dosya sena şat
ZİNDANDAN KA ÇAN KİTA P
Nikolay Çernişevski
Haya a olduğu süre boyunca yazdıklarıyla ünlenmiş, çağının yazarlarını etkileyerek yüzyılı aşkın bir zaman konuşulacak eserlerin üretilmesine dolaylı da olsa katkı da bulunmuş yazar pek azdır. Yayınlandığı zaman ülkesindeki binlerce öğrenciyi etkileyerek müthiş bir “popülerlik” kazanan bir esere de sık rastladığımız söylenemez. Bu yazıda tam da böyle bir “ünlü” yazardan ve böylesine bir “popüler” eserden bahsedeceğiz: Rus topraklarında Bolşevizm’den önce bir çağı etkisi altına alan Narodnizm’in kurucularından Çernişevski’yi ve birçoğumuzun “Lenin’in başucu kitabı” olarak tanıdığı “Nasıl Yapmalı?” kitabını konu alacağız. Nikolay Gavriloviç Çernişevski 19. yüzyılın ikinci yarısında Çarlık Rusya’da devrimci harekete yön veren isimlerin başında geliyordu. Tam da bu nedenle çarlık tarafından hedef gösterildi, hapse atıldı, düşünceleri ve yazıları sansürlenmeye çalışıldı. Hapse atıldığı 1862 yılından ölümüne kadar hayatı zindanlarda ve sürgünlerde geçti. Hapse atıldığı ilk yıl, ünlü Petropavlovsk Zindanında Çernişevski’nin küçük bölümler halinde yazıp türlü zorluklarla dışarı çıkar ığı roman metni bizzat İçişleri Bakanı Kont Golizin tarafından kontrol edildi. Çernişevski ona yazılı bir başvuruda bulunarak yayınevinden avans aldığından bahsetmiş ve yayınlatmak için izin istemişti. Politik yönden didik didik incelenen kitaba en sonunda sansürcülüğüyle ünlü Golizin “Politik yönden bir sakınca yoktur.” ibaresi yazarak romanın yayınlanmasına resmen izin vermiş oldu. “Y ENİ İNSAN” EDE BİYAT DÜNYASI NA GİR İYOR “Bu tip insanlar bizde yeni yeni gelişmeye başladı. (...) Bu tip, daha çok yeni ortaya çıkmaya başladı ama çoğalıyor. Onu doğuran zamanımızdır ve bu tip kendi zamanının alameti farikası sayılır...” (sf. 311-312) “Her türlü bahse girebilirim sizlerle, bu bölümün son sayfalarına kadar çoğunuz Vera Pavlovna’yı, Kirsanov’u, Lopuhov’u yüce ahlaklı, bir
62
