Τεύχος 1145 by Premium Nautiliaka

ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ

Ταχ. Γραφείο Κ.Ε.Μ.Π. ΚΡΥΟΝΕΡΙΟΥ Αριθμός Αδείας 3760

SS POST

x+7 PR

ESS POST

ΕΤΟΣ 68 • ιανουαΡΙΟΣ 2017 • ΤΕΥΧΟΣ 1145 • ΤΙΜΗ 5€ •

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΔΙΕΘΝΗ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

5 megatrends που θα διαμορφώσουν το μέλλον του κόσμου μας

«Κύπρον ου μ΄ εθέσπισεν…»

Το σχέδιο για τα επιχειρηματικά χρέη -Ποιες δαπάνες ρυθμίζονται

Η αξιολόγηση και η ανησυχία για το QE

«Κύπρον ου μ΄ εθέσπισεν…»

ΝΝ

Editorial

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

Editorial

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

ΝΝ

Editorial

Περιεχόμενα 09 - 15

oικονομια

22 - 23

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

28 - 33

Business & Pleasure

35 - 47 ΝΑΥΤΙΛΙΑ

γ νωμη

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

Τρία σενάρια για τους φόρους

16 - 17

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

26 - 27

ΔΙΕΘΝΗ

Ταυτότητα ΕΤΟΣ 68 ιανουαΡΙΟΣ 2017 ΤΕΥΧΟΣ 1145

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ & ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΚΩΔ. 011453 issn / 1105-9834

ΙΔΡΥΤΗΣ: ΝΙΚΟΣ Ι. ΚΑΛΗΜΕΡΗΣ

ΣΥΜΒΟΥΛΟσ ΕΚΔΟΣΗΣ:

ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΚΔΟΤΗΣ-ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ:

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ:

Πανος Τσαγκαρακης

αρχισυντακτησ ναυτιλιακων:

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΕΞΑΚΗΣ

ΜΑΡΤΙΟΣ 2016

Επιστολές, παρατηρήσεις, σχόλια, υποβολή άρθρων προς δημοσίευση: ptsagarakis@reporter.gr

ΣυνΕΡΓΑΤΕΣ:

βΥΡΩΝΑΣ ΖΑΝΝΟΣ Χρήστος Αλωνιστιώτης ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗΣ γιωργοΣ Παπακωνσταντίνου ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΣΤΕΡΓΙΟΥ ντινοσ κοyτσολιουτσοσ ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΜΑΡΙΑ ΜΙΧΑΛΗ

Ιδιοκτησία:

ΣΕΛΑΝΑ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 9, ΑΘΗΝΑ 10679

Υπεύθυνος ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ:

Γρηγόρης Β. Νικολόπουλος

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ: ΤΗΛ.: 210 3318411, FAX: 210 3318408 E-MAIL: info@selana.gr

ektyπωση

Q PRINT ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ Ε.Π.Ε. δημητρακοπουλου 1, κατω ηλιουπολη τηλ.: 210 3233114, 210 3223905

STORIES

PEOPLE

BIZZARE

top 10

STYLE

H άλλη πλευρά της επικαιρότητας www. penna.gr

MARKETPLACE

ΝΝ

Editorial

Editorial Aπό τον Πάνο Τσαγκαράκη

Για να διοικήσετε σωστά τρεις συμπεριφορές πρέπει να αποφύγετε

Για να διοικήσετε πρέπει να έχετε θετική συμπεριφορά και, κυρίως πρέπει να αποφύγετε ορισμένα βασικά λάθη, Δώστε προσοχή λοιπόν σε αυτά που θα πρέπει να σταματήσετε να κάνετε, γιατί οι άνθρωποι έχουν την τάση να θυμούνται το κακό περισσότερο από το καλό. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι προσέχουν εντονότερα τις αρνητικές πληροφορίες, ενώ αν ζητήσουμε από κάποιον να θυμηθεί σημαντικά συναισθηματικά γεγονότα από τη ζωή του, ανακαλεί συνήθως τέσσερις αρνητικές μνήμες για κάθε μία θετική. Ποιες είναι λοιπόν οι συνηθισμένες συμπεριφορές που πρέπει να αποφύγετε; Ας δούμε τις τρεις πιο σημαντικές, που προέκυψαν από ποιοτική έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο HBR και περιελάμβανε 360 συνεντεύξεις:

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

Η επικριτική γλώσσα του σώματος Κανείς -και κυρίως οι επιτυχημένοι συνεργάτες σαςδεν είναι διατεθειμένος να ανεχθεί τη συγκατάβαση όταν γίνεται αντιληπτή. Οι μελέτες δείχνουν ότι κάπου μεταξύ 75% με 90% των επιπτώσεων που έχει μια συνάντηση προέρχεται από τη μη-λεκτική επικοινωνία μας, και ο τόνος είναι ένα βασικό συστατικό αυτής της επικοινωνίας. Μην κάνετε σχόλια στους άλλους με τρόπο που ακούγεται αξιολογικός, σκληρός ή συγκαταβατικός, αν αυτό δεν είναι πραγματικά στις προθέσεις σας αλλά πρόκειται απλώς για μια αντίδραση της στιγμής. Στη μη-λεκτική επικοινωνία που πρέπει να αποφεύγετε περιλαμβάνονται το συνοφρυωμένο πρόσωπο, τα παράξενα βλέμματα (αυτά που λένε «είσαι ηλίθιος;»), η σκληρότητα και ο σαρκασμός. Αν και φαινομενικά δεν είναι σημαντικές, κάθε μία από

αυτές τις λεπτές παρεκκλίσεις δημιουργεί σοβαρή ζημιά σε μια σχέση.

Μη διακόπτετε και μην ανακρίνετε τους άλλους Έχουν γραφτεί πολλά πρόσφατα γύρω από τις «συνομιλίες που ωθούν την καινοτομία» και πώς να «δημιουργηθεί ασφαλές περιβάλλον για τους εργαζόμενους ώστε να διατυπώσουν τις ιδέες τους». Είναι σχεδόν αδύνατο για τους ανθρώπους να αισθάνονται ασφαλείς αν το αφεντικό τους μιλάει εκείνο στο μεγαλύτερο μέρος της συνάντησης, διακόπτει τους άλλους, ή τους ανακρίνει όταν παρουσιάζουν τις ιδέες τους ανολοκλήρωτες. Προφανώς, είναι ευθύνη των εργαζόμενων που έχουν κάποια ιδέα να την παρουσιάζουν με σαφήνεια, αλλά αν περιμένετε κάθε ιδέα να είναι πλήρως μελετημένη ή δομημένη πριν κάποιος την παρουσιάσει, οι συνεργάτες σας θα υποθέσουν ότι δεν είστε πρόθυμοι να επενδύσετε το χρόνο που απαιτείται για να διατυπώσουν τις σκέψεις τους.

αυτές τις συμπεριφορές ακόμα πιο αξέχαστες και φοβερές. Άλλοι περιγράφουν μια διαφορετική περίπτωση κατά την εργασία, διερωτώμενοι ποιο «πρόσωπο» θα εμφανιστεί κάθε φορά: Επικριτικό, βίαιο, εκείνο που τους «αρπάζει από τα μούτρα» χαμογελαστό, όμορφο ή αστείο; Με την πάροδο του χρόνου, αυτό οδηγεί σε παθητικά επιθετικές απαντήσεις από τους άλλους, στην προσπάθειά τους να αποφύγουν την αντιπαράθεση. Τελικά, το να σας πιστεύουν και να σας ακολουθούν είναι από εκείνα που δεν μπορείτε να απαιτήσετε. Αν στηρίζεστε στο κίνητρο του φόβου ή της δύναμης μπορεί βραχυπρόθεσμα οι άλλοι να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις σας. Αλλά οι αρνητικές συμπεριφορές μακροπρόθεσμα δεν οδηγούν πουθενά. Σκεφτείτε, λοιπόν, ποιες συμπεριφορές σας μπορεί να χρειαστεί να αλλάξετε, έτσι ώστε να μπορείτε να έχετε μόνιμα θετική επίδραση στους άλλους.

Μην είστε ασυνεπής με την εικόνα σας Οι συνεργάτες συχνά σχολιάζουν πόσο αποθαρρυντικό είναι να εμφανίζει κάποιος δύο πολύ διαφορετικά πρόσωπα – ένα απολύτως γοητευτικό προς την εκτελεστική ομάδα διοίκησης και τους εξωτερικούς πελάτες, και ένα ασεβές προς αυτούς που συνεργάζεται καθημερινά. Αυτή η ασυνέπεια καθιστά –> PTSAGARAKIS@reporter.gR

Γίνετε συνδρομητής στα

και θα λάβετε δωρεάν το εξαμηνιαίο περιοδικό

δωρεάν

ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Συμπληρώστε τη φόρμα συνδρομής

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ / Ε Τ ΗΣΙΕΣ 1 1 Τ ΕΥΧΗ

ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΟΝΟΜ/ΜΟ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Α.Φ.Μ. Δ.Ο.Υ. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Τ.Κ. ΠΟΛΗ ΤΗΛ. FAX E-MAIL ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ Ετήσια Διετής

ΕΛΛΑΔΑ

ΕΥΡΩΠΗ

ΗΠΑ/ΑΣΙΑ

ΙΔΙΩΤΕΣ

€50

€100 (£60)

$100

Τ ΡΟΠΟΙ ΠΛΗΡΩΜΗΣ

ΕΤΑΙΡΙΚΕΣ

€80

€100 (£60)

$100

1. Μετρητοίς στα γραφεία του περιοδικού (Ιπποκράτους 9, Αθήνα 10679) 2. Κατάθεση στην ALPHA BANK: 3. Online στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.reporter.gr/sindromes

Στις αναγραφόμενες τιμές περιλαμβάνεται Φ.Π.Α.

Πληροφορίες στο 210 3318411 ή c.vogiatzaki@reporter.gr

ΝΝ

Editorial Γνώμη

Γνώμη Aπό τον Γρηγόρη Νικολόπουλο

Τρία σενάρια για τους φόρους

Καθώς η φοροκαταιγίδα χτυπά ανελέητα τους Έλληνες πολίτες και τις ελληνικές επιχειρήσεις, προκύπτει το εύλογο ερώτημα, πόσο θα αντέξει η ελληνική οικονομία το μείγμα φόρων, ασφαλιστικών εισφορών και τοκοχρεωλυσίων που αφαιρούν όλη τη ρευστότητα και καταδικάζουν την οικονομία σε ύφεση; Η απάντηση δεν είναι εύκολη. Ήδη διαπιστώνεται από τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων οτι οι φορολογούμενοι αδυνατούν να πληρώσουν τους φόρους τους. Οι φόροι που έμειναν απλήρωτοι το 2016 ξεπερνούν τα 12 δισ Ευρώ και αν προστεθούν στους παλιότερους απλήρωτους φόρους, ξεπερνούν τα 94 δισ Ευρώ. Περισσότεροι από 4 εκατομμύρια φορολογούμενοι χρωστάνε στην εφορία, ενώ πάνω από 1,5 εκατομμύριο αντιμετωπίζουν άμεσα τον κίνδυνο κατάσχεσης. Περισσότεροι από 800 χιλιάδες φορολογούμενοι έχουν ήδη αντιμετωπίσει εντολές αναγκα-

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

στικής πληρωμής ή κατάσχεσης μέχρι σήμερα. Με λίγα λόγια, οι μισοί ΄Ελληνες χρωστάνε στην εφορία και δεν μπορούν να την πληρώσουν. Αν σκεφτεί κανείς οτι τα κόκκινα δάνεια πνίγουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις και οτι οι τράπεζες δεν δίνουν ακόμη νέα δάνεια, όπως και το γεγονός οτι το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας είναι ουσιαστικά πτωχευμένο, αντιλαμβάνεται οτι η κατάσταση οδηγείται άμεσα σε πτώχευση.

Τα σενάρια για το άμεσο μέλλον μας είναι τρία: Το αισιόδοξο σενάριο είναι οτι θα ολοκληρωθεί η αξιολόγηση, θα μπούμε στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, θα προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις και θα αρχίσουν τόσο οι Έλληνες όσο και οι ξένοι να εμπιστεύονται την ελληνική οικονομία και να επενδύουν σε αυτήν, ώστε σε λίγα χρόνια να αρχίσει να επανέρχεται στις αγορές και σε ομαλή λειτουργία. Αν αυτό συμβεί, η ελληνική οικονομία θα υποβοηθηθεί και από το φαινόμενο του “ελατη-

ρίου”, δηλαδή επειδή είναι συμπιεσμένη επί επτά χρόνια και οι αξίες βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα, θα εκτιναχθεί επιταχύνοντας την ανάπτυξη. Οι πιθανότητες αυτού του σεναρίου είναι περιορισμένες τουλάχιστον με την υπάρχουσα κυβέρνηση διότι δεν έχει δώσει κανένα δείγμα ότι επιθυμεί τις μεταρρυθμίσεις ή οτι μπορεί να διευκολύνει την επιχειρηματικότητα. Αυξάνονται όμως αν η κυβέρνηση αυτή πάρει τα αναγκαία μέτρα για την αξιολόγηση και αν μετά γίνουν εκλογές και εκλεγεί μια κυβέρνηση με μεγαλύτερη μεταρρυθμιστική διάθεση, όπως αναμένεται να είναι η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Και αυτό υπό την αίρεση οτι ο Μητσοτάκης θα έχει τη δύναμη να επιβάλει στο κόμμα του τις μεταρρυθμίσεις (τις οποίες το κόμμα του δεν θέλει διότι απαρτίζεται κυρίως από κρατιστές πολιτικούς). Αν τελικά επικρατήσει αυτό το σενάριο μπορούμε να ελπίζουμε σε σταδιακή μείωση των φόρων στα επόμενα δυο - τρία χρόνια, καθώς η αύξηση του ΑΕΠ θα αυξήσει τα φορολογικά έσοδα και δεν θα χρειάζεται να διατηρηθούν οι υψηλοί φόροι. Και πάλι με την προϋπόθεση ότι οι κυβερνήσεις δεν θα αρχίσουν αμέσως τις παροχές εκτινάσσοντας τις δαπάνες και κατά συνέπεια τις ανάγκες για φόρους. Το δεύτερο σενάριο που είναι πολύ πιθανό, είναι οτι θα συνεχίσουμε να σερνόμαστε έτσι, χωρίς ρευστότητα, χωρίς προοπτικές, για αρκετά χρόνια ακόμη, αφού ακόμη και αν η σημερινή κυβέρνηση καταφέρει να ολοκληρώσει την αξιολόγηση, θα κολλήσει ξανά στην επόμε-

νη “στροφή” αρνούμενη να περάσει μεταρρυθμίσεις στο Δημόσιο. Σε αυτή την περίπτωση οι φόροι θα παραμείνουν υψηλοί (και απλήρωτοι) για πολλά χρόνια. Το τρίτο σενάριο, του οποίου οι πιθανότητες εξαρτώνται από τον βαθμό ανευθυνότητας του πολιτικού συστήματος και κυρίως της σημερινής κυβέρνησης, είναι το σενάριο της Δραχμής. Αν δηλαδή ο ΣΥΡΙΖΑ ξαφνικά καταφύγει σε ένα δημοψήφισμα λέγοντας ότι ως εδώ μπορούμε, πάμε στη Δραχμή, ενδέχεται να συσπειρώσει το αντισυστημικό μπλοκ, Χρυσή Αυγή, άκρα Αριστερά, διάφορους απογοητευμένους και πολλούς “πονηρούς” και να οδηγήσει τη χώρα εκτός ΟΝΕ. Αν αυτό συμβεί η φτώχια που θα ακολουθήσει θα είναι πρωτοφανής και για να συνέλθει η οικονομία θα χρειαστεί δεκαετίες. Το σενάριο αυτό θυμίζει την περίπτωση της Αργεντινής η οποία επί πολλά χρόνια προσπαθούσε να αποφύγει την πτώχευση την οποία δεν απέφυγε και ακόμη δεν έχει συνέλθει. Όποιο σενάριο από αυτά τα τρία και αν επικρατήσει, το ζήτημα είναι ότι χωρίς μεταφορά του βάρους της ανάπτυξης από τον δημόσιο τομέα στον ιδιωτικό, χωρίς ριζικές μεταρρυθμίσεις στο δημόσιο τομέα και τη λειτουργία του, καμία πρόοδος δεν υπάρχει. Οι μεταρρυθμίσεις στο Δημόσιο τις οποίες όλα τα κόμματα αποφεύγουν είναι το κλειδί για την ανάπτυξη της χώρας. Όλα τα άλλα, απλώς παρατείνουν το δράμα. –> NIKOLOPOULOS@reporter.gR

ΝΝ

Οικονομία Editorial

Οικονομία ΙΟΒΕ: Σε υψηλά 15 μηνών το οικονομικό κλίμα

Η θετική αυτή τάση ακολουθεί την ευρύτερη βελτίωση του οικονομικού κλίματος που καταγράφεται στην Ευρωζώνη και την Ε.Ε.-28. και είναι η υψηλότερη επίδοση των τελευταίων 15 μηνών, ακολουθώντας μια πο-

Ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος στην Ελλάδα συνεχίζει την τάση ανάκαμψης του τελευταίου διαστήματος και διαμορφώνεται τον Δεκέμβριο στις 94,6 μονάδες από 92,4 μονάδες τον Νοέμβριο, επισημαίνει το ΙΟΒΕ στο δελτίο οικονομικής συγκυρίας.

ρεία σταδιακής εξομάλυνσης μετά τις δραματικές εξελίξεις το καλοκαίρι του 2015. Η οικονομία σταθεροποιείται κατά τη διάρκεια του 2016, τάση που υπερισχύει αυτή την περίοδο, παρά τις έντονες φορολογικές πιέσεις σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά και τη συ-

νεχιζόμενη αβεβαιότητα στις σχέσεις με τους δανειστές. Έτσι, η πλευρά των επιχειρήσεων φαίνεται να προσαρμόζεται σε ένα νέο σημείο ισορροπίας αναφορικά με τη ζήτηση και να αναζητεί κατάλληλη τοποθέτηση στο εγχώριο και διεθνές περιβάλλον.

Ουσιαστικά, η τρέχουσα πορεία του δείκτη είναι συνεπής με την πρόβλεψη για ανάκαμψη του ΑΕΠ το 2017. Όμως η βελτίωση των προσδοκιών, όπως άλλωστε και της οικονομίας θα εξαρτηθεί κυρίως από τη συνέπεια και αξιοπιστία της εφαρμοζόμενης οικονομικής πολιτικής, ειδικότερα σε θέματα διαρθρωτικού χαρακτήρα και δημιουργίας νέας παραγωγής. Αναλυτικότερα: στη Βιομηχανία, οι θετικές προβλέψεις για την παραγωγή τους προσεχείς μήνες εξασθενούν, το ισοζύγιο στις εκτιμήσεις για τα αποθέματα αποκλιμακώνεται, ενώ οι αρνητικές εκτιμήσεις για τις παραγγελίες και τη ζήτηση παραμένουν σχεδόν στα ίδια επίπεδα. στις Υπηρεσίες, οι εκτιμήσεις για την τρέχουσα κατάσταση των επιχειρήσεων μεταβάλλονται αρνητικά, όπως και εκείνες για την τρέχουσα ζήτηση, αλλά και τη βραχυπρόθεσμη εξέλιξή της. στο Λιανικό Εμπόριο, οι θετικές εκτιμήσεις για τις τρέχουσες πωλήσεις περιορίζονται ελαφρά, ενώ οι προβλέψεις για τη βραχυπρόθεσμη εξέλιξή τους βελτιώνονται, με το δείκτη όμως των αποθεμάτων να διευρύνεται. στις Κατασκευές, οι δυσμενείς προβλέψεις για το πρόγραμμα εργασιών των επιχειρήσεων αμβλύνονται αισθητά, αν και σε όρους απασχόλησης οι αρνητικές προβλέψεις ενισχύονται. στην Καταναλωτική Εμπιστοσύνη, ο σχετικός δείκτης επιδεινώνεται ως αποτέλεσμα των πιο δυσμενών προβλέψεων των νοικοκυριών για την οικονομική τους κατάσταση και για την οικονομική κατάσταση της χώρας το επόμενο 12μηνο, της αμβλυνόμενης πρόθεσης για αποταμίευση, αλλά και των περισσότερο απαισιόδοξων προβλέψεων για την εξέλιξη της ανεργίας.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

Οικονομία Ν ΝΝ Ν Editorial

Alpha Bank

Έτος καμπής για την ελληνική οικονομία το 2017

Το 2017 αναμένεται να είναι έτος καμπής για την ελληνική οικονομία. Η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να ανακάμψει καθώς η χώρα εισέρχεται στο δεύτερο δεκαοκτάμηνο του τρίτου προγράμματος προσαρμογής ενώ το διεθνές περιβάλλον προβάλλει ιδιαιτέρως ασταθές, τονίζει η Alpha Bank στην εβδομαδιαία ανάλυσή της.

Συγκεκριμένα, στο νέο έτος ο διεθνής περίγυρος της Ελλάδας θα προσδιοριστεί από τις εξής παραμέτρους. Πρώτον, τις διαδοχικές κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις με την παράλληλη άνοδο του ευρωσκεπτικισμού.

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

Δεύτερον, την αναμενόμενη ελαφρά υποχώρηση του ρυθμού ανάπτυξης στην Ευρωζώνη από 1,7% σε 1,5% με σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των χωρών (άνω του 3% σε Ιρλανδία και Σλοβακία και κάτω από 1% στην Ιταλία).

Τρίτον, την εξέλιξη των προσφυγικών ροών που ενδέχεται να δοκιμάσει την ανθεκτικότητα των σχετικών συμφωνιών μεταξύ ΕΕ–Τουρκίας. Τέταρτον, την επιδείνωση των συνθηκών ασφαλείας της έξαρσης του τρομοκρατικού φαινομένου που ενισχύει την αβεβαιότητα. Πέμπτον, τη γεωπολιτική αστάθεια στην ευρύτερη περιοχή ως παράγωγο της κλιμάκωσης του πολέμου στη Συρία και των νέων συνθηκών μετά την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία. Τέλος, τη διαδικασία διαμόρφωσης της νέας ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής καθώς θα εξελίσσονται οι διαπραγματεύσεις ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου για το μετά το Brexit περιεχόμενο της σχέσεώς τους. Στο ευμετάβλητο αυτό διεθνές σκηνικό, η ελληνική οικονομία λειτουργεί στο μεταρρυθμιστικό πλαίσιο που ορίζει το υφιστάμενο πρόγραμμα προσαρμογής. Η ταχεία ολοκλήρωση της αξιολόγησης και η

συμμετοχή στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης αποτελούν τα δύο μεγάλα ορόσημα στο κατώφλι του νέου έτους. Εφόσον επιτευχθούν εγκαίρως θα δώσουν την ευκαιρία να καταστεί η χώρα επενδυτικός προορισμός. Περιορίζοντας την ενδογενή αβεβαιότητα σε αυτό το ασταθές διεθνές περιβάλλον, σημειώνει η Alpha Bank, η χώρα μπορεί να προσελκύσει διεθνή επενδυτικά κεφάλαια (εν μέρει και ως αποτέλεσμα των σχετικά χαμηλότερων αξιών των στοιχείων ενεργητικού) και να κινητοποιήσει εκ νέου την εγχώρια επιχειρηματικότητα. Το 2016 προσδοκάται, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΕ, ότι θα υπάρξει θετικός σχηματισμός παγίου κεφαλαίου, δηλαδή αύξηση των επενδύσεων, για πρώτη φορά μετά το 2007. Ταυτόχρονα, ο εξωτερικός τομέας συμβάλλει θετικά, καθώς οι εξαγωγές υπερβαίνουν τις εισαγωγές με αποτέλεσμα τη διατήρηση του πλεονασματικού ισοζυγίου τρεχουσών

ΝΝ

Οικονομία Editorial

συναλλαγών στο πρώτο δεκάμηνο του τρέχοντος έτους (αναλυτικά στο Τμήμα της οικονομικής συγκυρίας). Η αξία της αυξήσεως της επενδυτικής και επιχειρηματικής εμπιστοσύνης είναι καθοριστικής σημασίας, καθώς η ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας στη χώρα δύσκολα μπορεί να στηριχτεί στην ιδιωτική κατανάλωση που παραμένει καθηλωμένη κυρίως λόγω του αυξανόμενου φορολογικού βάρους. Παράλληλα, η εισροή επενδυτικών κεφαλαίων από το εξωτερικό μπορεί να αμβλύνει για ένα χρονικό διάστημα το πρόβλημα της ανεπαρκούς σώρευσης αποταμιευτικών πόρων. Η σημασία της επιστροφής της εμπιστοσύνης στην ασκούμενη οικονομική πολιτική επιβεβαιώνεται και από τα ευρήματα της προσφάτως δημοσιευθείσας (23/12) «Έρευνας Επενδύσεων στη Βιομηχανία» του ΙΟΒΕ. Μελετώντας τα κριτήρια για την λήψη επενδυτικών αποφάσεων, με βάση τις εκτιμήσεις των επιχειρήσεων τον Οκτώβριο-Νοέμβριο του 2016, παρατηρείται ότι η αστάθεια της ακολουθούμενης οικονομικής πολιτικής και το φορολογικό σύστημα αποτελούν με διαφορά τους κυριότερους ανασταλτικούς παράγοντες. Η ζήτηση για τα προϊόντα τους και οι τεχνολογικές εξελίξεις αποτελούν τους μόνους παράγοντες που επηρεάζουν θετικά την αύξηση των επενδύσεων από την πλευρά των επιχειρήσεων, ενώ το ύψος των κερδών και τα θεσμοθετημένα κίνητρα έχουν σχεδόν ουδέτερη ή οριακά αρνητική επίπτωση.

Πώς θα ενισχυθεί η καταναλωτική ζήτηση Παρά την ανάκαμψη της καταναλωτικής εμπιστοσύνης στο τρίτο τρίμηνο του έτους, την αύξηση της απασχόλησης και την παραμονή της ιδιωτικής αποταμίευσης σε αρνητικό έδαφος κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, ο όγκος του λιανικού εμπορίου ακολούθησε πτωτική πορεία, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, επισημαίνει η Alpha Bank στο εβδομαδιαίο δελτίο οικονομικών εξελίξεων. Συγκεκριμένα, ο ρυθμός μεταβολής του όγκου λιανικού εμπορίου (κύκλος εργασιών σε σταθερές τιμές) διατηρεί για όγδοο συνεχές έτος αρνητικό πρόσημο στο δεκάμηνο του 2016 και διαμορφώνεται στο -1,0%. Σύμφωνα με τους αναλυτές, τούτο ήταν αποτέλεσμα της πτώσεως του διαθεσίμου εισοδήματος των νοικοκυριών λόγω της αυξήσεως των φορολογικών επιβαρύνσεων και της μειώσεως των καθαρών κοινωνικών μεταβιβάσεων. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Household Sector Report (Νοέμβριος 2016) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, το διαθέσιμο εισόδημα μειώθηκε κατά -1,2% και -0,4% στο πρώτο και δεύτερο τρίμηνο του 2016 αντιστοίχως. Η συμβολή στη μεταβολή αυτή των φόρων στο εισόδημα και

την περιουσία ήταν -1,2% και 0,1%, ενώ των καθαρών κοινωνικών μεταβιβάσεων ήταν -0,7% και -1,0% αντίστοιχα στα δύο πρώτα τρίμηνα. Η επίπτωση αυτή αντισταθμίστηκε μόνο μερικώς από την συμβολή της ανόδου των εισοδημάτων εξαρτημένης εργασίας κατά 2,9% και 1,8% αντιστοίχως στα δύο πρώτα τρίμηνα του έτους. Και τούτο διότι η αύξηση της απασχόλησης προήλθε σε μεγαλύτερο βαθμό μέσω νέων συμβάσεων μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης-από ό,τι πλήρους απασχόλησης-με αποτέλεσμα η επίδρασή της απασχόλησης επί της αγοραστικής δυνάμεως να είναι σχετικά ασθενής. Η υποτονική καταναλωτική ζήτηση αντανακλάται επίσης στον ρυθμό μεταβολής του υπολοίπου των χορηγήσεων καταναλωτικών δανείων που διατηρεί το αρνητικό πρόσημο της τελευταίας εξαετίας (πράσινη γραμμή στο Γράφημα 1) αν και φθίνει με μικρότερο ρυθμό σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Τα έσοδα από τον φόρο προστιθέμενης αξίας συνιστούν ένα ακόμη μέτρο της ενεργού καταναλωτικής ζητήσεως, αφού συνδέονται αναλογικά με τον όγκο των συναλλαγών. Τα δύο τελευταία έτη και κυρίως το 2016, ωστόσο, τα έσοδα από τον ΦΠΑ ακολουθούν αντίστροφη πορεία. Αυξάνονται δηλαδή, αν και με σχετικά μικρό ρυθμό, ως αποτέλεσμα των διαδοχικών αυξήσεων του φορολογικού συντελεστή τον Ιούλιο του 2015 και τον Μάιο του 2016, καθώς και της αυξημένης χρήσεως των ηλεκτρονικών μέσων πληρω-

+1,2%

μών. Σε βραχύ χρονικό ορίζοντα, τούτο επιφέρει αυξημένα φορολογικά έσοδα δημιουργώντας μια εφάπαξ επίπτωση στον ετήσιο ρυθμό μεταβολής. Ωστόσο, σε μακρύ χρονικό ορίζοντα, οι υψηλοί φορολογικοί συντελεστές εκτιμάται ότι ασκούν αρνητική επίδραση στην καταναλωτική δαπάνη και κατά συνέπεια, στα έσοδα του φόρου προστιθέμενης αξίας. Αντίθετα με τους ανωτέρω δείκτες καταναλωτικής ζήτησης, οι νέες κυκλοφορίες ΙΧ επιβατικών αυτοκινήτων αυξάνονται τα τρία τελευταία χρόνια με διψήφιο ποσοστό. Η αύξηση αυτή αποδίδεται (α) στο κίνητρο της απόσυρσης, (β) στην αβεβαιότητα των νοικοκυριών για το ενδεχόμενο εξόδου από την Ευρωζώνη στο πρώτο εξάμηνο του 2015 και (γ) στην αυξημένη ζήτηση αυτοκινήτων χρονομίσθωσης που συνδέεται με την ισχυρή άνοδο της τουριστικής κίνησης καθώς και την ανανέωση του στόλου σημαντικών ελληνικών επιχειρήσεων την τελευταία διετία. Επιπλέον, σημαντική τόνωση της καταναλωτικής ζήτησης αναμένεται να προκύψει από την πτωτική πορεία των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα μετά την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης. Ειδικότερα τον Νοέμβριο 2016 παρατηρήθηκε μείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών ύψους €727 εκατ. Η αποκλιμάκωση των οφειλών οδηγεί σε παροχή ρευστότητας προς τις ελληνικές επιχειρήσεις που αναμένεται να διαχυθεί σταδιακά στο σύνολο της οικονομίας.

αυξήθηκε το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο της Ελλάδας, κατά τη διάρκεια του Νοεμβρίου Πηγή: προσωρινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

Οικονομία Ν ΝΝ Ν Editorial

PWC

megatrends που θα διαμορφώσουν το μέλλον του κόσμου μας

Οι μεγάλες παγκόσμιες τάσεις (megatrends) αναμένεται να έχουν βαθιές και αποσταθεροποιητικές επιπτώσεις στην άμυνα και ασφάλεια ανά τον κόσμο, επισημαίνει σε νέα της έκθεση η PwC.

Οι επιπτώσεις αυτές επιτάσσουν μεγαλύτερη ευελιξία και υπευθυνότητα εκ μέρους των κυβερνήσεων και πιο στενή συνεργασία σε όλο το φάσμα της κοινωνίας ώστε να αντιμετωπίσουν ενδεχόμενους κινδύνους προειδοποιούν τα στελέχη άμυνας και ασφάλειας της PwC.

Καθεμία από τις βασικές αυτές τάσεις παρουσιάζεται αναλυτικά στη νέα έκθεση της PwC με τίτλο «Five Megatrends and their implications for Global Defense and Security». Η μετατόπιση της οικονομικής δύναμης θα έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία πιο ισχυρών εθνικών οικονομιών με σημαντικούς πόρους τους οποίους θα πρέπει να προστατεύσουν αλλά και που είναι διαθέσιμοι για επενδύσεις στην άμυνα και την ασφάλεια. Αυτή η μετατόπιση θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα την μείωση της εξάρτησης για προστασία ορισμένων χωρών από παραδοσιακές δυνάμεις όπως οι

ΗΠΑ για την προστασία των πόρων αυτών, αλλά και τον επιμερισμό των επιχειρησιακών βαρών προκειμένου να προστατευτούν επαρκώς οι οικονομικές εμπορικές οδοί και η ελεύθερη ναυσιπλοΐα από επικίνδυνες δυνάμεις. Οι διευρυμένες και σύνθετες αλυσίδες εφοδιασμού θα γίνουν πιο ευάλωτες λόγω των κυβερνοεπιθέσεων στο πλαίσιο της βιομηχανικής κατασκοπείας, των κλοπών και των τρομοκρατικών επιθέσεων. Οι δημογραφικές μεταβολές οφείλονται στη γήρανση του πληθυσμού στα κράτη της Δύσης η οποία οδηγεί σε αυξημένη ζήτηση για κοινωνικές υπηρεσίες και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, με αποτέλεσμα να ασκούνται ισχυρές πιέσεις στις δημοσιονομικές προτεραιότητες, συχνά εις βάρος των αμυντικών δαπανών ή των δαπανών ασφάλειας. Στον αντίποδα, η αύξηση του πληθυσμού των νέων στις αναδυόμενες αγορές μπορεί να οδηγήσει σε ριζοσπαστικοποίηση και κοινωνική αναταραχή, αυξάνοντας την πιθανότητα αποσταθεροποιητικών διακρατικών μετακινήσεων. Η τάση αυτή μπορεί να προκαλέσει προβλήματα εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας και για την αντιμετώπισή

Οι 5 τάσεις που θεωρείται ευρέως ότι διαμορφώνουν το μέλλον του κόσμου μας είναι: η μετατόπιση της παγκόσμιας οικονομικής δύναμης

οι δημογραφικές μετατοπίσεις

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

η επιτάχυνση της αστικοποίησης

η κλιματική αλλαγή μαζί & η εξάντληση των φυσικών πόρων

η τεχνολογική πρόοδος

τους θα χρειαστούν επενδύσεις και καινοτόμες στρατηγικές. Η επιτάχυνση της αστικοποίησης θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα οι αναπτυσσόμενες μεγαλουπόλεις να αποκτούν ολοένα μεγαλύτερη δύναμη απειλώντας τις εθνικές κυβερνήσεις λόγω του μεγέθους της οικονομίας και των εκλογικών τους περιφερειών. Η ραγδαία αστικοποίηση κρύβει τεράστιους κινδύνους για τις διωκτικές αρχές και τις υπηρεσίες πληροφοριών και εσωτερικής ασφάλειας, καθώς και για τους παραδοσιακούς οργανισμούς άμυνας. Η επαρκής αστυνόμευση και προστασία των εν λόγω περιοχών είναι δαπανηρή και απαιτεί υψηλότερο επίπεδο διυπηρεσιακής ανταλλαγής πληροφοριών και συνεργασίας. Η τεχνολογική πρόοδος οδηγεί σε συναρπαστικά επιτεύγματα που προωθούν περισσότερο την αυτοματοποίηση, την ανάλυση στοιχείων και τις επικοινωνίες. Δημιουργεί όμως και τρωτά σημεία που θα δοκιμάσουν με πρωτοφανή τρόπο τις διωκτικές αρχές και τους οργανισμούς άμυνας και ασφάλειας. Ο συνδυασμός του Internet, των φορητών συσκευών, της ανάλυσης δεδομένων, των drones, της τεχνητής νοημοσύνης και της

Η ραγδαία αστικοποίηση κρύβει τεράστιους κινδύνους για τις διωκτικές αρχές και τις υπηρεσίες πληροφοριών και εσωτερικής ασφάλειας, καθώς και για τους παραδοσιακούς οργανισμούς άμυνας

ΝΝ

Οικονομία Editorial

Η πρόκληση για τους οργανισμούς άμυνας και ασφάλειας θα είναι να αναπτύξουν και να προσαρμόσουν αυτά τα εργαλεία με την ταχύτητα των επιχειρήσεων και όχι με την παραδοσιακή ταχύτητα των κυβερνήσεων

τεχνολογίας cloud ενισχύει δραστικά τις δυνατότητες των οργανισμών άμυνας και ασφάλειας στην αντιμετώπιση απειλών. Η πρόκληση για τους οργανισμούς άμυνας και ασφάλειας θα είναι να αναπτύξουν και να προσαρμόσουν αυτά τα εργαλεία με την ταχύτητα των επιχειρήσεων και όχι με την παραδοσιακή ταχύτητα των κυβερνήσεων. Ταυτόχρονα, λόγω της κλιματικής αλλαγής και της εξάντλησης των φυσικών πόρων, θα προκληθούν εντάσεις μεταξύ των κρατών

για την πρόσβαση σε φυσικούς πόρους. Καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός θα συνεχίσει να αυξάνεται, οι συγκρούσεις αυτές θα κλιμακώνονται διαδραματίζοντας ζωτικό ρόλο για την εθνική επιβίωση, ιδίως όσον αφορά πολύ βασικούς φυσικούς πόρους όπως η τροφή, το νερό και η ενέργεια. Αναμφίβολα, η τάση αυτή θα προκαλέσει διαμάχες σε περιφερειακό και, ενδεχομένως και σε παγκόσμιο επίπεδο, για την πρόσβαση σε νερό, πετρέλαιο, την αλιεία, το κυνήγι και σε εξορυκτικά δικαιώματα.

Tom Modly Eπικεφαλής Παγκόσμιων Κυβερνητικών Τομέων της PwC

«Δεδομένου του βάθους και της πολυπλοκότητας των προκλήσεων που θέτουν οι παγκόσμιες τάσεις, θα απαιτούνται λύσεις «στο σύνολο της κοινωνίας». Και οι λύσεις αυτές θα πρέπει να αξιοποιούν τα τεχνολογικά, συνεργατικά και εμπορικά πλεονεκτήματα που προσφέρουν οι ίδιες οι τάσεις. Δεν πρέπει, όμως, να φοβόμαστε τις τάσεις ή τις προκλήσεις που αυτές συνεπάγονται σε επίπεδο εθνικής άμυνας και ασφάλειας. Αντ› αυτού, θα πρέπει να προβλέπουμε τις αλλαγές, να τις λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη και να επιστρατεύουμε τη δημιουργικότητα και τους πόρους που χρειάζονται ώστε να είμαστε προετοιμασμένοι για τα κρίσιμα προβλήματα που εμφανισθούν». ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 2017

ΝΝ

Οικονομία

ΣΕΒ

Το «χαλινάρι» στον καπιταλισμό έχει συνέπειες - Τα δανεικά τελείωσαν

«Καμπανάκι» για το καθεστώς υπερφορολόγησης και υπερρύθμισης της ιδιωτικής οικονομίας που επικρατεί σην Ελλάδα κρούει ο Σύνδεσμος Ελλήνων Βιομηχάνων (ΣΕΒ). Ο Σύνδεσμος επισημαίνει ότι «το χαλινάρι στην ανάπτυξη του καπιταλισμού μέσω υπερφορολόγησης, υπερρύθμισης κτλ. έχει συνέπειες».

Και εξηγεί: «Μπορούμε να συνεχίσουμε να φυτοζωούμε στην Ελλάδα, διώχνοντας τις επενδύσεις, αλλά έτσι, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να αναπτυχθούμε και να στηρίξουμε την οικονομία μας στις εσωτερικές διεργασίες αξιοποίησης της οικονομίας της αγοράς και όχι στον υπερδανεισμό, που ούτως ή άλλως δεν είναι πλέον στις επιλογές μας. Διότι η αναδιανομή του εισοδήματος που παράγεται αποκλειστικά από τους άλλους, χωρίς δανεικά, έχει πάντα ημερομηνία λήξης». Σύμφωνα με τον ΣΕΒ, η οικονομική πολιτική στη χώρα παλινδρομεί τα τελευταία χρόνια μεταξύ δύο αντίρροπων δυνάμεων, της δημοσιονομικής εξυγίανσης και προσαρμογής στην οικονομία της αγοράς από τη μια πλευρά, και της προ-

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

σκόλλησης σε αναδιανεμητικές πρακτικές με ξεπερασμένα εργαλεία και αναλύσεις του κοινωνικού ζητήματος, από την άλλη. «Το αποτέλεσμα είναι η ασάφεια σε στόχους, μέσα και αποτελέσματα, οι καθυστερήσεις στις μεταρρυθμίσεις, και οι μόνιμες αναταράξεις στις σχέσεις της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και όλα αυτά συμβαίνουν σε βάρος των αναπτυξιακών προοπτικών της Ελλάδας, που εξακολουθούν να είναι τεράστιες και αναξιοποίητες. Σε αυτό το πλαίσιο, η αποταμίευση των νοικοκυριών παραμένει αρνητική, εξασθενίζοντας τις επενδύσεις και τη δημιουργία νέων εισοδημάτων και θέσεων εργασίας. Και η κατάσταση αυτή θα διαιωνίζεται εάν δεν αλλάξει άρδην

το καθεστώς υπερφορολόγησης και υπερρύθμισης της ιδιωτικής οικονομίας, που εμποδίζει την ανάδειξη των αρετών του Έλληνα επιχειρηματία και εργαζόμενου». Σοβαρή υστέρηση στη λειτουργία κράτους και αγορών Προκειμένου να στηρίξουν τα επιχειρήματα τους, οι συντάκτες του οικονομικού δελτίου επικαλούνται δύο μελέτες. Σύμφωνα με την πρώτη, των Rafael Di Tella και Robert Mac Culloch, η υπερφορολόγηση και η υπερρύθμιση (διάγραμμα μπροστινής σελίδας) της ελληνικής οικονομίας είναι συμπτώματα μιας κοινωνίας όπου κυριαρχεί η έλλειψη εμπιστοσύνης απέναντι στην οικονομία της αγοράς Στη σημαντική αυτή ανάλυση, σύμφωνα με το δελτίο, παρατηρείται ότι σε φτωχές κυρίως χώρες, υπάρχει μια άνθιση περιορισμών στην επιχειρηματικότητα και κρατικής παρέμβασης στην οικονομία, και μία επικυριαρχία της αριστερής φρασεολογίας και ιδεοληψίας στην ανάλυση οικονομικών ζητημάτων. Τα φαινόμενα αυτά συνυπάρχουν, συνήθως, με εκτεταμένη διαφθορά που ωθεί τα άτομα να επιζητούν περιορισμούς στην οικονομική δραστηριότητα, παρόλο που αναγνωρίζεται ότι η υπερρύθμιση της οικονομίας μπορεί να οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερη διαφθορά. «Σε περιόδους δε όξυνσης της διαφθοράς, παρατηρείται αύξηση του αισθήματος της οργής που νιώθουν οι ψηφοφόροι, και στροφή του εκλογικού σώματος προς ακραία πολιτικά κόμματα. Η εξήγηση που προ-

βάλλεται στις χώρες αυτές είναι ότι, δεδομένης της ταύτισης των σκανδάλων με την επιχειρηματική τάξη, η στροφή προς υπερψήφιση ακραίων κομμάτων αντανακλά μία διάθεση τιμωρίας από τους ψηφοφόρουςπου συνδέεται με ασθενή δικαστικά συστήματα και αδράνεια στην απονομή δικαιοσύνης. Αυτό το φαινόμενο εκφράζεται, ενδεικτικά, μέσω της υψηλής, προοδευτικής και μη ανταποδοτικής φορολόγησης παραγωγικών δραστηριοτήτων όπως είναι οι επενδύσεις», σύμφωνα με τη μελέτη. Στο πλαίσιο αυτό, ο ΣΕΒ εξηγεί: «Παρ’ όλο που οι συγγραφείς

ΝΝ

Οικονομία

δεν είναι, μάλλον, τυχαία. Το γεγονός ότι η σημερινή διακυβέρνηση της χώρας ασκείται από έναν συνασπισμό -μέχρι πρότινος μικρών- κομμάτων της αριστεράς και της δεξιάς, καθώς και το γεγονός ότι το τρίτο μεγαλύτερο κόμμα στην ελληνική βουλή θεωρείται από τα υπόλοιπα κόμματα ότι βρίσκεται εκτός του δημοκρατικού τόξου στα άκρα δεξιά του πολιτικού φάσματος, προσφέρει ισχυρές ενδείξεις για την ορθότητα των συμπερασμάτων των μελετών αυτών, ιδίως εάν ληφθεί υπόψη ότι η Ελλάδα συγκεντρώνει χαρακτηριστικά τόσο μιας προηγμένης-πλούσιας χώρας όσο και μιας χώρας με σοβαρή υστέρηση στη λειτουργία του κράτους, των θεσμών και της λειτουργίας των αγορών», σχολιάζει ο ΣΕΒ.

προσπαθούν να εξηγήσουν τι συμβαίνει σε φτωχές χώρες, η θεωρία που προβάλλουν φαίνεται να ισχύει και στην Ελλάδα, ιδίως μετά την φτωχοποίηση που έφερε η παρατεταμένη και υψηλού κοινωνικού κόστους ύφεση στη διάρκεια της δημοσιονομικής προσαρμογής των Μνημονίων. Ο ελληνικός πληθυσμός, σε ένα μεγάλο τμήμα του, θεωρεί τα συμβαίνοντα, και εκφράζει αντίστοιχα την οργή του, ως αποτέλεσμα διαφθοράς (κάποιοι τα φάγανε τα περασμένα χρόνια και παραμένουν ατιμώρητοι). Παρόλο που η αλήθεια είναι πιο περίπλοκη , η άνοδος «αντισυστημικών» σχηματισμών στην εξουσία στην

Ελλάδα μπορεί κάλλιστα να ερμηνευθεί από την παρατεταμένη περίοδο προσοδοθηρίας που άνθησε στη δεκαετία που προηγήθηκε της κρίσης». Όσον αφορά στη δεύτερη μελέτη που επικαλείται ο Σύνδεσμος, αυτή των Manuel Funke, Moritz Schularick και Christoph Trebesch, αυτή παρουσιάζει εμπειρικά αποτελέσματα, αναλύοντας οικονομικές κρίσεις και εκλογικά αποτελέσματα από το 1870 μέχρι σήμερα σε 20 προηγμένες οικονομίες, που αποδεικνύουν ότι κόμματα της άκρας δεξιάς κεφαλαιοποιούν τα μεγαλύτερα κέρδη από μία κρίση, ιδίως εάν αυτή έχει χρη-

ματοοικονομικό περιεχόμενο. Μία χρηματοοικονομική κρίση ερμηνεύεται ως απόρροια φαινομένων διαφθοράς και όξυνσης των κοινωνικών ανισοτήτων, ιδίως εάν η κρίση περιλαμβάνει κατάρρευση λόγω αδυναμίας εξυπηρέτησης του χρέους και συνακόλουθη διάσωση και προσαρμογή της οικονομίας. Παράλληλα, η χρηματοοικονομική κρίση φέρνει κατακερματισμό του πολιτικού συστήματος, αστάθεια και εν πολλοίς ακυβερνησία, που είναι εντονότερη τα πρώτα 5 χρόνια. «Οποιαδήποτε συσχέτιση των δύο ως ανωτέρω μελετών με τα συμβαίνοντα στην Ελλάδα

«Το χειρότερο που συμβαίνει, όμως, είναι ότι η οικονομική πολιτική στη χώρα, λόγω και των Μνημονίων, υπόκειται στις ασυνέχειες δύο αντίρροπων δυνάμεων, εκείνες της προσαρμογής και της εμβάθυνσης στην οικονομία της αγοράς και εκείνες της προσκόλλησης σε αναδιανεμητικές πρακτικές, με τις κυβερνήσεις να παραμένουν έωλες και αναποφάσιστες, να καθυστερούν τις αξιολογήσεις, να τρενάρουν τις μεταρρυθμίσεις, κ.ο.κ. Σε κάθε περίπτωση, η ερμαφρόδιτη αυτή κατάσταση δεν βοηθά την οικονομία να ανακάμψει και την χώρα να αναπτυχθεί. Και το γεγονός ότι το 1/3 του εργατικού δυναμικού της χώρας δεν έχει ακόμη ενταχθεί στην μισθωτή εργασία σημαίνει υστέρηση στην οργάνωση της οικονομίας της αγοράς και, εν πολλοίς αδυναμία καπιταλιστικής ανάπτυξης», τονίζει ο ΣΕΒ.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

Τράπεζες Ν ΝΝ Ν Editorial

Τράπεζες Η αξιολόγηση και η ανησυχία για το QE

Μπορεί στην αγορά να ευελπιστούν ότι αργά ή γρήγορα θα «κλείσει» η αξιολόγηση, ωστόσο, η καθυστέρηση στις διαπραγματεύσεις «φουντώνει» τις ανησυχίες (και) των τραπεζών καθώς φοβούνται μήπως απομακρυνθεί, ο στόχος της ένταξης των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Από τον Γιώργο Παπακωνσταντίνου

Τραπεζικά στελέχη «βλέπουν» με προβληματισμό τις διαδικασίες για τη δεύτερη αξιολόγηση να «τραβούν» χρονικά, το Eurogroup του Ιανουαρίου δύσκολα να «βγάζει λευκό καπνό»

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

και πλέον ελπίζουν να «ανάψει πράσινο φως» τον Φεβρουάριο, δίχως να λείπουν και αυτοί που μιλούν για πιο μακρινό ορίζοντα. Εάν όμως δεν προκύψουν θετικά νέα σύντομα, ενδέχεται η Ελλάδα να χάσει το ραντεβού με το QE στις αρχές Μαρτίου,

όταν η ηγεσία της ΕΚΤ έχει προγραμματίσει να αποφασίσει για το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων, και να μπει νέος στόχος από Απρίλιο και ύστερα. Είναι προφανές ότι η καθυστέρηση της ένταξης των ελληνικών τίτλων στο QE της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας

αναμένεται να επιφέρει πρόσθετες επιβαρύνσεις στη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών, στερώντας από το εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα την δυνατότητα πρόσβασης σε φθηνή χρηματοδότηση, σε μια συγκυρία που «παλεύει» να περιορίσει το κόστος και να λάβει

ΝΝ

Editorial Τράπεζες

«ανάσες ρευστού». Η κατάσταση θα επιδεινωθεί περαιτέρω εάν η ολοκλήρωση της αξιολόγησης φτάσει προς το τέλος του β’ τριμήνου το 2017 στον απόηχο των πολιτικών εξελίξεων ανά την Ευρώπη που θα ξεκινήσουν με αφορμή τις εκλογικές αναμετρήσεις στην Ε.Ε. ή του θρίλερ που εκτυλίσσεται όσον αφορά στη συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα. Πάντως, οι περισσότεροι προσδοκούν αργά ή γρήγορα να σημάνει «λήξη συναγερμού» και να μη φτάσουμε στο… παρά πέντε, καθώς βλέπουν κινήσεις αποκλιμάκωσης της έντασης ενώ και στέλεχος του ESM σημείωσε ότι μέσα στον μήνα θα προχωρήσουν οι διαδικασίες για τα βραχυπρόθεσμα μέτρα όσον αφορά το ελληνικό χρέος. Εάν τελικά δεν επιβεβαιωθούν οι ανησυχίες του κλάδου και της αγοράς και κλείσει σε σχετικά ορατό χρονικό ορίζοντα η δεύτερη αξιολόγηση και εν συνεχεία η χώρα μπει στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, οι τράπεζες θα «ανακουφιστούν» και θα είναι έτοιμες για εκδόσεις ομολόγων, τιτλοποιήσεις κ.λπ. Όσο καθυστερούν όμως οι διαπραγματεύσεις, τόσο η κατάσταση θα γίνει πιο δύσκολη, την ώρα μάλιστα που οι τράπεζες καλούνται να αντιμετωπίσουν το «βουνό» των «κόκκινων» δανείων και των υπερχρεωμένων, πλην όμως βιώσιμων επιχειρήσεων. Οι οποίες, εάν ολοκληρωθούν τα «βήματα» με αξιολόγηση, QE κ.λπ., ίσως βρούνε καλύτερους όρους χρηματοδότησης σχεδιάζοντας έκδοση ομολόγων και έξοδο στις διεθνείς αγορές που για την ώρα είναι «κλειστές» ή μάλλον… «αλμυρές» για μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους που έχουν διεθνή δραστηριότητα και έδρα

Με «ανοιχτά μέτωπα» εισήλθαν στο 2017 οι τράπεζες Με ανοιχτά, όσο και κρίσιμα για τη λειτουργία τους μέτωπα, τόσο στο θέμα της ολοκλήρωσης των διοικητικών αλλαγών όσο και, κυρίως αυτό, της διαχείρισης των «κόκκινων» δανείων, εισήλθαν οι τράπεζες στο 2017.

Η δράση αναμένεται έντονη, αρχικά με τις διεργασίες για την επιλογή του διευθύνοντος συμβούλου στην Τράπεζα ΠΕΙΡΑΙΩΣ και την πλήρωση του κενού που συμπληρώνει έναν χρόνο μετά την αποχώρηση του Άνθιμου Θωμόπουλου, τον Ιανουάριο του 2016, με το «θρίλερ» να βρίσκεται σε εξέλιξη και να έχει αναδείξει διάσταση απόψεων στο «τρίγωνο» SSM-ΤΧΣ - Διοικητικού Συμβουλίου της τράπεζας. Η τράπεζα συνεχίζει προς το παρόν με τον αναπληρωτή διευθύνοντα σύμβουλο Γιώργο Πουλόπουλο και η Επιτροπή Ανάδειξης Υποψηφιοτήτων θα συνεχίσει σε εύλογο χρονικό διάστημα τις διαδικασίες της. Θεωρητικά, η κατάσταση στην ΠΕΙΡΑΙΩΣ μπορεί να

κυλήσει έως τη γενική συνέλευση των μετόχων με την «τρέχουσα» εικόνα, δηλαδή να συνεχίσει με τον αναπληρωτή διευθύνοντα σύμβουλο Γιώργο Πουλόπουλο και την Επιτροπή Ανάδειξης Υποψηφιοτήτων σε εύλογο χρονικό διάστημα να αναμοχλεύσει τις διαδικασίες. Ωστόσο, ουδείς μπορεί να αποκλείσει τελικώς ο SSM να κινήσει διαδικασίες. Παράλληλα, αναμένεται και η επιλογή του νέου διευθύνοντος συμβούλου στο ΤΧΣ. Μετά τη μη αποδοχή της θέσης από τον κ. Βασ. Κατσικιώτη και τον μη διορισμό του επιλαχόντα κ. Κ. Μιχαηλίδη, η διαδικασία ανοίγει εκ νέου με πρόσκληση ενδιαφέροντος και καταληκτική ημερομηνία υποβολής των αιτήσεων την 22α Ιανουαρίου. Η ολοκλήρωση των τελευταίων διοικητικών αλλαγών στις τράπεζες, θα επιταχύνει τις εξελίξεις στο «μέτωπο» της μείωσης των «κόκκινων» δανείων, όπου ήδη έχουν γίνει οι πρώτες ενέργειες σε επίπεδο προετοιμασίας ή συμφωνιών. Το προσεχές διάστημα αναμένεται να δρομολογηθούν εξελίξεις στο μέτωπο της διαχείρισης

Θεωρητικά, η κατάσταση στην ΠΕΙΡΑΙΩΣ μπορεί να κυλήσει έως τη γενική συνέλευση των μετόχων με την «τρέχουσα» εικόνα, δηλαδή να συνεχίσει με τον αναπληρωτή διευθύνοντα σύμβουλο Γιώργο Πουλόπουλο

των μη εξυπηρετούμενων δανείων, καθώς αναμένεται να δοθεί τουλάχιστον ακόμη μία άδεια διαχείρισης, συγκεκριμένα στην KKR, να κλείσει το θέμα του εξωδικαστικού συμβιβασμού και της νομικής κάλυψης για τα στελέχη που θα υπογράψουν αναδιαρθρώσεις και πωλήσεις δανείων. Οι δύο αυτές κινήσεις θα απελευθερώσουν τις δράσεις για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, δεδομένου ότι στα τέλη Φεβρουαρίου οι τράπεζες θα κληθούν να υποβάλουν στον SSM αναφορά για την πορεία υλοποίησης των στόχων. Υπενθυμίζεται ότι οι τράπεζες έχουν δεσμευτεί για μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (ΜΕΑ) τους κατά 38% για την περίοδο Ιουνίου 2016 - Δεκεμβρίου 2019, διαμορφώνοντας το υπόλοιπο ΜΕΑ στα 66,7 δισ. ευρώ από 106,9 δισ. τον Ιούνιο 2016. Θεωρητικά μέσα στον Ιανουάριο θα ολοκληρωθούν δύο σημαντικές κινήσεις σε επίπεδο μη συστημικών τραπεζών. Η πρώτη αφορά στην επιλογή του προτιμητέου επενδυτή, ο οποίος θα καλύψει τα εναπομείναντα 70 εκατ. ευρώ της αύξησης κεφαλαίου της Attica Bank, αναλαμβάνοντας και τη διαχείριση των κόκκινων» δανείων της. Η δεύτερη αφορά στην ολοκλήρωση της αύξησης του συνεταιριστικού κεφαλαίου της Παγκρήτιας Τράπεζας με τη συμμετοχή του Μιχάλη Σάλλα σε ποσοστό τουλάχιστον 15%.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 2017

Επιχειρήσεις Ν ΝΝ Ν Editorial

Επιχειρήσεις Το σχέδιο για τα επιχειρηματικά χρέη -Ποιες δαπάνες ρυθμίζονται

Ο κ. Παπαδημητρίου μιλώντας στο «Έθνος της Κυριακής» προαναγγέλλει την κατάθεση του νομοσχεδίου μέχρι το τέλος του Ιανουαρίου, ξεκαθαρίζοντας ότι στον νέο θεσμό θα μπορούν να υπαχθούν όλες οι υπερχρεωμένες κατά τη δημοσίευση του νόμου επιχειρήσεις, χωρίς να αποκλείονται οι ατομικές και οι ελεύθεροι επαγγελματίες, αρκεί να είναι βιώσιμες. Δεν θα υπάρχει όριο ως προς το ύψος των διαγραφών και των ρυθμίσεων χρεών σε δόσεις, αλλά θα εξαιρούνται ο ΦΠΑ, οι παρακρατούμενοι φόροι και οι ασφαλιστικές εισφορές εργαζομένων. Την ίδια ώρα ο κ. Παπαδημητρίου στέλνει σαφές μήνυμα στους «στρατηγικούς κακοπληρωτές» προειδοποιώντας: «Το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο δεν θα μετατραπεί σε συγχωροχάρτι από επιχειρήσεις-μνημεία κακοδιαχείρισης». Εκτιμά, δε, πως θα μπορούν να υποβάλουν αιτήσεις στον μηχανισμό 403.000 επιχειρήσεις.

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

Αρνητικό ισοζύγιο για την επιχειρηματικότητα το 2016

Μέχρι το τέλος του Ιανουαρίου θα κατατεθεί το νομοσχέδιο για τον εξωδικαστικό μηχανισμό αναδιάρθρωσης ληξιπρόθεσμων επιχειρηματικών χρεών σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομίας και Ανάπτυξης, Δημήτρη Παπαδημητρίου, ο οποίος με συνέντευξή του παρουσιάζει τις βασικές πτυχές.

Η διαδικασία Πρακτικά η διαδικασία ξεκινά κατόπιν σχετικής αίτησης, η οποία θα συνοδεύεται από μια αρχική πρόταση ρύθμισης οφειλών, καθώς και από αναλυτικά στοιχεία της περιουσιακής κατάστασης της επιχείρησης προς την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. Στη συνέχεια θα ορίζεται ένας συντονιστής των διαδικασιών διαπραγμάτευσης για την αναδιάρθρωση των χρεών από ειδικό μητρώο που θα τηρεί για τον σκοπό αυτό η ΕΓΔΙΧ και θα απαρτίζεται κατά προτεραιότητα από διαπιστευμένους διαμεσολαβητές. Ο συντονιστής, ο οποίος ως ένας ανεξάρτητος, ουδέτερος προς τα μέρη τρίτος, μπορεί να διευκολύνει τη διαπραγμάτευση μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών, αναλαμβάνει- μεταξύ άλλων- την ευθύνη κοινοποίησης των προσκλήσεων των πιστωτών. Ειναι επιφορτισμένος με την εποπτεία των προβλεπόμενων χρονικών περιορισμών της διαδικασίας διαπραγμάτευσης ενώ συντάσ-

σει και το σχετικό πρακτικό περαίωσης της διαδικασίας. Οφειλέτης και πιστωτές μπορούν να διαμορφώσουν ελέυθερα το περιεχόμενο της συμφωνίας αναδιάρθρωσης χρεών και άρα να προσδιορίσουν κατά βούληση, για παράδειγμα το ύψος της διαγραφής των οφειλών αλλά και ειδικότερα σχήματα αποπληρωμής. Για τις βεβαιωμένες οφειλές προς το Δημόσιο εξαιρούνται μιας τυχόν διαγραφής, ο ΦΠΑ, οι παρακρατούμενοι φόροι και τα ποσά από καταπτώσεις εγγυήσεων που έχουν χορηγηθεί σε δάνεια με την εγγύηση του Δημοσίου. Για τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης εξαιρούνται οι παρακρατούμενες εισφορές εργαζομένων, ενώ είναι απόλυτα σαφές ότι από τη συμφωνία αναδιάρθρωσης χρεών δεν επηρεάζονται ασφαλιστικά δικαιώματα υπέρ τρίτων. Ο υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης εκτιμά ότι θα ενταχθούν στις ρυθμίσεις του νόμου περίπου 3.000 μεγάλες επιχειρήσεις, 100.000 μεσαίες και 300.000 μικρές.

Δημήτρησ Παπαδημητρίου Υπουργός Οικονομίας

«Το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο δεν θα μετατραπεί σε συγχωροχάρτι από επιχειρήσειςμνημεία κακοδιαχείρισης»

Επιχειρήσεις Editorial Ν Ν

Αρνητικό ισοζύγιο κατέγραψε η επιχειρηματικότητα το 2016, σύμφωνα με στοιχεία από το Γενικό Εμπορικό Μητρώο.

συστάσεις νέων επιχειρήσεων 2016

28.250

Τρεις στις τέσσερις επιχειρήσεις παρουσίασαν χαμηλότερα επίπεδα τζίρου τις εορτές Παγωμένη έμεινε η αγορά σε όλη την Ελλάδα την περίοδο των εορτών σύμφωνα με την έρευνα του ΙΝΕΜΥ της ΓΣΕΕ. Οι μικρές και μεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις, στη συντριπτική πλειονότητα τους δήλωσαν ότι οι πωλήσεις ήταν μειωμένες σε σύγκριση με πέρυσι.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των εμπόρων τα αίτια για την πορεία της αγοράς, είναι η περιρρέουσα ατμόσφαιρα εξαιτίας της καθυστέρησης της δεύτερης αξιολόγησης, η συνεχής μείωση των εισοδημάτων των καταναλωτών αλλά και οι αυξανόμενοι φόροι. Τονίζουν πως ένας ακόμα λόγος είναι ότι η νεοφερμένη πρακτική της «Black Friday», η

2015

30.250

οποία προηγήθηκε της εορταστικής περιόδου και απορρόφησε σημαντικό τμήμα του διαθέσιμου εισοδήματος. Και αυτό την ίδια στιγμή που η μία στις τρεις επιχειρήσεις στο σύνολο του λιανικού εμπορίου, πραγματοποίησε προσφορές την περίοδο των Χριστουγέννων. Μάλιστα από τις επιχειρήσεις που έκαναν προσφορές στο διάστημα των γιορτών το 50% των επιχειρήσεων ένδυσης και υπόδησης και το 41% των επιχειρήσεων οικιακού εξοπλισμού επέλεξαν να κάνουν προσφορές. Αντίθετα, οι επιχειρήσεις λιανι-

διακοπές, πτωχεύσεις και διαγραφές 2016

33.606

2015

28.200

κού εμπορίου τροφίμων και επιμορφωτικών ειδών εμφανίζουν μικρότερα ποσοστά, της τάξης του 10% και 18%. Μεταξύ 21% και 40%, είναι το ύψος των προσφορών που επέλεξε το 50% των επιχειρήσεων. Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την έρευνα του ΙΝΕΜΥ της ΕΣΕΕ τρεις στις τέσσερις (76%) επιχειρήσεις παρουσίασαν χαμηλότερα επίπεδα τζίρου από τα αντίστοιχα της προηγούμενης χρονιάς, περίπου μία στις πέντε (17%) κατέγραψε αμετάβλητο κύκλο εργασιών και μόλις το 7% των επιχειρήσεων σημειώνει το 2016 τζίρο μεγαλύτερο από τον περυσινό. Στον κλάδο της ένδυσης και της υπόδησης το ποσοστό των καταστημάτων που σημείωσε μειωμένες πωλήσεις ανέρχεται στο 88%. Το μικρότερο ποσοστό πτώσης του κύκλου εργασιών εμφανίζεται στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο των τροφίμων (58%), καθιστώντας το συγκεκριμένο κλάδο ως τον ανθεκτικότερο του εμπορίου. Το 28% των επιχειρήσεων δήλωσαν ότι η μείωση ανέρχεται σε ποσοστό άνω του 40%, το 12% σε ένα εύρος μεταξύ 31% και 40% ενώ στις υπόλοιπες κατηγορίες ισοκατανέμονται οι απαντήσεις με ένα ποσοστό που αγγίζει το 20%. Ουσιαστικά 4 στις 10 επιχειρήσεις που είχαν μείωση πωλήσεων φαίνεται να χάνουν πάνω από 30% του τζίρου τους μέσα σε έναν χρόνο, στο διαστημα της εορταστικης περιοδου του 2016 σε σχεση με το 2015. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από 12/12/16 έως 9/1/17 .

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 2017

ΝΝ

Επιχειρήσεις

«Λουκέτο» έβαλαν 5.000 περισσότερες επιχειρήσεις το 2016 -Ο «χάρτης» των διαγραφών Από την Μαρία Μιχάλη

Αρνητικό ισοζύγιο κατέγραψε για μια ακόμα φορά η επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα το 2016, καθώς έκλεισαν πολύ περισσότερες επιχειρήσεις από αυτές που άνοιξαν. Όπως φαίνεται από τα στοιχεία του Γενικού Εμπορικού Μητρώου (ΓΕΜΗ), έβαλαν «λουκέτο» 5.372 επιχειρήσεις περισσότερες από αυτές που εγγράφησαν. Και ενώ οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους, η κυβέρνησή κάνει λόγο για στρέβλωση της συνολικής εικόνας…

Πιο αναλυτικά, το 2016 οι διακοπές, οι πτωχεύσεις και οι διαγραφές επιχειρήσεων υπερέβησαν τις 33.606, δηλαδή πέντε χιλιάδες περισσό-

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

τερες από το 2015 που έφτασαν τις 28.200, καταγράφοντας έτσι μια αύξηση 14%. Οι συστάσεις νέων επιχειρήσεων παράλληλα δεν ξεπέρασαν τις 28.250, δηλαδή ήταν 2.000 λιγότερες από το 2015.

Ο «χάρτης» της επιχειρηματικότητας του 2016 Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η κινητικότητα ανάλογα με το είδος των επιχειρήσεων. Όσον αφορά στις ανώνυμες εταιρείες, το ισοζύγιο είναι πιο θετικό σε σχέση με το 2015, καθώς το 2016 ιδρύθηκαν 546 Α.Ε. έναντι 536 το 2015, ενώ οι διαγραφές υποχώρησαν στις 833 έναντι 1.033 το προηγούμενο έτος. Στις Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης (ΕΠΕ) αντιθέτως, η εικόνα είναι διαφορετική. Το 2016 ιδρύθηκαν μόλις 315 ΕΠΕ έναντι 415 το 2015, αλλά παράλληλα οι διαγραφές περιορίστηκαν στις 1.678 από 1.899 το προηγούμενο έτος. Η μείωση στις ιδρύσεις ΕΠΕ φαίνεται πως έχει σχέση με την αύξηση των ιδρύσεων Ιδιωτικών Κεφαλαιουχικών Εταιρειών (ΙΚΕ),

οι οποίες τείνουν σταδιακά να αντικαταστήσουν τις πρώτες. Η ίδρυση ΙΚΕ αυξάνεται το 2016 στις 4.582 έναντι 3.777 το 2015, ενώ οι διαγραφές παρουσιάζουν αύξηση φτάνοντας τις 561 από τις 435 το 2015. Όσον αφορά στις Ομόρρυθμες Εταιρείες (ΟΕ), οι διαγραφές το 2016 είναι λιγότερες από το 2015. Συγκεκριμένα, το 2016 διαγράφηκαν 4.829 Ο.Ε. έναντι 5.305 το 2015. Ως προς τις εγγραφές, το 2016 ανέρχονται σε 2.576, έναντι 2.424 το 2015. Στην κατηγορία των Ετερόρρυθμων Εταιρειών (Ε.Ε.), οι διαγραφές το 2016 διαμορφώνονται σε 1.734, έναντι 1.880 το 2015. Αντίστοιχα οι εγγραφές ανήλθαν σε 1.202 το 2016 και σε 1.105 το 2015. Ιδιαίτερα αρνητική είναι η εικόνα στις ατομικές επιχειρήσεις, όπου

το 2016 οι ιδρύσεις μειώθηκαν στις 18.106 από 20.032 το 2015. Εν τω μεταξύ, καταγράφεται σημαντική αύξηση των διαγραφών, από 17.104 το 2015 σε 21.638 το 2016.

Όμως η κυβέρνηση επιμένει Ωστόσο, κύκλοι του υπουργείου Οικονομίας έκαναν λόγο την Τρίτη για «μεγάλη παραπλάνηση» ισάξια πολιτικής ταχυδακτυλουργίας, απαντώντας σε δημοσιεύματα σχετικά με τη φυγή επιχειρηματικής δραστηριότητας στο εξωτερικό. Σύμφωνα με τις πηγές αυτές, το υπουργείο Οικονομίας αποδίδει την αύξηση των διαγραφών κυρίως σε μετασχηματισμό εταιρειών (από ΕΕ, ΕΠΕ και ΟΕ σε ΙΚΕ), ενώ επισημαίνει ότι οι περισσότερες διαγραφές ουσιαστικά αφορούν «μπλοκάκια» που

ΝΝ

Επιχειρήσεις

Alco

Η πολιτική αστάθεια ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τις επιχειρήσεις

δεν αποτελούν επιχειρηματικότητα και στρεβλώνουν τη συνολική εικόνα. Μάλιστα, το υπουργείο υποστηρίζει ότι όπως φαίνεται από ανεπίσημα στοιχεία, το πρώτο δίμηνο του 2016 έκλεισαν, με προγενέστερη ημερομηνία, περίπου 1.600 επιχειρήσεις κάνοντας χρήση της δυνατότητας αναδρομικής διακοπής καθώς ήταν επιχειρήσεις σε αδράνεια. «Και το 2015 διεγράφησαν από το ΓΕΜΗ [Γενικό Εμπορικό Μητρώο] 6.600 επιχειρήσεις που ήταν ανενεργές επί μακρόν», προσέθεσαν οι ίδιοι κύκλοι. Και ενώ τίποτα δεν επιβεβαιώνει ότι οι εξηγήσεις αυτές όντως δικαιολογούν το μέγεθος του αρνητικού ισοζυγίου της επιχειρηματικότητας, το υπουργείο παράλληλα «ξεχνά» να δώσει κάποια εξήγηση για τη μείωση των εγγραφών…

Αυξημένη συνολικά αίσθηση κινδύνων, ιδίως σε σχέση με την πολιτική αστάθεια, για τις πολύ μεγάλες επιχειρήσεις στην Ελλάδα, σύμφωνα με έρευνα της ALCO. Ωστόσο πιο αργοί από το αναμενόμενο, οι ρυθμοί προετοιμασίας και συνολικότερης θωράκισης των επιχειρήσεων, παρά τις αυξανόμενες προκλήσεις.

νιά από την ALCO σε συνεργασία με τη Fidel & Fortis Μanagement Consultants μεταξύ Σεπτεμβρίου και Νοεμβρίου 2016, δηλαδή μετά από ένα χρόνο πολύ σημαντικών γεγονότων, όπως capital controls, δημοψήφισμα και εκλογές. Στόχος της η καταγραφή της εξέλιξης των αντιλήψεων σε 60 ανώτατα στελέχη από ισάριθμες πολύ μεγάλες επιχειρήσεις της χώρας (άνω των 500 εργαζομένων), αναφορικά με τους σημαντικότερους κινδύνους που αντιμετωπίζουν και θα αντιμετωπίσουν στο μέλλον, καθώς και το επίπεδο ετοιμότητάς τους σε περίπτωση μεγάλων απρόβλεπτων γεγονότων.

Πιο αναλυτικά: Οι 5 πιο σημαντικοί κίνδυνοι είναι η πολιτική αστάθεια (81%), απειλές που έχουν σχέση με την ασφαλεία (62%), οι φυσικές καταστροφές (56%), οι δυσκολίες χρηματοδότησης (55%) και οι συνεχείς αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο ( 48%).

Αυτά είναι τα κύρια ευρήματα της ειδικής έρευνας που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο του 3rd Business Continuity Management Forum (www. bcmforum.gr) με συνδιοργανωτές το περιοδικό Netweek της Boussias Communications και την Fidel & Fortis Μanagement Consultants στις 15 Δεκεμβρίου στην Αθήνα.

Σε σύγκριση με προηγούμενες έρευνες η μεσοσταθμική αύξηση κινδύνων φτάνει το εντυπωσιακό 60%, με την πολιτική αστάθεια να εδραιώνεται ως ο σημαντικότερος κίνδυνος με πολύ αυξημένα ποσοστά, ενώ δυσκολίες χρηματοδότησης και αλλαγές θεσμικού πλαισίου εμφανίζουν διπλάσια σχεδόν ποσοστά σε σχέση με το 2015 και σταθερά υψηλά είναι τα ποσοστά για ασφάλεια συστημάτων και φυσικές καταστροφές.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε για τρίτη συνεχόμενη χρο-

Για να αντιμετωπίσουν αυτούς τους κινδύνους, οι επιχειρή-

σεις φαίνεται ότι προετοιμάζονται, έχοντας διαμορφωμένα πλάνα και ανθρώπους. Μάλιστα 9 στις 10 αποδίδουν τεράστια σημασία στην ύπαρξη μελετών και πλάνων για την αντιμετώπιση τέτοιων γεγονότων καθώς και στην ύπαρξη μόνιμης ομάδας για να διαχειρίζεται τέτοια κρίσιμα θέματα, 8 στις 10 δηλώνουν ότι κάνουν προληπτικούς ελέγχους, ενώ σε ποσοστό 75% συνεργάζονται με τις αρχές. Οι δύο πιο σημαντικοί τομείς στους οποίους εστιάζουν οι επιχειρήσεις σήμερα είναι η ασφάλεια πληροφοριακών συστημάτων και η ασφάλεια των εργαζομένων τους, ενώ οκτώ στα δέκα ανώτατα στελέχη δηλώνουν ότι είναι αρκετά έτοιμα για να αντιμετωπίσουν έκτακτα συμβάντα, γεγονός όμως που σε μια βαθύτερη ανάγνωση ερμηνεύεται ως μη επαρκής. Στην πραγματικότητα από τις επιχειρήσεις που δηλώνουν όλα τα παραπάνω, τα τελευταία 3 χρόνια μόνο οι 4 στις 10 είναι εξοικειωμένες με την έννοια της επιχειρησιακής συνέχειας (ΕΣ), ενώ μόνο η μια στις δύο διαθέτει κανονικό σύστημα επιχειρησιακής συνέχειας. Με δεδομένες τις αυξανόμενες απειλές και το διαχρονικά ασταθές και υφεσιακό περιβάλλον, στο οποίο καλούνται να λειτουργήσουν οι πολύ μεγάλες επιχειρήσεις στη χώρα μας, θα ανέμενε κάποιος να έχουν αναλάβει μεγαλύτερες πρωτοβουλίες για μια πολύ πιο ολοκληρωμένη θωράκισή τους, γεγονός που δεν αποτυπώνεται από την έρευνα.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

Επιχειρήσεις Ν ΝΝ Ν Editorial

Ταμείο Μικροπιστώσεων θα δώσουμε βάρος στη στήριξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων, φυσικών προσώπων, καθώς και της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, η οποία για μας μπορεί να αποτελέσει έναν δυναμικό κλάδο της οικονομίας, όπως σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες". Επίσης ο αναπληρωτής υπουργός αναφέρει ότι ετοιμάζεται αναθεώρηση του σχετικού νομικού πλαισίου για την προσέλκυση μεγάλων επενδύσεων (fast track), προκειμένου να παρέχονται κίνητρα για επενδύσεις σε περισσότερους τομείς της οικονομίας, ενώ επίκειται και νομοσχέδιο, για ένα σύστημα ουσιαστικών ελέγχων και εποπτείας της αγοράς.

Αλέξης Χαρίτσης

Εντός του πρώτου τριμήνου του 2017, θα ξεκινήσουν δύο νέα σημαντικά χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως γνωστοποιεί με συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομίας Αλέξης Χαρίτσης.

Σχετικά με την απορροφητικότητα των κονδυλίων του ΕΣΠΑ ο ίδιος σημείωσε ότι η έγκαιρη ενεργοποίηση όλων των προγραμμάτων του νέου ΕΣΠΑ σε ποσοστό που ξεπερνά ήδη το 50% (προσκλήσεις ύψους 9 δισ. ευρώ) και η υπέρβαση των στόχων απορρόφησης των κοινοτικών πόρων που επιτεύχθηκε το 2016, συνηγορούν στο ότι το 2017 θα είναι η χρονιά που θα εκτελεστεί πολύ σημαντικό μέρος των νέων προγραμμάτων.

"Με το νέο Ταμείο Υποδομών στοχεύουμε στην χρηματοδότηση- προκειμένου να αποφευχθούν τα λάθη του πα-

Έντονο επιχειρηματικό ενδιαφέρον υπάρχει όμως και για τον νέο αναπτυξιακό νόμο. Όπως αναφέρει ο αναπληρωτής υπουργός αναμένεται στον πρώτο μόνο κύκλο, για μόλις τέσσερα από τα οκτώ καθεστώτα του νόμου, να υποβληθούν περί τα 800 επενδυτικά σχέδια, με ιδιαί-

Τα δύο νέα χρηματοδοτικά εργαλεία του 2017

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

ρελθόντος- συγκεκριμένων κατηγοριών υποδομών, όπως η ενεργειακή εξοικονόμηση σε δημόσια κτίρια και η ανάπτυξη τουριστικών υποδομών", επισημαίνει ο κ. Χαρίτσης και προσθέτει:." Με το

η κυβέρνηση εργάζεται μεθοδικά για την ολοκλήρωση αυτής της σημαντικής εκκρεμότητας, ώστε να απελευθερωθεί η δυναμική που έχει συσσωρευτεί στην ελληνική οικονομία κατά τη μακρά περίοδο της κρίσης τερο βάρος να πέφτει στη βιομηχανία/μεταποίηση καθώς και στον πρωτογενή τομέα. Σε σχέση με την αξιολόγηση, ο κ. Χαρίτσης υπογράμμισε ότι «η κυβέρνηση εργάζεται μεθοδικά για την ολοκλήρωση αυτής της σημαντικής εκκρεμότητας, ώστε να απελευθερωθεί η δυναμική που έχει συσσωρευτεί στην ελληνική οικονομία κατά τη μακρά περίοδο της κρίσης. Αυτό όμως δεν μπορεί να γίνει με υποχώρηση από τη μεριά μας σε παράλογες απαιτήσεις στο ζήτημα των εργασιακών σχέσεων και των δημοσιονομικών στόχων». Για το «σταυροδρόμι» στο οποίο βρίσκεται η ΕΕ ο κ. Χαρίτσης υπογραμμίζει ότι «η διεύρυνση των ανισοτήτων ανάμεσα στις εθνικές οικονομίες αναπαράγει τις στρεβλώσεις στη λειτουργία της Ευρωζώνης. Μονάχα η προώθηση μιας πολιτικής αλληλεγγύης, επενδύσεων και ανάπτυξης, αντί για την καταστροφική λιτότητα, μπορεί να επουλώσει τις βαθιές πληγές που τρέφουν τους βρικόλακες της ακροδεξιάς, της ξενοφοβίας, του εθνικισμού».

ΝΝ

Επιχειρήσεις Editorial

αναπτυσσόμενου κλάδου της τεχνολογίας αλλά και για τον κλάδο του ναυτιλιακού εξοπλισμού. Ακόμη, ο κ. Στάϊκος σημειώνει με έμφαση ότι το 2017 θα είναι έτος «rebranding» της εταιρικής ταυτότητας της Enterprise Greece με νέο λογότυπο και μήνυμα.

Χρήστος Στάικος

Τεχνολογία και ναυτιλιακός εξοπλισμός στα σχέδια του Enterprise Greece Για το 2017 η Ελληνική Εταιρεία Επενδύσεων και Εξωτερικού Εμπορίου (Enterprise Greece) έχει σχεδιάσει ένα πλάνο δράσεων για την αντιπροσώπευση όσο το δυνατόν περισσότερων κλάδων της ελληνικής οικονομίας, που παρουσιάζουν δυναμική εξωστρέφειας, σε διεθνείς εκθέσεις καθώς και για την ενίσχυση της παρουσίας των ελληνικών επιχειρήσεων σε υπάρχουσες αγορές, αλλά και για την δραστηριοποίησή τους σε νέες και αναδυόμενες.

«Προγραμματίζεται η συμμετοχή μας σε περισσότερες διεθνείς εκθέσεις (45 από 35) για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά με την διοργάνωση εθνικού περιπτέρου και ήδη καταγράφουμε σημαντική αύξηση των συμμετεχόντων εξαγωγέων» δηλώνει στο ΑΠΕΜΠΕ ο πρόεδρος της Enterprise Greece Χρήστος Στάικος και σημειώνει ότι για το 2017 έχει προγραμματιστεί η εθνική συμμετοχή σε 45 διεθνείς εκθέσεις, από 35 συμμετοχές που υπήρξαν την περυσινή χρονιά. Ο ίδιος υπογραμμίζει ιδιαίτερα τις δράσεις που σχεδιάζονται για την προώθηση και προβολή του δυναμικού και διαρκώς

Σχετικά με τον προγραμματισμό για το 2017, σχεδιάζεται ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα προβολής και προώθησης προϊόντων και υπηρεσιών που περιλαμβάνει την πρόσκληση αγοραστών και εισαγωγέων από σημαντικές αγορές του εξωτερικού και την διοργάνωση επιχειρηματικών αποστολών και επιχειρηματικών συναντήσεων (B2B) με ελληνικές επιχειρήσεις, καθώς και εκδηλώσεων σε χώρες του εξωτερικού για την προβολή των ελληνικών προϊόντων.

δου της τεχνολογίας, που για πρώτη φορά εντάχθηκε στο εξωτερικό εμπόριο το 2016 με συμμετοχή σε 5 εκθέσεις, σχεδιάζουμε με τη συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων μια πιο ολοκληρωμένη στρατηγική εξωστρέφειας που αναπτύσσει συνδυασμένες δράσεις τόσο για την προσέλκυση επενδύσεων όσο και προώθηση εξαγωγών».

Ένα τέτοιο ολοκληρωμένο πρόγραμμα είναι αυτό για την προώθηση του οίνου, σε συνεργασία με την ΕΔΟΑΟ (Εθνική Διαεπαγγελματική Οργάνωση Αμπέλου και Οίνου).

Ο ίδιος υπογραμμίζει ακόμη ότι: «ένας άλλος κλάδος με τον οποίο συνεργαστήκαμε και υλοποιήσαμε το πρώτο εθνικό περίπτερο σε διεθνή έκθεση στο Αμβούργο, είναι αυτός του ναυτιλιακού εξοπλισμού. Για το 2017 αυξάνονται οι δράσεις και προγραμματίζεται συμμετοχή σε τρεις διεθνείς εκθέσεις σε ΗΠΑ, Σιγκαπούρη και Ν. Κορέα». Παράλληλα, ο κ. Στάικος εξηγεί ότι σε συνέχεια της επιτυχημένης διεύρυνσης της συνεργασίας με διεθνείς και εγχώριους θεσμικούς συνεργάτες κατά το 2016, ο εξωστρεφής προσανατολισμός του οργανισμού θα ενισχυθεί από την περαιτέρω ανάπτυξη και διατήρηση συμμαχιών που εδράζουν στην δημιουργία αμοιβαίως επωφελών αποτελεσμάτων.

«Συνεχίζουμε την δράση μας στις νέες αγορές που δραστηριοποιηθήκαμε το 2016 όπως αυτή της Ν. Κορέας και της Ιαπωνίας(οίνος-τρόφιμα και ναυτιλιακός εξοπλισμός), Ιράν (τεχνολογία) και Κένυας( δομικά υλικά) και προσανατολιζόμαστε σε νέες όπως αυτή της Ινδονησίας» υπογραμμίζει ο πρόεδρος της Enterprise Greece και συνεχίζει: «Ενδεικτικά, σημειώνω ότι για την προώθηση και προβολή του δυναμικού και διαρκώς αναπτυσσόμενου κλά-

«Το 2017 στοχεύουμε στην ακόμα μεγαλύτερη επίτευξη συνεργιών και συνδυασμένων δράσεων μεταξύ εξαγωγικού εμπορίου και επενδύσεων με την ανάδειξη ακόμα περισσότερο του οργανισμού ως φορέα εξωστρέφειας και σημαντικού εταίρου για επιχειρήσεις και φορείς. Σε αυτή την κατεύθυνση, ο οργανισμός προχωράει το νέο έτος σε rebranding της Εταιρικής του ταυτότητας με νέο λογότυπο και μήνυμα» αναφέρει ο κ. Στάϊκος.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 2017

Επιχειρήσεις Ν ΝΝ Ν Editorial

Οι κερδισμένοι των μνημονίων: Κλάδοι που πήραν κεφάλι λόγω της εσωτερικής υποτίμησης Ο όρος μνημόνιο είναι συνυφασμένος με αρνητικό πρόσημο κύρια λόγω της ακραίας πολιτικής εσωτερικής υποτίμησης που έφεραν οι θεσμοί και κύρια το ΔΝΤ στη χώρα από το 2010. Ωστόσο υπήρξαν και παράπλευρες «ωφέλειες» σε κλάδους όπως ο Τουρισμός, η βιομηχανία, η γεωργία και ορισμένοι άλλοι κλάδοι υπηρεσιών που προσφέρουν διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα (αγαθά και υπηρεσίες) και είναι πλήρως εκτεθειμένοι στον διεθνή ανταγωνισμό.

Όπως αναφέρει στο 2ο τεύχος της περιοδικής σειράς μελετών «Ελληνικός Τουρισμός – Εξελίξεις & Προοπτικές», το Ινστιτούτο του ΣΕΤΕ «η διεθνής ανταγωνιστικότητα του τουρισμού και των άλλων κλάδων που είναι εκτεθειμένοι στον ανταγωνισμό από το εξωτερικό επιβαρυνόταν έως το 2009 από την οικονομική πολιτική της χώρας, η οποία με το συ-

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

νεχές φούσκωμα της εγχώριας ζήτησης - με ανεξέλεγκτο δανεισμό από το εξωτερικό, ευνοούσε την δραστηριότητα σε τομείς που παράγουν μη εμπορεύσιμα (διεθνώς) προϊόντα (αγαθά και υπηρεσίες). Η συνεχής επιδείνωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της χώρας έως το 2009 με την εφαρμογή αυτής της πολιτικής, που είχε εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις και στον ελληνικό τουρισμό και τους άλλους κλάδους που παράγουν διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα(αντισταθμίζοντας ένα σημαντικό μέρος από τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας)». Το Ινστιτούτο του ΣΕΤΕ αναφέρει ότι «η Ελλάδα ήταν πιο ανταγωνιστική το 2016, από ότι ήταν το 2002. Η συνεπαγόμενη εσωτερική υποτίμηση είχε πράγματι μεγάλο κόστος για τη χώρα, όπως φαίνεται από την πτώση του ΑΕΠ κατά -26% και την αύξηση της ανεργίας στο 27% στην περίοδο 2010-2013. Ωστόσο, σήμερα οι μεταρρυθμίσεις της περιόδου 2010-2014 και η ουσιαστική βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας αποτελούν μια πραγματικότητα και σημαντική ευκαιρία για τους κλάδους όπως ο Τουρισμός που αντιμετωπίζουν έντονα το διεθνή ανταγωνισμό». Μάλιστα τονίζει ότι «οι αντα-

γωνίστριες χώρες της Ελλάδος στον τομέα του Τουρισμού Ιταλία, Ισπανία και Κύπρος, έχουν μείνει σημαντικά πίσω σε αυτό τον τομέα, αφού η πραγματική τους ισοτιμία είναι ακόμη ανατιμημένη έναντι του 2000 κατά 7,6% στην περίπτωση της Ισπανίας, κατά 19,6% στην Ιταλία και κατά 9,9% στην Κύπρο.»

Τόνωση εξαγωγών «Το πρόγραμμα προσαρμογής που εφάρμοσε η Ελλάδα στην περίοδο 2010- 2016, με εξαίρεση την περίοδο Ιανουαρίου - Ιουλίου 2015, οδήγησε σε σημαντική μέση ετήσια αύξηση των εξαγωγών αγαθών κατά 6,0% , παρά την πιστωτική ασφυξία που υφίστανται οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις - σε αντίθεση με τους διεθνείς ανταγωνιστές τους, ενώ στην ίδια περίοδο οι

εισαγωγές αγαθών κατέγραψαν μέση ετήσια πτώση -1,3%. Από την άλλη πλευρά, οι εξαγωγές υπηρεσιών σημείωσαν μέση ετήσια πτώση κατά -0,9% στην περίοδο 2010-2015, που οφείλεται αποκλειστικά στη μεγάλη πτώση των εισροών εισοδημάτων από τις διεθνείς μεταφορές (κυρίως τη ναυτιλία) το 2015 και το 2016, δεδομένου ότι η μέση ετήσια αύξηση των ταξιδιωτικών εισπράξεων από το εξωτερικό ήταν 3,04%. Επίσης, οι πληρωμές της χώρας για εισαγωγές υπηρεσιών σημείωσαν μέση ετήσια πτώση κατά -5,1% στην περίοδο 2010-2016 και πάλι εξαιτίας της μεγάλης πτώσης των εκροών εισοδημάτων στον τομέα των διεθνών μεταφορών (ναυτιλία) αλλά και λόγω της μείωσης των πληρωμών των εγχώριων κατοίκων για ταξίδια στο

ΝΝ

Επιχειρήσεις Editorial

17,02 δις ευρώ από τα 16,67 δις του 11μήνου του 2015. Με τους συγκεκριμένους ρυθμούς καθίσταται ακόμη περισσότερο εφικτή η κατάρριψη ενός ακόμη ιστορικού ρεκόρ εξωστρέφειας (χωρίς τα πετρελαιοειδή) για δεύτερη συνεχή χρονιά.»

εξωτερικό και της μείωσης επίσης των πληρωμών για εισαγωγές λοιπών υπηρεσιών. Ως αποτέλεσμα των ανωτέρω, το ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών της Ελλάδος που ήταν ελλειμματικό κατά € 32,6 δις (13% του ΑΕΠ) το 2007, έχει μειωθεί δραστικά στα € 3,0 δις (1,7% του ΑΕΠ) το 2015» συμπληρώνει. Αξίζει να σημειωθεί ότι , σύμφωνα με ανάλυση του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων και του Κέντρου Εξαγωγικών Ερευνών και Μελετών (ΚΕΕΜ), επί των προσωρινών στοιχείων της ΕΛ-ΣΤΑΤ, τον περασμένο Νοέμβριο η συνολική αξία των εξαγωγών αυξήθηκε κατά 4,2% (στα 2,21 δις ευρώ έναντι 2,12δις του Οκτωβρίου του 2015). Εξαι-

ρουμένων των πετρελαιοειδών, προκύπτει (για 5ο συνεχόμενο μήνα) και νέα αύξηση της τάξης του 11,1% ή κατά 166,1 εκατ. ευρώ. Όπως αναφέρει ο ΠΣΕ «η θετική επίδοση του Νοεμβρίου είχε ως αποτέλεσμα να περιοριστούν στο 2,1% οι απώλειες που καταγράφονται στη συνολική αξία των εξαγωγών από τις αρχές του έτους, στα 23,15 δις ευρώ, από 23,64 δις ευρώ του 11μήνου του 2015). Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι, εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, στο 11μηνο του 2016 καταγράφονται σχεδόν διπλάσιοι ρυθμοί αύξησης από ότι στο 10μηνο του ίδιου έτους (αύξηση 2,1% έναντι αύξησης 1,2%). Και αυτό γιατί η αξία των εξαγωγών χωρίς πετρελαιοειδή διαμορφώθηκε στα

Μείωση εσωτερικής ζήτησης Έτσι, σύμφωνα με το Ινστιτούτο του ΣΕΤΕ, «στην Ελλάδα η επίπτωση της εξέλιξης των καθαρών εξαγωγών (δηλαδή της ετήσιας μεταβολής του ελλείμματος του εξωτερικού ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών) ήταν στο +0,9 π.μ. το 2015, από -0,13 π.μ. το 2014, +1,13 π.μ. το 2013 και +3,07 π.μ. το 2012. Αντίθετα, η μεγάλη πτώση της εγχώριας ζήτησης είχε δραματικά αρνητική επίπτωση στο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ κατά - 12,04 π.μ. το 2011, κατά -10,41 π.μ. το 2012 και κατά -4,36 π.μ. το 2013. Στη συνέχεια, η επίπτωση της εγχώριας ζήτησης ήταν +0,48 π.μ. το 2014, -1,12 π.μ. το 2015 και εκτιμάται στο 1,39 π.μ. το 2016. Επίσης, αναμένεται θετική επίπτωση από την εγχώρια ζήτηση κατά +1,8 π.μ. το 2017, 2,3 π.μ. το 2018 και γύρω στις 3.0 π.μ. το 2019 και το 2020.»

Αστερίσκοι ανταγωνιστικότητας Βέβαια, το Ινστιτούτο του ΣΕΤΕ παραδέχεται η ανταγωνιστικότητα ως προς το σχετικό κόστος εργασίας σε κοινό νόμισμα είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει τις τουριστικές επιδόσεις και τις επιδόσεις των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών γενικότερα και του κλάδους που παράγουν προϊόντα υποκατάστατα εισαγομένων, αλλά όχι ο μοναδι-

κός. Αναφερθήκαμε ήδη στα παραδείγματα χωρών, όπως η Τουρκία, η Ρωσία και το Ην. Βασίλειο των οποίων τα νομίσματα έχουν υποτιμηθεί υπέρμετρα έναντι του Ευρώ.» «Το πιο σημαντικό, ωστόσο, είναι το ότι, η εκτροπή της οικονομικής πολιτικής στην περίοδο Ιανoυαρίου-Ιουλίου 2015 και η νέα επιβάρυνση της οικονομία στην περίοδο Ιανουαρίου - Ιουνίου 2016 με νέες αβεβαιότητες και αντιαναπτυξιακά μέτρα, δεν έχουν τελικά επηρεάσει αρνητικά τις προοπτικές ανάπτυξης της οικονομίας με μέσο ετήσιο ρυθμό περί το 3,0% στην περίοδο 2017-2030, που είχαν γίνει εμφανείς το 2014» αναφέρει το Ινστιτούτο του ΣΕΤε και συμπληρώνει σχολιάζοντας την εξελισσόμενη διαπραγμάτευση: «Η ουσιαστικά αναίτια καθυστέρηση των διαπραγματεύσεων για την ολοκλήρωση αυτής της 1ης αξιολόγησης και η επιβολή νέων αντι-αναπτυξιακών δημοσιονομικών μέτρων ύψους € 5,4 δις με το νέο δημοσιονομικό πακέτο του Ιουνίου 2016, είχε ως συνέπεια την αφαίρεση από το ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ το 2016 -1,3 π.μ., και αναμένεται να συμβάλλει στην αφαίρεση συνολικά 3,5 π.μ. από το ΑΕΠ στην περίοδο 2016-2018. Για το λόγο αυτό, η εκτίμηση για την αύξηση του ΑΕΠ περιορίζεται στο 2,0% (από 2,7%) το 2017 και στο 2,5% (από 3,8%) το 2018. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2016 Autumn Economic Forecasts) εξακολουθεί, πάντως, να προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,7% το 2017 και κατά 3,1% το 2018.»

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 2017

Διεθνή Ν ΝΝ Ν Editorial

Διεθνή «Κύπρον ου μ΄ εθέσπισεν…» Από τον Γιώργο Χατζηδημητρίου

«Δεν σε ενημέρωσα, επειδή ήταν αργά και δεν ήθελα να σε ενοχλήσω»! Αυτήν την απίθανη εξήγηση φέρεται να έδωσε ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα προκειμένου να δικαιολογήσει την μονομερή απόφασή του να αποδεχθεί μια διαδικασία για τη λύση του Κυπριακού που δεν εγγυάται καθόλου την επιβίωση του κυπριακού ελληνισμού και τα μακροπρόθεσμα εθνικά συμφέροντα.

Χωρίς να έχει κλείσει κανένα από τα μείζονα κεφάλαια της εσωτερικής πτυχής, ο κ. Αναστασιάδης όχι μόνο διολίσθησε στις θέσεις της κατοχικής πλευράς στο ζήτημα της ασφάλειας και των εγγυήσεων, αλλά, προσέρχεται στις διαπραγματεύσεις της Γενεύης, όχι ως εκπρόσωπος της κυρίαρχης Κυπριακής Δημοκρατίας που είναι μέλος της Ε.Ε και των Ηνωμένων Εθνών, αλλά, ως ισότιμος κοινοτάρχης με τον εκπρόσωπο των Τουρκοκυπρίων Μουσταφά Ακιντζί. Τι άλλο να ζητούσε η Τουρκία; Αυτό επεδίωκε

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

υπομονετικά -και το τονίζουμε αυτό για τους «νουνεχείς» και τάχα «σώφρονες»..- εδώ και 42 χρόνια... Βεβαίως το Κυπριακό «δεν πουλάει». Και κατάντησε στις μέρες μας θέμα διπλωματικής και δημοσιογραφικής ρουτίνας που ξεπετάει εύκολα κανείς επαναλαμβάνοντας στερεότυπα τη φράση -ιδίως οι πολιτικοί στην Αθήνα…«θέλουμε μια δίκαιη και βιώσιμη λύση βασισμένη στο πλαίσιο των αποφάσεων του ΟΗΕ». Λίγοι αντιλαμβάνονταιή ίσως επειδή ακριβώς το αντιλαμβάνονται και

έχουν αδύναμους ώμους να σηκώσουν βάρη τέτοιας υπαρξιακής σημασίας για το Έθνος- ότι το ζήτημα είναι πρωτεύουσας στρατηγικής σπουδαιότητας, εθνικής ασφάλειας και γεωστρατηγικών ισορροπιών του οποίου πιθανή δυσμενής έκβαση, απειλεί την Ελλάδα με νέα εδαφική συρρίκνωση και «φινλανδοποίηση» απέναντι στην Τουρκία. Δείχνοντας να διαβάζει καλύτερα την αδιάσπαστη γεωγραφική ενότητα του ελληνισμού, η Άγκυρα ξεδιπλώνει τις αναθεωρητικές της αξιώσεις ακριβώς στο τρίπτυχο Θράκη- Αιγαίο- Κύπρος, υποχρεώνοντας την Ελλάδα να διατηρεί ένα αιματηρό ύψος αμυντικών δαπανών προκειμένου να διαθέτει επίφοβη αποτρεπτική ισχύ. Οι διαπραγματεύσεις της Γενεύης έρχο ντα ι σ ε μ ια ιστορική καμπή, όπου ο γεωπολιτικός χάρτης της ευρύτερης περιοχής είναι υπό διαμόρφωση με επίκεντρο τα ενεργειακά και το ζήτημα της ασφάλειας στα οποία εμπλέκονται οι ΗΠΑ,

η Ρωσία και ισχυροί διεθνείς παίκτες. Υπό αυτό το πρίσμα η Τουρκία, έχοντας καταλάβει τη λάθος πλευρά του νησιού κατοχύρωσε την παρουσία της στα κατεχόμενα και επιδιώκει τώρα να αναλάβει τον πολιτικό έλεγχο ολόκληρης της Κύπρου, δείχνοντας ποιος είναι αυτός που δεν θέλει μια

ΝΝ

Editorial Διεθνή

λειτουργική και δίκαιη λύση. Παρά την θετική στάση που τήρησε μέχρι στιγμής η Αθήνα, υπογραμμίζοντας αυτονόητα ότι δεν νοείται λύση του Κυπριακού χωρίς αποχώρηση όλων των κατοχικών στρατευμάτων και κατάργηση του αναχρονιστικού καθεστώτος των εγγυήσεων, είναι αμφίβολο αν θα μπορέσει

να κρατήσει μέχρι τέλους, υπό συνθήκες οικονομικής καχεξίας που κλονίζουν καίρια το γεωπολιτικό της βάρος. Παραμένει σε τούτο το θολό τοπίο, ανεξήγητη παρόλα αυτά η στάση Αναστασιάδη, ο οποίος εμφανίζεται να πείστηκε κάτω από αμερικανική πίεση ότι το πρόβλημα της ασφάλειας θα

λυθεί μέσω της ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ. Η μοίρα του ό,τι και αν γίνει, έχει κριθεί. Έχοντας οδηγήσει τον Κυπριακό Ελληνισμό και την ίδια την Ελλάδα σε δεινή θέση, πετάει τώρα τη μπάλα στον κυπριακό λαό, καλώντας τον να αναλάβει την ευθύνη της απόρριψης μιας πιθανής λύσης.

Οι Κύπριοι όμως έχουν αποδείξει ότι δεν φοβούνται τέτοιου είδους διλλήματα. Παρά τα όσα κολακευτικά του ψιθυρίζουν στο αυτί οι αυλικοί του, ο ίδιος γνωρίζει καλά πως την ώρα του δημοψηφίσματος στο οποίο θα κριθεί η οποία συμφωνία, θα έχει περάσει οριστικά και αυτός στην χωματερή της ιστορίας.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 2017

ΝΝ

Editorial

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

ΝΝ ΝΝ

Editorial

LUXURY

Business & Pleasure Αυτό το εντυπωσιακό σπίτι είναι χτισμένο στην πλαγιά ενός βουνού

Η σύγχρονη αρχιτεκτονική πηγαίνει σε άλλο επίπεδο.Το πιο cool πράγμα που θα δείτε σήμερα είναι αυτό το σπίτι σχεδιασμένο από το UMMO Estudio, χτισμένο στους πρόποδες της Sierra Morena. Συνδυάζει τα φυσικά στοιχεία με την απρόσκοπτη, σύγχρονη κατασκευή διαβίωσης. Έχετε δει ποτέ κάτι τέτοιο πριν; Απολαύστε το σε μερικές καταπληκτικές φωτογραφίες του David Vico.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 2017

ΝΝ

Editorial

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

ΝΝ ΝΝ

Editorial

LUXURY

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 2017

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

ΝΝ ΝΝ

Editorial

LUXURY

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 2017

ΝΝ

Editorial

οδηγός πόλης & καλής ζωής Μπες στο... παιχνίδι και κέρδισε δωρεάν προσκλήσεις για Θέατρα, Συναυλίες, Σινεμά, Φεστιβάλ, Νυχτερινά Κέντρα, Εστιατόρια, Ταξίδια και πολλά άλλα!

U YO art - culture - urban life Κριτικές ταινιών και παραστάσεων, αποκλειστικές συνεντεύξεις, showbiz news και το πιο ενημερωτικό ευρετήριο διασκέδασης για την Αθήνα!

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

www.monopoli.gr

ΝΝ

Editorial

Ναυτιλία

ΝΑΥΤΙΛΙΑ

σελ. 36

Ακτοπλοΐα σελ. 42

ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑ σελ. 44

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 2017

Ναυτιλία / Ανάλυση Ν ΝΝ Ν Editorial

Nαυτιλία Ανάλυση επιφυλάξεις για την πορεία της αγοράς, παρά το θετικό πρόσημο

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

ΝΝ

Ναυτιλία / Editorial Ανάλυση Οι τιμές για πλοία ξηρού φορτίου & δεξαμενόπλοια κινήθηκαν ως εξής:

ΙΝΔΙΑ

$ 270- $ 300

Μπαγκλαντές

$ 290- $ 320

πακισταν

$ 280- $ 310

kina

$ 230- $ 240

Στην τελευταία ανασκόπηση της η G. Moundreas & Co S.A., αναφέρει: «Σχετικά με την αγορά, αν και το τελευταίο διάστημα έχει βελτιωθεί, οι κίνδυνοι παραμένουν, καθώς για το 2016 η αύξηση του τονάζ θα είναι στο 2% περίπου, διπλάσια από την αύξηση των φορτίων (Seaborne Trade) που θα κλείσει στο 1%. Εν ολίγοις χρειάζεται περαιτέρω αύξηση των διαλύσεων, συνεχιζόμενη αποχή από τις παραγγελίες και αύξηση του Παγκόσμιου Εμπορίου για να μιλάμε με σιγουριά για βιώσιμη ανάκαμψη του κλάδου.» Πολλές φορές έχουμε διατυπώσει τις επιφυλάξεις μας για την πορεία της αγοράς, παρά το θετικό πρόσημο που παρουσίασε το τελευταίο διάστημα, ενώ ταυτόχρονα έχουμε αναφέρει πως το τελευταίο τρίμηνο κάθε έτους η αγορά εισέρχεται σε πτωτική πορεία η οποία συνεχίζεται και στις αρχές του επόμενου έτους. Ακριβώς αυτό είναι το μοτίβο που βιώνουμε στην παρούσα φάση, καθώς ο BDI από τις 21 Νοεμ-

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 2017

Ναυτιλία / Ανάλυση Ν ΝΝ Ν Editorial

βρίου βρίσκεται σε καθοδική πορεία, με τα Capes και τα Panamax να υπό-αποδίδουν και τα Supramax και Handysize να βρίσκονται σε θετική πορεία. Η οποιαδήποτε πρόβλεψη για την πορεία της αγοράς το 2017, ιδιαίτερα μετά την ολοκλήρωση των εορταστικών αργιών στην Κίνα, η οποία τοποθετείται μετά την 1η εβδομάδα του Φεβρουαρίου, θεωρείται παρακινδυνευμένη αν και γενικότερα επικρατεί η πεποίθηση ότι στο σύνολο της η αγορά θα εισέλθει σε τροχιά ανάκαμψης. Οφείλουμε να επισημάνουμε ότι ο άγνωστος Χ στην «εξίσωση» για την πορεία της αγοράς το 2017 είναι η πορεία της Παγκόσμιας οικονομίας και κατ’ επέκταση του Παγκόσμιου Εμπορίου (Demand) καθώς ο παράγοντας προσφορά πλοίων (Supply), στην παρούσα φάση, είναι σε γενικές γραμμές μετρήσιμος και προβλέψιμος. Όπως έχουμε προαναφέρει, για το 2016 η αύξηση του στόλου εκτιμάται στο +1,9%, ποσοστό που θεωρείται ιδιαίτερα χαμηλό συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια, και το θετικό στοιχείο είναι πως το μοτίβο αυτό θα συνεχιστεί και για τα επόμενα 2 χρόνια, όπου οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για αύξηση του στόλου κατά +1,7% για το 2017 και +0,7% για το 2018. Φυσικά, ακόμα και αυτά τα ποσοστά υπόκεινται σε μεταβολές, καθώς εξαρτώνται πρωτίστως από την πορεία των διαλύσεων όπως επίσης και από το ποσοστό μετακυλίσεων (Slippage Rate) και

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

ακυρώσεων (Cancellations). Χαρακτηριστικό είναι ότι κατά τη διάρκεια του 2016 και ιδιαίτερα στις αρχές, οι εκτιμήσεις για τις διαλύσεις ήταν ότι θα φτάσουν σε επίπεδα ρεκόρ, κοντά στους 40 εκ. τόνους DWT. Έως και τις 16 Δεκεμβρίου, ο συνολικός αριθμός των διαλύσεων ήτανε στους 28,4 εκ τόνους DWT, μειωμένος κατά -5% από το σύνολο του έτους το 2015 όπου έκλεισε στους 30,5 εκ. τόνους DWT. Την ίδια στιγμή, η εφαρμογή του BWT από τον Σεπτέμβριο του 2017 εκτιμάται, τουλάχιστον για την επόμενη χρονιά, ότι δεν θα αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα στην αύξηση των διαλύσεων για πλοία έως και 15 ετών. Ταυτόχρονα η πορεία της ζήτησης (Demand) με «έμμεσο» τρόπο θα επηρεάσει και την προσφορά. Για παράδειγμα, αν υπάρξει βελτίωση του Εμπορίου εν γένει ή ειδικότερα για συγκεκριμένα φορτία αυτό θα επηρεάσει «τεχνητά» και την προσφορά των πλοίων λόγω της αύξησης της ταχύτητας τους. Συγκεκριμένα, το τελευταίο διάστημα, η μέση ταχύτητα των Panamax είναι στους 11,4 Knots. Αν υποθέσουμε ότι υπάρχει βελτίωση της αγοράς και οι τιμές των Bunkers είναι χαμηλές, τότε και η ταχύτητα των Panamax θα αυξηθεί. Μία αύξηση της ταχύτητας των Panamax κατά 2 Knots περίπου, δηλαδή στους 13,5 Knots, αυτομάτως προκαλεί και μία τεχνητή αύξηση της προσφοράς της τάξης του 15% και δημιουργεί ανάχωμα στην βελτίωση της αγοράς.

Διαλύσεις Βελτίωση των προσφερόμενων τιμών σε απρόσμενα επίπεδα έλαβε χώρα την προηγούμενη εβδομάδα, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στους Cash Buyers να «ξεφορτωθούν» τονάζ που είχαν αγοράσει το προηγούμενο διάστημα σε τιμές σπέκουλας, δηλαδή σε υψηλά επίπεδα. Στην παρούσα φάση το ενδιαφέρον είναι επικεντρωμένο στα μεγαλύτερου τονάζ πλοία μεταφοράς ξηρού φορτίου, όπως τα Capes, γεγονός που οφείλεται και στην μεγάλη διόρθωση των ναύλων τις τελευταίες εβδομάδες, ενώ αντιθέτως η προσφορά των Containers, κυρίως από την Γερμανία, έχει αρχίσει και μειώνεται, γεγονός που οφείλεται και στην επερχόμενη εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων. Στην Ινδία, η κατάσταση λόγω της απόσυρσης των μεγάλων χαρτονομισμάτων έχει αρχίσει και εξομαλύνεται, με την ρουπία να κερδίζει έδαφος και να διαπραγματεύεται στις 67,5 προς το δολάριο, ενώ παράλληλα οι εγχώριες τιμές του σιδήρου έχουν αρχίσει και αυξάνονται, έχοντας σαν αποτέλεσμα την επιστροφή του αγοραστικού ενδιαφέροντος από τους End Buyers κυρίως για πλοία μικρότερου τονάζ. Στο Μπαγκλαντές, παρά το γεγονός ότι οι εγχώριες τιμές του σιδήρου σε γενικές γραμμές παραμένουν σταθερές, το ενδιαφέρον από τους End Buyers για μεγαλύτερου τονάζ πλοία, όπως Capes, είναι αρκετά έντονο, έχοντας σαν αποτέλεσμα το κλείσιμο 2 Capes σε αρκετά υψηλά επίπεδα. Είναι χαρακτηριστικό το κλείσιμο αυτών των 2 Capes

στα $ 338 - $ 339 /LDT τιμές που είναι περίπου $ 15 - $ 20/LDT υψηλότερα από τα τρέχοντα επίπεδα της αγοράς. Στο Πακιστάν, δόθηκε και επίσημα η άδεια από την Κυβέρνηση για την επαναλειτουργία των διαλυτηρίων, αλλά θα χρειαστεί λίγο διάστημα έως ότου οι End Buyers προσαρμοστούν στην πραγματικότητα των αυξημένων προσφερόμενων τιμών από τους ανταγωνιστές. Στην Κίνα, ενώ το προηγούμενο διάστημα οι προσφερόμενες τιμές είχαν αρχίσει να πλησιάζουν αυτές των υπόλοιπων χωρών, η πρόσφατη αύξηση των τιμών από τις ανταγωνίστριες χώρες, δεν της επέτρεψε να μπει στην αγορά και συνεχίζει να ασχολείται με το γνωστό πρόγραμμα των επιδοτούμενων από το κράτος εταιρειών.

Ο συνολικός αριθμός των διαλύσεων την τελευταία εβδομάδα ήτανε 631,373 DWT περίπου, εκ των οποίων το 39% (245,109 DWT) ήτανε πλοία ξηρού φορτίου, το 55% (346,715 DWT) δεξαμενόπλοια, και το 6% (39,549 DWT) Containers. Πηγή: G. Moundreas & Co S.A.

ΝΝ

Editorial Ναυτιλία

Υπουργείο Ναυτιλίας: Θα καλυφθούν τα κενά στις θέσεις πλοηγών Στην πρόσληψη 39 ατόμων στην πλοηγική υπηρεσία ως έκτακτο προσωπικό, με σύμβαση ορισμένου χρόνου εργασίας διάρκειας οκτώ μηνών, αλλά και στην προώθηση σχετικής νομοθετικής ρύθμισης για την αύξηση των οργανικών θέσεών της, προχωρά το υπουργείο Ναυτιλίας, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι αυξημένες ανάγκες, κυρίως στα λιμάνια της Αττικής και της Θεσσαλονίκης.

Απαντώντας σε δημοσιεύματα που κάνουν λόγο για ελλείψεις σε πλοηγούς που παρατηρούνται στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, το υπουργείο αναφέρει ότι με το προεδρικό διάταγμα 103/2014 της προηγούμενης κυβέρνησης, οι οργανικές θέσεις του προσω-

πικού που υπηρετεί στους 13 πλοηγικούς σταθμούς σε όλη την Ελλάδα από 222 άτομα μειώθηκαν σε 110. Προσθέτει επίσης, ότι ήδη έχει προκηρυχθεί γραπτός διαγωνισμός για την άμεση πλήρωση τεσσάρων κενών θέσεων πλο-

ηγών, τονίζοντας ότι οι οργανικές θέσεις του κλάδου των πλοηγών στη Θεσσαλονίκη, σύμφωνα με το προεδρικό διάταγμα είναι πέντε, μία εκ των οποίων είναι αρχιπλοηγού. Σήμερα υπηρετούν 3 πλοηγοί, ενώ παραμένουν κενές η θέση του αρχιπλοηγού και ενός πλοηγού. Το υπουργείο συμπληρώνει επίσης ότι με την προώθηση της σχετικής νομοθετικής ρύθμισης, θα προσληφθούν 44 άτομα σε διάφορες θέσεις της Πλοηγικής Υπηρεσίας, εκ των οποίων οι 16 αφορούν θέσεις πλοηγών. Σημειώνεται ότι η λειτουργία της πλοηγικής υπηρεσίας δεν επιβαρύνει τα δημόσια έσοδα, καθώς τα λιμενικά τέλη που πληρώνουν τα πλοία για παροχή υπηρεσίας διέλευσης μπαίνουν στο ειδικό κεφάλαιο της πλοηγικής υπηρεσίας του υπουργείου Ναυτιλίας.

Οι πλοηγοί, που είναι πλοίαρχοι με ειδικά προσόντα και γνώσεις της θαλάσσιας περιοχής και των ναυτιλιακών κινδύνων που υπάρχουν στα λιμάνια, μεταφέρονται με πλοηγίδες στα μεγάλα πλοία που βρίσκονται έξω από το λιμάνι και στη συνέχεια αναλαμβάνουν την πλοήγηση των πλοίων αυτών και τον ασφαλή κατάπλου τους. Σύμφωνα με στοιχεία της πλοηγικής υπηρεσίας, οι πλοηγοί κάθε χρόνο αναλαμβάνουν μέσα και έξω μόνο από το λιμάνι του Πειραιά, 14.000 πλοία διαφόρων τύπων. Για να γίνει κάποιος πλοίαρχος – πλοηγός, θα πρέπει να έχει τουλάχιστον δέκα χρόνια θαλάσσιας υπηρεσίας, να έχει διατελέσει πλοίαρχος σε πλοία το λιγότερο τρία χρόνια, και να δώσει γραπτές και προφορικές εξετάσεις στο Κέντρο Επιμόρφωσης Σπουδαστών Εμπορικού Ναυτικού.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 2017

Ναυτιλία Ν ΝΝ Ν Editorial

15 Έλληνες εφοπλιστές στην κορυφή του Top Σύμφωνα με την ετήσια κατάταξη της ναυτιλιακής επιθεώρησης Lloyd’s List, Top 100, o πρόεδρος της China Cosco Shipping Corporation Τσου Λιρόνγκ είναι ο άνθρωπος με τη μεγαλύτερη επιρροή στην παγκόσμια ναυτιλία, με περιουσιακά στοιχεία αξίας 90 δισ. δολαρίων και περισσότερα από 1.100 πλοία υπό διαχείριση ο κινεζικός όμιλος εκτιμάται πως μπορεί να διαμορφώσει σε μεγάλο βαθμό το περιβάλλον μέσα στο οποίο δραστηριοποιείται.

Στην κορυφή της φετινής 7ης λίστας Top 100 του Lloyd’s List, στην οποία περιλαμβάνονται όπως είναι αναμενόμενο και 15 Ελληνες εφοπλιστές, βρίσκονται ακόμα, στη 2η θέση όλοι οι ναυτιλιακοί παράγοντες της Νοτίου Κορέας (Hanjin, Korean Development Bank και άλλοι) για τις επιπτώσεις που προκαλούν διεθνώς τόσο οι εταιρικές αναδιαρθρώσεις των ναυτιλιακών και ναυπηγικών ομίλων όσο και η χρεοκοπία της Hanjin. Στην 3η θέση βρίσκονται οι Ρόμπερτ Ούγκλα και Σρεν Σκου του δανικού ναυτιλιακού και λιμενικού κολοσσού Maersk Group, ενώ ακολουθεί στην 4η θέση η οικογένεια Σαντέ που ελέγχει τη γαλλική CMA CGM. Επεται 5ος ο δεύτερος διάδοχος του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκιπας Μοχάμεντ

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

μπιν Σαλμάν, για την επιρροή που ασκεί στο διεθνές εμπόριο πετρελαίου και 6ος ο Νορβηγός δισεκατομμυριούχος εφοπλιστής Τζον Φρέντρικσεν. Στην 7η θέση βρίσκεται ο πρώτος από τους 15 Ελληνες της λίστας του Lloyd’s, o Γιάννης Αγγελικούσης. Μετά τον ισχυρό άνδρα του Angelicoussis Shipping Group βρίσκεται η οικογένεια Απόντε που ελέγχει τη Mediterranean Shipping Co (MSC) και ένατοι οι Μάικλ Μπερέντεντ και Ρολφ Χάμπεν Γιάνσεν της Hapag-Lloyd. Την πρώτη δεκάδα συμπληρώνει η οικογένεια του Ισραηλινού επιχειρηματία Εγιάλ Οφερ (Zodiac Maritime), ο μικρός αδελφός του οποίου, ο Αϊντάν Οφερ, ακολουθεί αμέσως μετά 11ος με τη ναυτιλιακή του Quantum Pacific. Αξίζει να σημειωθεί πως στη

p 100, της Lloyd's List

ΝΝ

Ναυτιλία Editorial

φετινή λίστα περιλαμβάνονται και επενδυτικά funds με προεξάρχον αυτό του Howard Marks, την Oaktree Capital, η οποία κατέχει πλειοψηφικές ή μικρότερες συμμετοχές σε μεγάλες ναυτιλιακές όπως οι Star Bulk Carriers, Gener8 Maritime και Eagle Bulk Shipping. Οι επικεφαλής κολοσσών των commodities, όπως η Gargill και η Glencore, περιλαμβάνονται επίσης σε περίοπτες θέσεις της λίστας με τους 100 ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή στην ποντοπόρο ως οι μεγαλύτεροι ναυλωτές διεθνώς. Η Κίνα έχει περισσότερες από μία συμμετοχές, αφού στη 16η θέση βρίσκεται ο Λι Τζιανόνγκ της China Merchants Group, ναυτιλιακού ομίλου με ενεργητικό ύψους 101,5 δισ. δολ. και στόλο 331 πλοίων. Αμέσως μετά, στη 17η θέση, βρίσκεται ο Ουίλμπουρ Ρος, γνωστός στην Ελλάδα και ως μεγαλομέτοχος της Eurobank αλλά και ως προτεινόμενος νέος υπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ, με τις ναυτιλιακές του Navigator Holdings, Diamond S Shipping, Diamond S Shipping Group και Nautical Bulk Holdings. Οσον αφορά τους 10 πρώτους από τους Ελληνες εφοπλιστές που περιλαμβάνονται στη λίστα Top 100 του Lloyd’s List, εκτός από τον Γιάννη Αγγελικούση, είναι οι Γιώργος Προκοπίου, Αγγελική Φράγκου, Γιώργος Οικονόμου, Παναγιώτης (Peter) Γ. Λιβανός, Πέτρος Παππάς, Νικόλας Τσάκος, Κωστής Κωνσταντακόπουλος, Θεόδωρος Βενιάμης και Πέτρος Γεωργιόπουλος.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 2017

Ακτοπλοΐα Ν ΝΝ Ν Editorial

Ακτοπλοΐα Μινωικές: Η επίπτωση της αποχώρησης από την Αδριατική Η εταιρεία Μινωικές Γραμμές Α.Ν.Ε., αναφορικά με την ολοκλήρωση της ναύλωσης των πλοίων Cruise Europa και Cruise Olympia τα οποία δραστηριοποιούνταν στη γραμμή της Αδριατικής (Πάτρα-Ηγουμενίτσα-Αγκώνα-Τεργέστη) και τη δραστηριοποίησή της στην αγορά της Αδριατικής από 01/01/2017 με την ανάληψη της Γενικής Πρακτόρευσης στην Ελλάδα του Ομίλου Grimaldi, ανακοινώνει στο επενδυτικό κοινό τα ακόλουθα αναφορικά με τις επιπτώσεις στον όμιλο.

H σημαντική μεταβολή των οικονομικών συνθηκών στην αγορά της Αδριατικής όπως η μείωση του μεταφορικού έργου των επιβατών καθώς και η αύξηση στις τιμές των καυσίμων σε συνδυασμό με τη μείωση της συναλλαγματικής ισοτιμίας Euro/Usd οδήγησαν την εταιρεία στην απόφαση να μην ανανεώσει τις συμβάσεις ναύλω-

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

σης των πιο πάνω πλοίων Cruise Europa και Cruise Olympia. Περαιτέρω, με βάση τα υφιστάμενα δεδομένα η εκτιμώμενη επίδραση από τη μη δρομολόγηση των εν λόγω πλοίων θεωρείται ότι θα επιδράσει θετικά στα οικονομικά αποτελέσματα της Εταιρείας για το οικονομικό έτος 2017, δεδομένου, ότι

σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της, στην περίπτωση συνέχισης της δρομολόγησής τους, τα καθαρά αποτελέσματα τους για το 2017 θα ήταν ζημιογόνα κατά € 1,6 εκατ., η λειτουργική κερδοφορία (ΕΒΙTDA) θα διαμορφώνονταν σε ζημία € 1,2 εκατ. ενώ τα έσοδα σε € 82,7 εκατ. Επιπλέον, η ανάληψη της γενικής πρακτόρευσης των πλοίων Cruise Europa και Cruise Olympia στην Ελλάδα από 01/01/2017, εκτιμάται ότι θα έχει θετική επίδραση, αφού, σε σύγκριση με τα παραπάνω δεδομένα, τα καθαρά αποτελέσματα σε ότι αφορά τη συγκεκριμένα δραστηριότητα θα είναι βελτιωμένα κατά € 2,9 εκατ., η λειτουργική κερδοφορία (ΕΒΙTDA) κατά € 3,0 εκατ. ενώ τα έσοδα θα μειωθούν κατά € 76,7 εκατ.

ΝΝ

Ακτοπλοΐα Editorial

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 2017

ΝΝ

Κρουαζιέρα

Κρουαζιέρα Οι αρνητικοί οιωνοί του 2017 και το καμπανάκι κινδύνου του 2018 Ιδιαίτερα προσεκτικοί είναι οι παράγοντες του κλάδου της κρουαζιέρας σε σχέση με την πορεία του κλάδου το 2017, ενώ κρούουν καμπανάκι κινδύνου ώστε η χώρα να προετοιμαστεί έγκαιρα για το 2018.

«Ήδη τα πρώτα μηνύματα δείχνουν ότι για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, που περιλαμβάνει κυρίως τους προορισμούς του Αιγαίου, θα υπάρξει σοβαρή πτώση 30% στις προσεγγίσεις κρουαζιερόπλοιων από μεγάλες εταιρείες του χώρου» ανέφερε κατά την απολογιστική για τη χρονιά που πέρασε συνέντευξη Τύπου ο διευθύνων σύμβουλος της Celestyal Cruises και πρόε-

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

δρος της Clia Ευρώπης, Κυριάκος Αναστασιάδης. Ωστόσο, συνέστησε υπομονή καθώς είναι άγνωστο το τι θα γίνει με τις πληρότητες των πλοίων που θα προσεγγίσουν τα λιμάνια της χώρας. Δεν αποκλείεται δηλαδή παρά τις μειωμένες εκτιμώμενες προσεγγίσεις τελικά ο λογαριασμός να βγει θετικός λόγω μεγάλου αριθμού επιβαινόντων στα σκάφη αλλά και προγραμματισμού προσεγγίσεων της τελευταίας στιγμής. Πάντως ο κ. Αναστασιάδης υπογράμμισε για άλλη μια φορά την ανάγκη βελτιώσεων των λιμενικών υποδομών ώστε η χώρα να «πλασαριστεί» σωστά στη διεθνή αγορά κρουαζιέρας, που αυτό το διάστημα βγάζει τον προγραμματισμό για το 2018. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο σύμβουλος της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου για θέματα θαλάσσιου τουρισμού και πρώην Διευθύνων Σύμβουλος του Οργανισμού Λιμένος Ηρα-

κελίου κ. Γιάννης Μπρας και CΕΟ της εταιρίας 5 – Senses, που σε δηλώσεις του σημείωσε με έμφαση ότι πρέπει να χαραχτεί μια στρατηγική με ορίζοντα τριετίας –τουλάχιστον- για την ανάπτυξη της κρουαζιέρας στην περιοχή μας. Πάντως φέτος παρά την αρχική γκρίζα εικόνα και για το 2016 ο τελικός λογαριασμός ήταν στο επίπεδο περίπου των 2,5 εκατομμυρίων επιβατών. Σημειώνεται ότι μιλώντας στο συνέδριο 4th ACES που διοργάνωσε ο ΔΑΑ Ελ. Βενιζέλος με θέμα τη συνέργεια αερομεταφορών – κρουαζιέαρας ο κ. Ανδρέας Στυλιανόπουλος, εκπρόσωπος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) για τη κρουαζιέρα και πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Navigator, διεθνούς αντιπροσώπου της Royal Carribean, που αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους ομίλους κρουαζιέρας στον κόσμο, σημείω-

σε ότι οι αφίξεις επιβατών με κρουαζιερόπλοια στην Ελλάδα το 2017 θα μειωθούν κατ’ ελάχιστον σε ποσοστό 30% σε σχέση με τη φετινή σεζόν. Η φετινή πορεία είναι καθαρά συγκυριακή, όπως εξηγεί, καθώς οφείλεται στα προβλήματα που αντιμετώπισε η Τουρκία και είχαν ως αποτέλεσμα να μεταφερθούν δρομολόγια στη χώρα μας. Όμως, η θετική συγκυρία φέτος μετατρέπεται σε πρόβλημα για το 2017. Και αυτό γιατί, λόγω των προβλημάτων της Τουρκίας, που, επίσης, θα κατα-

ΝΝ

Κρουαζιέρα

γράψει πτώση του χρόνου στη κρουαζιέρα, κόπηκαν από τα προγράμματα των διεθνών εταιρειών και ελληνικοί προορισμοί που αποτελούσαν συνδυαστικούς σταθμούς μετεπιβιβάσεων με τη γειτονική χώρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμη και η Σαντορίνη φαίνεται να επηρεάζεται από την πτωτική τάση στην κρουαζιέρα το 2017 . Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία για τα δρομολόγια την επόμενη σεζόν, από τις 558 προσεγγίσεις κρουαζιερό-

πλοιων φέτος (από το Μάρτιο μέχρι το Νοέμβριο), το 2017 έχουν προγραμματιστεί μόλις 363, με το ποσοστό της πτώσης να αγγίζει το 35%, ενώ σοβαρές απώλειες παρατηρούνται ακόμη και τους μήνες Αύγουστο- Σεπτέμβριο. Πάντως τα λιμάνια της Κρήτης ατενίζουν το μέλλον με αισιοδοξία. Μιλώντας στο Reporter. gr, στο περιθώριο ημερίδας στα Χανιά για την ακτοπλοΐα, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΟΛΗ Απόλλων Φιλιππής αφού τόνισε ότι το 2016 αναμένεται να κλείσει με 40%

περισσότερη κίνηση επιβατών σε σχέση με το 2015 σημείωσε ότι και το 2017 υπάρχει θετική εικόνα. Με την αίρεση της προσωρινότητας των στοιχείων, καθώς ναι μεν οι εταιρίες έχουν ενημερώσει για έναν αριθμό προσεγγίσεων αλλά το οριστικό κλείσιμο ημερομηνιών αφίξεων «κλειδώνει» σε μεταγενέστερο στάδιο, σημείωσε ότι η τάση είναι ανοδική. Την ίδια ώρα την αισιοδοξία του για την πορεία της κρουαζιέρας στο λιμάνι της Σούδας και το αγκυροβόλιο των Χα-

νίων εξέφρασε ο πρόεδρος του Λιμενικού Ταμείου Χανίων Κώστας Μανωλικάκης μιλώντας στην ημερίδα για την ακτοπλοΐα που διοργανώθηκε στα Χανιά. Όπως ανέφερε ο κ. Μανωλικάκης φέτος η χρονιά στα Χανιά θα κλείσει με 140 χιλιάδες επιβάτες, ενώ το 2017 οι μέχρι τώρα προγραμματισμένες προσεγγίσεις φτάνουν τις 62. «Οι συνολικές εξελίξεις για τον κλάδο στη χώρα φαίνεται να μη μας επηρεάζουν» σημείωσε.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

ΝΝ

Editorial

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

ΝΝ

Κρουαζιέρα Editorial

Αμετάβλητες οι αφίξεις κρουαζιερόπλοιων στην Ελλάδα το 2016 Σταθερό παρέμεινε το 2016 σε σχέση με το 2015 το σύνολο των αφίξεων κρουαζιερόπλοιων στη χώρα μας σύμφωνα με τα στοιχεία που συνέλεξε η Ένωση Λιμένων Ελλάδος (ΕΛΙΜΕ) από τα μέλη της (Οργανισμοί Λιμένων) και τα μέλη – παρατηρητές (Λιμενικά Ταμεία), καθώς και από τα τοπικά Λιμεναρχεία (όπου η ΕΛΙΜΕ δεν διαθέτει μέλη ή μέλη – παρατηρητές).

Ειδικότερα, το 2016 καταγράφηκαν 4.290 έναντι 4.281 αφίξεων το 2015) και σημειώθηκε μία μικρή αύξηση της τάξεως περίπου 5% στις αφίξεις επιβατών κρουαζιέρας το 2016 σε σχέση με το 2015 ( 5.197.118 αφίξεις επιβατών το 2016 έναντι 4.957.743 αφίξεων επιβατών το 2015). Όπως διευκρινίζει η ΕΛΙΜΕ, λόγω της ιδιαιτερότητας της κρουαζιέρας, όπου το κάθε ταξίδι είναι κυκλικό και περιλαμβάνει προσεγγίσεις πέραν του ενός προορισμού, οι αριθμοί αυτοί αποτελούν δείκτη επισκέψεων

ίδιων πλοίων και επιβατών κρουαζιέρας σε περισσότερους του ενός προορισμούς. Πιο αναλυτικά: Αξιοσημείωτη αύξηση σε αφίξεις παρουσίασαν τα λιμάνια της Κέρκυρας ( σημειώνοντας ρεκόρ αφίξεων των τελευταίων 5 χρόνων), της Σούδας Χανίων, της Ζακύνθου και των Κυθήρων, ενώ το Λαύριο συνεχίζει για τρίτη χρονιά την ανοδική του πορεία εντάσσοντας το σταθερά στον πίνακα του homeporting. Μείωση αφίξεων παρουσίασαν τα λιμάνια

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 2017

Κρουαζιέρα Ν ΝΝ Ν Editorial

Κεφαλλονιάς – Ιθάκης του Βόλου και της Πάτμου, ενώ αξιοσημείωτη μείωση παρουσιάζουν τα λιμάνια της Μυτιλήνης και της Κω. Τα νησιά που δέχθηκαν κατά το 2016 τις έντονες προσφυγικές ροές παρουσιάζουν μικτή εικόνα. Μείωση αφίξεων στη Μυτιλήνη και Κω, σταθερότητα στη Χίο και αύξηση στα λιμάνια της Σάμου (Βαθύ-Πυθαγόρειο). Στα υπόλοιπα λιμάνια προορισμού κρουαζιέρας, οι αυξομειώσεις είναι μικρές και χωρίς ουσιαστική επίπτωση. Ακόμη η ΕΛΙΜΕ σημειώνει ότι σύμφωνα με τεκμηριωμένες πληροφορίες τόσο από τα λιμάνια, σημαντικούς προορισμούς κρουαζιέρας, όσο και από τους παράγοντες της εγχώριας βιομηχανίας κρουαζιέρας, που αξιολογούν τις προκρατήσεις, τον προγραμματισμό του 2017 και υπολογίζοντας τις κινήσεις ακόμη και της τελευταίας στιγμής, φαίνεται ότι η χρονιά που αρχίσαμε να διανύουμε δεν θα είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή για την κρουαζιέρα στην περιοχή μας. Ωστόσο είναι πιθανό να σημειωθούν σημαντικές αποκλίσεις (μειώσεις) τόσο στις αφίξεις κρουαζιερόπλοιων όσο και επιβατών στο σύνολο της Χώρας και στους επιμέρους προορισμούς. Το γεγονός αυτό αποδίδεται τόσο στην αποσταθεροποίηση της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου ( και ιδιαίτερα της Τουρκίας), όσο και στην ανάδειξη νέων αγορών (Ανατολική Ασία, Αυστραλία κλπ), που επηρεάζουν αρνητικά και την Χώρα μας.

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

ΝΝ

Editorial

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016

ΝΝ

Editorial

lastpage από τον Πάνο Τσαγκαράκη

Ένα από τα πιο συναρπαστικά αυτοκίνητα στο δρόμο, μόλις έγινε καλύτερο Η Jaguar F-Type, είναι ένα από τα πιο όμορφα, συναρπαστικά αυτοκίνητα στο δρόμο. Τελικά, παίρνει την πρώτη ανανέωση της με το μοντέλο του 2018. Μαζί με το νέο ενημερωμένο στυλ της και τις αυξημένες επιδόσεις της, η Jaguar F-Type θα

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2016 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

κυκλοφορήσει σε περιορισμένη. Με μηχανή 3.0L V6 με 400 hp, 20, σε σκούρο σατέν γκρι και κίτρινες λεπτομέρειες στους τροχούς, φαίνεται, πως ένα από τα καλύτερα και πιο όμορφα αυτοκίνητα στο δρόμο, μόλις έγινε καλύτερο.

Αλλάζει την οικονομική ενημέρωση

Μια κίνηση µπροστά πάντα επιβραβεύεται. Η winbank αποδεικνύει ότι είναι η Νο.1 ηλεκτρονική τραπεζική στην Ελλάδα, µε διακρίσεις και βραβεία σε Ελλάδα και εξωτερικό για τις επιτυχηµένες και πρωτοποριακές κινήσεις της.

Best Consumer Digital Bank in Western Europe 2015 & 2016 Silver βραβείο winbank Private Banking App Bronze βραβείο one touch/ winbank mobile banking App Gold βραβείο winbank wallet

Gold βραβείο quick login/ winbank mobile banking App

Silver βραβείο one touch/ winbank mobile banking App

Silver βραβείο winbank mobile banking App Bronze βραβείο winbank Λεφτά στο Λεπτό App yellowday

Gold βραβείο winbank mobile banking App Bronze βραβείο winbank Λεφτά στο Λεπτό App

Η ΠΡΩΤΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α

piraeusbank.gr