primaire emoties

DE HELENDE KRACHT

ELS VAN STEIJN

VAN PRIMAIRE EMOTIES

Yoga heelt

In 1998 heb ik mijn eerste yoga klassen gevolgd. Na een dag intensief werken en de files trotserend kwam ik net op tijd en enigszins gestrest de yogales binnen rennen. Niet geheel ontspannen en ‘mindful’ dus. Na anderhalf uur yoga kon ik de wereld weer aan, want ik voelde dat mijn lichaam en geest weer op elkaar waren aangesloten. Wat me regelmatig opviel tijdens de yogales was, dat ik om me heen een licht gesnotter hoorde en er kort tranen vloeiden. Nu weet ik dat er primaire emoties werden geraakt.

Primaire emoties maken je schoon vanbinnen - in tegenstelling tot secundaire emoties

Primaire emoties zijn verbonden aan een gebeurtenis of een wond. Stel, een dierbare vriend staat onverwachts op de stoep met een bos bloemen, omdat je er even doorheen zit. Vermoedelijk ben je dan blij en ontroert. Of stel dat je in het verleden werd gepest, dan kun je primaire emoties ervaren zoals machteloosheid, angst om er niet bij te horen of dat je je afgewezen voelde. Die primaire emoties kun je soms pas jaren, zo niet decennia later voelen, omdat een overlevingsmechanisme ervoor kan zorgen, dat je nog geen toegang krijgt tot de primaire emoties omdat ze te overweldigend zijn. Als je die emoties op enig moment wel kunt voelen, blijven dat de primaire emoties, die behoren bij die oorspronkelijke situatie. Primaire emoties zijn kort en heftig. Ze zijn vaak maar 10 seconden tot ca. 2 minuten. Daarnaast maken ze je schoon vanbinnen. De primaire emoties ‘helen’ je. Het is daarom zinvol om de primaire emoties niet weg te drukken. Als je primaire emoties echt doorvoelt, lossen ze op en vindt verwerking plaats. Om iets ten diepste te verwerken is het nodig dat je ook de primaire emoties verduurt, want als je iets alleen op rationeel niveau verwerkt, blijft het thema je achtervolgen. Dit proces is niet per se ‘leuk’, maar het is wel nuttig. In de ‘meest recente versie van jezelf’ kun je die twee minuten wél uithouden.

Als je primaire emoties om wat voor reden dan ook niet wilt voelen, kunnen er twee dingen gebeuren (of afwisselend beiden). Je wordt een ‘wandelend hoofd’. Je sluit je hoofd af van je lichaam, waardoor je ‘alles’ op je ratio doet. Hierdoor voel je emoties minder. Je draait als het ware de ‘volumeknop’ van het vermogen om te kunnen voelen zachter. Emoties komen dan minder hard binnen. Helaas komen positieve emoties dan ook minder aan. Vaak heb je dan adrenaline, endorfine, alcohol of suiker nodig om je levendig te voelen, want je hebt jezelf afgevlakt.

Als je je primaire emoties niet wilt of kunt voelen, worden ze vaak omgezet in secundaire emoties. Secundaire emoties dekken de primaire emoties af omdat die te groot en pijnlijk zijn. Het is dus makkelijker om boos te zijn, dan te voelen dat je afgewezen, eenzaam of machteloos bent. Andere veel voorkomende secundaire emoties zijn: verontwaardigd zijn, klagen, slachtoffergedrag, ‘permanent’ onzeker zijn, depressieve gevoelens etc. Deze emoties zijn langdurig. Ze kunnen uren, avonden, weken, maanden en jaren aanhouden. De reden hiervan is dat ze niet schoonmaken, omdat je nog niet bij de helende laag kunt komen. Soms wordt iemand gecomplimenteerd dat iemand zo goed bij zijn emoties kan komen. Dan wordt er gezegd ‘wauw, ik wilde dat ik zo boos en verdrietig kon worden’. Het lijkt dus of dit drama-achtige gedrag weergeeft dat iemand goed bij zijn gevoelens komt, maar dat is niet zo. Bij anderen herken je het verschil tussen de emoties over het algemeen goed; bij jezelf is dat vaak moeilijker. Je loopt leeg op iemand die in de secundaire emoties zit. Net zoals andere mensen op jóu leeglopen als jij in secundaire emoties bent verzand. Als iemand primaire emoties uit, kun je wel zijn geraakt zijn, maar je bent na afloop niet leeggezogen.

Leer dus om onderscheid te maken tussen primaire en secundaire emoties. Verbind je geest weer met je lichaam en laat de primaire emoties toe om jezelf schoon te maken zodat iets nieuws kan ontstaan in plaats van dat de belemmerende patronen zich blijven herhalen.

Els van Steijn is coach, familie- & organisatieopsteller en bestsellerauteur van ‘De fontein, vind je plek’ en ‘De fontein, maak wijze keuzes’. www.elsvansteijn.nl

De fontein, vind je plek, Els van Steijn t 27.95 De fontein, maak wijze keuzes, Els van Steijn t 27.95

THE FUNCTIONAL YOGA TEACHER TRAINING

Led by Marcel van de Vis Heil

Senior assistant to Paul and Suzee Grilley

Honoring your uniqueness and that of your students generates a practice that is safe, fulfilling and inspiring

Our 200-hour programs

Yin Yoga / Functional Vinyasa

New! 50-hour modules Anatomy, Philosophy, Teaching & more Starting January 2023 YogaToday, Weesp, NL

Jaap van der Wal - The Embryo in Us

17-20/11/2022 4 days workshop YogaToday, Weesp, NL + online