de wijze en de dag van inning (verkoopboek). Het verkoopboek omvat alle facturen, debet- en creditnota’s aan klanten. Het bedrag, de wijze en de dag van betaling of van inning hoeven niet te worden vermeld in het inkoop- of verkoopboek indien deze gegevens voorkomen op de inkoopfacturen of op het dubbel van de verkoopfacturen, dan wel op leveranciers- of klantenlijsten die worden bijgehouden (art. III.85, § 1, derde lid WER). Wanneer er een vereenvoudigde boekhouding wordt gevoerd, hoeft er geen boekhouding te worden gevoerd volgens de voorschriften van de artikelen III.83 en III.84 WER. De verplichting tot een jaarlijkse inventaris bestaat wel (art. III.89, § 1 WER). De regel dat de Koning maatstaven voor de waardering van de inventaris kan bepalen, geldt niet voor de in artikel III.85, § 1 WER bedoelde boekhoudplichtige ondernemingen die een vereenvoudigde boekhouding voeren (art. III.89, § 2 WER). De inventaris moet wel omzichtig en te goeder trouw worden opgemaakt (art. III.89, § 1 WER). Wanneer er een vereenvoudigde boekhouding wordt gevoerd, bestaat wel de verplichting tot het opmaken van een jaarrekening.22 De boekhoudwetgeving bevat geen formele vormvoorwaarden waaraan de jaarrekening van een boekhoudplichtige onderneming die een vereenvoudigde boekhouding voert, moet voldoen.23 Overeenkomstig arti20.

21. 22. 23.

Wanneer een goed met een meerwaarde wordt verkocht, zijn met de ontvangsten alle ontvangsten bedoeld en niet enkel het bedrag van de gerealiseerde meerwaarde (CBN-advies 2019/11, 16 oktober 2019, 10). De prijs die wordt ontvangen voor de verkoop van een machine is meestal een niet-recurrente ontvangst (CBN-advies 2019/11, 16 oktober 2019, 10). De verplichting tot een jaarrekening vloeit voort uit art. III.90, § 1 WER. CBN-advies 2019/10, 4 september 2019, 15. Art. III.90, § 2 WER is niet van toepassing op ondernemingen vermeld in art. III.82, § 1, eerste lid, 1° en die bedoeld worden in art. III.85, § 1 WER (art. III.90, § 2, vierde lid, 1° WER). Intersentia

Hoofdstuk 3. Boekhouding volgens het gemeen recht

kel 3:2, tweede lid WVV hoeven vennootschappen onder firma en commanditaire vennootschappen van wie de omzet (exclusief btw) over het laatste boekjaar respectievelijk € 500.000 of € 620.000 niet overschrijdt, geen jaarrekening op te stellen volgens de regels die de Koning heeft vastgesteld overeenkomstig artikel 3:1, § 1 WVV (art. 3:2, tweede en derde lid WVV).

3.2.

Verenigingen zonder winstoogmerk en stichtingen

3.2.1.

Voorwaarden

Kleine verenigingen zonder winstoogmerk of internationale verenigingen zonder winstoogmerk en stichtingen die boekhoudplichtig zijn op grond van het gemeen boekhoudrecht24, mogen een vereenvoudigde boekhouding voeren wanneer op de balansdatum van het laatst afgesloten boekjaar niet meer dan één van de volgende criteria worden overschreden (art. 3:47, § 2 en 3:51, § 2 WVV): – jaargemiddelde van maximum 5 werknemers; – in totaal € 334.500 aan andere dan niet-recurrente ontvangsten, exclusief de belasting over de toegevoegde waarde; – in totaal € 1.337.000 aan bezittingen; – in totaal € 1.337.000 aan schulden. VZW’s, IVZW’s of stichtingen die twee of meer criteria overschrijden, zijn verplicht om een dubbele boekhouding te voeren. 3.2.2.

Het voeren van een vereenvoudigde boekhouding

De vereenvoudigde boekhouding houdt in dat de verrichtingen die betrekking hebben op mutaties in contant geld of op rekeningen zonder uitstel, getrouw, volledig en naar tijdsorde worden ingeschreven in een ongesplitst dagboek volgens het model door de Koning bepaald (art. III.85, § 2, eerste lid WER). Volgens het Wetboek van vennootschappen en verenigingen moet een VZW, IVZW of stichting elk jaar een inventaris opmaken volgens de waarderingsmaatstaven bepaald door de Koning (art. 3:47, § 1, derde lid en 3:51, § 1, tweede lid WVV). Het bestuursor-

24.

Art. 3:47, § 5 en 3:51, § 5 WVV. Verenigingen en stichtingen van bepaalde sectoren die wegens de aard van hun hoofdactiviteit onderworpen zijn aan specifieke regels die minstens gelijkwaardig zijn aan die bepaald op grond van Boek III, Titel 3, Hoofdstuk 2 WER, zijn niet boekhoudplichtig op basis van het gemeen recht (art. III.82, § 1, tweede lid, 3° WER) en zijn niet onderworpen aan het gemeen boekhoudrecht (MvT, Parl.St. Kamer 2017-18, nr. 54-2828/001, 27). Hetzelfde geldt voor verenigingen als bedoeld in art. 1, 1° van de wet van 4 juli 1989 betreffende de beperking en de controle van de verkiezingsuitgaven voor de verkiezingen van de federale Kamers, de fi nanciering en de open boekhouding van de politieke partijen.

Intersentia

Boekhoudrecht in essentie

gaan van de VZW, IVZW of stichting bepaalt de regels die gelden voor de waardering van de inventaris met nakoming van de bepalingen van de Titels 1 en 3 van Boek 3 KB/ WVV (art. 3:6, § 1, eerste lid KB/WVV). Deze titels zijn echter niet van toepassing op VZW’s, IVZW’s en stichtingen die een vereenvoudigde boekhouding voeren (art. 3:176 KB/WVV). Voor VZW’s, IVZW’s en stichtingen die een vereenvoudigde boekhouding voeren, gelden de bepalingen van Titel 4 van Boek 3 KB/WVV. De artikelen 3:178 tot en met 3:180 KB/WVV bevatten de regels m.b.t. de waardering. VZW’s, IVZW’s en stichtingen die een vereenvoudigde boekhouding voeren, maken hun jaarrekening op overeenkomstig een door de Koning bepaald vereenvoudigd model (art. 3:47, § 2 en 3:51, § 2 WVV). De artikelen 3:181 tot en met 3:184 KB/WVV bevatten de regels m.b.t. de vorm en inhoud van de jaarrekening. Het model van de jaarrekening is opgenomen in bijlage 8 KB/WVV.

Boekjaar

Elke boekhoudplichtige onderneming moet ten minste eens per jaar de nodige opnemingen, verificaties, onderzoekingen en waarderingen verrichten om op een door haar gekozen datum de inventaris op te maken van al haar bezittingen en rechten van welke aard ook, en van haar vorderingen, schulden en verplichtingen van welke aard ook die betrekking hebben op haar bedrijf, en van de eigen middelen daaraan verstrekt (art. III.89, § 1 WER). Minstens om het jaar moet een onderneming een overzicht kunnen geven van haar bezittingen, rechten, vorderingen, schulden en verplichtingen; de periode waarop het overzicht betrekking heeft, wordt het boekjaar genoemd. Een boekjaar heeft in principe een duurtijd van twaalf maanden. Meestal start het boekjaar op 1 januari om te eindigen op 31 december van hetzelfde kalenderjaar. Het is echter ook mogelijk om te werken met een gebroken boekjaar: het boekjaar kan bijvoorbeeld starten op 1 april om te eindigen op 31 maart van het volgende kalenderjaar of het kan starten op 1 juli om te eindigen op 30 juni van het volgende kalenderjaar … Uitzonderlijk kan het boekjaar korter of langer zijn dan twaalf maanden25; de maximumduur van een boekjaar bedraagt evenwel vierentwintig maanden min één kalenderdag (art. 1:24, § 4 en 1:28, § 4 WVV). Een boekjaar kan korter of langer zijn dan twaalf maanden wanneer een activiteit in de loop van het jaar wordt opgestart of stopgezet of wanneer de afsluitdatum van het boekjaar wordt gewijzigd.

25.

De beslissing tot verlenging of verkorting van het boekjaar moet worden genomen vóór het einde van het boekjaar zelf (CBN-advies 2019/10, 4 september 2019, 7).

Intersentia

Hoofdstuk 3. Boekhouding volgens het gemeen recht

Voorbeelden Een vennootschap wordt opgericht op 1 september; in dat geval kan ervoor worden geopteerd om het eerste boekjaar te laten lopen van 1 september tot en met 31 december van het volgende kalenderjaar (verlengd boekjaar). Stel dat de vennootschap wordt opgericht op 1 februari, dan kan ervoor worden geopteerd om het eerste boekjaar te laten lopen van 1 februari tot en met 31 december van hetzelfde kalenderjaar (verkort boekjaar). Een vennootschap die haar boekhouding voert per kalenderjaar, wenst op een bepaald ogenblik over te schakelen naar een gebroken boekjaar, waarbij het boekjaar loopt van 1 juli tot en met 30 juni van het volgende kalenderjaar. In plaats van haar boekjaar af te sluiten op 31 december, zal zij eenmalig een verlengd boekjaar hebben dat loopt van 1 januari tot en met 30 juni van het daaropvolgende kalenderjaar. Vervolgens wordt verdergegaan met gebroken boekjaren, die telkens lopen van 1 juli tot en met 30 juni van het daaropvolgende kalenderjaar.

Intersentia

HOOFDSTUK 4

DE JAARREKENING VOLGENS HET GEMEEN RECHT

Ondernemingen met een dubbele boekhouding

Nadat de rekeningen in overeenstemming zijn gebracht met de gegevens van de inventaris, worden ze samengevat en beschreven in een staat, zijnde de jaarrekening (art. III.90, § 1 WER). Volgens artikel 3:1, § 1, eerste lid WVV is het bestuursorgaan van vennootschappen met rechtspersoonlijkheid verplicht elk jaar een inventaris op te maken volgens de waarderingsmaatstaven bepaald door de Koning, evenals een jaarrekening in de vorm en met de inhoud bepaald door de Koning. Die jaarrekening bestaat uit de balans, de resultatenrekening en de toelichting, en vormt een geheel. De regelgeving m.b.t. de jaarrekening van vennootschappen met rechtspersoonlijkheid bevindt zich in de Titels 1 en 2 van Boek 3 van het koninklijk besluit tot uitvoering van het Wetboek van vennootschappen en verenigingen (art. 3:1 t.e.m. art. 3:95 KB/WVV). De modellen voor de balans en de resultatenrekening voor vennootschappen met rechtspersoonlijkheid die een dubbele boekhouding voeren zijn opgenomen in de bijlagen 3 en 4 KB/WVV. Het bestuursorgaan van VZW’s, IVZW’s en stichtingen maakt ieder jaar een inventaris op volgens de waarderingsmaatstaven bepaald door de Koning, alsook een jaarrekening in de vorm en met de inhoud bepaald door de Koning (art. 3:47, § 1 en 3:51, § 1 WVV). Titel 1 van Boek 3 KB/WVV bevat gemeenschappelijke bepalingen voor vennootschappen met rechtspersoonlijkheid, VZW’s, IVZW’s en stichtingen. Titel 3 van Boek 3 KB/ WVV bevat bijzondere bepalingen voor VZW’s, IVZW’s en stichtingen. De modellen voor de balans- en resultatenrekening voor VZW’s, IVZW’s en stichtingen die een dubbele boekhouding voeren zijn opgenomen in de bijlagen 6 en 7 KB/WVV. Boekhoudplichtige ondernemingen die niet onderworpen zijn aan het Wetboek van vennootschappen en verenigingen en de uitvoeringsbesluiten ervan moeten zich gedragen naar de bepalingen daarvan m.b.t. vennootschappen wat de vorm en de inhoud van de jaarrekening betreft (art. III.90, § 2, eerste lid WER). De inhoud en de omvang van hun verplichtingen worden bepaald op basis van dezelfde criteria inzake personeelsbestand, jaaromzet en balanstotaal als degene die gelden voor de vennootschappen onderworpen aan het Wetboek van vennootschappen en verenigingen (art. III.90, § 2, tweede lid WER). Boekhoudplichtige natuurlijke personen die gehouden zijn een dubbele boekhouding te voeren, zullen aldus dezelfde regels moeten toepassen als de vennootschappen bedoeld in het Wetboek van vennootschappen en verenigingen. Intersentia

Boekhoudrecht in essentie

Hierna wordt enkel ingegaan op de regels die gelden voor de jaarrekening van vennootschappen met rechtspersoonlijkheid. De bijzondere regels voor VZW’s, IVZW’s en stichtingen worden niet behandeld.

Balans, resultatenrekening en toelichting

De jaarrekening van vennootschappen met rechtspersoonlijkheid bestaat uit een balans, een resultatenrekening en een toelichting (art. 3:1, § 1, eerste lid WVV). De actief- en passiefrekeningen worden samengebracht in de balans.26 De opbrengstenen kostenrekeningen worden samengebracht in de resultatenrekening. Het resultaat dat uit de resultatenrekening blijkt, is eveneens geïntegreerd in de balans. De balans wordt immers opgesteld na toewijzing; dit betekent dat het resultaat in de balans wordt opgenomen in overeenstemming met de beslissing die is genomen m.b.t. de bestemming van het resultaat (art. 3:3, § 1, eerste lid KB/WVV). In de toelichting worden de rechten en verplichtingen vermeld die niet in de balans voorkomen en die het vermogen, de financiële positie of het resultaat van de vennootschap aanmerkelijk kunnen beïnvloeden. Belangrijke rechten en verplichtingen die niet kunnen worden becijferd, worden op passende wijze vermeld in de toelichting (art. 3:2, § 3 KB/WVV). De elementen die worden opgenomen in de balans, de resultatenrekening en de toelichting zijn verschillend naargelang de grootte van de vennootschap. Niet-genoteerde kleine vennootschappen bedoeld in artikel 1:24 WVV mogen een verkort schema hanteren (art. 3:58, § 2 KB/WVV) en niet-genoteerde microvennootschappen bedoeld in artikel 1:25 WVV mogen een microschema hanteren (art. 3:58, § 3 KB/WVV). Genoteerde vennootschappen en grote vennootschappen moeten het volledig schema gebruiken (art. 3:58, § 1 KB/WVV).

Soorten vennootschappen volgens grootte

Artikel 1:24 WVV bepaalt wanneer een vennootschap wordt aangemerkt als een kleine vennootschap. Artikel 1:25 WVV bepaalt wanneer een vennootschap een microvennootschap is. Deze criteria gelden ook voor natuurlijke personen die ertoe gehouden zijn een volledige boekhouding te voeren (art. III.90, § 2, tweede lid WER). Wanneer het gaat 26.

De balans moet de bezittingen en rechten, de schulden en verplichtingen en ook de eigen middelen van de vennootschap weergeven (art. 3:2, § 1 KB/WVV).

Intersentia

Hoofdstuk 4. De jaarrekening volgens het gemeen recht

om een natuurlijke persoon, moet de term ‘vennootschap’ in de artikelen 1:24 en 1:25 WVV worden gelezen als ‘onderneming’.

3.1.

Kleine vennootschappen

3.1.1.

Criteria

Artikel 1:24 WVV bepaalt wanneer een vennootschap wordt aangemerkt als een kleine vennootschap. Om als klein te worden beschouwd, mag de vennootschap op de balansdatum van het laatst afgesloten boekjaar maximum één van de volgende criteria overschrijden (art. 1:24, § 1 WVV): – jaargemiddelde van het aantal werknemers: 50; – jaaromzet (exclusief belasting over de toegevoegde waarde): € 9.000.000; – balanstotaal: € 4.500.000. 3.1.1.1. Omzet In artikel 3:90, I.A KB/WVV wordt gedefinieerd wat onder omzet moet worden verstaan (art. 1:24, § 5, vierde lid WVV). Hiermee wordt bedoeld: het bedrag van de verkoop van goederen en de levering van diensten aan derden, in het kader van de gewone bedrijfsuitoefening van de vennootschap, onder aft rek van de op de verkoopprijs in de handel toegestane kortingen. De omzet omvat niet de belasting over de toegevoegde waarde, noch enige andere rechtstreeks met de omzet verbonden belasting (art. 3:90, I.A, eerste lid KB/WVV).27 Onder de omzet moeten eveneens worden opgenomen de tegemoetkomingen van de overheid in het kader van een tariferingspolitiek als compensatie voor lagere ontvangsten (art.3:90, I.A, tweede lid KB/WVV). Artikel 1:24, § 5, derde lid WVV bevat een afwijkende regeling wanneer de opbrengsten die voortspruiten uit het gewoon bedrijf van een vennootschap, voor meer dan de helft bestaan uit opbrengsten die niet aan de omschrijving beantwoorden van de post ‘omzet’ zoals gedefinieerd in artikel 3:90, I.A KB/WVV. Onder ‘opbrengsten die voortspruiten uit het gewoon bedrijf van een vennootschap’ moeten zowel de bedrijfs- als de financiële opbrengsten begrepen worden, met uitsluiting van de niet-recurrente opbrengsten. Wanneer de opbrengsten die voortspruiten uit het gewoon bedrijf van een vennootschap, voor meer dan de helft bestaan uit opbrengsten die niet aan de omschrijving beantwoorden van de post ‘omzet’, moet onder omzet worden verstaan het totaal van de bedrijfs- en financiële opbrengsten met uitsluiting van de niet-recurrente opbrengsten.28

27. 28.

Voor natuurlijke personen omvat de omzet ook de onttrekkingen in natura anders dan ten behoeve van hun bedrijf (art. 3:90, I.A, derde lid KB/WVV). CBN-advies 2016/3, 13 april 2016, 11-13.

Intersentia

Boekhoudrecht in essentie

3.1.1.2. Balanstotaal Met balanstotaal wordt bedoeld de totale boekwaarde van de activa zoals die blijkt uit het balansschema vastgesteld door de Koning ter uitvoering van artikel 3:1, § 1, eerste lid WVV, d.w.z. het KB/WVV (art. 1:24, § 5, vierde lid WVV). 3.1.2.

Toepassing van de criteria

Wanneer een vennootschap meer dan één van de criteria overschrijdt, heeft dit slechts gevolgen wanneer dit zich gedurende twee achtereenvolgende boekjaren voordoet. De gevolgen gaan in dat geval in vanaf het boekjaar dat volgt op het boekjaar gedurende welk meer dan één van de criteria voor de tweede keer werden overschreden (art. 1:24, § 2 WVV). Een eenmalige overschrijding van de criteria heeft niet tot gevolg dat de vennootschap haar statuut van kleine vennootschap verliest. Wanneer de vennootschap aanvankelijk als groot wordt aangemerkt, maar meer dan één van de criteria niet meer overschrijdt, heeft dit eveneens slechts gevolgen wanneer dit zich gedurende twee achtereenvolgende boekjaren voordoet. De gevolgen gaan in dat geval in vanaf het boekjaar dat volgt op het boekjaar gedurende welk meer dan één van de criteria voor de tweede keer niet meer werden overschreden (art. 1:24, § 2 WVV). Wanneer de vennootschap haar activiteiten start, worden de cijfers m.b.t. het jaargemiddelde van het aantal werknemers, de jaaromzet en het balanstotaal bij het begin van het boekjaar te goeder getrouw geschat. Indien uit deze schatting blijkt dat meer dan één van de criteria zullen worden overschreden gedurende het eerste boekjaar, moet daarmee voor dat eerste boekjaar meteen rekening worden gehouden (art. 1:24, § 3 WVV). Heeft het boekjaar uitzonderlijk een duur van minder of meer dan twaalf maanden, dan wordt het grensbedrag van de omzet van € 9.000.000 vermenigvuldigd met een breuk waarvan de noemer twaalf is en de teller het aantal maanden van het betrokken boekjaar, waarbij elke begonnen maand voor een volle maand wordt geteld (art. 1:24, § 4 WVV).29 Volgens artikel 1:24, § 4 WVV kan een boekjaar niet langer zijn dan 24 maanden min één kalenderdag.

29.

Het aantal maanden dat het boekjaar bestrijkt, wordt berekend in functie van het aantal effectief verstreken maanden en niet volgens het aantal kalendermaanden die een dag bevatten van het boekjaar. Een begonnen maand wordt hierbij voor een volle maand geteld. Wanneer het boekjaar start op 20 september N en eindigt op 15 januari N+2, telt het boekjaar 15 maanden en 27 dagen. De teller in de breuk bedraagt dan 16 (CBN-advies 2017/03, 1 februari 2017).

Intersentia

Hoofdstuk 4. De jaarrekening volgens het gemeen recht

3.1.3.

Individuele of geconsolideerde berekening

3.1.3.1. Individuele berekening Wanneer een vennootschap geen controlebevoegdheid uitoefent over een andere vennootschap, worden de cijfers m.b.t. het jaargemiddelde van het aantal werknemers, de jaaromzet en het balanstotaal berekend op individuele basis30 (art. 1:24, § 7, eerste lid WVV), d.w.z. dat er enkel rekening wordt gehouden met de werknemers, de jaaromzet en het balanstotaal van de vennootschap zelf. Onder ‘controle’ over een vennootschap wordt verstaan, de bevoegdheid in rechte of in feite om een beslissende invloed uit te oefenen op de aanstelling van de meerderheid van bestuurders of zaakvoerders of op de oriëntatie van het beleid (art. 1:14, § 1 WVV). De controle wordt onweerlegbaar vermoed, onder andere wanneer zij voortvloeit uit het bezit van de meerderheid van de stemrechten verbonden aan het totaal van de aandelen van de betrokken vennootschap (art. 1:14, § 2, 1° WVV). De vennootschap die de controle uitoefent, is de moedervennootschap en de vennootschap die wordt gecontroleerd de dochtervennootschap (art. 1:15 WVV); de moeder- en de dochtervennootschap zijn verbonden ondernemingen (art. 1:20, 1°, a en b WVV). Opdat de cijfers m.b.t. het jaargemiddelde van het aantal werknemers, de jaaromzet en het balanstotaal zouden worden berekend op individuele basis, mag de vennootschap dus geen moedervennootschap zijn. 3.1.3.2. Geconsolideerde berekening Wanneer een vennootschap de hoedanigheid heeft van moedervennootschap, worden de criteria van jaaromzet en balanstotaal berekend op geconsolideerde basis. Voor het criterium van het aantal werknemers wordt het aantal werknemers dat elk van de betrokken verbonden vennootschappen jaarlijks gemiddeld tewerkstelt, opgeteld (art. 1:24, § 6, eerste lid en § 7, eerste lid WVV). Vennootschappen die een consortium vormen, zijn verbonden ondernemingen (art. 1:20, 1°, c WVV), maar hebben geen relatie van moeder- en dochtervennootschap. Vennootschappen die een consortium vormen, worden evenwel voor de toepassing van artikel 1:24, §§ 6 en 7 WVV gelijkgesteld met een moedervennootschap (art. 1:24, § 7, tweede lid WVV). Er is sprake van een ‘consortium’ wanneer een vennootschap

30.

Hiervan wordt afgeweken wanneer andere verbonden ondernemingen dan moedervennootschappen werden opgericht met als enig doel de verslaggeving van bepaalde informatie te ontwijken. In dit geval moet de beoordeling op een geconsolideerde basis gebeuren (art. 1:24, § 7, eerste lid WVV).

Intersentia

Boekhoudrecht in essentie

enerzijds en één of meer andere vennootschappen anderzijds, die geen dochtervennootschappen zijn van elkaar, noch dochtervennootschappen zijn van één en dezelfde vennootschap, onder centrale leiding staan (art. 1:19, § 1 WVV). Vennootschappen worden onweerlegbaar vermoed onder centrale leiding te staan wanneer onder andere hun bestuursorganen voor het merendeel bestaan uit dezelfde personen (art. 1:19, § 2, 2° WVV). De berekening op geconsolideerde basis betekent dat de boekwaarde van de aandelen van de in de consolidatie opgenomen vennootschappen wordt verrekend met het daarin belichaamde deel van het eigen vermogen van de in de consolidatie opgenomen vennootschappen, en de onderlinge vorderingen en schulden, opbrengsten en kosten die verband houden met verrichtingen tussen de vennootschappen opgenomen in de consolidatie, alsook de winsten en verliezen die voortvloeien uit deze verrichtingen en die in de boekwaarde van de activa begrepen zijn, worden geëlimineerd. De vennootschap kan er echter voor kiezen om het geconsolideerde balanstotaal en de geconsolideerde omzet niet te berekenen. In dit geval worden de jaaromzet en het balanstotaal genomen van de individuele jaarrekeningen van de verbonden vennootschappen en opgeteld. Wanneer voor deze berekeningswijze wordt geopteerd, worden de maxima betreffende de omzet en het balanstotaal vermeerderd met 20% (art. 1:24, § 6, tweede lid WVV). Om als klein te worden beschouwd, mag de vennootschap op de balansdatum van het laatst afgesloten boekjaar dan maximum één van de volgende criteria overschrijden: – jaargemiddelde van het personeelsbestand: 50; – jaaromzet (exclusief belasting over de toegevoegde waarde): € 10.800.000 (€ 9.000.000 × 1,20); – balanstotaal: € 5.400.000 (€ 4.500.000 × 1,20).

3.2.

Microvennootschappen

3.2.1.

Criteria

Artikel 1:25 WVV bepaalt wanneer een vennootschap wordt aangemerkt als een microvennootschap. Een microvennootschap is een kleine vennootschap die op de balansdatum van het laatst afgesloten boekjaar maximum één van de volgende criteria overschrijdt (art. 1:25, § 1 WVV): – jaargemiddelde van het aantal werknemers: 10; – jaaromzet (exclusief belasting over de toegevoegde waarde): € 700.000. – balanstotaal: € 350.000.

Intersentia

Hoofdstuk 4. De jaarrekening volgens het gemeen recht

Microvennootschappen vormen een subcategorie van de kleine vennootschappen. Wanneer in andere wetgeving wordt verwezen naar ‘kleine’ vennootschappen, hebben deze bepalingen bijgevolg ook betrekking op microvennootschappen.31 Voor de begrippen ‘omzet’ en ‘balanstotaal’ wordt verwezen naar de bespreking van de kleine vennootschappen (art. 1:25, § 2 WVV). Een vennootschap die een moedervennootschap of een dochtervennootschap is, komt niet in aanmerking voor de kwalificatie als microvennootschap (art. 1:25, § 1 WVV). Dit is ook het geval voor vennootschappen die een consortium vormen omwille van de gelijkstelling met een moedervennootschap (art. 1:24, § 7, tweede lid WVV). 3.2.2.

Toepassing van de criteria

Wanneer een vennootschap méér dan één van de criteria overschrijdt, heeft dit slechts gevolgen wanneer dit zich gedurende twee achtereenvolgende boekjaren voordoet. De gevolgen gaan in dat geval in vanaf het boekjaar dat volgt op het boekjaar gedurende welk meer dan één van de criteria voor de tweede keer werden overschreden (art. 1:24, § 2 juncto art. 1:25, § 2 WVV). Een eenmalige overschrijding van de criteria heeft niet tot gevolg dat de vennootschap haar statuut van microvennootschap verliest. Wanneer de vennootschap aanvankelijk niet als microvennootschap wordt aangemerkt, maar meer dan één van de criteria niet meer overschrijdt, heeft dit eveneens slechts gevolgen wanneer dit zich gedurende twee achtereenvolgende boekjaren voordoet. De gevolgen gaan in dat geval in vanaf het boekjaar dat volgt op het boekjaar gedurende welk meer dan één van de criteria voor de tweede keer niet meer werden overschreden (art. 1:24, § 2 juncto art. 1:25, § 2 WVV). Wanneer de vennootschap haar activiteiten start, worden de cijfers m.b.t. het jaargemiddelde van het aantal werknemers, de jaaromzet en het balanstotaal bij het begin van het boekjaar te goeder getrouw geschat. Indien uit deze schatting blijkt dat meer dan één van de criteria zullen worden overschreden gedurende het eerste boekjaar, moet daarmee voor dat eerste boekjaar meteen rekening worden gehouden (art. 1:24, § 3 juncto art. 1:25, § 2 WVV). Heeft het boekjaar uitzonderlijk een duur van minder of meer dan twaalf maanden, dan wordt het grensbedrag van de omzet van € 700.000 vermenigvuldigd met een breuk waarvan de noemer twaalf is en de teller het aantal maanden van het betrokken boek-

31.

MvT, Parl.St. Kamer 2015-16, nr. 54-1444/001, 11.

Intersentia

Boekhoudrecht in essentie

jaar, waarbij elke begonnen maand voor een volle maand wordt geteld. Een boekjaar kan niet langer zijn dan vierentwintig maanden min één kalenderdag (art. 1:24, § 4 juncto art. 1:25, § 2 WVV).32

3.3.

Grote vennootschappen

Grote vennootschappen zijn vennootschappen die niet voldoen aan de criteria van kleine vennootschappen.

Schema’s van de jaarrekening

4.1.

Volledig schema

Genoteerde vennootschappen en grote vennootschappen moeten voor hun jaarrekening het volledig schema gebruiken (art. 3:58, § 1 KB/WVV). 4.1.1.

Balans

Wat de balans betreft moet een onderscheid worden gemaakt tussen kapitaalvennootschappen en kapitaalloze vennootschappen. Een naamloze vennootschap (NV) is een kapitaalvennootschap. De vennootschap onder firma (VOF), de commanditaire vennootschap (CommV), de besloten vennootschap (BV) en de coöperatieve vennootschap (CV) zijn kapitaalloze vennootschappen. Voor een kapitaalvennootschap wordt de balans opgesteld volgens het onderstaande schema (art. 3:80 juncto Bijlage 3 KB/WVV).

32.

Intersentia

Hoofdstuk 4. De jaarrekening volgens het gemeen recht

ACTIVA

PASSIVA

EIGEN VERMOGEN

Oprichtingskosten

VASTE ACTIVA II.

Immateriële vaste activa

III.

Materiële vaste activa

A. Kapitaal 1. Geplaatst kapitaal 2. Niet-opgevraagd kapitaal

A. Terreinen en gebouwen

B. Buiten kapitaal

B. Installaties, machines en uitrusting

1. Uitgiftepremies

C. Meubilair en rollend materieel

2. Andere

D. Leasing en soortgelijke rechten E. Overige materiële vaste activa

II.

F. Activa in aanbouw en vooruitbeta- III. lingen IV.

Inbreng

Herwaarderingsmeerwaarden Reserves A. Onbeschikbare reserves 1. Wettelijke reserve

Financiële vaste activa

2. Statutair onbeschikbare reserves

A. Verbonden ondernemingen

3. Inkoop eigen aandelen

1. Deelnemingen

4. Financiële steunverlening

2. Vorderingen

5. Overige

B. Ondernemingen waarmee een

B. Belastingvrije reserves

deelnemingsverhouding bestaat

C. Beschikbare reserves

1. Deelnemingen 2. Vorderingen C. Andere ﬁnanciële vaste activa 1. Aandelen 2. Vorderingen en borgtochten in contanten

IV.

Overgedragen winst (verlies)

Kapitaalsubsidies

VI.

Voorschot aan de vennoten op de verdeling van het nettoactief (–)

VOORZIENINGEN EN UITGESTELDE BELASTINGEN VII. A. Voorzieningen voor risico’s en kosten 1. Pensioenen en soortgelijke verplichtingen 2. Belastingen 3. Grote herstellings- en onderhoudswerken 4. Milieuverplichtingen 5. Overige risico’s en kosten B. Uitgestelde belastingen

Intersentia

Boekhoudrecht in essentie

VLOTTENDE ACTIVA

SCHULDEN

VIII. Schulden op meer dan een jaar

Vorderingen op meer dan een jaar A. Handelsvorderingen

A. FinanciĂŤle schulden

B. Overige vorderingen VI.

1. Achtergestelde leningen 2. Niet-achtergestelde obligatie-

Voorraden en bestellingen in uitvoe-

leningen

ring

3. Leasingschulden en soortge-

A. Voorraden

lijke schulden

1. Grond- en hulpstoffen

4. Kredietinstellingen

2. Goederen in bewerking

5. Overige leningen

3. Gereed product

B. Handelsschulden

4. Handelsgoederen

1. Leveranciers

5. Onroerende goederen bestemd

2. Te betalen wissels

voor verkoop

C. Vooruitbetalingen op bestellingen

6. Vooruitbetalingen

D. Overige schulden

B. Bestellingen in uitvoering VII. Vorderingen op ten hoogste een jaar

IX.

A. Schulden op meer dan een jaar die

A. Handelsvorderingen

binnen het jaar vervallen

B. Overige vorderingen

B. FinanciĂŤle schulden

VIII. Geldbeleggingen

1. Kredietinstellingen

A. Eigen aandelen

2. Overige leningen

B. Overige beleggingen IX.

Liquide middelen

Overlopende rekeningen

Schulden op ten hoogste een jaar

C. Handelsschulden 1. Leveranciers 2. Te betalen wissels D. Vooruitbetalingen op bestellingen E. Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten 1. Belastingen 2. Bezoldigingen en sociale lasten F. Overige schulden X.

TOTAAL VAN DE ACTIVA

Overlopende rekeningen

TOTAAL VAN DE PASSIVA

Intersentia

Hoofdstuk 4. De jaarrekening volgens het gemeen recht

Voor kapitaalloze vennootschappen is de actiefzijde van de balans identiek. Dit is ook het geval voor de voorzieningen en uitgestelde belastingen, en de schulden op de passiefzijde. Het eigen vermogen van kapitaalloze vennootschappen heeft daarentegen een andere samenstelling. In de eerste rubriek op het passief ‘Inbreng’ wordt niet verwezen naar ‘kapitaal’, maar wordt er een onderscheid gemaakt tussen inbreng die beschikbaar dan wel onbeschikbaar is. Voor kapitaalloze vennootschappen bevatten de onbeschikbare reserves geen wettelijke reserve. …

EIGEN VERMOGEN I.

Inbreng A. Beschikbaar B. Onbeschikbaar

II.

Herwaarderingsmeerwaarden

III.

Reserves A. Onbeschikbare reserves 1. Statutair onbeschikbare reserves 2. Inkoop eigen aandelen 3. Financiële steunverlening 4. Overige B. Belastingvrije reserves C. Beschikbare reserves

IV.

Overgedragen winst (verlies)

Kapitaalsubsidies

VI.

Voorschot aan de vennoten op de verdeling van het nettoactief (–)

… TOTAAL VAN DE ACTIVA

TOTAAL VAN DE PASSIVA

De posten van de balans aangeduid met een Romeins cijfer of een hoofdletter zijn rubrieken. De posten aangeduid met een Arabisch cijfer zijn onderrubrieken (art. 3:58, § 6, tweede lid KB/WVV). De posten van de balans mogen worden weggelaten wanneer zij niet dienstig zijn voor het betrokken boekjaar (art. 3:58, § 4 KB/WVV). De posten van de balans die met Arabische cijfers zijn aangeduid, kunnen worden samengevoegd wanneer hun bedrag niet van materieel belang is voor het geven van een getrouw beeld van het vermogen, de financiële positie en het resultaat van de vennootIntersentia

Boekhoudrecht in essentie

schap, of indien die samenvoeging de duidelijkheid ten goede komt, mits de aldus samengevoegde posten in de toelichting bij de jaarrekening afzonderlijk worden vermeld. Met materieel belang wordt bedoeld de hoedanigheid van informatie waarvan redelijkerwijze kan worden verwacht dat de weglating of onjuiste vermelding ervan de beslissingen die een gebruiker op basis van de jaarrekening van een vennootschap neemt, zou kunnen beïnvloeden (art. 3:58, § 5 KB/WVV). 4.1.2.

Resultatenrekening

De resultatenrekening wordt opgesteld volgens het onderstaande schema (art. 3:81 juncto Bijlage 3 KB/WVV). I.

Bedrijfsopbrengsten A. Omzet B. Voorraad goederen in bewerking en gereed product en bestellingen in uitvoering: toename (afname) C. Geproduceerde vaste activa D. Andere bedrijfsopbrengsten E. Niet-recurrente bedrijfsopbrengsten

II.

Bedrijfskosten A. Handelsgoederen, grond- en hulpstoffen 1. Aankopen 2. Voorraad: afname (toename) B. Diensten en diverse goederen C. Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen D. Afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, op immateriële en materiële vaste activa E. Waardeverminderingen op voorraden, op bestellingen in uitvoering en op handelsvorderingen: toevoegingen (terugnemingen) F. Voorzieningen voor risico’s en kosten: toevoegingen (bestedingen en terugnemingen) G. Andere bedrijfskosten H. Als herstructureringskosten geactiveerde bedrijfskosten (–) I.

III. IV.

Niet-recurrente bedrijfskosten

Bedrijfswinst (Bedrijfsverlies) Financiële opbrengsten A. Opbrengsten uit financiële vaste activa B. Opbrengsten uit vlottende activa C. Andere financiële opbrengsten D. Niet-recurrente financiële opbrengsten

Intersentia

Hoofdstuk 4. De jaarrekening volgens het gemeen recht

Financiële kosten A. Kosten van schulden B. Waardeverminderingen op vlottende activa andere dan bedoeld onder II, E: toevoegingen (terugnemingen) C. Andere ﬁnanciële kosten D. Niet-recurrente ﬁnanciële kosten

VI.

Winst (Verlies) van het boekjaar vóór belasting

VII. A. Onttrekking aan de uitgestelde belastingen B. Overboeking naar de uitgestelde belastingen VIII. Belastingen op het resultaat A. Belastingen B. Regulariseringen van belastingen en terugnemingen van voorzieningen voor belastingen IX.

Winst (Verlies) van het boekjaar

A. Onttrekking aan de belastingvrije reserves B. Overboeking naar de belastingvrije reserves

XI.

Te bestemmen winst (verlies) van het boekjaar Resultaatverwerking A. Te bestemmen winst (verlies) 1. Te bestemmen winst (verlies) van het boekjaar 2. Overgedragen winst (verlies) van het vorige boekjaar B. Onttrekking aan het eigen vermogen 1. Aan de inbreng 2. Aan de reserves C. Toevoeging aan het eigen vermogen 1. Aan de inbreng 2. Aan de wettelijke reserve 3. Aan de overige reserves D. Over te dragen resultaat 1. Over te dragen winst 2. Over te dragen verlies E. Tussenkomst van de vennoten in het verlies F. Uit te keren winst 1. Vergoeding van de inbreng 2. Bestuurders of zaakvoerders 3. Werknemers 4. Andere rechthebbenden

Intersentia

Boekhoudrecht in essentie

De posten van de resultatenrekening aangeduid met een Romeins cijfer of een hoofdletter zijn rubrieken. De posten aangeduid met een Arabisch cijfer zijn onderrubrieken (art. 3:58, § 6, tweede lid KB/WVV). De posten van de resultatenrekening mogen worden weggelaten wanneer zij niet dienstig zijn voor het betrokken boekjaar (art. 3:58, § 4 KB/WVV). De posten van de resultatenrekening die met Arabische cijfers zijn aangeduid, kunnen worden samengevoegd wanneer hun bedrag niet van materieel belang is voor het geven van een getrouw beeld van het vermogen, de financiële positie en het resultaat van de vennootschap, of indien die samenvoeging de duidelijkheid ten goede komt, mits de aldus samengevoegde posten in de toelichting bij de jaarrekening afzonderlijk worden vermeld. Met materieel belang wordt bedoeld de hoedanigheid van informatie waarvan redelijkerwijze kan worden verwacht dat de weglating of onjuiste vermelding ervan de beslissingen die een gebruiker op basis van de jaarrekening van een vennootschap neemt, zou kunnen beïnvloeden (art. 3:58, § 5 KB/WVV). 4.1.3.

Toelichting

4.2.

Verkort schema

Niet-genoteerde kleine vennootschappen bedoeld in artikel 1:24 WVV mogen voor hun jaarrekening een verkort schema gebruiken (art. 3:58, § 2 KB/WVV). 4.2.1.

Balans

De balans wordt opgesteld volgens het schema opgenomen in Bijlage 4 KB/WVV (art. 3:83 KB/WVV). In vergelijking met het volledige schema worden een aantal rubrieken niet of minder uitgesplitst.

Intersentia

Hoofdstuk 4. De jaarrekening volgens het gemeen recht

Op de actiefzijde is er geen verdere uitsplit- Op de passiefzijde bevat de rubriek ‘Onbesing van de volgende rubrieken:

schikbare reserves’ geen onderrubriek ‘Overige’

IV.

Financiële vaste activa

VI.

Voorraden en bestellingen in uitvoe-

Op de passiefzijde worden de schulden op

ring

meer dan een jaar als volgt weergegeven:

A. Voorraden

VIII. Schulden op meer dan een jaar

B. Bestellingen in uitvoering VIII. Geldbeleggingen

A. Financiële schulden 1. Kredietinstellingen, leasingschulden en soortgelijke schulden 2. Overige leningen B. Handelsschulden C. Vooruitbetalingen op bestellingen D. Overige schulden

4.2.2.

Resultatenrekening

De resultatenrekening wordt opgesteld volgens het schema opgenomen in Bijlage 4 KB/ WVV (art. 3:84 KB/WVV). In vergelijking met het volledig schema van de resultatenrekening: – wordt rubriek ‘I. Bedrijfsopbrengsten’ niet vermeld en worden van rubriek ‘II. Bedrijfskosten’ de rubrieken A en B niet vermeld. In de plaats wordt de rubriek ‘Brutomarge’ vermeld, met een uitdrukkelijke vermelding van de niet-recurrente bedrijfsopbrengsten; – bestaan de ‘Financiële opbrengsten’ slechts uit twee rubrieken (waarbij de kapitaalen interestsubsidies als zodanig worden vermeld) en worden de ‘Financiële kosten’ niet verder uitgesplitst; – worden de ‘Belastingen op het resultaat’ niet verder uitgesplitst; – wordt bij de resultaatverwerking de ‘Onttrekking aan het eigen vermogen’ niet verder uitgesplitst.

Intersentia

Boekhoudrecht in essentie

Het verkort schema van de resultatenrekening ziet er dan als volgt uit: I.

A. B. Brutomarge Waarvan niet-recurrente bedrijfsopbrengsten C. Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen D. Afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, op immateriële en materiële vaste activa E. Waardeverminderingen op voorraden, op bestellingen in uitvoering en op handelsvorderingen: toevoegingen (terugnemingen) F. Voorzieningen voor risico’s en kosten: toevoegingen (bestedingen en terugnemingen) G. Andere bedrijfskosten H. Als herstructureringskosten geactiveerde bedrijfskosten (–) I.

II. III.

Niet-recurrente bedrijfskosten

Bedrijfswinst (Bedrijfsverlies) Financiële opbrengsten A. Kapitaal- en interestsubsidies B. Andere ﬁnanciële opbrengsten

IV.

Financiële kosten

Winst (Verlies) van het boekjaar vóór belasting

VI.

A. Onttrekking aan de uitgestelde belastingen B. Overboeking naar de uitgestelde belastingen

VII. Belastingen op het resultaat VIII. Winst (Verlies) van het boekjaar IX.

A. Onttrekking aan de belastingvrije reserves B. Overboeking naar de belastingvrije reserves

Intersentia

Hoofdstuk 4. De jaarrekening volgens het gemeen recht

D. Over te dragen resultaat 1. Over te dragen winst 2. Over te dragen verlies E. Tussenkomst van de vennoten in het verlies F. Uit te keren winst 1. Vergoeding van de inbreng 2. Bestuurders of zaakvoerders 3. Werknemers 4. Andere rechthebbenden

4.2.3.

Toelichting

Artikel 3:61, eerste lid KB/WVV bepaalt welke gegevens moeten worden opgenomen in de toelichting. De gegevens worden opgenomen indien zij van materieel belang zijn. Met materieel belang wordt bedoeld de hoedanigheid van informatie waarvan redelijkerwijze kan worden verwacht dat de weglating of onjuiste vermelding ervan de beslissingen die een gebruiker op basis van de jaarrekening van een vennootschap neemt, zou kunnen beïnvloeden (art. 3:58, § 5, tweede lid KB/WVV). De gegevens die moeten worden vermeld in de toelichting en die specifiek zijn voor de jaarrekening volgens het verkort schema, zijn opgenomen in artikel 3:85 KB/WVV (art. 3:61, eerste lid, 3° KB/WVV). De op te nemen gegevens zijn verschillend van deze die moeten worden opgenomen volgens het volledig schema van de jaarrekening. Overeenkomstig Richtlijn 2013/34/EU van 26 juni 2013 (Accountancyrichtlijn) mogen de lidstaten kleine vennootschappen geen verplichtingen opleggen die verder gaan dan wat voorgeschreven is door de richtlijn, behalve wanneer deze bijkomende informatieverplichtingen uitdrukkelijk opgenomen zijn in de nationale belastingwetgeving en met het oog op de belastingheffing strikt noodzakelijk zijn. Op die manier wil men garanderen dat de voor kleine vennootschappen geldende voorschriften grotendeels worden geharmoniseerd binnen de Europese Unie.

4.3.

Microschema

Niet-genoteerde microvennootschappen bedoeld in artikel 1:25 WVV mogen voor hun jaarrekening het microschema gebruiken (art. 3:58, § 3 KB/WVV). 4.3.1.

Balans

De balans wordt opgesteld volgens het schema opgenomen in Bijlage 4 KB/WVV (art. 3:86 KB/WVV). De balans is dus gelijk aan die van het verkort schema.

Intersentia

Boekhoudrecht in essentie

4.3.2.

Resultatenrekening

De resultatenrekening wordt opgesteld volgens het schema opgenomen in Bijlage 4 KB/ WVV (art. 3:87 KB/WVV). De resultatenrekening is dus gelijk aan die van het verkort schema. 4.3.3.

Toelichting

Artikel 3:61 KB/WVV bepaalt welke gegevens moeten worden opgenomen in de toelichting. De gegevens worden opgenomen indien zij van materieel belang zijn. De gegevens die moeten worden vermeld in de toelichting en die specifiek zijn voor de jaarrekening volgens het microschema, zijn opgenomen in artikel 3:88 KB/WVV (art. 3:61, eerste lid, 3° KB/WVV). Met betrekking tot de gegevens die moeten worden opgenomen in de toelichting bij het microschema, geldt een bijkomende vereenvoudiging ten opzichte van de toelichting bij het verkort schema.

Intersentia