Helder zien

Helder kunnen zien, dat betekent binnen de yogafilosofie zonder vertroebeling scherp kunnen waarnemen. Het raam is goed gewassen en onze bril is schoon. Toch blijven onze ogen slechts een middel of instrument waardoor we proberen te kijken. Helder zien betekent dus de mogelijkheid om zonder vertroebeling, zoals de vertroebeling van het grofstoffelijke lichaam, de realiteit van het leven en het werkelijke zelf te kunnen zien. Zien wat veranderlijk en dat wat onveranderlijk is.

Een scherp onderscheidend vermogen tot in de zuiverste vorm ontwikkeld. Het onderscheidend vermogen is de vrucht van ons zuivere intellect. Echter, dit intellect is vertroebeld door onze wereldse gehechtheden en verlangens, waardoor de wereld niet scherp en helder in en om ons heen kunnen zien.

Hoe kunnen we helderder gaan zien?

Deze vraag brengt ons steeds weer terug naar de basis van de yogafilosofie. Wie ben ik werkelijk, in essentie? Wat heeft mij hier gebracht, in de omstandigheden waarin ik me nu bevind? Waar wil ik heen wil of waar wil het verleden me heen brengen? Levensvragen die we allemaal wel eens hebben gevoeld of waar we over nagedacht hebben. Door onze ontwikkeling hebben we ons een beeld gevormd over hoe de wereld er uit ziet en hoe we hierin kunnen functioneren. We kunnen rustig constateren dat we opgevoed worden op een manier zodat we inpasbaar zijn in de wereld en samenleving waarin we leven. En dat is niet goed of slecht, alles heeft echter zijn beperking en als het gaat wringen dan wordt het tijd om te reflecteren en het leven weer eens te her-evalueren. Heeft alles nog dezelfde waarde in het heden als dat het in het verleden heeft gehad, in de specifieke omstandigheden waarin we ons toen bevonden? Situaties uit het verleden zorgen ervoor dat we de wereld op een bepaalde manier gaan zien of willen zien. Deze kleuring die we eraan geven vertroebeld natuurlijk het objectieve beeld van de wereld. Want het is natuurlijk onze persoonlijke subjectieve ervaring die het voor ons zo maakt als dat wij willen zien.

Vasthouden aan onze persoonlijke concepten

We hebben een bepaald patroon ontwikkeld waardoor we kunnen functioneren. Veel van deze patronen zijn ontstaan vanuit een vorm van overleven. Indien we uit balans raken, merken we op dat er een spanningsveld is tussen ‘je gedragen’ en proberen ‘jezelf te zijn’. Deze spanningsvelden tussen onze innerlijke wereld en ons leven in de buitenwereld zijn een natuurlijk effect van de manier waarop wij ons leven hebben ingevuld. Hierdoor kunnen we zien dat we behoefte hebben aan het verminderen of het opheffen van spanningen. Want elke spanning is een bron van lijden, en het ont-spannen geeft een genot, een ontspanning. Daar zetten we ons voor in, daarvoor gaan we. Zo hebben we allemaal naar buiten gerichte spanningen en externe spanningen. We hebben ook innerlijke spanningen. Mentaal-emotionele spanningen worden veroorzaakt door een gevarieerdheid van situaties. Deze situaties vormen het psychologisch raamwerk voor de opbouw van onze persoonlijkheid. Dit zijn avidya, kama en karma: onwetendheid, verlangen en actie. Dit zijn de spanningen van de Samskara’s (Vasanas); de spanningen van de bewuste en met name van de onbewuste mind. Dit zijn de spanningen van onvervulde verlangens en gefrustreerde gevoelens. Dit is de ‘persoonlijkheid’ in zijn puurste vorm. We zijn een netwerk van deze spanningen. Dit is jvatma: onze individuele ziel of het ‘ik’. De jivatma probeert een manier uit om tot ontlading te komen van deze spanningen, ofwel probeert het zijn verlangens te vervullen. Dingen, objecten en personen prikkelen het verlangen voortdurend, maar hoe richten we ons op die vervulling? Verlangens komen op door een onwetendheid over de structuur der dingen en totdat deze onwetendheid verwijderd is, zullen de spanningen blijven. Daarom wordt er gezegd dat contact met veranderlijke zaken, zoals de natuur, geen permanent geluk kan voortbrengen. Onze verlangens zijn onze zwakte. Hoe minder we verlangen, des te sterker we worden.

Het verminderen van deze verlangens zorgt voor minder vertroebeling in onze waarneming van het leven in de wereld. Echter onze gehechtheid aan de objecten van onze zintuigen is groot en stug. Onze  mind wil zich niet zomaar gewonnen geven aan de nieuw ingezette koers van het onthechten. Onze mind is verantwoordelijk voor het koesteren en bewaren van ons archief uit het verleden, inclusief onze trauma’s en geneugten. De eeuwige innerlijke strijd is tussen onze mind en het intellect. Tussen wat verstandig is voor onze ontwikkeling en waar hebben we nu zin in. De strijd in het leven tussen de doelen van de korte en langere termijn. Deze strijd zorgt fundamenteel voor een vertroebeling van het heldere denken. Op het moment dat het denken vertroebeld is dan is het logisch dat het zien van de ‘realiteit’ erg gekleurd wordt door deze strijd. Indien we ervoor willen kiezen om de zaken in het leven en in de wereld helderder te gaan zien, dan zouden we toeschouwer mogen worden. Toeschouwer zijn betekent dat we onze persoonlijke innerlijke strijd even parkeren en vanuit leegte kijken naar wat er gebeurt. Op het moment dat we vanaf de bergtop naar beneden in de vallei kijken, dan hebben we het overzicht van de hele vallei. Als we in de vallei zelf zijn hebben we dat overzicht echter niet. De toeschouwer in ons neemt afstand van de situatie en klimt naar de bergtop om te overzien wat er werkelijk gebeurt. Hierdoor krijgen we een steeds helderder beeld van de eigenlijke situatie waarin we ons bevinden.

Helder zien betekent in de yogafilosofie, dat we onze vertroebeling, en de daar onderliggende gehechtheden, kunnen loslaten. Yogacittavrttinirodah is de sutra waar we de bewegingen van de mind stilzetten, waardoor het intellect stabiel wordt omdat de mind niet meer voor de vertroebeling zorgt en stil is. Hierdoor kunnen we zuiver en helder waarnemen vanuit ons innerlijke oog.

Yoga Soul

Ron van der Post

www.yogastudie.nl

YOGA MOE?

Na 18 jaar mét, ging ik deze vakantie zonder yogamat op vakantie. Ik ben het zat, afgelopen twee jaren vallen mij zwaar. Alle maatregelen rondom Corona hebben de yogastudio uitgeput, en mij ook. Yoga voelt nu meer op een verplichting.

Ik doe mijn oefeningen, maar tegelijkertijd zijn er grote zorgen om van alles en nog wat, heb ik last van mijn lichaam en lijkt de yoga niets meer voor me te doen. Dus dit keer zonder yogamat op vakantie, ik ben yoga moe en laat het los.

’s Morgens ben ik om zes uur wakker, tegelijk met de zon. Ik kan niet anders doen dan mijn bed uitstappen. Lang liggen vindt mijn lichaam niet fijn, en het voelt stijf. Dus stap ik mijn bed uit. Zonder yogamat dus geen yoga maar toch doe ik wat rek en strekoefeningen, want mijn lichaam voelt echt stijf.

Er is een zwembad bij ons pension dus ik kies ervoor om mijn badpak aan te doen en wat banen te trekken. Heerlijk op mijn buik schoolslag en op mijn rug wat grotere armbewegingen en een paar keer wat langer onderwater te zwemmen. Mijn adem inhouden en wat versnellen maakte alles lekker wakker. Na een half uur heerlijk onder een koude douche afspoelen. Perfecte start van de dag, zonder yoga. Omdat ik de eerste ben die wakker is loop ik naar de bakker om warme broodjes te kopen. Wat is het heerlijk, de ochtendstilte en de langzaam opkomende bewegingen in de wereld. ’s Middags ga ik liggen, op een zonnebedje of op het strand in de schaduw. Mijn lichaam relaxt en ik val in een moment van rust en kalmte, ik heb geen yoga nidra nodig deze zomer.

In de avond eten we bij fijne restaurantjes, de avond van volle maan geef ik geen aandacht. Deze avond zitten we aan een tafel met een prachtig uitzicht over de zee en de bergen. Ineens zie ik brand, in de verte, op de toppen van de berg. Ik voel me verdrietig: niet weer die bosbranden in Griekenland. Het licht werd groter en ineens wordt het me duidelijk: het is de maan die langzaam verschijnt. De tranen rollen over mijn wangen.

En ineens zie ik het helder. Yoga is er altijd. Yoga heeft niets te maken met vaste oefeningen. Het is goed om vaste oefeningen te hebben, om het vervolgens weer los te laten. Te ontdekken dat alles er is zonder dat jij iets hoeft te doen. Moeiteloos….

Liesbeth de Beurs

Docent/ coach en eigenaresse van Yoga Maarssen en Yoga Scholing

Nassaustraat 16.2 in Maarssen

 India Yoga reis nov. 2022

Leven als een yogi in Santosh Puri Ashram in Haridwar, Noord India. Het hele programma is gericht op Yoga.

 Basis Yoga scholing

Start februari 2023