246 • ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2019
ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗΣ
ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ Έτος ίδρυσης: 1963
Τιμήθηκε από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2019 / Τεύχος 246
Υπεύθυνος έκδοσης: Νόστης Ψαρράς Άγιοι Ισαπόστολοι Κύριλλος και Μεθόδιος
Περιεχόμενα Τεύχους 04 06 10 14 17 19 21 24 26 31 34 38 42 45
Ι.Μ. Νέας Ζηλανδίας Ι.Μ. Άκκρας Ι.Μ. Μπραζαβίλ Ι.Μ. Κινσάσας Ι.Μ. Ναϊρόμπι Ι.Μ. Κατάγγας Ι.Ε. Τολιάρας Ιεραποστολική Ποιμαντορία Ι.Ε. Αρούσας Ι.Ε. Γκούλου Ιερέας στην Τζαμάικα Επίσκεψη στη Μαδαγασκάρη Επίσκοπος Νεκτάριος Κελλής π. Χρυσ. Παπασαραντόπουλος
Μπορείτε να καταθέσετε την αγάπη σας για την Εξωτερική Ιεραποστολή, με τους παρακάτω τρόπους: ALPHA BANK (CRBAGRAA) GR93 0140 4050 4050 0200 2000 170 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (ETHNGRAA) GR06 0110 2560 0000 2564 8000 609 EUROBANK (ERBKGRAA) GR24 0260 2060 0001 0010 1157 390 ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ (PIRBGRAA) GR70 0172 2000 0052 0005 2141 068 PAYPAL στο paypal.me/ierapostoles Για όλες τις καταθέσεις εκδίδονται και αποστέλλονται θεωρημένες αποδείξεις.
Οι συντάκτες ευθύνονται για τα κείμενά τους Το περιοδικό αποστέλλεται δωρεάν Εκτύπωση: Γραφικές Τέχνες "Μέλισσα"
Ιδιοκτήτης
Αδελφότητα Ορθοδόξου Εξωτερικής Ιεραποστολής Μακένζυ Κινγκ 6, Πλατεία Αγίας Σοφίας 546 22 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
T. 2310 279910 - F. 2310 279902 www.ierapostoles.gr office@ierapostoles.gr
Αναγνωρισμένο φιλανθρωπικό σωματείο Πνευματικός ιδρυτής: Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος (1903-1972) Ιδρυτικός Πρόεδρος: Παντελής Μπάγιας Μέγας Ευεργέτης: Παν. Παπαδημητρακόπουλος Επίτιμος Πρόεδρος: Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεόδωρος
Διοικητικό Συμβουλίο: Χαράλαμπος Μεταλλίδης Πρόεδρος Νόστης Ψαρράς Αντιπρόεδρος Αγγελική Αρναούτη Γ. Γραμματέας Δημήτριος Σωτήρκος Ταμίας Κων/νος Μεταλλίδης Β. Γ. Γραμματέα Ζηνόβιος Ιατρού Β. Ταμία Ευαγγελία Τραϊκούδη Μέλος Αικατερίνη Αλεξάνδρου Μέλος Πρόδρομος Καλαϊτζίδης Μέλος
Άδεια χρήσης
Διανέμεται με άδεια Creative Commons BY-SA 4.0. Έγινε χρήση ομοίως αδειοδοτηθέντων έργων των κάτωθι δημιουργών στις αντίστοιχες σελίδες:
4 Pierra Lesage 6 Stig Nygaard 14 Ray in Manila 17 David Minty 31 Marco Vech 34 Ricardo Mangual 35 Grassroots Groundswell 37 Starkej 44 Rod Waddington 46 Franck Vervial
Παναγία Θεομήτωρ Μαρία Συγχώρεση
Ο Πανάχραντος Λόγος του Θεού σε κατατάσσει πρώτη επί των ανθρώπων. Κανείς δεν δύναται να ταξιδέψει πλησιάζοντας τα ουρανοθέμελα φωτοστέφανα - πανάγια σύνορα της υψηλόθρονης Παναγιότητάς σου. Εδώ εμείς οι ευτελείς οδοιπόροι άφεγγοι σε σκοτεινά εδάφη σκέψης καλλιεργούμε την αυθάδικη αναιδία, φυτεύοντας σπόρους υπερηφάνειας στο πνεύμα. Καθημερινά συναντάμε σημαίες· στους άδενδρους λόφους αλαζονείας να κυματίζει η έπαρση εξουσίας. Η ντροπή δεν συνοδεύει τη μουχλιασμένη βαλτολίμνη των αμαρτιών, γιατί συνάπτει φιλία με τον εγωκεντρισμό μας. Στη διάβαση ζωής ας σκύψουμε νοερά στο ύψος των μυρμηγκιών· μια διαρκής πορεία προς την ταπείνωση, μια διαρκής ανάσα προς την πνευματική αύρα. Ίσως κάποτε αξιωθούμε ν’ αντικρίσουμε έστω ένα απόμακρο θεοπάροχο φως από το μοναδικό ολόλαμπρο κρύσταλλο της θεομητορικής ψυχής σου. Ρυάκια ειλικρινών δακρύων συγχώρεσης ας κυλίσουν στα πάναγνα πόδια της Παναγίας μας. Νόστης Ψαρράς 3
ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΝΕΑΣ ΖΗΛΑΝΔΙΑΣ & ΩΚΕΑΝΙΑΣ
Χαιρετισμός από τα νησιά Φίτζι Αγαπητοί φίλοι τῆς Ἰεραποστολῆς, Μέ τήν Χάριν τοῦ Κυρίου μας βρεθήκαμε στήν Ἑλλάδα στίς 5 Ἰουλίου, συνοδεύοντας τρία παιδιά ἀπό τό Ὀρφανοτροφεῖο τῆς Ἱεραποστολῆς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Νέας Ζηλανδίας στά νησιά Φίτζι, τόν Μωυσή, τόν Βασίλειο καί τόν Γαβριήλ, προκειμένου νά φοιτήσουν στήν Πατμιάδα ‘Εκκλησιαστική Σχολή, νά μάθουν τήν ἑλληνική γλώσσα καί τά ἱερά γράμματα καί ἄν θέλει ὁ Θεός νά αποτελέσουν στό μέλλον τούς πρώτους ντόπιους μορφωμένους ἱερεῖς τῶν νήσων Φίτζι. Ἡ Ἱερά Μητρόπολη Νέας Ζηλανδίας συνεχίζει τή σημαντική ἱεραποστολική δράση πού ξεκίνησε o Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Γάνου καί Χώρας κ. Ἀμφιλόχιος, ὡς Μητροπολίτης Νέας Ζηλανδίας, στά νησιά τοῦ Εἰρηνικοῦ Ὠκεανοῦ
4
Φίτζι, Τόνγκα καί Σαμόα. Ἡ Ὀρθόδοξη πίστη μας, γίνεται ἀποδεκτή ἀπό τήν τοπική κοινωνία μέ θέρμη καί ἡ συνεργασία μέ τίς ἀρχές εἶναι πολύ καλή. Τά νεοφώτιστα μέλη τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας συμμετέχουν μέ μεγάλο ζῆλο στίς ἀκολουθίες, στίς κατηχήσεις καί στίς ἐκκλησιαστικές δράσεις, ἐνῶ νέοι κατηχούμενοι ἐπιθυμοῦν νά βαπτιστοῦν, νά παντρευτοῦν καί νά συμμετάσχουν στήν Θεία Κοινωνία καί στά μυστήρια που τελούνται στούς ναούς μας. Τό ἔργο πού ἔχει γίνει ὡς τώρα εἶναι σημαντικό ἀλλά οἱ ἀνάγκες αὐξάνονται συνεχῶς. Πέντε ἱερεῖς μας διακονοῦν στήν ἱεραποστολή, ἀλλά ὑπάρχει ἀνάγκη γιά περισσότερους. Πέντε ἱεροί ναοί ἔχουν ἤδη ὁλοκληρωθεῖ, ἐνῶ ἄλλοι τρεῖς βρίσκονται ὑπό ἀνέγερση.
Τέλος, τό σημαντικότερο κέντρο δράσης στήν ἱεραποστολή εἶναι τό «Ὀρφανοτροφεῖο τῆς Ἁγίας Ταβιθᾶ», στά νησιά Φίτζι. Ἐκεῖ προσφέρουμε ἀγάπη καί φροντίδα σέ τριάντα παιδιά, ὀρφανά καί ἄπορα, ἡλικίας βρεφικῆς ἕως ἐφηβικῆς. Στά σχέδιά μας εἶναι ἡ ἀνέγερση ἑνός σχολείου γιά τήν μόρφωση τῶν παιδιῶν καθώς καί τοπικοῦ ἰατρείου γιά τήν φροντίδα τῆς ὑγείας τους. Γενικά ἡ ἀνάγκη γιά περίθαλψη ὀρφανῶν παιδιῶν εἶναι μεγάλη στήν περιοχή καί ὁ ἀριθμός τους στό ὀρφανοτροφεῖο μας ἀναμένεται νά αὐξηθεῖ μέσα στά ἑπόμενα χρόνια. Ἡ Μητρόπολή μας θά χρειαστεῖ περισσότερα μέσα, γιά νά μπορέσει νά ἀνταποκριθεῖ καί νά τά βοηθήσει. Ἡ συμβολή σας στό ἱεραπο-
στολικό μας ἔργο, ὅσο μικρή καί ἀμελητέα κι ἄν τή θεωρεῖτε, δίνει μεγάλη ὤθηση στήν προσπάθεια τοῦ εὐαγγελισμοῦ τῶν νέων ἐν Χριστῷ ἀδελφῶν μας καί βοηθᾶ στήν βελτίωση τῶν συνθηκῶν τῆς ζωῆς τους. Τό χωράφι εἶναι γόνιμο καί ἡ ἐλάχιστη πρόσθετη φροντίδα ἀποφέρει πολύ καρπό. Σᾶς προσκαλοῦμε νά γευθεῖτε τή χαρά τῆς προσφορᾶς καί τῆς συμμετοχῆς στό ἱεραποστολικό ἔργο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας καί σᾶς καλοῦμε νά συμβάλετε, εἴτε μέ τήν φυσική σας παρουσία καί τήν διάθεση τῶν χαρισμάτων καί ἱκανοτήτων σας στήν ἱεραποστολή γιά ὅσο χρόνο μπορεῖτε, εἴτε μέ τήν ἐξ ἀποστάσεως οἰκονομική συμβολή σας. † Ὁ Νέας Ζηλανδίας Μύρων
Με τα παιδιά του ορφανοτροφείου μας στα Φίτζι
5
ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΑΚΚΡΑΣ
Ιερατικό σεμινάριο Με τη χάρη του Θεού και τη σεπτή ευλογία του προκαθημένου της Αλεξανδρινής Εκκλησίας, πραγματοποιήθηκε για μία ακόμη φορά στην Ιερά Μητρόπολη Άκκρας, το ετήσιο Ιερατικό Σεμινάριο. Είχαν την ευκαιρία οι ιερείς μας, από τις χώρες που περιλαμβάνει η Μητρόπολή μας, κυρίως από την Γκάνα και την Ακτή Ελεφαντοστού, επί μία εβδομάδα (22-29/7/2019) να έρθουν σε επικοινωνία και μέσα στα πλαίσια των συζητήσεων να δοθούν λύσεις σε θέματα που αφορούν πρωτίστως τη λειτουργική ζωή και κατ’ επέκταση τις κοινωνικές και ανθρωπιστικές δομές των δραστηριοτήτων της Ιεράς μας Μητρόπολης. Οι εργασίες του Σεμιναρίου έλαβαν χώρα στη Σχολή του Αγίου
6
Πέτρου στην κώμη Λάρτε της Γκάνας. Κύριοι ομιλητές ήταν ο ελληνοαμερικανικής καταγωγής πρωτοπρεσβύτερος π. Παύλος Γιαννάκος και η πρεσβυτέρα του κ. Μισέλ από τις Η.Π.Α. Κύριο θέμα του σεμιναρίου: η διακονία στην ενορία. Μέσα από την θεολογική γνώση των ομιλητών και την εμπειρία τους σε θέματα που αφορούν την οργάνωση της ενορίας, οι ιερείς μας απλά και πρακτικά ενημερώθηκαν για τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να ανεβάσουν το πνευματικό επίπεδο της Ενορίας και να ωφελήσουν με τη διακριτική ζωή και διαγωγή τους τους πιστούς. Ιδιαίτερα τονίστηκε, πως δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας η ανάγκη και το χρέος που έχουμε για τον ευαγγελισμό των ανθρώ-
πων, αλλά πρέπει πρώτα να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτό που θεωρείτε δεδομένο στον δυτικό κόσμο δεν είναι δεδομένο στις χώρες που καλούμαστε να διακονήσουμε. Και ναι μεν είναι ιεραποστολικές αλλά κάθε χώρα έχει τις ιδιαιτερότητές της. Μόνον υπό το πνεύμα της ειρήνης μπορούμε να προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας. Ο Ορθόδοξος λόγος να μην έχει χαρακτήρα επιθετικό στις παραδόσεις του κάθε τόπου, αλλά διαλογικό και διαλλακτικό. Ούτε πάλι να υπάρχει ζηλωτισμός και φανατισμός σε έναν τόπο όπου δοκιμάζεται η ειρήνη και σπαράσσεται από αντιθέσεις, αλλά υπό το πνεύμα της καταλλαγής να ελαχιστοποιούμε τις διαφορές και τις συγκρούσεις. Η Μητρόπολη Άκκρας περιλαμ-
βάνει τέσσερις χώρες της δυτικής Αφρικής (Γκάνα, Ακτή Ελεφαντοστού, Μάλι, Μπουρκίνα Φάσο). Σε κάποιες από αυτές είναι αδύνατον να υπάρξει ιεραποστολικό κλιμάκιο. Εκεί όμως όπου νομίζουμε ότι υπάρχει πνευματικό σκοτάδι, μπορούμε να διακρίνουμε μία εν δυνάμει σπίθα που με την προσευχή και την επέμβαση του Θεού μπορεί να αναζωπυρωθεί και να υπάρξει το θαύμα της πίστης. Πόσες χώρες της Αφρικής γνώρισαν τον Τριαδικό Θεό; Σε πόσες χώρες ακούστηκε το ευαγγέλιο του Χριστού; Πόσες χώρες από τον σκοταδισμό και την αθεΐα, γνώρισαν την αλήθεια και βρέθηκαν στο ανέσπερο και άκτιστο φως, ενωμένοι με το Σώμα του Χριστού; Αυτό το θαύμα επιτελεί-
Διανομή τροφίμων από τον Σεβ. Μητροπολίτη Νάρκισσο
7
ται στην Αφρική. Είναι πολύ εύκολο να προσφέρουμε υλικά αγαθά που σκοπό έχουν να βελτιώσουν την εδώ ζωή, αλλά κυριότερο μέλημα όλων των Ιεραποστόλων είναι να γεωργήσουν τις ψυχές των ανθρώπων. Οι ιερείς της Μητρόπολής μας είναι άξιοι κάθε επαίνου. Αγωνίζονται και αγωνιούν για κάθε ψυχή. Προσεύχονται και ευλογούν τον κάθε πιστό. Προσφέρουν πνευματικά εφόδια και υλική στήριξη στον κάθε εμπερίστατο και ταλαιπωρημένο συνάνθρωπό τους. Τους διακρίνει η πίστη και η αξιοπρέπεια. Δημιουργούν υποδειγματικές οικογένειες. Εργάζονται για τα προς το ζην απέχοντας από κάθε είδους ευδαιμονισμό, που είναι αιτία σκανδαλισμού. Διδάσκουν με τον λόγο και τη συμπεριφορά τους. Και όλα αυτά γιατί έχουν λειτουργική ζωή. Έχουν μυστηριακά βιώματα που διαμορφώ-
8
νουν τον τρόπο ζωής τους, το είναι, τη συνείδησή τους. Έτσι θεραπεύουν τον καθένα που τους προσεγγίζει. Λιμάνι για κάθε νεοφώτιστο, για κάθε πιστό, είναι η ενορία. Ο ιερέας είναι αυτός που θα υλοποιήσει, εφόσον εντέλλεται από τον επίσκοπο, όλες τις δραστηριότητες της ενορίας. Είναι αυτός που θα στελεχώσει τον κάθε τομέα με τους κατάλληλους ανθρώπους που έχουν την πείρα και την δυνατότητα να ανταπεξέλθουν στην πνευματική και λειτουργική διακονία, από τους ιερόπαιδες, τους ιεροψάλτες και τους κατηχητές. Είναι αυτός που θα αναδείξει και το ρόλο της Ορθοδοξίας με τις κοινωνικές δομές της ενορίας, παρέχοντας όλα τα απαραίτητα για την εκπαίδευση, την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τη στέγαση και τη σίτιση των απόρων. Είναι αυτός που θα ασχοληθεί με
τις παραδόσεις δημιουργώντας και ενεργοποιώντας διαφόρους φορείς και συλλόγους του τόπου. Είναι αυτός που με περισσό ζήλο θα κάνει την ενορία φάρο που θα φωτίζει τον τόπο και θα δίνει μαρτυρία Χριστού και Ορθοδοξίας. Όλοι εμείς που διακονούμε τον Θεό και τον άνθρωπο, γνωρίζουμε πολύ καλά, πως μόνον με την προσευχή μπορούμε να φέρουμε σε πέρας, το μεγάλο έργο του Ευαγγελισμού των Εθνών, ως ταπεινοί συνεχιστές των μεγάλων Αποστόλων και Ιεραποστόλων, δεόμενοι: «Δέσποτα Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν, ἔκτεινον τὴν χείρα Σου καὶ εὐλόγησον τὰς χώρας ταύτας, ἅς ἐφύτευσεν ἡ δεξιά Σου, καταστήσας αὐτὰς ἐπίγειον Παράδεισον, τοὺς δε ἐνοικούντας, ἐν δυνάμει ἁγίους Σου. Φύλαξον καὶ ἐνίσχυσον, τὸν ἐν
Ἀλεξανδρείᾳ Προκαθήμενον ἡμῶν, Πάπαν καὶ Πατριάρχην κ.κ. Θεόδωρον, ὅπως πηδαλιουχεῖ καὶ κατευθύνει πάντας ἡμᾶς εἰς τὴν ὁδὸν τῶν ἐντολών Σου καὶ τῆς ἐπουρανίου Βασιλείας Σου. Ἡμῖν δε, τοῖς ἀναξίοις δούλοις Σου, οὕς κατέστησας ἐπισκόπους, πρεσβυτέρους καὶ διακόνους, δός δύναμιν, ὑπομονήν, φρόνησιν καί σύνεσιν, ὅπως φέρομεν εἰς πέρας τήν διακονίαν ταύτην, σπείροντες τήν ἄνωθεν εἰρήνην εἰς τὰς καρδίας τῶν πιστευσάντων Σε. Τοὺς πιστοὺς ἡμῶν καὶ τοὺς κατηχουμένους ἀδελφούς, ὀχύρωσον, ἐνδυνάμωσον καὶ διαφύλαξον ἀπὸ παντὸς κακοῦ καὶ ἐπηρείας τοῦ ἀντικειμένου, ἵνα πᾶντες δοξάζωμεν τὸ Πανάγιόν Σου Ὄνομα, εἰς τοὺς ἀτελευτήτους αἰώνας. Ἀμήν». † Ο Άκκρας Νάρκισσος 9
ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΜΠΡΑΖΑΒΙΛ & ΓΚΑΜΠΟΝ
Πεντηκοστή στη γη των Πυγμαίων «…Ὅτε τοῦ πυρὸς τὰς γλώσσας διένειμεν, εἰς ἑνότητα πάντας ἐκάλεσε, καί συμφώνως δοξάζομεν τὸ Πανάγιον Πνεῦμα». Ηχεί σα χάδι μπολιασμένο με τις παιδικές μας αναμνήσεις, κάπου στη πατρίδα, μες το μικρό γραφικό εκκλησάκι ή τον περικαλλή ενοριακό ναό, πάντοτε όμως μέσα στη Μία Εκκλησιά του Χριστού, στην Εκκλησία των μεγάλων θυσιών και των μεγάλων θαυμάτων. Ύμνος στο Πανάγιο Πνεύμα! Η εορτή της Πεντηκοστής είναι γιορτή της ενότητας της Εκκλησίας. Ακολουθώντας τα χνάρια τα Αποστολικά αφήσαμε την πατρώα ελληνική γη που λούζεται από τη Χάρη του Παρακλήτου κι ήρθαμε στην άκρη σχεδόν του κόσμου. Σας στέλνουμε τη φωνή μας εκ πε-
10
ράτων, φωνή πρωτοχριστιανική, φωνή μιας Εκκλησίας που τώρα σχεδόν ιδρύθηκε. Προσπίπτουμε στους ευλογημένους αδελφούς συμπατριώτες, που μιλούν ακόμα τη γλώσσα των αρχαίων φιλοσόφων και των Αγίων Πατέρων, του λαού εκείνου που εκ των πρώτων δέχτηκε τον Αγιοπνευματικό φωτισμό και το Αποστολικό κήρυγμα. Η συνεκλεκτή Εκκλησία του Κονγκό-Μπραζαβίλ ξέρει πού αποτείνει λόγο, έστω κι αν η φωνή της προέρχεται εκ περάτων. «Πεντηκοστὴν ἑορτάζομεν καὶ Πνεύματος ἐπιδημίαν καὶ προθεσμίαν ἐπαγγελίας καὶ ἐλπίδος συμπλήρωσιν…» Τούτη την κορυφαία εορτή της φανερώσεως της Εκκλησίας στον κόσμο αποφασίσαμε να
συμπανηγυρίσουμε με τους αδελφούς μας τους «μακράν» του σύγχρονου τεχνολογικού πολιτισμού, τους ορθοδόξους Μπαντού της πόλης του Ιμπφόντο και τους μικρόσωμους βεβαπτισμένους Πυγμαίους των παρακειμένων τροπικών δασών. Φτάσαμε στο διοικητικό διαμέρισμα Λικουαλά, την πλέον απομακρυσμένη και φτωχή περιφέρεια του Κονγκό-Μπραζαβίλ, στο βορρά της χώρας, στα σύνορα με την Γκαμπόν, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και το πρώην Ζαΐρ. Βαδίσαμε σε μια γη που δε μοιάζει μ’ εκείνη της Ελλάδας την ευλογημένη, αλλά που διψασμένη δέχεται τη Χάρη του Θεού! Εκεί τα ανάξια χέρια μας έθεσαν το 2013 τον θεμέλιο λίθο για τον πρώτο
ορθόδοξο Ναό και τέσσερα χρόνια μετά, παρά την λυσσαλέα και επίμονη μάχη του μισόκαλου διαβόλου, αξιωθήκαμε να τον εγκαινιάσουμε με την Χάρη του Παναγίου Πνεύματος. Σε τούτον τον Ναό του Τιμίου Προδρόμου και του Αγίου Νικολάου τελέσαμε τη Θεία Ευχαριστία και τον Εσπερινό της Γονυκλισίας, αναπέμποντας δεήσεις και ικεσίες προς τον Τριαδικό Θεό κατά την μεγάλη μέρα της Πεντηκοστής. Κι όλοι μαζί, Μπαντού, Πυγμαίοι κι Έλληνες, φορείς γλωσσών και διαλέκτων διαφορετικών, εκλήθημεν «εἰς ἑνότητα πᾶντες», κατά το κοντάκιο της Πεντηκοστής, για να «δοξάζωμεν συμφώνως τὸ Πανάγιον Πνεῦμα». Αυτή η συμφωνία, η αρμονία στην πίστη, στη Χάρη και στο
Εσπερινός της γονυκλισίας
11
φωτισμό, επιβάλλει πρωτίστως συμφωνία στην έμπρακτη αγάπη. Δεν μπορούσαμε, λοιπόν, να μην βαδίσουμε το απόγευμα της ιδίας φωτοφόρου ημέρας Πεντηκοστής προς τον οικισμό των αδελφών μας Πυγμαίων, μέσα στο τροπικό δάσος του αφρικανικού ισημερινού. Διασχίζοντας με προσοχή την πυκνή βλάστηση του τροπικού δάσους φτάσαμε στα πρώτα οικήματα. Πλίθινα με σκελετούς από μπαμπού, πόρτες από καλάμια, σκεπές από «βαΐα φοινίκων». Μας καλοσώρισε ο γηραιότερος της φυλής κάνοντας μία αξιοπρεπή υπόκλιση, ασπαζόμενος το χέρι ευλαβικά. Τούτο σημαίνει ότι η φυλή σέβεται και αναγνωρίζει τον πνευματικό πατέρα της, τον Επίσκοπό της. Όλοι φιλικοί με ένα πλατύ χαμόγελο στα
12
χείλη άκουσαν με προσοχή τα απλά λόγια περί Πεντηκοστής. Άνοιξαν διάπλατα τα μάτια ακούγοντας ότι το Άγιο Πνεύμα αγκαλιάζει, χαριτώνει, φωτίζει, προστατεύει κάθε άνθρωπο που έχει αγαθή καρδιά και ζωντανή πίστη! Τεράστια η αντίθεση με τα δικά τους πνεύματα, τα πνεύματα του δάσους, που όταν προκληθούν σκορπούν τιμωρία και θάνατο και ζητούν αιμοσταγή εξιλασμό! Μιλήσαν κι εκείνοι για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητα τους και δέχθηκαν με πολύ μεγάλη χαρά τα φτωχά αλλά πολύτιμα γι’ αυτούς δώρα που τους προσφέραμε. Αλάτι για την συντήρηση του κρέατος των θηραμάτων, σπίρτα για το άναμμα της φωτιάς, σαπούνι για την ατομική καθαριότητα, οδοντόβουρτες και οδοντό-
Στο χωριό των Ορθόδοξων Πυγμαίων
κρεμες, αντιπυρετικά και αναλγητικά φάρμακα, ζαχαρωτά για τα παιδιά που πραγματικά έκαναν πανηγύρι με το απρόσμενο δώρο! Πεντηκοστή στη γη των Πυγμαίων. Βαδίσαμε σε μια γη, που πειρασμοί πολύμορφοι και δαιμονικοί καραδοκούν ν’ αρπάξουν ανθρώπινες αθάνατες ψυχές, ν’ αμαυρώσουν τη θεϊκή πνοή που τις εμφύσησε και να τις παρασύρουν στου Άδη τα σκοτεινά κι αλύτρωτα περάσματα μέσα από μαγείες, θυσίες, είδωλα και καταχθόνιες τελετές. Σε τούτες τις πνευματικές Συμπληγάδες οι πύρινες Αγιοπνευματικές γλώσσες της Πεντηκοστής σκόρπισαν το Φως, «το φωτίζον και αγιάζον πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον», έδωσαν δύναμη και επιστηριγμό, παρηγοριά και ελπί-
δα. Δεκαπέντε είναι προς το παρόν οι νέοι κατηχούμενοι Πυγμαίοι που συνεχίζουν περιοδικά να διδάσκονται την ορθόδοξη πίστη μέσα στο δάσος από τον π. Τιμόθεο, σε μια ιδιαίτερη καλύβα που αποτελεί το «Παρεκκλήσι» της φυλής, ώστε προσεχώς να λάβουν και το άγιο βάπτισμα. «Ὅτε καταβὰν τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον… εἰς ἑνότητα πᾶντας ἐκάλεσεν». Αυτή την ενότητα στηρίξτε, αδελφοί, και δεηθείτε, ώστε ο Δομήτορας της Εκκλησίας Κύριος να στερεώνει τον ιεραποστολικό αγώνα που ξεκίνησαν ιερωμένοι Έλληνες αγωνιστές πριν από εμάς κι εμείς, υπακούοντας στην Εκκλησία, συνεχίζουμε. † Ο Μπραζαβίλ και Γκαμπόν Παντελεήμων 13
ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΚΙΝΣΑΣΑΣ
Γιατροί από την Ελλάδα στο Κονγκό Τὸ πρωΐ τὸ βλέπεις χαρούμενο νὰ παίζει μὲ τὰ ἄλλα παιδιά, τὸ βράδυ μαθαίνεις ὅτι μετὰ ἀπὸ ἕνα ὑψηλὸ πυρετὸ πέθανε. Ἄλλοτε πτωχὸς ἰθαγενὴς δὲν εἶχε χρήματα γιὰ νὰ πάει στὸν γιατρὸ, δὲν εἶχε χρήματα γιὰ φάρμακα νὰ σώσει τὸ παιδί του καὶ μέσα στὴν ἀγκαλιά του τὸ ἔχασε. Ἄλλοτε ἀκοῦς ἄλλος πούλησε ὅ,τι εἶχε γιὰ νὰ σώσει τὸ παιδί του ἤ τὴν γυναίκα του. Ἡ μαλάρια (ἑλονοσία) μαστίζει καὶ πολλοὶ ἄνθρωποι πεθαίνουν. Kαὶ ὅμως μὲ ἔγκαιρη διάγνωση καὶ μὲ λίγα φάρμακα ἀντιμετωπίζεται... Συνεχῶς τρέχουν στὴ Μητρόπολη ἰθαγενεῖς καὶ ζητᾶν οἰκονομικὴ βοήθεια γιὰ νὰ πᾶνε στὸν
14
γιατρὸ, νὰ ἀγοράσουν φάρμακα. Ὁ Μητροπολίτης, μὲ τὰ λίγα χρήματα ποὺ ἔχει ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους πού τοῦ στέλνουν, προσπαθεῖ νὰ βοηθήσει. Γιὰ καλύτερη ἀντιμετώπιση καὶ προσφορὰ τῆς Ἐκκλησίας μας, μὲ τὴν βοήθεια δωρητῶν, ξεκίνησε ἕνα μικρὸ νοσοκομεῖο, ἕνα Κέντρο Ὑγείας σὲ μιὰ πτωχὴ γειτονιὰ στὴν Κινσάσα, στὴν Mont Ngafula. Ὀνομάσθηκε «Παναγία Σουμελᾶ - Ἅγιος Παντελεήμων». Μὲ πολλὴ προσπάθεια ὁλοκληρώθηκε ὁ πρῶτος ὄροφος, παραμένουν δὲ νὰ κατασκευασθοῦν καὶ νὰ τοποθετηθοῦν οἱ ἐσωτερικὲς πόρτες καὶ νὰ ἀκολουθήσει ἡ ἐπίπλωση καὶ ὁ ἐξοπλισμὸς του. Περιλαμβάνει
ἐξωτερικὰ ἰατρεῖα ἐπειγόντων περιστατικῶν, Μαιευτήριο, Μικροβιολογικὸ-Aἱματολογικὸ, Ὀφθαλμολογικό, Ὀδοντιατρικὸ, ὑπερήχων καὶ θαλάμους διαμονῆς. Ὁ δεύτερος ὄροφος, εἰς τὸν ὁποῖον διεκόπησαν οἱ ἐργασίες λόγω ἐλλείψεως χρημάτων, περιλαμβάνει χειρουργεῖο, παιδιατρικὸ, θαλάμους διὰ νοσηλεία ἀσθενῶν καὶ αἴθουσα συνεδρίων. Μιὰ ἐπαινετὴ προσπάθεια ἔκανε καὶ φέτος ὁμάδα ἰατρῶν ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα. Ἦλθε στὴν Κινσάσα τὴν 19η Μαΐου καὶ παρέμειναν ἐπὶ δεκαπενθήμερον. Ἀποτελεῖτο ἀπὸ τοὺς κ. Νικόλαο Κωνσταντινίδη, νευροχειρουργό, κ. Ἀθηνᾶ Πυρπασοπούλου, παθολόγο-λοιμωξιολόγο, κ. Διονυσία Φιλαδιτάκη, ψυχίατρο, κ. Μαρία Μαλογιάννη, τεχνολόγο
μικροβιολόγο καὶ τὴν νοσηλεύτρια Βασιλικὴ Παγγοῦ. Σὲ αὐτοὺς προσετέθη καὶ ὁ κ. Προκόπης Sangua, Διευθυντὴς ἰατρὸς τοῦ Νοσοκομείου στὸ Κολουέζι, τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κατάνγκας. Σύντομα στήθηκαν ἑξεταστήρια καὶ λειτούργησε τὸ Κέντρο Ὑγείας. Μιὰ καὶ δὲν εἶχε πόρτες ἐτοποθετήθησαν σεντόνια. Πολλοὶ πτωχοὶ ἰθαγενεῖς ἦλθαν, ἐξετάσθηκαν, ἔλαβαν φάρμακα δωρεάν. Χαρακτηριστικὴ περίπτωση ἑνὸς πατέρα πού εἶχε τὸ παιδὶ του στὴν ἀγκαλιὰ καὶ λυπημένος καθόταν ἔξω ἀπὸ τὸ σπίτι του. Τὸ αὐτοκίνητο τῆς Μητροπόλεως εἶχε πάει γιὰ δουλειὰ μακριὰ ἀπὸ τὸ Κέντρο Ὑγείας. Ἐκεῖ ὁ ὁδηγὸς εἶδε τὸν πατέρα καὶ τὸ παιδὶ...
15
— Τὶ κάνεις, τὸν ρώτησε, γιατὶ εἶσαι λυπημένος; — Δὲν ἔχω χρήματα νὰ πάω τὸ παιδί μου στὸν γιατρό, καὶγεται ἀπὸ πυρετὸ, θὰ μοῦ πεθάνει. Kαὶ ἕνα δάκρυ ἔτρεξε ἀπὸ τὰ μάτια του. — Καλὰ δὲν ἔμαθες ὅτι στὸ Κέντρο Ὑγείας ποὺ κτίζει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔχουν ἔρθει γιατροὶ ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα, ἐξετάζουν καὶ χορηγοῦν φάρμακα δωρεάν; Τρέξε. Πῆρε τὸ παιδὶ του καὶ πῆγε. Τὸ ἐξέτασαν οἱ γιατροὶ, τοῦ δῶσαν φάρμακα, τὸ παιδὶ σώθηκε. Τὸ χαμόγελο ξαναῆρθε στὸν πτωχὸ πατέρα. Ἡ ὁμάδα τῶν γιατρῶν ἐπισκέφθηκε καὶ ἔκανε ἰατρεῖα στὶς ἐνορίες Ἁγίας Βαρβάρας, Ἁγίων Ἀρχαγγέλων, ἀναπήρων, καθὼς καὶ στὴ
16
Θεολογικὴ Σχολή. Ἐξέτασαν συνολικὰ περίπου χίλιους ἰθαγενεῖς καὶ προσέφεραν καὶ μὲ τὴν βοήθεια τῆς Μητροπόλεως δωρεὰν φάρμακα. Τὸ Κέντρο Ὑγείας ἐπισκέφθηκε ὁ Πάπας καὶ Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας καὶ πάσης Ἀφρικῆς κ. Θεόδωρος κατὰ τὴν πρόσφατη ποιμαντική του ἐπίσκεψη τὸν Φεβρουάριο τοῦ τρέχοντος ἔτους στὸ Κονγκὸ καὶ ἐτέλεσε τὸν Ἁγιασμό. Τὸ εὐλόγησε καὶ εὐχήθηκε διὰ τὴν ὁλοκλήρωσή του καὶ τὴν καλὴ λειτουργία του. Ἐμεῖς νὰ εὐχηθοῦμε νὰ εὑρεθοῦν τὰ ἀνάλογα χρήματα, γιὰ νὰ ὁλοκληρωθεῖ τὸ Κέντρο Ὑγείας καὶ νὰ εἶναι χρήσιμο στοὺς πτωχοὺς ἰθαγενεῖς. † Ο Κινσάσας Νικηφόρος
Το Ορθόδοξο Κέντρο Υγείας στην Κινσάσα
ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΝΑΪΡΟΜΠΙ
Συνωστισμός για ένα ρόφημα Αγαπητοί φίλοι της Ιεραποστολής, Όπως κάθε βδομάδα αλλά και ολόχρονα, ταξιδεύω – περιοδεύω για ποιμαντική επίσκεψη από τη μια άκρη της Κένυας ως την άλλη. Εκτός από τις λειτουργίες που οπωσδήποτε τελούνται σε πρόχειρους κάποτε ναούς, επισκέπτομαι τα ορφανοτροφεία μας και φυσικά τα σχολεία μας, νηπιαγωγεία και δημοτικά, αλλά και τα Γυμνάσιά μας. Αυτές τις μέρες, λόγω των τριών ημερών – Ψυχοσάββατο, Πεντηκοστή και Αγίου Πνεύματος τέλεσα τρεις λειτουργίες σε διαφορετικές περιοχές. Επίκεντρο φυσικά τα ορφανοτροφεία μας με τα μικρά απροστάτευτα παιδιά μας, που πλέον εί-
ναι ευτυχισμένα, αφού η Ορθόδοξη Εκκλησία εδώ στην Κένυα ανέλαβε κάτω από υπεράνθρωπες συνθήκες να δώσει ελπίδα σ’ αυτά τα παιδάκια που στερούνται τους γονείς τους και δεν έχουν καμιά προστασία για να επιβιώσουν. Στα πιο απομακρυσμένα σχολεία, λόγω της φτώχειας, προσπαθούμε να δίνουμε ένα απλό ρόφημα, αυτό που μπορούμε και που μας επιτρέπουν οι καταστάσεις μας από οικονομική δυνατότητα. Το κάνουμε, έστω κι αν είναι ελάχιστο, για να χαρούν οι ψυχές των μικρών αυτών παιδιών, γιατί ανακουφίζονται και μετριάζεται κάπως η πείνα τους. Ζούμε στον 21ο αιώνα και ίσως νομίζουμε ότι δεν υπάρχουν σήμερα 17
άνθρωποι που πεινούν, και ιδιαίτερα μικρά παιδιά. Οι εμπειρίες μας μπροστά σ’ αυτό το θλιβερό και φυσικά απαράδεκτο και πραγματικό γεγονός μοιάζουν σαν παραμύθι… Τόσο εξωπραγματική είναι η κατάσταση. Περιμένουν εμάς να τους προσφέρουμε το ελάχιστο που διαθέτουμε για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Είναι τόσο συγκλονιστική η εικόνα αυτή. Πόσα να προφτάσουμε κι εμείς, πόσους ανθρώπους να στηρίξουμε, πόσα παιδιά να σώσουμε! Βλέπετε είναι μια από τις προτεραιότητές μας, η κυριότερη, αφού βλέπουμε πόσο είναι απαραίτητο αυτό το ελάχιστο ρόφημα που τους προσφέρου-
18
με. Είναι αναγκαίο όμως για να επιβιώσουν αυτά τα παιδάκια και δεν πρόκειται να το σταματήσουμε κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Χρειαζόμαστε, έτσι, την ενίσχυση και τη στήριξη των ανθρώπων μας, εκείνων που αγαπούν και αγωνιούν για την επιβίωση των μικρών αυτών και αθώων ανθρώπινων υπάρξεων. Τις βλέπουμε καθημερινά, τις καμαρώνουμε και πιστεύουμε ότι δεν θα τις χάσουμε. Με το ελάχιστο που τους προσφέρουμε, πιστεύουμε ότι θα τις σώσουμε. Ελάτε κι εσείς κοντά μας, δίπλα μας, να πορευθούμε μαζί και να μην αφήσουμε τα παιδάκια αυτά να κοιμούνται νηστικά… † Ο Ναϊρόμπι Μακάριος
Ένα ποτήρι γάλα για τα παιδιά του σχολείου μας
ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΚΑΝΑΝΓΚΑΣ
Ὅσοι εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε... Μέ τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ ἑκατόν δέκα ἄνθρωποι ἐνσωματώθηκαν στήν Ἁγία μας Ὀρθοδοξία, ἄλλοι ἀπό ἄλλα χριστιανικά δόγματα καί ἄλλοι ἀπό πατροπαράδοτες ἀφρικανικές θρησκεῖες στήν Κανάνγκα τοῦ Κονγκό. Τό «ὅσοι εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε Χριστόν ἐνεδύσασθε» ἀντηχοῦσε τό πρωί τοῦ Μεγάλου Σαββάτου σέ ὅλη τήν Κανάνγκα. Ἄνθρωποι πού κατέφθασαν ἀπό μακρινά χωριά καί βεβαίως κατηχούμενοι τῆς Κανάνγκας φορώντας τούς λευκούς χιτῶνες κατέκλυσαν τό βαπτιστήριο τῆς Ἱεραποστολῆς. Οἱ ἡρωίδες ἀδελφές ἀπό τίς χριστιανικές ἀδελφότητες τῆς Ἑλλάδος, ὑπό τήν πνευματική ἐποπτεία τῆς Χριστιανικῆς Ἀδελφότητος
Θεολόγων «Ο ΣΩΤΗΡ», προετοίμασαν τούς «πρός τό Ἅγιον Φώτισμα εὐπρεπιζομένους». Ὅλα ἦταν ἕτοιμα. Ὁ ἐπίσκοπος, οἱ ἱερεῖς καί οἱ διάκονοι φορώντας τά ἱερά τους ἄρχισαν τό Ἱερό Μυστήριο. Ὅλοι οἱ κατηχούμενοι «ἐν ἑνί στόματι καί μιᾷ καρδίᾳ» μέ ὅλη τή δύναμη τῆς καρδιᾶς τους ἀπαρνήθηκαν τόν διάβολο καί μέ ὑψωμένα τά χέρια τους συνετάχθησαν μέ τόν Χριστό. Τήν ὥρα τῆς Βαπτίσεως κοίταζα τά εὐλαβικά καί χαρούμενα πρόσωπά τους πού ἀνέμεναν νά μποῦν στήν κολυμβήθρα καί ἐκεῖ νά νεκρώσουν τόν παλαιό ἄνθρωπο καί νά ἀναστηθοῦν πνευματικά. Ὅλα «εὐσχημόνως καί κατά τάξιν» κατά τόν Ἀπόστολο Παῦλο. Μέ πί-
19
στη καί πόθο προσέρχονταν στό βαπτιστήριο νέοι, γέροι καί παιδιά γιά νά ἀποβάλουν τόν παλαιό ἄνθρωπο καί νά ἐξέλθουν φωτεινοί καί καινούργιοι ἀπό τό ἁγιασμένο νερό. Ἔβλεπα μητέρες νά φέρνουν καί μωρά ἄρρωστα, σχεδόν νεογέννητα, γιά νά τά βαπτίσουν, φοβούμενες μήπως φύγουν ἀπό αὐτή τή ζωή μήν ἔχοντας δεχθεῖ τό Ἅγιο Μυστήριο. Μικρά παιδάκια ἔτρεχαν μέ χαρά νά μποῦν στήν κολυμβήθρα νά λάβουν τό Ἅγιο Φώτισμα. Ἀκόμη καί οἱ γέροντες, πού πείσθηκαν ὅτι ἡ ἀλήθεια βρίσκεται στην Ὀρθοδοξία, ἐγκατέλειπαν τά παλαιά τους πιστεύω, και δέχονταν ἐκεῖ μετά ἀπό ἱκανή κατήχηση νά ντυθοῦν τόν λευκό χιτώνα καί νά βαπτισθοῦν.
20
Ὅσοι εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε, Χριστόν ἐνεδύσασθε, ἔψελναν πλέον ὅλοι οἱ νεοφώτιστοι τῆς Κανάνγκας καί χέρι-χέρι εἰσέρχονταν στόν παλαιό Ναό τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου, γιά νά μεταλάβουν σῶμα καί αἷμα Χριστοῦ. Ὁ οὐρανός χαρούμενος ἐκείνη τήν ἡμέρα, οἱ ἄγγελοι, οἱ ἅγιοι καί βεβαίως οἱ ἁγιασμένοι ἀείμνηστοι γέροντες Μητροπολίτης Πενταπόλεως Ἱγνάτιος, π. Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος καί π. Χαρίτων Πνευματικάκις, ἐκ τῶν ὁποίων τά ἱερά λείψανα τῶν δύο τελευταίων σκορπίζουν τήν εὐλογία τους στούς Κανανγκέζους ἀδελφούς ἀπό τό κοιμητήριο τῆς Κανάνγκας. † Ο Κανάνγκας Θεοδόσιος
Βάπτιση από τον Σεβ. Μητροπολίτη Κανάνγκας κ. Θεοδόσιο
ΙΕΡΑ ΕΠΙΣΚΟΠΗ ΤΟΛΙΑΡΑΣ
Η Νότια Μαδαγασκάρη εκπέμπει SOS Δεν είναι λίγες οι φορές που ακούω τη φράση: «Μα αυτό το πράγμα είναι η Ιεραποστολή; Φιλανθρωπίες;» και κάθε φορά νιώθω να ραγίζει μέσα μου κάτι, αυτό που γενικά και αόριστα ονομάζουμε συνείδηση και που εμείς οι μοναχοί ηθελημένα το θέτουμε σε μαρτύριο. Είναι όντως ένα από τα πολλά μαρτύρια της συνειδήσεως το να μην απαντήσεις με πάθος σ’ αυτή την απόκριση. Να μην μπεις στη διαδικασία να αραδιάσεις φωτογραφίες από αποστεωμένα παιδία ή να μην απλώσεις καταλόγους με ονόματα ασθενειών που για εμάς αποτελούν απλό άκουσμα φερμένο από την προπολεμική περίοδο, οι οποίες πολλές φορές λάμπουν ως
παράσημα στα βιβλιάρια υγείας μας. Σ’ αυτό το ερώτημα, λοιπόν, απαντώ: «Όχι! Δεν είναι αυτό το έργο της Ιεραποστολής, έργο μας είναι η Θεία Λειτουργία και η μέθεξη σ’ αυτή όσο το δυνατόν περισσότερων αδελφών ανά τον κόσμο». Όμως πώς φανταζόμαστε το κοσμοσωτήριο γεγονός της Θείας Λειτουργίας; Ως πράξη μαγική, ως αρπαγή σε διαφορετική διάσταση, ως μια πυρακτωμένη Αγία Τράπεζα η οποία πέριξ της έχει υψωμένα κυκλώπεια τείχη, απόρθητα από την πραγματικότητα του κόσμου. Διότι μόνο με την παραπάνω οπτική θα μπορούσαμε να αποκόψουμε το γεγονός της Εκκλησίας από το γεγονός της ζωής. 21
Μόνο με την αντίληψη της ατσαλάκωτης ιεραποστολής εν είδη στείρου κηρύγματος, καθιστούμε την Θεία Λειτουργία, μαγικό γεγονός κατά το οποίο με το «δι’ ευχών…» λύνονται όλα τα προβλήματα αυτοστιγμεί. Μόνο η παράφραση της πραγματικής εισαγωγής εις το άχρονο της Βασιλείας του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, το μετατρέπει σε αλλόκοσμο όπου οι άκτιστες ενέργειες του Θεού δρουν στον γεωγραφικό χώρο που παρεμβάλλεται μεταξύ Αγίας Τραπέζης και των ήδη κεκλεισμένων θυρών. Για εμένα Θεία Λειτουργία είναι το μέγα μπόλιασμα· το μπόλιασμα αυτού του κόσμου με την Αλήθεια του Θεού, η μαρτυρία του αιώνιου παρόντος της Βασιλείας στο ρευστό παρόν της πείνας και του θανάτου το οποίο τρέμει το μέλλον, η
22
όντως πυρακτωμένη Αγία Τράπεζα, ως φάρος των απέραντων ερήμων, ως Ζωοδότης Τάφος, ως το στήριγμα για τα κουρασμένα ανάξια χέρια και η επιφάνεια όπου συχνά στάζουν δάκρυα απελπισίας. Για εμένα η Θεία Λειτουργία δεν τελειώνει με το «δι’ ευχών» παρά τότε αρχίζει η όντως προέκτασή της, το παρακλάδι του ζωηφόρου ποταμού του Τιμίου Σώματος και του Τιμίου Αίματος που ζητά από εμάς το αυτονόητο: να διακονήσουμε τούτο τον ξένο ως Αυτόν που διακονεί όλους εμάς, να δοξολογήσουμε τον Ποιητή του Κόσμου στο πληγιασμένο σώμα του λεπρού, στο θολό βλέμμα του ηλικιωμένου, στην ακατάσχετη αιμορραγία της μητέρας που το σώμα της την πρόδωσε στη γέννα. Σ’ αυτή τη Θεία Λειτουργία σας καλώ να μετέχετε, σ’ αυτό το όντως
Διανομή πόσιμου νερού από τον Πρωτοσύγκελλο π. Πολύκαρπο
μυστήριο, στο έμπρακτο και άγραφο ευαγγέλιο να γίνεται Κυρηναίοι, βοηθώντας εν ολίγοις μια γωνιά της γης που ο πόνος είναι καθημερινότητα. Δίνοντας το αντίδωρο του φαρμάκου, απαραίτητο στην κλινική μας, όπου η αγάπη σας επιτρέπει σε παραπάνω από 60 ανθρώπους να απολαμβάνουν καθημερινώς δωρεάν το αγαθό της υγείας. Στηρίζοντας τις προσπάθειες αποκατάστασης κτηρίων, Ιερών Ναών και οικιών, σε περιοχές όπου κάθε χρόνο μαστίζονται από άγριους τυφώνες, φαινόμενο που δυστυχώς αφήνει πίσω του εκατόμβες νεκρών. Προσφέροντας ένα ποτήρι νερό σε περιοχές που οι λασπολακούβες μοιάζουν μονόδρομος επιβίωσης. Εκεί όπου η έκκλη-
ση για βοήθεια είναι επιτακτικότερη από ποτέ, λόγω της τεράστιας ανομβρίας που η λύση της μοιάζει ουτοπία για τον ντόπιο, του οποίου το μεροκάματο δεν ξεπερνά το 1,5 ευρώ, ενώ το κόστος της κάθε γεώτρησης αγγίζει τις 10.000 ευρώ, αφ’ ης στιγμής το βάθος στο οποίο υπάρχουν κοιτάσματα νερού είναι άνω των 300 μέτρων. Με άλλα λόγια, σας καλώ να σηκώσουμε για λίγο τον σταυρό του αδελφού μας, να τον αφήσουμε να αναπνεύσει, να βρέξει τα χείλη του, να αναπαυθεί και εν συνεχεία να πορευθούμε μαζί του έως τέλους... Με σταγόνες ιδρώτα αγωνιζόμαστε να φυτέψουμε την ελπίδα στην άγονη γη. † Ο Τολιάρας Πρόδρομος 23
Ιεραποστολική ποιμαντορία Ιεροπρεπής λειτουργία / καθαγιασμός αγνότητας μυστηρίου Ειρηνική συνύπαρξη / φτερούγες αγγελικής συνοδείας Ριψοκίνδυνη πορεία / τρεχούμενη ανδρειοσύνη Ανθισμένη ελπίδα / πνευματικοί καρποί ευφροσύνης Πατριαρχική ευλογία / ποταμογενής χαρά λαών Όαση στοργής / ερατεινή φωλιά καρδιάς Σεμνοπρεπής παρουσία / ηλιόλουστα βήματα ζωής Τυμπάνων υποδοχή / κυκλικός χορός Αφρικανών Οικειότητα πιστών / αγκαλιασμένη συγκίνηση αδελφών Λαμπροφόρα ψυχή / πατημένο χορταράκι ταπείνωσης Ιεραποστολικός αγώνας / ακούραστη γονυκλινής ευχή Καθάριο πνεύμα / αμόλυντη πηγή φωτοχυσίας Ημεροδείκτης ενθρόνισης / 9η Οκτωβρίου 2004 Ποιμήν Αφρικής / ουρανοδρόμος ευθύνης φυλών Ομοφροσύνη διαλλακτική / αλατισμένη γνώση Ιχνηλάτης αγάπης / ιδρωμένη κόπωση καλοσύνης Μεγαλόθυμος λόγος / φωτεινοί σταλακτίτες νόησης Ακοίμητος χρόνος / ταξιδεμένο ονειροπόλημα Νεοφώτιστοι Χριστιανοί / πίστη ζυμωμένου ηλίου Τρυφερό άγγιγμα / αύρας λουλούδι ευωδιασμένο Οδυνηρή νύχτα / παιδιά δίχως άλλη ανατολή Ροδοδάφνη πικραμένη / χωρίς ροδόσταγμα αυγής Ιστορία ιθαγενών / μαστίγιο χωρίς ντροπή Άξια ποιμαντορία / θεοδρόμος προς την αιωνιότητα! Νόστης Ψαρράς
25
ΙΕΡΑ ΕΠΙΣΚΟΠΗ ΑΡΟΥΣΑΣ
Έναν γιατρό, σας παρακαλώ... Ἦταν μετὰ ἀπὸ τὸν Ἁγιασμὸ ποὺ κάναμε στὴν νέα γεώτρηση στὸ χωριὸ Σασαμάμπο λίγο πιὸ ἔξω ἀπὸ τὸ National Park τῆς Ρουάχα, ὅταν μᾶς πλησίασε ὁ Πρόεδρος τοῦ χωριοῦ μὲ ἕνα χαρτὶ στὰ χέρια. Εἴμαστε συνηθισμένοι στὴν ὅλη ἱεροτελεστία, άφοῦ κάθε φορὰ μετὰ ἀπὸ κάθε φιλανθρωπικὴ δραστηριότητα τῆς Ἐκκλησίας μας, ἔχουμε τὶς αὐθόρμητες ἐκδηλώσεις εὐγνωμοσύνης ἀπὸ τοὺς εὐαίσθητους Ἰθαγενεῖς. Αὐτὴ τὴν φορὰ ὅμως οἱ εὐχαριστίες τελείωσαν ἀπότομα. Καὶ μετὰ ἄρχισαν τὰ αἰτήματα... Διάβαζε στὸ χαρτί του ὁ Πρόεδρος τοῦ χωριοῦ, ὅτι «εὐχαριστοῦμε γιὰ τὴν γεώτρηση ποὺ τόσο μεγάλη ἀνάγκη τὴν εἴχαμε ἄνθρωποι καὶ ζῶα». Καὶ μᾶς ἔδειχνε τὰ ἴχνη ἀπὸ τὸ χθεσινὸ πέρασμα τῶν ἐλεφάντων ποὺ ἀπεγνωσμένοι βγῆκαν ἀπὸ τὸ Σα-
26
φάρι πρὸς ἀναζήτηση νεροῦ, καὶ οἱ ὁποῖοι, ἄθελά τους, τσαλαπάτησαν τὰ καλαμπόκια τῶν φτωχῶν κατοίκων ποὺ περίμεναν καρτερικὰ νὰ δρέψουν τοὺς καρποὺς τῶν πολύμηνων κόπων τους γιὰ νὰ στηλωθοῦν ἀπὸ τὴν πείνα στὰ πόδια τους... «Ωστόσο, στὸ χωριὸ μας ἔχουμε ἀνάγκη ἀπὸ μιὰ κλινική. Πάνω στὸν τοκετὸ πολλὲς μάνες πεθαίνουν ἀπὸ ἔλλειψη γιατροῦ ἤ νοσοκόμας, συνέχιζε ἡ θλιβερὴ ἀνάγνωση, ἀφοῦ ἀπὸ τὴν παντελῆ ἔλλειψη φαρμάκων καὶ νοσηλευτικοῦ προσωπικοῦ, ὁ ἀριθμὸς τῶν κοιλάρφανων παιδιῶν στὸ χωριό μας μόνο, φθάνει στὰ εἴκοσι παιδάκια... Γι’ αὐτὸ σᾶς παρακαλοῦμε φέρτε καὶ στὸ χωριό μας μια κλινική». Ὅταν μετὰ ἀπὸ κάποιους μῆνες, ἀνέφερα τὸ παραπάνω περιστατικὸ σὲ μιὰ πνευματικὴ συντρο-
φιὰ στὴ Μητρόπολη Καλαμαριᾶς, ὁ ἀδελφός μου, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καλαμαριᾶς κ. Ἰουστῖνος, ποὺ ἀπὸ φοιτητὲς μοιραζόμασταν τὰ ἴδια ἱεραποστολικὰ ἐνδιαφέροντα, μὲ πλησίασε μαζὶ μὲ τὸν χαρισματικὸ πρεσβύτερο π. Σάββα Κενανίδη ἀπὸ τὴν ἐνορία τοῦ Ἁγίου Νικολάου Ἀρετσοῦς, καὶ μοῦ ὑποσχέθηκαν ὅτι θὰ ἀναλάβουν τὴν ἀνέγερση τῆς κλινικῆς στὸ Ἱεραποστολικό μας Κέντρο στὸ Κινταμάλι τῆς Ἰρίνγκας. Καὶ ἡ ὑπόσχεση ἔγινε ἔργο, καὶ ἡ Κλινική μας τελείωσε, καὶ τὸν Μάϊο ὁ Μακαριώτατος Πατριάρχης μας ἐτέλεσε τὰ Θυρανοίξια τῆς Κλινικῆς μας! Καὶ τότε ἤρθατε ἐσεῖς, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, καὶ μὲ τὴν ἀρχοντική σας καρδιὰ μᾶς στηρίξατε
ἠθικὰ καὶ οἰκονομικά, ὅπως πάντα, καὶ μᾶς δώσατε χαρὰ καὶ ἐλπίδα μὲ τὴν ὑπόσχεσή σας ὅτι θὰ ἀναλάβετε τὰ λειτουργικὰ ἔξοδα τῆς Κλινικῆς μας, ποὺ ἀνέρχονται στὶς 2000€ κάθε μῆνα, διότι ἡ Κλινικὴ μας στὴν καθημερινὴ λειτουργία της, ἐνῶ θὰ ἐξυπηρετεῖ ἑκατοντάδες ἀνθρώπους ἀνεξαρτήτως θρησκεύματος, θὰ ἀπασχολεῖ δύο γιατρούς, δύο νοσοκόμες καὶ δύο βοηθοὺς γιατρῶν. Θέλω, λοιπόν, διὰ τοῦ παρόντος ταπεινοῦ ἄρθρου, νὰ συγχαρῶ καὶ νὰ εὐχαριστήσω τὴν εὐλογημένη Ἀδελφότητά σας, ἀλλὰ καὶ νὰ παρακαλέσω ὅλους τοὺς ἀναγνῶστες τοῦ περιοδικοῦ σας καὶ τὰ μέλη τῆς Ἀδελφότητας Ὀρθοδόξου Ἐξωτερικῆς Ἱεραποστολῆς Θεσσαλονίκης, νὰ συνεχίσετε
Συσσίτιο για τα παιδιά μας
27
νὰ στηρίζετε τὴν προσπάθειά μας γιὰ τὴν παροχὴ καλύτερης ἰατροφαρμακευτικῆς περίθαλψης στοὺς ἀδελφούς μας, ἐδῶ στὴν Κεντρικὴ Τανζανία, ὅπου οἱ συνάνθρωποί μας ἔχουν ἰδιαίτερη ἀνάγκη ἀπό τὴν βοήθειά σας. Στὴν νέα πολυκλινική μας, μποροῦν ἐπίσης νὰ προσφέρουν τὶς πολύτιμες ὑπηρεσίες τους ἐθελοντὲς ἰατροὶ ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα καὶ ἀλλοῦ. Ἐπίσης, σὲ αὐτὸ ποὺ πρέπει νὰ δοθεῖ βάση εἶναι ἡ ἐνημέρωση, ἀπὸ ἐξειδικευμένο προσωπικὸ, γιὰ τὶς ἀσθένειες ποὺ μαστίζουν τὴν περιοχὴ καὶ τοὺς τρόπους πρόληψης, διότι οἱ ἀσθένειές τους δὲν προκαλοῦνται μόνο ἐξαιτίας τῆς ἀνέχειας, ἀλλὰ κατὰ κύριο λόγο ἀπὸ τὴν ἄγνοια τῶν ἀνθρώπων γιὰ τὶς μολυσματικὲς ἀσθένειες
28
καὶ τὸν τρόπο μετάδοσῆς τους. Εὐχαριστοῦμε γιὰ τὴν ἀγάπη σας καὶ παρακαλοῦμε γιὰ τὶς προσευχὲς καὶ τὴν συμπαράστασή σας. Παρὰ τὶς οἱκονομικὲς δυσκολίες ποὺ μαστίζουν τὴν χώρα μας, γνωρίζουμε ὅτι οἱ φιλεύσπλαχνες καρδιές σας εἶναι πάντα δίπλα μας καὶ ἡ ἀδελφική σας παρουσία βακτηρία καὶ ὐποστηριγμὸς στὰ ἱεραποστολικά μας βήματα στὴν Κεντρικὴ Τανζανία. Εἶναι σπουδαῖο πράγμα νὰ προσφέρουμε βοήθεια στοὺς ἀναγκεμένους ἀδελφούς μας, ὄπου καὶ ἄν αὐτοὶ βρίσκονται. Εὐχόμεθα κάθε ἀγαθὸ στὴν ζωὴ καὶ στὰ ἔργα σας καὶ ὁ Δωρεοδότης Κύριος νὰ φωτίζει καὶ νὰ καθοδηγεῖ τὶς ζωὲς ὅλων μας εἰς ἀγαθόν. Μὲ εὐγνωμοσύνη & ἀγάπη Χριστοῦ † Ὁ Ἀρούσας Ἀγαθόνικος
Ἡ μνήμη τοῦ Ὁσίου Παϊσίου στὸ Μασέγκε Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Ἐπιθυμῶ νὰ ἐπικοινωνήσω μαζί σας, γιὰ νὰ μοιρασθοῦμε ὅλοι μαζὶ τὶς μεγάλες εὐλογίες ποὺ ζήσαμε στὸν εὐλογημένο ἀγρὸ τῆς ἱεραποστολῆς στὴν Κεντρική Τανζανία. Τὸν περασμένο Μάιο μὲ αἰσθήματα χαρᾶς καὶ ἐνθουσιασμοῦ ὑποδεχθήκαμε στὴν ἐπισκοπή μας τὸν Μακαριώτατο Πάπα καὶ Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας καὶ πάσης Ἀφρικῆς κ.κ. Θεόδωρο. Στὰ πλαίσια τῆς ποιμαντικῆς του ἐπίσκεψης ὁ Πατριάρχης ἔθεσε τὸν θεμέλιο λίθο ἑνὸς νέου ναοῦ στὸ χωριό Μασέγκε, στὴν περιοχὴ Νταμπάγκα τῆς νοτίου Τανζανίας, πρὸς τιμὴν τοῦ Ὁσίου καὶ Θεοφόρου πατρός ἡμῶν Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου καὶ τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὀς ἡμῶν Λουκᾶ Συμφερουπόλεως του Ἰατροῦ. Ὁ ναὸς αὐτός ποὺ
βρίσκεται μέσα σὲ ἔνα καταπράσινο δάσος καὶ σὲ ὑψόμετρο 2000 μέτρα, εἶναι καρπός τῆς δικῆς σας ἀγάπης γιὰ τὴν πρόοδο τοῦ ἱεραποστολικοῦ ἔργου, ἀφοῦ τὰ ἔξοδα γιὰ τὴν ἀνέγερσή του καλύφθηκαν ἀπὸ εὐλογημένα μέλη τῆς Ἀδελφότητάς σας. Στὶς 12 Ἰουλίου, στὸν ὐπὸ ἀνέγερση ναό, ἐτελέσθη ἡ πρώτη Ἀρχιερατική Θεία Λειτουργία κατὰ τὴν ἡμέρα ποὺ ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τὴν μνήμη τοῦ Ὁσίου Παϊσίου. Ξεκινήσαμε ξημερώματα ἀπὸ τὸ ἱεραποστολικό μας κέντρο στὸ Κινταμάλι Ἰρίνγκας, προκειμένου να φθάσουμε ἐγκαίρως, γιὰ νὰ γίνουν οἱ ἀπαραἰτητες ἑτοιμασίες γιὰ τὴν τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας. Παρὰ τὶς ἀντίξοες καιρικὲς συνθήκες καὶ τοὺς 3 βαθμοὺς Κελσίου, λόγω τῆς περιόδου τοῦ χειμώνα, οἱ πιστοὶ
29
προσῆλθαν στὴ Θεία Λειτουργία γιὰ νὰ τιμήσουν τὸν Ἅγιο Παΐσιο καὶ να ἐναποθέσουν στὴ Χάρη του τὰ προσωπικά τους ὑλικὰ καὶ πνευματικὰ προβλήματα. Ἰδιαίτερη χαρὰ σὲ ὅλους μας προκάλεσε ἡ ἔλευση ἑνὸς δασκάλου ἀπὸ τὸ παρακείμενο σχολεῖο μὲ τοὺς μαθητές του. Στὴν αὐλὴ αὐτοῦ τοῦ σχολείου μὲ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ προγραμματίζουμε νὰ ἀνοίξουμε γεώτρηση γιὰ τὶς ἀνάγκες τῶν παιδιῶν τοῦ Σχολείου. Κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Θείας Λειτουργίας, ὅταν ὁ ἥλιος τρυποῦσε τὰ μαῦρα σύννεφα καὶ ζέσταινε τὴν ἀτμόσφαιρα, σκεφτόμουν μέσα μου ὅτι τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ μὲ τὴ σχέση μας μὲ τον Χριστό. Ὅταν
30
εἴμαστε κοντά Του ἡ καρδιά μας ζεσταίνεται, ἐνῶ ὄταν ἀπομακρυνόμαστε γίνεται ψυχρὴ καὶ κρυώνουμε πνευματικὰ. Εἴθε ὁ Κύριός μας, μὲ τὶς πρεσβεῖες τοῦ Ἁγίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου, νὰ ἔλθει καὶ νὰ ζεστάνει τὶς ψυχὲς ὅλων τῶν ἀνθρώπων προκειμένου νὰ ἐργαστοῦμε γιὰ τὴ σωτηρία τῶν ψυχῶν μας, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴ σωτηρία ὅλου τοῦ κόσμου. Καὶ τότε, ὅπως ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος, «ὁ φιλεύσπλαχνος Πατέρας ἀκούει τὰ φιλότιμα παιδιά Του καὶ τοὺς κάνει τὸ χατίρι»! Ἀμήν, γένοιτο! Μὲ ἀγάπη Χριστοῦ καὶ εὐχὲς εὐγνωμοσύνης † Ὁ Ἀρούσας Ἀγαθόνικος
Προσκυνητές στην ημιτελή εκκλησία του Αγίου Παϊσίου
ΙΕΡΑ ΕΠΙΣΚΟΠΗ ΓΚΟΥΛΟΥ
Τα όνειρά μας για το μέλλον Aγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί μας, Χαίρετε εν Κυρίω, από τη μακρινή Ουγκάντα και την Επισκοπή Γκούλου και Ανατολικής Ουγκάντας. Με τη βοήθεια του Θεού και τις ευχές του Μακαριωτάτου, προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα κέντρο συντονισμού στη νεοσύστατη Επισκοπή Γκούλου, Ανατολικής και Βόρειας Ουγκάντας, ώστε το έργο της Ιεραποστολής να έχει όλα τα απαραίτητα μέσα και εφόδια για να μπορεί να προσφέρει ανάπαυση στις ψυχές των ανθρώπων που διψούν να μάθουν την αλήθεια, ποθούν να ακούσουν το μήνυμα του ευαγγελίου και τη μαρτυρία της Ορθοδοξίας. Ήδη έχει συσταθεί το επισκοπικό συμβούλιο, που ανάλογα με τις ανάγκες τις κάθε περιοχής θα συ-
ντονίζει και θα βάζει προτεραιότητα στα έργα τα οποία πρέπει να πραγματοποιούνται. Στην ιερατική σύναξη, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 18 Ιουλίου, ο κάθε ιερέας παρουσίασε τις ανάγκες και τα προβλήματα της ενορίας του. Ο αγώνας μας είναι πολύ μεγάλος και ο δρόμος δύσκολος. Θα πρέπει να οργανωθούν ακόμη καλύτερα οι ενορίες και να ευπρεπιστούν οι Ιεροί Ναοί, όπου υπάρχουν και να χτιστούν νέοι ναοί για να καλύψουν τις ανάγκες των πιστών και των κατηχουμένων. Επίσης, υπάρχει άμεση ανάγκη για ιερά σκεύη, ιερατικές στολές, κατηχητικά βοηθήματα, από μια μικρή απλή εικονίτσα μέχρι και βιβλία που θα μορφώσουν τους ιερείς μας και τους πιστούς. 31
Το έργο βέβαια δεν περιορίζεται στο τομέα της λατρείας, αλλά και στις κοινωνικές δομές που θα ανακουφίσουν τον πόνο των ανθρώπων με ιατροφαρμακευτική φροντίδα, ανακαινίζοντας το μοναδικό στην περιοχή παλαιό ιατρικό κέντρο του Αγίου Λαυρεντίου, το οποίο χρειάζεται άμεσα τον ανάλογο εξοπλισμό, αλλά λόγω του κόστους υπάρχει κάποια καθυστέρηση. Μεγάλη ανάγκη και επιτακτική είναι το χτίσιμο σχολείων σε κάθε ενορία, για να μην χρειάζεται να διανύουν μεγάλες αποστάσεις τα παιδιά μας, κάτω από δύσκολες συνθήκες, που για πολλούς είναι ο λόγος που παραμένουν αγράμματοι. Η περιοχή μας είναι τόσο φτωχή, που μέριμνά μας είναι να πα-
32
ρέχουμε στο μέτρο των δυνατοτήτων μας τροφή και ρούχα σε όσους χτυπούν τη πόρτα της Επισκοπής. Γι’ αυτό, μέριμνά μας και προτεραιότητα είναι να αγοράσουμε κάποια έκταση στην εύφορη περιοχή Παρόγκο της Βόρειας Ουγκάντας, όπου ακόμη η τιμή της γης παραμένει χαμηλή, για να δημιουργηθεί ένα κέντρο, με τις καλλιέργειες και κτηνοτροφικές μονάδες, ώστε να μπορούμε να ανταπεξερχόμαστε στα μεγάλα λειτουργικά μας έξοδα. Βέβαια και η ανάγκη γεωτρήσεων για πόσιμο νερό είναι μεγάλη. Το κόστος κυμαίνεται ανάλογα με το έδαφος και το βάθος, αλλά για λίγες χιλιάδες ευρώ χάνονται ανθρώπινες ζωές, γιατί αναγκάζονται να πίνουν επιφανειακά μολυσμένα νερά.
Ως επίσκοπος αυτής της νεοσύστατης Επισκοπής, βρέθηκα σε δύσκολες καταστάσεις, έχοντας να αντιμετωπίσω, εκτός από τη δυσκολία των δικών μου μετακινήσεων λόγω έλλειψης αυτοκινήτου, και τον ανθρώπινο πόνο, την ένδεια και την αμάθεια. Μέρα και νύχτα στρέφω το βλέμμα μου στον ουρανό και ζητώ τη βοήθεια του Θεού. Φτάνοντας κάποιες στιγμές σε απελπιστικές καταστάσεις, γίνεται το θαύμα. Έρχεται μια δωρεά από εσάς τους φίλους της Ιεραποστολής, δίνεται κάποια ανακούφιση και σας ευχαριστούμε και σας μνημονεύουμε ως συνιεραποστόλους. Μέχρι να σταθούμε στα πόδια μας, δεχόμαστε κάθε βοήθεια. Και να είστε βέβαιοι ότι τίποτα δεν πάει χαμένο. Όλα αξιοποιούνται με φόβο
Θεού και περισσή αγάπη για τον συνάνθρωπο που θα ζητήσει βοήθεια. Εγώ, ως επίσκοπος μιας νεοσύστατης Επισκοπής, με τους ιερείς μου, αγωνιζόμαστε να κρατήσουμε ζωντανές τις ενορίες μας με τα μέσα που διαθέτουμε. Δεν χάνουμε την ελπίδα μας. Μέλημά μας να κηρυχθεί το ευαγγέλιο του Χριστού, να γεωργηθεί κάθε ψυχή και να ανακουφιστεί ο καθένας που θα μας προσεγγίσει. Σ’ αυτό το μεγάλο εγχείρημα, όλοι νιώθουμε την ανάγκη να ευχαριστήσουμε τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεόδωρο, ο οποίος δεν δίνει ύπνο τοις βλεφάροις του, προσευχόμενος για όλους εμάς. Δικαίως ονομάζεται Πατριάρχης της αγάπης και της θυσίας, προς δόξαν του Τριαδικού Θεού. † Ο Γκούλου Σίλβεστρος 33
Ελληνορθόδοξος Ιερέας στην Τζαμάικα Στις 16 Ιουλίου του 2019, με την ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Μεξικού & Κεντρικής Αμερικής κ. Αθηναγόρου, έφτασα από τις ΗΠΑ με απόσπαση από την Μητρόπολη Νέας Ιερσέης και με δικά μου έξοδα, και προσγειώθηκα στην Ιαμαϊκή (Τζαμάικα) για να διερευνήσω τη δυνατότητα να ιδρυθεί και να αναπτυχθεί η Ορθόδοξη Ιεραποστολή στη χώρα αυτή υπό την κανονική εκκλησιαστική δικαιοδοσία της Μητροπόλεως Μεξικού του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Ο προορισμός μου ειναι να διοριστώ μόνιμα ως εφημέριος της πρώτης Ορθόδοξης ενορίας του Αγίου Τιμοθέου στην πρωτεύουσα Κίνγκστον και συγχρόνως να υπηρετήσω και τους άλλους Ορθοδόξους σε άλλες μικρότερες πόλεις και να 34
διαδώσω την Ορθόδοξη πίστη σε όλη τη νήσο. Η Τζαμάικα είναι ένα νησί 11.000 τ.χλμ., δηλ. κάπως μεγαλύτερη από την Κρήτη, νότια της Κούβας στη βόρεια Καραϊβική Θάλασσα, με 3 εκατομμύρια πληθυσμό. Η μεγάλη πλειοψηφία προέρχεται από Αφρικανούς σκλάβους. Είναι αγγλόφωνη χώρα που απέκτησε την ανεξαρτησία της το 1962 από τη Μ. Βρετανία. Το κλίμα είναι τροπικό: πολλή ζέστη, πολλή υγρασία και το περιβάλλον επίσης με πολύ πυκνή βλάστηση σαν συνεχή ζούγκλα και πολλά δένδρα με τροπικούς καρπούς. Είναι γενικά σε καλύτερο επίπεδο από την Αφρική και πολλές άλλες πτωχές χώρες, αλλά είναι και πανάκριβη με τιμές διπλάσιες έως πενταπλάσιες από την Ελλάδα ενώ
οι μισθοί είναι μικρότεροι. Γι’αυτό η πτωχή πλειοψηφία ζει πολύ περιορισμένα μην έχοντας την δυνατότητα να αγοράσει τα περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες. Πάντως δεν υπάρχει πρόβλημα υποσιτισμού, διότι οπωροφόρα δένδρα υπάρχουν παντού και κάποιος μπορεί απλώς να απλώσει το χέρι του και να φάει έστω και περιορισμένη ποικιλία τροφίμων. Οι περισσότεροι Τζαμαϊκανοί είναι θρήσκοι και υπάρχουν όλων των ειδών οι ομολογίες, κυρίως προτεσταντικές με επιρροές από τις ΗΠΑ. Η Ορθόδοξη Εκκλησία όχι μόνο δεν υπάρχει αλλά είναι παντελώς άγνωστη. Υπάρχει η Αιθιοπική «Ορθόδοξη» Εκκλησία λόγω της μεταστροφής σε αυτήν του γνωστού μουσικού
της τζαμαϊκανής μουσικής reggae, Bob Marley, που την έκανε δημοφιλή. Εδώ είναι και η πηγή της θρησκείας των Rastafarian. Προς το παρόν υπάρχουν 2 μικροσκοπικές κοινότητες Ορθοδόξων, αποκλειστικά με προσήλυτους Τζαμαϊκανούς, μία στην πρωτεύουσα Κίνγκστον που βρίσκεται στην νότια παραλία του νησιού, και μία στη βόρεια παραθαλάσσια πόλη Runaway Bay, 9 ενήλικες και 5 παιδιά συνολικά. Ανακάλυψαν την Ορθοδοξία μόνοι τους ερευνώντας στο διαδίκτυο και βαπτίστηκαν, αρχίζοντας από το 2015 μέχρι πρόσφατα. Γνωρίζουν πολύ λίγα αλλά επιδεικνύουν ενδιαφέρον να μάθουν. Υπάρχουν και λίγοι προερχόμενοι
35
από Ορθόδοξες χώρες (7 Ελληνες και κάποιοι λίγοι Σλάβοι, Λιβανέζοι, κ.ά.). Μέχρι τώρα, τις δύο Ορθόδοξες κοινότητες, κυρίως αυτήν του Κίγκστον, υπηρετούσαν δύο Αμερικανοί ιερείς από τις ΗΠΑ, οι οποίοι επισκεπτόταν το νησί κάθε λίγους μήνες για λίγες ημέρες. Στην κατοικία μιας οικογένειας στο Κίνγκστον οι πιστοί έχουν διαμορφώσει ένα δωμάτιο σε παρεκκλήσι όπου τελούνται οι λειτουργίες με πενιχρά μέσα. Οταν δεν υπάρχει ιερέας συγκεντρώνονται τις Κυριακές και τελούν τα τυπικά. Ο πρώτος βαπτισθείς και πλέον δραστήριος, ο κ. Moses Myers από τη βόρεια κοινότητα, διατηρεί ομάδα φίλων μέσω διαδικτύου. Λειτουργώ κάθε Κυριακή και στις
36
μεγάλες εορτές, ενώ τελώ Εσπερινό και Ορθρο τις υπόλοιπες ημέρες. Επίσης άρχισα μια σειρά μαθημάτων περί Ορθοδοξίας σε Ορθοδόξους και Ετερόδοξους. Προσπαθώ να διδάξω και την στοιχειώδη βυζαντινή ψαλτική στα αγγλικά, ώστε να βελτιωθεί το λειτουργικό επίπεδο. Έχω εφοδιάσει τις κοινότητες με δύο τάμπλετς με πλήρες λειτουργικό και ψαλτικό υλικό στα αγγλικά. Ετοιμάζω και κείμενα με το μάθημά μου, ενώ αργότερα σχεδιάζω να βιντεοσκοπώ το μάθημα μου και να το παρουσιάζω μαζί με άλλο υλικό σε έναν ιστότοπο. Τις Παρασκευές και τα Σάββατα επισκέπτομαι για λειτουργίες, μαθήματα και κατ’ οίκον επισκέψεις την κοινότητα στον βορ-
Ο π. Σωκράτης με τη μικρή μας κοινότητα στο Κίνγκστον
ρά. Υπάρχουν και κάπου 20-30 ετερόδοξοι διάσπαρτοι σε όλη την χώρα που δείχνουν ενδιαφέρον να μάθουν για την Ορθοδοξία. Επίσης ξεκίνησα κατόπιν προσευχής τη διαδικασία της αναγνώρισης της Ορθοδόξου Εκκλησίας και εμού του ιδίου από την Κυβέρνηση. Η Ορθόδοξη Εκκλησία εδώ είναι εκ φύσεως ιεραποστολική. Έχω ξεκινήσει σχεδόν από το μηδέν, με ελάχιστους πιστούς που στερούνται στοιχειωδών γνώσεων λειτουργικών ή θεολογικών, χωρίς ιερό ναό, χρήματα, εκκλησιαστικά είδη, βιβλία, μισθό και κατοικία. Φιλοξενούμαι προσωρινά από την οικογένεια που φιλοξενεί και το παρεκκλήσι. Αλλά με την βοήθεια του Θεού και πιστών ανά τον κόσμο που αγαπούν τις ιεραποστολές, η ελπίδα όλων μας εδώ
είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία σε αυτή την νέα χώρα όχι απλώς να υπάρξει αλλά να μπει στο επίκεντρο της κοινωνίας και της ζωής των κατοίκων μεταφέροντας το πραγματικό μήνυμα το Ευαγγελίου, όπως μόνο η Εκκλησία μας το γνωρίζει και το καταλαβαίνει σε βάθος. Υπηρέτησα για ένα μικρό διάστημα στην Ορθόδοξη ιεραποστολή στη Σιέρρα Λεόνε. Επίσης, έχω διατελέσει στο παρελθόν εθελοντής στον Ισημερινό και στο Μεξικό της Λατινικής Αμερικής. Καλώ όλους τους καλούς Χριστιανούς να βοηθήσουν το έργο μου μέσω της Αδελφότητας Ορθοδόξου Εξωτερικής Ιεραποστολής, που εδρεύει στην πατρίδα μου την Θεσσαλονίκη. π. Σωκράτης Δημητριάδης 37
Ιεραποστολή στη Μαδαγασκάρη Την ώρα που το αεροπλάνο πλησίαζε το αεροδρόμιο της πρωτεύουσας της Μαδαγασκάρης, Ανταναναρίβο, σκεφτόμουν πόσο θα έχει αλλάξει η χώρα από την τελευταία φορά που την επισκέφθηκα. Πριν από εννιά χρόνια που είχα έρθει εδώ, είχε πολλή φτώχεια και θυμάμαι πως καθημερινά στο ιεραποστολικό κέντρο στην Αλασούρα μαζεύονταν μέχρι και 1000 παιδιά για να πάρουν λίγο γάλα και μπισκότα... Στο αεροδρόμιο δεν άλλαξε τίποτα αλλά στους δρόμους γινόταν το αδιαχώρητο. Για να πάμε στην Αλασούρα, χρειάστηκαν πέντε ώρες, ενώ την προηγούμενη φορά που ήρθα δεν έκανα περισσότερη από μία ώρα! Χιλιάδες αυτοκίνητα, 38 * Φωτογραφία στο οπισθόφυλλο
παλιάς τεχνολογίας τα περισσότερα, συνωστίζονται στους μικρούς δρόμους της πόλης και κινούνται σημειωτόν... Έτσι έχεις την ευκαιρία να παρατηρήσεις καλύτερα τις απίθανες δουλειές που κάνουν οι άνθρωποι για να επιβιώσουν. Κάποιοι πουλάνε τρόφιμα (κρέατα, ψωμιά, λαχανικά, φρούτα, ρούχα, παπούτσια, ξύλα) και κάποιοι άλλοι πουλάνε κάρτες και κινητά τηλέφωνα... Σε έναν κατηφορικό δρόμο συναντήσαμε μια οικογένεια που έσπαγε πέτρες για να κάνει χαλίκι... Δούλευαν όλοι... Παππούς, γιαγιά, γιος, νύφη...* Η τελευταία, η Ταγίν είχε δίπλα της σε ένα καλάθι το μωρό της... Ήταν μόλις ενός μήνα και κοιμόταν παρά τους χτύπους των σφυ-
ριών. Ένα μέτρο πιο μακριά ήταν ο γιος της, ο Μίκαελ, τεσσάρων ετών. Είχε κι αυτός ένα σφυρί και έσπαγε πέτρες! Δούλευε με ρυθμό, όπως όλοι οι άλλοι. Δεν σταμάτησε, ακόμη κι όταν μια πετρούλα πετάχτηκε στο μάτι του... Δεν έκλαψε ούτε δευτερόλεπτο, απλώς την έβγαλε και συνέχισε να χτυπά με το σφυρί του τις πέτρες. Ρώτησα πόσα χρήματα παίρνουν και μου είπαν ότι το μεροκάματο για αυτή τη δουλειά είναι 3.500 αριάρια, δηλαδή λιγότερο από ένα ευρώ! Ο Μίκαελ δεν αμοίβεται... Απλώς δουλεύει, γιατί δεν έχει πού να πάει... Σε αυτή την πανέμορφη χώρα, με τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα στον πλανήτη, το 40% του πληθυσμού είναι αναλφάβητοι, το 50% δεν έχει πρόσβαση σε δίκτυο
ύδρευσης και μόλις το 15% έχει ηλεκτρικό ρεύμα... Ποια τύχη μπορεί να έχει ο Μίκαελ; Ο Μητροπολίτης Μαδαγασκάρης κ. Ιγνάτιος μάς ενημέρωσε για την κατάσταση. Από τα 25 εκατομμύρια των κατοίκων της Μαδαγασκάρης μόνο οι 25.000 είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Από τις 110 ενορίες, οι 75 είναι κτιστές. Υπάρχουν ακόμη αχυροκαλύβες που λειτουργούν ως ναοί... Την επόμενη μέρα ξυπνήσαμε από τις 5.30 το πρωί, γιατί έπρεπε να πάμε σε ένα μακρινό χωριό, 150 χιλιόμετρα μακριά από την πρωτεύουσα της Μαδαγασκάρης. Έπλενα τα δόντια μου με εμφιαλωμένο νερό, γιατί το νερό της βρύσης άλλοτε έχει κίτρινο χρώμα και άλλοτε καφέ...
Διανομή ιματισμού από τον Σεβ. Μητροπολίτη Μαδαγασκάρης 39
Στο Ορθόδοξο σχολείο μας Στο ιεραποστολικό κέντρο από τις 6 το πρωί τα παιδιά σχημάτισαν-όπως κάθε πρωί-μια τεράστια ουρά για πάρουν γάλα και μπισκότα. Ανάμεσα τους και ορισμένες μανάδες που κρατούν τα μωρά τους αγκαλιά. Έβρεχε και εκτός από γάλα και μπισκότα, οι Ελληνες εθελοντές μοίρασαν παντόφλες στα ξυπόλητα παιδιά. Στο δρόμο άνθρωποι βιαστικοί φορτωμένοι με διαφορά πράγματα στο κεφάλι τους, έτρεχαν προς διαφορετικές κατευθύνσεις σαν τα μυρμήγκια. Μερικοί κουβαλούσαν ξύλα, κλαδιά δένδρων για να ανάψουν φωτιά και να μαγειρέψουν, άλλοι κουβαλούσαν μπιτόνια με νερό και άλλοι τεράστια κομμάτια κρέατος από το κοντινό σφαγείο... Ένας αδύνατος νεαρός είχε πάνω στο κεφάλι του μισό γουρούνι, κάθετα 40
σφαγμένο... Ένας άλλος είχε πάνω στο κεφάλι του ένα μπούτι από μεγάλο ζώο. Τα αίματα από το κρέας έσταζαν πάνω στο σώμα του και από μακριά έβλεπα ένα καταματωμένο άνθρωπο να τρέχει λες και κάποιος τον κυνηγούσε... Ρώτησα τον π. Στέφανο από τι ζώο ήταν αυτό το κρέας και μου είπε ότι είναι ζεμπού, που μοιάζει σαν βουβάλι, αλλά έχει καμπούρα... Το αυτοκίνητό μας, αφού διέσχιζε τους «βομβαρδισμένους» δρόμους του Ανταναναρίβο και συνέχισε για λίγη ώρα σε άσφαλτο, μπήκε σε έναν δύσβατο χωματόδρομο. Για να διανύσουμε μια απόσταση 35 χιλιομέτρων χρειάστηκαν περισσότερες από δύο ώρες. Στο χωριό Αμπουιμάνανα μας περίμεναν οι κάτοικοι με αγωνία. Εί-
χαν συγκεντρωθεί στην αυλή ενός σπιτιού, γιατί δεν υπήρχε εκκλησία. Εκεί στην αυλή κατεβάσαμε την κολυμβήθρα, ένα μεγάλο βαρέλι και βαφτίστηκαν 27 άτομα... Ο μικρότερος ήταν 10 μηνών και ο μεγαλύτερος 67 ετών. Ακολούθησαν οι γάμοι... Έξι ζευγάρια που βαφτίστηκαν πριν από λίγο παντρεύτηκαν. Λίγο πριν φύγουμε μοιράσαμε μεταχειρισμένα ρούχα από την Ελλάδα. Η χαρά των κατοίκων που έπαιρναν τα ρούχα ήταν απερίγραπτη. Ειδικά των παιδιών που βρήκαν ορισμένα παιχνίδια ανάμεσα στα ρούχα. Στη διάρκεια της παραμονής μας στην Μαδαγασκάρη, επισκεφθήκαμε το ορφανοτροφείο, το γηροκομείο, το πολυιατρείο, εκκλησίες και σχολεία που δημιουργήθηκαν και λειτουργούν από τη Μητρόπολη Μαδαγασκάρης με τη βοήθεια δωρητών. Όπως μας είπε ο Μητροπολίτης κ. Ιγνάτιος, οι δωρεές μετά την οικονομική κρίση στην Ελλάδα έχουν μειωθεί γι’ αυτό δημιουργήθηκαν δύο φάρμες, από όπου γίνεται προσπάθεια να τροφοδοτούνται όλες οι δραστηριότητες. Φεύγοντας από τη Μαδαγασκάρη νιώθεις τα βλέμματα των κατοίκων να σε ακολουθούν. Ειδικά τα βλέμματα των παιδιών που περιμένουν κάθε πρωί στην ουρά για να πάρουν ένα ποτήρι γάλα και λίγα μπισκότα, νομίζω ότι θα με συνοδεύουν σε όλη μου τη ζωή... Νίκος Ασλανίδης Δημοσιογράφος Τακτικό μέλος της Αδελφότητας
Ο δημοσιογράφος κ. Νίκος Ασλανίδης στo Ορθόδοξο ορφανοτροφείο
41
Επίσκοπος Μαδαγασκάρης Νεκτάριος Κελλής Εἰς μνημόσυνον αἰώνιον ἔσται δίκαιος... Δεκαπέντε έτη! Πέντε χιλιάδες τετρακόσιες εβδομήντα πέντε ήμερες! Αναρίθμητες ώρες, αμέτρητα λεπτά, ένας ωκεανός δευτερόλεπτα. Κι όμως όλος αυτός ο χρόνος, όλη αυτή η μέτρηση με τις υποδιαιρέσεις της, η οποία απελπισμένα προσπαθεί να βάλει μια κάποια τάξη στο χαώδες διάστημα μεταξύ των γεγονότων, είναι πράξη τόσο υποκειμενική. Ο ίδιος ο ροώδης χρόνος, όπως τον διατύπωσαν οι Άγιοι Πατέρες, το αμφίβολο χωροχρονικό συνεχές των φυσικών επιστημόνων, είναι στον πυρήνα του τόσο ανθρώπινη κατασκευή. Δίχως το ανθρώπινο υποκεί42
μενο, δίχως αυτό το «πάντων χρημάτων μέτρον», δίχως ακόμα- ακόμα αυτή την βιοχημεία του εγκεφάλου μας, τα διαστήματα μεταξύ των γεγονότων θα ήταν ανούσια έως ανύπαρκτα. Είμαστε εμείς, ως φθαρτοί, που θέλουμε σταθερά να μετρούμε την περιοδικότητα της φθοράς μας, των πτώσεών μας, είμαστε εμείς που αντιλαμβανόμαστε τα πάντα εν ροή, και είμαστε σαφώς εμείς οι οποίοι αφ’ ής στιγμής ορίζουμε τον χρόνο, αναλόγως της σημασίας των γεγονότων τον διαστρεβλώνουμε. Και τι σχέση έχει αυτό με τον αριθμό των 15 ετών; Έχει απόλυ-
τη σχέση. Διότι αυτό το εν πολλοίς ασήμαντο χρονικό διάστημα, εν συγκρίσει πάντοτε με τα έτη που αριθμεί η ανθρωπότητα επί της γης, μέσα όχι απλώς από την υποκειμενική αντίληψη του χρόνου, αλλά από την ασφαλώς αντικειμενικότερη διυποκειμενική συναντίληψη των γεγονότων, τείνει να αποτελέσει την αρχή ενός καταγωγικού μύθου, την αρχή μια κοινής εθνικής-πολιτιστικής μνήμης ενός άκρως συναισθηματικού και εν τω άμα λογικού συλλογικού ασυνειδήτου. Για τον λαό της Μαδαγασκάρης είναι η θλιβερή και συνάμα χαρμόσυνη μέρα· η μέρα κατά την οποία ο πρώτος Ορθόδοξος Επίσκοπος, ο π. Νεκτάριος, δια του φρικτού θανάτου περνά στην όλβια αιώνια ζωή. Είναι η πτώση του μοιραίου Chinook (Σινούκ), ο
μυστήριος θάνατος που εισάγει στο μυστήριο του θανάτου σύνολο το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, αφής στιγμής ο δευτερόθρονος θρόνος της Ορθοδοξίας μένει ακέφαλος και πλείστες όσες κατά τόπους Εκκλησίες χάνουν την πατρική μέριμνα των Επισκόπων τους. Μεταξύ αυτών και η Μαδαγασκάρη. Η χώρα αυτή που εισήχθη στην Ορθοδοξία από τον φλογερό και καθ’ όλα ευγενή π. Νεκτάριο αρκείται στο πένθιμο άκουσμα της πνευματικής ορφάνιας, στερούμενη το αυτονόητο, το σώμα, τον νεκρό, την απτή απόδειξη του θανάτου και την παρηγοριά στο πένθος. Η γη που τόσο αγάπησε και την πότισε με τον δικό του ιδρώτα και πολύ περισσότερο με τα δικά του δάκρυα, δεν μπόρεσε να αποτελέσει την στερνή αγκαλιά αναμο-
Ο μακαριστός επίσκοπος Νεκτάριος με το ποίμνιό του
43
νής της Αναστάσεως διότι το σεπτό σώμα του εκλιπόντος αρχιερέως δεν εντοπίστηκε ποτέ. Παρά ταύτα, παρά το γεγονός ότι πουθενά δεν υπάρχει κάτι δικό του, ένα κομμάτι του να αποτελεί αφετηρία αναμνήσεων, η παρουσία του στις καρδιές των ανθρώπων είναι πραγματική. Σε πόσα και πόσα χωριά στα βάθη της Νοτίου Μαδαγασκάρης δεν ψέλλιζαν άντρες και γυναίκες σε σπαστά ελληνικά: «Νεκτάριος- Νεκτάριος»! Σε πόσες περιοχές που η μοναδική ένδειξη Ορθοδοξίας είναι μια καλύβα με έναν ξεχαρβαλωμένο σταυρό στη στέγη, άνθρωποι μεγάλης ηλικίας δε μου μιλούσαν για τον π. Νεκτάριο, αυτόν που σωματικώς λείπει δεκαπέντε χρόνια, αλλά η αγάπη του είναι δεμένη στο αιώνιο παρόν! Δεκαπέντε χρόνια, και η ταπεινή καλόγρια της Τολιάρας, η τότε νεαρή ντόπια που έπραξε το αδιανόητο, έγινε μοναχή σε πίστη πλήρως ξένη αυτής της παραδόσεώς της, μου επιβεβαίωσε την διήγηση της απαιτήσεως του π. Νεκταρίου μετά την επέμβαση καρδίας στο Ωνάσειο Νοσοκομείο Αθηνών, παράτυπα οι θεράποντες ιατροί να του χορηγήσουν άμεσα εξιτήριο, ούτως ώστε να επιστρέψει στη γη του, στα εκατομμύρια παιδιά του, στον μικρό Αμπελώνα του Κυρίου του, τον οποίο με γυμνά χέρια έσκαβε και με το σάλιο των αγαπητικών λόγων του πότιζε. 44
Ελέγχομαι! Ελέγχομαι συνειδησιακά, διότι πραγματικά μόλις μετά βίας δύναμαι να ακολουθήσω τα βήματα αυτού του τιτάνα της Ιεραποστολής, αυτού του ανθρώπου που πριν είκοσι έτη με συνάντησε δια της πένας του μέσα από τις σελίδες ενός περιοδικού, και με πυρπόλησε με την αγάπη για τον Αμπελώνα του Κυρίου μας που ακόμα δεν έχει καλλιεργηθεί. Δεκαπέντε χρόνια, λοιπόν, και πέντε πανομοιότυπες φράσεις. Πέντε φράσεις που επέλεξε να επαναλάβει κάνοντας το σταυρό του τη στιγμή της εις Επίσκοπον Χειροτονίας του. «Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν, δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν, δόξα τω Θεώ…». Τα λόγια του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου στην μακρά πορεία του προς την εξορία και το βέβαιο θάνατο. Διότι και για τον π. Νεκτάριο το παράτολμο επιχείρημα της Μαδαγασκάρης ήταν εξορία ηθελημένη και βέβαιος θάνατος για τη σωτηρία του λαού, που τον έταξε να διακονεί η Αγία μας Εκκλησία. Και αν οι λέξεις εξορία και θάνατος μοιάζουν σκληρές και αταίριαστες για τη διακονία ενός αρχιθύτου, τις επαναλαμβάνω με τη σειρά μου πενταπλώς κάνοντας τον σταυρό μου, διότι είναι η λέξη «ηθελημένα» που μετουσιώνει το μαρτύριο στο του παραδείσου εισιτήριο. † Ο Τολιάρας & Νοτίου Μαδαγασκάρης Πρόδρομος
Η συμβολή του π. Χρυσοστόμου Παπασαραντοπούλου στην ιεραποστολή της Αφρικής Του Σεβ. Μητροπολίτη Κινσάσας κ. Νικηφόρου - Μέρος Γ΄ Ὁ π. Χρυσόστομος ἀσχολήθηκε καὶ μὲ τὸν μεταφραστικὸ τομέα. Μετέφρασε στὴν Σουαχίλι τὴν θείαν Λειτουργίαν τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, τὴν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου, τὴν ἀκολουθία τοῦ Ἀποδείπνου καὶ τῶν Χαιρετισμῶν καὶ τὴν Ὀρθόδοξο Κατήχηση ἀπὸ τὴν ἀγγλικὴ τοῦ Μητροπολίτου Γερμανοῦ Πολυζωΐδου (Catechism of the Eastern Orthodox Church). Ἐπίσης τὰ ἐκκλησιαστικὰ ἡμερολόγια τῶν ἐτῶν 1966-1970 τῆς Ἱ. Μ. Ἀνατολικῆς Ἀφρικῆς, στὰ ὁποῖα καὶ πρόσθεσε στὸ τέλος ἀπολυτίκια ἀναστάσιμα καὶ μεγάλων ἑορτῶν. Τὸ 1963 ὁ Ἀρχιμ. Ἀθανάσιος Ἀνθίδης μεταβαίνει στὴν Οὐγκάντα κοντὰ στὸν π. Χρυσόστομο. Γράφει στὴν Αὐτοβιο-
γραφία του: «… τὸ 1957, μετέβην εἰς τὰς Ἀθήνας, νὰ σπουδάσω θεολογίαν. Κατὰ τὰ ἔτη τῆς φοιτήσεώς μου, ἐδημιουργεῖτο μιὰ προσπάθεια νὰ διοργανωθῆ ἐξωτερικὴ ἱεραποστολή, ὁπότε πρῶτος, μετὰ τὴν ἀποφοίτησίν του, τὸ 1960, ὁ ἀείμνηστος π. Χρυσόστομος μετέβη εἰς Οὐγκάνταν τῆς Ἀφρικῆς ὡς ἱεραπόστολος. Ὅταν ἀπεφοίτησα, τὸ 1963, μετέβην εἰς Οὐγκάνταν καὶ συνεργάσθην μαζί του ἐπὶ ἕν ἔτος, μανθάνων πολλά σχετικὰ πράγματα, διότι ἐκεῖνος ἦτο ἔμπειρος ἀφοῦ ἀπὸ ἡλικίας δέκα πέντε ἐτῶν ἔζησε εἰς τὰ μοναστήρια καὶ εἰς ναοὺς. Ἐκεῖ δημιουργήσαμεν σεμινάριον, ὁπόθεν ἐξῆλθον δέκα πέντε Ἀφρικανοὶ ἱερεῖς. Ἀφοῦ ἔμεινον ἕν ἔτος, μὲ ἀπέστειλεν, ἄς εἶναι εὐλογημένη
45
ἡ ἐντολή του, εἰς τὴν Κένυαν μαζί του. Εἰς τὴν Κένυαν ἐδημιουργήσαμε σεμινάριον, ὁπόθεν ἐξῆλθον 29 ὑποψήφιοι κληρικοὶ καὶ ἐπεράτωσα πέντε ναούς, τοὺς ὁποίους δὲν πρόλαβε νὰ ἀποτελειώση ὁ π. Χρυσόστομος, μεταβὰς εἰς Ζαΐρ (Κογκό), διὰ νὰ ἀποφύγη τοὺς ἱεραποστολογοῦντας, οἵτινες εἶχον ἔλθει…». «Μετέβην κι ἐγώ, διὰ τὴν ἰδίαν αἰτίαν, εἰς Ζαΐρ, ὅπου ἐδημιούργησα σεμινάριον δέκα ὀκτὼ ὑποψηφίων κληρικῶν καὶ κατόπιν εἰς Αἰθιοπίαν.» Πράγματι μετὰ τὸν θάνατον τοῦ π. Χρυσοστόμου τὸν Μάϊο τοῦ 1974 ἔρχεται ὁ π. Ἀθανάσιος στὸ Mbujimayi, πόλη τοῦ Κογκό, γιὰ νὰ συνεχίσει τὸ ἔργον ἐκείνου. Πρὸς αὐτὴν τὴν πόλη πήγαινε ὁ π. Χρυσόστομος, ὅταν τοῦ συνέβη ἡ ἀκατάσχετη αἱμορραγία, ἡ ὁποία ἦταν καὶ ἡ αἰτία τοῦ θανάτου του. Στὴν Ἀνατολικὴ Ἀφρικὴ ἦλθαν κατά μικρὰ ἤ μεγάλα διαστήματα καὶ τὸν βοήθησαν. Μεταξύ αὐτῶν στενοὶ συνεργάτες του ἦταν ὁ Κωνσταντῖνος Βασιλόπουλος, ἡ Μαρία Κατσιγαράκη, ἡ Σταυρίτσα Ζαχαρίου, ὁ π. Χριστοφόρος, ἡ Πηνελόπη Κατσέα, ἡ ἀδελφὴ Γαβριηλία, ὁ π. Ἀμφιλοχιος Τσοῦκος. Ὁρισμένοι ἄλλοι ἦλθαν γιὰ λίγο, οἱ ὁποῖοι πίστευαν ὅτι τὰ ξέρουν ὅλα. Γράφει μὲ πόνο: «Ὅλοι οἱ ἐπισκέπται μας προσέφεραν πολυτίμους ὑπηρεσίας καὶ ἐδρόσισαν ἐπ’ ὀλίγον τὰς καρδίας μας καὶ τὰ ψυχὰς τῶν μελῶν τοῦ Τμήματος Ἱεραποστολῆς τῆς Μητροπόλεώς μας, καθὼς καὶ τῶν ἰθαγενῶν ὀρθοδόξων ἀδελφῶν μας, ὅπου τούτους ἐπεσκέφθησαν. Ἀλλ’ ἀφ’ ἑτέρου, ἀφοῦ μᾶς φόρτωσαν κυριολεκτικὰ μὲ τὰς ἀδελφικάς των συμβουλάς, ὑποδείξεις καὶ παρατηρήσεις μὲχρι καὶ ἐπιπλήξεων ἀκόμη διὰ τὰ ὄχι ὀλίγα ἐξ ἀδυναμίας σφάλματά μας “ἀπῆλθον”, ἀφή-
46
νοντες εἰς ἡμᾶς τὴν πικρίαν τόσον τοῦ ταχέος χωρισμοῦ των καὶ “ἀπορφανισμοῦ” ἐκ τῆς ἀδελφικῆς των συμπαραστάσεως, ὅσον καὶ τῆς ἀδυναμίας μας νὰ συνεχίσωμεν τοὺς ὑπ’ αὐτῶν διανοιχθέντας τομεῖς ἱεραποστολικῆς ἐργασίας.» Τὸ 1967 ἐκλέγεται Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας ὁ Μητροπολίτης Εἰρηνουπόλεως Νικόλαος. Τὸ ἀναγγέλλει μὲ μεγάλη χαρὰ γράφοντας: «Ὁ φωτεινὸς λύχνος, ποὺ ἦταν ἐπὶ τῆς χαμηλῆς λυχνίας τῆς Μητροπόλεως ἡμῶν, ἐτέθη με τὴν θείαν χάριν εἰς τὴν ὑψηλήν τοιαύτην τοῦ πανσέπτου λίαν γεραροῦ Θρόνου τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Μάρκου. Προσευχόμεθα καὶ εὐελπιστοῦμεν εἰς τὸν Κύριον, ὅτι εἰς τὰς ἡμέρας τοῦ Ἀρχιεπισκόπου καὶ Πατρὸς ἡμῶν Πάπα καὶ Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας καὶ πάσης Ἀφρικῆς κου κου Νικολάου τοῦ ἀπὸ Εἰρηνουπόλεως, μιὰ νέα περίοδος ἀναζωπυρώσεως καὶ ἀκμῆς τοῦ ἐπί μακροτάτους αἰῶνας αὐγάζοντος ἀποστολικοῦ τούτου Θρόνου ἀνατέλλει, μὲ τὴν ἀθρόαν προσέλευσιν εἰς τὴν χριστιανικὴν Ὀρθοδοξίαν Ἀφρικανῶν αὐτοχθόνων ἐκ πάσης ἀφρικανικῆς γωνίας. Ὁ Κύριος ηὐδόκησεν οὕτως, ὥστε ἡ προσέλευσις τῶν Ἀφρικανῶν εἰς τὴν Ὀρθοδοξίαν ν’ἀρχίση ἀπὸ τὴν ἀφρικανικὴν ταύτην γωνίαν τῆς Ἀνατολικῆς Ἀφρικῆς, τῆς ὁποίας ὁ Μακαρ. Πατριάρχης ὑπῆρξεν ὁ πρῶτος Ἐπίσκοπος» . Στηρίζει πολλές ἐλπίδες εἰς τὸν νέον Μητροπολίτην Νικόδημον Γαλατσᾶτον μὲ τὸν ὁποῖον καὶ κατ’ ἀρχὴν συνεργάσθησαν καλά. Κάποιοι ἱεραποστολογοῦντες συνεχίζουν νὰ δημιουργοῦν προβλήματα. «Τὴν Ἱεραποστολή, λέγαν, ἤ θὰ τὴν φτιάξωμε ὅπως πρέπει ἤ θὰ τὴν διαλύσωμε…». Ἀπὸ τὴν Ἀθήνα ἀπαξιοῦν τὸ ἔργο του. Μὲ θλίψη
ὁ π. Χρυσόστομος γράφει στὸν Πατριάρχη: «Ναὶ Μακαριώτατε! Λένε ὅτι δὲν ἐπράξαμε τίποτε, ναὶ τὸ δεχόμεθα, ἀλλὰ κάτι κάναμε. Δημιουργήσαμε προϋποθέσεις διὰ νὰ ἐργασθοῦν οἱ ἔχοντες τὰ προγράμματα καὶ τὶς ἱκανότητες. Ἐγὼ εἶμαι ἄχρηστος, ἀνίκανος, ἀκατάλληλος.» Σὲ ἕνα γράμμα του γράφει: «Δὲν ξέρω τί συμβαίνει ἀπὸ τότε πού ἦρθε ὁ τάδε… ὁ Δεσπότης ἄλλαξε τὴν στάσιν του πρὸς ἐμένα.» Βλέποντας τὸ κλῖμα αὐτὸ πηγαίνει στὴν Αἴγυπτο καὶ συναντᾶ τὸν Πατριάρχη Νικόλαο στὸ Κάϊρο. Μὲ τὸν Πατριάρχη εἶχε διακονήσει κάτω ἀπὸ τὸ ὠμοφόριό του ὅταν ἦταν Μητροπολίτης Ἀνατολικῆς Ἀφρικῆς, ὁ ὁποῖος ἰδιαίτερα τὸν ἀγαποῦσε καὶ ἐκτιμοῦσε. Τὰ αἰθήματά τους ἦταν ἀμοιβαῖα. Γράφει ὁ π. Χρυσόστομος σὲ πνευματικό του παιδί: «Ἔκανα ἕνα μακρυνὸν καὶ κάπως μακροχρόνιον ταξείδι μετὰ τὸ Ἅγιον Πάσχα. Πῆγα στὴν Αἰγυπτον, ὅπου ἐν Καΐρῳ παρουσιάσθηκα στὴν Α.Θ.Μ. τὸν Πατριάρχην Νικόλαον. Μὲ ἐδέχθη εὐμενέστατα μὲ ὅλην τὴν πατρικήν του καλωσύνην. Εὐθὺς ἀμέσως μὲ τοποθέτησεν στὴν Ἱ. Μητρόπολιν Κεντρώας Ἀφρικῆς (ὅπου καὶ ἔμεινα τοὺς τελευταίους μῆνες) ὡς Ἱεροκήρυκα καὶ περιοδεύοντα πνευματικόν, ἀλλὰ κυρίως διὰ τὸ ἔργον τῆς Ἱεραποστολῆς» . Φθάνει στὸ Κολουέζι τὸν Νοέμβριον 1970, ὅπου ξεκινᾶ τὴν ἱεραποστολική του δράση. Μετὰ ἕξι μῆνες ὁ Μητροπολίτης Κεντρώας Ἀφρικῆς Κυπριανὸς τὸν ἔστειλε στὴν Κασέγκα, ὅπου ἐκεῖ ἐργάσθηκε τόσον στοὺς ὁμογενεῖς Ἕλληνες ὅσον καὶ στοὺς ἰθαγενεῖς. Ἀπὸ τὴν Κανάνγκα ἰθαγενεῖς πληροφορήθηκαν ὅτι ὀρθόδοξος ἱεραπόστολος βρίσκεται στὴν Κασέγκα καὶ ἐκεῖ πῆγαν ἐπιτροπὲς καὶ ζήτησαν νὰ πάει νὰ τοὺς μεταφέρει τὴν Ὀρθοδοξία.
Τοῦ μίλησαν ὅτι ἦταν πολλές χιλιάδες. Σὲ ἐπιστολή του στὶς 3 Ἰουλίου τοῦ 1972 μᾶς γράφει: «Σᾶς δίδω μιὰν πληροφορίαν γιὰ νὰ χαρῆτε, νὰ προσευχηθῆτε δὲ ὅλοι οἱ πατέρες καὶ ἀδελφοὶ ἰδιαιτέρως θερμά. Ἦλθαν καὶ ξαναῆλθαν ἀπὸ τὰ ἐνδότερα τοῦ Κογκὸ (βρίσκομαι στὸ νότιο ἄκρο) ἐπιτροπὲς καὶ μὲ ζήτησαν νὰ πάω κοντά των γιὰ νὰ προσχωρήσουν ὁμαδικὰ στὴν Ὀρθοδοξίαν. Παρουσιάσθηκαν στὸν ὡς ἄνω Μητροπολίτην μου καὶ μοῦ ἔδωσεν εὐλογίαν νὰ πάω παντοῦ. Ἑτοιμάζομαι γιὰ τὸν Αὐγουστον, 1200 καὶ πλέον χιλιόμετρα εἰς βάθος. Εὔχεσθε καὶ προσεύχεσθε.» Περνᾶ ἀπὸ Κινσάσα τὸν Μάϊο τοῦ 1971 γιὰ 5 μέρες. Οἱ Ἕλληνες ζήτησαν ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη Κυπριανὸ νὰ τὸν κρατήσουν. Ὁ Μητροπολίτης τὸν στέλνει γιὰ ἕνα μῆνα τὸν Αὐγουστο τοῦ 1971 καὶ στὶς 17 Σεπτεμβρίου ἐπιστρέφει στὴν Κασέγκα. Στεναχωρεῖται ποὺ δὲν ἔρχονται νὰ τὸν βοηθήσουν: «Ἡ λειψανδρία …. μὲ θλίβει κατάβαθα. Μὰ ἄλλο λίγοι καὶ ἄλλο κανένας» ἔγραφε σὲ ἕνα γράμμα του ἀπὸ τὴν Κασέγκα τὸν Ἰούλιο τοῦ 1972. Γι’ αὐτὸ ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ ποὺ κατέβηκε στὴν Ἀφρικὴ γράφει συνέχεια γράμματα παρακαλῶντας νὰ ἔλθουν εἰς βοήθεια, ἀλλὰ τονίζει ὅποιος ἔρθει μόνο κάτω ὰπὸ τὸ Πατριαρχεῖο καὶ τὴν Μητρόπολη. «Ὑπεστήριζε ὁ π. Χρυσόστομος, ὅπως γράφη ὁ Ἐπίσκοπος Ναυκράτιδος Θεόδωρος Νανγυάμα, τὸν θεσμὸν ὅπως γίνη ἡ Ἱεραποστολὴ τῆς Ἀνατ. Ἀφρικῆς διεθνής. Ὅποιος ἤθελε νὰ ἔλθη εἴτε Ἕλλην, εἴτε Ρῶσσος, Γιουγκοσλαῦος, Ρουμᾶνος κ.λπ., θὰ τοὺς δεχόταν ἀφοῦ κανονικὰ θὰ περνοῦσαν στὸ Πατριαρχεῖον Ἀλεξανδρείας.» (Συνεχίζεται...)
47
