Τεύχος 1137

P

Oικονομικά

ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ

RE

Ταχ. Γραφείο Κ.Ε.Μ.Π. ΚΡΥΟΝΕΡΙΟΥ Αριθμός Αδείας 3760

SS POST

x+7 PR

ESS POST

&Ναυτιλιακά Νέα

ΕΤΟΣ 67 • ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 • ΤΕΥΧΟΣ 1137 • ΤΙΜΗ 5€ •

ΑΓΟΡΕΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Tράπεζες

ΔΙΕΘΝΗ

Η Fed έπεσε στην παγίδα που είχε στήσει...

Vesselbot: Μια ελληνική startup στο δρόμο για το Ρότερνταμ

Η «μαύρη τρύπα» των δανείων προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Ιστορική απόφαση για επιστροφή της Αργεντινής στις αγορές

Η «έξυπνη» Ναυτιλία πιάνει λιμάνι στα

Ποσειδώνια 2016

ΝΝ

2

|

Editorial

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

Editorial

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

ΝΝ

|

3

ΝΝ

Editorial

Περιεχόμενα 23

42

50 15 11 - 14

OIKONOMIA

11/ ΙΟΒΕ: Οριακή βελτίω-

ση του οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα 12/ Πιέρ Μοσκοβισί: Οι πολυεθνικές να πληρώνουν φόρους εκεί που βγάζουν τα κέρδη 13/ Τρύφων Αλεξιάδης: Νομοσχέδιο για τον επαναπατρισμό καταθέσεων 14/ «Καρφιά» Λαγκάρντ: Κάναμε δύο λάθη με την Ελλάδα -Δείξτε αποφασιστικότητα | Βερολίνο: Πρέπει να εφαρμοστεί ό,τι έχει συμφωνηθεί με την Αθήνα | Ντράγκι: Οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων αποτελούν θέμα των ελληνικών αρχών | ΔΝΤ: Τα πραγματικά νούμερα είναι χειρότερα

15 - 16 tραπεζεσ

| 15/

Η «μαύρη τρύπα» των δανείων προς μικρομεσαί-

ες επιχειρήσεις 16/ «Red alert» για την αξιολόγηση | Τράπεζα της Ελλάδος : Ειδικός εκκαθαριστής των bad banks αναλαμβάνει η PQH

17 - 20 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

|

17/ «Πήρε τα... πάνω της» η Αττική Οδός 18/ Μνη-

μόνιο Συνεργασίας για προσέλκυση επενδύσεων στην Αττική 19/ Vesselbot: Μια ελληνική startup στο δρόμο για το Ρότερνταμ

21 - 22

ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ | 22/ Στα κάγκελα η επιχειρηματική κοινότητα με το νέο μπαράζ φόρων 23/ Κωνσταντίνος Μίχαλος : Χαριστική βολή στην αγορά η αύξηση 24% στο ΦΠΑ

23 - 25

ΑΓΟΡΕΣ | Η Fed έπεσε στην παγίδα που είχε στήσει...

36 - 28

φοροδιαφυγη |

Panama Papers: Φωτιά από

τις αποκαλύψεις για offshore

29

διεθνη | Ιστορική απόφαση για επιστροφή της Αργεντινής στις αγορές

30 - 35 Βusiness & pleasure | To Hotel Providence στο Παρίσι είναι ένα πολυτελές αριστούργημα

37-49 ΝΑΥΤΙΛΙΑ

| 38/ G. Moundreas & Co S.A.: Στις 539 μονάδες ο BDΙ, θετικό το κλίμα στα Capes & τα Panamax 41/ Ποιοι Έλληνες εφοπλιστές ύψωσαν ελληνική σημαία στα πλοία τους | Έσοδα 1,5 δισ. $ από ναυλώσεις για την ΤΕΝ | «Μεγαλώνει» το 2016 ο ελληνόκτητος στόλος 42/ Η «έξυπνη» Ναυτιλία πιάνει... λιμάνι στα

Ταυτότητα ΕΤΟΣ 67 - απριλιοσ 2016 ΤΕΥΧΟΣ 1137

ΙΔΡΥΤΗΣ:

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ & ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ

ΣΥΜΒΟΥΛΟσ ΕΚΔΟΣΗΣ:

ΚΩΔ. 011453 issn / 1105-9834

ΝΙΚΟΣ Ι. ΚΑΛΗΜΕΡΗΣ

ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΚΔΟΤΗΣ-ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ:

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ:

Πανος Τσαγκαρακης

αρχισυντακτησ ναυτιλιακων:

4

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΕΞΑΚΗΣ

|

ΜΑΡΤΙΟΣ 2016

Ποσειδώνια 2016ς 46/ Σε AMK 500 εκατ. προχωρά η Capital Product του Β. Μαρινάκη | Dryships: Αναστέλλει πληρωμές δανείων η Dryships του Γ. Οικονόμου | Αποφεύγουν τα ναυπηγεία οι εφοπλιστές 47/ Hanseatic Cruise Services 48/ Μινωικές Γραμμές: Στο 44% η συμμετοχή της στη Hellenic Seaways 49/Πιτσιόρλας: Ο ΟΛΠ αλλάζει τη θέση της χώρας στον παγκόσμιο χάρτη

γ νω μη

10 ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ Πληρώνουμε τους χαραμοφάηδες

Επιστολές, παρατηρήσεις, σχόλια, υποβολή άρθρων προς δημοσίευση: ptsagarakis@reporter.gr

ΣυνΕΡΓΑΤΕΣ:

βΥΡΩΝΑΣ ΖΑΝΝΟΣ Χρήστος Αλωνιστιώτης ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗΣ χαρα αυγερινου γιωργοΣ Παπακωνσταντίνου Άγγελος Στάγκος ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΣΤΕΡΓΙΟΥ ντινοσ κοτσολιουτσοσ

Ιδιοκτησία:

ΣΕΛΑΝΑ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 9, ΑΘΗΝΑ 10679

Υπεύθυνος ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ:

Γρηγόρης Β. Νικολόπουλος

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ: ΤΗΛ.: 210 3318411, FAX: 210 3318408 E-MAIL: info@selana.gr

ektyπωση

Q PRINT ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ Ε.Π.Ε. δημητρακοπουλου 1, κατω ηλιουπολη τηλ.: 210 3233114, 210 3223905

Customized service support. With you every step of the way.

Assuring the availability of your application is a critical part of securing your business.

The right service reduces downtimes and increases your application’s performance and lifetime. Getting your service plan from ABB Turbocharging guarantees dependable delivery of results and lower total cost of ownership of your turbocharger. We are dedicated to providing our customers a comprehensive turbocharging service offering 24 /7, 365 days a year at any one of our 100+ ABB-owned Service Stations in 50+ countries across the globe. Get the right service. www.abb.com/turbocharging

ABB at Posidonia Hall 2 | Stand 2.211

ABB SA Turbocharging 13th km Athens-Korinth National Road 12462 Skaramagkas Phone: +30 210 42 12 600 E-mail: turbo@gr.abb.com

ΝΝ

Editorial

Editorial Aπό τον Πάνο Τσαγκαράκη

Δύσκολο σήμερα το έργο των ανθρώπων του μάρκετινγκ

Τ

Η όλο και βαθύτερη οικονομική ύφεση, στην οποία έχει περιέλθει η χώρα μας, διαμορφώνει νέες τάσεις στην αγορά. Οι περισσότεροι καταναλωτές ενδιαφέρονται πλέον να εξοικονομήσουν χρήματα από τις όποιες αγορές τους. Έτσι, δεν ψάχνουν πια για πολυτέλεια αλλά για αξία. Γι’ αυτό και τα καταστήματα λιανικής πώλησης που θα επιτύχουν να προσφέρουν καλοφτιαγμένα προϊόντα, που έχουν ανάγκη οι καταναλωτές, με χαμηλό κόστος, θα είναι αυτά που θα επιβιώσουν στην κρίση. Αλλά δεν είναι μόνο η κρίση που κάνει τους καταναλωτές πιο απαιτητικούς και λιγότερο επηρεασμένους από τις κλασσικές μεθόδους προσέγγισης του μάρκετινγκ. Βοηθάει και η τεχνολογία. Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα εμπιστεύονται περισσότερο τη γνώμη φίλων, ή και αγνώστων, για ένα προϊόν ή μια υπηρεσία από τη διαφήμισή του. Και σ’ αυτό βοήθησαν πολύ βεβαίως οι online

6 6| 0

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 2016 | ΑΠΡΙΛΙΟΣ

κοινότητες. Όσο ενδιαφέρον και αν φαίνεται π.χ. ένα ξενοδοχείο στο διαδίκτυο, αν έχει σχολιασθεί αρνητικά από κάποιους πελάτες του, ο σύγχρονος καταναλωτής θα το διαπιστώσει αμέσως, είτε μέσω των social media ή ακόμα και μέσω μιας απλής αναζήτησης στη Google. Η φήμη του brand ποτέ δεν ήταν σημαντικότερη. Γι αυτό και το έργο των ανθρώπων του μάρκετινγκ, είναι πολύ πιο δύσκολο. Οφείλουν σήμερα να αναζητούν τρόπους για να ενθαρρύνουν τη μετάδοση θετικών μηνυμάτων, ειδήσεων, σχολίων, για τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες τους. Η διαφοροποίηση των στρατηγικών μάρκετινγκ έρχεται ως αποτέλεσμα τόσο της σύγχρονης τεχνολογίας όσο και της εξαπλούμενης κρίσης. Σε μια τέτοια περίοδο είναι λογικό πως οι άνθρωποι στρέφονται αφενός στις μάρκες που γνωρίζουν και εμπιστεύονται (σε ποιότητα και σε διάρκεια) και ενδιαφέρονται ακόμα περισσότερο για τη σχέση ποιότητας/τιμής του προϊόντος ή της υπηρεσίας που αγοράζουν. Η απαίτηση

είναι για περισσότερα με λιγότερο κόστος. Και η απαίτηση αυτή δεν έρχεται μόνο σαν πίεση από την πλευρά των καταναλωτών αλλά και από την πλευρά των διοικήσεων των επιχειρήσεων. Που ζητούν από το μάρκετινγκ να προσαρμόσει τις στρατηγικές του, με τρόπο που να έχει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα με το μικρότερο δυνατό κόστος. Μειώνοντας τους προϋπολογισμούς μάρκετινγκ, είναι λοιπόν φυσικό να στραφούμε σε απλά και σαφή μηνύματα και να αναζητήσουμε πιο οικονομικούς τρόπους για να προσεγγίσουμε το κοινό-στόχο. Έτσι, μάλλον θα αρχίσει να διαφαίνεται μια στροφή σε λιγότερο έμμεσους τρόπους προώθησης από ότι βλέπαμε μέχρι πρόσφατα, ώστε το άμεσο όφελος στις πωλήσεις να είναι εύκολα ορατό. Ενώ τα παραδοσιακά έντυπα και τηλεοπτικά μέσα θα αρχίσουν να χάνουν όλο και περισσότερο μερίδιο διαφημιστικής δαπάνης σε όφελος του online μάρκετινγκ. Και αυτό διότι τα ψηφιακά μέσα και τα social media δεν απαιτούν μεγάλα διαφημιστικά κονδύλια για να αποδώσουν, και μάλιστα με άμεσα μετρούμενο τρόπο.

βάνει στο κινητό του πηγαίνοντας σε ένα εστιατόριο. Ή την ώρα που σερφάρει στο διαδίκτυο και λαμβάνει μια διαφήμιση που συνδέεται με προηγούμενες lifestyle επιλογές του. Η απλή και στοχευμένη διαφήμιση ήρθε για να μείνει! Η τεχνολογία και η κρίση αλλάζουν τη ζωή μας, αλλάζουν το μάρκετινγκ.

Η σύγχρονη τεχνολογία ευνοεί ακόμα τη ραγδαία ανάπτυξη του positional μάρκετινγκ, όπου η διαφήμιση ενεργοποιείται πλέον ανάλογα με το που βρίσκεται ή με τι ασχολείται κάποιος. Π.χ. μια ειδική προσφορά που λαμ–> PTSAGARAKIS@reporter.gR

Editorial

STORIES

PEOPLE

BIZZARE

top 10

STYLE

ΝΝ

MARKETPLACE

H άλλη πλευρά της επικαιρότητας www. penna.gr

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

7

ΝΝ

Ενέργεια

Νέα εποχή για την ελληνική ναυτιλία με φυσικό αέριο

Α

«Αέρα» στα πανιά της ελληνικής ναυτιλίας δίνει το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) με στόχο να διατηρήσει την παγκόσμια πρωτιά και τα επόμενα χρόνια και να καταστεί ακόμη πιο ανταγωνιστική χρησιμοποιώντας ένα καύσιμο χαμηλών ρύπων.

08

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

Με τη διεύρυνση της χρήσης του LNG η Ελλάδα θα καταφέρει να εναρμονιστεί και με τη σχετική ευρωπαϊκή οδηγία, η οποία προβλέπει ότι από το 2025 τα σημαντικότερα λιμάνια της Ευρώπης θα πρέπει να διαθέτουν υποδομές ανεφοδιασμού των πλοίων με υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) ως καύσιμο με σκοπό τη μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων από τα πλοία. Η οδηγία αυτή προστίθεται στις απαιτήσεις εθνικών και διεθνών πολιτικών για μείωση των εκπομπών ρύπων (όπως είναι π.χ ο στόχος 2020-20) και με τον τρόπο αυτό,

όχι μόνο η ναυσιπλοΐα αλλά και όλες οι μεταφορές στρέφονται στο φυσικό αέριο, το οποίο διατίθεται είτε σε συμπιεσμένη μορφή (CNG), είτε σε υγροποιημένη μορφή (LNG). Βασικός οδηγός προς αυτή την κατεύθυνση είναι το πρόγραμμα POSEIDON MED II. Πρόκειται για το πρώτο ευρωπαϊκό διασυνοριακό έργο το οποίο αποσκοπεί στην εισαγωγή του LNG ως κύριο καύσιμο για την ναυτιλιακή βιομηχανία και στην ανάπτυξη ενός επαρκούς δικτύου υποδομών ανεφοδιασμού LNG και Φυσικού Αερίου.

Το POSEIDON MED II αποτελεί συνέχεια των προγραμμάτων “Poseidon-Med” και “Archipelago-LNG”.

Λίγα λόγια για το POSEIDON MED II Το POSEIDON MED II συνδέεται με την ευρύτερη στρατηγική της ΔΕΠΑ για την ανάπτυξη εφοδιαστικής αλυσίδας ΥΦΑ μικρής κλίμακας (Small Scale LNG). Ο στόχος είναι να καταστήσει δυνατή την τροφοδοσία με ΦΑ απομακρυσμένων περιοχών, συμπεριλαμβανομένων και των νησιών. Επίσης, να προωθήσει τη διάθεση του ΥΦΑ ως ναυτιλιακού καυσίμου στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, καθώς και άλλες μη συμβατικές χρήσεις του ΦΑ όπως η χρήση του ως καύσιμο οδικών μεταφορών. Το POSEIDON MED ΙΙ είναι ευρωπαϊκό πρόγραμμα σχεδιασμού του νομοθετικού πλαισίου και των προϋποθέσεων

ΝΝ

Ενέργεια για τη χρήση του ΥΦΑ ως ναυτιλιακού καυσίμου στην Ανατολική Μεσόγειο. Μέσα από τον σχεδιασμό στοχευμένων και βιώσιμων υποδομών, το πρόγραμμα συμβάλλει στην ανάπτυξη της αλυσίδας εφοδιασμού με ΥΦΑ. Με τον τρόπο αυτό, αναμένεται η ενεργοποίηση της ζήτησης ΥΦΑ για ναυτιλιακή χρήση ώστε να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες διεθνείς περιβαλλοντικές απαιτήσεις. Το Αιγαίο ως βασικός διάδρομος που ενώνει την Ευρώπη με την Ασία, παρουσιάζει σημαντική ναυτιλιακή κίνηση στα διάφορα λιμάνια του και το LNG αναδεικνύεται στη μοναδική βιώσιμη και προσιτή λύση στο πρόβλημα της μείωσης της εκπομπής ρύπων από τις μεταφορές καθιστώντας την ευρύτερη περιοχή σε πρότυπο οικολογικής οργάνωσης. Η χρήση του φυσικού αερίου επιτρέπει τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών ρύπων, μέσω κοινής στρατηγικής μεταξύ της Ελλάδας, της Ιταλίας και της Κύπρου. Το POSEIDON MED II συγχρηματοδοτείται από τον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» και θα διαρκέσει 5 χρόνια. Πρόκειται για διεθνές έργο με τη συμμετοχή 26 εταίρων από τρία κράτη-μέλη (Ελλάδα, Ιταλία, Κύπρος) και απώτερος στόχος του έργου είναι η διάθεση του ΥΦΑ σε πέντε κύρια λιμάνια (Πειραιάς, Πάτρα, Ηράκλειο, Ηγουμενίτσα, Λεμεσός). Η ΔΕΠΑ συνεχίζει τις επενδύσεις για την επέκταση του δικτύου.Τα έργα υποδομής φυσικού αερίου που έχουν υλοποιηθεί τα τελευταία χρόνια καθιερώνουν τη χώρα μας ως ενεργειακό κόμβο προς όφελος της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού και της δημιουργίας μιας ανταγωνιστικής περιφερειακής αγο-

ράς αερίου στην Ελλάδα και τη ΝΑ Ευρώπη. Η ΔΕΠΑ με συνεχείς επενδύσεις συμβάλει στο να καταστεί η Ελλάδα «χώρος άντλησης ενεργειακών αγαθών και πλουραλιστικός ενεργειακός κόμβος» ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και ανοίγοντας δρόμο στις μεταφορές για ένα καύσιμο μειωμένων ρύπων και χαμηλού κόστους το οποίο μεταξύ άλλων μειώνει σταδιακά την εξάρτησή μας από το πετρέλαιο. Με υποδομές και επενδύσεις για την επέκταση του δικτύου στηρίζεται η χρήση του CNG για την προμήθεια περιοχών που δεν είναι συνδεδεμένες με το υφιστάμενο δίκτυο (Λιβαδειά, Καρπενήσι, Ορεστιάδα, Άμφισσα, Πάτρα, ξενοδοχεία, θερμοκήπια και βιομηχανίες), αλλά και η προώθηση του LNG ως ναυτιλιακό καύσιμο.

Πλεονεκτήματα «βιωσιμότητας» με το LNG Το υγροποιημένο φυσικό αέριο επιτρέπει την απεξάρτηση από άλλα δαπανηρά καύσιμα (π.χ πετρέλαιο) Αποτελεί τεχνολογία φιλική προς το περιβάλλον, η οποία επιτρέπει τη μείωση εκπομπών καυσαερίων όπως συμβαίνει π.χ με τη χρήση βαρέως μαζούτ Το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) ως καύσιμο έχει την ιδιότητα να μειώνει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) περίπου 25-30%, τις εκπομπές οξειδίων του θείου (SOx) σχεδόν στο μηδέν και τις εκπομπές οξειδίων του αζώτου (NOx) περισσότερο από 80% Η χρήση του LNG αυξάνει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων του ναυτιλιακού κλάδου και όλων των άμεσα και έμμεσα εμπλεκόμενων κλάδων

Ο ελληνικός στόλος πρωτοπορεί και το 2016 Παγκόσμια πρωτιά καταγράφει για άλλη μια χρονιά ο ελληνόκτητος στόλος χάρη στην κυριαρχία των Eλλήνων στα δεξαμενόπλοια, παρόλο που ο παγκόσμιος στόλος έχασε μέσα σε ένα χρόνο το 8% της αξίας του, λόγω της κρίσης που πλήττει τη ναυτιλία. Οι Έλληνες εφοπλιστές παραμένουν στην πρώτη θέση. Τον πρώτο μήνα του έτους εμφανίζονται να ελέγχουν έναν στόλο αξίας95,2 δισ. δολαρίων από 105,6 δισ. δολάρια ένα χρόνο πριν, ενώ οι Ιάπωνες έχουν πέσει στα 80,8 δισ. δολάρια από 89,7 δισ. δολάρια το 2015. Στην τρίτη θέση παραμένουν σταθερά και οι Κινέζοι οι οποίοι είδαν την αξία των πλοίων του στόλου τους να χάνει 5% και να διαμορφώνεται στα 67,4 δισ. δολάρια. Ακολουθούν οι Γερμανοί με 43,6 δισ. δολ., χάνοντας 6 δισ. δολάρια τον τελευταίο χρόνο.

Υπεδιπλάσια η αξία των δεξαμενόπλοιων των Ελλήνων πλοιοκτητών Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το γεγονός ότι η αξία των δεξαμενόπλοιων των Ελλήνων πλοιοκτητών είναι υπερδιπλάσια σε σχέση με κάθε άλλη χώρα. Συγκεκριμένα, ο ελληνόκτητος στόλος των δεξαμενόπλοιων αξίζει σήμερα 39,6 δισ. ευρώ (44,3 δισ. δολάρια), όταν η αξία των δεξαμενόπλοιων της αμέσως επόμενης χώρας, δηλαδή των ΗΠΑ, δεν ξεπερνά τα 18,1 δισ. ευρώ (20,3 δισ. δολάρια). Στον αντίποδα, ο ελληνόκτητος στόλος φορτηγών πλοίων κοστίζει σήμερα 18,9 δισ. ευρώ (21,1 δισ. δολάρια), όντας ο δεύτερος ακριβότερος ύστερα από τον αντίστοιχο της Ιαπωνίας, που αξίζει 22 δισ. ευρώ (24,7 δισ. δολάρια) ενώ 10,25 δισ. ευρώ (11,47 δισ. δολάρια) είναι η αξία του στόλου των πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων των Ελλήνων. Τα πλοία μεταφοράς υγραερίου (LPG) αγγίζουν σήμερα σε αξία τα 4,2 δισ. ευρώ (4,7 δισ. δολάρια).

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

09

ΝΝ

Editorial Γνώμη

Γνώμη Aπό τον Γρηγόρη Νικολόπουλο

Πληρώνουμε τους χαραμοφάηδες

Σ

Σε λίγες ημέρες θα μάθουμε τα κατορθώματα της κυβέρνησης μας μετά την δεύτερη επιτυχημένη της διαπραγμάτευση με τους πιστωτές. Η κυβέρνηση ήδη πανηγυρίζει που κατάφερε να αυξήσει τους φόρους και να μειώσει τις συντάξεις αντί να κάνει μεταρρυθμίσεις και οι πολίτες είναι έτοιμοι να απολαύσουν τους νέους φόρους και τη μείωση του εισοδήματος τους. Ίσως δεν είναι έτοιμοι όμως όλοι να χαρούν μαζί με την κυβέρνηση που κατάφερε να διατηρήσει αλώβητους τους 1000 περίπου άχρηστους δημόσιους οργανισμούς που τρώνε τα λεφτά μας. Διότι εμείς μεν έχουμε την ψευδαίσθηση ότι πληρώνουμε φόρους για να έχουμε δημόσιες υπηρεσίες, όμως μόνο ένα μέρος αυτών των φόρων μετατρέπεται πραγματικά σε υπηρεσίες προς τους πολίτες. Μεγάλο μέρος τους χάνεται στην κακοδιαχείριση και ταΐζει διάφορα τρωκτικά των κομμάτων που είναι βολεμένα εδώ και δεκαετίες σε απίστευτους οργανισμούς που δεν έχουν λόγο ύπαρξης. Η πολιτική λοιπόν αυτής της κυβέρνησης - όπως δυστυχώς και της προηγούμενης είναι να αυξάνει τους φόρους και να μειώνει τις συντάξεις αντί

10

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

να κλείσει αυτούς τους οργανισμούς που κατασπαταλούν το δημόσιο χρήμα. Τι είναι αυτοί οι οργανισμοί; Τίποτα. Ψευδεπίγραφες επιχειρήσεις του δημοσίου, χωρίς αντικείμενο με πάρα πολλά έξοδα στις οποίες έχουν βολευτεί και καλοπερνάνε χιλιάδες κομματικά στελέχη, φίλοι και συγγενείς των εκάστοτε κυβερνώντων. Ο ΣΥΡΙΖΑ βέβαια τους θεωρεί ιερές αγελάδες και δεν τους αγγίζει. Ας δούμε μια περίπτωση από το κοντινό παρελθόν όταν ο τότε υπουργός εσωτερικών Γιάννης Ραγκούσης, τόλμησε και έκλεισε έναν από αυτούς τους οργανισμούς. Ο Ραγκούσης λοιπόν εντόπισε το ΙΜΕΠΟ (Ιδρυμα Μεταναστευτικής Πολιτικής) στο οποίο ο προυπολογισμός έδινε επιχορήγηση από 2,5 έως 3,5 εκατομμύρια Ευρώ το χρόνο και το έκλεισε. Το ΙΜΕΠΟ που στεγαζόταν σε πολυτελή γραφεία στο Κολωνάκι, είχε 17 άτομα προσωπικό που έπαιρναν 600.000 Ευρώ το χρόνο σε μισθούς (αν κάνετε τη διαίρεση θα βγάλετε 35.000 τον χρόνο μέσο όρο ο καθένας) αλλά ξόδευαν πολύ περισσότερα διότι ταξίδευαν διαρκώς σε διάφορα συνέδρια και εκδηλώσεις. Και στα ωραία ταξίδια πήγαινε η πλειοψηφία των εργαζομένων. Πχ στην Αυστραλία, πήγαν δυο φορές, την

πρώτη φορά 11 από τους 17 εργαζόμενους και το ταξίδι κόστισε 87.000 Ευρώ και τη δεύτερη φορά 9 εργαζόμενοι και το ταξίδι κόστισε 43.000 Ευρώ. Στην Ινδία πήγαν 7 εργαζόμενοι και ξόδεψαν 36.000 Ευρώ και ξαναπήγαν 5 εργαζόμενοι που ξόδεψαν άλλες 10.000, στη Μανίλα πήγαν 4 εργαζόμενοι και ξόδεψαν 20.000, στην Ταγγέρη το παράκαναν διότι πήγαν μεν μόνο 2 εργαζόμενοι αλλά ξόδεψαν 7.000 σε δυο μέρες, στη Μόσχα πήγαν 3 και ξόδεψαν 9.000 σε τρείς μέρες, στη Νέα Υόρκη 2 και ξόδεψαν 20.000, η Ακαδημία Τεχνών του Βερολίνου συγκέντρωσε το ενδιαφέρον 6 εργαζομένων που ξόδεψαν 8,6 χιλιάδες, στο Παρίσι 3 εργαζόμενοι ξόδεψαν 12.000, στην Κοπεγχάγη 5 εργαζόμενοι 15.000, στη Ζυρίχη 3 εργαζόμενοι ξόδεψαν 16.000 ευρώ, Ουάσινγκτον, Κώνσταντινούπολη, Θεσσαλονίκη, Βρυξέλλες, Λονδίνο, μέχρι και Σαν Ρέμο πήγαιναν και ξόδευαν ασύστολα. Ο Ραγκούσης λοιπόν εισηγήθηκε στην αρμόδια επιτροπή της κυβέρνησης να το κλείσει και το έκλεισε, όχι μόνο για τα απίστευτα έξοδα, αλλά και επειδή τη δουλειά που υποτίθεται οτι αυτοί θα έκαναν, δηλαδή την εκπόνηση μελετών την κάνουν σε όλο τον κόσμο τα ίδια τα υπουργεία και οι πανεπιστημιακοί φορείς. Τις δουλειές αυτές τις ανέλαβε το Υπουργείο Εσωτερικών όταν έκλεισε το ΙΜΕΠΟ. Το ΙΜΕΠΟ λοιπόν, είναι ένα από τα εκατοντάδες παραδείγματα του πού ξοδεύεται το δημόσιο χρήμα. Γιατί η κυβέρνηση προτιμά να

διατηρεί ανοιχτούς τέτοιους σπάταλους και άχρηστους οργανισμούς και να βάζει φόρους ή να κόβει συντάξεις; Φως φανάρι: Ημέτεροι κλπ. Αυτή είναι η λογική της κρατικοδίατης Ελλάδας, αυτή είναι η λογική (και) του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και της λαικής δεξιάς. Και για να είμαστε ειλικρινείς το ΙΜΕΠΟ το οποίο είχε ιδρυθεί επί Καραμανλή Τζόυνιορ, το έκλεισε προσωπικά ο Ραγκούσης, όχι ακριβώς το όλον ΠΑΣΟΚ. Αυτή είναι μια από τις χιλιάδες τρελές ιστοριες αυτού του υπερφυσικού και πλαδαρού κράτους, που μόνο ώς κράτος δεν λειτουργεί εκεί που χρειάζεται. Τι θα κάνουμε τώρα; Περιμένουμε, αν υπάρξει κάποιος κάποια στιγμή, να κλείσει αυτούς τους οργανισμούς, να μειώσει τις δαπάνες του δημοσίου (τις άχρηστες εννοώ, όχι τις παραγωγικές) και να συμμαζέψει τα ασυμάζευτα. Και όσο περιμένουμε όχι μόνο θα πληρώνουμε, αλλά το κόστος θα μεγαλώνει. Διότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δείξει ξεκάθαρα οτι θέλει να μεγαλώσει το Δημόσιο. Και θέλει επίσης να επεκτείνει τη νοοτροπία του δημοσίου στον ιδιωτικό τομέα. Υπάρχει καμμία λογική σε αυτό; Φυσικά και όχι. Υπάρχει η παράλογη ιδεολογία, να εξισώσουμε τα πάντα προς τα κάτω, να εξαρτώνται όλοι από το κράτος και την κυβέρνηση, να ελέγξουμε τους πάντες και τα πάντα. Ιδεολογία που οδηγεί στη διάλυση αφού ένα κράτος πτωχευμένο που δεν έχει λεφτά να πληρώσει τις ήδη υπάρχουσες υποχρεώσεις του, συνεχίζει να διογκώνεται αντί να κόβει τις δαπάνες του...

–> NIKOLOPOULOS@reporter.gR

ΝΝ

Οικονομία Editorial Συνεχίζεται η επιδείνωση στο οικονομικό κλίμα στην Ευρωζώνη

ιταλια

γαλλια

ολλανδια

ισπανια

γερμανια

0

ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΣΔΟΚΙΩΝ

-1.5 -3

-2,4

-1,8

-0,9

-0,5

-0,1

Οικονομία

ΙΟΒΕ:

Οριακή βελτίωση του οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα

Οριακή βελτίωση παρουσίασε τον Μάρτιο ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος στην Ελλάδα και διαμορφώθηκε στις 90,1 (από 89) μονάδες, σε επίδοση που είναι όμως πολύ χαμηλότερη έναντι της αντίστοιχης περυσινής (97,3 μονάδες), σύμφωνα με έρευνα οικονομικής συγκυρίας του ΙΟΒΕ.

-4

-2

0

2

καταναλωτική εμπιστοσύνη κατασκευεσ υπηρεσιεσ λιανικο εμποριο βιομηχανια

-0,9 -3,2 -1,2 + 0,4 -0,1

H

«Η μικρή αυτή βελτίωση είναι αποτέλεσμα ελαφρώς καλύτερων προσδοκιών στη Βιομηχανία και στις υπηρεσίες, κυρίως στον τομέα του τουρισμού, αλλά και της σταθεροποίησης στο λιανικό εμπόριο. Αντίθετα, στις κατασκευές, τόσο στις ιδιωτικές, όσο και στα δημόσια έργα σημειώνεται επιδείνωση, ενώ σε ότι αφορά τον δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης αυτός υποχωρεί εκ νέου, στο δυσμενέστερο επίπεδό του από τον Σεπτέμβριο του 2013. Είναι πιθανό, η προσδοκία για ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης του εφαρμοσμένου προγράμματος σύντομα, να συμβάλλει θετικά στο οικονομικό κλίμα. Από την άλλη πλευρά όμως εύλογα προεξοφλούνται ήδη αρνητικές εξελίξεις από την οριστικοποίηση των νέων φορολογικών μέτρων στο πλαίσιο της αξιολόγησης, ειδικά στην πλευρά της ζήτησης, στα νοικοκυριά. Ταυτόχρονα δημιουργούνται πρόσθετα στοιχεία αβεβαιότητας, όπως η διαχείριση της προσφυγικής κρίσης, που επιβαρύνουν το οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον» επισημαίνεται στην έρευνα του ΙΟΒΕ. Αναλυτικότερα, στη βιομηχανία, οι προβλέψεις για την παραγωγή τους προσεχείς μήνες βελτιώνονται σημαντικά, το ισοζύγιο των εκτιμήσεων για

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

11

Ν Οικονομία ΝΝ Ν Editorial τα αποθέματα αμβλύνεται ελαφρά, ενώ και οι αρνητικές εκτιμήσεις για τις παραγγελίες και τη ζήτηση περιορίζονται οριακά. Στις υπηρεσίες, οι αρνητικές εκτιμήσεις για την τρέχουσα κατάσταση των επιχειρήσεων, όπως και οι αντίστοιχες για την τρέχουσα ζήτηση αμβλύνονται, ενώ στις προβλέψεις για τη βραχυπρόθεσμη εξέλιξη της ζήτησης, το σχετικό ισοζύγιο δεν μεταβάλλεται και παραμένει αρνητικό. Στο λιανικό εμπόριο, οι εκτιμήσεις για τις τρέχουσες πωλήσεις παραμένουν στα ίδια επίπεδα, όπως και οι αρνητικές προβλέψεις για τη βραχυπρόθεσμη εξέλιξή τους, ενώ τα αποθέματα εξακολουθούν να είναι χαμηλότερα του φυσιολογικού για την εποχή. Στις κατασκευές, η χειροτέρευση του κλίματος εκπορεύεται από την επιδείνωση στις προβλέψεις για το τρέχον επίπεδο εργασιών των επιχειρήσεων, αλλά και από την πτώση του δείκτη προβλεπόμενης απασχόλησης. Στην καταναλωτική εμπιστοσύνη, η κάμψη του δείκτη προέρχεται από την επιδείνωση στις προβλέψεις των νοικοκυριών για την οικονομική τους κατάσταση το επόμενο 12-μηνο, για την οικονομική κατάσταση της χώρας, αλλά και από την εξασθένηση της πρόθεσης για αποταμίευση και τις δυσμενέστερες προβλέψεις για την εξέλιξη της ανεργίας.

Συνεχίζεται η επιδείνωση στο οικονομικό κλίμα σε ΕΕ και Ευρωζώνη Το οικονομικό κλίμα επιδεινώνεται και τον

Φεβρουάριο, για τρίτο κατά σειρά μήνα, τόσο στην ΕΕ, όσο και στην Ευρωζώνη, με το σχετικό δείκτη να χάνει αντίστοιχα 0,7 και 0,9 μονάδες και να διαμορφώνεται στις 104,5 και τις 103 μονάδες, πάνω από τα επίπεδα του μακροχρόνιου μέσου όρου του. Αναλυτικότερα στην Ευρωζώνη, η πτώση του δείκτη είναι αποτέλεσμα της της δυσμενέστερης καταναλωτικής εμπιστοσύνης (κατά -0,9 μον.), αλλά και της επιδείνωσης των προσδοκιών στον τομέα των κατασκευών και στις Υπηρεσίες, όπου οι σχετικοί δείκτες σημειώνουν απώλειες των 3,2 και 1,2 μονάδων αντίστοιχα. Στο λιανικό εμπόριο ο σχετικός δείκτης βελτιώνεται αμυδρά (+0,4), ενώ στη βιομηχανία παραμένει αμετάβλητος (-0,1). Σε επίπεδο χωρών, το κλίμα χειροτερεύει σχεδόν σε όλες τις μεγάλες χώρες της Ευρωζώνης, ήτοι στην Ιταλία (-2,4), την Γαλλία (-1,8), την Ολλανδία (-0,9) και την Ισπανία (-0,4), ενώ στην Γερμανία διατηρείται σταθερό (-0,1). Στην ΕΕ, η ελαφρώς μικρότερη επιδείνωση στο οικονομικό κλίμα σε σχέση με την Ευρωζώνη είναι αποτέλεσμα της θετικής μεταβολής του στο Ην. Βασίλειο (-1) και της σταθερότητας που παρουσίασε στην Πολωνία (+0,2). Σε τομεακό επίπεδο, οι διαφορές με την Ευρωζώνη έγκεινται στη μικρή βελτίωση που καταγράφει το κλίμα στη βιομηχανία και τη σταθερότητα στο λιανικό εμπόριο.

Πιέρ Μοσκοβισί

Οι πολυεθνικές να πληρώνουν φόρους εκεί που βγάζουν τα κέρδη

O

Οι πολυεθνικές εταιρείες πρέπει να πληρώνουν φόρους εκεί που βγάζουν τα κέρδη τους και να σταματήσουν να χρησιμοποιούν διαδικασίες επιθετικής μείωσης çφορολογίας, δήλωσε ο Επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων της ΕΕ, Πιέρ Μοσκοβισί.

Όπως μεταδίδει το Reuters, μιλώντας στο γαλλικό ραδιοφωνικό σταθμό RTL, ο κ. Μοσκοβισί είπε πως η ΕΕ πρέπει να βάλει τέλος στον τρόπο με τον οποίον οι εταιρείες πληρώνουν μικρό ή καθόλου φόρο σε χώρες στις οποίες δραστηριοποιούνται, μέσω θυγατρικών που στήνουν σε άλλες χώρες ειδικά για φορολογικούς λόγους. «Είναι ζωτικής σημασίας οι πολυεθνικές εταιρείες να πληρώ-

νουν τους φόρους τους εκεί που παράγουν κέρδη», είπε χαρακτηριστικά, συμπληρώνοντας πως προσχέδιο οδηγίας για τη φορολογία των πολυεθνικών βρίσκεται τώρα στο Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκτιμά πως η φοροαποφυγή των πολυεθνικών κοστίζει στις χώρες της ΕΕ περίπου 70 δις. ευρώ ετησίως σε χαμένα έσοδα, ενώ ευρωπαίοι αξιωματούχοι υποστηρίζουν πως αυτή η φοροαποφυγή εκμεταλλεύεται με νόμιμο τρόπο τα «παραθυράκια» της φορολογικής νομοθεσίας, τα οποία πρέπει τώρα να κλείσουν. Σύμφωνα με τον Μοσκοβισί, το προσχέδιο οδηγίας προτείνει την επιβολή φόρου εισόδου και φόρου εξόδου (entry και exit tax) στα εταιρικά κέρδη που μεταφέρονται σε χώρες χαμηλής φορολόγησης, ώστε τα επίπεδα φορολόγησης να είναι παρόμοια με αυτά που ισχύουν στην χώρα στην οποία δημιουργήθηκαν τα κέρδη. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκτιμά πως η φοροαποφυγή των πολυεθνικών κοστίζει στις χώρες της ΕΕ περίπου

70 δις. ευρώ

ετησίως σε χαμένα έσοδα

12

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

Ν ΝΝ Ν

Editorial Οικονομία

Σύμφωνα με τον κ. Αλεξιάδη

Τρύφων Α λεξιά δης σ το Bloomberg

Νομοσχέδιο για τον επαναπατρισμό καταθέσεων

M

Μιλώντας στο πρακτορείο Bloomberg, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, τόνισε ότι θα υπάρξει μερική αμνηστία σε όσους επιστρέψουν τα χρήματά τους από τις τράπεζες του εξωτερικού σε αυτές της Ελλάδας.

Η κυβέρνηση, στην προσπάθειά της να διορθώσει το τραπεζικό σύστημα και να αυξήσει τα φορολογικά έσοδα, ετοιμάζει νόμο που θα παρέχει «κίνητρα» για την εθελοντική δήλωση αδήλωτων περιουσιακών στοιχείων στο εξωτερικό. Η νομοθεσία θα καταργεί τα πρόστιμα και ορισμένες προσαυξήσεις για τις δηλώσεις αυτές. Αν και δεν θα παρέχει πλήρη αμνηστία, τα κίνητρα μπορεί να περιλαμβάνουν και την απόσυρ-

ση ποινικών διώξεων, όπως δήλωσε σε συνέντευξή του στο Bloomberg ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Τρύφων Αλεξιάδης. Όπως ανέφερε, το νομοσχέδιο βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση με τους πιστωτές και ενδέχεται να υποβληθεί σύντομα στη Βουλή. «Δεν θα ‘συγχωρέσουμε’ τα πάντα, όμως θα δώσουμε κίνητρα ώστε να συμμετέχει ο κόσμος», σημείωσε, προσθέτοντας πως τα δηλωμένα περιουσιακά στοιχεία θα φορολογηθούν με την κλίμακα που ίσχυε όταν δημιουργήθηκαν τα εισοδήματα. «Αν κάποιος είχε δηλώσει εισόδημα ας πούμε 200.000 ευρώ μια συγκεκριμένη χρονιά, όμως κατέθεσε 500.000 ευρώ, τότε θα πρέπει να καλύψει τη διαφορά. Οι προτάσεις για φόρο 10-15% δεν είναι σοβαρές, η κλίμακα θα είναι υψηλότερη». Την ώρα που η Αθήνα ετοιμάζεται για έναν ακόμα γύρο μέτρων λιτότητας, η φοροδιαφυγή και το παράνομο εμπόριο συρρικνώνουν τον κρατικό «κορβανά» κατά 15-20 δισ. ευρώ ετησίως, σύμφωνα με εκτιμή-

η Ελλάδα έχει επιβάλει συνολικά πρόστιμα

200

εκατ. ευρώ μέχρι σήμερα σε φοροφυγάδες της λίστας Λαγκάρντ

H φοροδιαφυγή & το παράνομο εμπόριο συρρικνώνουν τον κρατικό «κορβανά» κατά

15-20 δισ. ευρώ

ετησίως

Αν κάποιος είχε δηλώσει εισόδημα ας πούμε 200.000 € μια συγκεκριμένη χρονιά, όμως κατέθεσε 500.000 €, τότε θα πρέπει να καλύψει τη διαφορά Οι προτάσεις για φόρο 10-15% δεν είναι σοβαρές, η κλίμακα θα είναι υψηλότερη

σεις που επικαλέστηκε ο κ. Αλεξιάδης. Παράλληλα, η Ελλάδα προσπαθεί να ενισχύσει τις τράπεζες, καθώς οι αμφιβολίες για την παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη οδήγησαν τους καταθέτες να αποσύρουν σχεδόν το ήμισυ των καταθέσεών τους από τότε που ξεκίνησε η κρίση, με μεγάλο μέρος των κεφαλαίων να έχει μεταφερθεί στο εξωτερικό. Σύμφωνα με τον κ. Αλεξιάδη, η Ελλάδα έχει επιβάλει συνολικά πρόστιμα 200 εκατ. ευρώ μέχρι σήμερα σε φοροφυγάδες της λίστας Λαγκάρντ ενώ οι αρμόδιες αρχές ερευνούν τώρα 1,3 εκατ. φορολογικές δηλώσεις. Οι έλεγχοι είναι το προϊόν του «συνδυασμού όλων των διαθέσιμων λιστών» των αρμόδιων φορέων, σημείωσε. Αν και η φοροδιαφυγή παραμένει διαδεδομένη, η είσπραξη εσόδων φέτος είναι εντός των στόχων του προϋπολογισμού, όπως επισήμανε ο κ. Αλεξιάδης. Η κυβέρνηση θα αυξήσει τη φορολογία εσόδων και την φορολογία των εσόδων από ενοίκια, όπως συμφωνήθηκε πέρυσι το καλοκαίρι με τους πιστωτές, πρόσθεσε. Ο υπουργός αρνήθηκε να αναφέρει ποιες άλλες φορολογικές αυξήσεις εξετάζει η κυβέρνηση για να πιάσει τους δημοσιονομικούς στόχους, ούτε σχολίασε δημοσιεύματα που αφορούσαν στην επιβολή τέλους επί των τραπεζικών συναλλαγών. «Διαπραγματευόμαστε σκληρά και τα πράγματα πάνε καλά», είπε ο κ. Αλεξιάδης εν όψει του νέου γύρου διαπραγματεύσεων με τους πιστωτές. «Θα υπάρξουν κάποια μέτρα που θα επιβαρύνουν ορισμένους φορολογούμενους διότι πρέπει να καλύψουμε ένα δημοσιονομικό κενό», δήλωσε. «Δεν κατανοώ αυτούς που επικρίνουν την κυβέρνηση για την εφαρμογή των μέτρων που περιλαμβάνονται στη συμφωνία με τους πιστωτές, ενώ την ίδια ώρα αποδέχονται αυτή τη συμφωνία», σχολίασε. Ο κ. Αλεξιάδης τόνισε πως η κυβέρνηση δεν έχει άμεσο πρόβλημα ρευστότητας, ενώ σημείωσε πως «θα ακούσετε καταστροφολογίες, όπως συνέβη κατά το παρελθόν, όμως δεν υπήρξε πρόβλημα τότε, και δεν θα υπάρξει πρόβλημα τώρα».

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

13

ΝΝ

Editorial Οικονομία

«Κ αρφιά» Λαγκάρντ

Διεθνές Νομισματικό Ταμείο

Κάναμε δύο λάθη με την Ελλάδα

Τα πραγματικά νούμερα είναι χειρότερα - Δεν ισχύει το πρωτογενές πλεόνασμα

- Δείξτε αποφασιστικότητα «Είμαστε εδώ για να αξιολογούμε τους αριθμούς, τις μεταρρυθμίσεις και το αποτέλεσμα αυτών» επισήμανε σε συνέντευξή της στο περιοδικό Bloomberg Markets, και πρόσθεσε ότι «στόχος του ΔΝΤ είναι η ανάκτηση της αξιοπιστίας και της οικονομικής ανεξαρτησίας της Ελλάδας».

Σ

Στο γεγονός ότι η Ελλάδα χωρίς προσπάθεια δεν μπορεί να περιμένει να φτιάξουν από μόνα τους τα πράγματα, στάθηκε η επικεφαλής τους Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κριστίν Λαγκάρντ, αξιώνοντας μεγαλύτερη αποφασιστικότητα από την ελληνική ηγεσία, προκειμένου να μεταρρυθμιστεί η εγχώρια οικονομία.

14

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

Παράλληλα, η επικεφαλής του Ταμείου εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι η Ελλάδα θα παραμείνει στην Ε.Ε. καθώς ο ρόλος της εντός της Ένωσης παραμένει σημαντικός. Η προσφυγική και μεταναστευτική κρίση έχει ενισχύσει αυτή την πεποίθηση, πρόσθεσε η κ. Λαγκάρντ. Κάνοντας την αυτοκριτική της, υποστήριξε ότι «αναγνωρίσαμε ένα λάθος που έχει να κάνει με τους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές, όπου όλοι (εμείς, οι Ευρωπαίοι και η ΕΚΤ) υποτιμήσαμε την υφεσιακή επίπτωση ορισμένων μέτρων που προτείναμε.Υπερεκτιμήσαμε τη δυνατότητα της Ελλάδας να αποδεχτεί και να αναλάβει την ιδιοκτησία των μέτρων που χρειάζονταν, γιατί κινηθήκαμε από τη μια κυβέρνηση στην άλλη και στην άλλη και πάντα λεγόταν "δεν είναι πραγματικά το πρόγραμμά μας, δεν ήταν πραγματικά οι μεταρρυθμίσεις μας, δεν είναι στην πραγματικότητα τα μέτρα μας. Επιβλήθηκαν από την τρόικα, βάζοντας όλα τα μέλη στο ίδιο τσουβάλι". Ετσι, πιστεύω ότι αυτό υπερεκτιμήθηκε»

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο συνεχίζει να διαφωνεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το αν τα μέτρα που έχουν ήδη συμφωνηθεί στο πλαίσιο της αξιολόγησης θα οδηγήσουν σε επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων του προγράμματος. Η Κομισιόν θεωρεί ότι η Αθήνα θα πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του

3,5%

του ΑΕΠ

Το ΔΝΤ θεωρεί ότι η Αθήνα θα πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης μόλις του

1,5%

του ΑΕΠ

Όπως αναφέρει σε δημοσίευμά της η Wall Street Journal, η Κομισιόν θεωρεί ότι τα μέτρα, ύψους 5,4 δισ. ευρώ ή 3% του ΑΕΠ, είναι επαρκή για να επιτευχθεί ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος ύψους 3,5% του ΑΕΠ ως το 2018. Ωστόσο, το ΔΝΤ θεωρεί ότι η Αθήνα θα πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης μόλις του 1,5% του ΑΕΠ εάν υλοποιήσει τα μέτρα και ζητά από τη Γερμανία και τις άλλες χώρες της Eυ-

ρωζώνης να συμφωνήσουν σε χαμηλότερους στόχους πρωτογενούς πλεονάσματος και να μειώσουν το βάρος του ελληνικού χρέους, αναδιαρθρώνοντας τα δάνεια που έχουν δώσει. Η Γερμανία μέχρι στιγμής εμφανίζεται απρόθυμη να συμφωνήσει σε σημαντική ελάφρυνση χρέους. Το ΔΝΤ και η Ευρώπη διαφωνούν και για την τρέχουσα κατάσταση του ελληνικού προϋπολογισμού. Το ΔΝΤ αμφισβητεί την εκτίμηση της Αθήνας ότι έχει πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 0,2% με 0,4% του ΑΕΠ το 2015. Η Eurostat αναμένεται να επικυρώσει τις εκτιμήσεις της Ελλάδας αργότερα εντός του Απριλίου αλλά το ΔΝΤ εκτιμά ότι η πραγματική εικόνα είναι χειρότερη, καθώς η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει καταβάλλει μέρος των οφειλών της προς προμηθευτές. Η συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα είναι ζωτικής σημασίας για τη Γερμανία, την Ολλανδία και την Φινλανδία που λένε επί χρόνια ότι η «σφραγίδα» του ΔΝΤ είναι απαραίτητη για την αξιοπιστία του ελληνικού προγράμματος. Οπως επισημαίνει η WSJ, οι Γερμανοί δεν εμπιστεύονται την Κομισιόν να επιτηρεί μόνη της το πρόγραμμα, εκτιμώντας ότι οι αξιωματούχοι των Βρυξελλών είναι υπερβολικά επιεικείς με τις χώρες του ευρωνότου. Οι διαπραγματεύσεις αναμένεται να συνεχιστούν το Σαββατοκύριακο με στόχο να υπάρξει ένα προσχέδιο συμφωνίας πριν αποχωρήσουν οι αξιωματούχοι για την εαρινή σύνοδο του ΔΝΤ την επόμενη εβδομάδα. Η Ελλάδα χρειάζεται χρηματοδότηση πριν τον Ιούλιο, όταν και καλείται να αποπληρώσει χρέος ύψους 3,5 δισ. ευρώ. Ωστόσο, η ανάγκη χρηματοδότησης ενδέχεται να επιδεινωθεί λόγω της κλιμάκωσης της προσφυγικής κρίσης.

ΝΝ

Editorial Τράπεζες ληξιπρόθεσμα χρέη των επιχειρήσεων προς τις τράπεζες

Το συνολικό ύψος των μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων που υπολογίζεται σε περίπου

60 δισ. €

18,3% 47,5% 34.1%

αφορούν οφειλές 800 μεγάλων επιχειρήσεων > 250 εργαζόμένοι/ κύκλος εργασιών > 50 εκατ. €

αφορούν οφειλές 6.000 μεσαίων επιχειρήσεων 50-249 εργαζόμενοι / κύκλος εργασιών έως 50 εκατ. €

αφορούν οφειλές 120.000 μιλρώνεπιχειρήσεων

Tράπεζες

50%

50%

των επιχειρήσεων ζει με τον φόβο της επόμενης ημέρας

διστάζει να επενδύσει

Α

Αφενός χρήζουν ευρέων ρυθμίσεων στη μεγάλη τους πλειοψηφία, αφετέρου υπάρχει ανάγκη νέων χρηματοδοτήσεων ώστε να στηριχθεί η επιχειρηματικότητα που αποτελεί τη «ραχοκοκκαλιά» της ελληνικής οικονομίας. Στο πλαίσιο αυτό, μπορεί οι αναδιαρθρώσεις των μεγάλων επιχειρηματικών δανείων να βρίσκονται στο προσκήνιο λόγω μεγέθους και κρισιμότητας κλάδων, αλλά τα πολλά μικρότερα προβλήματα των δανείων προς μικρές επιχειρήσεις, δημιουργούν ένα πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα για τράπεζες και οικονομία.

Η «μαύρη τρύπα» των δανείων προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Δάνεια που αντιστοιχούν στο 20% του συνόλου των επιχειρηματικών χορηγήσεων, έχουν δώσει οι τράπεζες σε μικρές επιχειρήσεις, τα οποία υπολογίζονται σε 25 δισ. ευρώ και αποτελούν πεδίο έντονου προβληματισμού.

Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία από την «Ελληνική Συνομοσπονδία Εμπορίου & Επιχειρηματικότητας» (ΕΣΕΕ) για τα ληξιπρόθεσμα χρέη των επιχειρήσεων προς τις τράπεζες, τα «κόκκινα» δάνεια προς τις 120.000 μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, ανέρχονται σε 20,5 δισ. ευρώ. Σημειώνεται ότι από το συνολικό ύψος των μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων που υπολογίζεται σε περίπου 60 δισ. ευρώ, τα 11 δισ. αφορούν οφειλές 800 μεγάλων επιχειρήσεων (άνω των 250 εργαζομένων

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

15

Ν Τράπεζες ΝΝ Ν Editorial και με κύκλο εργασιών πάνω από 50 εκατ. ευρώ) και 28,5 δισ. ευρώ χρέη 6.000 μεσαίων επιχειρήσεων (με 50 - 249 εργαζόμενους και τζίρο έως 50 εκατ. ευρώ).

«Red alert» για την αξιολόγηση

Όπως προκύπτει, δηλαδή, το πρόβλημα που έχουν οι τράπεζες από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια μικρών επιχειρήσεων είναι διπλάσιο από αυτό των «κόκκινων» δανείων μεγάλων επιχειρήσεων, ενώ αθροιστικά τα «κόκκινα» δάνεια προς μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις είναι τέσσερις φορές και πλέον το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων των μεγάλων επιχειρήσεων.

Σε θέση να είναι λιγότερο ελκυστική και από τα τέλη του 2015 για τους ξένους επενδυτές, έχουν φέρει τη χώρα τα αλλεπάλληλα «βραχυκυκλώματα» στην πορεία προς την αξιολόγηση, με την εικόνα μιας οικονομίας που «σέρνεται» και μιας κυβέρνησης που δεν μπορεί να «κλείσει» με αξιοπιστία τα «ανοιχτά μέτωπα» σε καμία περίπτωση να μην μπορεί να βοηθήσει προς την κατεύθυνση της αποκατάστασης κλίματος εμπιστοσύνης.

Την ίδια στιγμή που πρέπει να επιλύσουν το πρόβλημα του μη εξυπηρετούμενου δανεισμού των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, οι τράπεζες αναγνωρίζουν πως πρέπει να τις στηρίξουν με νέες χρηματοδοτήσεις καθώς οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα παίξουν κύριο ρόλο στην επανεκκίνηση της Οικονομίας. Τη ζοφερή εικόνα για την κατάσταση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, έδωσε προ ημερών επιγραμματικά ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ κ. Βασ. Κορκίδης, στο πλαίσιο παρουσίασης στρατηγικής συνεργασίας της ΕΣΕΕ με τη Eurobank. Όπως περιέγραψε την κατάσταση ο κ. Κορκίδης, το 50% των επιχειρήσεων ζουν με τον φόβο της επόμενης ημέρας, ενώ το υπόλοιπο 50% διστάζουν να επενδύσουν.

16

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

Σ

Αυτά ισχυρίζονται τραπεζίτες και στελέχη της αγοράς, αναφερόμενοι στα «σημάδια» των τελευταίων ημερών που υποδηλώνουν νέα εμπλοκή και νέες καθυστερήσεις στο ζητούμενο της έγκαιρης αξιολόγησης που θα κάλυπτε το σύνολο των αιτουμένων του προγράμματος και θα δρομολογούσε σειρά θετικών εξελίξεων (αναβάθμιση πιστοληπτικής ικανότητας, ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, ελάφρυνση του χρέους, επαναφορά waiver κ.λπ.). Πλέον, θεωρείται απολύτως κρίσιμο για τις εξελίξεις το διάστημα που ακολουθεί, με επίκεντρο τις διεργασίες Ουάσιγκτον, την επάνοδο των θεσμών, το προσεχές Eurogroup

(22/04) κ.λπ. Όσο καθυστερούν οι εξελίξεις, τόσο η οικονομία θα «σέρνεται» και θα απαιτείται επιπλέον χρονικό διάστημα για να «πατήσει στα πόδια της», χωρίς να μπορεί να αποκομίσει τα θετικά που ανέμενε από την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, ιδίως υπό το βάρος μιας «φορολογικής λαίλαπας» που έρχεται να επιβαρύνει την κοινωνία και τις επιχειρήσεις. Αφενός διακυβεύονται οι προβλέψεις για έξοδο από την ύφεση από το β’ εξάμηνο του έτους, αφετέρου μειώνεται περαιτέρω η αξιοπιστία της χώρας, ζήτημα που ήδη έχουν θέσει ξένοι αναλυτές, διαχειριστές κεφαλαίων και μέτοχοι στις τράπεζες, που τόνιζαν εδώ και καιρό τις ανησυχίες τους για το κατά πόσον είναι εφικτό να προχωρήσουν γρήγορα και αποφασιστικά η αξιολόγηση και οι μεταρρυθμίσεις. Την ίδια στιγμή, η αβεβαιότητα αυτή δεν επιτρέπει την αποκατάσταση κλίματος εμπιστοσύνης που είναι απαραίτητο και για την επιστροφή των καταθέσεων, αλλά και για την άρση των capital controls, ενώ ακόμα και το «καυτό θέμα» της διαχείρισης των «κόκκινων» δανείων είναι στον «αέρα» και επί της ουσίας οι πιο δραστικές λύσεις που θα δώσουν «ανάσα» στις τράπεζες πάνε για το 2017. Νομοθετικά πλαίσια, τεχνικά ζητήματα, κρίσιμες διεργασίες και αποφάσεις εκκρεμούν με αποτέλεσμα οι τράπεζες να μην είναι σε θέση να προβούν στον καθορισμό συγκεκριμένων στόχων για τη μείωση των «κόκκινων» δανείων.

Τράπεζ α της Ε λ λ ά δος

Ειδικός εκκαθαριστής των bad banks αναλαμβάνει η PQH

Η

Η Τράπεζα της Ελλάδος, κατ’ εφαρμογή σχετικής διάταξης του ν. 4336/2015, όρισε με απόφασή της (ΕΠΑΘ 182/1/4.4.2016) Ειδικό Εκκαθαριστή για το σύνολο των υπό ειδική εκκαθάριση πιστωτικών και χρηματοδοτικών ιδρυμάτων την ανώνυμη εταιρεία PQH Ενιαία Ειδική Εκκαθάριση Α.Ε., με σκοπό την αποτελεσματικότερη διαχείριση της περιουσίας τους και την επίτευξη υψηλότερων επιχειρησιακών στόχων, προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος. Η ανώνυμη εταιρεία PQH Ενιαία Ειδική Εκκαθάριση Α.Ε., στην οποία συμμετέχουν ως μέτοχοι οι εταιρείες PwC Business Solutions Α.Ε., Qualco Α.Ε. και Hoist Kredit Aktiebolag, αντικαθιστά τους υφιστάμενους ειδικούς εκκαθαριστές και αναλαμβάνει τη διοίκηση του συνόλου των υπό ειδική εκκαθάριση ιδρυμάτων. Θα διαχειρίζεται πλέον το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων των ειδικών εκκαθαρίσεων, που ανέρχεται σε περίπου 9 δισ. € και αφορά σχεδόν εξ ολοκλήρου μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Επιτυγχάνεται έτσι η λειτουργική ενοποίηση των υπό ειδική εκκαθάριση ιδρυμάτων και συγχρόνως διατηρείται η νομική αυτοτέλειά τους και η έννομη θέση των πιστωτών εκάστου. Η ΤτΕ, μέσω της Διεύθυνσης Επιθεώρησης Εποπτευόμενων Εταιρειών, συνεχίζει αδιαλείπτως το εποπτικό της έργο, που αποσκοπεί στην αποτελεσματική διαχείριση και ρευστοποίηση των περιουσιακών στοιχείων των ειδικών εκκαθαρίσεων στο πλαίσιο του εγκεκριμένου από την Τράπεζα επιχειρησιακού σχεδίου, καθώς και στην τήρηση του νόμου και των αποφάσεών της (αποφάσεις ΕΠΑΘ 180/3/22.2.2016 και 77/1/30.5.2013). Μέχρι νεότερης ανακοίνωσης του Ειδικού Εκκαθαριστή, τα στοιχεία επικοινωνίας των υπό ειδική εκκαθάριση ιδρυμάτων παραμένουν ως έχουν, καταλήγει η σχετική ανακοίνωση.

ΝΝ

Επιχειρήσεις Editorial μεση ετησια κυκλοφορια στον αυτοκινητόδρομο, που εκτείνεται από την Ελευσίνα μέχρι τα Σπάτα

2010

2011

2012

2013

2014

2015

281.000 250.000 215.000 200.000 197.000 201.000 οχήματα

οχήματα

οχήματα

οχήματα

οχήματα

οχήματα

Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2015 Τάση στους αυτοκινητόδρομους

Ολυμπία Οδός (Ελευσίνα - Κόρινθος - Πάτρα) +3% Μορέας (Κόρινθος - Τρίπολη - Καλαμάτα) +4% Γέφυρα (Ρίου - Αντιρρίου) +6% Νέα Οδός (Μεταμόρφωση - Σκάρφεια) +5,5% Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου (Ράχες - Κλειδί) +5%

Επιχειρήσεις T

Το 2015 η μέση ετήσια κυκλοφορία ήταν 201.000 οχήματα, σημειώνοντας αύξηση (2%) για πρώτη φορά έπειτα από αρκετά χρόνια. Οι επιδόσεις αυτές φέρεται να αποδίδονται, σε έναν βαθμό, στη δυναμική που η οικονομία εμφάνισε το 2014- οπότε η καταναλωτική εμπιστοσύνη, όπως και σημαντικοί οικονομικοί δείκτες κατέγραψαν βελτίωση- και συνεχίστηκε μέχρι και τους πρώτους έξι μήνες του 2015. Κατά άλλες πλευρές όμως, το γεγονός δεν αποδίδεται, στην άνθιση της οικονομίας, αλλά στη μείωση της τιμής της βενζίνης, που φαίνεται ότι ενθάρρυνε πολλούς οδηγούς.

«Πήρε τα... πάνω της» η Αττική Οδός

Αύξηση, έστω και οριακή της τάξεως του 2%, της κυκλοφορίας στην Αττική Οδό καταγράφηκε για πρώτη φορά από το 2009. Μικρές αυξήσεις παρουσίασε η κυκλοφορία και στις εθνικές οδούς στο δεύτερο μισό του 2015, ύστερα από χρόνια μείωσης.

Παρά όμως, την αύξηση κατά 2% της κίνησης, η Αττική Οδός δεν θα μπορούσε να μην επηρεαστεί από την εκτεταμένη πολιτική αστάθεια, τα capital controls και την υποχώρηση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης. Έτσι, σύμφωνα με πληροφορίες, ο κυκλοφοριακός όγκος στον αυτοκινητόδρομο, που εκτείνεται από την Ελευσίνα μέχρι τα Σπάτα, αυξανόταν 4% το διάστημα ΙανουάριοςΙούνιος, άνοδος που ανακόπηκε και περιορίστηκε για το σύνολο

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

17

Ν Επιχειρήσεις ΝΝ Ν Editorial της χρονιάς στο 2%. Ο κυκλοφοριακός όγκος είχε υποχωρήσει 7% το 2013 και 1,8% το 2014, ενώ από το peak εκτιμάται ότι έχει συρρικνωθεί περίπου κατά 40%. Η μέση ετήσια κυκλοφορία στην Αττική Οδό το 2009 είχε φθάσει τα 307.000 οχήματα. Ακολούθησε όμως η οικονομική κρίση και πέντε χρόνια συνεχούς μείωσης της κυκλοφορίας: το 2010 στις 281.000 οχήματα, το 2011 στις 250.000 οχήματα, το 2012 στις 215.000 οχήματα, το 2013 στις 200.000, το 2014 μάλιστα έπεσε για πρώτη φορά σε 197.000 οχήματα. Η ανοδική τάση στην Αττική Οδό συνεχίζεται και φέτος: τον Ιανουάριο, καταγράφηκαν 186.000 διελεύσεις (έναντι 185.000 το 2015) και τον Φεβρουάριο 204.000 (έναντι 194.000 το 2015, αλλά με μία ημέρα περισσότερη φέτος λόγω του δίσεκτου έτους). Αυξητική ήταν πέρυσι η τάση και στους αυτοκινητόδρομους, ειδικά μετά το καλοκαίρι (Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2015). Το διάστημα αυτό η Ολυμπία Οδός (Ελευσίνα - Κόρινθος - Πάτρα) κατέγραψε αύξηση 3%, ο Μορέας (Κόρινθος Τρίπολη - Καλαμάτα) περί το 4%, η Γέφυρα (Ρίου Αντιρρίου) περί το 6%, η Νέα Οδός (Μεταμόρφωση - Σκάρφεια) περί το 5,5% και το Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου (Ράχες - Κλειδί) περί το 5%. Μείωση σημείωσε μόνο η Κεντρική Οδός (στον Μαλιακό Κόλπο), της τάξης του 2%.

18

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

Ανάπτυξη

Μνημόνιο Συνεργασίας για προσέλκυση επενδύσεων στην Αττική

Σ

Στην υπογραφή Μνημόνιου Συνεργασίας για την προσέλκυση επενδύσεων και την προώθηση εξαγωγών προχώρησαν η Περιφερειάρχης Αττικής, Ρένα Δούρου, με τον Πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Επενδύσεων & Εξωτερικού Εμπορίου Α.Ε.(Enterprise Greece), Χρήστο Στάικο.

Στόχος του Μνημονίου Συνεργασίας είναι ο συντονισμός της Περιφέρειας και της Enterprise Greece για την ανάδειξη της Αττικής ως επιχειρηματικού κέντρου, λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα κοινωνικο-οικονομικά χαρακτηριστικά της. Συγκεκριμένα, τα δύο μέρη ανακοίνωσαν τρεις πρωτοβουλίες με βασική επιδίωξη τους την άμεση ενεργοποίηση του παρόντος Μνημονίου Συνεργασίας: Η πρώτη άφορα στην συνδρομή της Enterprise Greece στην Περιφέρεια Αττικής και στη διευκόλυνση της διάχυσης της ιδέας της επιχειρηματικής ανακάλυψης. Ειδικότερα, προβλέπεται η ενεργοποίηση της Enterprise Greece στον τομέα της ενημέρωσης, προετοιμασίας και υποστήριξης των επιχειρήσεων του κάθε κλά-

δου στο πλαίσιο της επιχειρηματικής ανακάλυψης κατ’ την εφαρμογή της Περιφερειακής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης με στόχο την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση πόρων της επενδυτικής προτεραιότητας 1β του ΠΕΠ Αττικής 2014-2020. Η δεύτερη θα επικεντρωθεί στη συνδιοργάνωση εκδηλώσεων προβολής του Αττικού Αμπελώνα σε δημοσιογράφους και opinion leaders από Κίνα, Ιαπωνία, Κορέα και Ελβετία. Ενώ η τρίτη στη συνδιοργάνωση παρουσίασης και προβολής του Αττικού Αμπελώνα σε ξένες διπλωματικές αποστολές. «Εδραιώνουμε τη συνεργασία των δύο δημοσίων φορέων, με στόχο την ανάδειξη της Αττικής ως ενός διεθνώς αναγνωρισμένου επενδυτικού πόλου. Με τον τρόπο αυτό, με πράξεις και όχι λόγια, ενισχύουμε τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις προς την κατεύθυνση της προώθησης των εξαγωγών για τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης, συμβάλλοντας έτσι στη συλλογική προσπάθεια για την επανεκκίνηση της εθνικής οικονομίας», δήλωσε η Περιφερειάρχης Ρένα Δούρου,ενώ από την δικη του πλευρά ο Πρόεδρος του Enterprise Greece, κ. Χρήστος Στάικος ανέφερε ότι το Μνημόνιο Συνεργασίας εντάσσεται στο πλαίσιο μιας συνεκτικής και ολοκληρωμένης στρατηγικής προβολής των επιχειρηματικών ευκαιριών της χώρας μέσω της περαιτέρω δικτύωσης με τις περιφέρειες, τα επιμελητήρια και όλους τους τοπικούς φορείς εξωστρέφειας. Στην κατεύθυνση αυτή, υλοποιεί και το πρόγραμμα Synergassia, σκοπός του οποίου είναι η προώθηση της επιχειρηματικότητας των περιφερειών με πολλαπλαστιακά οφέλη για τις τοπικές οικονομίες.

ΝΝ

Επιχειρήσεις Editorial

Κατά τη διάρκεια των ημερών της τελικής επιλογής, στις 7 και 8 Μαρτίου, 19 startups από όλο τον κόσμο παρουσίασαν τις εταιρίες τους σε κοινό άνω των 160 μεντόρων, επενδυτών και experts της αγοράς. Τα 12 καλύτερα επιλέχτηκαν για το acceleration πρόγραμμα του PortXL, μεταξύ των οποίων και το ελληνικό-κυπριακό ship-chartering market place, VesselBot. Όπως εξηγεί η Co Founder & CMO της εταιρίας, Αθανασία Παναγιωτοπούλου μιλώντας στο reporter.gr, η εταιρεία δημιουργήθηκε τον Ιούνιο του 2015 μέσα σε μία πολύ δύσκολη συγκυρία που βίωσε η χώρα μας, η οποία όμως δεν αποτέλεσε τροχοπέδη για το νέο αυτό εγχείρημα. Ο βασικός στόχος του VesselBot είναι να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί σήμερα η αγορά της ναύλωσης πλοίων εμπορικής ναυτιλίας προσφέροντας τόσο στους ιδιοκτήτες των πλοίων όσο και στους ιδιοκτήτες των φορτίων σημαντικά οικονομικά αλλά και επιχειρησιακά οφέλη.

Η Ελλάδα “γεννά” ακόμα καινοτόμες ιδέες

Vesselbot

Μια ελληνική startup στο δρόμο για το Ρότερνταμ Aπό την Κυριακή Αξιώτη

Ανάμεσα σε 1700 εταιρίες από όλο τον κόσμο ξεχώρισε η ελληνοκυπριακή startup επιχείρηση Vesselbot η οποία επιλέχθηκε από τοPortXL, ένα ολλανδικό πρόγραμμα επιτάχυνσης ανάπτυξης επιχειρήσεων (accelerator) με έδρα το λιμάνι του Ρότερνταμ.

«Τα συναισθήματα της ομάδας μας δεν θα μπορούσε να είναι άλλα πέρα από χαρά και περηφάνια για τη διάκριση αυτή από έναν τόσο σημαντικό θεσμό όπως αυτόν του PortXL», σημειώνει η ίδια ενώ προσθέτει πως παράλληλα τα μέλη της ομάδας νιώθουν ανυπομονησία για την έναρξη του acceleration programτο οποίο θα τους βοηθήσει να αναπτυχθούν περισσότερο και να κάνουν το επόμενο βήμα για την εταιρία τους. «Επιπλέον είναι μια ευκαιρία για εμάς να μεταφέρουμε σε όλο τον κόσμο το μήνυμα ότι η χώρα μας ακόμα και σε αυτή τη δύσκολη φάση που βιώνει δεν σταματά να γεννά καινοτόμες ιδέες οι οποίες μπορούν να αλλάξουν

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

19

Επιχειρήσεις Ν ΝΝ Ν Editorial

τον τρόπο που λειτουργούν ακόμα και οι πιο παραδοσιακές αγορές του κόσμου», καταλήγει σχολιάζοντας την εμπειρία της διάκρισης. «Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες από startup εταιρίες και κάποιες μάλιστα πολύ επιτυχημένες. Ωστόσο, θεωρώ πως το οικονομικό περιβάλλον της χώρας, δεν επιτρέπει σε ξένους επενδυτές να νιώσουν ασφαλείς και να επενδύσουν χρήματα έτσι ώστε να αναπτυχθούν και να επιτύχουν τους στόχους τους και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αργή ανάπτυξη των νεοφυών επιχειρήσεων. Ως εκ τούτου ενέργειες φορέων όπως το PortXL είναι πάρα πολύ βοηθητικές για την αναβάθμιση του επιπέδου των νεοφυών επιχειρήσεων και την έκθεση τους στο οικοσύστημα των επενδυτών. Μακάρι να μπορούσαν και τοπικοί φορείς να υιοθετήσουν τέτοιου είδους πρωτοβουλίες και να αναπτύξουν το επίπεδο της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα», αναφέρει η κ. Παναγιωτοπούλου.

Λιγότερος χρόνος, λιγότερα χρήματα Μέχρι σήμερα οι ναυλώσεις πλοίων εμπορικής ναυτιλίας διενεργούνται μέσω του παραδοσιακού καναλιού των Ναυλομεσιτών οι οποίοι επικοινωνούν με τους δυνητικούς πελάτες τους μέσω τηλεφώνου ή email προτείνοντας πληθώρα φορτίων ή καραβιών. Αυτή η διαδικασία είναι πολύπλοκη και λόγω του μεγάλου όγκου δεδομένων -που πρέπει να αναλυθούν- πολύ χρονοβόρα και πολλές φορές κοστοβόρα. Η τεχνολογική λύση που προτείνει το VesselBot έρχεται να την αλλάξει μέσω της αυτοματοποίησης, την επεξεργασία των πληροφοριών της αγοράς που θα συλλέγει στην

20

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

πλατφόρμα του από πηγές σε όλο τον κόσμο. Με τον τρόπο αυτό, οι επιχειρήσεις στις οποίες απευθύνεται η ομάδα του Vesselbot θα έχουν τη δυνατότητα να λαμβάνουν συμφέρουσες αποφάσεις που θα βασίζονται στην ανάλυση των δεδομένων της αγοράς σε πραγματικό χρόνο. Επιπλέον μέσα από την πλατφόρμα θα έχουν τη δυνατότητα να διαπραγματευτούν με τους προτεινόμενους προς συνεργασία αντισυμβαλλόμενους πριν λάβουν την τελική τους απόφαση. Ο ειδικός αλγόριθμος του VesselBot για να καταλήξει στη διάθεση προτάσεων αναλύει οικονομικά, τεχνικά, γεωγραφικά και εμπορικά δεδομένα ώστε να κατατάξει σε σειρά τις καλύτερες προτεινόμενες επιλογές. Οι μέντορες του PortXL θα εκπαιδεύσουν την ελληνοκυπριακή εταιρία για τρεις μήνες γύρω από θέματα που έχουν να κάνουν με οικονομικά, business model innovation, business development και ethics. Στις 30 Ιουνίου το

VesselBot θα παρουσιάσει την πρόοδο του σε ένα κοινό άνω των 1.000 ατόμων. Δημοσιογράφοι, συνεργάτες και επενδυτές θα γιορτάσουν μαζί τους την ολοκλήρωση του προγράμματος ελπίζοντας πως θα οδηγήσουν την επιχείρηση στο επόμενο στάδιο!

Ο ρόλος του PortXL To PortXL είναι ένα ανοιχτό πρόγραμμα καινοτομίας, το οποίο βασίζεται σε mentorship τεχνολογικών startups που δραστηριοποιούνται σε αγορές που έχουν σχέση με τη θάλασσα και τη λειτουργία των λιμανιών. Η έμπειρη ομάδα του εργάζεται βάσει της αποδεδειγμένης φόρμουλας, η οποία βασίζεται στην επταετή εμπειρία του υψηλής αναγνώρισης παγκόσμιου δικτύου του accelerator. Ένα εντατικό πρόγραμμα 100 ημερών εκπαίδευσης με στόχο να αναπτύξει τα 12 startups που επιλέχθηκαν, προσφέροντας τους επίσης ένα οικοσύστημα ιδρυτών, επενδυτών και συνεργατών που υποστηρίζει και επιταχύνει το επιχειρηματικό τους ταξίδι.

ΝΝ

Φορολογία Editorial τσιγάρα O φόρος πλησιάζει το

90%

της λιανικής τιμής

aλκοολ Λόγω υπερφορολόγησης, περισσότερα από

8,5

εκατ. φιάλες (εκτός του τσίπουρου)

πωλούνται σήμερα στη«μαύρη αγορά» σε σύνολο περίπου 45 εκατ. φιαλών

καυσιμα

5

φορές φθηνότερα σε σχέση με την Ελλάδα πωλείται το αλκοόλ στη Βουλγαρία

Φορολογία

Στα κάγκελα η επιχειρηματική κοινότητα με το νέο μπαράζ φόρων

Σε απόγνωση βρίσκονται πολλοί κλάδοι της ελληνικής επιχειρηματικότητας καθώς αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο νέων αυξήσεων φόρων.

αύξηση

2-3

λεπτά /λίτρο

Η

Η ανάγκη κάλυψης μέτρων ύψους 1,8 δισεκατομμυρίων ευρώ φέρνει και πάλι στο «κρεβάτι του Προκρούστη» τους τομείς των καυσίμων, ενέργειας, τηλεπικοινωνιών, αλλά και πιθανόν ποτών και τσιγάρων, που τα τελευταία 6 χρόνια έχουν δει τη φορολογία να φτάνει σε δυσθεώρητα ύψη χωρίς μάλιστα να υπάρχουν και τα αντίστοιχα αποτελέσματα. Είναι ενδεικτικό ότι στα τσιγάρα τα τελευταία πέντε χρόνια υπήρξαν επτά αυξήσεις του ΕΦΚ και του ΦΠΑ, με αποτέλεσμα σήμερα ο φόρος να πλησιάζει το 90% της λιανικής τιμής.

Η ξαφνική αύξηση του φόρου τον Ιανουάριο του 2014 σε αντικατάσταση του εισιτηρίου στα νοσοκομεία, όχι μόνο δεν απέδωσε τα αναμενόμενα 50 εκατ. ευρώ, αλλά οδήγησε σε μείωση των κρατικών εσόδων κατά 100 εκατ. ευρώ σε σχέση με το προηγούμενο έτος Παρόλα αυτά η κυβέρνηση εξετάζει και πάλι την ίδια συνταγή, αναφέρουν παράγοντες της αγοράς και επεξεργάζεται σενάρια αυξήσεων. Σύμφωνα με πληροφορίες, υπολογίζεται ότι λόγω

ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

21

Ν Φορολογία ΝΝ Ν Editorial υπερφορολόγησης, περισσότερα από 8,5 εκατομμύρια φιάλες (εκτός του τσίπουρου) πωλούνται σήμερα στη «μαύρη αγορά» σε σύνολο περίπου 45 εκατομμυρίων φιαλών, με τις εκτιμήσεις να αναφέρουν ότι το λαθρεμπόριο αγγίζει το 1/3 της συνολικής κατανάλωσης. Να σημειωθεί ότι οι φιάλες που διακινούνται παράνομα δεν είναι «μαϊμού» ή νοθευμένες όπως συμβαίνει με τα τσιγάρααλλά αυθεντικές, οι οποίες κατά κύριο λόγο εισάγονται από τη Βουλγαρία, όπου το αλκοόλ πωλείται έως 5 φορές φθηνότερο σε σχέση με την Ελλάδα.

Μετρούν τα μέτρα Σύμφωνα με πληροφορίες, οι προτάσεις της ελληνικής πλευράς εστάλησαν ήδη από το βράδυ της Δευτέρας στους εκπροσώπους των δανειστών, ενώ σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων ελέγχονται οι προτάσεις για την αντίστοιχη ποσοτικοποίησή τους. Πάντως, η εξίσωση της τιμής του ντίζελ κίνησης με τη βενζίνη δε φαίνεται να περνάει, σε βάρος όμως άλλων κλάδων καυσίμων. Αυξήσεις στους φόρους των καυσίμων όμως θα υπάρξουν. Σύμφωνα με μια πηγή, θα είναι της τάξεως των 2-3 λεπτών ανά λίτρο και δεν θα επηρεάζουν την παραγωγή, παρά μόνο την κίνηση των οχημάτων. Πάντως ο ο γενικός Διευθυντής της ΕΠΑ Αττικής Χρήστος Μπαλάσκας μιλώντας

22

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

χτες σε δημοσιογράφους εξέφρασε την αντίθεσή του με πιθανή αύξηση του φόρου στο φυσικό αέριο καθώς αυτό θα πλήξει ειδικά τη βιομηχανία. Πηγές του ΥΠΟΙΚ έλεγαν ότι η συνάντηση με τους επικεφαλής των δύο πλευρών ενδεχομένως να πραγματοποιηθεί σήμερα χωρίς όμως να αποκλείεται η αναβολή της.

Κωνσταντίνος Μίχαλος

Χαριστική βολή στην αγορά η αύξηση 24% στο ΦΠΑ

Βαρύ το κλίμα στους βουλευτές Με το πακέτο του 1,8 δισ. ευρώ να είναι προ των πυλών, πολλοί βουλευτές του κυβερνητικού συνασπισμού αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό τη νέα φορολαίλαπα. Χωρίς να έχουν διάθεση «ανταρσίας» εκφράζουν σε κατ΄ ιδίαν επαφές τον προβληματισμό τους για την αποτελεσματικότητα των μέτρων όταν έρχεται να προστεθεί σε έξι χρόνια σκληρής λιτότητας και αλλεπάλληλων φοροεπιδρομών. Το τέλος στις τραπεζικές συναλλαγές φαίνεται μέχρι στιγμής να απορρίπτεται, όμως, οι φόροι στους συνήθως «υπόπτους» τα ποτά και τα τσιγάρα, , το τέλος κινητής τηλεφωνίας και το τέλος συνδρομητικής τηλεόρασης, παραμένουν υπό συζήτηση, όπως και η αναπροσαρμογή προς τα άνω του ΕΝΦΙΑ. Σε κάθε περίπτωση οι δανειστές φέρονται να θέλουν μέτρα τα οποία θα έχουν σίγουρο και μετρήσιμο δημοσιονομικό αποτέλεσμα.

Η

«Η φημολογούμενη αύξηση στο 24% του υψηλού συντελεστή ΦΠΑ θα δώσει την χαριστική βολή στην αγορά, που ήδη υπολειτουργεί λόγω της δραματικής μείωσης της ζήτησης εξ αιτίας της ανέχειας που βιώνουν οι καταναλωτές», σχολίασε ο πρόεδρος της ΚΕΕ και του ΕΒΕΑ, Κωνσταντίνος Μίχαλος, ερωτηθείς από δημοσιογράφους για τις πληροφορίες που θέλουν την κυβέρνηση να επεξεργάζεται σενάρια για την αύξηση του υψηλού συντελεστή ΦΠΑ από το 23% στο 24%. «Η Επιμελητηριακή Κοινότητα έχει αναδείξει επανειλημμένα τις εφιαλτικές συνθήκες κάτω από τις οποίες ασκείται η επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα, προειδοποιώντας για τον κίνδυνο να βρεθεί η χώρα αντιμέτωπη με ένα ανεξέλεγκτο κύμα πτωχεύσεων, αρνητικών επενδύσεων και επιχειρηματικής μετανάστευσης. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια οι προειδοποιήσεις έχουν επι-

βεβαιωθεί στην πράξη, από τον αυξανόμενο αριθμό των λουκέτων, των αρνητικών επενδύσεων, αλλά και των επιχειρήσεων που οδηγούνται στην έξοδο από την Ελλάδα, αναζητώντας ένα βιώσιμο περιβάλλον σε χώρες των Βαλκανίων και της Ευρωπαϊκής Ένωσης», ανέφερε ο κ. Μίχαλος. Και συνέχισε: «Μια ακόμη, άκρως ανησυχητική, επιβεβαίωση αποτελούν τα σενάρια που θέλουν την αύξηση της ήδη πολύ βαριάς έμμεσης και άμεσης φορολογίας που υφίστανται οι ελληνικές επιχειρήσεις». «Η φημολογούμενη αύξηση στο 24% του υψηλού συντελεστή ΦΠΑ θα δώσει την χαριστική βολή στην αγορά, που ήδη υπολειτουργεί λόγω της δραματικής μείωσης της ζήτησης εξ αιτίας της ανέχειας που βιώνουν οι καταναλωτές. Κάθε αύξηση των τιμών των προϊόντων σημαίνει και μείωση πωλήσεων. Και δυστυχώς αυτή την εξαιρετικά δυσμενή περίοδο, ελάχιστες είναι οι επιχειρήσεις που, όσο και αν το θέλουν, θα καταφέρουν να απορροφήσουν οι ίδιες την αύξηση των τιμών που θα προκαλέσει η άνοδος του συντελεστή ΦΠΑ. Η αντιμετώπιση των προβλημάτων της οικονομίας, δεν μπορεί να γίνει με αποσπασματικά εισπρακτικά μέτρα. Αντίθετα, μάλιστα η δημιουργία ενός σταθερού φορολογικού πλαισίου και η μείωση της φορολογίας συνθέτουν το μοναδικό αντίδοτο στην ύφεση. Ας ελπίσουμε ότι η Πολιτεία θα αφυπνιστεί, προτού να είναι πολύ αργά και δεν θα επιβεβαιώσει τα νέα σενάρια για δυσβάστακτες φορολογικές επιβαρύνσεις», τόνισε ο κ. Μίχαλος.

ΝΝ

Editorial Αγορές

η αμερικανική οικονομία ετοιμάζεται για τη χειρότερη ύφεση της ιστορίας της

Tο Μάρτιο η ανεργία ανέβηκε στο

Ο πληθωρισμός, μετά την αφαίρεση των τιμών των τροφίμων και των καυσίμων, έχει βρεθεί πάνω από το

5,0%

2,0%

Αγορές

Η Fed έπεσε στην παγίδα που είχε στήσει...

Aπό τoν Χρήστο Αλωνιστιώτη*

Η Janet Yellen κινδυνεύει να αποδειχθεί η πιο επικίνδυνη κεντρική τραπεζίτης

που πέρασε ποτέ από κεντρική τράπεζα αναπτυγμένης οικονομίας.

Η

Η ασύλληπτη στήριξη των κεντρικών τραπεζών, η οποία συνεχίζεται ακόμα και σήμερα αποκαλύπτει ίσως το μελανότερο σημείο: η αμερικανική οικονομία δεν επανήλθε ποτέ, μετά από το κραχ του 2007-2008. Το ΑΕΠ μπορεί να έχει εκτοξευτεί αλλά η άνοδος δεν επήλθε από ζωτικής σημασίας μακροοικονομικές μεταβλητές της αμερικανικής οικονομίας. Και όσο ο S&P 500 αρνείται να κινηθεί πτωτικά, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες ότι κάτι άσχημο κρύβεται.

Οι αγορές είναι προεξοφλητικός μηχανισμός και η συμπεριφορά τους από το 2009 και ύστερα δε μπορεί να κρύβει μόνο θετικά νέα.

Μια υπόθεση για το τι θα μπορούσε να είναι αυτό, την έχουμε κάνει από την αρχή του 2016. Η αμερικανική οικονομία θα βιώσει εντός του 2016 την αύξηση της ανεργίας. Αυτό επιβεβαιώθηκε πανηγυρικά στα τελευταία στοιχεία για το μήνα Μάρτιο, καθώς η ανεργία από 4,9% ανέβηκε στο 5,0%. Μια δεύτερη υπόθεση, αφορά στην πτώση της εταιρικής κερδοφορίας, στοιχείο που πάντοτε έφερε προβλήματα στις αγορές. Στο άρθρο αυτό, θα παραθέσω κι έναν τρίτο λόγο. Οι αμερικανικές εταιρίες έχουν αρνητικό cash flow σε πενταετή βάση μέτρησης. Τι σημαίνει αυτό; Από το 1940, ο ρυθμός πενταετούς αύξησης των εταιρικών cash flows είναι 41,85%. Όσες φορές ο ρυθμός αυτός πέρασε κάτω από το

ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

23

Αγορές Ν ΝΝ Ν Editorial

21,0% ακολούθησε ύφεση της αμερικανικής οικονομίας σε ποσοστό 100%. Φέτος όμως, για πρώτη φορά πέρασε και κάτω από το μηδέν. Αυτό σημαίνει ότι η αμερικανική οικονομία ετοιμάζεται για τη χειρότερη ύφεση της ιστορίας της. Το μεγάλο ερώτημα είναι αν η Fed θα καταφέρει να καθυστερήσει μια τέτοια εξέλιξη και για πόσο. Εδώ αξίζει να αναφερθούμε στη Fed, στη Janet Yellen και στο πως οι ενέργειές τους δείχνουν ότι έγιναν ερασιτεχνικά λάθη, τα οποία κοστίζουν όχι μόνο στην αξιοπιστία της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας, αλλά στην προσπάθεια ομαλοποίησης της νομισματικής πολιτικής. Η Janet Yellen κινδυνεύει να αποδειχθεί η πιο επικίνδυνη κεντρική τραπεζίτης που πέρασε ποτέ από κεντρική τράπεζα αναπτυγμένης οικονομίας. Δύσκολα μπορεί να ξεχάσει κανείς πως στην πρώτη της συνέντευξη Τύπου ως κεντρική τραπεζίτης, προκάλεσε πανικό στις αγορές με δηλώσεις που δεν έπρεπε να γίνουν. Στη συνέχεια, αφού προετοίμασε το έδαφος για μια αύξηση επιτοκίων το Σεπτέμβριο του 2015 και έκανε τους πάντες να το πιστέψουν, έκανε πίσω υπό το βάρος της χρηματιστηριακής πτώσης. Και τέλος το Δεκέμβριο, αποφάσισε να αυξήσει τα επιτόκια του δολαρίου γιατί με τόσες υποσχέσεις που είχε δώσει στις αγορές, δε μπορούσε να κάνει διαφορετικά. Οι παλλινωδίες όμως δε σταμάτησαν εκεί. Λίγες μόλις ημέρες μετά την απόφαση της Fed για τα επιτόκια, η Yellen σε ομιλία της εμφανίστηκε τόσο ανήσυχη για την πορεία του πληθωρισμού και της παγκόσμιας οικονομίας, όσο κανείς... Και φυσικά, οι δηλώσεις αυτές προκάλεσαν ένα panic buying σε risk assets και έστειλαν το δολά-

24

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

η Wall Street ανεβαίνει όσο οι προσδοκίες για μια αύξηση επιτοκίων αυξάνονται

ριο στα τάρταρα. Η στάση της Janet Yellen, επιβεβαιώνει με τον πλέον εμφατικό τρόπο δυο πράγματα. Πρώτον, την άποψή μας ότι η Fed στην καλύτερη περίπτωση θα προχωρήσει σε μόλις μια αύξηση επιτοκίων για το 2016. Δεύτερον, ότι στη Σύνοδο της Σανγκάης, οι κεντρικοί τραπεζίτες αποφάσι-

σαν να κινούνται παράλληλα. Και όπως είναι εμφανές πλέον, η Fed είχε αποκλίσεις από τη διαδρομή αυτή. Το θέμα είναι ότι οι αγορές βρήκαν μια ακόμα στήριξη, στις ενέργειες της Yellen και εκεί που όλα έδειχναν ότι χάνουν σταδιακά έδαφος, ξαφνικά βρέθηκαν και πάλι σε θέση ισχύος. Το ποιος αγοράζει είναι εμφανές γιατί οι

ΝΝ

Editorial Αγορές

όπως εξηγώ παρακάτω. Οι κεντρικές τράπεζες εκτός από το σοβαρό πρόβλημα της στήριξης της παγκόσμιας οικονομίας το οποίο έχουν αναλάβει να επιλύσουν, έχουν να αντιμετωπίσουν κι άλλο ένα πρόβλημα, πολύ σημαντικότερο. Μετά από πολλά χρόνια νομισματικής χαλάρωσης, θα πρέπει να εξετάσουν και μια πολιτική εξόδου από αυτή και επαναφορά σε κανονικότερες συνθήκες. Η αρχή φυσικά έγινε από τη Fed αλλά τα όσα ακολούθησαν δείχνουν τη μεγάλη δυσκολία να γίνει κάτι τέτοιο. Δεδομένου ότι οι εποχές με τη μεγάλη ανάπτυξη ανήκουν στο παρελθόν, ο τρόπος με τον οποίο οι κεντρικές τράπεζες θα αποσύρουν τις πολιτικές νομισματικής χαλάρωσης, οδηγεί σε ενεργοποίηση των συνθηκών που απαιτούν ποσοτική χαλάρωση. Τρομερά δύσκολη εξίσωση.

Η Fed παρακολουθεί προσεκτικά τις παγκόσμιες εξελίξεις -Οι επενδυτές προετοιμάζονται

insiders πουλάνε και οι επαγγελματίες αγοράζουν puts. Παρόλα αυτά, εκτιμώ ότι η άνοδος είναι μια αντίδραση που στις επόμενες ημέρες θα εξασθενίσει. Ο λόγος είναι ο εξής: η Wall Street ανεβαίνει όσο οι προσδοκίες για μια αύξηση επιτοκίων αυξάνονται. Αυτό συμβαίνει γιατί οι επενδυτές θεωρούν ότι είναι

ένα πρώτο απαραίτητο βήμα σε μια οικονομία που πηγαίνει καλά. Η απόκλιση που υπάρχει πλέον, είναι μεγάλη και αυξάνεται συνεχώς. Οι παλλινωδίες της Fed έχουν οδηγήσει σε ένα αδιέξοδο καθώς η αύξηση της μεταβλητότητας ταυτόχρονα με την επιδείνωση της πραγματικής οικονομίας, έχει δημιουργήσει έναν φαύλο κύκλο,

Η Deutsche Bank αποδεικνύει το πόσο μεγάλη βαρύτητα αποδίδει η Fed στις παγκόσμιες οικονομικές συνθήκες και στο δολάριο. Η DB, μέτρησε τις αναφορές της Yellen στα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η αμερικανική οικονομία και κατέληξε ότι το τελευταίο εξάμηνο, η παγκόσμια οικονομία και το δολάριο αποτελούν μεγάλα προβλήματα για την Αμερική. Υπό αυτές τις συνθήκες δεν είναι τυχαίο που ο χρυσός και το JPY διατηρούν την ανοδική τους δυναμική γεγονός που υποδηλώνει ότι οι επενδυτές ετοιμάζονται για κάτι πολύ ακραίο στις αγορές. Αυτό το «ακραίο» γεγονός, είναι πιθανό να προκαλέσει και πάλι ισχυρά σοκ. Ελλάδα, Τουρκία, Γερμανία, Αγγλία και Ιράν, είναι οι πιο hot χώ-

ρες για να προκαλέσουν και νέα αναταραχή, σύμφωνα με στοιχεία από έρευνα. Ένα ακόμα σενάριο το οποίο θα μπορούσε να προκαλέσει πανικό, είναι ότι οι επενδυτές εκτιμούν ότι η Fed στηρίζεται σε ένα ουσιαστικό «ψέμα» για να μπορέσει να μην αυξήσει επιθετικά τα επιτόκια και προκαλέσει σοκ στις αγορές και νέα ύφεση στην Αμερική. Ο πληθωρισμός, μετά την αφαίρεση των τιμών των τροφίμων και των καυσίμων, έχει βρεθεί πάνω από το 2,0% που σημαίνει ότι βρίσκεται πάνω από τη ζώνη ανοχής της αμερικανικής οικονομίας. Αν τώρα υπολογίσουμε και την άνοδο των τιμών του πετρελαίου κατά $10 και πλέον δολάρια από τα χαμηλά του, τότε θα πρέπει να προσθέσουμε ακόμα μια μονάδα, έστω και αν αυτή δε μπορεί να διατηρηθεί για την ώρα. Οι αγορές γνωρίζουν ότι υπάρχουν μακροοικονομικές πιέσεις προς την αμερικανική οικονομία, οι οποίες θα οδηγήσουν προς νέες αποτιμήσεις στις αγορές αλλά και στην οικονομία. Ο χρυσός είχε το καλύτερο τρίμηνο των τελευταίων 30 ετών. Με το δολάριο να δείχνει ότι έχει ακόμα σημαντικό δρόμο προς χαμηλότερα επίπεδα, με τα επιτόκια να γίνονται όλο και περισσότερο αρνητικά και με τη συσχέτιση με τον ισολογισμό της ΕΚΤ να είναι 100%, το πολύτιμο μέταλλο δείχνει ότι μας επιφυλάσσει και νέες εκπλήξεις το 2016.

Χρήστος Αλωνιστιώτης Chief Market Strategist, Delta Forex Group

ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

25

α

Φοροδιαφυγή Ν ΝΝ Ν Editorial

Οι αποκαλύψεις των "Panama Papers" περιλαμβάνουν έναν πρωτοφανή αριθμό πληροφοριών

11

εκατομμύρια έγγραφα που αφορούν

210.000

εταιρείες σε

21

Panama Papers

26

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

offshore περιοχέσ

ΝΝ

Φοροδιαφυγή Editorial

Φρανσουά Ολάντ

Ο Γάλλος πρόεδρος δήλωσε ότι οι αποκαλύψεις είναι μια καλή είδηση που θα βοηθήσει να ενισχυθούν τα φορολογικά έσοδα.

Ντέιβιντ Κάμερον

Φωτιά από τις αποκαλύψεις για offshore

Η εκπρόσωπος του Κάμερον αρνήθηκε να σχολιάσει λέγοντας: «Είναι ιδιωτική υπόθεση».

Σταύρος Παπασταύρου

-Ποιοι φοροδιαφεύγουν -Ποιοι εμπλέκονται

Σε ανακοίνωσή του διευκρινίζει ότι πρόκειται για 3 οικογενειακά ιδρύματα, τα οποία δεν συνέστησε ο ίδιος & δεν διατηρούσε οποιοαδήποτε ιδιοκτησιακή σχέση με αυτά.

Ξ

Ξεκίνησαν οι πρώτες αντιδράσεις για τις αποκαλύψεις «φωτιά» των λεγόμενων Panama Papers που αφορούν στις παράνομες δραστηριότητες εταιρειών, ηγετών, επιχειρηματιών αλλά και διασημοτήτων μέσω εμπλεκόμενης offshore εταιρείας του δικηγορικού γραφείου Μόσακ Φονσέκα στον Παναμά. Ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ δήλωσε ότι οι αποκαλύψεις για φοροδιαφυγή μέσω εταιρειών offshore είναι μια καλή είδηση που θα βοηθήσει να ενισχυθούν τα φορολογικά έσοδα. «Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι θα διενεργηθούν έρευνες βάσει των πληροφοριών που έρχονται στο φως, θα ανοιχθούν υποθέσεις και θα γίνουν δίκες» δήλωσε ο Ολάντ στο περιθώριο επίσκεψής του σε μια εταιρεία σε προάστιο του Παρισιού. «Αυτές οι αποκαλύψεις είναι καλή είδηση επειδή θα αυξήσουν τα φορολογικά έσοδα απ’ αυτούς που διαπράττουν απάτες». Η γαλλική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα επιδιώξει να εξασφαλίσει πρόσβαση στα έγγραφα. Το υπουργείο Οικονομικών σημείωσε ότι μόλις οι αρχές αποκτήσουν και επαληθεύσουν τις πληροφορίες, θα επανεξετάσουν τους φόρους των ατόμων που εμπλέκονται στις υποθέσεις και την όποια επιβολή προστίμων, ιδιαίτερα για μη δηλωθέντες λογαριασμούς σε ξένες τράπεζες και για εταιρίες «βιτρίνα». Η βρετανική κυβέρνηση από την άλλη ζήτησε να της δοθεί αντίγραφο αφού ανάμεσα στα ονόματα της λίστας είναι

ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

27

Φοροδιαφυγή Ν ΝΝ Ν Editorial

και τον πατέρα του Βρετανού πρωθυπουργού, Ντέιβιντ Κάμερον αλλά και μέλη των Συντηρητικών. Η εκπρόσωπος του Κάμερον αρνήθηκε να σχολιάσει εάν η οικογένεια Κάμερον είχε επενδύσει σε offshore εταιρείες, λέγοντας: «Είναι ιδιωτική υπόθεση». Η Γερμανία ελπίζει ότι οι αποκαλύψεις θα δώσουν ώθηση στον αγώνα κατά του ξεπλύματος χρήματος και της φορολογικής απάτης και ότι τα κράτη που ευνοούν τέτοιες πρακτικές, θα αναγνωρίσουν ότι αυτές «δεν έχουν μέλλον». «Ελπίζουμε ότι η σημερινή συζήτηση θα συμβάλει στο να αυξηθεί η πίεση», δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου στο Βερολίνο ο Μάρτιν Γέγκερ, εκπρόσωπος του υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Πέτρο Ποροσένκο δήλωσε ότι ακολουθεί κατά γράμμα τη νομοθεσία, διαψεύδοντας τα έγγραφα που διέρρευσαν και τον φέρουν να εμπλέκεται σε μια υπόθεση φοροδιαφυγής επειδή ίδρυσε μια εταιρεία στις βρετανικές Παρθένες Νήσους εν μέσω του πολέμου με τους φιλορώσους αυτονομιστές. «Νομίζω ότι είναι πιθανόν να είμαι ο πρώτος ανώτατος αξιωματούχος της Ουκρανίας που αντιμετωπίζει με τη μέγιστη σοβαρότητα τη δήλωση των περιουσιακών στοιχείων του, την πληρωμή των φόρων του και τα προβλήματα σύγκρουσης συμφερόντων, σεβόμενος πλήρως το ουκρανικό και το διεθνές δίκαιο» ανέφερε στη σελίδα του στο Facebook ο πρόεδρος Ποροσένκο Το γραφείο του γενικού εισαγγελέα της Ουκρανίας ανέφερε ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι ο Ποροσένκο διέπραξε κάποιο έγκλημα. Σημειώνεται ότι το όνομα του ουκρανού προέδρου είναι στα «έγγραφα του Παναμά». Σύμφωνα με τον ίδιο, η εταιρεία στην οποία εμφανίζεται δικαιούχος, η Prime Asset Partners, είχε συσταθεί

28

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

στο πλαίσιο αναδιάρθρωσης του ομίλου επιχειρήσεών του για να πωληθεί η Roshen. Ο υπουργός Πληροφοριών του Πακιστάν, Περβέζ Ρασίντ, έσπευσε να υπερασπιστεί τον πρωθυπουργό της χώρας, Ναουάζ Σαρίφ, ο οποίος φέρεται να διέθετε offshore εταιρείες. «Κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να κάνει ό,τι θέλει με τα περιουσιακά του στοιχεία, να τα πετάξει στη θάλασσα, να τα πουλήσει, ή να συστήσει καταπίστευμα. Δεν υπάρχει εγκληματική πράξη, ούτε στη βάση του πακιστανικού νόμου, ούτε της διεθνούς νομοθεσίας» σημείωσε.

Απάντηση Παπασταύρου για τα Panama papers

Ο στενός συνεργάτης του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, σε ανακοίνωσή του διευκρινίζει ότι πρόκειται για τρία οικογενειακά ιδρύ-

ματα, τα οποία δεν συνέστησε ο ίδιος και δεν διατηρούσε οποιοαδήποτε ιδιοκτησιακή σχέση με αυτά. Έρευνες υπόσχονται εποπτικές αρχές και κυβερνήσεις Οι εποπτικές αρχές ορισμένων χωρών, εταιρείες και τραπεζικοί οργανισμοί των οποίων αναφέρονται στα περισσότερα από 11 εκατομμύρια έγγραφα υπόσχονται έρευνα για τις αποκαλύψεις. Η Εποπτική Αρχή Χρηματοοικονομικών της Σουηδίας έχει έρθει σε επαφή με τις αρχές στο Λουξεμβούργο, για να ζητήσει πληροφορίες σχετικά με τους ισχυρισμούς ότι ο τραπεζικός όμιλος Nordea βοήθησε πελάτες να δημιουργήσουν λογαριασμούς σε υπεράκτιους φορολογικούς παράδεισους. «Λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη τις πληροφορίες» είπε ο επικεφαλής της FSA. Η ρυθμιστική αρχή χρηματο-

πιστωτικών αγορών της Αυστρίας διερευνά κατά πόσον η Raiffeisen Bank International και Hypo Landesbank Vorarlberg ακολούθησαν τους κανόνες καθώς αναφέρθηκαν στα έγγραφα που διέρρευσαν. Η ρυθμιστική αρχή της Νορβηγίας αναφέρει ότι η αποκάλυψη ότι η νορβηγική τράπεζα DNB βοήθησε πελάτες να στήσουν offshore εταιρείες στις Σεϋχέλλες θα μπορούσε να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη στο τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα και σημείωσε ότι θα ζητήσει εξηγήσεις. Οι ολλανδικές αρχές θα διερευνήσουν τις κατηγορίες που σχετίζονται με την Ολλανδία. Το υπουργείο Οικονομικών ανέφερε σε ανακοίνωσή του ότι οι φορολογικές αρχές θα διεξαγάγουν έρευνα για το «κατά πόσο υπάρχουν στοιχεία που σχετίζονται με επιβολή φόρων».

ΝΝ

Editorial Διεθνή 2001

η χώρα κηρύξε στάση πληρωμών για χρέος ύψους

2005

95 δισ $

2010

η

1

αναδιαρθρωση

2

η

αναδιαρθρωση

Διεθνή

Ιστορική απόφαση για επιστροφή της Αργεντινής στις αγορές

9 στους 10 πιστωτές συμφώνησαν σε κούρεμα ύψους περίπου

70%

Η

Το «πράσινο φως» για να βγει στις αγορές και να εκδόσει ομόλογα ύψους 15 δισ. δολαρίων πήρε η Αργεντινή, με μια ιστορική απόφαση για την αποπληρωμή των πιστωτών της που διατηρούσαν χρέος της χώρας στη χρεοκοπία του 2001.

Η απόφαση του Δευτεροβάθμιου Δικαστηρίου της Νέας Υόρκης βάζει ένα τέλος στη μακρόχρονη δικαστική διαμάχη της χώρας με κατόχους ομολόγων που αφενός δεν της επέτρεπε να εκδώσει νέα χρεόγραφα, αφετέρου της απαγόρευε να αποπληρώσει κατόχους υπαρχόντων ομολόγων μετά την αναδιάρθρωση του χρέους. Σύμφωνα με πληροφορίες των Financial Times, μεγάλο ενδιαφέρον έχει εκδηλωθεί ήδη από πελάτες των Deutsche Bank, HSBC, JPMorgan και Santader. Αναλυτές της XP Securities είπαν στην εφημερίδα πως δεν θα τους προκαλούσε έκπληξη αν οι εγγραφές καλύψουν ως και τρεις φορές την προσφορά των 15 δισ. Τα νέα χρεόγραφα θα έχουν ορίζοντα ωρίμανσης το 2021, το 2026 και το 2046 και, πάλι σύμφωνα με πληροφορίες, το επιτόκιο θα οριστεί ανάμεσα στο 8 και το 8,25% για το δεκαετές. Η εξέλιξη είχε προοικονομηθεί εν πολλοίς από την εκλογή του νέου προέδρου Mauricio Macri το Δεκέμβριο που είχε εξαγγείλει αλλαγή πολιτικής σε σχέση με την προκάτοχό του, Cristina Kirchner, η οποία είχε αρνηθεί να συνεργαστεί με τους πιστωτές και αγνοούσε τις αποφάσεις των αμερικανικών δικαστηρίων. Υπενθυμίζεται πως το 2001, η χώρα είχε κηρύξει στάση πληρωμών για χρέος ύψους 95 δισ $, ενώ ακολούθησαν δύο αναδιαρθρώσεις το 2005 και το 2010 όπου πάνω από 9 στους 10 πιστωτές συμφώνησαν σε κούρεμα ύψους περίπου 70%. Ωστόσο, ένα ποσοστό αρνήθηκε και απευθύνθηκε στα δικαστήρια απαιτώντας να πληρωθεί η οφειλή στο σύνολό της.

ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

29

Business & Pleasure Ν ΝΝ Ν Editorial

30

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

ΝΝ

Business &Editorial Pleasure

Business & Pleasure To Hotel Providence στο Παρίσι είναι ένα πολυτελές αριστούργημα.

Λίγα ξενοδοχεία θα σας εντυπωσιάσουν όπως το Hotel Providence στο Παρίσι. Το ξενοδοχείο βρίσκεται στη μοντέρνα γειτονιά του Saint Denis και τον σχεδιασμό του συνυπογράφουν οι γκουρού του είδους στην Yatzer. Το ξενοδοχείο ξεχωρίζει για την πολυτέλεια και τον πανέμορφο εσωτερικό σχεδιασμό που είναι διαφορετικός από οποιοδήποτε άλλο ξενοδοχείο της πόλης. Θαυμάστε το – και γιατί όχι – την επόμενη φορά που θα βρεθείτε στο Παρίσι προτιμείστε το.

ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

31

Business & Pleasure Ν ΝΝ Ν Editorial

32

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

ΝΝ

Business &Editorial Pleasure

ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

33

ΝΝ

34

Business & Pleasure

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

ΝΝ

Business & Pleasure

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

35

ΝΝ

Editorial

Γίνετε συνδρομητής στα

και θα λάβετε δωρεάν το εξαμηνιαίο περιοδικό

δωρεάν

ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Συμπληρώστε τη φόρμα συνδρομής

ΣΥΝΔΡΟ Μ ΕΣ ΝΟ Μ ΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

Α Ξ ΙΑ ΣΥΝΔΡΟ Μ ΩΝ / ΕΤ Η ΣΙΕΣ 1 1 ΤΕΥΧ Η

ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΟΝΟΜ/ΜΟ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Α.Φ.Μ. Δ.Ο.Υ. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Τ.Κ. ΠΟΛΗ ΤΗΛ. FAX E-MAIL ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ Ετήσια Διετής

ΕΛΛΑΔΑ

ΕΥΡΩΠΗ

ΗΠΑ/ΑΣΙΑ

ΙΔΙΩΤΕΣ

€50

€100 (£60)

$100

ΤΡΟΠΟΙ ΠΛ Η ΡΩ Μ Η Σ

ΕΤΑΙΡΙΚΕΣ

€80

€100 (£60)

$100

1. Μετρητοίς στα γραφεία του περιοδικού (Ιπποκράτους 9, Αθήνα 10679) 2. Κατάθεση στην ALPHA BANK: 3. Online στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.reporter.gr/sindromes

Στις αναγραφόμενες τιμές περιλαμβάνεται Φ.Π.Α.

36

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

Πληροφορίες στο 210 3318411 ή c.vogiatzaki@reporter.gr

Editorial

Ναυτιλία

ΝΑΥΤΙΛΙΑ

σελ. 38

Ακτοπλοΐα σελ. 47

ΝΝ

ΛΙΜΑΝΙΑ

σελ. 49

ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 2016 |

3| 73 7

Ναυτιλία / Ανάλυση Ν ΝΝ Ν Editorial Panamax ξηρού φορτίου

ΠΩΣ ΚΙΝΗΘΗΚΑΝ ΟΙ αγοραπωλησιΕΣ

CALHOUN 76.801 DWT (2006 - Sasebo) πουλήθηκε στα $ 6,5 εκ.

BRYANT 76.595 DWT (2009 - Shin Kasado) πουλήθηκε στα $ 8,75 εκ.

DARYA SHANTHI 73.389 DWT (2001 - Sumitomo) και DARYA TARA 73.281 DWT (2000 - Sumitomo) πουλήθηκαν enbloc στα υψηλά $ 6 εκ. ΑΤΑΜΑΝ 72,867 DWT (2001 Samsung) αγοράστηκε στα mid $ 3 εκ.

JULIUS OLDENDORFF αγοράστηκε από Έλληνες στα υψηλά $ 3 εκ.

Supramax LAGUNA, LIVORNO LUZON 53.428 DWT (2009 - Sinopacific Zhejiang) μαζί με τα LIMAS 53.406 DWT (2009 Sinopacific Zhejiang),

Nαυτιλία Ανάλυση

38

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

ΝΝ

Ναυτιλία / Editorial Ανάλυση Chemicals TANKERS

LONGKOU 53.428 DWT (2008 - Sinopacific Zhejiang) και LEMESSOS (2008 - Sinopacific Zhejiang) πουλήθηκαν και τα 6 μαζί enbloc σε Έλληνες στα χαμηλά $ 30 εκ. περίπου.

SUNFLOWER 14.298 DWT (2002 – Asakawa), Stainless Steel πουλήθηκε στα χαμηλά $ 11 εκ.

NOGOGINI 11.629 DWT (1996 – Fukuoka), Stainless Steel, πουλήθηκε στα $ 4 εκ. περίπου.

Στις 539 μονάδες ο BDΙ, θετικό το κλίμα στα Capes & τα Panamax

Οι τιμές για πλοία ξηρού φορτίου & δεξαμενόπλοια κινήθηκαν ως εξής:

ΙΝΔΙΑ

$ 270- $ 300

πακισταν

$ 280- $ 310

Μπαγκλαντές

$ 275- $ 305

kina

$ 140- $ 150

Στις 08 Απριλίου 2016, ο BDΙ έκλεισε στις 539 μονάδες. Οι επιμέρους δείκτες & ο μέσος όρος των ημερησίων εσόδων κυμάνθηκαν ως εξής: BCI: 656 μονάδες με $ 5,089 / ημέρα, BPI: 643 μονάδες στα $ 5,131 / ημέρα, BSI: 488 μονάδες στα $ 5,102 / ημέρα & BHSI: 286 μονάδες, στα $ 4,213 / ημέρα.

A

Από τις 11 Φεβρουαρίου, όπου ο δείκτης σημείωσε χαμηλό έτους στις 290 μονάδες, ο BDI έχει ακολουθήσει μία ανοδική πορεία 40 ημερών, έχοντας παρουσιάσει αύξηση κατά 249 μονάδες ή 85,87% και όπως όλα δείχνουν ο Απρίλιος θα κλείσει με ανοδική πορεία. Το θετικό στην αύξηση του δείκτη και αυτό που ουσιαστικά του έδωσε την μεγαλύτερη ώθηση, είναι η αντιστροφή του κλίματος στα Capes και τα Panamax τις τελευταίες ημέρες καθώς τα Supramax και τα Handysize είχαν ξεκινήσει την ανοδική τους πορεία νωρίτερα. Βέβαια, έως και σήμερα τα Capes και τα Panamax βρίσκονται σε επίπεδα όπου ο μέσος όρος ημερησίων εσόδων ακόμη δεν καλύπτει τα OPEX των πλοίων ενώ τα Supramax και τα Handysize βρίσκονται σε επίπεδο OPEX Break Even Point. Την τελευταία δεκαετία οι

ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

39

Ναυτιλία / Ανάλυση Ν ΝΝ Ν Editorial

πρώτοι 2 μήνες κάθε έτους χαρακτηρίζονται από υπόαπόδοση της ναυλαγοράς, με μείωση του μέσου όρου ημερησίων εσόδων για όλους του τύπους των πλοίων κατά 15% περίπου, συγκριτικά με τους υπόλοιπους μήνες του έτους. Ιδιαίτερα το 2016 όμως η πτώση τους πρώτους 2 μήνες ήταν δραματική με τον μέσο όρο εσόδων για όλους τους τύπους των πλοίων τον Ιανουάριο να είναι μειωμένος κατά 41% σε ετήσια βάση, με αποτέλεσμα ο BDI στα μέσα Φεβρουαρίου να φτάσει στο ιστορικό χαμηλό των 290 μονάδων, μειωμένος κατά 48% με την αντίστοιχη περίοδο του 2015. Να υπενθυμίσουμε ότι το 2015 χαρακτηρίστηκε από όλους σαν μία ιδιαίτερα άσχημη χρονιά με τον ετήσιο μέσο όρο του BDI στις 718 μονάδες, ενώ ο μέσος όρος του δείκτη μέχρι στιγμής για το 2016 είναι στις 378 μονάδες. Από πλευράς προσφοράς, θετικότατη είναι η πορεία των διαλύσεων που οδεύει στο να κάνει νέο ιστορικό ρεκόρ φέτος, με τις εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για 40 εκ.

DWT, αλλά παράλληλα το ενθαρρυντικό νέο για την προσφορά, ιδιαίτερα για τα επόμενα χρόνια, είναι η ουσιαστικά ανύπαρκτη δραστηριότητα στον τομέα των νέων παραγγελιών. Αν εξαιρέσουμε τα 30 Valemaxes, μόνο 4 παραγγελίες ή 0,3 εκ.

40

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

DWT, έχουν καταγραφεί τους 2 πρώτους μήνες του έτους, όταν την αντίστοιχη περίοδο του 2015 οι παραγγελίες ήταν 41 ή 2.8 εκ. DWT. Αναπόφευκτα, η αρνητική πορεία της ναυλαγοράς είχε μεγάλο αντίχτυπο και στις τιμές των μεταχειρισμένων πλοίων οι οποίες έχουν φτάσει στο χαμηλότερο σημείο τουλάχιστον των τελευταίων 25 χρόνων. Αξίζει να αναφέρουμε ότι στα τέλη Ιανουαρίου ένα Cape 5ετίας μπορούσε να αγορασθεί στα $ 23 εκ. όταν η τιμή για παραγγελία ενός νεότευκτου ήταν στα $ 46 εκ. δηλαδή το 5ετίας μεταχειρισμένο ήταν 50% φθηνότερο. Η ραγδαία πτώση των τιμών και παρά το γεγονός ότι η χρηματοδότηση είναι σχεδόν ανύπαρκτη, ιδιαίτερα για τα πλοία μεταφοράς ξηρού φορτίου, έχει αρχίσει και κεντρίζει το ενδιαφέρον αρκετών πλοιοκτητών, μεταξύ αυτών και των Ελλήνων, οι οποίοι έχουν αρχίσει να αγοράζουν μεταχειρισμένα πλοία με την λογική του Asset Play, δηλαδή το όφελος της υπεραξίας από την μελλοντική μεταπώληση του πλοίου σε υψηλότερα επίπεδα. Τους πρώτους 3 μήνες έγιναν 145 πράξεις σε μεταχειρισμένα πλοία μεταφοράς ξηρού φορτίου, περίπου το 1/3 του συνολικού αριθμού των 455 το 2015. Οι Έλληνες αγόρασαν 46 αλλά την ίδια στιγμή πούλησαν 40.

Διαλύσεις Η αγοραστική φρενίτιδα που αναφέραμε στην τελευταία ανασκόπηση, συνεχίστηκε και την προηγούμενη εβδομάδα, συνοδευόμενη από περαιτέρω άνοδο των προσφερόμενων τιμών, αλλά και με τους End Buyers να είναι «χωρισμένοι» σε 2 στρατόπεδα.

Στο πρώτο στρατόπεδο είναι αυτοί που έχουν βγει στην αγορά και κλείνουν πλοία στις τρέχουσες υψηλές τιμές και στο δεύτερο είναι αυτοί που περιμένουν, ώστε μόλις τελειώσει το αγοραστικό ράλι των πρώτων, να μπουν στην αγορά σε επίπεδα τιμών χαμηλότερα κατά $ 20 LDT από τις υπάρχουσες. Η Ινδία, ύστερα από μία δυναμική επιστροφή στην αγορά, λόγω της αύξησης των εγχώριων τιμών του σιδήρου αλλά και την ισχυροποίηση της ρουπίας στις 66 προς το δολάριο, την τελευταία εβδομάδα έριξε λίγο τους ρυθμούς καθώς οι End Buyers θεωρούν ότι η αγορά έχει αρχίσει και υπερθερμαίνεται. Ταυτόχρονα η εκτίμηση ότι η αυξημένη προσφορά πλοίων θα συνεχιστεί καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου λειτουργεί ανασταλτικά στο να συνεχίσουν τις αγορές στις παρούσες υψηλές τιμές. Το Μπαγκλαντές, συνεχίζει την έντονη δραστηριοποίηση και μάλιστα στην προσπάθεια του να κλείσει όσο πιο πολλά πλοία μπορούσε, προχώρησε σε αύξηση των

προσφερόμενων τιμών την προηγούμενη εβδομάδα, τουλάχιστον από ορισμένους End Buyers. Το Πακιστάν, που το τελευταίο διάστημα προσέφερε τις υψηλότερα προσφερόμενες τιμές με αποτέλεσμα τον υψηλό αριθμό κλεισιμάτων, από την προηγούμενη εβδομάδα έχει αρχίσει και γίνεται πιο επιφυλακτικό, αναμένοντας την έστω και μικρή διόρθωση των τιμών. Η Κίνα, συνεχίζει και απέχει από την αγορά, καθώς μέχρι το τέλος του 2017 θα υφίσταται το πρόγραμμα των επιδοτήσεων για τις κρατικές εταιρείες.

Ο συνολικός αριθμός των διαλύσεων την τελευταία εβδομάδα ήτανε 1,456,947 DWT περίπου, εκ των οποίων το 98% (1,422,060 DWT) ήτανε πλοία ξηρού φορτίου, το 0% (0 DWT) δεξαμενόπλοια, και το 2% (34,887 DWT) Containers. Πηγή: G. Moundreas & Co S.A.

ΝΝ

Editorial Ναυτιλία

Όμιλος Τσάκου

Έσοδα 1,5 δισ. $ από ναυλώσεις για την ΤΕΝ

T

Ποιοι Έλληνες εφοπλιστές ύψωσαν ελληνική σημαία στα πλοία τους

Μ

Μερικοί από τους πιο γνωστούς έλληνες εφοπλιστές εξακολουθούν να στηρίζουν την ελληνική σημαία. Παρά το γεγονός ότι τα ετήσια στοιχεία της Ελληνικής Επιτροπής Ναυτιλιακής Συνεργασίας του Λονδίνου (Greek Shipping Cooperation Committee) έδειξαν στα μέσα Μαρτίου ότι το ελληνικό νηολόγιο «έχασε» 30 πλοία στο διάστημα ενός έτους και από τα 839 μειώθηκε στα 809 πλοία εν τούτοις οι μεγάλοι έλληνες εφοπλιστές εξακολουθούν να δείχνουν την προτίμηση τους στην ελληνική σημαία. Πρώτος και πιο πιστός οπαδός του ελληνικού νηολογίου ο μεγαλύτερος έλληνας εφοπλιστής ο Γιάννης Αγγελικού-

σης, ο οποίος όπως αναφέρει η εβδομαδιαία εφημερίδα Tradewinds ύψωσε την ελληνική σημαία σε 13 πλοία από τις αρχές του τρέχοντος έτους. Επίσης ο Σπύρος Πολέμης είναι ένας ακόμη εφοπλιστής που στηρίζει την ελληνική σημαία υψώνοντας την ελληνική σημαία σε τρία aframaxes που απέκτησε πρόσφατα από την second hand και ένα νεότευκτο suezmax. Σε τρία δεξαμενόπλοια VLCC που αγόρασε το προηγούμενο διάστημα, ύψωσε την ελληνική σημαία και το Ίδρυμα Ωνάση το οποίο ωστόσο έχει πλοία και στην σημαία των Marshall Islands. Άλλοι Έλληνες εφοπλιστές που ύψωσαν το τελευταίο διάστημα την ελληνική σημαία σε νέα πλοία που απέκτησαν είναι η Eletson, η Minerva Marine, η Kyklades Maritime, η Marmaras Navigation, η Delta Tankers και η Alpha Bulkers Shipmanagement.

Την επέκταση της ναύλωσης πέντε δεξαμενόπλοιων σε κρατική πετρελαϊκή εταιρεία για διάστημα 22μηνών τουλάχιστον με πολύ ελκυστικούς όρους ανακοίνωσε η Tsakos Energy Navigation (ΤΕΝ) του ομίλου Τσάκου. Η ναύλωση των πέντε panamax θα αποφέρει στην εταιρεία έσοδα άνω των 65 εκατ. δολ και θα συνεισφέρει στο bottom line της ΤΕΝ κατά 20 εκατ. δολ . Στους όρους της ναύλωσης περιλαμβάνεται όρος για συμμετοχή της ΤΕΝ στα κέρδη (profit sharing) εφόσον οι ναύλοι στην αγορά ξεπεράσουν ένα επίπε-

«Μεγαλώνει» το 2016 ο ελληνόκτητος στόλος Σε 4.092, συνολικής χωρητικότητας 320.597.574 τόνων (DWT), ανέρχονται τα πλοία ελληνικών συμφερόντων από 23/02/2016, σύμφωνα με έκθεση της «Ελληνικής Επιτροπής Ναυτιλιακής Συνεργασίας», του Λονδίνου,

δο των συμφωνημένων ναυλοσυμφώνων μεταξύ ΤΕΝ και πετρελαϊκής εταιρείας. Η επέκταση αυτών των συμβολαίων ακολουθεί την πολιτική της εταιρείας μας και αυξάνει την μακροχρόνια απασχόληση του στόλου μας με ναύλους που ανταποκρίνονται στην ισχυρή αγορά δήλωσε ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΤΕΝ κ. Νίκος Τσάκος. Η μέση διάρκεια όλων των ναυλώσεων των πλοίων μας φθάνει τα 2,7 χρόνια και τα συμφωνηθέντα έσοδα τα 1,5 δις. δολ πρόσθεσε ο κ. Τσάκος. Παράλληλα εξασφαλίζεται η διανομή υψηλών μερισμάτων τα οποία κατά μέσο όρο σε ετήσια βάση από το 2002 που η εταιρεία εισήλθε στο χρηματιστήριο είναι 0,75 δολ ανά μετοχή που συνιστά μία απόδοση 5,25% σε ετήσια βάση.

(GSCC- Committee). Σε σύγκριση με τα δεδομένα του προηγούμενου έτους, το επίπεδο αυτό αντιπροσωπεύει αύξηση κατά 35 πλοία, συνολικής χωρητικότητας 6.141.123 DWT . Στο δημοσίευμά του το ΑΠΕ σημειώνει ότι στα στοιχεία αυτά περιλαμβάνονται και 347 πλοία, διαφόρων κατηγοριών, που βρίσκονται υπό παραγγελία σε ναυπηγεία. Τα υπό ελληνική σημαία πλοία μειώθηκαν κατά 30 στα 809 πλοία.

ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

41

Ναυτιλία Ν ΝΝ Ν Editorial

ελληνική ναυτιλιακή βιομηχανία

Η ελληνικής ναυτιλιακής βιομηχανίας διαθέτει τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο που ξεπερνά τα

4.500

πλοία

Eκτιμώμενης αξίας

92 δισ. $

O στόλος αγγίζει κατά μέσο τα

11 ετη

Νεότερος κατά

2

ετη

από τον παγκόσμιο σμέσο όρο

Ποσειδώνια 2016

42

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

ΝΝ

Ναυτιλία Editorial

8,6

δισ. $

Μεγάλο ποσοστό των 8,6 δισ.$ που επενδύονται σε νέες ναυπηγήσεις πλοίων θα δαπανηθούν σε νέες τεχνολογίες

δορυφορικές επικοινωνίες

παρακολούθηση μεταφοράς φορτίων

Η «έξυπνη» Ναυτιλία πιάνει... λιμάνι στα Ποσειδώνια 2016

πλοήγηση

διαχείριση πληρωμάτων

Οι δορυφορικές επικοινωνίες, η παρακολούθηση μεταφοράς φορτίων, η πλοήγηση & η διαχείριση πληρωμάτων είναι βασικοί τομείς που μπορούν να βελτιωθούν καθοριστικά με τις καινοτομίες του κλάδου ΤΠΕ.

Πρωταγωνιστής φέτος ο κλάδος της Τεχνολογίας Πληροφοριών και Επικοινωνίας με πάνω από 80 εκθέτες.

Π

Περισσότεροι από 80 εκθέτες από τον παγκόσμιο κλάδο της Τεχνολογίας Πληροφοριών και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) συμμετέχουν στα φετινά Ποσειδώνια και αναμένεται να προσελκύσουν το ενδιαφέρον της ελληνικής ναυτιλιακής βιομηχανίας, η οποία διαθέτει τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο που ξεπερνά τα 4.500 πλοία, εκτιμώμενης αξίας 92 δισ. δολαρίων. Καθώς η ελληνική ναυτιλία διαθέτει έναν πολύ νεαρό σε ηλικία στόλο, που αγγίζει κατά μέσο τα 11 έτη, νεότερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο κατά 2 έτη, είναι βέβαιο ότι μεγάλο ποσοστό των 8,6 δισ. δολαρίων που επενδύονται σε νέες ναυπηγήσεις πλοίων θα δαπανηθούν σε νέες τεχνολογίες. Οι δορυφορικές επικοινωνίες, η παρακολούθηση μεταφοράς φορτίων, η πλοήγηση και η διαχείριση πληρωμάτων, μεταξύ άλλων, είναι βασικοί τομείς της παγκόσμιας ναυτιλίας που μπορούν να βελτιωθούν καθοριστικά με τις καινοτομίες του κλάδου ΤΠΕ, όπως φυσικά και το στοίχημα της ενεργειακής απόδοσης, που αποτελεί προτεραιότητα του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (IMO), ο οποίος θα εκπροσωπηθεί στην τελετή έναρξης των Ποσειδωνίων 2016 από τον Γενι-

ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

43

Ναυτιλία Ν ΝΝ Ν Editorial

κό Γραμματέα, κ. Kitack Lim. Η επίτευξη της μείωσης των ρύπων άνθρακα κατά 50% από τις θαλάσσιες μεταφορές μπορεί να μην είναι εύκολος στόχος για τις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνίας, ωστόσο οι πρόσφατες εξελίξεις στην τεχνολογία λογισμικού μπορούν να συμβάλλουν στην καλύτερη απόδοση των καυσίμων και, κατ’ επέκταση, στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. «Ακόμη και μια μικρή ποσοστιαία μείωση στην κατανάλωση καυσίμου μπορεί να επιφέρει σημαντική εξοικονόμηση κόστους για τον ελληνικό στόλο, ο οποίος κατέχει την πρώτη θέση παγκοσμίως στη συνολική μεταφορική ικανότητα με ποσοστό σχεδόν 20% της παγκόσμιας χωρητικότητας», δήλωσε ο κ. Θεόδωρος Βώκος, Εκτελεστικός Διευθυντής της Εκθέσεις Ποσειδώνια ΑΕ - διοργανώτρια της μεγαλύτερης ναυτιλιακής έκθεσης στον κόσμο, που θα διεξαχθεί από τις 6 έως τις 10 Ιουνίου στο εκθεσιακό κέντρο Metropolitan Expo. «Η τεχνολογία πληροφοριών και επικοινωνίας είναι ζωτικής σημασίας για όλες τις ναυτιλιακές εταιρίες, τόσο εν πλω όσο και στη στεριά, καθώς επιτρέπει πλέον τη συλλογή και ανάλυση μεγαλύτερου όγκου δεδομένων, την αποθήκευσή του με χαμηλό κόστος, αλλά και την ενσωμάτωσή του στα διάφορα επίπεδα λήψης αποφάσεων», πρόσθεσε ο ίδιος. Με ευρύ φάσμα λύσεων για κάθε πτυχή της ναυτιλιακής δραστηριότητας, από τις επικοινωνίες έως τις προμήθειες και από την ασφάλεια έως την online παρακολούθηση πλοίων και την πλοήγηση, οι εταιρίες - πάροχοι ΤΠΕ θα παρουσιάσουν τα προϊόντα τους στα φετινά Ποσειδώνια με σκοπό να αποδείξουν την καθοριστική συμβολή τους στη δημιουργία μιας συνδεδεμένης και

44

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

αποδοτικής ναυτιλιακής βιομηχανίας. Στοχεύοντας σε μεγαλύτερο μερίδιο από τους ολοένα αυξανόμενους προϋπολογισμούς των ναυτιλιακών εταιριών για τεχνολογία πληροφοριών και επικοινωνίας, εκθέτες που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον κλάδο από όλο τον κόσμο –από την Ινδία μέχρι τη Σκανδιναβία και από την Αυστραλία μέχρι τη Βόρεια Αμερική– δίνουν το «παρών» στα φετινά Ποσειδώνια. Ο ανταγωνισμός περιλαμβάνει τόσο ξένες όσο και ελληνικές εταιρίες. Η εταιρία API Marine, από τη Δανία, που κατασκευάζει και προμηθεύει εξοπλισμό ελέγχου φορτίου, θα παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη σειρά συστημάτων παρακολούθησης των δεξαμενών έρματος και φορτίου (ballast and cargo tank monitoring) καθώς και ολοκληρωμένα συστήματα αυτοματισμού (integrated automation systems). Συμμετέχοντας για τέταρτη φορά στα Ποσειδώνια, η εξειδικευμένη στη ναυτιλιακή τεχνολογία εταιρία Eniram, από τη Φινλανδία, αναζητά νέους επιχειρηματικούς συνεργάτες και επιδιώκει να ενισχύσει την αναγνωρισιμότητα της επωνυμίας της αλλά και να συναντηθεί με πελάτες της. Η Ινδική εταιρία BSOL SYSTEMS, με έδρα την Μπανγκαλόρ, εξειδικευμένη σε προϊόντα και υπηρεσίες λογισμικού, συμμετέχει για πρώτη φορά στην έκθεση παρουσιάζοντας παγκοσμίως τα δύο πρωτοποριακά προϊόντα της, μια εφαρμογή επιθεώρησης πλοίου και μια συσκευή υπολογισμού επισταλιών (demurrage calculator) για την αγορά μεταφοράς ξηρού φορτίου. Η εταιρία RightShip, από την Αυστραλία, έχει προγραμματίσει τους επόμενους μήνες την παρουσίαση της νέας online πλατφόρμας διαχείρισης κιν-

δύνου με τίτλο RightShip Qi και έρχεται στα Ποσειδώνια για μια πρώτη παρουσίαση του προϊόντος της πριν από τα επίσημα εγκαίνια. «Πιστεύουμε ότι τα Ποσειδώνια 2016 θα αποτελέσουν μια ακόμη ευκαιρία να συναντήσουμε Έλληνες πλοιοκτήτες και κορυφαία στελέχη από την ευρύτερη ναυτιλιακή κοινότητα λίγο πριν το επίσημο λανσάρισμα της νέας μας online πλατφόρμας διαχείρισης κινδύνου που προγραμματίζεται για το τρίτο τρίμηνο του έτους», δήλωσε ο κ. Warwick Norman, Διευθύνων Σύμβουλος της RightShip. Λόγω του πλεονεκτήματος της διοργάνωσης της έκθεσης στην Ελλάδα, αυξημένη είναι και η συμμετοχή ελληνικών εταιριών από το χώρο της τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνίας στα Ποσειδώνια 2016. Η εταιρία Mobile Technology, με έδρα την Αθήνα, διανομέας ηλεκτρονικού εξοπλισμού και συστημάτων επικοινωνίας δικτύων, σχεδιάζει να αξιοποιήσει την πρώτη συμμετοχή της στα Ποσειδώνια για να παρουσιάσει στη ναυτιλιακή βιομηχανία μια καινοτόμα λύση ‘Συντήρησης και Επιθεώρησης’, η οποία βασίζεται σε φωνητικές εντολές. Θα παρουσιάσει, επίσης, ένα παγκόσμιο σύστημα Παρακολούθησης (Global Tracking system) με δυνατότητα εντοπισμού εμπορικών πλοίων και σκαφών αναψυχής και αποστολής πολλαπλών αναφορών θέσης σε ημερήσια βάση, και επιπλέον ένα σύστημα απογραφής για την παρακολούθηση της διαθεσιμότητας ανταλλακτικών πλοίων. Η εταιρία παροχής λύσεων λογισμικού, DANAOS Management Consultants με έδρα τον Πειραιά, επιστρέφει στα Ποσειδώνια με στόχο να παρουσιάσει τρία νέα προϊόντα: τη δική της πλατφόρμα DanaosONE, που αποτε-

«Ακόμη και μια μικρή ποσοστιαία μείωση στην κατανάλωση καυσίμου μπορεί να επιφέρει σημαντική εξοικονόμηση κόστους για τον ελληνικό στόλο, ο οποίος κατέχει την πρώτη θέση παγκοσμίως στη συνολική μεταφορική ικανότητα με ποσοστό σχεδόν 20% της παγκόσμιας χωρητικότητας» - Θεόδωρος Βώκος

ΝΝ

Ναυτιλία Editorial

λεί ένα συλλογικό εργαλείο ηλεκτρονικής εξυπηρέτησης, το WAVES fleet performance management tool, εργαλείο διαχείρισης επιδόσεων στόλου, καθώς και μια σειρά εφαρμογών ναυτιλιακής φορητότητας (maritime mobility native apps). Η Fortune Technologies, πάροχος λύσεων λογισμικού και επαγγελματικών υπηρεσιών σε ναυτιλιακές εταιρίες, συμμετέχει για έκτη φορά στα Ποσειδώνια με σκοπό να παρουσιάσει τη νέα λύση Microsoft Dynamics NAV 16, που λειτουργεί μέσω δικτύου και κινητού.

Η εταιρία SRH Marine, με έδρα τον Πειραιά, προσφέρει ολοκληρωμένες υπηρεσίες στον τομέα των πωλήσεων και της τεχνικής υποστήριξης συστημάτων πλοήγησης, επικοινωνίας μέσω ασύρματου, ασφαλείας και ναυτιλιακού εξοπλισμού. Στη φετινή έκθεση θα λανσάρει δυο νέες υπηρεσίες, τη λύση δικτύου COBHAM (COBHAM Network Solution) και το SRH BTITEM Service Agreement. Τέλος, η SetelHellas σχεδιάζει να παρουσιάσει την πρωτοποριακή λύση SetelHellas

MRV που αποτελεί «φυσική εξέλιξη» της SeeMBox-V. Η νέα λύση αναπτύχθηκε σύμφωνα με τον κανονισμό 2015/757 της Ε.Ε. ο οποίος θέτει ως προαπαιτούμενο στους πλοιοκτήτες και διαχειριστές να παρακολουθούν και να αναφέρουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα σε κάθε ταξίδι τους προς ή από τα λιμάνια χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στον μακρύ κατάλογο των εκθετών συγκαταλέγονται ακόμα μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες του χώρου, όπως η Microsoft και η Vodafone, η οποία σχε-

διάζει να παρουσιάσει μια ασφαλή, ευέλικτη και φιλική προς το χρήστη επιχειρηματική λύση cloud, που θα δίνει τη δυνατότητα στις επιχειρήσειςπελάτες να οργανώνουν και να καλύπτουν αποτελεσματικά τις ανάγκες τους στο υπολογισμό αποθηκευτικού χώρου ισχύος (power storage space) και σε εφεδρικές λύσεις (back-up solutions). Παράλληλα με την παρουσίαση αναρίθμητων προϊόντων και λύσεων λογισμικού και ψηφιακής τεχνολογίας, ειδικοί του κλάδου της τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνίας και αναγνωρισμένες προσωπικότητες του χώρου θα λάβουν μέρος ως ομιλητές στο πιο ολοκληρωμένο πρόγραμμα συνεδρίων και σεμιναρίων στην ιστορία της έκθεσης. Το πρόγραμμα των συνεδρίων καλύπτει θέματα σχετικά με την τεχνολογία πληροφοριών και επικοινωνίας όπως το Smart Ship Solutions από την HEMEXPO, το Maritime VSAT από την Gottlieb International Group and Speedcast Ltd., το Shipping Telemedicine & Assistance της Allianz Global Assistance και μια παρουσίαση για την ασφάλεια της εφοδιαστικής αλυσίδας των λιμανιών από την SingularLogic. Τα Ποσειδώνια 2016 θα πραγματοποιηθούν από τις 6 έως τις 10 Ιουνίου στο εκθεσιακό κέντρο Metropolitan Expo. Η διοργάνωση της έκθεσης τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, του Δήμου Πειραιά, του Ναυτικού Επιμελητηρίου της Ελλάδας, της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, της Ελληνικής Επιτροπής Ναυτιλιακής Συνεργασίας του Λονδίνου, της Ένωσης Εφοπλιστών Ναυτιλίας Μικρών Αποστάσεων και του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας.

ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

45

Ναυτιλία Ν ΝΝ Ν Editorial

Σε AMK 500 εκατ. προχωρά η Capital Product του Βαγγέλη Μαρινάκη Η εισηγμένη στον Nasdaq ναυτιλιακή Capital Product Partners, συμφερόντων του εφοπλιστή Βαγγέλη Μαρινάκη, αναμένεται να προχωρήσει σε αύξηση κεφαλαίου ύψους 500 εκατ. δολαρίων, σύμφωνα με δημοσίευμα του κλαδικού περιοδικού Tradewinds. Η εταιρία εμφάνισε λειτουργικά κέρδη ύψους 73 εκατ. δολαρίων το 2015, με τα έσοδά της να ενισχύονται στα 156,5 εκατ. δολάρια. O τίτλος στον Nasdaq κινείται κοντά στα 3 δολάρια, ενώ η συνολική κεφαλαιοποίηση της εταιρίας διαμορφώνεται στα 373 εκατ. δολάρια. Σύμφωνα με το ενημερωτικό της αύξησης τα χρήματα που θα αντληθούν θα χρησιμοποιηθούν μεταξύ άλλων για εξαγορές, περιλαμβανομένων των εξαγορών πλοίων, αποπληρωμή ή αναχρηματοδότηση ολόκληρου ή μέρους του χρέους, χρηματοδότηση κεφαλαίου κίνησης ή κεφαλαιουχικών δαπανών, επαναγορές κ.λπ. Η εταιρεία συμφερόντων Ε. Μαρινάκη διαθέτει 35 πλοία μέσης ηλικίας 6,7 ετών, εκ των οποίων 4 τανκερ Suezmax, 20 δεξαμενόπλοια με συνολική μεταφορική ικανότητα 0,9 εκατ. dwt, 10 post – panamax πλοια μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων μεταφορικής ικανότητας 0,9 εκατ. dwt και 1 Capesize μεταφοράς ξηρού φορτίου με μεταφορική ικανότητα 0,2 εκατ. dwt.

46

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

Dryships

Αναστέλλει πληρωμές δανείων η Dryships του Γ. Οικονόμου Σε συζητήσεις με τους δανειστές της για την αναδιάρθρωση των δανείων της βρίσκεται η εισηγμένη στον Nasdaq ναυτιλιακή Dryships του Γιώργου Οικονόμου. Η εταιρία στην ανακοίνωση των αποτελεσμάτων για το 2015 υπογραμμίζει την παρατεταμένη ύφεση στην αγορά χύδην φορτίων και δηλώνει αδυναμία αποπληρωμής τριών δανεί-

ων που έχουν ωριμάσει, όπως και των πληρωμών κεφαλαίου σε άλλα δάνεια. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, για τις υπόλοιπες δανειακές υποχρεώσεις έχει επιλέξει να αναστείλει την αποπληρωμή του αρχικού κεφαλαίου για τη διατήρηση της ρευστότητάς της. Η εταιρία ανακοίνωσε χτες ζημιές ύψους 2,5 δισ. δολαρίων για τη χρήση του 2015. Το

δ’ τρίμηνο, οι ζημιές της ανήλθαν στα 527 εκατ. ευρώ. Τα χρέη της στις 31 Δεκεμβρίου ανέρχονταν σε 236,9 εκατ. δολ. Ενδεικτικό της κατάστασης στην αγορά του ξηρού φορτίου είναι το γεγονός ότι μόνο οι απομειώσεις της αξίας πλοίων κόστισαν 119,1 εκατ. δολάρια, ενώ ακόμη 310,5 εκατ. δολάρια αφορούν στη διαγραφή της επένδυσης στην εταιρεία Ocean Ring. Εξαιρουμένων αυτών, τα αποτελέσματα της εταιρείας θα ήταν και πάλι ζημιογόνα, κατά 98 εκατ. δολάρια. Πίσω από τις αρνητικές επιδόσεις, βρίσκεται η δραματική πτώση των ναύλων, με την εταιρεία να εμφανίζει έσοδα μόλις 23,8 εκατ. δολάρια (έναντι 99 εκατ. πέρυσι) όταν τα λειτουργικά έξοδα και τα έξοδα των πλοίων της ξεπερνούν τα 24,42 εκατ. δολάρια.

Αποφεύγουν τα ναυπηγεία οι εφοπλιστές

Ο

Οι εφοπλιστές φαίνεται να το πήραν απόφαση και παρά τις χαμηλές τιμές αποφεύγουν τα ναυπηγεία σαν ο διάολος το λιβάνι, αν πρόκειται βέβαια για πλοία μεταφοράς ξηρού χύδην φορτίου. Μόλις τέσσερις παραγγελίες για ισάριθμα πλοία Bulk carriers, συνολικά 267.000 dwt, έχουν τοποθετηθεί το πρώτο δίμηνο στα ναυπηγεία

της Άπω Ανατολής όταν πέρυσι την ίδια περίοδο οι παραγγελίες έφθαναν τα 2,8 εκατ. dwt. Πρόκειται για νέο ιστορικό χαμηλό, αν και οι τιμές ναυπήγησης «χτυπούν» χαμηλό 12 ετών σύμφωνα με την ναυτιλιακή οργάνωση Bimco. Στο άλλο μέτωπο αυτό του σκραπαρίσματος σημειώνεται επίσης ρεκόρ. Το πρώτο δίμηνο του τρέχοντος έτους οι διαλύσεις πλοίων αυξήθηκαν κατά 42% σε σύγκριση με πέρυσι και έφθασαν τα 6,6 εκατ. dwt (111 bulk carriers). Συμπεριλαμβανομένων και των πρώτων ημερών του

Μαρτίου συνολικά έχουν φτάσει στα διαλυτήρια 144 πλοία μεταφοράς ξηρού χύδην φορτίου. Οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι το 2016 θα σημειωθεί νέο ιστορικό ρεκόρ διαλύσεων. Αυτά είναι καλά νέα για τις ναυτιλιακές εταιρείες καθώς δείχνουν μία τάση συγκράτησης της αύξησης του στόλου, γεγονός που θα επηρεάσει στο μέλλον θετικά τους ναύλους. Όμως οι παραλαβές νεότευκτων εξακολουθούν να κινούνται με υψηλούς ρυθμούς. Το πρώτο δίμηνο του 2016 προστέθηκαν στο νερό 13,2 εκατ. Dwt έναντι 11,6 εκατ.

Dwt πέρυσι.

ΝΝ

Ακτοπολοΐα Editorial

η Bernhard Schulte Ship Management (BSM) διαθετει

600 πλοια

2.000 εργαζομενοι σε θαλασσα & ξηρα

23

κέντρα διαχείρισης πληρωμάτων υπηρεσίας

9

5

κέντρα διαχείρισης πλοιων

κέντρα ναυτικής εκπαίδευσης σε όλο τον κόσμο

Ακτοπολοΐα

Hanseatic Cruise Services

Υπηρεσίες Διαχείρισης Επιβατικών πλοίων για πελάτες σε όλο τον κόσμο.

η Bernhard Schulte Ship Management αριθμεί περισσότερα από

130 χρόνια

στον τομέα της ναυτιλίας

Η

Η Bernhard Schulte Ship Management (BSM), τμήμα του ομίλου Schulte και η Optimum Ship Management Services (Optimum), εταιρεία που ανήκει στη Celestyal Cruises, ανακοίνωσαν σήμερα τη δημιουργία μιας κοινοπραξίας σε ποσοστό 50 -50, υπό την επωνυμία Hanseatic Cruise Services (Hanseatic), για να παρέχει ολοκληρωμένες υπηρεσίες διαχείρισης επιβατικών πλοίων, σε πελάτες σε παγκόσμιο επίπεδο. Η BSM, μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες διαχείρισης πλοίων σε όλο τον κόσμο, είναι μια κορυφαία εταιρεία παροχής ολοκληρωμένων υπηρεσιών διαχείρισης πλοίων και άλλων λύσεων ναυτιλιακών υπηρεσιών, με μια ισχυρή κληρονομιά που αριθμεί περισσότερα από 130 χρόνια στον τομέα της ναυτιλίας. Η εταιρεία διαχειρίζεται ένα στόλο 600 πλοίων. Διαθέτει 20.000 εργαζομένους στη θάλασσα και στην ξηρά προκειμένου να διασφαλιστεί η παροχή ασφαλών, αξιόπιστων και αποδοτικών υπηρεσιών διαχείρισης, μέσα από ένα δίκτυο εννέα κέντρων διαχείρισης πλοίων, 23 κέντρων διαχείρισης πληρωμάτων υπηρεσίας και πέντε εξ’ ολοκλήρου ιδιόκτητων κέντρων ναυτικής εκπαίδευσης σε όλο τον κόσμο. Η Optimum είναι μια διεθνής εταιρεία διαχείρισης πλοίων με πάθος για την ποιότητα των υπηρεσιών και με προτεραιότητα την ασφάλεια. Η εταιρεία έχει προσφέρει εξαιρετικές υπηρεσίες διαχείρισης στόλου από το πλήρως εξο-

ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

47

Ακτοπολοΐα Ν ΝΝ Ν Editorial πλισμένο κέντρο λειτουργίας της στον Πειραιά, στο μεγαλύτερο πελάτη της, τη Celestyal Cruises, για την οποία διαχειρίζεται σήμερα, πλήρως και αυτοτελώς, το σύνολο του στόλου της, δηλαδή το Celestyal Crystal, το Celestyal Nefeli και το Celestyal Olympia, καθώς και δύο πλοία της Thomson Cruises, το Thomson Majesty και το Thomson Spirit. Από την ίδρυσή της, η Optimum έχει βοηθήσει τη Celestyal Cruises να ξεπεράσει τις προσδοκίες των πελατών της, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι τα πλοία της πληρούν τα υψηλότερα δυνατά πρότυπα ασφάλειας, υγείας και επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας. «Η Bernhard Schulte Ship management με χαρά επανέρχεται στην αγορά της διαχείρισης επιβατηγών πλοίων, σε συνεργασία με την Optimum Ship Management», δήλωσε ο Διευθύνων Σύμβουλος της BSM, Captain Norbert Aschmann. «Έχουμε εντυπωσιαστεί με τις δραστηριότητες της Optimum και με το όραμα της μητρικής εταιρείας, Celestyal Cruises, ιδίως σε σχέση με την θέση που έχουν δημιουργήσει για τον εαυτό τους στην Ευρωπαϊκή κρουαζιέρα. Ανυπομονούμε να ξεκινήσουμε αυτή την επιτυχημένη κοινοπραξία.» «Έχουμε την τιμή να συνεργαζόμαστε με την Bernhard Schulte Shipmanagement, μία από τις καλύτερες εταιρείες διαχείρισης πλοίων στον κόσμο» ανέφερε ο καπ. Γιώργος Κουμπενάς από την Optimum Ship Management. «Η πολυετής εμπειρία της εταιρείας και η αποτελεσματικότητα στη διαχείριση των πλοίων, εξασφαλίζει ότι η νέα μας κοινοπραξία, «Hanseatic Cruise Services», θα εισέλθει στην αγορά ως παγκοσμίου επιπέδου πάροχος υπηρεσιών διαχείρισης επιβατηγών πλοίων. Η BSM έχει θέσει καιρό τώρα το πρότυπο για τις υπηρεσίες διαχείρισης επιβατικών πλοίων, και εμείς προσβλέπουμε σε μια μακρά και γόνιμη συνεργασία.»

48

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

Μινωικές Γραμμές

Στο 44% η συμμετοχή της στη Hellenic Seaways

Σ

Στο 44% έφτασε η συμμετοχή των Μινωικών Γραμμών στο μετοχικό κεφάλαιο της Hellenic Seaways όπως ανακοίνωσαν οι Μινωικές. Ειδικότερα σε ανακοίνωση με αφορμή τα αποτελέσματα χρήσης για το 2015 οι Μινωικές Γραμμές αναφέρουν ότι τον Φεβρουάριο του 2016 η Διοίκηση της Εταιρείας αποφάσισε την ενίσχυση της συμμετοχής της στην εταιρεία «Hellenic Seaways» και προχώρησε στην αγορά μετοχών από ενδιαφερόμενους μετόχους μειοψηφίας. Περεταίρω, η διαδικασία διενέργειας συναλλαγών για την αγορά μετοχών της εν λόγω εταιρείας είναι σε εξέλιξη, ενώ το ποσοστό συμμετοχής των Μινωικών Γραμμών στο μετοχικό της κεφάλαιο της HSW είχε διαμορφωθεί σε επίπεδα άνω του 44,0%. Για τα αποτελέσματα της χρήσης 2015 οι Μινωικές Γραμμές αναφέρουν ότι το 2015 οι ενοποιημένες πωλήσεις της Εταιρείας ανήλθαν σε € 172,4 εκ. καταγράφοντας αύξηση € 4,2 εκ. σε σχέση με το οικονομικό έτος 2014. Τα λειτουργικά κέρδη

προ φόρων τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) ανήλθαν σε €36,0 εκ. παρουσιάζοντας αύξηση 15,9 εκ. ενώ τα καθαρά κέρδη μετά από φόρους ανήλθαν σε 17,7 εκ. σημειώνοντας αύξηση € 17,6 εκ. σε σχέση με το 2014. Περαιτέρω, στα οικονομικά αποτελέσματα του 2015 περιλαμβάνονται χρεωστικοί τόκοι και συναφή έξοδα € 2,6 εκ. έναντι € 4,5 εκ. το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους (μείωση 43,3%) και σύνολο καθαρών αποσβέσεων 15,8 εκ. έναντι 15,5 εκ. το 2014. Επιπρόσθετα, κατά την 31/12/2015, τα συνολικά ίδια κεφάλαια της Εταιρείας σε ενοποιημένο επίπεδο ανέρχονταν σε €259,6 εκ. (2,43 ανά μετοχή). Επίσης, ο τραπεζικός δανεισμός της Εταιρείας διαμορφώθηκε σε 195,1 εκ. ενώ τα ταμειακά διαθέσιμα ανήλθαν σε € 24,7 εκ. Οι θετικές οικονομικές επιδόσεις όπως καταγράφηκαν στα αποτελέσματα της οικονομικής χρήσης 2015, οφείλονται κυρίως στη μείωση του κόστους καυσίμων συνέπεια της πτώσης των διεθνών τιμών πετρελαίου, στη μείωση των χρηματοοικονομικών εξόδων καθώς και στην αύξηση των εσόδων. Σημειώνεται ότι οι περιο-

ρισμοί στη κίνηση κεφαλαίων (capital controls) οι οποίοι επεβλήθησαν, επιβάρυναν περαιτέρω την οικονομική δραστηριότητα και τις προοπτικές ανάπτυξης της Ελληνικής οικονομίας δημιουργώντας σημαντικά προβλήματα τόσο στις εισαγωγές όσο και τις εξαγωγές. Επιπρόσθετα, οι εν λόγω εξελίξεις είχαν αντίκτυπο και στον εσωτερικό τουρισμό επηρεάζοντας αρνητικά τα έσοδα της εταιρείας.

Μεταφορικό έργο Γραμμή Αγκώνα & Τεργέστη Η Εταιρεία το 2015 δραστηριοποιήθηκε στη γραμμή της βόρειας Αδριατικής (ΠάτραΗγουμενίτσα-Αγκώνα-Τεργέστη) ενισχύοντας περαιτέρω τη θέση της, επιτυγχάνοντας υψηλά μερίδια αγοράς σε μια πολύ ανταγωνιστική αγορά. Συγκεκριμένα, η Εταιρεία διακίνησε συνολικά 406 χιλ. επιβάτες, 94 χιλ. Ι.Χ. αυτοκίνητα και 77 χιλ. φορτηγά οχήματα. Τα μερίδια αγοράς στην αγορά της Αγκώνα ανήλθαν σε 54,3% για τους επιβάτες, 52,9% για τα Ι.Χ. αυτοκίνητα και 56,5% για τα φορτηγά αυτοκίνητα. Στο λιμάνι της Τεργέστης δεν δραστηριοποιείται άλλη εταιρεία.

Ελληνική Ακτοπλοΐα (Γραμμή Κρήτης) Στη γραμμή «Ηράκλειο-Πειραιάς», οι Μινωικές Γραμμές διατήρησαν την ισχυρή θέση που παραδοσιακά κατέχουν στην αγορά αυτή. Το 2015, η Εταιρεία διακίνησε 707 χιλ. επιβάτες, 90 χιλ. Ι.Χ. αυτοκίνητα και 57 χιλ. φορτηγά αυτοκίνητα. Τα μερίδια αγοράς στην εν λόγω γραμμή ανήλθαν περίπου σε 67,0% για τους επιβάτες, 64,0% για τα Ι.Χ. αυτοκίνητα και 47,2% για τα φορτηγά αυτοκίνητα.

ΝΝ

Editorial Λιμάνια

ΟΛΠ: Στα 8,37 εκατ. ευρώ τα κέρδη του 2015

κέρδη προ φόρων

κέρδη μετά από φόρους

μικτο κερδοσ

κυκλοσ εργασιων

9.772.290,19 €

8.375.754,17 €

26.150.566,01 €

99.880.455 €

8.891.464,98 €

6.763.882,84 €

22.958.410,89 €

104.320.264 €

+9,91 %

+23,83 %

+13,9 %

-4,26%

Λιμάνια

2015

2014

Πηγή: Δ.Σ. ΟΛΠ Α.Ε.

Υ

Υπογραμμίζει ότι φέτος το ΤΑΙΠΕΔθα υπερβεί τα προϋπολογισμένα έσοδα των 2 δις. ευρώ και ότι με το επικαιροποιημένο πρόγραμμα του, μετά την αξιολόγηση και τη δημιουργία του νέου Ταμείου, θα εξασφαλιστούν πολύ σημαντικά έσοδα. Χαρακτηρίζει δε, «μεγάλη επιτυχία» του πρωθυπουργού τη συμφωνία για το νέο Ταμείο. Αντιπαρέρχεται τις αιτιάσεις που του καταλογίζονται στο θέμα του ΟΛΠ, δηλώνοντας ότι το ΤΑΙΠΕΔ «κυβερνάται» από την διοίκηση που διόρισε η κυβέρνηση και λειτουργεί στη βάση των δεσμεύσεων και των αποφάσεων της. Για το λεγόμενο «χαμηλό τίμημα» της πώλησης του ΟΛΠ σε σχέση με την αντικειμενική αξία, ο πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ επισημαίνει ότι πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όλες οι παράμετροι. Σημειώνει ότι στον Πειραιά πωλήθηκε έναντι 370 εκ ευρώ το πλειοψηφικό πακέτο μιας Α. Ε. εισηγμένης στο χρηματιστήριο και «τίποτε άλλο».

Στέργιος Πιτσιόρλας: Ο ΟΛΠ αλλάζει τη θέση της χώρας στον παγκόσμιο χάρτη

Η ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης είναι το «κλειδί» για την ενεργοποίηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων και την δυναμική εκκίνηση της ελληνικής οικονομίας, τονίζει ο πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ Στέργιος Πιτσιόρλας, σε συνέντευξη του στην εφημερίδα «Ημερησία».

Μάλιστα, προσθέτει, ότι οι υποδομές του λιμανιού παραμένουν στην ιδιοκτησία του ελληνικού δημοσίου με την παραχώρηση της χρήσης τους στην ΑΕ για ένα χρονικό διάστημα. Υπογραμμίζει ότι η ιδιωτικοποίηση του ΟΛΠ αλλάζει τη θέση της χώρας στο παγκόσμιο χάρτη των συνδυασμένων μεταφορών και ότι πλέον η ΤΡΑΙΝΟΣΕ βρίσκεται στο επίκεντρο του επενδυτικού ενδιαφέροντος.

ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

49

ΝΝ

Editorial

lastpage από τον Πάνο Τσαγκαράκη

Η Baume & Mercier αποτίει φόρο τιμής στο

Shelby Cobra Ο γνωστός οίκος ωρολογοποιών πολυτελείας Baume & Mercier πρόσφατα, λανσάρισε το πανέμορφο και πολύ cool ρολόι της, το Capeland Shelby Cobra, σε περιορισμένη έκδοση. Με το ρολόι αυτό, η γνωστή φίρμα ρολογιών αποτίει φόρο τιμής στο μοντέλο CSX2128, ή 289 Roadster Shelby Cobra που κέρδισε το 1963 τον αγώνα αυτοκίνητων στην πίστα του Sebring. Σχεδιασμένο σε μαύρο φόντο, με κίτρινους

50

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

λεπτοδείκτες, είναι εμπνευσμένο από το ταμπλό και τα κοντέρ του αυτοκίνητου και κατασκευάστηκε σε περιορισμένο αριθμό ρολογιών, μόλις 1963, το ίδιο έτος που το περίφημο μοντέλο της Shelby έκανε το παγκόσμιο ντεμπούτο του. Το όμορφο ρολόι θα τιμάται γύρω στα 4.450 δολάρια και πωλείται μέσα σ ένα ειδικό κουτί που περιλαμβάνει ένα μικροσκοπικό μοντέλο της Cobra 289 Sebring CSX 2128.

ΝΝ

Editorial

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

|

51

ΝΝ

52

Editorial

|

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016