E bülten by omerfarukgurses

Maltepe Anadolu Lisesi Ekim Ayı 1. Sayı

E-atma Haber Bülteni MÜDÜRÜN YAZISI

DANIŞMANIMIZ ÖMER FARUK GÜRSES’İN YAZISI

DANIŞMANIMIZ ZEHRA ÖZTÜRK TÜM’ÜN YAZISI

Değerli veliler sevgili öğrenciler,

Çevreye duyarlı Maltepe Anadolu Lisesi öğrencileri, günden güne daha büyük bir sorun haline gelen elektronik atıkların geri dönüşümünü desteklemektedirler. E-atma projesini yürüterek geleceğimizi şekillendirecek olan ilkokul öğrencilerine elektronik atıklarla ilgili bilgi vereceklerdir.

Bu sene 11-C sınıfının Eatma grubuyla yürüttüğümüz projemizde amacımız Eatma problemine dikkat çekmek ve E-atık geri dönüşüm bilincinin oluşumunu ve gelişimini sağlamaktır.

Gençlerin aktif bir şekilde çevresel ve toplumsal projelerde roller üstlenmeleri yeni yetişen nesil için önemlidir. Gelecek nesiller daha iyi bir dünyada yaşayabilsin diye, bizim bugün harekete geçmemiz gerekiyor. Bu bağlamda okulumuz öğrencileri de gündemdeki en önemli çevresel sorunlardan biri olan elektronik atıklarla ilgili bir proje başlattılar. Öğrencilerimiz de bu konuda yaşayan laboratuar uygulamasını geliştirerek, öğrencilerin görerek öğrenmesini sağlayacaklar. Öğrencilerimizin bu duyarlı projesiyle gurur duyuyorum, başarılarının devamını diliyorum.

Projelerini anlatmak, seslerini duyurmak için bu bülteni hazırlıyorlar. Daha ilk sayısında olan bu bültenin çok başarılı olacağını ve toplumu bilinçlendireceğini düşünüyorum. Onlara başarılar diliyorum.

EDİTÖR MURAD İLHAN’IN YAZISI

Bu ayki bültenimizde projemizin şu ana kadar gelen durumunu sunacağız. Ayrıca e-atık döngüsü ile elektronik atıkların doğadaki döngüsünü inceleyeceğiz. Elektronik atıkların geri dönüşümüyle alakalı olan AEEE hakkında bilgi sahibi olacağız. Son olarak elektronik atıkları rakamlarla anlatmaya çalışacağız ve Kadıköy Belediyesinin elektronik atıklara verdiği önemi ele alacağız.

Projemizin Özeti E-Atma projesinin konusu : “E-Atık Sorunudur.” Bu sorunu, elektrikli ve elektronik eşyaların üretiminden nihai bertarafına kadar çevre ve insan sağlığının korunması amacıyla elektrikli ve elektronik eşyalarda bazı zararlı maddelerin kullanımının nasıl sınırlandırılacağını, bunların neler olduğunun kavratılarak bertaraf edilecek atık miktarının azaltılması için yeniden kullanımın özendirilmesini ve geri dönüşümün önemini yapacağımız çalışmalarla vurgulayacağız. Projenin ana amacı : “E-Atık problemine dikkat çekmek ve E-Atık geri dönüşüm bilincinin oluşumu ve gelişimini sağlamak” “Az tüket, yeniden kullan ve geri dönüştür” geri kazanımın 3 ana kuralın uygulamasını kişi inisiyatifinden çıkarıp ülke çapında yaygınlaştırmak ve yönetebilmek için devletler yasalar çıkarmaya başladılar. Bizler de bu ana kuralların altında yatan düşünceyi yaymak amacıyla Maltepe ilçesindeki ilkokulları belirledik. Projemiz dört evrede (aşamada) devam edecektir. İlk Evrede: “E-ATIK” probleminin evren olarak seçtiğimiz Maltepe İlçesi ve alt evrenlerimiz olarak belirlenen ilköğretim okullarında nasıl algılandığının saptanması. İkinci Evrede: “E-ATIK” problemindeki sorunları tespit etmek ve danışman ve gönüllü gruplarımızla bunların incelenmesi ve sorunların öneminin vurgulanarak belirtilmesi, kamu spotlarıyla ve yapılan çalışmalarla kamuoyu oluşturmaya çalışılması. Üçüncü Evrede: “E-ATIK” probleminin çözümü için belirlenen amaç ve hedeflerle yapılacak faaliyetler belirlenmiştir. Bu faaliyetlerle ile problemin çözümü için hareket planı hazırlanmıştır. Dördüncü Evrede: İlk üç evredeki çalışmalar raporlandırılarak “EATMA” Proje Kitapçığı çıkarılacaktır.

E-atma Projesi, Maltepe İlçesinde ilk ortaöğretim kurumlarında öğrenimini sürdüren öğrencilerin E-Atık problemini bilme düzeylerinin ne olduğunun belirlenmesinin yanı sıra, EAtık geri dönüşüm bilincinin oluşumu ve gelişimi sürecinde karşılaşılan sorunlara çözüm önerileri sunulması amacıyla gerçekleştirilmiştir. İlçemizdeki tüm okulların stratejik planları incelenmiştir. Hiçbir stratejik planda E-Atıkla ilgili bir atık yönetim planı bulunmamaktadır. Maltepe ilçe genelinde ve İstanbul İlinde Eatıkla ilgili hiçbir proje gerçekleştirilmemiştir. Biz Maltepe Anadolu Lisesi olarak bu alandaki eksikliği tespit ettik ve de gerekçelerini sıraladığımız bu alanda çalışmaya karar verdik.

Projemizin Konusu E-Atma projesinin konusu : “E-Atık Sorunudur.” Elektrikli ve elektronik cihazlar günlük hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Gelişen teknoloji ile beraber gün geçtikçe daha çok yeni model piyasaya sürülmekte ve tüketim artmaktadır. Kullanım ömrü dolan elektrikli ve elektronik cihazların ne olduğu hakkında ise pek çok kişinin bir fikri bulunmamaktadır. Sonuçta insanlık bugün elektronik atık adı verilen yeni bir çöp türü ile karşı karşıyadır. Eatıklar, yer kaplamaları ve zehirli maddeler içermelerinden dolayı dünyada gittikçe büyüyen bir sorundur. Bugün E-atıkların geri dönüşüm için toplanması ve içinde bulunan metallerin sağlıklı şartlarda geri kazanılması çevre ve insan sağlığı bakımından da büyük önem taşımaktadır. Sadece insanların değil tüm canlıların ihtiyacı olan, sadece bu gün için değil gelecek nesiller için de vazgeçilmez olan dengeli bir çevrenin varlığı, korunması elbette sadece idari yaptırımlar ve cezalarla korunması düşünülemez. Asıl önemli ve etkili olacak önlem, çevreyi kirleten ana unsur (tek unsur demek daha uygun) olan insanın, eğitim sürecinde en az bir meslek edinebilmesi için verilen bilgiler kadar çevre ile ilgili bilgi ve bilinç de verilerek yetiştirilmesidir.

Ancak bu şekilde yasam boyu ihtiyaç duyulan ve sürekli etkileşim içinde olunan, gelecek kuşakların da ihtiyacı olan doğal kaynakların varlığını ve kalitesini tehlikeye atmadan, tüm çevresel değerlerin (sosyal, ekonomik, fizikî vb.) ıslahı, korunması ve geliştirilmesi sağlanabilir. Kısaca çevre olarak nitelenen, tüm çevresel değerler, (sosyal, ekonomik, fizikî vb.) bu günün canlılarının, bu canlılar içinde özellikle insanın kendisinden öncekilerden miras aldığı en önemli maddi değerdir. Bu değerleri en az kendi bulduğumuz kalitede kendimizden sonra gelecek nesillere bırakma yükümlülüğünde bulunduğumuz şüphesizdir. Bizler bu bağlamda çalışmaktayız. 22.05.2012 tarih ve 28300 sayılı Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliğinin amacından hareketle projemizde bizler:

“Bu

Elektrikli

elektronik

eşyaların

üretiminden

ni-

hai bertarafına kadar çevre ve insan sağlığının korunması amacıyla elektrikli ve elektronik eşyalarda bazı zararlı maddelerin kullanımının nasıl sınırlandırılacağına, bunların neler olduğunun kavratılarak bertaraf edilecek atık miktarının azaltılması için yeniden kullanımın özendirilmesine ve geri dönüşümün önemini yapacağımız çalışmalarla vurgulayacağız. Projemizin ana temasını şu slogan (motto) özetlemektedir: “Az tüket ve e-atıkları öğren, atığını insan ve çevreye zarar vermeden yok et, e-atıkları atma”

Dünyadan Çevre Haberleri: İsveç’in Çöpü Bitti Geri dönüşüm, güneş enerjisi ve daha birçok sürdürülebilir uygulamada tüm ülkelerin başını çeken İsveç, şaka gibi bir sorunla karşı karşıya. Elektrik ve ısınma ihtiyaçlarının büyük kısmını çöplerden elde eden ülkede çöp bitti.

250.000'in üzerinde evin elektrik ve ısınma ihtiyacını çöplerin yakıt olarak kullanılmasından sağlayan İsveç hükümeti, ülkede üretilen çöpten daha büyük kapasiteli çöp dönüştürme tesisine sahip. Bu durum da İsveç'i komşusu Norveç'ten çöp ithal etmek durumunda bıraktı. İsveç bundan böyle Norveç'ten yılda (başlangıç olarak) 80.000 ton çöp satın alacak. Yesilist.com'un haberine göre, 9,5 milyon nüfuslu ülkede çıkan atıkların yalnızca %4'ü geri dönüşmez durumda. Vatandaşların geri dönüşüm konusunda bu denli duyarlı olması da İsveç'in yakıt olarak kullanabileceği çöpün tükenmesindeki ve komşu ülkelerin çöpünü geri dönüştürür hale gelmesindeki ana etken.

Mevcut senaryoda Norveç, İsveç'e fazla çöplerini yok etmesi için para ödüyor. İsveç de üzerine para alarak elde ettiği bu çöpleri geri dönüştürerek vatandaşlarına elektrik ve ısınma sunuyor. Yani elektrik ve ısınmayı bedavaya getirip bir de üzerine para kazanıyorlar.

İsveç'in bir sonraki planı ise Norveç'tense Balkan ülkeleri, İtalya, Romanya (belki de biz) gibi geri dönüşüm altyapısı olmayan ülkelerden çöp satın alarak onların kirletilmiş alanlarını azaltmaya çalışmak.

Bunları biliyor musunuz? • Rusya’nın dörtte birinin ormanlarla kaplı olduğunu,bu alanın Türkiye’nin yüzölçümüne eşit olduğunu, • Edison’un ampule konulacak maddeyi bulabilmek için 3.000 deneme yaptığını, • Türkiye’de her 25 kişiden birinin astım hastası olduğunu, • Eskimoların, buzdolaplarını yiyeceklerinin donmaması için kullandıklarını biliyor musunuz?

Çevreyle İlgili Buluşlar

Su israfını azaltmak için

Her alanda kullanılan robotlar evlerdeki

RITI adı verilen çevre dostu yazıcı yepyeni

düşünülmüş Electrolux’ten Su

yerini de alıyor. Bitkilerinizde kullanmak

ve sıradışı bir mürekkep sistemi ile

Kullanmayan Bulaşık Makinesi

için kendi gübrenizi yapmanızı sağlayan

çalışıyor. Mürekkep yerine kahve telvesi

UV ışınları ve hava basıncını

robot köpek,organik ev çöplerini ve ev

veya çayın kullanılması ve bunun yanında

kullanarak temizleme işlemini

hayvanlarının atıklarını kompostluyor.

çalışması için hiç elektriğe ihtiyaç

gerçekleştiriyor.

duymaması onu farklı kılıyor.

Temiz su kaynaklarının çok hızlı bir

Biten ve biliçsizce çöpe atılan pillerin

şekilde azalmaya devam etmesi

içlerindeki zehirli kimyasallar doğaya

Rus tasarımcı Alexander

büyük zarar veriyor. Sung Woo Park bu

Syachinov’a havanın neminden

bitmiş pillerin sağladığı enerjiyle

içilebilir su üreten cihaz’ı yaptırmış.

yanabilen led bir lamba tasarlamış.

Fransız MDI firması çok hızlı olmasa da renkli, havayla çalışan, şirin bir otomobil üretmiş. Air Car ismi verilen ürün Compressed Air Technology (CAT) adı verilen sıkıştırılmış hava teknolojisini kullanmakta.

Elizabeth Redmond insanların adımlarını elektrik enerjisine çeviren bir sistem geliştirmiş. POWERleap adlı sistem yere döşeniyor ve insanlar üstünde hareket edince piezoelektrik etki denen olayla elektrik üretiliyor.

Temel ormanda ağaç kesiyormuş, o sırada çevreciler de ormanda yürüyüşe çıkmışlar, Temel’i bu vaziyette görünce bir güzel pataklamışlar… Temel üstü başı perişan halde köye dönerken Dursun a rastlamış, Dursun “Ula Temel bu ne hal böyle?” diye sormuş, Temel de anlatmış: - Ormanda ağaç keseydum, birden kalabaluk pir grup Doğan’ın yengesini bozmişum diye dövdü peni, halbuki ne Doğan’ı taniyruuum, ne de yengesuni..

Sabahın erken saatinde avdan dönen Temel, kayığını kıyıya çektikten sonra balıkçı kahvesine doğru yürür. Kahvedekiler yalnızca sağ ayağı dizine kadar ıslak olan Temel’e sorarlar: - Ula, balık vuriy mu? Temel: - Yok yahu ne gezer. -Madem baluk vurmayi ayağın niye dizine kadar islandi? Temel küçümseyerek yanıtlar: - Uşağum, haçan denizde sigara içeyrim. İzmariti suya atınca basıp da söndirmeyecek miyum oni?

Suna TİPİOĞLU, Selin BAĞIŞ,

Buse Naz DEMİRTAŞ, Okan

POLAT, Hasan Çağ

FİLİZ, Büşra DEDE 6- Basım yılı: 2015 7- Tasarım: Murad İLHAN 8- Düzelti: Ömer Faruk GÜRSES Bu bülten Maltepe Anadolu Lisesi E-atma Projesi kapsamında hazırlanmıştır. Yazılardan yazarlar sorumludur

Maltepe Anadolu Lisesi Kasım Ayı 2. Sayı

E-atma Haber Bülteni MÜDÜRÜN YAZISI

DANIŞMANIMIZ ÖMER FARUK GÜRSES’İN YAZISI

DANIŞMANIMIZ ZEHRA ÖZTÜRK TÜM’ÜN YAZISI

Değerli veliler sevgili öğrenciler,

Bu sene 11-C sınıfının E-atma grubuyla yürüttüğümüz projemizde amacımız E-atma problemine dikkat çekmek ve E-atık geri dönüşüm bilincinin oluşumunu ve gelişimini sağlamaktır.

EDİTÖR MURAD İLHAN’IN YAZISI

PROJE GEREKÇESİ Projenin Gerekçeleri olarak belirlenenler şunlardır: Elektronik atıklar bünyelerinde 1000’den fazla madde içerir. E-atıklar hem miktar açısından hem de içerdikleri Pb, Be, Hg, Cd, Cr+6 ve bromlu alev geciktiriciler (BFR) atıldıkları zaman hem iş hem de çevre güvenliğini tehdit ederek dolaylı olarak insan sağlığını olumsuz yönde etkilemektedirler. Her geçen gün hızla büyüyen bu e-atık (elektronik atık) sorunu gelişmiş ülkeler açısından önemli riskler oluşturmaya başlamıştır. Dünyada birçok ülke elektronik atık sorunu karşısında çözüm üretmek yerine bu tür atıkların ve eski /hurda/kullanılmış kişisel bilgisayarların fakir ülkelere göndermeye başlamışlardır. Bu yöntem en kolay yol olarak tercih edilmiş hala uygulanmaktadır. Bu tehlikeli ithalat gün geçtikçe tartışılmaya başlanmıştır. Çoğu gelişmiş ülkelerin birçok elektronik atığı seyahati Çin gibi ülkelerde son bulmaktadır. Bu ülkeler bu eatıklardan çok ilkel geri kazanım yöntemleriyle bakır, alüminyum ve altını geri kazanırken, kurşun ve diğer zehirli atıkların toprak ve suya karışmasına yol açmakta ve buna göz yummaktadır. Bu durum çevreci kuruluşlar tarafından tartışılarak çözüm üretilmesi gerektiği savunulmaktadır. Fakat günümüze kadar büyüyen elektronik atıklar konusunda sanayileşmiş ülkeler ve elektronik üreticileri tarafından sorunun çözülmesi konusunda yeterli adımlar atılmamıştır.

Ülkemizde elektrikli ve elektronik atıkların yönetimiyle ilgili gerçekleştirilen ilk çalışma 2004 yılında yapılmıştır. Ülkemizde düne kadar e-atıklar için yasa ve yönetmelik yoktu. 22.05.2012 tarih ve 28300 sayılı Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların

Kontrolü

Yönetmeliği

çıktı yalnız bu yönetmelik ne okullarımızda ne de öğrencilerimiz arasında bilinmektedir. Çevre hakkı anayasal bir hak olarak iç hukukumuzda yer almış ve 1982 Anayasası’nın 56. maddesinde “Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir” şeklinde ifade edilmiştir. Anayasa göre çevre hakkı sadece bir hak değildir ve aynı zamanda da yükümlülükler içermektedir. 56.maddenin devamında ise “Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşların ödevidir. Bu bizim projemizin gerekçeleri arasındadır. OECD Çevresel Performans İncelemeleri: Türkiye Bu araştırma sonuçlarına göre ülkemiz çevre eğitimi konusunda etkin çalışmalar yapmıştır. Fakat E-Atık hususunda ülkemiz yönetmelik olarak oldukça geç kalmıştır ve Çevre ile ilgili konular örgün eğitimin her kademesine dâhil edilse de E-atık hususunda etkin eğitimler verilmemiştir.

Çevre problemleri, su kirliliği ya da iklim değişikliği belirli ülkelere özgü meseleler değildir. Küresel çevre meselelerine çözüm üretebilmek bütün ülkeler arasında ortak çalışmayı geliştirmek gerekmektedir. Ayrıca bunlar, ülkelerin çevre bakanlıklarının tek başlarına çözebilecekleri konular da değildirler. Küresel çevre problemlerinin üstesinden gelmek dayanışma, işbirliği ve uluslararası güç birliği gerektirir. Bu projenin gerekçelerine ışık tutan OECD Çevresel Performans Değerlendirmesi, ülkelerin çevresel gelişmişlik düzeyleri hakkında bilgi edinmemizi sağlamakla kalmamış projemizin gerekçelendirilmesinde etkili olmuştur. Siyasal sınır tanımayan küresel sorunlardan biri olan elektronik atık ile mücadelede, ancak uluslararası düzeyde benimsenecek ortak eylemler ile başarıya ulaşılabilir. Bundan dolayı bu çevresel raporları dikkate alarak çalışmalıyız. 1999 dan itibaren yayınlanan Çevresel Performans Raporları çevre politikalarımıza yön vermiştir. Ülkemizde, çevresel bilgiye halkın erişimine yönelik önemli adımlar atıldığını, il bazında ve ulusal düzeyde hazırlanan çevre durum raporları ve çevre istatistikleri ile halkın bu konuda bilgilenmesinin sağlandığını belirten Rapor, korunan alan yönetimi, kırsal kalkınma ve çevresel etki değerlendirme süreçlerinde halkın katılımının sağlandığını, çevre alanında çalışan Sivil Toplum Kuruluşlarının (STK) sayısının arttığını, kamuoyu bilincinin arttırılmasına yönelik girişimlerde bulunulduğunu belirtmektedir. Hal böyle olmakla birlikte, Türkiye’de bölgesel farklılıkların devam ettiğini belirten Rapor, bölgesel programlar aracılığıyla geri kalmış bölgelerde ekonomik kalkınmanın sağlanmasına yönelik çalışmalar yürütülüyorsa da, bunların çevre koruma ve sürdürülebilir kalkınma içeriğinden uzak olduğunu dikkate getirmektedir.

Rapor’da, hem ulusal düzeyde pek çok çalışma yürüten hem uluslararası işbirliği mekanizmalarında daha fazla yer almaya başlayan ülkemizin, çoğu alanda başarı gösterdiği kaydedilse de, Türkiye’de çevrenin halen düşük önceliğe sahip olduğu, ülkemizin, diğer OECD ülkeleri ile benzer çevre standartlarını yakalayabilmesi için tüm paydaşların çabalarını arttırması ihtiyacı bulunduğu, ezcümle, Türkiye’nin çevre sorunları ile mücadele edebilmesi için, çevre politikalarını ve uygulanmalarını

güçlendirmesi,

çevresel kaygıları ekonomik ve sosyal karar alma süreçlerine dâhil etmesi ve uluslar arası işbirliğini daha da geliştirmesi gerektiği belirtilmektedir. “Birleşmiş Milletler Binyıl Bildirgesi” bu projenin gerekçelerinden bir diğeridir. Birleşmiş Milletler Binyıl Kalkınma Hedefleri, Birleşmiş Milletler'e üye olan 192 ülke tarafından 2015'e kadar yerine getirilmesi planlanan sekiz hedef. Eylül 2000'de Birleşmiş Milletler'in New York Binyıl Zirvesi'nde resmileştirildi. Bu sekiz hedeften üçü çalışmamızla yakından alakalıdır. Bu bildiriyi “Tüm insanlığı, özellikle çocuklarımızı ve torunlarımızı, insan eliyle geri dönülmez biçimde bozulmuş ve kaynakları artık ihtiyaçları karşılamaya yetmeyecek ölçüde azalmış bir dünyada yaşama tehdidinden kurtarmak için hiçbir çabayı esirgeyemeyiz.” şeklinde de özetlemek mümkündür.

“Birleşmiş Milletler Binyıl Bildirgesi” bu projenin gerekçelerinden bir diğeridir. Birleşmiş Milletler Binyıl Kalkınma Hedefleri, Birleşmiş Milletler'e üye olan 192 ülke tarafından 2015'e kadar yerine getirilmesi planlanan sekiz hedef. Eylül 2000'de Birleşmiş Milletler'in New York Binyıl Zirvesi'nde resmileştirildi. Bu sekiz hedeften üçü çalışmamızla yakından alakalıdır. Bu bildiriyi “Tüm insanlığı, özellikle çocuklarımızı ve torunlarımızı, insan eliyle geri dönülmez biçimde bozulmuş ve kaynakları artık ihtiyaçları karşılamaya yetmeyecek ölçüde azalmış bir dünyada yaşama tehdidinden kurtarmak için hiçbir çabayı esirgeyemeyiz.” şeklinde de özetlemek mümkündür. Bildiride geçen şu maddeler bizim projemizin uluslararası alandaki paydaş ve ortaklarımızı da ilgilendirmektedir. *Küresel sorunları dayanışma içinde çözmeliyiz. *Doğaya saygılı olmalıyız. *Ortak sorumluluk geliştirmeliyiz. *Ortak Çevrenin Korunmasına yardım etmeliyiz. *Çevresel etkinliklerimizin tümünde yeni bir korumacılık ve ev sahipliği ahlakını benimsemeliyiz. Bu çalışmayla, çok uzun zamandan beri hayatımızın bir parçası, hatta yaşantımızın uzvu haline gelmiş elektrik elektronik aletler ve bunların atık haline gelmesi itibariyle farkında olduğumuz veya olmadığımız sonuçları ulusal ve uluslar arası düzeyde tartışmak, yeniden değerlendirebilirlik başta olmak üzere çözüme yönelik öneriler sunmak istiyoruz.

Çevre ve Orman Bakanlığının yayınladığı “Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların (AEEE) Kontrolü Yönetmeliği”ndeki maddeler proje gerekçelerimiz arasındadır a) MADDE 8-(1) – Belediyelerin yükümlülüklerinden c maddesi: “Üreticilerle işbirliği içinde tüketici bilinçlendirme kampanyalarını gerçekleştirmekle, görevli ve yetkilidir.” b) Tüketicilerin yükümlülükleri, MADDE 11-(1)a ve b maddesi: tüketicilerin ayrı toplaması ve E-atıkların ilgili yerlere götürülmesi c) Tüketicilerin bilgilendirilmesi, MADDE 19-(1) Üreticiler, EEE’lerde bulunan tehlikeli maddelerin çevre ve insan sağlığı üzerine olumsuz etkileri ile tüketicilerin AEEE ayrı toplama sistemlerine katkıda bulunmaları amacıyla AEEE toplama yerleri hakkında bilgi vermekle yükümlüdür.

Gerek halk gerekse sanayici çevresel risklerin tam olarak bilincinde değildir. Üretilen atıkların uygun şeklide bertaraf edilmemesi durumunda bunun bir kirliliğe yol açacağı ve nihayetinde bu kirliliğin tekrar döneceği konusunda eğitim eksikliği bulunmaktadır. Atıkların taşınması için uygun nitelikte ve yeterli sayıda lisanslı aracı mevcut değildir. Atık bertaraf / geri kazanım tesislerinin yetersizliği gibi tehlikeli atıkları ve atık yağları taşıyan lisanslı taşıyıcıların sayısı yetersiz olup bu da üreticinin bertaraf tesisi ile anlaşsa bile bu atıkların tesise ulaştırması konusunda sıkıntılara yol açmaktadır. Ayrıca kimin ne kadar hangi atıktan ürettiği ve bu atıkları hangi şartlarda ne kadar ve nasıl geçici depoladığı, nerede ve nasıl bertaraf ettiği tam olarak bilinmemektedir. Bunlar aylık olarak Orman Bakanlığına bildirilmesi gerekirken yapılmamaktadır. Atık bertaraf/geri kazanım tesislerinin yetersiz sayıda ve kapasitededir. Ortaya çıkan atıkların (özellikle tehlikeli atıkların) bertaraf edileceği yada geri kazanılacağı tesisler ülkemizde yeni yeni kurulmaya başlamıştır. İlçemizdeki tüm okulların stratejik planları incelenmiştir. Hiçbir stratejik planda E-Atıkla ilgili bir atık yönetim planı bulunmamaktadır. Maltepe ilçe genelinde ve İstanbul İlinde E-atıkla ilgili hiçbir proje gerçekleştirilmemiştir. Biz Maltepe Anadolu Lisesi olarak bu alandaki eksikliği tespit ettik ve de gerekçelerini sıraladığımız bu alanda çalışmaya karar verdik.

E-Atma Bülten Künyesi 1- Genel yayın yönetmeni: Maltepe Anadolu Lisesi adına Selami AKSAKALLI 2- Proje sorumlusu ve koordinatörü: Ömer Faruk GÜRSES - Zehra ÖZTÜRK TÜM 3- Bülten yönetimi: Murad İLHAN 4- Editör: Murad İLHAN 5- Bülten sorumluları: Etkin AYDIN, Merve AVCI, Şebnem BİÇER, Selin BAĞIŞ, Buse Naz DEMİRTAŞ, Okan POLAT, Hasan Çağ FİLİZ, Büşra DEDE 6- Basım yılı: 2015 7- Tasarım: Murad İLHAN 8- Düzelti: Ömer Faruk GÜRSES Bu bülten Maltepe Anadolu Lisesi E-Atma Projesi kapsamında hazırlanmıştır. Yazılardan yazarlar sorumludur

Maltepe Anadolu Lisesi Aralık Ayı 3. Sayı

E-atma Haber Bülteni MÜDÜRÜN YAZISI

DANIŞMANIMIZ ÖMER FARUK GÜRSES’İN YAZISI

DANIŞMANIMIZ ZEHRA ÖZTÜRK TÜM’ÜN YAZISI

Değerli veliler sevgili öğrenciler,

Bu sene 11-C sınıfının Eatma grubuyla yürüttüğümüz projemizde amacımız Eatma problemine dikkat çekmek ve E-atık geri dönüşüm bilincinin oluşumunu ve gelişimini sağlamaktır.

EDİTÖR MURAD İLHAN’IN YAZISI

Elektronik Atıkların İnsana ve Canlılara Zararları E-atıkların içerdiği elementler insan sağlığı açısından önemli tehditler oluşturuyor. Civanın insan beynine zarar verdiği, berilyum'un akciğer kanserine yol açtığı, kromun DNA yapısına zarar verdiği artık kesin olarak biliniyor. Kullanmadığımız elektronik eşyaları evde muhafaza etmek ise yine sağlımız için bir tehdit. Klorlu solventler, bromlu alev geciktiriciler, PVC, ağır metaller, plastik ve gazlar, elektronik ürünler ve parçalar yapmada, yarı iletken yongalar üretmede, devreler ve disk sürücüler imalinde 1000 ’ in üzerinde malzeme kullanılmaktadır. Toprak dolgusundaki ağır metallerin örneğin Pb, Cd ve Hg’nin % 40’tan fazlası elektronik alet atıklarından gelmektedir. Dünyada ve Türkiye’de elektronik eşya sektörü büyürken, eatıkların çöp içindeki oranı hızla artmaktadır. Gelişmiş ülkelerde eatıklar katı atıkların ortalama yüzde 1’ini oluştururken bu oranın 5 yıl içinde ikiye katlanması beklenmektedir.

E-atıkların içersinde bulunan maddeler ve zararları aşağıda sıralanmıştır: Kurşun (Pb): Pb’nin sağlık üzerine olumsuz etkileri iyi bilinmektedir Çocuklarda beyin hasarı ve üreme bozuklukları Pb’ye maruziyetten birçok üründen yasaklanmıştır. CRT tüpleri, eski lehimler ve entegre devreler kurşun içerir.

Civa (Hg): Düşük dozlarda bile zehirlidir ve beyin ve böbreklere zarar verir. Anne sütüyle geçebilir. Bir çay kaşığının 70’te biri bile 20 acre (yaklaşık 4.405 metrekareye (0.405 hektar) tekabül eden eski bir ölçü birimi)’ lik bir göldeki suyu kirletip yaşayan balıkların yenmesini engeller.

Kadminyum (Cd): Cd insan vücudunda böbrekte birikir ve insanı zehirler. Kırılgan kemiklere etkisi vardır. Yüzeye bindirilmiş aletler, yonga resistörleri, infrared dedektörleri, yarı iletkenler ve eski tip CTR tüpleri

Bromlu Alev Geciktiriciler (BFR): Normal gelişme için hormonal fonksiyonları önemli derecede etkiler. BFR işyeri ve ofislerdeki bilgisayarlar üzerindeki tozlarda bulunmaktadır ve ABD ve İsveç’te anne sütünde çok fazla miktarda rastlanmıştır.

Baryum (Ba): CRT tüpünden radyasyonu azaltmak için kullanılır Kısa süre Ba maruziyeti beyin şişmesine, kas zayıflığına, kalp ve karaciğer hastalığına neden olabilmektedir.

Altı Değerlikli Krom (Cr+6): Korozyon koruması ve işlenmemiş galvaniz çelik levhalar ve serleştirilmiş çelik için kullanılır. DNA hasarı ve astimik bronşite sebep olabilir.

Berilyum (Be): Ana kart ve bağlantılarda bulunur. Son zamanlarda Be kanserojen olarak sınıflanmaktadır. Plastikler: Bir bilgisayarda ortalama 7 kg civarında PVC’de içeren plastik bulunur. Belli sıcaklıkta yandığında dioksin oluşur. Plastik kombinasyonları basılı devrelerde, PVC en tehlikeli plastiktir. Fosfor (P): CTR tüpün iç yüzünü kaplamak için kullanılır. Kırılan tüplerden oluşan tozların teneffüsü çok risklidir. Fosforun zararı pek fazla bilinmemektedir.

Kapladıkları yer ve içerdikleri zehirli atıklarla günden güne büyüyen bir tehdit olan elektronik atıkların yüzde 25’inin monitör oluşturuyor. Monitörün yüzde 60’ı camdır. Eski monitörler hurdacılar tarafından kırıldığı zaman fosfor dağılır. 100 bin ton televizyon camı bu zamana kadar çöpe gitti. Yeni çıkan LCD’lerin içinde yer alan lambalarda da civa var. Bunların kırılması son derece tehlikeli. Kullanıp atılan elektronik cihazların, çevre ve insan sağlığı için yarattığı tehlike ürkütücü boyutlara ulaştı. Türkiye’de bugün kişi başına yaklaşık 7 kilo 22 gram elektronik atık oluşurken, kullanıcıların yüzde 68’i elektronik atığını evde tutuyor. 530 bin tonluk atıktan yalnızca 20 bin tonunun koşullara uygun toplandığı açıklandı.

Uzmanlar atmaya kıyılamayan ürünlerin başında cep telefonlarının geldiğini belirtiyorlar. Elektronik atıklar içinde en çok zor toplanan cihaz olan cep telefonlarının çevreye zararlı maddelerinin arasında ise pilleri gelirken bilgi güvenliği zararı da oluşabiliyor. Cep telefonlarının çöpe atılması, içeriklerindeki bakır, nikel, gümüş, kurşun/kalay lehimleri, yanma önleyiciler, kurşun ve nikel-kadmiyum gibi metaller nedeniyle insan sağlığına zarar veriyor Ayrıca doğaya atılan e-atıkların içindeki maddeler toprağa ve suya karıştığında insan vücuduna geçerek pek çok organın fonksiyonunu kaybetmesine neden oluyor.

Elektronik atıklar demonte edildiklerinde, yakıldıklarında veya tekrar kazanım/kullanım için parçalandıklarında çok daha tehlikeli olmaktadır. E- atıklar normal durumda kullanıcı için riskli olmayıp, yok etmek amacıyla atıldıklarında çevreye tehlike oluşturabilir. E-atıklar hem kıymetli metaller hem de tehlikeli metalleri içerebilir. E-atıklar içindeki tehlikeli/ toksik maddeler atıldıklarında/yakıldıklarında hem iş hem de çevre sağlığını tehdit etmektedir. Az gelişmiş ülkelerde elektronik atıkların demontajlama işlemi bu bölgelerde yaşayan insanlar için ekonomik kazanç haline gelmiştir. Ancak elektronik atıkların uygunsuz koşullarda ayrıştırılması insan sağlığını olumsuz etkilemektedir. Sağlığımızı ve çevreyi tehdit eden e-atıkların önemli bir özelliği ise içerdikleri elementler ve yeniden kullanılabilen malzemeler ile diğer atıklara göre kıymetli olmaları. Bu önemli bir ekonomik değer anlamına geliyor. E-atık süreçlerinin yaygınlaşması ile hem çevre felaketleri önlenmiş hem de ekonomik bir kazanç sağlanmış olacaktır.

E-Atma 1. Oyun KİŞİLER : 1. Geri Dönüşüm kutusu

2.Geri Dönüşüm Kutusu

1 Cep Telefonu

Kaplumbağa

Sokağa bırakılan Cep Telefonu üzgündür. Tek başına Geri Dönüşüm Kutularının yanında durmaktadır. Birden Cep Telefonu’ndan mesaj geldiğine dair bir ses duyulur. Cep Telefonu sesle hiç ilgilenmez, üzgün bir şekilde oturmaya devam eder. 1.G.D.K – Telefon mu çaldı? Kimse telefona bakmayacak mı? ( Seslenir) Kimse yok mu telefona bakacak? C.T.

– Telefon çalmıyor.

2.G.D.K – Ben de bir ses duydum ama… C.T.

– Mesaj geldi. (üzgün) Artık sadece mesaj geliyor.

1.G.D.K. C.T.

_ Tamam işte doğru duymuşuz. Biri baksın canım.

_ ( Kırgın) Bana kimse bakmıyor artık.

2.G.D.K _ ( Telaşlı) Neden, sahibini mi kaybettin yoksa ? C.T.

_ ( Kızgın) Hayır.

KAPL. _ Yoksa ( taklit eder) “ Aradığınız kişiye şu an ulaşılamıyor, lütfen sonra tekrar deneyiniz” durumu mu? C.T.

_ Kimse bana ulaşmak istemiyor çünkü sahibim beni sokağa attı!

2.G.D.K. _ ( Şaşırır) Ne ? Sahibin seni sokağa mı attı? C.T. _ ( Utanç içinde ) Evet, ben artık sahipsiz, sokağa atılmış bir cep telefonuyum. Üstelik şarjım da bitmek üzere. 2.G.D.K. _ Sahibin senin eskidiğini düşünüyorsa, bozuk, kırık ya da hasar görmüşsen ve seni kullanmayacaksa “elektronik atık” oluyorsun. Sokağa değil, e-atık geri dönüşüm kutusuna atılman gerekiyor.

C.T.

_ Nerde bu kutu peki?

1.G.D.K. _ ( Hem kızgın hem de alıngan) Sen de sahibin gibi çok cahilmişsin. Biz neyiz burada, çöp kutusu mu? C.T.

_ Evet, çöp kutusu değil misiniz?

1.+2.G.D.K. _ Biz geri dönüşüm kutusuyuz. Geri dönüşüm kutuları çöp kutusu değildirler. C.T. _ ( Küçümseyici) Öyle mi? İnsanlar kullanmadıkları eşyaları size atıyorlar, ona da çöp denir işte. 1.G.D.K. _ Yarım şarjıyla, yarım aklı da uçup gitmiş sahipsiz cep telefonum benim! Senin gövdende plastik, metal, cam gibi çöp olmayan “geri dönüştürülebilir” malzemeler var. Sen bir karpuz kabuğu değilsin ki! C.T.

_ Bu iyi mi, kötü mü şimdi? Öfff, benim kafam çok karıştı.

2.G.D.K. _ Yani canım kardeşim, sen bir çöp değilsin, bir elektronik atıksın kısaca “e –atık”. C.T.

_ Eeeeee?

KAPL. _ Sadece sen değil; bilgisayarlar, yazıcılar, elektrikli oyuncaklar hani araba olur, tren olur, şu çocukların elinden düşmeyen oyun konsolları, ütüler, tost makineleri, duvar ya da kol saatleri, tartılar bunların hepsi kullanım dışı kaldıklarında “e-atık” olacaklar. C.T.

_ Neyse yalnız değilmişim.

1.G.D.K. _ Sokağa atılırsan yalnız kalırsın işte. C.T. rum?

_ Evet sokakta bir başına yalnız, şarjsız ve sessiz olurum. Nolu-

2.G.D.K. _ Elektronik eşya satan mağazalarda geri dönüşüm kutuları var. Senin gibi e-atıklar orada toplanıyor. Ya da kimi belediyeler e-atık merkezleri açmışlar, taşınamayacak kadar büyük olan eşyaları da evlerden alıyorlar. Bütün e-atıklar geri dönüşüm için toplanmalılar. C.T. _ Umarım toplantıyı kaçırmamışımdır. Geç kalmaktan hiç hoşlanmam, benim gibi teknolojik bir ürüne de yakışmaz zaten! Oyunl Yazan: Deniz Karslıoğlu

Maltepe Anadolu Lisesi Ocak Ayı 4. Sayı

E-atma Haber Bülteni MÜDÜRÜN YAZISI

DANIŞMANIMIZ ÖMER FARUK GÜRSES’İN YAZISI

DANIŞMANIMIZ ZEHRA ÖZTÜRK TÜM’ÜN YAZISI

Değerli veliler sevgili öğrenciler,

Bu sene 11-C sınıfının E-atma grubuyla yürüttüğümüz projemizde amacımız E-atma problemine dikkat çekmek ve E-atık geri dönüşüm bilincinin oluşumunu ve gelişimini sağlamaktır.

EDİTÖR MURAD İLHAN’IN YAZISI

Geri Dönüşüm Neden Önemlidir? Tabii kaynakların sınırsız olmadığı, dikkatlice kullanılmadığı takdirde bir gün bu kaynakların tükeneceği şüphesizdir. Kaynak israfını önlemenin yanında, hayat standartlarını yükseltme çabaları ve ortaya çıkan enerji krizi ile bu gerçeği gören gelişmiş ülkeler atıkların geri kazınılması ve tekrar kullanılması için yöntemler aramış ve geliştirmişlerdir. Kalkınma çabasında olan ve ekonomik zorluklarla karşı karşıya bulunan gelişmekte olan ülkelerin de tabii kaynaklarından uzun vadede ve maksimum bir şekilde faydalanabilmeleri için atık israfına son vermeleri, ekonomik değeri olan maddeleri geri kazanma ve tekrar kullanma yöntemlerini araştırmaları gerekmektedir.

Demir, çelik, bakır, kurşun, kâğıt, plastik, kauçuk, cam gibi maddelerin geri kazanılması ve tekrar kullanılması, tabii kaynaklarımızın tükenmesini önleyeceği gibi ülke ihtiyaçlarını karşılayabilmek için ithal edilen hurda malzemeye ödenen döviz miktarını da azaltacak, kullanılan enerjiden büyük ölçüde tasarruf edilecektir. En az yukarıda sayılanlar kadar önemli olan diğer bir husus da uzaklaştırılacak katı atık miktarlarındaki büyük azalma ve dolayısıyla çevre kirliliğinin önemli ölçüde önlenmesidir. Özellikle katı atıkları düzenli bir şekilde bertaraf edebilmek için yeterli alan bulunmayan ülkeler için katı atık miktarının ve hacminin azalması büyük bir avantajdır.

Atıkların önemli bir miktarını geri dönüştürülerek ve yeniden kullanılabilir malzemeler yapılmaktadır. Örneğin; atıklar içindeki cam, metal, plastik ve kağıt/karton gibi atıklar çeşitli işlemlerden geçirilerek yeni bir hammadde olarak değerlendirilebilmektedir. Bu atıkların hammadde gibi kullanılarak şişe, kutu, plastik, kâğıt, gübre gibi yeni bir maddeye dönüştürülmelerine geri dönüşüm denir. Sağlıklı bir geri dönüşüm sisteminin ilk basamağı ise bu malzemelerin kaynağında ayırmak sureti ile toplanılmasıdır. Geri dönüştürülebilir nitelikteki bu atıklar normal çöple karıştığında bu malzemelerden üretilen ikincil malzemeler çok daha düşük nitelikte olmakta ve temizlik işlemlerinde sorunlar olabilmektedir. Bu yüzden geri dönüşüm işleminin en önemli basamağını kaynakta ayırma ve ayrı toplama oluşturur.

Doğal kaynaklarımız korunur Doğal kaynaklarımız, dünya nüfusunun artması ve tüketim alışkanlıklarının değişmesi nedeni ile her geçen gün azalmaktadır. Bu nedenle malzeme tüketimini azaltmak, değerlendirilebilir nitelikli atıkları geri dönüştürmek sureti ile doğal kaynakların verimli olarak kullanılması gerekmektedir. Ormanlar, su, petrol vb. doğal kaynaklarımızın üretim sürecinde kullanılması sonucu, cam, metal, plastik ve kağıt/karton ambalajlar elde edilmektedir. Piyasaya sürülen ambalajların atık haline geldikten sonra, türlerine göre ayrılıp geri dönüşüm sanayine sevk edilmesi sonucu, geri dönüştürülmüş malzemeler çeşitli ürünlerin üretim aşamasında ikincil hammadde olarak kullanılmaktadır. Böylece doğal kaynaklarımız daha az kullanılarak, doğaya katkı sağlanmış olmaktadır. Örneğin; 1 ton kâğıdın geri dönüşüme katılması sonucu 17 ağacın kesilmesi önlenmektedir. Plastik ambalaj atıklarının geri kazanılması sonucu ise petrolden tasarruf sağlanabilmektedir. Dönüşen her ton cam için, 100 litre petrol tasarrufu sağlanır. Enerji tasarrufu sağlanır Geri dönüşüm, malzeme üretiminde endüstriyel işlem sayısını azaltmak suretiyle enerji tasarrufu sağlar. Örneğin; metal içecek kutularının geri dönüşümü işleminde bu metaller direkt olarak eritilerek yeni ürün haline dönüştürüldüğünden, bu metallerin üretimi için kullanılan maden cevheri ve bu cevherin saflaştırılma işlemlerine gerek olmadan üretim gerçekleştirilebilmektedir. Bu şekilde bir alüminyum kutunun geri dönüşümünden, ham maddeden ürün elde etmeye göre, % 95 oranında enerji tasarrufu sağlanabilir. Benzer şekilde katı atıklarda ayrılan kağıdın yeniden işleme sokulması için gerekli olan enerji normal işlemler için gerekli olanın % 50’si kadardır. Ayrıca %45 oranında su tasarrufu sağlanır. Aynı şekilde cam ve plastik atıkların da geri dönüşümünden önemli oranda enerji tasarrufu sağlanabilir.

Ekonomiye katkı sağlanır Geri dönüşüm uzun vadede verimli bir ekonomik yatırımdır. Hammaddenin azalması ve doğal kaynakların hızla tükenmesi sonucunda ekonomik problemler ortaya çıkabilmektedir. Geri dönüşümün bu noktada ekonomi üzerinde olumlu etkileri olabilmektedir. Enerji ve Doğal Kaynakların tüketiminin azaltılması ülke ekonomisi için de büyük önem arz etmektedir. Ayrıca dışarıya bağımlı olduğumuz petrol gibi hammaddelerin tüketiminin azalması sonucu paramız yurtiçinde kalmakta ve ekonomimiz daha iyiye gitmektedir. Geri dönüşüm sonucu oluşan sentetik elyaf gibi ürünlerimizi de yurtdışına satarak ülkemize döviz girişi sağlanmaktadır. Atık miktarı azalır Geri dönüşümün uygulanması ile çöplere giden atık miktarında azalma sağlanarak. bu atıkların taşınması ve depolanması işlemleri için daha az miktarda alan ve enerji kullanılmış olur. Evsel atıkların yaklaşık yoğunluğu 0,6 kg/m3 iken, ambalaj atıklarının yoğunluğunun yaklaşık 0,3 kg/m3 olduğu görülmektedir. Evsel atıklar için bu azalma ağırlık olarak fazla olmamakla birlikte, hacimsel olarak bakıldığında oldukça önemli bir oran teşkil etmektedir. Yapılan toplama operasyonlarında evsel atıklar yaklaşık %75-80 oranında sıkıştırılabilirken, ambalaj atıklarında bu oranın yaklaşık %25 olduğu tespit edilmiştir. Ambalaj atıklarını geri kazanılması ile daha fazla evsel atık toplama araçlarında toplanabilmekte, bu durumda toplama ve taşıma maliyetlerini düşürmektedir. Depolama sahalarına daha az gideceğinden, çok yüksek maliyetlerle inşa edilen depolama alanları daha uzun sürelerle kullanılabilmektedir.

Gelecek için yatırımdır Üzerinde yaşadığımız Dünyanın bize sağlamış olduğu doğal kaynakların verimli bir şekilde kullanılması, gelecek nesillerin de kaynak sıkıntısı çekmemesi için önem arz etmektedir.

Biz bu Dünyanın doğal kaynaklarını ne kadar tasarruflu kullanırsak; bizden sonraki nesiller de o kadar az kaynak sıkıntısı çekecek ve gelecek kuşaklar da doğal kaynaklardan yararlanma olanağı bulacaktır. Bunun yanı sıra ülkemizde geri dönüşüm sektörü her geçen gün gelişmektedir. Bu gelişim, yeni tesislerin kurulmasını ve yeni iş imkânlarının oluşmasını sağlayacaktır.

E-Atık Geri Dönüşümü Elektrikli ve elektronik atıkların geri dönüşümü bu atıkların toplama ve ayrıştırmasıyla başlar ve geri dönüşüm işleminden çıkan değerli metallerin ve hammaddelerin raporlanması ile sonuçlanır. Geri dönüşüm döngüsünde temelde malzemeler toplanır, uygun araçlarla tesislere taşınır, ön ayrıştırmadan geçerek ilgili sınıflara ayrılır, atıklar prosesten geçtikten sonra ortaya çıkan malzemeler sınıflarına göre ayrılarak ilgili kuruluşa gönderilmek sureti ile hammadde haline geri dönüşümü sağlanır. E-atık geri dönüşümü aşamalarından genel olarak bahsetmek gerekirse; E-atık toplama: Uzun dönemli toplamalar için atık kutuları veya konteynır (container) yerleştirilmesi (büyük miktarlar için) mümkündür veya bir kereye mahsus gerçekleşecek alımlar için yapılacak olan sözleşme ile atıkların yerinde toplanması söz konusudur. E-atık nakli: Nakil, ADR lisansına (Tehlikeli Atık Taşıma Sertifikası) sahip olan şoför ve özel araç, araca özel metal ve plastik kasalar ve uygun personel ile yapılır. İstenirse nakil olan malzemeler mühürlü olarak yollanır ve denetçi eşliğinde tesislerde açılır. Her atık alımı ve naklinde ilgili ve gerekli formlar düzenlenerek İl Çevre Müdürlüğü ve T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı’na ilgili bildirimler gerçekleştirilir. E-atık ön ayrıştırması: Malzemeler indirilirken yapılan “ön ayrıştırma” işleminde akü, floresan içeren aydınlatma cihazları, lambalar ve monitörler tasnif edilirler. Kalan atıklar ise prosese girmek üzere depoya alınır.

Bertaraf işlemleri: Aküler ilgili akü geri dönüşüm tesislerine bertaraf için gönderilir. Piller yetkili toplayıcısı Türkiye Pil İthalatçıları ve Üreticileri Derneği (TAP)’ne gönderilmek sureti ile bertaraf edilir. Bahsedilen “ön ayrıştırma” işleminde ve/veya “Ayrıştırma ve Demontaj Bandı”nda ortaya çıkan floresanlı aydınlatma cihazları, CRT tüpler ve monitörler bertaraf için yetkili bertaraf kuruluşlarına gönderilir. E-atık depolanması: Özel plastik kasalarda yer alan malzemeler uygun ve güvenli koşullarda depolanır.

E-atık imhası: Proses esnasında kırıcılar veya elle müdahale ile ayrışan ve ufaltılan parçalar ayrı kasalara/bölümlere yerleştirilir. Dolumu gerçekleşen kasalar ilgili bölümde depolanır. Geri dönüşüm: İşleme sonucunda ortaya çıkan demir, paslanmaz, plastikler ve bakır gibi malzemeler ilgili hammadde kuruluşlarına gönderilerek ekonomiye kazandırılır. Raporlama: Bahsedilen geri dönüşüm sürecinin tüm aşamaları görüntülü kayıt altına alınır ve yapılan işlemler sonucunda geri dönüşüm ve bertaraf oranları ilgili firmalara raporlanır.

Maltepe Anadolu Lisesi Şubat Ayı 5. Sayı

E-atma Haber Bülteni MÜDÜRÜN YAZISI

DANIŞMANIMIZ ÖMER FARUK GÜRSES’İN YAZISI

DANIŞMANIMIZ ZEHRA ÖZTÜRK TÜM’ÜN YAZISI

Değerli veliler sevgili öğrenciler,

Bu sene 11-C sınıfının Eatma grubuyla yürüttüğümüz projemizde amacımız Eatma problemine dikkat çekmek ve E-atık geri dönüşüm bilincinin oluşumunu ve gelişimini sağlamaktır.

EDİTÖR MURAD İLHAN’IN YAZISI

NELER ELEKTRONİK ATIK KAPSAMINA GİRMEKTEDİR?

Büyük Ev Aletleri  Çamaşır makineleri  Çamaşır Kurutma Makineleri  Bulaşık makineleri  Pişirme cihazları  Mikrodalga fırınlar  Gıda pişirici ve hazırlayıcı diğer büyük cihazlar  Elektrikli ısıtıcılar  Elektrikli radyatörler  Elektrikli ve elektronik eşya tanımı kapsamındaki diğer büyük ev aletleri

Küçük Ev Aletleri          

Elektrikli süpürgeler Halı yıkama makineleri Ütüler Tost makineleri Kızartma makineleri Kahve makineleri Saç kurutucu Duvar ve kol saatleri Tartılar Elektrikli ve elektronik eşya tanımı kapsamındaki diğer küçük ev aletleri

Tüketici Ekipmanları     

Radyo ve Televizyon alıcıları Video kamera ve kaydedicileri Ses yükselteçleri Müzik enstrümanları Elektrikli tamir aletleri

Oyuncaklar, Eğlence ve Spor Ekipmanları    

Elektrikli tren ve yarış arabası takımları El tipi video oyun konsolları Video oyunları Elektrikli veya elektronik spor aletleri

E-ATMA GEZİLERİ

GCL Geri Kazanım, ülkemizdeki elektronik atık problemine karşı çevreye duyarlı çözümler üretmek amacıyla İstanbul’da 2014 yılında kurulmuştur. Silivri’de bulunan elektronik atık işleme tesisimizde, birçok çeşit elektronik atık sökülerek, parçalanarak ve ayrılarak işlenmekte ve ekonomiye yeniden kazandırılmak üzere geri dönüştürülmektedir. Bu işlem sürecinde, elektronik atıkların içindeki zehirli ve zararlı malzemeler çevreye duyarlı bir şekilde geri dönüştürülmektedir. Geri dönüşüm felsefemiz, müşterilerimizi, çalışanlarımızı ve çevremizi korumak üzerine kurulmuştur.

E-Atık Geri Dönüşümü

E-Atık Geri dönüşümü e-atığın müşterilerden ve ya kurumlardan alınması ile başlar. E-Atık toplamak için GCL yoğun E-atık üreten müşterilerine, E-atık toplama kutuları ve konteynerleri vermektedir.E-Atığın toplanması lisanslı personel nezdinde sertifikalı atık taşıma araçlarıyla yapılır. E-atıklar’ın taşınması plastik veya metal konteynerlerle gerçekleşir. Atıklar tesise kabul edilmeden Geiger sayacıyla radyo aktif malzeme bulunma ihtimaline karşı kontrol edilir. Söküm işleminde piller, ampul ve floresan gibi aydınlatma ekipmanları, kablolar, monitörler ve basılı devre kartları tasnif edilir. Kalan atıklar tekrar kullanılabilecek parçalar için elle kontrol edilir. Bu aşamalardan sonra e-atıklar sırasıyla parçalama, manyetik ayırma ve demir dışı metal ayırma ünitelerinde fiziksel işleme tabi tutulurlar. Parçalama ünitesi e-atıkları 10 mm boyuna düşürür, manyetik ayırma mıknatıs yardımıyla atığın içindeki demir ve çelik gibi manyetik özellik gösteren metalleri ayırır. Ayrılan demir ve çelik parçalar döküm hanelere hurda olarak tekrar işlenmek üzere gönderilirler. Demir dışı metal ayırma ünitesi, atığın içerisindeki alüminyum’u ayırır ve ilgili alüminyum döküm tesisine gönderilmesini sağlar. Bu işlemlerden sonra kalan metal parçalar toplanır, içlerindeki bakır ve değerli metallerin geri dönüşümü için yurtdışındaki çözüm ortaklarımıza gönderilir. Ayırma işleminde toplanan plastikler, plastik geri dönüşüm tesislerine gönderilirler. Aküler, geçici depolama alanında muhafaza edilerek düzenli olarak akü geri dönüşüm tesislerine gönderilirler. Piller ise ayrı bir kapalı depolama alanında muhafaza edilerek yetkili geri dönüşüm kurumu olan Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği’ne (TAP) gönderilirler. CRT Monitörler, kablolar, aydınlatma ekipmanları ve basılı devre kartları ise tesisimizde geri dönüşüm işlemine tabi tutulurlar.

Rakamlarla E-Atıklar Dünyada yılda ortaya çıkan e-atık toplamının yaklaşık 50 milyon ton civarında olduğu tahmin edilmektedir. Amerika ve Çin e-atık yaratmakta diğer ülkelere göre çok önde gitmektedir. Daha 10 yıl önce Çin nüfusunun sadece yüzde birinin bilgisayar sahibi olduğu düşünülürse, e-atıkların ne kadar hızlı arttığı konusunda fikir sahibi olunabilir. Sadece Amerikan hükümeti haftada 10,000 adet monitörü elden çıkarmaktadır. E-atıkların yüzde ellisini buzdolapları, çamaşır ve bulaşık makineleri, saç kurutma, kahve makineleri gibi ev aletleri, diğer yüzde ellisini ise monitör, bilgisayar, televizyon ve CD-dvd çalarlar oluşturmaktadır. Önümüzdeki beş yılda e-atığın yüzde 30 oranında artması beklenmektedir. Ürünlerdeki hızlı değişim ve yenilikler, ofis ekipmanlarındaki analog sistemlerden dijital teknolojilere geçilmesi ve monitörlerde düz ekranların kullanılması gibi değişimler de bu artışı hızlandırmaktadır. Yılda 1,6 milyar yeni cep telefonu satılmakta ve cep telefonları toplam e-atığın sadece yüzde onunu oluşturmaktadır.

Ülkemizde her yıl yaklaşık 700,000 ton e-atık ortaya çıkmaktadır. Bu atıkların sadece 25,000 tonu yani yüzde üç buçukluk kısmı geri dönüşüm tesislerinde işlem görmekte gerisi ise çöpe ve toprağa gömülerek ülkemizin toprak ve su rezervlerini kirletmektedir. Ülkemizde ortalama bir insan senede 8 kg e-atık ortaya çıkarmaktadır. Bu rakam Avrupa da ise kişi başına 24 kg dır. Türkiye’de milyonlarca ömrünü tamamlamış elektronik ürün geri dönüşüm zamanını beklemektedir. Şimdi sorumlu davranmanın ve gelecek nesiller için bir şeyler yapmanın zamanı gelmiştir. Gelin elektronik atıklarınızı geri dönüştürelim!

Maltepe Anadolu Lisesi Mart Ayı 6. Sayı

E-atma Haber Bülteni MÜDÜRÜN YAZISI

DANIŞMANIMIZ ÖMER FARUK GÜRSES’İN YAZISI

DANIŞMANIMIZ ZEHRA ÖZTÜRK TÜM’ÜN YAZISI

Değerli veliler sevgili öğrenciler,

Bu sene 11-C sınıfının Eatma grubuyla yürüttüğümüz projemizde amacımız Eatma problemine dikkat çekmek ve E-atık geri dönüşüm bilincinin oluşumunu ve gelişimini sağlamaktır.

EDİTÖR MURAD İLHAN’IN YAZISI

Projemizin Durumu Projemizin son aşamasına yavaş yavaş yaklaşırken ilkokul öğrencilerine oynayacağımız skeçlere çalışmaya devam ediyoruz. Çocuklara sergileyeceğimiz 2 skecin metinlerine çalışıyoruz ve aynı zamanda bültenlerimizi ve kitapçıklarımızı hazırlıyoruz. Skeçlerimizi oynadıktan sonra çocukların aklında kalmasına yardımcı olmak için çocuklar E-atma projesiyle ilgili bir resim çizecekler ve bir adet oyun oynayacaklar. Böylece amacımızı yani çocuklara elektronik atıkların diğer çöplerle beraber atılmaması gerektiğini anlatmaya çalışacağız.

E-atık Döngüsü Elektrikli ve elektronik atıkların geri dönüşümü bu atıkların toplama ve ayrıştırmasıyla başlar ve geri dönüşüm işleminden çıkan değerli metallerin ve hammaddelerin raporlanması ile sonuçlanır. Geri dönüşüm döngüsünde temelde malzemeler toplanır, uygun araçlarla tesislere taşınır, ön ayrıştırmadan geçerek ilgili sınıflara ayrılır, atıklar prosesten geçtikten sonra ortaya çıkan malzemeler sınıflarına göre ayrılarak ilgili kuruluşa gönderilmek sureti ile hammadde haline geri dönüşümü sağlanır.

AEEE Nedir? AEEE elektrik ve elektronik cihazların geri dönüşüm ve geri kazanım (tamir ve/veya donanım terfisi gibi yöntemlerle) oranını artırmak ve üreticileri bu yönde daha bilinçli kılmak amacıyla AB komisyonu tarafından düşünülmüş kurallardır ve 2002/96/EC sayılı Yönetmelik olarak yayınlanmıştır.

Dünyamız WEEE (Atık Elektrik ve Elektronik Ekipman) direktiflerinin birçok duyarlı ve gelişmiş ülkede yürürlüğe girmesiyle birlikte, daha sağlıklı ve yaşanabilir bir yer olacaktır. WEEE direktifi ile birlikte her kuruma değişik sorumluluklar ve yükümlülükler getirilmiştir.

Bunlardan bazıları; Üretici ve İthalatçılara; imalatı yapılan ürünlerin belirlenmiş oranlarda ve regülasyonun önerdiği şekilde geri dönüşümünü sağlama zorunluluğu, Aynı şekilde tüketilen bir ürünün geri dönüşümünün kolaylıkla temin edilebilmesi için uygun koşulları oluşturma sorumluluğu, Tüketiciye; Kullanım hayatını doldurmuş olan elektrikli ve elektronik cihazların uygun şartlarda geri dönüşümünün sağlanabilmesi için, kendilerine gösterilen yöntem ve adreslerle, geri dönüşümün sağlanabileceği oluşuma yardımcı olma yükümlülüğü, Belediyelere; Bölgelerinde tüketilen ve hayatlarını tamamlayan elektrikli ve elektronik eşyaların geri dönüşüm ağına katılabilmeleri için sahip oldukları imkanlar boyutunda destek ve hizmet verme sorumluluğudur.

Rakamlar İle E-Atık 2006 yılında gerçekleşmiş olan Birleşmiş Milletler Çevre Programı Nairobi Deklarasyonu’na göre, Dünya elektronik atık pazarında her yıl %5 -%8 arasında bir artış gözlenmektedir. 2009 yılında e-atık pazarının 11 milyar

dolar’a ulaştığı tahmin

edilmektedir. Elektronik atık üretim kaynakları göz önüne alındığında tüm dünyada yıllık 50 milyon ton e-atık oluştuğu tahmin edilmektedir.

Avrupa Birliği’nde yıllık 14-24 kg e-atık ortaya çıkmakta, yıllık 24 milyon ton olarak bilinen e-atıkların 8 milyon tonu sağlıklı geri dönüşüme tabi tutulabilmektedir.

Elektronik atıkların %25ini televizyon ve monitörler oluşturur. İçerdikleri kurşun ve fosfor sebebiyle tehlikeli atık kapsamına giren bu ürünlerden 9 adeti 1.000.000 metreküp suyu kirletecek potansiyeldedir. Soğutucular ( klimalar ve buzdolapları ) elektronik atıkların %25’ini oluşturur, içerdikleri CFC yüzünden hem ozon tabakasına zarar verirler ve kansorejen içerik ahibidirler.

Bir floresanın içindeki civa 30.000 litre suyu kullanılmaz hale getirir. 2013 Mayıs itibariyle nüfusu 450.000 ve üzeri olan belediyeler evsel elektronik atıkların toplanmasından sorumludur.

Kadıköy’de E-atık Kadıköy Belediyesi elektronik atıkların geri dönüşümüne büyük destek veriyor. Şimdi Kadıköy Belediyesinden aldığımız bazı bilgilere göz atalım.

2013 yılında Atık Koordinasyon Merkezi’ne gelen toplam 359 talep ve bildirim gelmiş olup, Nisan 2013’de kurulan AEEE Getirme Merkezi’ne yönlendirilmiştir. Floresan Kırıcı, Bakır Kırıcı, CRT (Monitör Kırıcı), Plastik Kırıcı cihazların bulunduğu merkezlerimizin almış olduğu tüm talepler doğrultusunda toplam 61 ton (6.144 parça) AEEE atığı ayrıştırılmış ve bertaraf edilmesi sağlanmıştır. 2013 yılında İlçemizdeki çeşitli lokasyonlarda 16 adet toplama noktası oluşturulmuştur.

Kadıköy Belediyesi İletişim Bilgileri: Atık Koordinasyon Merkezi: Tel: 0216 414 38 15 Adres: Yumurtacı Abdi Bey Bey cad. Oto Sanayi No: 89 Merdivenköy/KADIKÖY http://www.atikyonetimi.kadikoy.bel.tr/

Suna TİPİOĞLU, Selin BAĞIŞ, Buse

Naz DEMİRTAŞ, Okan

POLAT, Hasan Çağ FİLİZ,

Büşra DEDE 6- Basım yılı: 2015 7- Tasarım: Murad İLHAN 8- Düzelti: Ömer Faruk GÜRSES Bu bülten Maltepe Anadolu Lisesi E-atma Projesi kapsamında hazırlanmıştır. Yazılardan yazarlar sorumludur

Maltepe Anadolu Lisesi Nisan Ayı 7. Sayı

E-atma Haber Bülteni MÜDÜRÜN YAZISI

DANIŞMANIMIZ ÖMER FARUK GÜRSES’İN YAZISI

DANIŞMANIMIZ ZEHRA ÖZTÜRK TÜM’ÜN YAZISI

Değerli veliler sevgili öğrenciler,

Bu sene 11-C sınıfının Eatma grubuyla yürüttüğümüz projemizde amacımız Eatma problemine dikkat çekmek ve E-atık geri dönüşüm bilincinin oluşumunu ve gelişimini sağlamaktır.

EDİTÖR MURAD İLHAN’IN YAZISI

“Alo, Elektronik Çöpüm Var!”

Çankaya Belediye Başkanı Bülent Tanık, çevreci bir projeye daha imza attı. 444 06 01 nolu telefonu arayan vatandaşların evlerine araçlarıyla gidecek olan Çankaya Belediyesi, elektronik atıkları adresten alacak. Çankaya Belediye Başkanı Bülent Tanık, çevreci bir projeye daha imza attı. ‘Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Ayrı Toplanması Projesi’ kapsamında, atık hale gelmiş elektrikli ve elektronik eşyalar, evlerden ve konteyner aracılığıyla semtlerden alınacak. Çankaya Belediyesi Yılmaz Güney Salonu’nda düzenlediği basın toplantısıyla projeyi tanıtan Başkan Tanık, Maltepe Ortaokulu, Mehmet Emin Resulzade Anadolu Lisesi, Hürriyet İlkokulu, Namık Kemal Ortaokulu, Ayten Şaban Diri Ortaokulu ve Ayten Tekışık Ortaokulu öğrencilerini de konuk etti.

“Yarınımızın büyükleri olan sizlerin çevre bilinci çok önemli” diye öğrencilere seslenen Başkan Tanık, günümüzde en hızlı tüketilen elektronik ve elektrikli aletler arasında oyuncakların yer aldığını ifade ederek, öğrencileri çevre konusunda daha da duyarlı olmaya davet etti.

“ÇÖP, ATINCA KURTULUNAN BİR ŞEY DEĞİL” Ankara’nın günde bin tonluk çöp ürettiğini ifade eden Tanık, “Bu rakamın yüzde 1’ini elektronik ve elektrikli atıklar oluşturuyor. Çöp, atılınca kurtululan bir şey değil. Katı atık yönetiminde geri dönüşüm çok önemli” dedi. Çöp üretiminin çok hızlandığını vurgulayan Başkan Tanık, “Atıkların iyi yönetilmemesi durumunda gelecek nesiller çok daha korkunç bir çevrede yaşayacak. Çevreye sahip çıkmak, zehirli malzemeler içeren elektronik atıkları ayrıştırmak zorundayız. Pilleri, yanık yağları, hastane atıklarını, cam, metal ya da kağıtları ayrı hale getirmek hayati önem taşıyor” diye konuştu.

ATIK MALZEMELERDEN TABLO Toplantının sonunda atık malzemelerden ürettikleri bir tabloyu ve kumbarayı Başkan Tanık’a hediye eden öğrenciler, çevre duyarlılıklarını gözler önüne serdi. Başkan Tanık, öğrencilerin çevre bilincinden büyük bir mutluluk duyduğunu ifade ederek, aldığı hediyelerin çok değerli olduğunu belirtti. Öğrencilere atık malzeme konteynerlarını da gezdiren Başkan Tanık, sistemin nasıl çalışacağını konteyner başında da anlattı.

PROJENİN AMACI Projeyle, elektrikli ve elektronik eşyaların içindeki gaz ve toksit maddelerin çevreye ve insan sağlığına verdiği zararın önlenmesi ve bu tür atıkların yeniden kullanılır hale dönüştürülmesi amaçlanıyor. Atık elektrik ve elektronik eşyalar, evsel atıklar ve ambalaj atıklarından ayrı bir şekilde toplanacak ve çevreye zarar vermeden entegre tesislerinde geri dönüşümü sağlanacak.

TOPLAMA YÖNTEMİ Proje kapsamında, elektrikli ve elektronik eşyaların ayrı toplanması için iki yöntem oluşturuldu. Büyük eşyalar 444 06 01 ve 528 20 15 nolu telefonların aranması sonucunda belediye tarafından adresten teslim alınacak. Küçük eşyalar ise, Çankaya Belediye Başkanlığı Binası-Kolej, Çankaya Zabıta Müdürlüğü Binası-Maltepe, Fen İşleri Müdürlüğü-Lozan Park, Milli Savunma Bakanlığı Lojmanları-Oran TRT yanı, Angoraevleri-Beysukent’te yerleştirilen konteynerlara bırakılabilecek. Proje kapsamında konteynerlerin sayısı arttırılacağı gibi, Cevizlidere Caddesi’nde de geri dönüşecek atıkların tamamının bir arada toplanacağı geri getirme merkezi oluşturulacak. Merkezin yıl bitmeden hizmete açılması hedefleniyor.

Media Markt Türkiye Modern hayatın bir getirisi olan eatıkların en iyi şekilde değerlendirilmesini ve çevre sağlığına ve ülke ekonomisine katkı sağlamayı hedefleyen Media Markt, mağazalarına geri dönüşüm kutuları yerleştirdi. Eskimiş monitör, bilgisayar, buzdolabı, CD, fırın, elektrik süpürgesi gibi elektronik cihazlara sahip olanlar, ürünü nereden almış olurlarsa olsunlar, Media Markt mağazasındaki geri dönüşüm kutularına bırakabilecekler. Kutulara sığmayacak büyüklükteki atıklar için müşteri temsilcileri danışmanlık hizmeti de sunacak.

Eski elektronik ürünleri sakın atmayın Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 2005 yılından bu yana ambalaj, lastik ve akaryakıt sektörlerine yönelik başlattığı atıkların geri dönüşümü uygulamasına, 2013 yılından itibaren elektrikli ve elektronik ürünlerini de dahil edilecek. Haziran ayında yürürlüğe girecek olan Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların (AEEE) Kontrolü Yönetmeliği ile birlikte firmalar en az sattıkları ürün kadar piyasadaki eski ürünleri toplamak zorunda kalacaklar.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2013’te elektronik ve elektrikli ürünlerde Atıkların Geri Dönüşümü uygulaması başlatıyor. Firmalara sattıkları ürünlerin yarısına kadar piyasadaki eski ürünleri toplama zorunluluğu getiren uygulama, ev ve işyerlerindeki eski ve kullanılmayan ürünlerin parayla satın alınmasına imkan sağlayacak.

ESKİ ÜRÜNLER PARA EDECEK Yönetmelik sayesinde evlerde ve iş yerlerinde bulunan buzdolabı, televizyon, çamaşır makinesi, cep telefonu ve bilgisayar gibi eski ve kullanılmayan elektrikli ve elektronik aletler para değeri taşıyacak. Bu sayede insanlar evlerindeki eski eşyalarından para karşılığı kurtulmuş olacak, firmalar ise yönetmeliğin zorunlu kıldığı geri alım kotasını tamamlayarak ceza almaktan kurtulacak. Vatandaşın ev ve iş yerlerindeki eski ürünlerin kurulacak sektörel dernekler vasıtası ile taşeron firmalara toplatılacağını açıklayan ACTECON Rekabet ve Regülasyon Danışmanlık firması ortağı Dr. Fevzi Toksoy, “Türkiye’de geçen yıl 11 milyon adet cep telefonu, 2.5 milyon adet bilgisayar ve 2.5 milyon adet de buzdolabı satıldı. Eski ürünlerin her biri için 60 TL ödeneceği düşünülürse, Türkiye’de ciddi bir atık ekonomisini oluşacak" dedi.

Atık toplamak için platform kuruluyor Aralarında Arçelik, Vestel, Profilo, Beko ve Bosch’un da bulunduğu beyaz eşya üreticileri ile HP, Dell, Apple, Toshiba, Samsung, Sony, ve Casper gibi bilgisayar üreticisi firmaların atık toplama amacı ile üye oldukları TÜBİSAD ve BESD gibi dernekler aracılığıyla platform çalışması yaptıklarını açıklayan Dr. Fevzi Toksoy, “Kurulacak platformlar vasıtası ile piyasadaki rakiplerin bir araya gelerek ortak bir ticari faaliyet içerisine girmeleri oldukça riskli. Bu durum Rekabet Hukuku açısından ihlallerin oluşumunu tetikleyebilir” dedi. Firmaların Bakanlığın düzenlemeleri doğrultusunda hareket ettikleri için her türlü davranışlarının meşru olduğu yanılgısına düştüklerini ifade eden Dr. Fevzi Toksoy, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Rekabet Kurumu’nun koordineli çalıştığını ve her iki kurumun da da oluşacak risklerin bilincinde olduğunu bildirdi. Üretici firmalar tarafından kurulacak olan derneklerin geri dönüşüm ekonomisini yürütmek için yetkilendirileceğini söyleyen Dr. Fevzi Toksoy, “AB ile paralel yürütülen bu tip atık kontrolü düzenlemeleri ile ilgili Avrupa’da da birçok yetkilendirilmiş kuruluşa soruşturmalar açılmış ve cezalar verilmiştir. AEEE yönetmeliği çerçevesinde belirlenecek olan yetkilendirilmiş kuruluşların da rekabet hukukunun varlığını unutmamalarını şiddetle öneriyoruz” dedi

Kapı kapı dolaşıp bilgisayar toplayacaklar ACTECON Firması Kıdemli Danışmanı Bahadır Balkı ise, yönetmelik sayesinde tüketicilerin eski ürünlerini yalnızca sahip oldukları ürünün üreticisine veya bayisine değil, aynı ürünü ürüten farklı üretici firmalara verebileceklerini belirtti. Atık elektrikli ve elektronik eşyaların toplanmasında lisans sahibi her kuruluşun, gerekirse kapı kapı dolaşarak eski ürünleri satın alacaklarını söyleyen Bahadır Balkı, “Üretici firmaların bayileri de ürünlerini satarken, eski ürünlerini getiren tüketicilere bazı avantajlar sağlayarak, eskilerin toplatılması konusunda daha pratik yaklaşımda bulunacaklar. Dolayısıyla tüketiciler yakın zamanda eski eşyalarının kıymetli birer ticari meta olduğuna şahit olacaklar” dedi.

Beyaz eşyaların yüzde 65’i geri dönüşecek İlgili yönetmelik Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 22 Mayıs 2012’de çıkarıldı. Haziran 2013’te yürürlüğe girecek olan ve 2013 – 2018 yıllarının planlandığı yönetmeliğin 16. maddesinde, üretici firmaların, hangi oranlarda geri dönüşüm ve geri kazanım miktarlarını karşılaması gerektiği belirtiliyor. Buna göre ağırlık bazında olmak üzere 2013’te büyük ev eşyalarının yüzde 65’i (2018’de yüzde 75), küçük ev aletlerinin yüzde 40’ı (2018’de yüzde 50), bilişim ekipmanları ve telekomünikasyon ekipmanlarının yüzde 50’si (2018’de yüzde 65), elektrikli ve elektronik aletlerin yüzde 40‘ı (2018’de yüzde 50), oyuncaklar, eğlence ve sporaletlerinin yüzde 40’ının (2018’de yüzde 50) yönetmelik çerçevesinde geri dönüşümü hedefleniyor.

Maltepe Anadolu Lisesi Mayıs Ayı 8. Sayı

E-atma Haber Bülteni MÜDÜRÜN YAZISI

DANIŞMANIMIZ ÖMER FARUK GÜRSES’İN YAZISI

DANIŞMANIMIZ ZEHRA ÖZTÜRK TÜM’ÜN YAZISI

Değerli veliler sevgili öğrenciler,

Bu sene 11-C sınıfının E-atma grubuyla yürüttüğümüz projemizde amacımız E-atma problemine dikkat çekmek ve E-atık geri dönüşüm bilincinin oluşumunu ve gelişimini sağlamaktır.

EDİTÖR MURAD İLHAN’IN YAZISI

Teknolojik Atıkların Dünyada ve Türkiye’de Geri Dönüşümü Japonya'da E-Atık Geri Dönüşüm Projeleri Japonya'nın Tsukuba şehrindeki Materyel Bilimleri Ulusal Enstitüsü'nün son hesaplamalarına göre, bir yıl içinde tüm dün-yada kullanılan veya satın alınan toplam altın, gümüş ve indium rezervlerinin üç katı Japonya'da birikmiş durumda. Japon şehir maden ocaklarında bulunan platinum miktarı küresel tüketimin 6 katı olarak hesaplanmakta. Enstitünün ön-de gelen uzmanlarının değerlendir-melerine göre, elektronik zengini çöp-lükler doğru işlenir ve en az fireyle geri dönüşümleri gerçekleştirilirse, doğal kaynak fakiri Japonya birden bire doğal kaynak zengini Avustralya, Kana-da ve Brezilya'yla aynı kulvarda koş-maya başlayacak. Bugün Japon e-atıkların geri dönüşüme tabii olan bölümü tüm eatıkların sadece %13'üne denk geliyor, bu da yakla-şık 550 ton atığın değerlendirildiği anlamına geliyor. Geri kalan binlerce ton atık geri dönüştürülmeden atılıyor. Örneğin, cep telefonlarının devre kartlarında az miktarlarda gümüş, kurşun, çinko, bakır, altın ve titanyum gibi madenlere rastlanıyor. Benzer atık birikimi İngiltere ve ABD gibi elektronik ürün tüketimi yüksek olan gelişmiş ekonomilerde de görülmekte ancak Japonya teknolojik atık alanında bir numaralı ülke.

Materyel Bilimleri Ulusal Enstitüsü'nün elementlerin stratejik kullanımdan sorumlu departmanı Japonya genelinde ne kadar atık metal bulunduğunu ölçümlemek için geniş çaplı çalışmalarına devam ediyor. Bu çalışmaları yürüten isimlerin başında Profesör Harada var. Harada, Japonya'nın şehir madenlerinde ne kadar metal birikimi olduğunu hesaplamak için pragmatik bir yaklaşım izlemiş: Son 60 yıl-da ithal edilen metal miktarını ve ihraç edilen elektronik araçları, arabaları ve benzeri ürünleri karşılaştırarak Japonya'nın temelde ne kadar rezerve sahip olduğunu ortaya çıkarmış. Profesör'e göre, elektronik tüketim trendleri Japonya'yı kaynak zengini üretici haline getire-bilecek. Japon tüketicilerinin atıkları ulusal boyutta plansız bir metal stoklamanın önünü açmış. Bugün bu stokların sadece %50'sinin nerede olduğu saptana bilmekte. Diğer yarının nerede olduğunu belirlemek için yurt genelin-de kampanyalar sürdürülüyor. Japonya'da Ekonomi, Ticaret ve Endüstri Bakanlığı'nın yürüttüğü bir kampanyayla eski elektronik eşyalar evlerden toplanmakta. Diğer yandan da, bu şehir madenlerinin kazılması, değerli metallerin çıkarılması, ayrıştırılması ve değerlendirilmesi üzerine projeler devam etmekte. Asahi Pretec gibi özel şirketler belli elektronik fabrikalarının atık geri dönüşüm projelerini yönetmeye başladı. Bu üretim tesislerinden birinde endüstriyel atıklardan 15 ton altın çıkarılmış. Profesör Harada, aynı zamanda teknolojik atık alanlarında yapay cevher fabrikaları kurmak üzere biraraya getirilen takımlarda görev yapmakta. Ölçümlerine göre, altın yatağından çıkarılan 1 ton cevherden yalnızca 5 gram altın elde edilebiliyor, oysa cep telefonundan çıkarılan yapay cevherden elde edilen altın 150 gram!

Türkiye'nin Elektronik Atıklarına Ne Oluyor? Türkiye, elektronik ürün tüketimi konusunda Japonya'nın çok gerisinde. Ancak, alım gücünün artması, küresel markaların Türkiye'de satış yapmaları ve Türk tüketicilerinin teknolojiye ilgisinin artması Türk teknoloji pazarını hızla büyüyen gözde pazarlardan biri haline getirmekte. E-atık alanı ise, hem çevresel zararları ve insan sağlığına tehditleri mini-muma indirme hem de geri dönüşümü gerçekleştirerek değer yaratma açısından önem kazanmakta. Elektronik atık toplama ve geri dönüşüm projeleri Türkiye'de oldukça yeni olmakla beraber, sektörün çalışmalarını düzenleyecek yönetmelikler gündemde. Çevre ve Orman Bakanlığı Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların (AEEE) Kontrolünü düzenlemek üzere yeni bir yönetmelik taslağı oluşturdu. Taslak elektronik atıkların yönetilmesiyle ilgili birkaç temel amaca hizmet etmekte: Elektronik atıkların çevre ve insan sağlığına oluşturduğu tehditlerin ortadan kaldırılması öncelikli. Atık miktarını minimuma indirebilmek yeniden kullanım ve geri dönüşüm yöntemlerinin geliştirilmesine bağlı. Dünyada örneklerini gördüğümüz e-atık yönetimi sistemleri atık miktarının artışını durdurmak, var olan e-atıkların insan sağlığına ve çevreye zarar vermesine engel olmak ve geri kazanım metodlarıyla kaynak yönetimini optimumda kullanmaya yaramakta. Tüketici Olarak Ne Yapabiliriz? Tüketici olarak yapabileceğiniz ilk katkı elektrikli ve elektronik cihazlarınızı çöpe atmak yerine, e-atık firmalarına ulaştırmak. Henüz yaygınlaşmamış bir hizmet olmakla beraber bazı bele-diyeler e-atıkları toplama programlarını hayata geçirdiler. Örneğin, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'nin Exitcom'la birlikte e-atık toplama çalışmaları mevcut. 2009 yılında başlayan bu atık toplama kampanyasında 17.5 ton atık geri kazanılmış. Ayrıca, e-atık toplama alanında Kadıköy Belediyesi Elektronik Atık Atölyesi ve Bakırköy Belediyesi Alpaş Temizlik Şirketi hizmet vermekte.

Kadıköy Belediyesi AEEE (Atık Elektronik ve Elektrikli Eşyalar) Toplama Noktaları‘nı ve Merkezleri’ni tanıyalım Getirme Merkezinde Oluşturulan AEEE kategorileri; 1- Buzdolabı, Soğutucular ve İklimlendirme Cihazları 2- Büyük Beyaz Eşyalar ve Otomatlar (Çamaşır, Bulaşık Mak. Fırın, Kurutma Mak. vb.) 3- Televizyon ve Monitörler 4- Bilişim ve Telekominikasyon (Kişisel Bilg. Cep tel. Yazıcı, telefon, faks vb.) ve Tüketici Ekipmanları (Radyo ve TV alıcıları. Video ve kamera kaydedicileri, Hoparlör) 5- Aydınlatma Ekipmanları (Düz floresan lambalar, Düşük basınçlı sodyum lambalar) 6- Küçük ev Aletleri, Oyuncaklar, Elektrikli ve Elektronik Aletler, Spor ve Eğlence Ekipmanları, İzleme ve Kontrol Aletleri (Matkap, Testere, Dikiş Mak. Çim biçme Mak. (Sanayi tipleri hariç)) Bu Merkezler ne kadar e-atık topladı? 2013 Yılı ilk 3 ayı itibarıyla Kadıköy İlçesi’nde 17.917 kg. atık elektrikli ve elektronik eşya toplanmıştır. 2012 yılında Kadıköy İlçesi’nde 53.917 kg. atık elektrikli ve elektronik eşya toplanmıştır. 2011 yılında Kadıköy İlçesi’nde 62.500 kg. atık elektrikli ve elektronik eşya toplanmıştır 2010 yılında Kadıköy İlçesi’nde 94.438 kg. atık elektrikli ve elektronik eşya toplanmıştır. 2009 yılında Kadıköy İlçesi’nde 42.200 kg. atık elektrikli ve elektronik eşya toplanmıştır.

Atık elektrikli ve elektronik eşyalarda atık kompozisyonu çok çeşitli olmasına rağmen daha çok bilgisayar ekipmanları, monitörler ve telekomünikasyon cihazlarının geri dönüşümü gerçekleşmektedir. AEEE İşleme Tesisinde AEEE’ leri geri dönüşüme kazandırmak üzere Florasan Kırıcı, Bakır Kırıcı, CRT (Monitör Kırıcı), Plastik Kırıcı cihazları bulunmaktadır.

Floreasan Kırıcı CRT Monitor Kırıcı

Bakır Kırıcı

Kadıköy İlçesinde vatandaşlar atık elektrikli ve elektronik eşyalarını; Kadıköy İlçesi’nde belirli noktalarda bulunan AEEE kumbaralarına atabilir, Kadıköy AEEEE Getirme Merkezi’ne bırakabilir, Kadıköy Belediyesi Atık Koordinasyon Merkezi’ni arayarak evlerinden ya da işyerlerinden ücretsiz olarak alınmasını ta- Kadıköy Belediyesi AEEE Getirme Merkezi lep edebilirler. Vatandaşların Atık Getirme Merkezi’ ne ya da toplama noktalarına bırakamadıkları ve alınmasını talep ettikleri (özel kuruluşlar, kamu kurumları ve konutlar) her türlü atık elektrikli ve elektronik eşyalar randevu verilerek, belirlenen rotaya göre lisanslı e-atık aracıyla ücret-siz bulundukları adreslerden alınarak, Atık Getirme Merkezi’ne getirilmektedir.

26 bin konutun elektriği çöpten üretiliyor Büyükşehir Belediye Başkanı Tahir Akyürek, yaptığı açıklamada, Konya'nın çöplerinin toplandığı Katı Atık Depolama Sahası'nda hizmete sundukları tesisin, sadece Konya ve Türkiye açısından değil, yeryüzünde hayatın devamı açısından da öncü ve çevreci bir tesis olduğunu ifade etti. Tesisin 4 üniteden oluştuğunu, toplam kapasitesinin saatte 5,6 megavat (MW) olduğunu dile getiren Akyürek, tam kapasite ile çalışan tesisin günlük ortalama 26 bin konutun elektrik ihtiyacını karşıladığını belirtti. Saatte 2 bin 850 metreküp çöp gazı yakılarak enerjiye dönüştürüldüğünü vurgulayan Akyürek, açığa çıkan ısının da bin 200 metrekarelik alanda oluşturulan serada değerlendirilerek, yıl boyunca domates üretildiğini aktardı. Akyürek, 2013 yılında 43 milyon 186 bin 950 kilowat/saat elektrik üretilen tesiste, hizmete sunulduğu 2012 yılından bu yana 85 milyon 173 bin kilowat/saat elektrik üretildiğini bildirdi. Belediye tarafından 2008 yılında hizmete sunulan Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesislerinin de günde yaklaşık 5 ton tıbbi atığı bertaraf ettiğine dikkati çeken Akyürek, "Geçen yıl 2 bin 40 ton tıbbi atığın bertaraf edildiği tesislerde, kurulduğu günden bu yana 8 bin 610 ton tıbbi atığın ber tarafı gerçekleştirilmiştir" dedi.

1.3 milyar lira olarak 'geri dönüştü' Çevre ve Şehircilik Bakanı İdris Güllüce, geçen yıl geri dönüşümden ekonomiye 1.3 milyar lira destek sağlandığını belirtti. Bakan Güllüce, yaptığı yazılı açıklamada, geçen yıl toplanan atık miktarı ve bununla ekonomiye ne kadar katkı sağlandığını açıkladı. Ömrünü tamamlamış 117 bin ton lastikten 37.5 milyon, 64 bin ton atık akümülatörden 87.5 milyon, 18 bin 750 ton motor yağından 23 milyon, 10 bin 648 hurda araçtan 59 milyon, 1 milyon 900 bin ton kağıt, plastik, cam ve metal ambalaj atığından 1.1 milyar lira ekonomiye katma değer sağlandığını bildiren Güllüce, söküm amaçlı gelen 232 gemiden 750 bin ton hurda elde edildiğini, bunların geri dönüşümü sonucu 720 milyon lira gelir elde sağlandığını kaydetti. Güllüce, ayrıca çevresel etkileri yüksek 526 ton atık pilin de toplanarak bertarafının sağlandığını belirtti. Atıkların ekonomiye bir diğer katkısının ise istihdam olduğunu vurgulayan Güllüce, şu ifadeleri kullandı: "Türkiye 2002'de bu alanda yaklaşık 5 bin çalışan ve 60 milyon lira katma değer sağlayan bir noktadayken, 2013'te 60 bin çalışan ve 1.3 milyar lira katma değer sağlayan bir noktaya gelmiştir. Bu rakamlara yurt dışından ülkemize getirilerek sökümü yapılan ve demir çelik sanayisine hammadde oluşturan gemi söküm hizmetlerini de eklersek ekonomik kazanç 2.1 milyar lirayı bulmuş durumdadır"

Elektronik atıklar nereye gidiyor? Gana’nın başkenti Accra’da gökyüzüne doğru yükselen dumanlar, uzaktan da görülebiliyor. Dumanın çıktığı noktaya yaklaştıkça adeta burun direğini sızlatan keskin bir koku gelmeye başlıyor. Koku, yanan kablolardan çıkı-yor. Agbogbloşi semtindeki hurdalıkta kablolar çocuklar tarafından yakılı-yor. “Benim adım Razat. İşim kablonun içindeki bakır telleri ayırmak. Kabloyu alıyor, etrafındaki plastiği yakıyoruz. Bu işten para kazanıyoruz" sözleriyle kendisini tanıtan Razat, işler iyi giderse, kablolardan çıkardıkları bakır tellerden günde 10 cedi, yani 5 euro kazanıyor. Bu, Gana’daki ortalama günlük gelirin üzerinde bir meblağ. Ailesi yoksul olan çocuklar için olduk-ça çekici bir para. Ne var ki bu kazanç onların sağlığına mal oluyor. Agbogbloşi’nin toprağı ağır metallerle zehirlen-miş durumda, plastiğin yakılması sonucu açığa çıkan duman da zehirli. 16 yaşındaki Kwesi zehirle iç içe yaşadığının farkında. Kwesi, “Duman burnuna dolarsa hasta oluyorsun. Gözlerin ve burnun yanıyor. Ama buna yapmazsak, yiyecek ekmeğimiz olmaz" diyor. Gana'da kabloların yakılarak imha edilmesi aslında sadece buzdağının görünen yüzü. Zira Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın tahminleri-ne göre bilgisayar, bilgisayar ekranı, cep telefonu, televizyon ve buz-dolabı gibi elektronik cihazların atıklarıyla yılda ortalama 40 milyon ton elektronik çöp açığa çıkıyor. Kullanılmış elektroniklerin bir kısmı gelişmekte olan ülkelere gönderili-yor. Kullanılmış elektronik cihazlar o ülkelerde ya tamir edilip satılıyor ya da pek de çevre dostu olmayan yöntemlerle imha ediliyor. Çevre örgütleri de üçüncü dünya ülkelerinin, Batılı ülkelerden deniz yoluyla getirilen elektronik atıklar yüzünden birer dev çöplüğe dönüştüğü uyarısında bulunuyor. Oysa neredeyse tüm ülkelerin taraf olduğu Basel Sözleşmesi, zehirli elektronik atıkların uluslararası ticaretinin yapılmasını ve yasadışı transferini yasaklıyor. Merkezi Almanya'nın Freiburg kentindeki Uygulamalı Ekoloji Enstitüsü'ne göre, Gana'ya getirilen kullanılmış elektronik cihazların yüzde 15’i çöpe atılacak durumda. Bu da yaklaşık 22 bin tona tekabül ediyor. Enstitünün verileri-ne göre, Gana’da ikinci el elektronik cihaz ticaretinden 22 bin ila 33 bin kişi geçimini sağlıyor. Gana'daki hükümeti de sorunun farkında. Ancak yurtdışından getirilen malların daha iyi bir kontrole tabi tutulmasını sağlayacak önlemler için yeterli gelir yok. Devlete bağlı çevre koruma ajansından Joseph Edmund özel sektöre umut bağlamış durumda. Edmund, “Geri dönüşüm işiyle uğraşan bazı şirketler var burada. Küçükler ama işi ciddiye alıyorlar. Şu anda hükümet sorumluluğu tek başına almak zorundaymış gibi görünüyor. Ancak gelecekte özel şirketlerin de geri dönüşüm alanında faaliyet göstermesini bekliyoruz" şeklinde konuşuyor. Agbogbloşi'deki çöplükte ise yanan bir buzdolabından çıkan duman gökyüzünü kaplıyor. Timothy, elinde elektronik hurdadan topladığı devrelerle etraftaki konteynırlerden birinin önünde oturuyor. Tmothy, “Elimde bir bilgisayar ve bir DVD-çalardan çıkarttığım iki devre var. Bunları Çinlilere satıyorum, onlar da daha sonra bunları ihraç ediyor" diyor. Çin'de kullanılmış devreler geri dönüştürülüyor, bu hem verimli hem de ekolojik bir yöntem. Gana'daki çevreye zararlı geri dönüşümlerin yerini daha iyi yöntemlere bırakıp bırakmayacağını ise zaman gösterecek.

BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ? Sadece 1 metal içecek kutusunun geri dönüşümünden elde edilen enerji ile 100 Watt’lık bir ampul 20 saat çalıştırılır.

Geri dönüştürülen 1 ton cam atık ile 100 litre petrol tasarrufu sağlanır.

Geri dönüştürülen 1 ton kağıt/ karton atık ile 17 ağacın hayatı kurtulur.

Plastik ambalaj ve atıklarının geri dönüşümün-den, elyaf içeren tekstil ürünleri, atık su boruları ve marley gibi malzemeler üretilir.

Kompozit ambalaj atıklarının geri dönüşümün-den, karton koliler, yalıtım malzemeleri ve mobilya gibi ürünler üretilir.