DISEINUA
PERSPEKTIBA KONIKOA
PROIEKTUA: DISEINUA JARDUERA 7: GELA Ebaluaketa 2
Saioak: 6
HELBURUAK • Aurreko jardueretako helburuak • Perspektiba koniko zeiharraren funtsa ezagutu • Gela bat diseinatzea ARIKETAK 1. 2. 3. 4. 5.
Perspektiba konikoari buruzko apunteak banatu Etxean egiteko lanak eta klasean egitekoak zehaztu Gela diseinatzeko baldintzak zeintzuk diren azaldu eta zehaztu Jarduera burutu Jarduerak irakasleari entregatu
MATERIALA • Apunteak • Arkatza • Ezabagoma • Koloretako arkatzak • Marrazketa tresnak
EBALUAZIO IRIZPIDEAK • Ariketak (4 puntu) • Gelaren diseinua. Funtzionaltasuna eta estetikotasuna (4) • Klaseko lana (2)
2
DISEINUA
APUNTEEN ANTOLAKETA
1. SARRERA 2. MARRAZKETARAKO TRESNAK 3. OINARRI INTUITIBOAK a. PERSPEKTIBA KONIKOAREN APLIKAZIO ARTISTIKOAK 4. OSAGAIAK a. LUR LERROA b. HORIZONTE LERROA c. IHES PUNTUA d. IHES LERROA 5. MOTAK a. AURREKO PERSPEKTIBA KONIKOA b. PERSPEKTIBA KONIKO ZEIHARRA 6. NEURRIAK a. ALTUERAK b. ZABALERAK c. SAKONERAK d. LAUKIAREN ZENTRUA 7. OINARRIZKO ERAIKUNTZAK a. PIRAMIDEA b. ZILINDROA c. KONOA d. ALDAPAK e. ESKAILERAK 8. ITZALAK a. BEREZKO ITZALA b. BOTATAKO ITZALA c. ITZALAREN KOLOREA 9. GELA BATEN DISEINUA
3
PERSPEKTIBA KONIKOA
1. SARRERA
Objektuak eta espazioa bi dimentsiozko gainazal baten gainean marrazteko irudikatze sistemak erabiltzen dira. Irudikatze sistemak hauek dira: sistema diedrikoa, perspektiba axonometriko isometrikoa, cavaglieri perspektiba, sistema akotatua eta perspektiba konikoa.
ARIKETA 1: marraz ezazu klaseko izkina bat. ARIKETA 2: Irudika ezazu kuboa 5 modu ezberdinetan, 5 irudikatze sistemak aintzat hartuz Gai honetan SISTEMA KONIKOAren oinarriak landuko ditugu.
4
DISEINUA
Sistema konikoa giza begiak objektuak eta espazioa ikusten dituen bezala marrazteko erabiltzen den sistema hirudimentsionala da. Errealitatera gehien gerturatzen den sistema da, beraz. Sistema konikoaren oinarriak hobeto uler ditzakegu
gurekiko zeiharrak diren eszenak behatzen. Adibidez, errepide bat zuhaitzez inguratua, trenbidea, eraikin bat edota zubia. Lehenengo behaketa hau argazkietan burutuko dugu eta gero errealitatean.
Konprobatuko dugu errepidearen marren, trenaren bideen, eraikinaren pareten eta zubiaren lerro paraleloak puntu urrundu batean elkartzen direla. ARIKETA 3: Saia zaitez topatzen argazkietan (fotokopietan emandako irudiak), espazioko lerro paraleloak argazkian elkartzen diren puntua. Kolorezta ezazu boligrafo gorriz.
5
PERSPEKTIBA KONIKOA
2. MARRAZKETARAKO TRESNAK
Hirudimentsiodun espazio eta objektuak gainazal bidimentsional batean marrazteko erabiliko ditugun tresnak prezisioaren menpe egongo dira. Hau da: zehaztasunez marraztu nahi baldin badugu marrazketa teknikoko lan tresnak erabiliko ditugu: konpasa, eskuaira, kartaboia, erregela, zorrozkailua, borragoma eta arkatz gogor nahiz biguna. Burututako marrazkiari errealismo gehiago emate aldera margoak erabiltzen ahal ditugu:
tenpera, arkatzezko margoak, errotulagailuak, plastikoa edo akrilikoa, etab. Ordenagailua marrazketako tresna bezala geroz eta erabiliagoa da. Horrela, programa zehatzak ditugu marrazki mota hauek burutzeko: Autocad, 3D Studio Max, Solid Works, etab. Arkitekturan, industrian, diseinuan, etxebizitza alorrean, ‌ oso erabilia da ordenagailua, izan ere abantaila handiak ematen ditu bai zuzenketak egiteko, baita modu ezberdinetan inprimatzeko ere.
3. OINARRI INTUITIBOAK
Zenbatetan gerturatu izango zara leihora eta bertatik ikusi eraikuntzen lerro paraleloak ortzi-mugan dagoen lerro imaginario batean elkartzen direla? Edo agian, trenbidearen ondoan jolasten edo paseatzen ari zarela, ikusi izango duzu, nahiz eta trenbidea paraleloak izan, puntu batean elkartzen direla. Bada, trenbidea amaitzen den puntua eta eraikuntzen lerro paraleloak amaitzen diren lerro imaginarioa kointzidenteak dira. Horizonte lerroa da bata eta bestea ihes puntua. Konturatuko zinen, gainera, zure kokapenak ere garrantzia duela objektuak ikusterako orduan. Hau da: ez da gauza bera lurrean etzanda gaudenean daukagun ikuspuntua edota aulki batean igota gaudenean daukagun ikuspuntua.
6
DISEINUA
Ikuspuntu kontrapikatua Ikuspuntu normala
Ikuspuntu normala
Airetiko ikuspuntua
Ikuspuntu pikatua
Bi
oinarri intuitibo hauek aintzat hartuta, konturatuko gara horizonte lerroaren eta ihes puntuen kokapena aldatu egiten dela guk espazioan eta objektuarekiko hartzen dugun lekuaren arabera.
7
PERSPEKTIBA KONIKOA
ARIKETA 4: Marraz ezazu perspektiba konikoan kubo berbera baina bere ikuspuntua aldatuz. Har itzazu eredu bezala Dorre Bikien argazkiak.
PERSPEKTIBA KONIKOAREN APLIKAZIO ARTISTIKOAK Perspektiba konikoaren aplikazioak anitzak dira. Espazioa adierazpen modu diren marrazkiaren, pinturaren, erliebe eskultorikoaren, estan-pazioaren, … bidez irudika de-zakegu. Barne diseinua, dekorazioa, ikuskizunen mun-dua, errealitateen diseinua, fikziozko espazioak edota fantastikoak, zinea eta antzerkia, … aplikazio espa-rruak dira baita ere. Artearen Historian baditugu adibideak erromatarren horma irudietatik.
erdietsiz. Garai hauetakoak dira trompe l’oeil direlakoak.
Perspektiba konikoaren aukera espresiboak Berpizkunde garaiko perspektiba zientifikoaren printzipioen aurkikuntzarekin handitu ziren. Manierismo eta Barroko garaietan hobekuntzak jasan zituen, ordura arte pentsatu ez zen ikonotasun maila altuak Perspektibaren printzipio zientifikoak Quatroccentoan dute oinarria. Alor honetan lan egin zuen artistetariko bat Piero della Francesca izan zen. Bere arte lanetan geometriak funtsezko zentzua hartzen du, geometria 8
DISEINUA
baita pertsonaiak eta gainontzeko elementu guztiak egituratzen dituena. Begiratu: zilindro bat leporako, obaloa bururako, gorputz zuzena, eta perspektiba guztiaren antolaketa gisa eta formen gidari gisa. Ez mugimendurik, ez gesturik, esperientzia geometriko soila da.
aldiz, objektu batek beste baten gainean sortzen dituenak dira. Margolariek beti izan dute forma lantzeko eta argi kontraste handiak aplikatzeko interesa, beti koadroen sakontasuna handitze aldera. Argilunen bidez efektu hauek areagotu egiten dira. Teknika honi argilunen teknika deritzo. Asmatzailea Leonardo Da Vinci izan zen. Caravaggiok eta Latourrek, besteak beste, argiluna bere mugetaraino eraman zuten.
XVII. mendean, efektu hirudimentsional eta dinamikoak bilatu nahian, ihes puntu aldatuekin eta argilun oso markatuekin aritu ziren artista ezberdinak ikerketan.
Itzalek sortzen duten argiztapen efektuak sakontasuna nabarmentzen du. Itzalak berezkoak eta botatakoak izan daitezke. Berezkoak objektuen gainean daude eta botatakoak,
Gaur egun, margolariek irudi fotografikoaren abantailak aprobetxatzen dituzte perspektibak konposatzerako unean, horrela, errealitate eta hirudimentsionaltasun sentsazio handiagoak lortuz. Margolari hauek fotorrealismoaren eta hiperrealismoaren artistak dira.
9
PERSPEKTIBA KONIKOA
10
DISEINUA
4. OSAGAIAK
Marrazkiak mundura irekitako leihoa izan behar du. Beraz, hauek izango dira elementu grafikoak: a. KOADROKO PLANOA Ikusten dugun objektuaren eta gure begiaren artean kokatzen den plano bertikal imaginarioa da. Objektuaren irudia bertan proiektatzen da. b. LUR LERROA Koadroko planoaren oinarria da eta lerro horizontala da. Marraztutako objektuen limite hurbila finkatzen du lur lerroak. c. HORIZONTE LERROA Urrunean ikusten dugun azken lerroa da, itsasoaren ortzi-muga bezala. Lerro horizontal baten bidez irudikatzen dugu. d. IHES PUNTUA Horizonte lerroaren gainean finkatzen dira. Puntu urrun bat finkatzen dute: lerro eta plano paraleloak diren elementuak amaitzen diren puntuak dira. e. IHES LERROA Ihes puntura doazen lerroak dira.
11
PERSPEKTIBA KONIKOA
5. MOTAK
Perspektiba konikoak espazioa dimentsioen araberako sailkapena dauka:
irudikatu
daitekeen
hiru
a. AURREKO PERSPEKTIBA KONIKOA Irudikatu behar den objektuaren aurpegi bat gurekiko paraleloa baldin badago, perspektiba aurrekoa da. Ihes puntu bakarra dauka, hortaz.
b. PERSPEKTIBA KONIKO ZEIHARRA Objektua ikuspuntuarekiko zeiharki kokatuta baldin badago, perspektiba zeiharra da. Laukizuzen oinarria dutenentzat (angelu guztiak 90ยบ dutenentzat) bi ihes puntu beharko ditugu.
12
DISEINUA
ARIKETA 5: Fotokopietako irudiak hartuta, marraz itzazu kasu bakoitzean ihes puntuak eta baita horizonte lerroa ere. ARIKETA 6: Zehatz ezazu kasu bakoitzean zein ikuspuntu mota agertzen den aplikaturik: normala, pikatua, kontrapikatua edo erabateko pikatua.
6. NEURRIAK
Espazioan zenbat eta urrutiago egon objektua bere neurriak orduan eta txikiagoak ikusiko ditugu; urruntzen garen heinean, objektuak eta bere osagaiak txikitzen doaz. a. ALTUERAK Altuerak, elementu baten puntu gorenetik punturik beherenerako distantzia, lur lerroaren gainean daude kokaturik eta bertan elementuek benetako altuera izango dute. Altuera batek jasotzen duen murrizketa zehazteko benetako altuera lur lerroan jartzen dugu eta ihes-puntura abiatzen diren ihes lerroak marrazten ditugu. b. ZABALERAK Zabalerak, elementu baten puntu ezkerreratuenetik eskubiratuenerako distantzia, altuerekin gertatzen den bezala, murrizketa jasaten dute urruntzen diren heinean. Baina koadroko planoan kokatuta dauden neurriak benetako neurrian ikusten ditugunez, erreza da jasaten duten murrizketa ateratzea. c. SAKONERAK Sakonerak zehaztea zailagoa da. Sakonerak plano geometralaren gainean daude eta neurriak zehazki markatzea prozesu zail eta konplexu baten ondorioa da. Gure kasuan sakoneren neurriak ateratzeko metodo hauek ez ditugu ikasiko eta beraz, modu intuitibo batean egin beharko ditugu, jakinda, nola ez, sakonera handitzen doan heinean objektuak urruntzen doazela eta ondorioz neurriak txikitzen doazela.
13
PERSPEKTIBA KONIKOA
d. LAUKIAREN ZENTRUA Marrazketa teknikoan eta geometrikoan zenbait elementuren marraketa errazteko karratu edo laukizuzen imaginario batean inskribatu egiten ditugu. Perspektiba konikoan marrazturik dagoen lauki baten zentroa bilatzeak beste trazaketa korapilatsuagoak errazten lagunduko digu, hortaz. Zentro hau perspektiban dagoen laukiaren diagonalak marraztuz lortzen dugu, bi diagonalak elkartzen den puntua izango delarik bilatzen ari dugun zentroa. 1-. Hona hemen jarraitu behar dituzun pausuak aurreko perspektiba konikoa eta perspektiba koniko 7: zeiharra Bi sistemaariketak hauek erabiliz, saia zaitez gutxi ARIKETA Buru marrazteko. itzazu ondorengo gora behera, altxaerarekin eta perfilarekin irudikatuta dauden armairua eta labea marrazten.
14
DISEINUA 2-. Amai ezazu aulkiaren marrazkia. Ihes puntuak topatu beharko dituzu ihes lerroen bidez.
3-. Marraz ezazu zoluaren zoladura. Alde bakoitzak sei baldosa izando ditu. Har ezazu erreferentzia gisara aurreko perspektiba konikoan irudikatutako zolua.
15
PERSPEKTIBA KONIKOA 4-. Zati ezazu kuboa zortzi zati berdinetan; horretarako, zati ezazu ertz bakoitza bi zatitan. Gero, ken iezazkiozu zenbait kubotxo eta geratzen den irudia marraztu. Orienta zaitezen, ikus ezazu nola izan den zatitua behekoa kuboa 27 zati berdinetan; horretarako, ertz bakoitza hiru zatitan zatitu da eta kuboaren fokoak loru dira. Gero, zenbait kubotxo kenduta, hiru aukera posible marraztu dira. Ariketa hauen bidez ikusmen espaziala garatu egiten zaizu.
16
DISEINUA
7. OINARRIZKO ERAIKUNTZAK
Perspektiba konikoan oinarrizko elementu hirudimentsionalak marrazten ikasten baldin badugu, lan ikaragarri erraztuko zaigu. Adibidez, zirkunferentziak marraztu ahal izateko laukietan sartuko ditugu bere zentroa bilatuz. Hortaz, prismak ez diren objektuak prisma imajinatuetan inskribatuko ditugu lana errazteko. a. PIRAMIDEA Oinarri karratua du eta erpin batean amaitzen dira altuerak. ARIKETAK 8: Marraz ezazu piramide bat. Oinarria karratua (aldea = 3cm) du eta altuera = 6cm. Horizonte lerroa 5cmra dago. Marraz ezazu piramidea bi sistemetan. b. ZILINDROA Bi oinarriak borobilak ditu. ARIKETAK 9: Marraz ezazu zilindro bat. Oinarria borobilak (karratuaren aldea = 3cm) ditu eta altuera = 6cm. Horizonte lerroa 5cmra dago. Marraz ezazu zilindroa bi sistemetan. c. KONOA Oinarri borobila du eta erpin batean amaitzen da altuera. ARIKETAK 10: Marraz ezazu kono bat. Oinarria borobila (karratuaren aldea = 3cm) du eta altuera = 6cm. Horizonte lerroa 5cmra dago. Marraz ezazu konoa bi sistemetan. d. ALDAPAK Prismen erdiak dira, aldeen diagonaletik ebakiak.
17
PERSPEKTIBA KONIKOA
ARIKETAK 11: Marraz ezazu kanpin denda bat. Altuera = 7cm, zabalera = 5cm eta sakonera = 8cm. Horizonte lerroa 7 cmra dago. Marraz ezazu bi sistemetan. e. ESKAILERAK Prismen erdiak dira, aldeen zig-zagetatik ebakiak. ARIKETAK 12: Marraz ezazu eskailera bat. Zati bakoitzak 1cm neurtzen du bai altueran baita zabaleran ere. Zuk erabaki zein sakonera ematen diozun. Horizonte lerroa 5cmra dago. Marraz ezazu eskailera bi sistemetan.
8. ITZALAK
Itzalak argiaren ondorio bezala sortzen dira. Itzala argiaren izpiak zuzenki jasotzen ez dituen gorputz argiztatuaren zatia da; eta ez du argiaren izpirik jasotzen argi iturriaren kontrako aldean aurkitzen delako. Bi motako itzalak daude: a. BEREZKO ITZALA Objektu baten aurpegietan argiak jotzen ez duenean sortzen da berezko itzala. Itzal mota hau objektuaren gainazalean bertan ageri da. Itzal mota hau marrazteko argi iturriaren kokapena zehaztu behako dugu. Argiaren kontrako aldean itzala ageriko zaigu.
18
DISEINUA
b. BOTATAKO ITZALA Ez dago objektuan bertan. Objektuak berak egiten duen itzala da berau. Erpinez erpin sortzen da erpin bakoitzaren lurreko itzala zehaztuz. Erpin bakoitzaren itzala aurkitzeko argi iturritik erreferentziazko lerroak marraztu behar dira: argi errainuak dira. Lerro hauek lurraren kontra iristerakoan itzalgunea zehaztuko dute. Eguzkiaren argia baldin bada, erreferentziazko lerro bakarra izango dugu eta errainuak honekiko paralelo izango dira c. ITZALAREN KOLOREA Argitik ilunerako trantsizioa ez da modu bortitzean gertatzen. Bi zatien artean gradu ezberdin eta tonu infinitu sortzen dira, eta bere fusioan graduazioen bidez argiluna sortzen da. Argitasun mailarik altueneko eremua argia zuzenki jasotzen duen eremua da; aldiz, iluntasun mailarik altueneko eremua argi iturriaren kontrako aldean kokatutako eremua da. Hauen tartean kokatuko dira, objektuaren gainazalaren, gainontzeko objektuen gainazalaren eta zoluaren gainazalaren arabera, gainontzeko ùabardura guztiak: islak, aurpegi aldaketak, texturak,‌ Modu asko dago itzalak koloreztatzeko. Konturatu behar dugu, hala ere, oso gutxitan edo ia inoiz izango dela itzala erabat beltza, argia erabat txuria izan ezin daitekeen bezala. Horrela, argia normalean horixka denez bere kolore osagarriarekin egingo dugu itzala, hau da, moreak erabiliz.
19
PERSPEKTIBA KONIKOA
9. GELA BATEN DISEINUA a. ETXEBIZITZA AZTERTZEA i. Egindako hartu ii. Diseinatutako aulkia bertan agertu behar da iii. Gela hautatu b. IDEIAK MARRAZTEA. ZIRRIBORROAK i. Perspektiba konikoan ii. Edota beste sistema batzuk erabiliz c. BEHIN- BEHINEKO MARRAZKIA i. Helburua da sor daitezkeen arazoak aurreikustea berauek ahalik eta hoberen konpontzeko ii. Ideia orokorra zehaztea d. BEHIN- BETIKOA MARRAZKIA i. Din-A3 tamainan ii. Etzanda iii. Txantiloia erabil daiteke e. MARGOKETA i. Zurezko margoekin ii. Koloreak ematean biziarazten ditugu, indarra mantentzen dugu, ertzetaraino ongi iristea, azaleraren norabidea (trazua) zaintzea, detaile txikiak arkatz zorrotzarekin marratzea. f. ITZALAK i. Berezko itzalak ii. Botatako itzalak g. ERTZAK TINTATZEA i. Ariketari amaiera emateko eta txukuntasun sentsazioa handiagoa izan dadin
20
DISEINUA
ANIMO ETA EZ AMORE EMAN 21
PERSPEKTIBA KONIKOA
22
DISEINUA
23
PERSPEKTIBA KONIKOA
24
DISEINUA
25
PERSPEKTIBA KONIKOA
26
DISEINUA
27
PERSPEKTIBA KONIKOA
28
DISEINUA
29
PERSPEKTIBA KONIKOA
30
DISEINUA
31
PERSPEKTIBA KONIKOA
32