Op Weg nr 5 Oktober - November 2022

Geniet van de Indian Summer in de Oostkantons.

De herfst is een prachtige tijd om te wandelen. De bomen hullen zich in schitterende herfstkleuren, de natuur is op haar mooist. Een lekker zonnetje en zachte temperaturen maken de uitstap perfect! Beleef de herfst van dichtbij door onze wandelpaden te verkennen. De Plezierwandelingen zijn een selectie van de mooiste wandeltochten in de Ooskantons. Info op www.ostbelgien.eu

Stippel je liever zelf jouw rou te uit? Dit kan moeiteloos met onze handige online wandel routeplanner go.ostbelgien.eu of met de gratis app. Probeer het uit !

Huis voor Toerisme

Hoge Venen - Oostkantons

Place Albert Ier 29a 4960 Malmedy

Place Albert Ier 29a 4960 Malmedy info@ostbelgien.eu +32 80 227 664

Oostkantons Ardennen Visitostbelgien www.ostbelgien.eu

Outdoorcomfort

Inspiratie voor een edito komt soms uit onverwachte hoek. Uit de week endkrant bijvoorbeeld, op een zondagochtend bij de koffiekoeken, met op de achtergrond rode Remco en de Queen in het radionieuws. In de weekendbijlage bots ik op een uitgebreid interview met Bas Smets, de Belgische landschapsarchitect die bekendheid verwierf met de aankon diging dat hij de omgeving van de Notre-Dame in Parijs mag herinrich ten. Er staat een foto bij van zijn winnende ontwerp en die toont een grijze stadsomgeving die groen kleurt van de bomen. Ik leer meteen een nieuw woord: outdoorcomfort. Om dat te verduidelijken vertelt hij over een park in het Zuid-Franse Arles, “waar vroeger iedereen barstende hoofdpijn kreeg van de hitte, met een zomerse gevoelstemperatuur van 45 graden”. Die is nu teruggebracht naar 25, dankzij tachtigduizend aan plantingen en veel water. En het creëren van ‘outdoorcomfort’ door in de zomer de wind naar de pleinen te leiden en in de winter juist niet. Mijn gedachten dwalen meteen terug naar de voorbije zomer. Op fiet stocht door het Zwarte Woud logeerden we enkele dagen in een yoert aan de rand van een wijngaard. Het indoorcomfort was beperkt, maar daar hadden we enthousiast voor gekozen. Het outdoorcomfort was ook beperkt, want vanaf de middag tot vrij laat in de avond niet echt leefbaar, wegens veel te warm. Gelukkig was er vlakbij groen woud genoeg om naartoe te vluchten. De schaduw van het bos binnenstappen voelde als “de koelruimte van de Colruyt inwandelen”. De vergelijking komt van de interviewer in mijn weekendkrant, maar Bas doet daar meteen een schep wetenschap bovenop: dankzij een bladeroppervlakte van een hectare en

het water dat op elk blad verdampt, is het onder een volwassen eik vier graden koeler dan eromheen. Mijn zomergevoel perfect gevat in twintig krantenzinnen.

Ook verder in het interview gaat het om iets wat wij fietsers en wande laars deze zomer overal gezien hebben: bomen die meer water verdam pen dan ze uit de droge bodem kunnen halen en bij wijze van verdedi ging veel sneller dan normaal hun bladeren afgooien. Herfst in augustus. Geen ramp als dat één zomer gebeurt, maar deze zomer zal geen uitzon dering zijn.

Dezelfde fietsvakantie las ik het boek Het eiland van de verdwenen bomen van Elif Shafak. Een hoofdrol is daarin weggelegd voor … een vijgen boom. “Pfff … mensen!”, zegt die op een bepaald moment. “Ze kerven de naam van hun geliefde in onze stam, ze splijten ons tot houtblokken, ze maken wiegjes en meubels van ons en veranderen ons in boeken … maar ze begrijpen ons nauwelijks en vaak zien ze ons niet eens staan.”

Beste vijgenboom, voor ons outdoor comfort gaan we jullie nog heel hard nodig hebben.

Veel fiets-, wandel- en leesplezier,

Peter Cristiaensen Hoofdredacteur Op Weg

Koelte opzoeken in het het groene Zwarte Woud (foto Peter Cristiaensen)

Onze Zomerwedstrijd loopt nog tot 15 oktober. Lees er meer over op pagina 65 en mail je foto met verhaal naar opweg@groteroutepaden.be.

Voel je de koning te rijk tijdens een wandeling langs een kasteel

Hou je van rust? Dan is de wandeling van 8 km rond het kasteel van Modave in het hart van de Condroz je op het lijf geschreven!

Een rivier, een natuurgebied, een rustig gehucht en een romantisch kasteel zullen je in vervoering brengen. Je kan vandaag nog steeds het schitterende kasteel en de buitengewone tuinen bezoeken. De rozenperken zijn echt prachtig.

Zin in een prinsessenkasteel? Met zijn magnifieke torens en prachtige houtwerk lijkt het kasteel van Vêves wel rechtstreeks uit een sprookje te komen. Niet alleen het kasteel is uniek, maar dat geldt ook voor de streek, dankzij de ongelooflijke charme van de Lesse. Onze zeer aangename wandeling van 6,5 km vertrekt in Celles, een van de mooiste dorpen van Wallonië.

Als je niet bang bent van een steile helling word je zeker beloond voor jouw moeite tijdens onze kasteelwandeling van 7 km in

de Hoge Venen. Je krijgt een adembenemend uitzicht en de kans om het middeleeuwse kasteel van Reinhardstein en zijn mooie ridderzaal te verkennen. Ter plaatse kan je ook lokale kazen en bieren proeven. De lus vertrekt vanaf het mooie Meer van Robertville, ook een ideale plek voor wat verdiende rust en ontspanning achteraf.

Fan van de middeleeuwen? Hoog tijd voor een bezoek aan Bouillon! Deze duizendjarige stad met een formidabele vesting kan je verkennen tijdens een kasteelwandeling van 7 km, langs de authentieke Semois en met een onvergetelijk uitzicht. Ook in de stad is er veel te beleven. Breng bijvoorbeeld een bezoek aan het fort en zijn schitterende roofvogelspektakel en aan het hertogelijke museum, of herbeleef de allereerste kruistocht in de Archeoscoop Godfried van Bouillon.

6 Lezers onderweg

Dichtbij

8

Treinstapper | Het geluk zit in een ton

Reportages

12

WANDELREPORTAGE | Zwitserland

De Zwitserse Jura in de herfst

16 FIETSREPORTAGE | België

Langs ridderburchten, commanderijen en sprookjeskastelen

20 WANDELREPORTAGE | Duitsland

Langs het pad van de schilders FIETSREPORTAGE | Oostenrijk

De vele gezichten van Graz FIETSREPORTAGE | België, Frankrijk

1200 km huwelijksreis op de fiets FOTOREPORTAGE | België, Frankrijk De bloeiende rivier FIETSREPORTAGE | Duitsland

Bit anner Maal! Een fietsronde door Ostfriesland

Tips

40 FIETSTIP | België

Via spoorpaden naar Stavelot en Malmedy 58 WANDELTIP | België

Met de koordames over de vuilnisbelt

En verder

11 Wandelcode | Het belang van het juiste pad 24 Fietsnieuws 26

WANDELAVONTUUR | Frankrijk, Spanje

Terug Weg. Verslag van een passage over de Pyreneeën Wandelnieuws

COLUMN | Lotsbestemming

WANDELAVONTUUR | België, Nederland

Mijn MNM, van het Middelpunt van Vlaanderen naar Maastricht

60

FIETSAVONTUUR | België, Duitsland, Nederland

Keizerlijke vierdaagse van Luik naar Gent

INFO | Trage wegen Verenigingsnieuws - Zomerwedstrijd

COLUMN | Ostalgie

Paardenpad

Met zijn 190 km omspant de GR 223 het hele eiland Menorca. Dit kustpad, ook wel ‘Cami de Cavalls’ genoemd, werd in de middeleeuwen aangelegd om te paard op elk punt van het eiland de zee te kunnen observeren. Vandaag is het een populaire wandelroute en terecht, want het loopt over kliffen, door dennenbossen en langs eenzame baaien en paradijselijke stranden.

Johan Hayen

GR 5A

Op een zaterdag in juli nam ik deze foto langs de GR 5A in Dendermonde. Vooral het oude GR-kenteken en de kleurenpracht van gras, gewassen, bomen, lucht en wolken lieten mij even stil worden. Genieten...

Jordy Deneweth

Oud en modern

In een uithoek van Henegouwen tegen de Franse grens aan ligt het oude kanaal Nimy-Blaton-Péronnes als een vergeten herinnering aan de steenkoolwinning in de Borinage. Alleen het jaagpad is modern.

Marleen Vangenechten

Refuge de Nice

Hopelijk kan deze recente foto langs een GR-pad andere lezers inspireren, want ik word zelf ook vaak geïnspireerd door hen. Deze ‘Refuge de Nice’, verscholen in de ruige bergen langs de GR 52 in het Parc National du Mercantour ligt in vogelvlucht niet zo gek ver van de stad Nice. Maar het contrast kan niet groter zijn!

Mont Blanc

Dit is het decor waarin we vertoefden tijdens onze Tour du Mont Blanc. Wij hebben langs de route fantastische mensen leren kennen van over de hele wereld. Ieder met zijn effectieve en figuurlijke rugzak. Wesley Elias

Wandelstokkenfestijn

In het voorjaar mochten we voor het eerst sinds corona weer eens met het hele team op praktijkopleiding! De GR 14, zijn pittige klimmetjes en de prachtige uitzichten rondom burcht Reinhardstein waren een fantastisch decor voor deze tweedaagse.

Team bergsport Decathlon Kortrijk

Christophe Cardon

Het geluk zit in een ton

Een treinstapper van meer dan twintig kilometer zonder pretpark onderweg? Paden vol zand maar geen strand? Zo’n onderneming kan ik aan twee tienermeiden niet verkopen. Maar een wijnton redt mijn project.

Æ

Nie wurtelen

“Meisjes, nie wurtelen moar wandelen”, met dat Gents devies (wurtelen = zagen, zeuren) moet ik bij mijn kleindochters niet afkomen om hen te motiveren voor de treinstapper van Essen naar Heide. Of kies ik als smaakmaker een vers uit ‘onze rijke Vlaamsche liederenschat’?

De lentewinden waaien weer blauwe luchten aan, En berk en beuk hertovert zijn kruin tot groene vaan, De zonnestralen zoenen het pas ontwinterd land, En nijpen bloemfestoenen uit bos, en beemd en kant.

Daarmee probeer ik het maar best ook niet.

Tekst en foto’s Johan Lauwerier

IJstijden

En ik wil nochtans zo graag met hen op stap gaan, niet te ver van huis, maar toch ver weg van het verstedelijkte Vlaanderen. Uren stappen in bos en hei, enkel op onszelf aangewezen. Picknicken op een boomstam, bij een hoeve vragen of we onze drinkfles met water mogen vullen en luisteren naar een verhaal uit het boerenleven dat zij niet kennen. En hen onderweg van alles vertellen: over de naaldbossen die moesten dienen als brandhout of als stutbalken voor de steenkoolmijnen, over de quarantainestallen bij het station van Essen en over de grenspalen met hun gestileerde dennenappel op de top. Hen tonen hoe onmetelijk ver

je hier kan kijken en hen leren wat het woord coulisselandschap betekent. En hoe via een wereldtentoonstelling en twee wereldoorlo gen een paar stenen zuilen hier midden in de natuur zijn terechtgekomen. Dat er ooit ijstij den zijn geweest en dat wij nu tienduizenden jaren later hier door zandduinen ploeteren die toen door stormwinden vanuit de Noordzee naar hier zijn geblazen. Dat een ven met een beetje nevel daarover heel mooi is om naar te kijken, maar dat libellen en padden en kikkers die schoonheid niet zien maar zo’n plas wel nodig hebben om hun soort in stand te houden. De treinstapper door het Grenspark Kalmthoutse Heide is de perfecte locatie voor dit gedocumenteerde avontuur.

Verrassing

Echter! Een hele dag stappen en ondertussen nog aandachtig blijven luisteren naar oma en opa’s wijsheden, daar moet ik mijn boontjes niet op te week leggen, dat maken de meiden mij vooraf duidelijk. Eén of ander onverwacht intermezzo zal de saaiheid van zo’n uitstap moeten doorbreken. En gezien het niet verbo den is een treinstapper als tweedaagse te orga niseren ligt in zo’n geval de oplossing voor de hand. Een overnachtingsplaats zoeken, liefst ergens halverwege. En het lot is mij gunstig gezind. Precies in het midden van de tocht, een kilometer buiten de route, even over de grens bevindt zich in Huijbergen een camping. Daar kan je een Finse cota, of een dome, een tree-lodge, een safaritent of een glamping pod boeken. Een wijnton kan ook, en ik ga voor die laatste optie. Aan de meisjes zeg ik dat we

gaan slapen op een camping. “In een stacara van zeker?” “Neen, verrassing!”. De deal wordt aanvaard.

Boeieeeee

Bij de voorbereiding op de tocht horen voor mij ook nog een paar herhalingslessen tie nertaal. Die pluk ik stiekem van het inter net. Als we in de Steertse Duinen eens echt stevig doorstappen dan zal het er ‘egt hard en fokking bitchy’ aan toe gaan. En ‘Wajow, dit is keilekker eten oma!’, die maaltijd is ‘epic’ kunnen we allicht ook gebruiken. En als ze het kronkelpad rond het Putse Moer ‘boei eeeee’ zouden noemen bedoelen ze precies het tegengestelde van ‘boeiend’, ‘of klopta ni?’. De kilometers langs de GR 5 als ‘voor saus’ benoemen wil zeggen dat die eigenlijk voor niets waren, maar misschien maken ze daarmee gewoon ‘een fatoe’ of ‘prank’ (een grapje) met mij. En als ze het over mijn ‘zieke skills’ hebben, bedoelen ze eigenlijk mijn goede kwaliteiten. ‘Loesoe’ is de tandenbor stel die onvindbaar is in de uitgestalde trek kersrommel in de wijnton en dan is er ‘paniek in de tent’, niet in de wijnton dus. ‘Snapje?’

In het eenzaam huisje

Inkwartieren en een maaltijd klaarmaken in een wijnton vergt enig overleg en handigheid, ook al beperkt dat koken zich tot het opwar men van enkele meegebrachte pastaschotel tjes in een microgolfoven. Er komt wat knut selwerk aan te pas om zo’n liggende tobbe om te bouwen tot een slaapruimte voor vier. Dat lukt, de meisjes kunnen zelfs beschikken over

een privévertrek voor de nacht. Wanneer de avond valt genieten we van een gezelschaps spel op de bank onder de shelter naast de ton. Voor het zover komt, moeten de grootouders eerst enkele van hun ‘zieke skills’ tonen, met name die in het vakgebied van de digitaalpedagogische discipline. De smartphone opzij laten leggen kost altijd enige moeite. Maar ik ben in de donkerte tussen het ontluikende groen op deze stille bivakplaats eerder in de stemming van ‘als lentevogels kwelen, in hagen, boom of riet, dan zingen Tijl en Nele hun heerlijk liefdelied!’ en heb echt geen zin in een avondje Pukkelpop. Maar ik mag dus zelf ook niet gaan Youtuben naar een ander pareltje uit de ‘rijke Vlaamsche liederenschat’: In de stille Kempen, op de purp’ren hei, Staat een eenzaam huisje, met een berk erbij. En een zomeravond, in gedroom alleen, Kwam ik ongeweten langs dit huisje heen.

In het eenzaam huisje, zat een meisje, ach! Lijk ik nergens anders ooit een meisje zag!

…

Door het open venster, dat men vroeger sloot, Lach ik op ons kindje op zijn moeders’ schoot.

Uno

Dit staplied uit mijn jeugd op tekst van Eugeen De Ridder en op muziek van Armand Preud’homme, heeft zich hier in dit land het statuut van klassieker verworven. Dat dit kon gebeuren, ondanks de afloop van het verhaaltje in de laatste strofe, toont aan dat Vlaanderen destijds dan misschien toch niet zo preuts was als sommigen het vandaag willen voorstellen.

De gestileerde dennenappel siert ook grenspaal 242.

Overnachten in een wijnton.

Maar ik bespaar mijn gezelschap deze over weging en concentreer mij verder op nog een spelletje Uno.

Zoals gewoonlijk verlies ik. Maar in de uit daging waar het mij hier echt om ging, heb ik gewonnen spel. Dat weet ik zeker als ze voor het slapengaan vragen: “Waar gaan we morgen wandelen? Toon het eens op de kaart in dat boekje – hoe heet dat ook alweer? –die topogids. Okee, maar ik ga toch ook de weg volgen op mijn gsm.” “En een kilometer voor ons eindpunt, aan het station van Heide, wacht een Coupe Bresilienne of een Dame Blanche of een …”. “Die ijsjes zullen shinen, oh my god!” En dan moest die altijd heerlijk spannende ervaring nog komen: bij het och tendkrieken de ton verlaten en op blote voeten door het bedauwde gras de weg zoeken naar de toiletten.

De tocht van Essen naar Heide komt uit Treinstapper 3. 10 wandelingen van station naar station langs Grote Routepaden, te bestellen in de GR-webwinkel. Voor het overgrote deel volg je de GR 5. Voor alle treinstappers is een variant beschre ven, een stuk korter dan de gebruikelijke 20 km. Van sommige is met wat puzzel werk een tweedaagse te maken, bijvoor beeld voor Blankenberge – Oostende, Ronse – Oudenaarde of Hever – Eppegem. Meer info over alle treinstappers op www.groteroutepaden.be Onze camping in Huijbergen: www.costakabrita.nl

Het belang van het juiste pad

Als geen ander kan Kris me meer vertellen over het belang van beide principes. Hij is boswachter en verantwoordelijk voor het gebied Averbode Bos & Heide dat zich met 600 hectare natuur pracht uitstrekt over 3 provincies en 3 gemeenten: Vlaams-Brabant (Scherpenheuvel en Averbode, 200 ha), Antwerpen (Veerle en Laakdal, 100 ha) en Limburg (Tessenderlo, 300 ha). Met 500 km wandelpaden in en rond het gebied, waaronder een stukje GR 561 Kempen-Maasland en de ver maarde GR5, is het een ideale omgeving om even te polsen naar het belang van de GR-principes.

Waarom is het zo belangrijk om flora en fauna te respecteren?

Er zijn al weinig insecten. Als je planten plukt of plat trapt, verniel je kostbare voeding voor insecten, vogels en andere dieren. Vervolgens krijgen we minder insecten en zo ook minder bevruchting van planten. Dat heeft een effect op de vegetatie waardoor sommige planten en dieren verdwijnen. Als we willen genieten van de natuur moeten we haar in ere houden.

Vandaar het belang om op de paden te blijven. Doe je dat niet, dan verstoor je het leefgebied en de rustplekken van grondbroeders, vogels en groter wild zoals reeën. Indien zij een keertje gestoord worden zal dat nog meevallen, maar als het herhaaldelijk gebeurt, beschouwen ze de plek niet langer als veilig en trekken ze weg. Soms worden nesten verlaten of reekalveren

(Bijna) alleen op de heide.

Broedseizoen, honden dus niet toegelaten.

ARTIKEL­

PRAKTISCHE INFO

GR5

GR 5 Plantage Huijbergen Kalmthoutse Hoek

Putte Heide Kalmthout Wildert Heikant Essen km 1 2 Weg mm

Geen blauwe luchten.

Respecteer flora en fauna

• beschadig geen planten en pluk geen bloemen

• neem als herinnering alleen foto’s mee

• bekijk dieren vanop afstand en verstoor of voeder ze niet

• blijf op het pad, ook bij veel modder, zo maak je het niet breder

• voorkom brandgevaar en rook niet in natuurgebieden

• geniet van de rust in stiltegebieden

Hou je hond onder controle

• laat hem geen dieren of wandelaars opjagen

• hou hem waar nodig aan de leiband

• ga op voorhand na of hij overal op je route is toegelaten

• ruim uitwerpselen altijd op, ook in de natuur

In vorige nummers van Op Weg vond je Wijs op Wandel, 7 principes voor wandelaars. Met die ‘wandelcode’ wil Grote Routepaden een positieve boodschap uitdragen naar de groeiende groep wandelaars. Vandaag zoomen we in op het derde en het vijfde principe en laten we boswachter Kris Dries aan het woord.

Æ Interview Yanick Bos

verstoten omdat er een vreemde geur rond de jonge dieren hangt. Dat is vaak een doodvon nis voor hen. Beschouw het als een persoon lijke bubbel. Wij hebben die en zij ook. Kom je daarin dan voelen ze zich ongemakkelijk en krijgen ze stress, wat zorgt voor energieverlies en plotse bewegingen met mogelijks verwon dingen tot gevolg.

In de winter moet je er ook rekening mee houden dat dieren minder voeding vinden. Als ze moeten vluchten verspillen ze nodeloos kostbare energie. Dat drijft hen tot het uiterste in strenge winters. Als je foto’s wil nemen of met een verrekijker dieren wil spotten, doe dat vanop een voldoende grote afstand. Weet dat dieren dat niet aangenaam vinden, net zoals wij het niet fijn vinden als mensen naar ons staren. Hetzelfde met geluid: het is niet omdat je ze niet hoort dat zij jou niet horen. Respecteer de stiltegebieden zodat dieren er rustig kunnen vertoe ven. Probeer ook wandelen in de vroege ochtend of avond te ver mijden, want dat zijn momenten waarop wild meer actief is. Het is hun leefgebied en terrein waarin wij te gast zijn.

Ook voor bijensoorten die in de grond leven is het belangrijk dat je hun nest niet kapot trapt, bijvoorbeeld door los door heidegebied te wandelen. Denk niet: “Ach, ik ben maar alleen dus het kan geen kwaad”. Het herstel van flora gebeurt soms snel, maar wanneer je in groep door een gebied passeert en veel lawaai maakt kan dat tot weken erna effect hebben op bepaalde dieren. Wees dankbaar voor het gast vrije gevoel dat we krijgen in de natuur. Dan gaat die nog lang mee. En wil je de natuur eens op een andere manier beleven, ga dan mee op pad met een natuurgids.

Waarom kan een hond niet vrij rondlopen tijdens een wandeling? Honden zijn speels en daarvoor zijn er speelzones. Die zijn ook functioneel. Op die manier zijn honden al wat energie kwijt die ze niet kunnen besteden aan spelenderwijs achter dieren aan te gaan. Bovendien kunnen hun uitwerpselen er makkelijk opgeruimd worden. Honden zijn vaak ontwormd met producten of krijgen antibiotica. Dat zijn allemaal stoffen die door insec

ten opgenomen worden en schadelijk zijn voor kwetsbare natuur.

Je hond aanlijnen is belangrijk omdat zij het gebied ook verstoren met hun geur en geblaf. Ook hier is het belangrijk om te beseffen dat je heel wat dieren niet ziet of hoort, maar dat ze er wel zijn.

Probeer in mei of juni zeker extra voorzichtig te zijn met je hond. Dan werpen reeën kalve ren en broeden veel vogels. Van honden krijgen ze stress en als het zogen of broeden verstoord wordt, is dat soms fataal.

Later in de zomer je hond laten afkoelen of spelen in vennen of vijvers is ook geen goede zaak. Vogels die enkele keren moeten opvliegen door een hond keren niet meer terug waardoor het ven zijn functie verliest en er minder vogels te zien zijn.

Beboet je veel mensen?

We schrijven enkel een PV als het echt niet anders kan. We zetten in op informeren en sensibiliseren door mensen aan te spreken en uit te leggen waarom bepaald gedrag wel of niet goed is. We geven ook graag complimenten als mensen het goed doen. We zijn dan ook blij met een artikel als dit, omdat het wandelaars infor meert. Zo kunnen zij mee onze rol opnemen en anderen stimuleren om verantwoord om te gaan met onze natuur.

Boswachter Kris Dries overschouwt het bos- en heidegebied van Averbode.

De Zwitserse Jura in de herfst

Na een heel fijn feestje voor ons 10-jarig jubileum trekken we met ons drietjes naar Zwitserland. Na een prachtige rit door de Franse Jura komen we aan in Fleurier, niet ver van het Meer van Neuchâtel. Nog een pizza of pasta en we kunnen meteen vertrekken.

Op eigen risico

Vrijwel meteen zien we de kleurrijke bossen voor ons. Aan een shelter aan de rand van het bos ruikt het naar barbecue. Enkele jagers zitten hun lunch te grillen. Wanneer ik in mijn beste Frans vraag of ze nog gaan jagen, antwoorden ze met een big smile: “Maintenant nous man geons”. Ze voegen er meteen aan toe dat er niet meer gejaagd wordt en dat alles veilig is.

Via Fôret des Raisses komen we hoger op een kam waar een bordje aangeeft dat de route

via de gorge ‘op eigen risico’ is. Dat maakte de beslissing zeer eenvoudig: hupsakee, richting de gorge. We passeren een hoeve en volgen een beekje. Het lijkt een rustig pad, maar al snel begrijpen we het bordje: we zien de eerste rotsen en een glad brugje voor ons. Het water van de rivier gutst naar beneden via enkele watervalletjes. Een nat trapje leidt ons omhoog tussen imposante rotsen, met een ketting en wat ijzeren buizen als leuning. We gaan vlotjes omhoog en Louis doet het prima. Het doet

denken aan het Mullerthal, maar het is in de herfstige kleuren toch wat indrukwekken der. Een korte pauze en bijhorend koekje later belanden we via een nieuwe reeks trapjes op een rustig pad.

Omgeploegd

Via la Vaux komen we aan de kruising met Route 5, de Chemin des Crêtes de Jura, die we willen volgen. Op ongeveer 1290 m hoogte loopt de route het bos in. Een bosbouwer heeft

Æ Tekst en foto’s Yanick Bos

Stijgen en glijden op de gladde paden van de gorge.

er lelijk huisgehouden waardoor het ongetwij feld pittoreske bospad door brede banden werd omgeploegd tot een modderpoel. Het is glijden

Cynthia is niet happy met de koeien, maar alles verloopt rustig: Milka en La vache qui rit blijven rustig grazen : ).

en glibberen, maar we genieten van het bos en de fijne babbels. Aan een weiland begint het te schemeren en beginnen we een bivakplekje te

zoeken. We zetten de rugzakken onder enkele bomen, want het begint te miezeren. Na een tiental minuten vinden we een leuk plekje. We zetten de tent op en Louis installeert samen met Cynthia de binnentent. Daarna koken we water voor de vriesdroogmaaltijden. We eten enkele soepjes met het brood van een artisanale bakker dat we onderweg in Frankrijk kochten. Het smaakt en voor we het weten is het pik donker. De regen blijft voorlopig uit en al snel belanden we in dromenland.

Smile

Het is een regenachtige ochtend. We ontbijten in de slaapzak, gezellig in de warmte. Daarna ruimen we op en gaan we op pad. Aan een hut kijken we of er drinkwater verkrijgbaar is, maar niets, wat raar is naar Zwitserse normen. Enkel

een bordje ‘Fermé’. 300 m verder staat een onbemand hutje, vol ledig uitgerust met tafels en stoelen, stoof, buitenwc en … regenton. Terwijl we een liter of vier koken, valt er buiten al wat sneeuw. Het is waterige sneeuw maar toch voldoende om een smile op onze gezich ten te toveren.

In de miezer slaan we na enkele honderden meters verharde weg af om het pad naar Creux de la Pey op te pikken tot aan een prachtige hoeve. Het pad gaat op en af en blijft flirten met de hoogtelijn. We komen aan Les Rochats, opnieuw een hut die gesloten is, en lunchen bij een waterig zonnetje, opnieuw met soep. De warmte doet ons goed in de kilte.

La vache qui rit We duiken een prachtig loofbos in tot aan enkele weilanden. Cynthia is niet happy met de koeien, maar alles verloopt rustig: Milka en La vache qui rit blijven rustig grazen :-). Af en toe regent het, maar we laten dat niet aan ons hart komen. Ter hoogte van La Péterette volgt de route helaas de verharde weg voor bijna 2 kilo meter. Het stijgt langzaam en we beginnen het gewicht van de volle rugzakken te voelen. Met uitzondering van Louis die maar doortaffelt alsof zijn rugzakje niets weegt …

Fleurier, ons vertrekpunt.

Bij Les Prés Rougemont pauzeren we even met uitzicht op de hoeves en omliggende weilanden. Via een karrenspoor komen we aan La Baronne Er staat een generator te draaien en die stinkt, dus snel verder stijgen naar Le Soliat (1464 m). We krijgen een mooi uitzicht en niet alleen op de rotsige omgeving. Ook een hele meute steenbokken laat zich met plezier aanschouwen. We nemen de tijd om te genieten van de omgeving en wandelen zelfs met een halo-effect langs de rand van de Creux du Van. Deze kom is een contrast met de zacht glooiende hellingen die we tot nu toe mochten ervaren. Aan de Ferme du Soliat drinken we een warme chocolademelk.

Bij het vallen van de avond stappen we nog 500 m naar beneden via een zigzaggend pad. Een vlakkere plek voor onze tent vinden we bij Les Oeillons, aan een bosrand op een kleiner heuvelrugje. Het wordt nu snel donker en na de maaltijden is er niet veel nodig om in slaap te vallen. Nog even wat sterren aan de hemel aanschouwen en laat de regen dan maar komen. En regenen zal het …

Plan B

Via een breed bospad dalen we na het opbreken van de tent af. Het regent nog steeds maar hey, het is herfst en dat hoort erbij. Maar aangezien het weerbericht voor de komende dagen nog meer regen geeft, korten we de rest van onze tocht in. Dat is het voordeel van hiken met een plan A en een plan B. Even hopen we nog dat de regen zou omslaan in sneeuw, maar helaas … We stappen langs enkele hoeves en draaien in Sur-le-Vau aan de voet van de heuvel naar rechts, langs de oever van L’Areuse. We

stappen flink door en zijn om iets voor 11 u in Noiraigue, net op tijd om nog een ticketje voor de trein te kopen. Een prachtige trein, ordelijk en stipt, brengt ons in 20 minuten terug naar Fleurier.

PRAKTISCHE INFO

Voor een korte hike in de Zwitserse Jura voorzagen we verschil lende opties. Op diverse plaatsen langs de route over Les Crêtes du Jura kan je immers de trein nemen. Uiteindelijk wandelden we van Fleurier naar La Combaz (600 m stijgen), van La Combaz via Creux du Van naar Les Oeillons (300 m stijgen, 500 m dalen) en van Les Oeillons naar Noiraigue (350 m dalen) en met de trein terug naar Fleurier. De hellingen zijn meestal niet steil, met uitzondering van enkele pas sages in de kloof. Wij gebruikten een overzichtskaart van de Crêtes du Jura op schaal 1:60.000 in combinatie met de bewegwijzering die duidelijk is met gele markeringen en bijna op alle kruisingen een wandelboom. Meer info over Route 5 Le Chemin des Crêtes de Jura vind je op www.schweizmobil.ch. Meer info over deze en andere hikes vind je op yanickintothewild.com.

AreuseMôtiers Couvet Travers

Noiraigue

Fleurier les Fontenettes Dessus

Provence

la Vaux Fôretdes Raisses

Creux de la Pay Les Rochats

La Péterette

Les Prés Rougemont la Baronne Le Soliat, 1464 m Creux du Van la Ferme du Soliat

la Combaz

Les Oeillons

Sur-le-Vau

Saint-Sulpice km 0 2,5 5

Op Weg 2022 mm

ARTIKELDATABANK TRACK

Wat regen hoort bij de herfst. Le Creux du Van bij een waterig zonnetje.

Op de hoogtelijn wandelen met een lichte miezer.

Langs ridderburchten, commanderijen en sprookjeskastelen

Een van de mooiste kastelen in de Maasvlakte is dat van Eysden.

Kastelen zijn blikvangers, ook in het fietslandschap dat de provincie Limburg is. Ze spreken tot ieders verbeelding, of het nu gaat om ruïnes van oude burchten of om prestigieuze residenties van wie rijk of van adel is.

Æ Tekst en foto’s Guy Raskin

Een lange traditie

Het woord kasteel is afgeleid van het Latijnse ‘castellum’, dat fort of toevluchtsoord betekent.

Bij de Romeinen kon het gaan om een plek waar soldaten gestationeerd waren, maar ook om met aarden wallen en grachten omgeven onbewoonde burchten, die dienden als toevluchtsoord in tijden van nood. In de middeleeuwen bouwden rijke grootgrondbezitters hun hoeves of huizen steeds vaker uit tot versterkte burchten. Zelf woonden ze

soms in de kasteeltoren of donjon. De bouwplaats van zo’n burcht werd zorgvuldig uitgekozen: goed te verdedigen natuurlijk, maar ook in de buurt van drinkbaar water, vruchtbare gronden en han delswegen. Dit verklaart meteen het grote aantal kastelen in het vruchtbare zuiden en oosten van Limburg (Haspengouw en het Maasland) en de bijna kasteelloze, zanderige Kempen. Na de introductie van het buskruit en de opkomst van artillerie verloren burchten gelei

delijk hun militaire functie. Ze veranderden in lusthoven en buitenplaatsen waar wooncom fort primeerde. Vele middeleeuwse kastelen werden omgebouwd tot adellijke residenties of werden elders nagebouwd.

Limburgs surplus

Een extra troef voor Limburg zijn de comman derijen. Op het einde van de 12de eeuw ontstond naast de Tempeliers en de Hospitaalridders

een derde geestelijke militaire ridderorde: de Duitse Orde. Ook zij waren ‘Milites Christi’, soldaten van Christus die het geloof met de wapens verdedigden en verspreidden. Nadat het bij de Derde Kruistocht niet was gelukt Jeruzalem te heroveren, zocht de Orde nieuwe uitdagingen. In ruil voor land stelden ze zich ten dienste van graven en vorsten. Op dat land richtten zij commanderijen op, bestaande uit kerken, woningen en pachthoeven. Vaak waren ze zelfvoorzienend, brouwden ze hun eigen bier en maalden ze hun eigen graan. De comman derij van Alden Biesen bijvoorbeeld bezat op haar hoogtepunt nog twaalf onderhorige com manderijen in het huidige Belgisch Limburg, Nederlands Limburg en het Duitse Westfalen. In de late middeleeuwen raakten vele com manderijen in verval omdat de nieuwe konin gen en heersers de macht van de ridderorden beknotten.

Heerlijkheden

Starten doen we onze kastelenroute in mijn thuishaven, de Gallo-Romeinse stad Tongeren Naast Romeinse omwallingen bezit de stad ook middeleeuwse stadsmuren en -torens. Langs de Romeinse heirwegen door het vruchtbare Haspengouw verzekerden tal van castella destijds de toevoer van goederen en mili taire troepen naar de Limes, de grens van het Romeinse Rijk met Germania. Sporen van der gelijke castella zijn thans nog terug te vinden in Maastricht.

Ongeveer 70% van de Limburgse kastelen bevinden zich in het vruchtbare Haspengouw. Door de eeuwen heen kruisten hier dan ook belangrijke wegen. Zo was Tongeren een Romeins knooppunt en had de middeleeuwse handelsweg tussen Brugge en Keulen een noor delijke variant via Hasselt en een zuidelijke via

Sint-Truiden en Tongeren om in Maastricht samen te smelten. Daarnaast bezat de Duitse Orde een landcommanderij in Alden Biesen en huisden de Graven van Loon in Borgloon voordat ze naar Kuringen verhuisden. Niet ver wonderlijk dat Haspengouw een kluwen aan ‘heerlijkheden’ bezat. Het woord verwijst naar de bezitting van een heer waaraan bepaalde ‘heerlijke rechten’ waren verbonden. Uiteraard leefde zo’n heer in een kasteel.

Dit verklaart meteen het grote aantal kastelen in het vruchtbare zuiden en oosten van Limburg en de bijna kasteelloze, zanderige Kempen.

ste kenmerken bakstenen gebouwen met spek lagen in mergelsteen, rechthoekige arduinen raamomlijstingen en hoog opgaande daken met opvallend overhangende daklijsten. In diezelfde periode werd ook in classicistische stijl gebouwd met zuilen, pilasters en fron tons, verwijzend naar Griekse en Romeinse voorbeelden. In de 19de eeuw werden de oude stijlen in een nieuw kleedje gestoken en kregen we neoclassicisme, neogotiek, neorenaissance, neobarok, … Vaak werden deze stijlen ook gebruikt voor renovaties of toevoegingen aan oude kastelen. Heel wat gebouwen zijn dan ook behoorlijk eclectisch.

Weetjes

Variatie troef

Droog Haspengouw bezit kastelen in de meest uiteenlopende bouwstijlen, van stugge mid deleeuwse burchtruïnes tot een sierlijk jugend stilkasteel. Uit de romaanse en de gotische periode (11de-15de eeuw) zijn naast de burcht ruïnes van Pietersheim, Kolmont, Jonckholt en de Tempelierstoren in Tongeren enkel frag menten terug te vinden die verwerkt zitten in later gebouwde kastelen. Vaak zijn dat funde ringen, een toren of een toegangspoort. De meeste kastelen die je vandaag in Limburg kan bewonderen, zijn gebouwd tussen 1600 en 1900, opgesplitst in twee duidelijk herkenbare stijlen. Om te beginnen is er de streekeigen Maaslandse renaissancestijl met als voornaam

Om zoveel mogelijk kastelen aan te doen fietsen we eerst in vele kronkels door Droog Haspengouw naar het oosten, om daarna in nog meer bochten door Vochtig Haspengouw westwaarts terug te keren naar het kasteel der kastelen, het machtige Alden Biesen. Na 160 km hebben we maar liefst 49 kastelen op de teller, waarvan enkele met interessante weetjes. Wist je dat onze huidige Koning Filip voor het bij wonen van de zevenjaarlijkse Kroningsfeesten in Tongeren enkele malen op het kasteel van Betho logeerde? Of dat het kasteel van Heks gebouwd werd door de prins-bisschop van Luik en dat Koning Albert en Koningin Paola er geregeld op bezoek kwamen? Wist je dat Baron Erasmus Louis Surlet de Chokier, kasteelheer van Gingelom, in 1830 in afwachting van de troonsbestijging van Leopold I heel even het eerste staatshoofd van België was? Of dat het kasteel van Opleeuw een ommuurde wijngaard bezit en dat het wijnkasteel van Genoelselderen de grootste oppervlakte aan wijngaarden bezit in België? Alleszins, weet dat Haspengouwers een Bourgondische levenswijze hanteren!

Het kasteel van Rullingen in de vallei van de Herk dateert van de 17de eeuw. Ook het kasteeldomein van Terbiest heeft een 17de-eeuwse kern.

Graafschap Loon

Vanuit Alden Biesen fietsen we door het uiter ste noorden van Haspengouw richting Hasselt, de hoofdstad van Limburg. De Demervallei maakt zowat de overgang van het vruchtbare Haspengouw naar de zanderige en bosrijke Kempen. We duiken de Kempense bossen en heide van het Park Midden-Limburg in met een lus naar de kastelen en recreatiedomeinen van Bokrijk en Kiewit. Net zoals de Graven van Loon, die Borgloon rond 1180 inruilden voor Kuringen. Hierdoor groeide Hasselt uit tot bestuurlijk centrum van het graafschap, wat de weg opende om later hoofdstad van Limburg te worden. Het huidige Prinsenhof is maar peanuts tegen de toenmalige residentie.

De op een boogscheut gelegen abdijsite Herkenrode heeft wel haar prestigieuze allure behouden. Even keren we nog terug naar Haspengouw voor een rit door de rivierbeddin gen van Herk en Demer.

Zandkastelen

De Kempen staan voor veel natuur met zand, bos, heide en vijvers. Een gebied voor bokken rijders, heksen en kluizenaars, en helemaal niet voor edellieden. Richting het Maasland,

de vroegere Maasgouw, fietsen we van het ene natuurgebied naar het andere. Het eerste is dat van de Platwijers - een wijer is plat dialect voor een vijver. Daarna volgen de Teut en Ter Hagedoornheide, de recreatiegebieden Hengelhoef en Kelchterhoef. De vele spar renbossen waar de fietspaden ons doorheen jagen, voorzagen vroeger de Limburgse steen koolmijnen van hout voor de bouw van de mijnschachten. De schachtliften en de terrils zijn blikvangers in het groene landschap en behoren vandaag tot het industrieel erfgoed van Limburg. Langzaam maken de bossen plaats voor weide- en akkerlandschappen. De ideale plaats om de Commanderij van Gruitrode uit de grond te stampen, één van de twaalf onderhorige commanderijen van Alden Biesen.

Maasland en Voeren

In de Maasvlakte komen we opnieuw om de haverklap een kasteel tegen. In Oud-Rekem, het mooiste dorp van België, staat het kasteel van D’Apremont-Lynden en op het domein Pietersheim in Lanaken liggen de burchtru ine en het neoclassicistische kasteel broeder lijk naast elkaar. We flirten met de Belgisch-

Nederlandse grens, die we in Kanne even oversteken naar Maastricht. Op een bepaald moment besloot de Duitse Order om Alden Biesen te verlaten voor Nieuwe Biesen in Maastricht. Jammer genoeg is van deze com manderij op de oostelijke oever van de Maas geen spoor meer te bekennen.

Voeren is naast enkele kastelen ook nog de commanderij van Sint-Pieters-Voeren rijk, eveneens onderhorig aan Alden Biesen. Met onze terugkeer in Kanne belanden we opnieuw in Haspengouw. Voorbijrijden aan de uitnodi

De Kempen staan voor veel natuur met zand, bos, heide en vijvers. Een gebied voor bokkenrijders, heksen en kluizenaars, en helemaal niet voor edellieden.

Het Waterkasteel van Schoonbeek, een gehucht van Beverst.

Ook de abdijsite van Herkenrode ligt op de route.

De baron van Gingelom was heel even het eerste staatshoofd van België.

In Ordingen werd de commanderij omgebouwd tot een riant kasteel.

In het kasteel van Duras kan je logeren in de koepelkamer.

gende terrassen van het Neremplein is onmo gelijk. Daar, achter een zwarte smeedijzeren toegangspoort, ligt zowaar een enig mooi jugenstilkasteeltje. Ik heb mij laten vertellen

Het kasteel Neercanne gezien vanuit de terrastuin.

dat het sanitair er uitgerust is met vergulde kranen … Het is maar één van de vele myste ries die verborgen blijven achter de muren en poorten van vele residentiële kastelen. Maar

PRAKTISCHE INFO

ondanks al die geheimen blijven hun torentjes blikvangers in het landschap. En Limburg is een landschap met heel veel torentjes!

Om de talrijke kastelen van Limburg met elkaar te verbinden kwam ik uit op een traject van 621 km fietswegen en fietsvriendelijke wegen. De volgende 7 etappes zijn bijvoorbeeld mogelijk: Tongeren - Sint-Truiden (92 km) - Commanderij Alden Biesen (68 km) - Hasselt (83 km) - Beringen (80 km) - Bree (93 km) - Kanne (95 km) - Tongeren (107 km, 100 als je het veer Eisden-Lanaye gebruikt). Een volledige lijst met de kastelen en ook de gpx-tracks van de route vind je op guysfietsroutes.weebly.com/kastelenroute-limburg.html

ARTIKELDATABANK

Alden Biesen.

Langs het pad van de schilders

Onze zoon vond de liefde en bezegelde dat met een uitbundig trouwfeest in het zuiden van Polen. Ons besluit was vlug genomen: op de terugweg zouden we even afwijken van de snelweg om te gaan wandelen op de Malerweg. Goed om te herstellen van de feestdagen ervoor …

Æ Tekst en foto’s Paul en Annie Van Besien

Wanderlust

Een tijd geleden kregen we het prachtige boek Wanderlust: de meest legendarische hiking trails ter wereld cadeau. Het eerste artikel daarin gaat over de Malerweg. De trail was ons niet bekend, maar de bijgevoegde foto’s oogden

prachtig. Iets om op het verlanglijstje te zetten. Minpunt: hij ligt in een uithoek van het vroe gere Oost-Duitsland, pal aan de Tsjechische grens, niet direct bij de deur en dus een verre droom. Totdat we naar dat trouwfeest in Polen mochten...

‘Maler’ is het Duitse woord voor schilder. Waar zich vroeger schilders lieten inspireren tot onsterfelijke kunstwerken, zoals Caspar David Friedrich, kan je nu een traject van 116 km wandelen door het nationaal park Sächsische Schweiz. Het pad werd aangelegd in 2006 langs

beide zijden van de Elbe en wordt meestal in 8 dagen gelopen. Elke dag tussen 4 en 7 uur stappen, de hele tijd op en af langs steile hellin gen, afgewisseld met houten trappen en metalen ladders tussen de rotsen. Een goede conditie is dus wenselijk. Het landschap kan je best vergelij ken met ‘Klein Zwitserland’ in Luxemburg, maar dan met rotsen die twee tot drie keer hoger zijn. Wij hadden 5 dagen en hebben geprobeerd in die tijdspanne de mooiste stukken van het pad te bewandelen. Het weer was geheel aan onze kant: de ganse tijd een uitbundige zon!

Vesting

We komen op de middag toe en besluiten als opwarmer de vesting van Königstein te bezoe ken: een topattractie in de streek, 200 m hoog boven het dorp op een van de vele tafelber gen. Het traject maakt deel uit van de zevende etappe van de Malerweg. Al snel stappen we op een van de vele houten trappen. Die zijn trou wens overal op de Malerweg goed onderhou den en storen helemaal niet in het landschap. Ze stellen de wandelaar in staat omhoog te klimmen op plaatsen die anders moeilijk bereikbaar zijn: door rotsformaties, in kloven of door smalle beekvalleitjes.

Na meer dan een halfuur bereiken we reus

achtige, metershoge muren. We stappen de monumentale poort binnen en komen terecht in een uitgestrekte vesting, met mooie uitzich ten op de Elbe. In vele delen van het complex zijn musea ingericht en het bronhuis heeft een waterput van 152 m diep. De vesting is ook per auto bereikbaar en dus een grote toeristi sche trekpleister. In de zomer reserveer je best tickets om lange wachtrijen te voorkomen. Na het bezoek gaan we terug de helling omlaag, gedeeltelijk via de houten treden. Het gaat vliegensvlug en we staan beneden voor we het weten, een weldaad voor de knieën … Onze eerste kennismaking met de Malerweg is alvast heel positief.

Bospaden met houten treden

Om toch van het echte GR-langeafstandsgevoel te genieten, plannen we etappe 2 tot 4 van de Malerweg te lopen. Het interessante aan deze streek is dat je in je hotel een pasje meekrijgt waarmee je onbeperkt op trein, bus en boot kan. Daardoor worden allerlei combinaties mogelijk.

Na een korte treinrit, gevolgd door een over steek van de Elbe met de veerboot in het gezel schap van een joelende kleuterklas op wandel schoolreis, komen we aan in Stadt Wehlen. De startplaats van etappe twee is zo’n typisch gezel

lig Duits dorpje met vakwerkhuizen. We stappen eerst een stukje langs de Elbe en duiken dan het bos in, meteen steil omhoog langs bospaadjes met af en toe houten treden. Op grote kruispunten staan telkens bordjes, maar op kleine paadjes diep in het bos is het

soms gissen. Wat zijn wij verwend met onze wit-rode streepjes … Gelukkig hebben we gpxtracks, die ons veel zoekwerk besparen. Boven komen we op een kleine vlakte, waar we dé toeristische hotspot van de streek bereiken: de Basteibrug. Het is pas 10u en dus is er nog niet te veel volk, al komen we wel een buslading

Een pad met rotsen aan de ene kant en een diepe afgrond aan de andere brengt ons op het uitzichtpunt van Brand, waar vele schilders hun penseel hanteerden.

Dankzij de vele trappen dringen we door in de vele rotsformaties.

Eeuwenlang was de natuur aan het werk in het Elbezandsteengebergte.

krasse Limburgers uit Bilzen tegen.

Spielerei op laddertjes

De Basteibrug is gebouwd tussen een forma tie van prachtige rotsen in de meest vreemde vormen. In de diepte stroomt de Elbe. Na tien minuten dalen zien we nog amper iemand. We komen in een kleine vallei langs een bergrivier tje en klimmen weer omhoog. Het is hier prach tig en zalig rustig. We stijgen steeds hoger en de vallei wordt smaller en dieper. Dit hebben we meerdere keren mogen meemaken: diepe woeste beekvalleitjes zoals je ze in niet veel natuurgebieden nog vindt.

Via een oude watermolen bereiken we het dorpje Rathewalde. Een kort eindje evenwij dig met een verkeersweg – zelfs de Malerweg ontsnapt daar niet aan – en we komen weer in het rustige bos terecht. Via enkele metalen ladders staan we plots op een uitzichtpunt op de rotsen hoog boven het dal. Hohnstein, ons doel voor vandaag, torent aan de andere kant boven de rotsen uit. Terug wat spielerei op lad dertjes naar beneden, door een prachtig klein dalletje naar boven en we zijn er. Het hotel ligt aan de ingang van het dorp, dus we hoeven niet ver meer te lopen.

Op een terras aan de Elbe

Na een deugddoend ontbijt zoals dat heet, staan we al heel vroeg weer in het bos. Een mooi pad met rotsen aan de ene kant en een diepe afgrond aan de andere brengt ons uit eindelijk naar het beroemde uitzichtpunt van Brand, waar vele schilders hun penseel hanteer

den. Ook hier kan het druk zijn, dus we vervol gen onze weg naar Tiefen Grund, 800 trappen omlaag door een canyon. Ook de rest van de dag worden we vergast op het ene uitzicht na het andere.

Uiteindelijk komen we aan in eindpunt Altendorf. Omdat we hier geen accommodatie vonden, zouden we de bus naar Bad Schandau nemen, zowat de toeristische hoofdplaats van de streek. Maar het is nog vroeg in de namid dag, het weer is prachtig en de moraal prima, en we besluiten via de Panoramaweg nog 3 km te voet naar beneden te lopen. Ons hotel heeft een tuin pal aan de rivier waar het zalig verpo zen is. En ’s avonds eten op een terrasje aan de Elbe… wat wil je nog meer?

Topwandeldag

We stappen vroeg op de bus en tien minuten later staan we alweer in Altendorf. Al snel duikt een probleem op: de trail is voor een stuk afgesloten. Er zijn teveel dode sparren en er is gevaar voor neervallende bomen. Het blijkt een groot probleem op de Malerweg: overal zie je dode bomen, tot hele percelen toe. De droogte, veroorzaakt door enkele hete zomers, gevolgd door te warme winters, heeft ervoor gezorgd dat schorskevers gigantische schade aanricht ten onder de sparren. Ook hier is de klimaat problematiek pijnlijk zichtbaar.

Via een alternatieve route (leve de gps) dalen en klimmen we naar de Schrammtor, de toegangs poort tot de Schrammsteine, een langgerekte rotsformatie. Vanaf nu is het klimmen door

Een natuurlijke rotsboog.

Panorama op Hohnstein.

Soms houten trappen.

Soms metalen constructies.

nauwe kloven, op en af metalen laddertjes en op rotstreden. Via zijladdertjes komen we op uitzichtpunten waar we 360° rondom kunnen kijken. Prachtig.

Een ‘tricky’ afdaling met zelfs een kort stuk aan de ketting en we staan weer op een breed bospad. Echt gevaarlijk wordt het nooit, maar iemand met hoogtevrees zou toch wat knikkende knieën kunnen krijgen. De Lichtenhainer Wasserfall is niets speciaals, maar er staat een trammetje op ons te wachten dat ons terug naar Bad Schandau brengt. Even de veerboot op en we stranden in ons hotel aan de overkant van de Elbe. Dit was ongetwijfeld één van onze topwandeldagen.

dagwandelaars. We komen op een hoogvlakte en staan plots voor de Pfaffensteine, weerom zo’n tafelberg. De beklimming gebeurt via een slingerende weg. Blijkbaar zit de beginklim in onze benen (of is het de vermoeidheid van de vorige dagen?), want het stijgen gaat niet zo vlot. Overschakelen op bergwandeltempo en

we geraken er ook. Boven wachten nog enkele laddertjes en een zoveelste uitzicht. In de afda ling komen we zwaar hijgende wandelaars tegen: het gaat namelijk naar beneden langs een serie loodrechte, lange, metalen ladders. Maar op het marktje van Königstein wacht een frisse pint, en in Duitsland zijn dat halve liters ...

PRAKTISCHE INFO

Gaten en spelonken

Voor onze laatste dag besluiten we naar Konigstein te gaan en vandaar de Malerweg een stukje in de andere richting te lopen. De weg vanuit het dorp stijgt direct akelig ‘muur-vanHoei-achtig’ omhoog. Even uitpuffen boven en verder het bos in langs een enorm geërodeerde rotswand. Overal zien we gaten en spelonken, zelfs een grot tot 30 m diep. Dit is blijkbaar een bekende plaats, want er zijn opvallend meer

De Malerweg is een wandelroute van 116 km op beide oevers van de Elbe, dwars door het nationaal park Sächsische Schweiz. De klassieke 8 etappes vind je op www.saech sische-schweiz.de/nl/home-malerweg. Een gpx-track is zeker aanbevolen. De regio is uitzonderlijk gevarieerd en door het uitge breide openbaar vervoer kan iedereen hier makkelijk zijn eigen traject uitstippelen. Wij hadden slechts 5 dagen en liepen op

dag 1 vanuit Königstein heen en terug naar de vesting (een stuk van etappe 7). Daarna etappe 2 tot 4 , en terug met het trammetje vanuit de Lichtenheiner Wasserfall. Op dag 5 vanuit Konigstein in omgekeerde richting tot de Pfaffensteine en net voor Pfaffendorf terug naar Königstein (11 km).

Echt gevaarlijk wordt het nooit, maar iemand met hoogtevrees zou toch wat knikkende knieën kunnen krijgen.

Stadt Wehlen Gohrisch

Schmilka Neumannmühle

Sebnitz

Beneden stroomt de Elbe.

De toegangspoort van de vesting van Königstein.

ARTIKEL­

Zomerbars

In Oost-Vlaanderen zijn er tal rijke zomerbars, van wijncafés in een hoevetuin tot hippe bars met strandstoelen, waar het ook op mooie herfstdagen nog aan genaam toeven kan zijn. Als je daar nog zes leuke fietsroutes bijvoegt, heb je een aantrekkelijk geheel. Ook voor volgende zomers. De trajecten zijn tussen 39 en 54 km lang en zijn te fietsen aan de hand van knoop punten of een gpx-track. Het bijbehorende rou teboekje 6x fietsen langs de leukste zomer bars kan je downloaden via www.routen.be

Dwars door Engeland

De recreatieve langeafstandsroute Hart van Engeland kreeg een grondige update en een nieuwe naam: London – Land’s End Cycle Route. Het traject is ca. 1000 km lang en voert van de Engelse oostkust dwars door Londen naar Cornwall, het meest weste lijke puntje van Engeland. Onderweg passeer je door natuurgebieden als Exmoor

National Park, langs de stranden van Devon en Cornwall, prehistorische sites als Stonehenge en historische steden als Canterbury. Als je Engeland van noord naar zuid wil doorkruisen, kan dat op de England North – South Cycle Route. Deze route is 1300 km lang en voert van Berwick upon Tweed aan de Schotse grens naar de Engelse zuidkust bij het eiland Wight. Onderweg kom je door nationale parken als North York Moors en langs histori sche sites als Hadrian’s Wall. Het traject bevat het beste Engelse gedeelte van de internationale Noordzeeroute en sluit aan op drie coast-tocoast routes in Noord-Engeland.

Beide gidsen worden uitgegeven door Eos Cycling Holidays, prijs € 29,95 per deeltje, eoscycling.com. Te koop via de webshop van www.fietsvakantiewinkel.be.

Fietsknooppuntenkaart

De Fietsknooppuntenkaart 750 km à vélo – Coeur de l’Ardenne et du Deux Ourthes kreeg een update. Hij bevat behalve de knooppunten ook talrijke nuttige pictogrammen: pick nicktafels, overnachtingsplaatsen, mooie uitzichten, steile hellingen,

toeristische attracties, fietsverhuur- en herstel bedrijven, enz. Uitgegeven door het NGI, prijs € 11,95.

Land van de Maya’s Fans van de boeken van Frank van Rijn zullen blij zijn. Er is weer een boek verschenen van deze meesterverteller. Een duizend meter hoge kerst boom is het relaas van zijn fietsreis door zuidelijk Mexico en Guatemala, waar hij Mayaplaatsen wilde gaan bekijken. Behalve die oude Mayastadjes zag hij ook monumentale steden als Antigua en San Cristobal de las Casas en schilderachtige koloniale stadjes. Natuurlijk kreeg hij onder

Nieuw bij Esterbauer

Ostsee-Radweg Dänemark. Deze nationale fiets route wordt als een van de mooiste van Denemarken beschouwd en is tevens de langste. In 2019 won de Ostsee-Radweg de trofee van mooiste nieuwe Fietsroute van het jaar. Intussen is het traject met zijn vorm van een liggende acht en het historische stadje Svenburg als middelpunt grondig aangepast en met meer dan 50 km uitgebreid. De totale lengte is nu 870 km. Via twaalf eilanden, acht bruggen en vijf overtochten verken je de afwisselende Deense kust. Deze is nu eens lieflijk met zandstranden, glooiende heuvels en bossen en dan weer wild en fjordachtig met witte krijtrotsen en diepe inhammen.

EuroVelo 3 • Pilger-Route: Aachen – Paris. Op dit 560 km lange deeltraject van EuroVelo 3 fiets je ontspannen langs rivieren en kanalen en op vroe gere treintracés van Aken naar Parijs. Je doorkruist weiden en boomgaarden en maakt kennis met

In de serie Bikeline verschenen enkele interessante nieuwe titels. Prijs € 16,90 per deeltje. Info en gps-tracks www.esterbauer.com

middeleeuwse stadjes en een heleboel versterkte kerken. De route voert langs de Maas, de Sambre en het dal van de Oise om tenslotte via bosgebieden langs het Canal de l’Ourq het centrum van Parijs te bereiken. Onderweg kom je niet alleen langs de indrukwekkende kathedralen van Aken en Parijs maar ook door idyllische rivierlandschappen. Dat alles op grotendeels perfect uitgebouwde fietswe gen en zonder noemenswaardige stijgingen.

Kattegattleden. Deze fietsroute voert langs de Zweedse kust van Helsingborg naar Göteborg. Het 370 km lange traject slingert langs de zuidwestkust en laat je onderweg genieten van een prachtige natuur, indrukwekkende kliffen, pittoreske haven tjes, natuurreservaten, uitgestrekte stranden en gezellige dorpjes. De route is perfect bewegwijzerd en bijna overal autoluw. De Kattegatleden werd in 2018 verkozen tot mooiste fietsroute van het jaar.

Weser Radweg. In het schilderachtige stadje Hann.Münden – waar de Werra en de Fulda elkaar kussen – ontstaat de Weser. Daar begint ook een van de aantrekkelijkste fietsroutes van Duitsland. In 523 km voert de zeer goed uitgebouwde WeserRadweg, meestal vlak langs de rivier en vrijwel altijd verkeersvrij, naar de riviermonding in de Noordzee. In het begin zijn er nog enkele heuvels van het Weserbergland maar voorbij de Porta Westfalica rij je door het Noordduitse laagland naar de kust. Daar gaat het langs Bremen en Bremerhaven en de stran den van het idyllische kust gebied naar Cuxhaven.

3x Weser-Radweg

Surf naar www.groteroutepaden.be

weg ook te maken met moeilijkheden zoals ijzingwek kende afdalingen en steile klimmen, waar hij soms zijn fiets omhoog moest duwen. Grote gieren, voorwereld lijke leguanen tussen oude ruïnes en een pelgrimstocht naar nergens: dit en nog veel meer komt aan bod in dit boek dat leest als een trein. Uitgeverij Elmar, prijs € 22,99. www.uitgeverijelmar.nl

Transitie

Een bijzonder boek over een unieke dubbele reis is Tour de Trans. De schrijver, Eus van der Grift, was vrouw toen hij in 2013 met zijn hond Amma uit zijn woonplaats in NoordoostGroningen vertrok voor een wandeling door Nederland. Die wandeling werd een monstertocht van ruim acht jaar te voet en met de (bak)fiets, dwars door Europa naar Istanboel, steeds met zijn hond. Tijdens die tocht maakte hij de oversteek van vrouw naar man. Hij verliet de traditi onele hokjes van man en vrouw en reisde verder als gendernomade die een tijdje in het ene hokje kampeert en dan weer verder trekt als een ander. Dit boek is naast een boeiend reisverslag ook een actueel verhaal dat laat zien hoe transgenders tegen enorme barriè res lopen. Uitgeverij Growing Stories, prijs € 24,99. www.growingstories.nl

Franse fietsgidsen

Nederland bierland

Te oordelen aan de talrijke gidsen met fietsroutes voor bierliefhebbers vormen fietsen en bier een aantrekkelijke combinatie. Blijkbaar ook in Nederland. Er verschenen enkele nieuwe gidsen:

Fietsen door Nederland Bierland is een fietsgids langs de beste brouwerijen en bij zondere biercafés. Het boek toont op spor tieve wijze de weg door een gevarieerd Nederlands fiets- en bierlandschap. Waar het landschap verhalen vertelt van vogels, wind en luchten, vertellen de brouwerijen verhalen van granen, geuren, smaken en noeste arbeid. De gids bestaat uit twee delen. Deel 1 beschrijft een route van 1326 km (32 etappes) vanuit Deventer door het weste lijke deel van Nederland. De route van deel 2 start in Eindhoven en blijft voornamelijk in het oostelijke deel van Nederland om na 1526 km (32 etappes) te eindigen in Deventer.

De gidsjes zijn in eigen beheer gemaakt door bierkenner/fietser Eddy van der Ploeg. Ze kosten € 17,50 per deeltje en zijn te koop via www.bol.com

De Bierfietsgids van Nederland bevat 30 bijzondere fietsroutes langs Nederlandse brouwerijen. Hoewel bier het thema is van de routes, leiden de trajecten ook langs fraaie natuurgebieden, interessante bezienswaar digheden, knusse dorpjes en andere leuke afstappunten. De routes uit deze handzame A5-fietsgids liggen verspreid door heel Nederland. Uitgeverij Reisreport, prijs € 15. www.reisreport.nl

Bij de Editions Chamina verschenen enkele nieuwe en vernieuwde fietsgidsen. Ze zijn te koop via de webshop van www.fietsvakantiewinkel.be

De Atlas France des Voies Vertes & Véloroutes (editie 2022 – prijs € 27,90) bevat 13.000 km aan langeafstandsfietsroutes in Frankrijk. Dit is meer dan een globale overzichtsgids. De beschrijvingen zijn wel summier maar aan de hand van de 570 gedetailleerde IGN-kaartjes met ingetekende pictogrammen kan je er toch echt mee fietsen. Door het grote aantal kaartjes is de ringbandgids wel bijna 600 bladzijden dik. Deze vernieuwde vierde editie is verrijkt met 1.000 km aan nieuwe routes, waaronder twee nieuwe (The Flow Vélo en de Euro Vélo 4 - Tour de Manche) en uitbreidingen aan de bestaande routes ViaRhôna, Vélo Francette, Euro Vélo 6 en Loire à Vélo.

Le sillon Alpin à Vélo (€ 14,90). Deze nieuwe route van 300 km verbindt in 13 etappes de meren van le Bouget en Annecy met Pont-de-l’Isère in de Drôme, waar hij aansluit op de ViaRhôna. Ook in Chanaz kan je overstappen op de ViaRhôna. Het traject kan in beide richtingen afgelegd worden. Het is niet moei lijk en ook geschikt voor onervaren fietsers en families. De route volgt de valleien van Annecy, Chambéry en Grésivaudan met de Alpen en de Voor-Alpen als schit terend decor. Er zijn twee vertrekpunten voorzien: het Meer van Bourget of dat van Annecy. De spiraalgids heeft een handig formaat

Ook bij Editions Ouest-France verschenen enkele nieuwe of ge-update fietsgidsen. Ook deze kan je bestellen via de webshop van www.fietsvakantiewinkel.be

La Vélomaritime – de Roscoff à Dunkerque (€ 18,90). Deze fietsroute van 800 km neemt je mee van Duinkerke vlakbij de Frans-Belgische grens tot Roscoff in Bretagne. Ze voert langs legendarische landschappen en plaatsen zoals de Opaalkust, de Baai van de Somme, de kliffen van Etretat, de Mont Saint-Michel en de Roze Granietkust. Het traject loopt groten deels over verkeersluwe wegen en maakt deel uit van Eurovelo 4.

La Véloscénie Paris - Le Mont-Saint-Michel (€ 16,90). Deze fietsroute van 450 km verbindt het Ile-de-France met de baai van de Mont SaintMichel, twee parels van het Unesco Werelderfgoed. De route gaat over verkeersluwe wegen en voies vertes, waaronder de nieuwe voie verte langs de Mont des Avaloirs, en komt door drie regionale natuurparken. De gids bevat ook drie extra uitstapjes, de eerste tussen Domfront en Flers, de tweede door de Mayenne en de derde naar de Normandische landingsstranden.

Terug Weg

Verslag van een passage over de Pyreneeën

“We willen onze eigen sterktes en zwaktes ontdekken, mensen ontmoeten en genieten van de natuur. We willen onszelf en elkaar beter leren kennen. Maar we willen vooral ‘de vergeten geschiedenis’ van vele Belgische vluchtelingen verbinden aan onze eigen geschiedenis.”

Empathie

Wat voorafging

In het kader van De Toekomstacademie, een jongerenproject van het Gentse cul tuurhuis Victoria Deluxe, stortten 8 jonge vrouwen zich in de loop van 2021 in een spannend avontuur dat hen hoog in de Franse en Spaanse Pyreneeën zou brengen. Vertrekpunt was het boek Passage Pyreneeën van historica Sarah De Vlam. Per toeval ontdekte zij in een klein museumpje in het Catalaanse stadje Sort dat tijdens de Tweede Wereldoorlog een honderdtal Belgen daar gevangen had gezeten. Dat de Pyreneeën een vluchtweg boden aan Spanjaarden die in de jaren 30 de bur geroorlog in hun land ontvluchtten, is een goed gedocumenteerd verhaal. De route werd toepasselijk de ‘Chemin de la Liberté’ gedoopt. Maar dat enkele jaren later dui zenden Belgen de omgekeerde weg zouden volgen, is veel minder bekend. Die groep vluchtelingen was zeer divers. Zo was er een ontsnappingslijn, Komeet, die neer gehaalde geallieerde piloten via Frankrijk en Spanje terug naar Engeland bracht om

opnieuw ingezet te worden. Maar ook vele anderen, onder meer joodse Belgen, gingen op de vlucht voor de Duitse bezetter. Het ‘neutrale’ Spanje leek hen de meest bereik bare veilige bestemming en vele verzetslie den riskeerden hun leven om de ontsnap pingslijnen dwars door Frankrijk open te houden.

Wie de voet van de Pyreneeën haalde, sloot zich vaak aan bij een groep om een gids te betalen. De Vlam ging voor haar boek op zoek naar overlevers en kwam onder meer uit bij Pola, een joodse vrouw uit Antwerpen. Hoogzwanger lukte het haar om de Pyreneeën over te steken. “De bergen worden vaak verheerlijkt, maar geloof me, als je zoals in de barre winter van 1942-43 cols van 3000 meter over moet met de Gestapo in de achtervolging, dan loop je allesbehalve in een idyllische postkaart.”

Eens aangekomen bleek Spanje toch niet zo neutraal te zijn. Om hun doortocht naar Engeland te bemoeilijken en Hitler een dienst te bewijzen, liet Franco vele vluchtelingen –al dan niet tijdelijk – opsluiten. Onder meer in de piepkleine gevangenis van Sort.

Voor Victoria Deluxe is ‘Terug Weg’ veel meer dan een herinneringsproject, 80 jaar na de feiten. Het is “een oefening in empathie met de universele, tijdloze en zeer mense lijke beslissing om te vluchten voor onrecht en geweld”. Ook de deelnemende jongeren hadden elk hun beweegredenen om deze zware tocht te ondernemen. Vaak wilden ze hun eigen verhaal koppelen aan het historisch vluchtelingenverhaal. Of zoals Sarah De Vlam voor aanvang schreef: “Ze zullen de grens met Spanje in zicht krijgen na een steile klim. Zij zullen dit kunnen doen zonder de bloeddor stige honden van de Gestapo in de rug, zonder een doelwit te zijn voor scherpschutters, zonder opgejaagd te worden door hun myste rieuze Catalaans-brabbelende berggidsen. Dat neemt niet weg dat ze heel dicht bij de vluch telingen van 80 jaar geleden zullen komen, en de empathie waarnaar ze verlangen in merg en been zullen ervaren.”

Van de tocht maakten de jongeren en Victoria Deluxe zowel een reisverslag als een documen taire, waaruit we hier een aantal citaten halen:

Æ ‘Terug Weg’ is een project van Jolnar Dayoub, Isabelle Rey, Shushanik Gorginyan, Oumaimae Akhayad, Seba Abazed, Jennifer Baez Matos, Hafsa Tarsimi en Sophie Bodiang, begeleid door Victoria Deluxe – Foto’s Sipan Hota

De heenreis naar het basiskamp in Montesquieu­Avantes:

De PCR-controle brengt me terug in het heden. Een snelle kijk naar het papiertje en we mogen passeren. In vergelijking met wat Pola moest doen om valse papieren te bekomen en een smokkelaar te betalen, hadden wij maar een simpele barrière.

Shushanik

Onderweg verdronken we in de mooie kleuren van de natuur. Het was alsof de bergtoppen met ons spraken. Maar elke keer dat ik tijdens het wandelen naar de grond keek, hoorde ik de verhalen van de vluchtelingen. Hun voetsporen vertelden me hoe moeilijk het voor hen was om deze afstanden af te leggen met veel stress en angst. En als ik naar de bomen keek dan zag ik een verdrietige glimlach. Ik hoorde hen zeggen: “Jij hebt geluk. Jij kan genieten van de mooie natuur.” Terwijl ik dacht dat de vluchtelingen alleen moesten denken hoe zij de tocht gingen overleven om een veilige plaats te bereiken.

In Audinac werden 22 strijdende jonge mensen doodgeschoten tijdens de gevechten tussen het maquis en Duitse bezetter. Hier werd ik geka tapulteerd naar mijn land, Syrië. Ik dacht aan de vele jonge mensen die alles hebben opgeof ferd om te strijden tegen de dictatuur, in hun streven naar vrijheid en rechten voor onze

mensen. Ooit was mijn vader een van die jon geren. Nu zijn er ook vele anderen in zijn plaats. De geschiedenis herhaalt zich. Ik vraag mij af of wij ooit uit onze geschiedenis zullen leren? ’s Avonds kwam ik erg moe thuis, maar dankzij de natuur en de groep kregen mijn herinnerin gen een hoopvolle plaats.

Jolnar

Bezoek aan le Musée du Chemin de la Liberté in Saint­Girons:

De gids uit het museum vertelde ons dat het vaak iets oudere mensen zijn die het museum bezoeken, om meer te weten te komen over de geschiedenis van hun eigen ouders of groot ouders. Het leek haar dan ook deugd te doen een groep jonge mensen voor zich te zien die interesse hebben in de verhalen die vasthangen aan Le Chemin de la Liberté. Op deze manier gaan ze niet verloren.

Sophie

Eerste etappe, van Saint­Girons naar Alos:

Giechelend, lachend en hijgend klimmen we de heuvels op en af (of was het toch een berg?). Doorheen de stille momenten vraag ik mij af hoe de vluchtelingen van toen deze tocht hadden gedaan. Kwetsbaar en zichtbaar door heen de kale velden. Duitsers die op de loer liggen. Kinderen, moeders, vaders, ouderen die dezelfde route namen als ons, maar zonder Decathlonschoeisel, zonder zekerheid op over

leven, op hun hoede voor elk geluid, volledig afhankelijk van hun gids. Genoten zij ook van het uitzicht? Ging er ook een “wauw” door hen heen bij het zien van de bergen? Of gaf het hen juist meer stress, meer zorgen, bij het zien van de weg en de klim die hen te wachten stond? Honger, dorst, geen extra sultana-koekje op zak, volledig afhankelijk van het lot en de solidariteit van de mensen rondom hen. Geen Sarah die hen staat op te wachten met het busje aan het eind van de dag, maar een tocht van onbepaalde duur, van leven of dood. Weg van al hun geliefden, huizen, comfort en luxe. Ik vraag mij af hoe dat voelt, weglopen van alles. Hoe hard dat moet zijn. Hoe gevaarlijk. Daar stonden we dan, aan de helling des doods, in de open velden. Deze keer zonder Duitsers op de loer.

Oumaimae

Tweede etappe, van Alos naar Aunac:

Met twee slippers die niet op elkaar lijken, liep ik de trap af naar het huis van mijn nonkel, waar we met tien in de gang moesten slapen.

In de trappenhal waren de ramen met mozaïek versierd. Het was supermooi als de zon door de vensters viel. Nu is alles kapot. Ik dacht niet aan de collectie poppen die ik had verzameld.

Ik nam niets mee. Ik keek niet achterom.

Voor deze reis nam ik een supergrote koffer mee, vol benodigdheden en soms overbodigheden. Ik kon zeker drie keer de kamer rondkijken om te controleren of ik niets was vergeten. We stapten

Van Montesquieu­Avantes naar Saint Girons, de stad waar de Chemin de la Liberté begint:

Geen gestapo op de loer.

“Dankzij de natuur en de groep kregen mijn herinneringen een hoopvolle plaats.”

in het busje van Victoria Deluxe. Jos en ik moesten in de koffer zitten. Weer herinneringen. Ik keek uit het raam, al mocht dat niet. Ik zag onze auto op straat. Doorboord door meer dan 60 kogels. In de koffer van het busje deed ik mijn ogen dicht. Ik had duizend vragen. Waarom moet dit gebeuren? Waarom laat de wereld dit toe? Deze tocht geeft mij vooral sterkte, maar laat die vragen ook veel luider klinken.

Seba

Ik ben ook vluchteling geweest, maar ik wil niet terugdenken. Er zijn tijdens de tocht momen ten geweest dat ik daar terug aan heb gedacht, maar ik moet dan heel snel een switch maken om terug in het heden te komen. Ik wil de pijn weghouden. Ik wil die gevoelens geen tweede keer ervaren.

Shushanik

Derde etappe, van Aunac naar de Col de la Core:

Bij elke stap, elke ademhaling, elke pauze beleef ik het moment. Ik kijk voor me. Ik kijk achter me. Ik kijk naar het uitzicht en denk: “Wow ik ben dit echt aan het doen”. Het genieten van elke seconde was heel belangrijk voor mij. Soms vergeten we gewoon te genieten van het moment. Elke seconde telt en we mogen van elke seconde op deze wereld genieten.

Jennifer

Dag in Seix:

Experiencia

Nieuw. Ervaren. Geloven. Competência

Overtuiging. Willen. Doorzetten. Cuidados

Zorgen voor elkaar. Dalen. Niet vallen. Helpen.

Risadas

Lachen. Schateren. Fake lachen. Timide lachen.

Piadas

Mopjes. Domme grapjes. Lachen. Histórias

Verleden. Boek. Museum. Verhalen. Metas

Toekomst. Wil. Doelen. Blij zijn. Isabelle

Vierde etappe, de overtocht van Salau (Fr) naar Refugi del Fornet (Sp):

De regen valt met bakken uit de lucht en de tocht is voor sommigen al zwaar geweest. Een deel van de groep steekt de berg te voet over, de anderen rijden met Sarah mee naar Spanje. In

de voormalige gevangenis van Sort eindigt de tocht. De plek waar het idee voor het boek en voor het project geboren is.

Tijdens deze tocht heb ik vaak gedacht aan mijn huis en alles van vroeger. Elke keer dat we van de ene naar de andere plaats vertrokken, kreeg ik hetzelfde gevoel. Ik dacht ook aan mijn vrien den die gestorven zijn. Ik dacht dat ik die vriend schap nooit terug zou voelen. Maar de band met jullie werd elke dag sterker en sterker. Hier heb ik terug vriendschap gevoeld, bij jullie allemaal. Ik dacht dat ik alles vergeten was, maar de tocht heeft alles teruggebracht. Alsof dat allemaal nog steeds in mij zit.

Seba

Enkele dagen geleden zag ik in de bossen een boom die was omgevallen. Maar hij lag niet op de grond, omdat er twee bomen voorstonden. Ik vond dat een heel mooi beeld, dat voor mij deze tocht samenvat. Als je gedragen wordt val je nooit echt om.

Sophie

Terug Weg

Het volledige reisverslag kan je downloaden via www.victoriade luxe.be/terug-weg-van-dag-tot-dag. De documentaire van 55’ kan je bekijken op www.victoriadeluxe.be/passage-pyreneeen. Meer info over de Chemin de la Liberté vind je op www.chemindelaliberte.fr.

Bezoek aan le Musée du Chemin de la Liberté in Saint-Girons.

Grote Vijf Vijf gemeenten in de Westhoek (Houthulst, Hooglede, LangemarkPoelkapelle, Staden en Zonnebeke) stippelden gezamenlijk een nieuwe langeafstandswandelroute van 123 km uit op hun grondgebied. De in beide richtingen met wit-blauwe streepjes beweg wijzerde lus kreeg de naam Grote Vijf Route Het traject voert je op overwegend onverharde veldwegen en wandelpaden rond de heuvelrug tussen de IJzer- en de Mandelvallei. De route is ingetekend op een nieuwe wandelkaart waarop iedere gemeente zijn eigen kleur heeft. Deze kleur vind je terug in een QR-code die een over zicht geeft van logementen en horeca. De kaart is te koop bij de toeristische diensten van de vijf initiatiefnemers. Prijs € 5.

Wandelen met een beperking

Toerisme Oost-Vlaanderen streeft ernaar om haar wandel- en fietsroutes toegankelijker te maken voor personen met een beperking. In dat verband lanceerde ze langs toplocaties in de provincie drie fietsroutes, vier wandelroutes en ook vier autoroutes met brede, maximaal

verharde paden en een minimum aan drem pels. Ook de tussenstops zoals cafés en restau rants hebben een aangepaste infrastructuur. www.routen.be/toegankelijkheid

Liberation Route Ardennen

De nieuwe wandellus Chemin de la Liberté (Freedom Trail) voert langs sporen van het beruchte Ardennenoffensief van 1944-45. Meer dan 75 jaar later zijn die nog duidelijk te zien in het landschap. Het geel-wit bewegwij zerde traject van 68 km start net buiten het centrum van Bastenaken bij de herdenkings plaats Mardasson. Het slingert op hoogtes tussen 400 en 550 m over het open Ardense plateau rond de stad. Een gedetailleerde topo grafische wandelkaart en een routebeschrijving (ook in het Nederlands) zijn verkrijgbaar via La Maison de la Randonnée – GTA Belgique. Prijzen resp. € 7 en € 5. www.gta.be/nl/ nl-chemin-de-la-liberte/ Deze route is onderdeel van de Liberation Route, een Europees netwerk van 10.000 km

Nieuw bij Gegarandeerd Onregelmatig

De routemakers van Gegarandeerd Onregelmatig hebben weer twee interessante gidsjes aan hun omvangrijke verzameling toegevoegd. Je kan de routebeschrijvingen en gpx-tracks downloaden via www.wandelzoekpagina.nl of de papieren gidsen bestellen via www.gegarandeerdonregelmatig.nl. De prijs van de gidsjes is € 17,95.

Wandelen in Gooi en Vechtstreek Ondanks de nabijheid van de grote steden Amsterdam en Utrecht zijn het Gooi en de Vechtstreek afwisselende wandelgebieden met een verrassend grote hoeveelheid natuur. De 14 wan delingen van deze gids met lengtes tussen 10 en 18 km brengen je over uitgestrekte heidevelden, door bossen en langs plassen, rivieren, moerasgebieden en fraaie landgoederen. Ook spraakma kende architectuur, oude dorpskernen en vestingen staan op het menu. Naast de duidelijke kaartjes en de uitgebreide beschrijving wijzen de paaltjes van het Wandelnetwerk Gooi en Vecht je de weg.

Heuvelrughike. De Utrechtse Heuvelrug is het op één na grootste bosgebied van Nederland. Grote delen van dit unieke stuwwallenlandschap behoren tot Nationale Parken. Met deze nieuwe gids kan je dit heuvelachtige gebied in zijn volle lengte van noord naar zuid doorkruisen. De route begint in Huizen aan het Gooimeer en voert naar Rhenen aan de Rijn. De totale lengte van 95 km wordt onderverdeeld in vijf pittige etappes die alle goed met openbaar vervoer bereikbaar zijn. Het traject brengt je door uitgestrekte heidevel den, zandverstuivingen en dichte bossen en langs karakteristieke boerderijen, statige kastelen en schilderachtige dorpjes. Een in de gids opgeno men mini-veldgids geeft uitleg over wat je onder weg aan planten en dieren tegen kan komen.

dat door de Raad van Europa officieel erkend is als Culturele Route. Het verbindt honderden plekken in tien Europese landen waar de geal lieerden in 1943 – 1945 hun opmars maakten. (www.liberationroute.com)

Liberation Route Brabant

Ook in Nederland werd een onder deel van het Europese wandelnet werk Liberation Route gelanceerd, de Liberation Route Brabant. Deze volgt in grote lijnen het Airborne Wandelpad en vertelt het verhaal van Operatie Market Garden, waarbij wegen en bruggen moesten worden veroverd om via Arnhem Berlijn te bereiken. Het gebruikt het knooppuntennetwerk en heeft ook een eigen bewegwijzering. De route voert langs histori sche locaties die een belangrijke rol speelden in de laatste fase van de Tweede Wereldoorlog. De wandelroutekaart is te koop via de webshop van www.visitbrabant.com. Prijs € 3,95.

Langs de Nederlandse kust

De nieuwe gids Wandelen langs de Nederlandse Kust bevat 30 wandelin gen van 5 tot 20 km langs de gehele Nederlandse Noordzeekust, van Het Zwin tot Den Helder. Met de gids in de hand kan je uit waaien op het strand, duinen beklimmen en het hinterland verkennen met zijn bossen, landgoederen en bloembollen velden. Hoogtepunten zijn de Atlantikwall bij Katwijk en de Hondsbossche Zeewering. Ook de planten en dieren die leven aan de kust krijgen de nodige aandacht. Uitgegeven door de ANWB, prijs € 21,99. www.anwb.nl

Wiedweg

De Wied is de langste rivier van het Duitse Westerwald. Hij heeft zijn bron in Linden en mondt bij Neuwied uit in de Rijn. De beweg wijzerde Wiedweg heeft dit jaar het predicaat ‘Qualitätsweg Wanderbares Deutschland’ gekregen. Het totale traject van 110 km (7 etappes) voert meestal op smalle paden, soms met een klimmetje door een afwisselend landschap van bossen en beemden,

steeds in de buurt van de rivier. Je kan een bro chure met beschrijving en kaartjes downloaden via www.westerwald.info

Vincent van Gogh

In de Nederlandse provincie Noord-Brabant is een nieuw Nationaal Park in oprichting, het Van Gogh NP. Het verbindt de plekken die een rol hebben gespeeld in het leven en het werk van de schilder. In dit NP worden ook enkele thema wandelingen ontwikkeld. De eerste (geopend in februari, 10 km) situeert zich rond Nuenen, het dorp waar hij twee jaar woonde en waar hij zijn eerste meesterwerk (de Aardappeleters) schilderde. Het traject volgt grotendeels wan delknooppunten maar heeft ook een eigen bewegwijzering. In juli 2022 volgden een route in Etten-Leur (14 km) en in Zundert (8 km). In de herfst zijn er nog twee, in Tilburg en in Helvoirt, gepland. De kaarten van de wandelroutes zijn te koop via www.visitbrabant.com, prijs € 2,95 per stuk.

Middeleeuwse pelgrimstocht

In 1522 maakte Ignatius van Loyola een pelgrimstocht van zijn huis in Spaans Baskenland naar Montserrat en Manresa, in de buurt van Barcelona. Je kan nu in zijn voetspo ren treden met de (Engelstalige) gids Camino Ignaciano. Het traject is volledig bewegwijzerd. Het is 675 km lang en wordt in 27 etappes onderver deeld met telkens een beschrijving, een kaart en uitgebreide praktische info. Uitgeverij Bradt Travel Guides. Te koop via Reisboekhandel De Zwerver, prijs €23,95. www.dezwerver.nl Alle info in meerdere talen vind je via www.caminoignaciano.org.

Dal van de Sieg

Met grote lussen voert de Natursteig Sieg door het dal van de Sieg, tussen Siegburg (Noordrijn-Westfalen) en

Nieuw bij Conrad Stein

In de serie Outdoor verschenen enkele nieuwe titels. Info en gpx-tracks: www.conrad-stein-verlag.de.

Jakobsweg Nürnberg - Konstanz (€ 16,90). Op middeleeuwse handelswegen voert deze bijna 400 km lange route van Nürnberg naar het Meer van Konstanz, langs burchten en de Romeinse Limes door een afwisselend landschap met heuvels en meren. Onderweg passeer je langs schilderach tige stadjes met vakwerkhuizen, barokke kerken en kloosters. De stad Ulm vormt een hoogtepunt met zijn oude centrum en de Munsterkerk, waarvan de toren de hoogste ter wereld is.

Jakobsweg Paderborn – Köln (€ 16,90). Door de relieken van de heilige Liborius was ook Paderborn een pelgrimsoord. In de middeleeuwen gebruikten pelgrims zo veel mogelijk handels- en militaire wegen. De ‘moderne’ versie van de historische pel grimsweg blijft dan zo dicht mogelijk bij die oude wegen: de Via Regia, de Heerweg/Römerweg en de Heidenstrasse. Het 300 km lange traject is beweg wijzerd en voert over de Paderborner hoogvlakte en door het Bergisches Land naar de Dom van Keulen.

Westweg (€ 14,90). De populaire Westweg is een van de oudste langeafstandswandelroutes van Duitsland. Sinds 1900 voert hij van noord naar zuid (of omgekeerd) door het Zwarte Woud. Vanaf Pforzheim in het noorden volgt de route overwegend de hoofdkam van het grootste Duitse middelgebergte en komt daarbij over enkele van de hoogste toppen. In de buurt van de toeristi sche Titisee splitst de route zich in een westelijke en een oostelijke variante die later beide bij Basel weer samenkomen. De vele overnachtingsmoge lijkheden van hotel tot hut maken een flexibele etappe-indeling mogelijk.

Mudersbach (Rijnland-Palts). Onderweg op het ruim 200 km lange traject word je getrakteerd op een perfecte mix van natuur en cultuur. Je slingert op smalle paden bergaf naar de Sieg en weer omhoog door dichte bossen met klaterende beekjes. Voor culturele pareltjes zorgen de burchten, kloosters, oude kerken en idyllische dorpen. De vele uitzichtpunten onderweg geven steeds weer fantastische panorama’s. Je vindt alle nodige info in de nieuwe gids van uitgeverij Esterbauer, prijs € 12,90. www.esterbauer.com

Van de Noordzee naar de Somme

De GR 120, ook wel de GR du Littoral genoemd, loopt van De Panne naar Tréport. De route is 175 km lang en gaat dwars door de mooiste natuurgebieden van de Opaalkust (les Dunes du Peroquet, les Dunes Marchand, le Platier d’Oye, le Site des deux Caps en les Dunes de la Slack). Ook de steden Duinkerke, Calais

en Boulogne en gezellige kustplaatsjes als Le Touquet en Wissant staan op het menu. De topogids was al lange tijd uit de handel, maar de wit-rode bewegwijzering heeft steeds stand gehouden. Maar er is goed nieuws: de FFRP komt met een nieuwe gids. De la Flandre à la Baie de Somme – GR 120 is te koop in de GR-webshop.

Mecklenburg Vorpommern

In deze Noord-Duitse deelstaat is een nieuwe langeafstands wandelroute in ontwikkeling: de Naturparkweg MecklenburgVorpommern. Deze heeft een lengte van ruim 900 km en voert van het biosfeerreservaat Schaalsee naar het eiland Usedom. Het traject verbindt talrijke meren, heuvels, bossen, strand en zee met elkaar en gaat door alle zeven natuur parken van de deelstaat. De 99 infoborden zijn geplaatst, aan de bewegwijzering wordt volop gewerkt. Een volledige beschrijving of gids

is er nog niet, er zijn wel brochures over deel trajecten die je kan downloaden via www. regierung-mv.de/Landesregierung/ lm/Service/Publikationen/ (zoekterm Naturparkweg). Algemene info vind je via www.auf-nach-mv.de/wandern. Daar kan je ook de gpx-track downloaden.

Deense kust

Het boek Langs de Kustlijn voert je mee langs de Deense Noordzeekust.

Van Skagen, in het noordelijkste puntje van Denemarken, via de Nederlandse Waddenzee tot Den Helder. In vloeiende taal neemt de schrijfster Dorthe Nors je mee over eeuwenoude paden, door adembenemende landschappen, door weer en wind. Onderweg vertelt ze over de kracht van de natuur en de herinneringen die ze aan deze plekken heeft.

In dit boek komen haar twee grote ‘liefdes’ paden en literatuur op prachtige wijze samen. Uitgeverij Podium, prijs € 22,50 (als e-boek € 9,99). www.uitgeverijpodium.nl

Alpen

Als je in de Alpen wil bergwan delen, maar je weet niet waar, dan kan het boek Wanderlust Alpen helpen om een uitda gende tocht te plannen. De keuze is zo uitgebreid dat de Alpen in vijf regio’s worden opgesplitst, elk met praktische info over 5 tot 15 trajecten voor wandelaars van alle niveaus. Beste seizoen, afstanden, hoogtemeters, moei lijkheidsgraad, flora en fauna, overnachtings mogelijkheden, overzichtskaarten en talrijke foto’s geven een beeld van elk wandelgebied. Ook om door te bladeren, is dit boek een aanrader. Uitgeverij Kosmos, prijs € 39,99. www.kosmosuitgevers.nl

en een of meer hoogtepunten. Er zijn bekende routes bij zoals de Camino de Santiago, de Pacific Crest Trail of het Pieterpad maar ook routes waarvan je misschien nog nooit hebt gehoord: Blue Mountain Peak Trail (Jamaica), Ilha Grande Circuit (Brazilië), Transilvanica (Roemenië), Tok Tokkie Trails (Namibië), K2 Base Camp Trek (Pakistan) of Cape to Cape (Australië). Uitgeverij Unieboek / Het Spectrum, prijs € 26,99, www.spectrumboeken.nl

Pelgrim

In het boek Pelgrim vertelt Hans Peter Roel hoe zijn pel grimstocht naar Santiago van een slopende voettocht langzaam een spirituele reis wordt. Heftige emoties en boeiende ontmoetingen ver anderen zijn levensinzichten. Na het vol tooien van zijn tocht besluit hij het roer in zijn leven drastisch om te gooien en zich niet langer te laten leiden door geld, status, bezit of roem. Hij maakt een einde aan zijn huwelijk, zegt zijn goedbetaalde baan als bankier op en verkoopt zijn huis om voortaan zijn droom te volgen: reizen, schrijven en workshops geven. En leven als een pelgrim. Uitgeverij Next Company, prijs € 21,95. www.nextcompany,nl

Robert Walser

Terloops

In de serie Terloops van uitgeverij van Oorschot verschenen vier nieuwe deeltjes. Het gaat in deze serie steeds om filosofisch getinte wandelverhalen. Prijs per deeltje € 12,50. www.vanoorschot.nl

Met moeder mee. In dit boekje loopt Joyce Roodnat de stervormige routes door Amsterdam-Oost na die ze elke dag met haar moeder wandelde. Onderweg ziet ze hoe de stad veranderd is en verweeft ze haar observa ties over toen en nu met bespiegelingen over het moederschap.

De beloning. Als Stine Jensen in beweging komt, moet daar een beloning aan vast zitten. Haar favoriete wandeling in die zin is op het eiland Texel met als beloning appeltaart. In het gidsje beschrijft ze deze wandeling in vier seizoenen en filosofeert ze niet alleen over lichtheid en zwaarte maar ook over praktische zaken zoals de beste regenjas.

De 125 mooiste

Voor het ‘grote’ wandelwerk moet je wat langer onderweg zijn en meestal ook wat verder van huis. Het boek Hike, de 125 mooiste wandelroutes ter wereld kan daarbij een inspiratie zijn. Bij iedere route hoort een beschrijving, basisinformatie

Na een zenuwinzinking in 1929 bracht de Zwitserse schrij ver Robert Walser de laatste 27 jaar van zijn leven door in psychiatrische inrichtingen. Daar vulde hij zijn tijd met wandelen. Cultureel journalist Carl Seelig begeleidde hem 20 jaar op zijn tochten en tekende alle ervaringen nauwge zet op. Deze zomer verscheen de Nederlandse vertaling onder de titel Wandelingen met Walser. De wandelingen gaan van dorp naar dorp en van café naar café. Ze zijn 26 tot 80 km en lang zijn stuk voor stuk boeiend beschreven met afgelegde kilometers, pauzes voor bier, gesprekken over literatuur en het leven in een inrichting. Uitgeverij Koppernik, prijs € 21,50. www.koppernik.nl

Ogentroost. Yolanda Entius wandelt met rugzak en haar trouwe tent De Slak in de Mercantour langs de Frans-Italiaanse grens. Onderweg blijkt dat ze niet alles onder controle heeft en denkt ze na over alleen en samen zijn, controledwang en -verlies, de binnen- en bui tenwereld, en over wat de ogen troost biedt.

Lentehonger. Sander Kollaard wandelt ieder jaar in de Zweedse lente. Te midden van het licht, de kleur en de geur van de overvloedig bloeiende planten en de klanken van de uitbun dig zingende vogels schrijft hij over somberte en hoe je de natuur een zetje kan geven om de lente eerder te laten komen.

De vele gezichten van Graz

De tweede stad van Oostenrijk, 250.000 inwoners groot, heeft een uitgebreid fietsnetwerk. 13 hoofdroutes doorkruisen Graz vanuit de verste uithoeken richting historische centrum. Voeg daarbij nog 16 routes in de regio rondom en wij zijn vertrokken voor heel wat fietsplezier.

Water beloofd

Graz ligt in een relatief vlak gebied, omkaderd door de afgeknotte bergen van het zuiden van de deelstaat Stiermarken. Voor de start van onze eerste rondrit fietsen we naar de S-Bahnhalte van Feldkirchen. Tour 13 belooft ons rivieren en avontuur en kent weinig of geen hoogteverschillen. Na een kleine maar prima aangegeven wegomlegging omwille van impressionante werken aan de parallelle spoorlijn, belanden we meteen in landelijk gebied. Vliegtuigen doemen op aan de horizon, de relatief kleine luchthaven komt in zicht. We

omzomen het uitgestrekte gebied en laten het luchtvaartmuseum rechts liggen. Omdat het een mooie dag is, gaan onze honden mee in de fietskar en kijken we vooral uit naar de beloofde waterpartijen. Al snel bereiken we de Schwarzlsee. We proberen alle mogelijke scena rio’s om bij het water te komen, maar het domein is hermetisch afgesloten. Wanneer we uiteinde lijk de enige echte ingang bereiken, blijken onze viervoeters niet welkom. We laten de moed niet zakken, het is tenslotte nog vroeg op de dag. Met de zon die brandt op onze fietshelmen bereiken we wat later Premstätten, waar een fontein ons

vrolijk verwelkomt. Na deze leuke afkoeling zijn we weer klaar voor prachtige vergezichten en een wijds, open gevoel in dit agrarische gebied.

Tijdscapsule

In Dobl moeten we even hard op de trappers duwen om het hoger gelegen en pittoreske dorpscentrum te bereiken. Een tijdscapsule brengt ons vele jaren terug in de tijd, want uit het niets galmen twaalf slagen uit de kerktoren ons tegemoet, terwijl een ouderwetse school bel veel moeite doet om dit te overstijgen. Niet veel later wordt het kerkplein overspoeld door

Æ Tekst en foto’s Hilde Leemans

Frohnleiten schittert boven de Mur.

ouders die hun kleuters komen ophalen na een halve schooldag. De achtergebleven kinderen maken zandkastelen in de tuin van de opvang. Zo eentje waar wij in België alleen maar van kunnen dromen. We nestelen ons op het enige schaduwrijke bankje aan het schooltje en genieten van onze picknick.

Vanaf Muttendorf schakelen we over op een route die langs het riviertje de Kainach loopt. Het landschap golft op en neer, maar de rivier krijgen we amper te zien en kan dus niet voor de nodige verkoeling zorgen. Gelukkig belanden we even in een bosrijk gebied. Via de kapel van Pöls gaat het verder naar Weitendorf waar we ons bevoorraden. In Wildon, het meest zuidelijke punt van de tocht, wacht de Badesee op ons. Althans dat dachten we, want het koele meer is erg verlokkelijk, maar weerom zijn honden niet toegelaten.

Kurbiskernöl

We zetten koers richting noorden en fietsen langs het riviertje de Mur. Het valt ons op dat op de talrijke velden hoofdzakelijk pompoenen en maïs gekweekt wordt. Veel boerderijen bieden,

via kraampjes langs de weg, streekproducten aan waaronder pompoenpitolie. Sommige pronken met hun trofeeën die ze met hun ‘Kürbiskernöl’ behaalden. Het goedje is in deze regio een ware delicatesse en wordt wel eens het ‘groene goud’ van Oostenrijk genoemd. We houden ook halt bij De Haindl Mühle, een oude molen uit 1826, waar pompoenpitolie ook in de rekken staat samen met talloze zelf gemalen meelsoorten. Een ware culinaire ontdekking.

lisch stukje ter hoogte van Lebern keren we terug naar onze standplaats.

Middeleeuws centrum

Even later vinden we dan toch verkoeling in een zijrivier van de Mur. Maar deze stroomt zo snel dat onze viervoeters alles in het werk moeten stellen om na hun plons weer aan de oever te geraken. Gezellig hoppen we verder van het ene dorpje naar het andere. Fietsers worden hier echt in de watten gelegd. Regelmatig kruisen we doe-het-zelf fietsherstelplaatsen met een pomp, een bankje en een vuilnisbak. Al het gereedschap hangt met een kabel vast aan een paal en is vrij te gebruiken. Via een laatste idyl

Als ‘grootste en best bewaarde middeleeuwse binnenstad van Midden-Europa’ is de Altstadt van Graz vanzelfsprekend erkend als Unesco Werelderfgoed. Blikvanger is de 123 meter hoge Schlossberg met bovenaan de Uhrturm, een restant van een kasteel dat zowat het symbool van de stad is geworden. Je kan er met een kabelbaan, een lift of via 260 trappen geraken. Boven wacht een prachtig panorama. Meteen valt het Kunsthaus op, gebouwd in 2003 toen Graz culturele hoofdstad van Europa was. Terug beneden kuieren we door de straat jes en komen we ogen te kort. We ontdekken de relatief kleine Dom, gebouwd rond 1450, het Mausoleum van keizer Ferdinand II en de Burg van Graz, die tot 1619 diende als hof van de Habsburgers. Maar ook het Landhaus uit 1531 met zijn binnenhof en schitterende arcades en wat verder het Landeszeughaus zijn de moeite waard. Het neoclassicistische maar sierlijke Rathaus is nog zo een uitschieter. We dwalen verder en pikken onze fietsen op aan de Mur. Het Murinsel is een glazen, kunstma tig eiland in de rivier, ontworpen door de New Yorkse kunstenaar Vita Acconci.

Grazer bergland

Hoog tijd om nog wat te fietsen. Tour 2 start noordwaarts door het smalle Murdal tussen

Pompoenpitolie is in deze regio een ware delicatesse en wordt wel eens het ‘groene goud’ van Oostenrijk genoemd.

De gevel van het Landeszeughaus in Graz.

Gleinalpe en het Grazer bergland. Op een apart liggend fietspad langs de rivier is het heerlijk fietsen. Enkel in Gösting worden we door het stadje geloodst en in Gratwein moeten we door een kraaknet industrieterrein. Een spoorlijn vergezelt ons en plots is het even in stijgende lijn. Boven krijgen we een prachtig zicht op de brede Mur, maar ook op het Grazer bergland in de verte. Even lijken we ver weg van alle bescha ving, al loopt de autostrade vlakbij. In het prach tig dorpje Deutschfeistritz gaan we een kijkje nemen in het Sensenwerk. Dit museum toont hoe men zich vroeger bij het zware smeedwerk liet helpen door de waterkracht die hier alom tegenwoordig is. Een prachtig staaltje kunde en geschiedenis waar we gretig van smullen.

Ter hoogte van Badl balanceren we regelmatig op wat landschapshoogteringen tot we in de verte Burg Rabenstein op een bergkam zien

Het museum toont hoe men zich vroeger bij het zware smeedwerk liet helpen door de waterkracht die hier alom tegenwoordig is.

liggen. Het Grazer bergland doet zich een beetje voelen, maar voor we het goed en wel beseffen staan we in Frohnleiten. Dit barokke stadje met amper 6000 inwoners is een echt juweeltje. Het langgerekte marktplein her bergt gezellige terrasjes die ons uitnodigend toelachen.

Menselijke en natuurlijke architectuur

Terugkeren doen we op de andere oever van de Mur. We verlaten Frohnleiten via de Tabor, een oude stadspoort uit de 15de eeuw. In de hoge bergwanden links van ons bevinden zich ver schillende holen en grotten waar prehistorische vondsten werden gedaan. De Badlwandgalerie in Peggau is dan weer een knap staaltje architectuur. Deze 367 m lange bogengalerij, geperst tussen een steile bergwand en de Mur, werd tussen 1841 en 1844 gebouwd om zowel een treinspoor als een wegverbinding richting Graz te realiseren. Voor het eerst worden we als fietsers even op de rijweg geduwd. Wat verderop staat een bordje van de Lurgrotte, de grootste waterdoorstromende druipsteengrot van Oostenrijk. We hebben geluk vandaag, er begint net een rondleiding. Een uurtje later

PRAKTISCHE INFO

Inspiratie voor ons fietsavontuur vonden we in de Bikeline fietsgids Radregion Rund um Graz (2021) van uitgeverij Esterbauer. Die bevat 16 tochten in de regio rond de stad, samen goed voor 660 km. In dit artikel kwamen aan bod: Tour 13 (Fluss- und Abenteuer Tour, 48,5 km), Tour 1 (Am Murradweg von Graz nach Frohnleiten, 35,5 km) en Tour 2 (Am Murradweg von Frohnleiten nach Graz-Ostufer, 29,4 km). Ook interessant voor in de stad is de Radkarte Graz mit den 13 hauptradrouten (graz.at/verkehrsplanung).

Alle routes die we gereden hebben zijn

perfect bewegwijzerd. In het centrum mag de fiets af en toe op de brede buslanen. De fiets mag ook mee op de trein en er liggen vaak S-Bahn stations op de uiteinden van de hoofdroutes. Wij reisden met onze camper naar Graz en de camperplaats op 8 km van het centrum was een schot in de roos.

ARTIKELDATABANK FOTO’S

De Badesee in Wildon.

De Uhrturm, het symbool van de stad, boven op de Schlossberg. Het Glockenspielhaus.

Het Murinsel, ontworpen door Vito Acconci.

staan we goed afgekoeld en met een hoofd vol geologische en geschiedkundige informatie weer in openlucht.

Romantiek even zoek Eggenfeld is een laatste mooi intermezzo, daarna is alle romantiek verdwenen.

Kilometers langs een drukke weg, weliswaar op een goed afgescheiden fietspad, doen ons verlangen naar de Mur. In de buitenwijken van Graz duikt ze plots weer op. Het is al laat in de namiddag en heel wat mensen flaneren op het brede fiets- en wandelpad langs het water. Hier en daar worden bankjes omgetoverd tot

heuse aperostandjes. Zelfs de Augarten, een langgerekt park, is volledig in chill modus. Maar wij zetten koers naar onze standplaats om na een frisse duik in het zwembad op onze beurt het glas te heffen. Op Graz!

Lotsbestemming

Een zomerse junimaandag aan zee ergens tussen Frankrijk en België. Vakantie voor wie vanmorgen niet op het werk of de school werd verwacht. Vier mannen met een rugzak en op wandelschoenen zetten er op het strand in Bray-Dunes stevig de pas in. Hun voetstappen kraken en knisperen op het schelpentapijt in het natte zand aan de vloedlijn. Zo compone ren ze samen met het geruis van de aanrollende golfjes een bedwelmend stukje minimal music. De mannen stoppen voor even hun betoog ter verbetering van de wereld en luisteren. Hun vrouwen waren wel graag meegekomen, want die wandelen ook graag, maar de mannen vinden dat ze samen af en toe recht hebben op hún dag in hún wereld.

In het mulle droge zand, nauwelijks tien meter van hen vandaan, beleven andere mannen de sensatie van deze stralende dag aan zee com pleet anders. Zij hebben meestal hun partner meegebracht en zij genieten daar samen van

hún dag in hún wereld. Bewegingsloos en in horizontale toestand. Heel af en toe zwiept een petanquebal door het zwerk maar verder wordt geen enkele calorie verspild aan wat voor fysieke activiteit ook.

De GR 120 vormt hier als het ware de frontlijn tussen twee universums. Vanaf beide kanten wordt niet naar mekaar geschoten maar wel gelonkt. Zij die intens genieten van het niets doen bespieden de vier fluks voorbij stappende kerels. Maar kunnen zij zich iets voorstel len bij wat het doet met een mens om vanaf Leffrinkhoeke de weg te vinden door de duinen rond Zuydcoote en Bray-Dunes en daarna nog de Romeinse Vlakte te moeten trotseren om de tramhalte in De Panne te bereiken? Allicht niet. De wandelaars blikken naar de passieve recreanten aan de overkant, even maar, want veel meer dan wat gerimpelde buiken en billen is daar niet te zien. Het schone jonge volk is op dit moment van het jaar niet op de afspraak,

want zoals gezegd nog aan de arbeid of aan de studie. De vier mannen zijn meer geboeid door de nooit stoppende stoet witte schuimkopjes die altijd opnieuw uit het niets opduiken uit de ongewoon helblauwe Noordzee.

Ik ben één van de vier mannen. En ik zit met een vraag. Hoe is het gekomen dat ik nu al mijn hele leven deel uitmaak van de groep die stap pend door het zand wil ploeteren en niet van diegenen die zich er alleen languit liggend in vergenoegen?

Zoals elke vraag rond lotsbestemming blijft ook deze onbeantwoord.

Johan Lauwerier

Eén van de vele gevels in de Altstadt.

Fantastisch panorama op de stad vanop de Schlossberg.

Praten over fietskriebels

Met 800 volgers en meer dan 100.000 hits kan Henrik uit Zwolle best tevreden zijn. Hij biedt dan ook een heel ruime website aan over ‘fietsbeleving in Europa’: van dagtochten in Nederland over zigzaggen door de Eifel tot maandenlange trektochten van Rome naar Zuid-Spanje en zoveel meer. Je vindt er ook alles over het materiaal waarmee deze Europafietser rondrijdt: zijn fiets ‘Santos’, zijn Brooks cambium zadel, zijn naafdynamo, zijn USB-aansluiting met lader vanaf 7km/u, … Daarbovenop krijg je ook podcasts vol verhalen over fietsreizen en interviews met wereldreizi gers, opgeluisterd met muziek. Niet verwonder lijk dat Henrik zo’n enthousiaste reacties krijgt: “Tijdens het koken geniet ik altijd enorm van jouw podcast. Ik kijk uit naar mijn pensioen om de fietsreizen te maken waar ik door je podcast op het spoor van ben gezet. Dank!!!!” Plug die oortjes in, lezers! fietskriebels.com

weet te hanteren. Ik vond de lijst met alle wan delingen, hoogtecijfers en (on)verharde percen tages bijzonder nuttig: het maakt de keuze van mijn wandeling voor morgen zo veel eenvoudi ger. Als ik dan ook de foto’s toon aan Zoet kan zij geen neen meer zeggen. En weg zijn wij! www.wndln.be

dige indeling van de pagina met de statistiek rechts: aantal verslagen, de foto’s van de dag en de periode in één oogopslag. Die eenvoud maakt pindat toch makkelijker dan word press of blogspot om verslaggeving onderweg aan te vullen. De eerste dagen schreef Joris in de ik-vorm, dus vroeg een lezer: “Waar is Christel?” “Christel zet elke dag de wagen aan het eindpunt en fietst me dan tegemoet. In Noord-Denemarken rijdt ze terug naar huis en fiets ik alleen verder.” Een formule om te ont houden als je niet over dezelfde fysieke krach ten beschikt.

www.pindat.com/pindata/user/ noordkapje

Kempen tot Kirgizië

In april zijn Jan en Tinne vanuit de Kempen vertrokken naar het Verre Oosten, half augus tus fietsten ze al rond in Tadzjikistan. Ook een overstap naar Zuid-Amerika zit in de planning. Elke post brengt een korte beschrijving en mooie foto’s van hun belevenissen. Een apart hoofdstukje op hun site is ‘Diabetes’. Tinne heeft diabetes type 1 en dat heeft haar nooit tegengehouden om sport te beoefenen. Maar diabetes maakt wel dat je met een aantal zaken moet rekening houden wanneer je er voor langere tijd op uit trekt. Een ander interessant item voor wereldreizigers is ‘De papierberg’: welke documenten heb je nodig voor Servië, of voor Kirgizië, … En ook hier bolt een fiets om ‘U’ tegen te zeggen: de Off Rohler Evo, geschikt voor dag en nacht en alle terreinen. Dat zal wel licht wel nodig zijn! janentinne.wordpress.com

Weg zijn wij!

Niemand kan het beter vertellen dan Véronique: “Wandelen is mijn leven!” Op haar blog beschrijft ze heel ‘grondig’ (pun intended) elke wandeling die zij in onze streken en soms daarbuiten heeft gemaakt. Ze is een magiër met woorden en de titel van haar blog met weglating van de klinkers is al een intrigerende vondst op zich. Een wandelwijzer geeft een handig over zicht en een interactieve kaart met de startpun ten van alle wandelingen. De trajecten situeren zich vooral in Oost-Vlaanderen en VlaamsBrabant. Scroll je even door de fotogalerij, dan kan je niet anders dan besluiten dat Veronique naast de pen ook de ontsluiter ‘handig’ (pun…)

Fietstocht met ondersteuning

Met een tochtje van 60 km vanuit Boom naar Turnhout, op 14 mei dit jaar, hebben Joris en Christel het startschot gegeven voor hun grote fietsreis naar de Noordkaap. Er strekken zich 3300 km uit voor hun wielen! Spoiler: op 26 juli is het doel bereikt. Elke dag krijgt een verslagje van enkele regels tot enkele alinea’s en 5 à 10 foto’s. Heel overzichtelijk is de eenvou

Liefhebbers van de koersfiets

‘Verhalen over pedalen’ wil Sam brengen, en dat doet hij heel inspirerend. Hij reisde op twee wielen doorheen een tiental Europese landen, bij voorkeur bergop, en daaruit distilleerde hij de tien zwaarste/mooiste/leukste beklimmin gen. Elk van deze artikels zijn met vlotte pen geschreven en met knappe beelden verlucht. Is hij een meester met de zelfontspanner of reist er iemand met hem mee? Sam staat altijd in beeld, omdat hij (soms) door een ‘compagnon de route’ wordt vergezeld (zijn geliefde?). Sam heeft ook een grote collectie koerstruitjes en oude koersfietsen, waarover hij heel lyrisch wordt. Hij scherpt zijn pen voor een lofzang op Michel Wuyts, een vergelijkende test tussen twee sportbrillen, een schotschrift over de Scheldefietstunnel, een column over het WK gemengde ploegentijdrit (‘de belachelijkste discipline sinds mensenheugenis’), en ga zo maar door. Wanneer je de rubriek ‘fietsgedich ten’ opent, val je zó van je fiets: van poëzie is hier helaas geen sprake, of kan je door een quote als ‘er zit geen kink in een remkabel’ al lyrisch bewogen worden? Voor liefhebbers van de koersfiets, al kan de toeristische fietser hier ook aan zijn trekken komen.

fietspiratie.wordpress.com

Surfend en scrollend botsen we vaak op razend interessante blogs en websites.

Via spoorpaden naar Stavelot en Malmedy

Langs de grenzen van de Oostkantons DEEL 4

Na zijn rondrit langs de grenzen van het Groothertogdom, ging onze redacteur op zijn ‘grens’elan verder en begon in 2021 aan de verkenning van de vierde regio van ons land. De Oostkantons grenzen aan het Groothertogdom, Wallonië en Duitsland en dat levert een fietslus op van zowat 350 km. In de laatste aflevering betrekken we twee oude spoorwegen in een lus die loopt langs Stavelot, Malmedy en Waimes.

Æ Tekst en foto’s Ward Van Loock

Waimes en Malmedy zijn de twee buitenbeentjes van de Oostkantons. In tegenstelling tot de overige negen gemeenten van de Deutschsprachige Gemeinschaft spreken hun inwoners Frans. Je zal het dus niet merken wanneer je hun westgrens naar Wallonië oversteekt. Daar komen we terecht op de voormalige spoorlijn tussen Spa en Stavelot.

Na een lange afdaling maken we ter hoogte van Stavelot contact met een ander spoorpad dat ons via Malmedy terug naar Waimes brengt. Om de lus rond te maken loopt de route langs het stuwmeer van Robertville én rakelings langs de Cascade de Bayehon, een waterval aan de rand van de Hoge Venen.

Klimmen naar de Hoge Venen

Waimes is een grote plaats aan de Warchenne, maar heeft buiten winkels en horeca weinig interessants te bieden. We starten op 485 m en klimmen geleidelijk uit het dal van dit klei nere broertje van de Warche. Die rivier ont moeten we in de vorm van het stuwmeer

12 km dalen naar Stavelot op de oude spoorlijn 44a.

van Robertville. Dit langgerekt waterreservoir werd in 1928 aangelegd om Malmedy en omgeving van drinkwater en elektriciteit te voorzien. Verderop duiken we letterlijk het diepverscholen dal van de Bayehon in, een zijbeek van de Warche. Een lange, lastige klim brengt ons in Longfaye, de laatste open ruimte vóór we de wouden van de Hoge Venen intrekken. Waar we de Bayehon oversteken, laten we de fietsen achter en wandelen 700 m naar de Cascade de Bayehon, een mini-versie van de Coo-waterval. Op knooppunt 76 bereiken we de Hoge Venen én het hoogste punt van de tocht: 640 m. Een ommetje van 2 x 2 km naar het Centre de Nature de Botrange nemen we er graag bij.

Afdalen langs een oude spoorlijn

Het plateau van de Hoge Venen vertoont weinig hoogteschommelingen. We dalen quasi ongemerkt af naar de rand van dit ruig natuurgebied. In Hockai eindigen de Hoge Venen en beginnen we op een oude spoorlijn aan een constante afdaling van 12 km naar Stavelot. In 1867 werd de ver binding van Spa naar Stavelot officieel opengesteld. Het reizigersvervoer eindigde in 1959. In de buurt van Francorchamps passeerde de spoorweg op 350 m van de staatsgrens met Pruisen, dat toen de huidige Oostkantons bestuurde. Het spoorwegpad scheert rakelings langs het autoracecircuit, maar door de hoge struikenband is er nauwelijks iets te zien. Te horen des te meer … Het fietspad sluit dan aan op een andere verdwenen spoorlijn. Die maakte de verbinding van Trois Ponts naar de Vennbahn. Maar eerst wijken we uit naar Stavelot, een stad met een bijzonder verhaal.

Stavelot

Vooral de ruime abdijsite in het stadscentrum heeft een grote historische uitstraling. Elf eeuwen en zeventig abten lang heeft het abdijvorsten dom Stavelot-Malmedy zijn onafhankelijkheid weten te handhaven, tot de Franse Revolutie. De hoofdzetel van dit vorstendom was Stavelot en dat merk je aan de grote ruimte die de vroegere abdijgebouwen innemen. Naast het bezoekerscentrum hebben daarin ondertussen nog twee andere musea onderdak gevonden: Historiek van het Circuit van SpaFrancorchamps en een tentoonstelling over de Franse dichter Apollinaire (1880-1918).

Malmedy

Via het tweede spoorwegpad gaat het richting Malmedy. Net vóór de ingang van een spoorwegtunnel fietsen we de Oostkantons terug binnen. Het stadje lag dicht bij de Germaans-Romaanse taalgrens, maar heeft waarschijnlijk altijd een Romaanstalige meerderheid gehad. Na de val van Napoleon in 1815 wees het Congres van Wenen de Oostkantons inclusief Malmedy aan Pruisen toe. Er werden pogingen ondernomen om het plaatsje te verduitsen maar tevergeefs. Krachtens het Verdrag van Versailles kwam Malmedy in 1919 toe aan België.

Bij het vastleggen van de taalgrens begin jaren 60 werd bepaald dat Malmedy tot het Franse taalgebied behoort, maar met faciliteiten voor Duitstaligen. Het behoort toeristisch tot de Oostkantons maar niet tot de Duitstalige Gemeenschap. Naast de kathedraal werden in het mooi gerestaureerd benediktijnerklooster maar liefst vier musea onderge bracht. Je ontdekt er de rijke folkloregeschiedenis van de stad in het Carnavalmuseum, de oude ambachten in de ateliers leer- en papierbe werking, de religieuze historie in de schatkamer van de kathedraal en de stadsgeschiedenis in het Historium.

Deze tocht van 50 km op de oude spoorroutes Ligne 44a en Ligne 45 verloopt uitsluitend langs knooppunten: 10 > 89 > 78 > 77 > 76 > 71 > 75 > 74 > 73 > 5 > 4 > 3 > 7 > 8 > 9 > 10.

In zijn fietsgids Langs de grenzen van de Oostkantons beschrijft Ward een fietslus van 350 km. De route steekt 22 maal de grens over en pas seert driemaal een drielandenpunt. De gids bevat duidelijke kaarten, downloadbare gpx-tracks en info over overnachtingsmogelijkheden en is te koop in onze webshop

Waarom mijn volgende langeafstandswandeling niet starten aan mijn voordeur, dacht ik. In mijn gemeente Buggenhout maakt de GR 126 een vreemde bocht om het Geografisch Middelpunt van Vlaanderen aan te doen. Dus waarom niet. ‘Van het Middelpunt van Vlaanderen naar Maastricht’ klinkt tenslotte beter dan ‘Van mijn voordeur naar Maastricht’.

Æ Tekst en foto’s Luc De Clercq

Mijn MNM

Van het Middelpunt van Vlaanderen naar Maastricht

Volle beken

Omdat het Middelpunt aan de andere kant van Buggenhout ligt, fiets ik tot daar. Ik vergren del mijn tweewieler exact in het midden van Vlaanderen en ‘off we go’, door het Lippelobos naar het grote groene dorpsplein van Opdorp

Hier moet je zeker eens langskomen als de paas bloemen in bloei staan! Het Buggenhoutbos heeft dan weer zijn Eendenput (jawel met eenden erin).

Met deze opeenvolging van kleine hoogtepun ten in eigen gemeente is het interessantste

deel van de dag achter de rug. Wat volgt zijn lange verkavelingswegen door de velden van Merchtem. Ergens tussen Merchtem en Meise laat ik de GR 126 achter en stap over naar de GR 128. Waar is GR 127 gebleven? Een eenzame grootse vierkanthoeve vermijdt eentonigheid. De Wolvertemse beemden brengen meer variatie in het traject. Het gebied met elzen en wilgen rond het vochtige gras land fleurt mij op. De voorbije weken heeft het veel geregend. De beken staan goed vol en de

beemden zijn drassig. Naast mij vloeien de Molenbeek en de Meuzegembeek samen.

Riviermastodont

Voorbij Nieuwenrode volgt het Gravenbos, niet zeer groot, maar de herfstkleuren maken mijn dag. Het bos eindigt abrupt met een schip dat boven mij uittorent. Dit klinkt absurd, maar het water van het kanaal Willebroek-Charleroi staat hoog en een riviermastodont passeert net op het moment dat ik het bos verlaat. Een sur

Heide in natuurreservaat De Maten.

realistisch, indrukwekkend beeld. Het begint steeds harder te regenen en ik over weeg te stoppen in Laar. Maar in dit kleine dorpje stopt geen enkele bus en ik zal verder moeten tot Eppegem. Nog voorbij kasteel Linterpoorten en dag 1 zit er op.

Zag Rubens het zo?

Het gras is nog bedekt met rijm en de water plassen langs de weg met een laagje ijs: de eerste tekenen van de komende winter. Ik

steek de Zenne over en zie een metalen kader mat daarop: “Zag Rubens het zo?” Ik kan dit niet meteen plaatsen, tot ik Het Steen voorbij wandel. Hier in Elewijt had Rubens samen met Hélène Fourment zijn buitenverblijf. Heeft Rubens het kerkje van Elewijt ook niet vereeuwigd in één van zijn beroemde schil derijen? Later valt mijn frank (ik werk nog niet met euro’s): dat was een andere schilder (Breughel) en een ander kerkje. Door al deze overpeinzingen loop ik verkeerd. Ik zie rood-

gele markeringen van de Streek-GR Dijleland, terwijl de rood-witte GR 128 een andere rich ting is weggedraaid. Ik keer op mijn stappen terug en het bos naar het kasteel van Schiplaken in. Mooi en blijkbaar minder oud dan dat het er uitziet. Het dateert van eind 19de eeuw en tijdens WOI heeft de Duitse bezetter hier lelijk huis gehouden.

Langs de Dijle volg ik de mooie grasoevers naar Rijmenam. Hier staan bunkers ‘ter verdediging van het Vaderland’, maar ze hebben nooit hun nut bewezen. Via Haacht en Wespelaar gaat het naar de ‘Vesten’ van Rotselaar. Volgens Wikipedia zijn Vesten stadsgrachten, maar in Rotselaar volstaat blijkbaar een lange rechte beek met nauwelijks water. De laatste kilometer van de dag is nog eens moddertrappen langs de boorden van de Dijle.

Galaxa

In alle vroegte hoor ik enkel het ochtendlied van vogels en…. vliegtuigen. Ik zie veel zwarte vlaggen en borden met ‘Hier geen aanvliegroute’, maar de vliegtuigen zitten nog niet zo laag dat het echt hinderlijk lijkt. De Meesberg is een klim van 43 naar 143 meter. Bovenaan kruist de

Later valt mijn frank (ik werk nog niet met euro’s): dat was een andere schilder (Breughel) en een ander kerkje.

Het geografische Middelpunt van Vlaanderen.

GR 128 de Streek-GR Hageland. Vanaf nu volg ik enkele uren geel-rood. Opnieuw een protest bord, ditmaal een aanklacht voor het ontbreken van rioleringen. Alweer ontevreden mensen, gelukkig volgt een mooi stukje wandelweg door het Chartreuzenbos, met diepe holle wegen, grillig landschap en mooie vergezichten.

Het eerstvolgend dorp is Kortrijk-Dutsel, met een kerkje dat in de steigers staat. Ik doorkruis verder het Hageland en beland bij een volgend hoogtepunt: het kasteel van Horst. Ooit was dit eigendom van Olivier II van Schoonhover, Maria-Anna van den Tympel en vele andere heren en dames met een adellijke naam. Maar de bekendste was natuurlijk de Rode Ridder. Ik speur tevergeefs naar zijn geliefde Galaxa.

Flap plets

Tijd om terug naar rood-wit over te stappen: yes GR 512! Ik wandel gemoedelijk tussen rijen wijnranken wanneer het noodlot toeslaat. De zool van mijn wandelschoen komt los. Ik besluit toch verder te gaan, een voortdurend ‘flap-plets’-geluid zal mij de rest van mijn dag vergezellen. Achteraf blijkt dat je zo 20 km kan stappen.

Het Walenbos is modderig en onder deze omstandigheden absoluut niet makkelijk. Men probeert een deel bos te laten ontwikkelen tot oerbos. Door de modder die hoog opspat wegens flap-plets begin ik er ook een beetje uit te zien als een oermens.

Aan de St.-Martinuskerk van Sint-Maarten bouw ik een mini-rustpauze in. Iets verder verrast de bekende Vlooybergtoren mij. Op naar Diest. Daar doet de GR een ommetje langs de citadel. Ook al zo’n duur, nooit echt gebruikt militair verdedigingswerk. De beboste hellin gen rondom zorgen wel voor een laatste mod

derstukje. Met moddersporen op mijn broek, vest en zelfs gezicht maak ik een opgemerkte verschijning in de winkelstraat. Shoppers op hun paasbest kijken verschrikt op. Iemand roept zelfs dat ik iets aan mijn schoenen mag doen. Ik reageer niet, de dag was lang (41 km) en ik ben moe. Flap-plets.

letters te worden aangesproken, al heeft deze veteraanboom duidelijk zijn beste jaren gehad. Langs een holle weg – de Modderweg van de dag, ook met een hoofdletter - gaat het naar Lummen. Ik kom in tijdsnood en neem een short-cut langs het Albertkanaal. In Kuringen zijn enkele informatieve bordjes over 2819 jaar geschiedenis van het dorp geplaatst. De laatste kilometers van de dag brengen me naar het centrum van Hasselt

De Maten

Met hoofdletter

Met nieuwe stapschoenen en in het schemer donker start ik mijn volgende etappe in een parkje van Diest met een burchtruïne. Na de met kerstlichtjes versierde Lindenmolen volgt het mooie begijnhof. De nissen boven elke deur hebben een heiligenbeeldje. Het kerkje met beeldengroep is een mooie afsluiter. Ik mag zeggen dat Diest mij positief verraste! De trip gaat verder naar Zelem over de Barenberg, één van de zogenaamde getui genheuvels. Dit zijn min of meer geïsoleerde, erosiebestendige heuvels in een verder relatief vlak landschap. Ze bestaan uit ijzerhoudend zand. Ook de Zwarte Beek ziet niet zwart, maar roestbruin.

Wat verder passeer ik de Duizendjarige Eik. Iemand van die leeftijd verdient met hoofd

De etalages in Hasselt zijn gevuld met Limburgse Vlaaien. Temptation! Daarna is het dwalen en verdwalen door het stadscentrum. Een stad en GR-bewegwijzering zijn niet altijd een goede combinatie. Hekjes en afgesloten steegjes verplichten mij om soms terug te keren op mijn stappen. Langs het Kapermolenpark en de Japanse tuin verlaat ik de stad. Vlakbij de Borggravevijvers smelt de Hasseltse GR-variant samen met de GR5. Een grote lege parking kondigt Bokrijk aan. In tegenstelling tot de zomerdrukte ligt de omgeving er nu verla ten bij. Aan een sluis van het Albertkanaal varen twee schepen richting een betonnen muur, althans zo ziet het eruit vanop afstand. Eigenlijk varen ze een sluisvak binnen. Het is leuk om dit enkele minuten te volgen. Daarna sta ik snel in de Maten. Dit natuurreservaat wordt doorkruist door talrijke wandelroutes die lopen tussen de heide en langs de vijvers met wuivende rietkragen. De zeldzame roer domp zie ik niet, wel twee grote zilverreigers, wat ik ook al uitzonderlijk vind.

Alhoewel de Melberg het hoogste punt van de dag wordt, is ‘berg’ wel een zeer ambitieuze naam voor dit heuveltje. Het stijgt wel. Ik krijg zicht op de koeltorens van de Centrale van

Met beken doorsneden beemden, natte elzenbroekbossen en droge heide: Hesselsberg is het mooiste stukje van de tocht!

Stairway to heaven in Tielt-Winge. Het kerkje van Kortrijk-Dutsel.

Sluizencomplex op het Albertkanaal.

Van Middelpunt van Vlaanderen naar Maastricht. Op Weg 2022

Langerlo en via het Zillebos arriveer ik aan de Lourdesgrot van Wiemesmeer. Enkele diepge lovige kwezeltjes kijken mij argwanend aan als ik een ommetje maak op hun terrein. Ik twijfel even om een kaars te branden ter bescherming tegen pijnlijke voeten, tegenwerkende knieën, versleten heup, loskomende zolen…

Belcanto met ui

Dag 6 start voorbij Zutendaal in het natuurge bied Hesselsberg. Door zijn variatie in hoogte vind je hier zowel met beken doorsneden beemden, natte elzenbroekbossen als droge heide. Het mooiste stukje van de tocht, vind ik! Rond de Lieteberg volgt een nieuw natuurge bied. Het zijn vele ononderbroken kilometers zonder asfalt. Ik speur naar wild, maar ontdek

niets. Het is doorstappen tot Gellik en even later door het centrum van Lanaken. De lokale markt loopt op zijn einde. Vermits het middag is en tijd om iets te eten koop ik in het hambur gerkraan een Belcanto met ui en curryketchup. Belgisch culinair erfgoed, lekker en vettig! De kilometers langs het kanaal BriegdenNeerharen zijn wat saaier. In de verte merk ik de abdij van Hocht op. Ik vertik het om enkele honderden meters omweg te maken, dom van mij. Kort daarna loop ik aan de rand van de Zuid-Willemsvaart. Het moet een echt huza renstuk geweest zijn om dit uit te graven. De vaart loopt dwars door de heuvel waar ik mij op bevind. Het waterpeil ligt vele meters lager.

Fortenkwartier

En dan verlaat ik België voor een stukje Nederland. Dat levert meteen een mooi plaatje op: een kudde vee op de Maasoever. Opvallend is ook de waarschuwing, blijkbaar kunnen wilde paarden bijten. Aan de overzijde van de Maas staat het dorpje Borgharen met zijn kasteel in de doorbrekende zon te blinken.

‘Nederland = waterland’ en ik moet verschil lende kanalen en waters oversteken. Via een oud sluiscomplex en een spoorpad kom ik in het fortenkwartier van Maastricht terecht. Zigzaggend door de forten krijg ik zicht op de Sint-Lambertuskerk, het eindpunt van mijn MNM.

PRAKTISCHE INFO

Verschillende GR-paden brachten me in 221 wandelkilometers van Buggenhout naar Maastricht. Ik deed dit in 6 onderbroken, maar zware stapdagen. Een weekje rust gaf me telkens de gelegenheid om er lange stapdagen van te maken. Vanuit mijn eindpunt was het steeds makkelijk om met het openbaar vervoer terug te keren naar mijn startpunt.

Mijn etappes: dag 1 Buggenhout – Eppegem (41,4 km), dag 2 Eppegem – Wijgmaal (34,1 km), dag 3 Wijgmaal – Diest (42,8km), dag 4 Diest –Hasselt (38 km), dag 5 Hasselt – Zutendaal (34,3 km), dag 6 Zutendaal – Maastricht (30,5 km).

ARTIKELDATABANK

Er zijn nog begijntjes in het begijnhof van Diest ... De Wolvertemse Beemden, een mix van beekjes, bosjes, vochtige weiden en netels.

1200 km huwelijksreis op de fiets

Ons huwelijksfeest – twee coronajaren later dan gepland – was een succes en dus wat uitgelopen. Om 2u lagen we in bed. Rond 9u waren we weer op de been. Ontbijten, inpakken en … op de fiets. Eindbestemming: Bordeaux.

Terrils

Langs het kanaal hebben we wel wind tegen, maar we vorderen goed. In Halle ontmoeten we twee Franse fietsers uit La Rochelle die van avond bij vrienden in Anderlecht logeren, maar voor morgen nog een camping in het Mechelse zoeken. Wij raden Sint-Katelijne-Waver aan.

Benieuwd of ze dat gaan vinden. Vlak voor het hellend vlak van Ronquières verlaten we het jaagpad. Het glas wijn dat de gastheer van onze B&B in Ecaussinnes aanbiedt, blijkt een volle fles.

De zon is van de partij vandaag en het kerkje van Mignault heeft een bijzonder oksaal geschraagd

door echte marmeren zuilen. We passeren een van de oude scheepsliften van Strépy en de site Bois du Luc met zijn gele huisjes. Onze eerste RAVeL biedt al snel een zicht op terrils. In café Chez Raph zitten de locals ’s middags al aan de chimay. De RAVeL brengt ons via Binche tot aan de Samber in Erquelines, waar een jaagpad

Æ Tekst Leo Thielemans en Peter Cristiaensen Foto’s Leo Thielemans en Els Vanhoof

het overneemt tot Maubeuge. De B&B heeft zowaar een jacuzzi en sauna. Dat is voor na het driegangendiner van de gastvrouw.

Miracoli

EuroVelo 3 voert ons kilometerslang door de vallei van de Solre. In Sars-Poteries verlaten we de route om MusVerre op te zoeken, een spik splinternieuw en boeiend museum over glas kunst. Het is al na de middag en we hebben nog geen 20 km afgelegd, maar een bezoekje aan de indrukwekkende kerk van Solre-le-Château en aan enkele waterpartijen en vogelkijkhutten in het park van de abdij van Liessies kan er nog bij. Op de kraaknette vloer van ons hotel in Fourmies plak ik nog snel de lekke band van Els. Het miezert licht en de bewegwijzering van EuroVelo 3 is onvolledig. We wagen een gokje en betalen dat met een extra klimmetje. Heuvel op heuvel af gaat het nu door eindeloze velden, steeds zuidwaarts. Kleine dorpjes met oude boerderijtjes en soms een versterkt kerkje zorgen voor wat afwisseling. Voor overnachting kloppen we aan bij de oude pastorij van Sévigny. Eigenlijk zijn ze gesloten, maar omdat we met de fiets zijn krijgt de man medelijden. Een paar minuten later zitten we in de living aan de koffie met koekje. Mevrouw en dochter gaan voor ons de kamer klaarmaken en zorgen voor een pot om onze miracoli te koken. We zijn weer met ons gat in de boter gevallen.

Klank en lichtspel

Het is fris, maar vooral rustig in de valleitjes. Le Thour kennen we nog van de GR 12. In Asfeld ontdekken we een verbluffend bakstenen gebouw uit 1671 in de vorm van een viool. Het was de wens en het geld van een adellijke familie.

Een slager laat ons nog net voor de middag binnen voor een snee paté en we picknicken op een bankje, vlak bij het Duitse kerkhof. Het valt op hoe zelfs het verkeer op de steenweg ‘s middags stilvalt. De klim naar Boult-sur-Suippe warmt ons op en aan de einder verschijnt de kathedraal van Reims. De decoratie in ons hotel doet wat oosters aan en het restaurant waar we belanden blijkt een Michelinster te hebben. We komen dus uiterst voldaan weer buiten.

Champagne zwerven we na het eten nog door het duister van de nazomeravond. Bij de bakker om de hoek kopen we een noten brood en nog voor 10 u verlaten we het stille Châlons. Door de grote leegte fietsen we nu. Zover de nevel het toelaat, zien we niets dan kale akkers. Hier en daar klinken wat schoten van jagers. In Dommartin-Lettrée vinden we een mooi picknickplekje vlak aan de kerk. We passeren het militaire kamp van Mailly-leCamp en op aanraden van een koppel Hollandse fietsers – op weg naar huis vanuit Valencia –gaan we koffie drinken aan de lange tafels van de kantine. In Vinets steken we de Aube over en belanden we in een B&B, uitgebaat door een Siciliaan die in pizzeria’s werkte in Charleroi, Baden-Baden, Zürich en Reims. Vandaag staat er lasagne op het menu.

De hele wereld

Daags nadien gaan we voor twee wandelin gen met 54 bezienswaardigheden. Van een Romeinse triomfboog en art-deco markthallen tot een middeleeuwse basiliek. En natuurlijk de indrukwekkende gotische kathedraal, inclusief klank- en lichtspel.

Vendange

De eerste wijngaarden doemen op. De ven dange of druivenpluk is overal bezig. Wanneer we in Rilly-la-Montagne naar het kerkje gaan is het opletten: het is middag en van alle kanten komen busjes met plukkers uit de velden. De hellingen worden stilaan steiler, maar de dag afsluiten doen we op het jaagpad langs het kanaal van de Marne. In Châlons-en-

Onder een zwaar bewolkte lucht vertrekken we bergop richting Troyes. Daar komen we ogen tekort om al dat 15de-eeuwse schoons te bekijken. De hoogbejaarde uitbaters van onze chambre d’hôtes zijn trots op hun woning uit 1896 waarin zij sinds haar geboorte woont. Aan de ontbijttafel vertellen ze uitvoerig over hoe hier vroeger vier tot vijf families woonden.

“Sinds we hier gasten ontvangen heb ik vanuit mijn stoel al de hele wereld gezien!”

Het heuvelt licht. Boeren bewerken hun veld en de verse aarde ruikt lekker. Een local prijst ons omdat we de zo gevreesde helling van Sommeval durven aanpakken. Aan 6,5 km/u malen we ons rustig naar boven en genie ten we zelfs van het weidse zicht rondom ons. Was het dat maar? Allemaal stille, mooie landbouwdorpjes.

Een slager laat ons nog net voor de middag binnen voor een snee paté en we picknicken op een bankje, vlak bij het Duitse kerkhof.

Eindhalte Bordeaux. In de buurt van Bannay in het departement Marne.

Crypte

in Laborde beginnen we aan een lange afdaling richting Auxerre. Net als in Troyes beginnen we onze wandeling door pijltjes op de grond te volgen en zo belanden we in het museum van de faience. De Horlogetoren staat jammer genoeg in de stellingen. In afwachting van een geleid bezoek aan de cryptes van de abdij SaintGermain bezoeken we nog een fototentoonstel ling over exotische culturen.

Wat volgt is een leeg landschap, bergop en bergaf, via Leugny, pittoresk gelegen aan de L’Ouanne, richting Saint-Vérain. Achter het kerkhof staat een ruïne, blijkbaar in de 12de eeuw gebouwd door een kruisvaarder, naar Syrisch voorbeeld. Via het jaagpad van het Canal Latéral de la Loire belanden we opnieuw tussen de wijngaarden. Sancerre torent schijn baar onbereikbaar boven ons uit. Vanop een viaduct hebben we een prachtig zicht op de Loirevallei en de wijngaarden.

Daarna steken we door naar Bourges. Het schip van de machtige kathedraal is 37 m hoog. Met de bouw is begonnen in 1195. Het praalgraf

van Jan, hertog van Berry en de restanten van de Jubé zijn verbluffend. Tijdens de koffie in het park van het aartsbisschoppelijke paleis boeken we al onze overnachting voor morgen.

Het leven op de markt

Met de regenjas aan heuvelen we verder zuid waarts. Vlak boven de neogotische basiliek van Châteauneuf-sur-Cher zien we een indrukwek kend kasteel, maar de poort is gesloten. Tot onze verbazing wil een vrouw voor ons best opendoen. Blijkt dat het kasteel een duizendja rige geschiedenis heeft die rond de eeuwwisse ling gestopt is, wanneer de familie het verkoopt aan een bouwpromotor die later failliet gaat. We verlaten de vallei van de Cher en steken via Ids-Saint-Roch door naar Le Châtre. Het stadje heeft wel iets, maar de smalle straatjes en grote pleinen zijn toch vooral voorbehouden voor auto’s. De hellingen worden nu langer en dat begint te wegen. Gelukkig brengt het museum van het traditionele leven in Chassignoles afwis seling en verpozing.

Brood kopen op de markt van Aigurande is niet

zo eenvoudig. De man maakt grapjes met ieder een, biedt ons een proevertje van geitenkaas aan, begint dan over brood met nog een andere klant en heeft even een dispuut met een kaasleveran cier over een betaling. Ondertussen heeft nog niemand een brood te pakken gekregen. Over één ding zijn alle omstaanders het eens: we zijn bewonderenswaardig met ons Bordeauxproject en dat zonder elektrisch te fietsen.

Creuse en Gartempe

Het is tijd voor het zwaardere werk. De lange klim blijft maar duren, maar eens over de bos rijke heuvelrug gaat het vlug naar beneden, naar het fotogenieke La-Celle-Dunoise in het diepe Creusedal. Hetzelfde patroon herhaalt zich nog een paar keer, tot we de vallei van de Gartempe en Fursac binnenbollen. Vanuit Folles begint weer een urenlange klim, heel af en toe onderbroken door een korte, scherpe afdaling. We volgen constant kleine geasfal teerde wegjes en passeren af en toe een paar huizen, koeien en schapen. Er liggen veel kastanjes op straat. Een klein kapelletje dat herinnert aan de belangrijke kloosterorde van Grandmont is een perfecte picknickplek. Een patisserie geeft ons moed om de laatste 10 km naar Limoges af te haspelen. De stad ziet er in eerste instantie een beetje troosteloos uit, maar

Beaussac in de Périgord.

Nazomeravond in Châlons-en-Champagne.

Een dagje op stap door Reims.

Franse coronahumor.

PRAKTISCHE INFO

de hallen zijn wel mooi en levendig en in het middeleeuwse Quartier des Bouchers staat een heel mooi kerkje uit 1475. Ook het pleintje aan de Fontaine des Barres is een pareltje.

ons warm tot aan de monolithische kerk uit de 11de eeuw, uitgehouwen in de rotswand. Goed gek, die middeleeuwers, maar wel beziens waardig. Na een plateau met mooie verge zichten volgt een lange afdaling naar Chalais Okkernootplantages wisselen af met dennen. En kijk, daar zijn de wijngaarden weer. Eens de Dordogne over komt ons einddoel in zicht. Even ellende met drukke wegen, rotondes, winkelcentra en kleine stukjes fietspad of zelf moordstrookjes en dan ontdekken we fiets bordjes richting centrum Bordeaux. Een local met fietskar bevestigt dat die er overal zijn, “maar je moet ze wel vinden!” Voor ons valt dat reuzegoed mee. We staan aan de autovrije brug over de Garonne. De fietstocht zit erop. Dzjing Boem!

Maïs en zonnebloemen

Volgende halte is de site van Oradour-sur-Glane, een dorpje dat in 1944 werd uitgemoord door de SS. We bezoeken de tentoonstelling en de ruïnes en picknicken op de trappen van de nieuwe kerk. De Vienne is de volgende rivier die we oversteken. Het plenst boven het glooi ende landschap en in Piégut-Pluviers houden we het voor bekeken.

Daags nadien heuvelen we aangenaam tot Mareuil. Na picknick en koffiepauze verandert het landschap aanzienlijk: bolronde heuvels maken plaats voor grote mais- en zonnebloem velden. Onze chambre d’hôtes ligt in Pillac en tussendoor is er nog een tuin met filosofische inslag: Les Jardins du Coq, een 2 ha grote creatie van moeder en zoon.

Zelfmoordstrookjes

Op aanraden van onze gastfamilie rijden we eerst naar Aubeterre-sur-Dronne. We klimmen

Wierook en reggae

Wat volgt is een uitloper in de vorm van een uitgebreid bezoek aan de stad. Van de basiliek St.-Michel naar de Porte de Bourgogne en de Porte Cailhau. We lopen de St.-Pieterskerk binnen en komen dan terecht op het ‘meest Italiaanse plein’: het Parlementsplein. De Place de la Bourse is dan weer het plein met het grootste Versailles-gehalte. Op naar het indrukwekkende Grand Théâtre en het huis van de wijnhandelaars. Wij kuieren verder langs de Porte Dijeaux, het stadhuis, de SintAndreaskathedraal en La Grosse Cloche, een poortgebouw uit de 13de eeuw.

Uit de kleine kerk van St.-Eloi klinkt gezang. Koorleden van alle leeftijden stromen met de wierookgeur naar buiten en de koorleider draagt een soutane en roomse boord. In een parkje verderop begint een reggaegroep aan een optreden. De dag nadien brengen TGV en Flixbus ons en onze fietsen veilig weer thuis.

Na picknick en koffiepauze verandert het landschap aanzienlijk: bolronde heuvels maken plaats voor grote mais­ en zonnebloemvelden. Wim Vandamme Begijnhof 19 8500 Kortrijk wim.1962.vandamme@gmail.com 0487 211 407

Voor de route naar Bordeaux werkte ik op de oude manier. Vraag 1: welk mogelijk eind doel ligt er op ongeveer 4 weken fietsen? Dat werd dus Bordeaux. Vraag 2: welke steden hebben we nog niet bezocht en kunnen we onderweg passeren? Dat werden Reims, Troyes, Auxerre, Bourges en Limoges en dus een wijde boog rond Parijs. En tenslotte: welke witte baantjes op de kaarten met schaal 1/100.000 verbinden die steden? Resultaat: een kleine 1200 km hoofdzakelijk langs kleine wegen, in totaal 22 fietsdagen plus 6 dagen voor stadswandelingen. Waar mogelijk volgden we stukjes routes van de Europafietsers (www.europafietsers.nl).

Sancerre

Fursac Rochechouart Pillac Bordeaux Lyon Limoges

Brussel FRANKRIJK BELGIË Paris Het Kanaal La Manche The English Channel Troyes Tours

Poitiers

Op Weg 2022

ARTIKELDATABANK TRACK

Dwars door de Champagnestreek.

Franse verlatenheid.

De rotsen van de Ardennen maken in het uiterste zuiden plaats voor de zachte glooiingen van de Gaume. Een dunbevolkte streek, met een dicht netwerk van GR- en andere wandelpaden. Beeldverslag van een zonovergoten tocht aan beide zijden van de Frans-Belgische grens, met de abdij van Orval als hoogtepunt en een bloeiende Semois als rode draad.

De bloeiende rivier

De eerste etappe volgen we de Gaumeroute, van Sainte-Cécile tot Orval. De etappe loopt bijna volledig over Frans grondgebied. De Ardennen lijken ver weg in dit open landschap.

Æ Tekst en foto’s Ignace Fermont

In de 11de eeuw liet gravin Mathilde van Toscane haar trouwring vallen in een fontein op de plaats waar nu de abdij staat. Ze bad God om hulp en meteen dook een forel met de ring uit het water op. « Vraiment, c’est un val d’or ici », riep de gravin uit. Zo kwam Orval aan zijn naam en aan zijn embleem. De vis met de ring vind je niet alleen terug op de bierflesjes- en glazen, maar ook op het ijzerwerk van de abdijgebouwen.

De nieuwe abdij van Orval werd gebouwd tussen 1926 en 1949. Van de oude abdij blijven alleen de ruïnes over.

Een bierdegustatie mag niet op het programma ontbreken. De brasserie bij de abdij is de enige plaats waar je de groene Orval kan proeven, een lekker verfrissende lightversie van de onvolprezen trappist.

We overnachten in een van de bijgebouwtjes van de abdij. ’s Avonds daalt een heerlijke rust over de kloostertuin neer.

Sloom baant de Semois zich een weg door het vlakke landschap tussen Martué en Florenville. Het is nog even wachten op de stroom versnellingen van de Ardennen.

Le Pinco, uitzichtpunt op een van de vele meanders van de Semois. Plots zijn we in de Ardennen.

De Semois staat in bloei. Een wit tapijt van vlottende waterranonkel bedekt de rivier.

Sainte-Cécile, het beginen eindpunt van onze driedaagse tocht.

De Semois is de traagste van de grote Ardense rivieren.

PRAKTISCHE INFO

Gevolgde route

dag 1 Sainte-Cécile – Orval (Gaumeroute) dag 2 Orval – Florenville – Herbeumont (GR 129) dag 3 Herbeumont – Sainte-Cécile (GR 16) De bewegwijzering van de Gaumeroute is ondermaats, die van de GR’s uitstekend.

Bit anner Maal!

Een fietsronde door Ostfriesland

Vergis je niet: Ostfriesland behoort niet tot Nederland, maar maakt deel uit van de Duitse deelstaat Nedersaksen. In verleidelijke folders op de Fiets en Wandelbeurs ontdekte ik dat deze onbekende landstreek aan de Noordzee zich makkelijk zou laten verkennen aan de hand van vijf bewegwijzerde routes die naadloos in elkaar overgaan. Zij flirten met de Noordzeekust én kronkelen het binnenland in, een voorteken voor een afwisselende fietstrip?

Dijken en Sielen

Het Oost-Friese landschap is de oostelijke voortzetting van de laaggelegen Groningse polders. Nauwelijks enkele meters boven zee niveau heeft ook Oost-Friesland eeuwenlang strijd moeten leveren tegen overstromingen. Hoge, brede dijken beschermen nu het achter land, maar dat bleek niet voldoende. Rivieren

en wateringen in het achterland moeten hun overtollig water in zee kwijt kunnen. De oplos sing zijn ‘Sielen’, dijksluizen die bij laagtij rivier water in zee lozen en ook boten versassen. In Greetsiel aan de westkust herinnert een versierd karton op een sluisbrug hieraan: “Anno 1798 is deeze Siel niuws gebouwt door de Zielrihters C.W.Dirkssen en J.C. Dyken”.

Het pittoreske haventje heeft een lange vaar geul afgeboord met erg Hollands aandoende huisjes en is dé toeristische trekpleister van de westkust. In de dagen daarna maken we tot vijf keer toe kennis met de kustlijn en passeren we acht Sielen. Telkens houden we halt om ons te verwonderen over zoveel waterbouwkundig vernuft. Het is een unieke gelegenheid om naar

Æ Tekst en foto’s Ward Van Loock

Een veenkanaal doorklieft het vlakke landschap.

de ondiepe Wattensee te turen en in de verte een sliert waddeneilanden uit de zee te zien opduiken. Voor de rest van de tijd fietsen we benedendijks naast de vruchtbare polders. Op den duur toch een weinig opbeurende beleve nis, hoewel fietsen in de luwte van de dijk toch een comfortabele bezigheid is ... tenminste als de wind goed zit.

Een bijzondere kampeerplek

In de rittenplanning heb ik naast campings ook kamperen in de vrije natuur voorzien. Al op onze tweede fietsdag zijn de weergoden ons gunstig gezind en kunnen we met gerust

Oostfries(land)

De naam klinkt verwant met de Hollandse provincie Friesland, maar dat is slechts een verre herinnering aan de middeleeuwse feodale landinrichting die verder liep dan de huidige lands grenzen. Vanaf 1744 kwam het gebied onder Pruisische heerschappij, maar de naam Ostfriesland bleef behouden. Ook de taal lijkt een beetje op het Fries, maar in de loop der eeuwen ontwik kelde de regio een eigen dialect: het Oost-Fries Nedersaksisch (Oostfreesk Platt). Dialectorganisaties blijven ijveren voor de instandhouding ervan. Toch spreken amper 20% van de jon geren het Oostfreesk Platt, terwijl ruim de helft het begrijpt. Ter herken ning: Oostfriezen begroeten elkaar met “moin”, afscheid nemen doen ze met “bit anner maal”.

gemoed wildgaan. We kopen onderweg een diepvriespizza en kijken bij het naderen van de stad Norden uit naar een geschikt plekje in het gras. Maar we geraken het onderling niet eens om ergens langs de weg veilig onze tenten neer te zetten. We zijn al in de buitenwijken beland, wanneer ik de ingeving krijg om het in een openbaar stadspark te proberen. Tot we een windmolen ontdekken pal midden in de stad.

want hij kan zijn tent opzetten op de vloer van de kiosk. Zijn tent heeft immers geen nood aan grondharingen en dus kom ik op het grasperk terecht. Terwijl we daarmee in de weer zijn, komt het meisje naar ons toe met de vraag of we geen zin hebben in thee. Wat een verrassing en vriendelijke geste! Terwijl we van ons kopje thee genieten, kijken we elkaar aan en komt uit onze mond simultaan de vraag: “Kunnen we onze diepvriespizza in jullie oven opwarmen?”

En ja hoor, geen enkel probleem. Onze avond kan niet meer stuk, de gedachte alleen om vrij en zorgeloos te kamperen midden in een stad én een oven in de buurt! We genieten aan de kiosktafel van een perfect opgewarmde pizza en van gastvrijheid in de omgekeerde richting. Want wat blijkt: we zijn verwelkomd door een gevluchte Syrische familie.

Norderney

Hij lijkt niet meer in bedrijf en het molenhuis is omgebouwd tot meerdere woningen. Maar vooral: naast de molen ligt een kortgeknipt grasperk met een kiosk in het midden. Ideaal voor onze tenten én voor een overdekte eetplek. We vermoeden wel dat dit een openbare domein is, maar voor alle zekerheid bellen we aan bij een van de huizen. Het meisje dat open doet stelt ons gerust. Mijn maat is in zijn nopjes

Een bezoek aan een waddeneiland mag op onze trip niet ontbreken. We kiezen voor het grootste van de zeven eilanden voor de Duitse kust. Norderney is erg toeristisch en dus zit de ferry propvol toeristen en fietsers. Het is een smal, langgerekt eiland van 24 km lang en 2 km breed. Gelukkig concentreert de bewo ning – amper 6000 inwoners – zich vooral in de westelijke uithoek zodat we aan de andere kant zorgeloos door de beboste, onbewoonde duinen kunnen fietsen. Overal waar we kijken, voelt de natuur zich in haar nopjes, in de vorm van duinbegroeiing allerhande, open stuifzand plekken en een zeldzaam grasveld voor paarden. De enige verstoring van de stilte komt van krij sende meeuwen en het zoemen van onze wielen op de verkeersvrije paden. Aan de zuidzijde zien we bij laagtij groepjes waddenlopers in de modder ploeteren, aan de noordkant staan

Het is een unieke gelegenheid om naar de ondiepe Wattensee te turen en in de verte een sliert waddeneilanden uit de zee te zien opduiken.

Het openluchtmuseum van Bad Zwischenhahn. Dokkeren op een van de vele klinkerwegen.

de goudgele zandstranden vol met de typische ‘Strandkorben’, grote uitgebouwde zetels waarin je verscholen in een zonbeschermd nest kan genieten van de aanklotsende Noordzeegolfjes.

Kanalen en afwateringen

Niet alleen in de brede polderstrook langs de Noordzee maar ook dieper in het binnenland is het al water wat de klok slaat. Het hemelwater kan er moeilijker naar zee afgevoerd worden en dus ontstonden er in de oertijd veengebieden. Vóór de komst van de steenkool werd daarin intensief turf gestoken. Deze oude en soms uit gestrekte turfputten evolueerden naar populaire recreatieplassen. Wanneer we niet aan zee of in het wild kamperen, zetten we onze tenten neer op een camping aan de rand van zo’n turfput. Na de weinig opwindende landschappen van het binnenland doet zo’n waterplas ons weer aan vakantie denken. Wat ons ook opbeurt, is het traject langs het Ems-Jadekanaal, dat over een afstand van 72 km Oost-Friesland door midden snijdt. Tijdens onze 29 km lang ritje langs het kanaal hebben we heel wat bekijks, onder andere door het komen en gaan van ple

zierjachten. We fietsen ook een zeldzame keer in de schaduw van een groot bos. Die zijn in gans Ostfriesland op één hand te tellen en dat heeft te maken met de overwegend zompige ondergrond. De kleine afvoersloten zijn op den duur niet meer te tellen, grotere kanalen zijn opgesmukt met witgeschilderde wipbruggen.

Papenburg

Over het algemeen kan het Oost-Friese binnen land ons weinig bekoren. Ook heel wat stadjes en dorpen waar we doorfietsen zijn nauwelijks het vermelden waard. Alleen aan Greetsiel, Pilsum, Manslagt en Upleward in het uiterste westen

hebben we mooie herinneringen. In deze laatste drie dorpjes staan de dorpshuizen zó dicht bij elkaar en zijn de straten zó smal dat er zelfs geen plaats is voor auto’s. In hun dorpskernen wordt de stilte alleen verstoord door een tsjilpende straat mus of een deur die plots opengaat. Waar we ons wel aan optrekken zijn de grotere steden Papenburg en Leer, maar we hebben er wel lang op moeten wachten. Pas op de voorlaatste dag fietsen we Papenburg binnen langs een breed veenkanaal dat naar de Eems leidt. Daar liggen opgeknapte zeilschepen uit de 18de eeuw op het water te pronken. Op infoborden vernemen we dat vanaf 1750 de stad zich ontwikkelde als belangrijk centrum van de scheepsbouw. Op haar hoogtepunt in 1920 telde ze zelfs een twintigtal scheepswer ven. Daarvan is er één overgebleven, maar wat voor een! De Meyerwerf heeft het grootste overdekte droogdok ter wereld. Men bouwt er de grootste cruiseschepen ter wereld aan een groot dok dat rechtstreeks verbinding geeft met de brede Eems. Die mondt na 50 km uit in de Noordzee.

In sommige dorpjes staan de dorpshuizen zó dicht bij elkaar en zijn de straten zó smal dat er zelfs geen plaats is voor auto’s.

Op het strand van Harlesiel.

Waddenlopers.

Oud havengebouw in Leer.

Greetsiel.

Leer

Ook Leer heeft een binnenhaven die uitgeeft op de Eems. We overnachten er in de jeugdherberg en verkennen van daaruit het stadje. Het is er aangenaam toeven langs de kaden en tussen de oude huizen met versierde trapgevels. Op onze wandeling spreekt een vrouw ons aan. Ze voelt dat we op zoek zijn naar iets interessants en begint vol enthousiasme over het oudste huis van de stad. Dit Samsonhuis uit 1643 is tegelijk het best bewaarde pand van Leer. Het behoorde toe aan een groothandelaar in wijnen en likeu ren. Ook nu nog is het een winkel en verrassend genoeg mogen we op de eerste verdieping gratis de woonkamers van de familie Wolff bekijken.

Tot in de kleinste details zijn de interieurs al vier eeuwen onaangeroerd gebleven. Een diepe onderdompeling in de 17de eeuw, al moeten we

wel opletten om ons hoofd niet te stoten tegen de lage deurposten.

Een dubbel gevoel

Onze herinneringen aan de fietstrip door Ostfriesland zijn niet eenduidig positief. Voor een stuk zijn we tevreden dat we een onbe kende landstreek leerden kennen. We denken daarbij terug aan de trajecten en stops langs de Noordzeekust en vooral aan onze deugddoende uitstap naar het waddeneiland Norderney. Een tweede prettige herinnering gaat naar ons tweedaags verblijf in het oude centrum van Leer, waar we de nodige cultuur opdeden die we onderweg (te) vaak misten. Maar spijtig genoeg worden die herinneringen overscha duwd door veel ergernis over slechte fietspa den. De paden langs de kustlijn vallen nog mee,

maar eenmaal in het binnenland fietsten we regelmatig over verbrokkelde verkavelingswe gen, kapot gereden door mastodonten van trac toren. Langs de landelijke wegen is er meestal een fietspad voorzien maar deze klinkerpaden zijn in geen jaren meer onderhouden en liggen er schots en scheef bij. mm

PRAKTISCHE INFO

We vertrokken in Ditzum (Emden) aan de Eems. In 12 dagen fietsten we 678 km langs vijf bewegwijzerde fietsroutes: de Nordseeküsten radweg, het Rad-up-Pad, de Tour de Fries, de Ammerlandroute en de Deutsche Fehnroute. Ze zijn goed bewegwijzerd en raken/kruisen elkaar zodat je naadloos kan wisselen. Langs de Noordzeekust zijn er voldoende campings en andere logiesmogelijkheden, in het bin nenland maakten we gebruik van campings aan recreatieplassen. We kampeerden driemaal in het wild, achtmaal op een camping en twee nachten in de jeugdherberg van Leer. Bij Ostfriesland Tourismus kun je gratis brochures bestellen over de streek en ook kaartfolders van de routes: www.ostfriesland.travel./ service/prospekte-bestellen. Wij gebruikten ook een gedetailleerde kaart met andere routes op, de ADFC-Radroutenkarte, OstfrieslandEmsland op schaal 1:150.000. Daar staan ook de belangrijkste bezienswaardigheden op. Met de code op de kaart kunnen gpxtracks gedownload worden.

Opgeknapte zeilschepen in Papenburg.

Benedendijks fietsen.

Met de koordames over de vuilnisbelt

Midden in het Oude Land van Loon, de huidige provincie Limburg, ligt de voormalige abdij van Herkenrode. De rijke koordames van deze abdij bezaten uitgestrekte landerijen verspreid over de hele provincie. Eén van de mooiste gebieden die bewaard bleven, ligt op 3 km van de abdij. Een aaneengesloten gebied van bossen, velden en weides, rijk aan fauna en flora: de Herkenrodebossen.

Per duif

Op een zonovergoten herfstdag trek ik mijn wandelschoenen aan en hoop ik de koordames te verleiden om in gedachte mee te stappen. Ik vertrek aan het sportcentrum waar mensen voetballen, tennissen én hun duiven inkorven, een ‘sport’ die voor de Franse Revolutie voor behouden was voor de adel en de rijke abdijen.

De koordames verstuurden hun post ‘per duif’.

Ik wandel door een dreef met statige oude eiken, een voorsmaakje van wat komen gaat. Eerst langs een appelplantage met daarachter

een eeuwenoude winning genaamd De Roye, daarna dwars door een nat gebied met de naam Busselkes – naar de busseltjes stro die vroeger over de naburige weg werden gelegd om zo aan natte voeten te ontsnappen.

Buizerd

Ik kruis de verbindingsweg tussen de twee dorpen Kermt en Stevoort en beland op een voormalige vuilnisbelt. Tot ver in de jaren 60 werd hier het huishoudelijk afval van Kermt gestort: plastiek flessen, glazen potten en

rubber laarzen. Gelukkig is daar vandaag niets meer van te zien. Het stort werd afgedekt en de natuur heeft het weer overgenomen. De koor dames zouden tevreden zijn, het ziet er keurig uit. Verderop duik ik een mooi bos in tot bij een bankje aan de bosrand. Boven mij cirkelt traag een buizerd. Hij vliegt hoog en roept af en toe zijn scherpe schreeuw. Een kraai plaagt hem en probeert zijn prooi af te snoepen. Dit gebied lokt wel meer rare vogels. Enkele jaren geleden was het de woonplaats van een jonge man die er in navolging van het boek Walden

Æ Tekst en foto’s Mieke Paulissen

De alom aanwezige A(bdij) van H(erkenrode).

Even rusten onder een oude eik.

van Henry David Thoreau een jaar lang pro beerde te overleven met slechts 2500 €. De man slaagde er wonderwel in. Hij dronk regenwater en at alleen maar zelfgekweekte spruiten en eitjes van eigen kippen. Zijn grootste kost was het laten overkomen van een oude stacaravan.

Paringsritueel

Dit gebied is een mozaïek van oud en nieuw bos. Het stuk dat ik verder afstap werd recent aangeplant als klimaatbos in de strijd tegen de opwarming van de aarde. Voor mij op de grond liggen de resten van een feestmaal: de geknakte veren van een duif. De buizerd heeft niet te klagen. Wanneer ik bij de picknickplaats voor mensen kom, dansen er libellen in de warme herfstlucht. Hun doorzichtige vleugel tjes voeren een bizar paringsritueel uit. Knap resultaat van de recent aangelegde vennen die het water in het gebied vasthouden en zo een vruchtbare voedingsgrond zijn voor waterjuf fers en andere insecten. Ik verlaat het stukje pad dat ook deel uitmaakt van het beroemde Limburgse fietsroutenetwerk en stap langs het verlaten terrein van wat ooit een bloeiend ster renrestaurant was: het Scholteshof van chef

Roger Souvereyns. Vandaag zijn de wijngaar den verlaten en de gebouwen tot ruïnes verval len. Soms huizen er junkies en af toe dringt er een Urban Explorer binnen om foto’s te maken. Ik blijf wijselijk buiten en stap langs een bie tenveld om opnieuw de weg Kermt-Stevoort te kruisen, mijn enige asfaltmeters. Ik kom nu in een verwilderd stuk bos waar enkele jaren geleden een hazelworm voor mij op het pad kronkelde. Een prachtig zicht om die koper kleurige ‘slang’ bezig te zien, maar ik hoop dat zij het overleefde want even later passeerde een illegale mountainbiker.

Stokstijf

Voorbij een bruggetje wandel ik langs een wei met schapen en beland weerom in een prachtig bos vol oude eiken. In het voorjaar kloppen hier de spechten insecten uit de schors en ’s zomers bieden de hoge bomen beschutting aan de vleer muizen die bij valavond acrobatisch over de naburige velden fladderen. Links van het pad staat een oude grenssteen met de letters AH, Abdij Herkenrode. Het kerngebied van de voor malige abdij reikte voor de Franse Revolutie tot hier. Vandaag zijn de Herkenrodebossen van de

abdij gescheiden door een snelweg, een drukke gewestweg en een spoorlijn. Ik loop verder de lus die mij langs oude en nieuwe aanplant leidt. Opeens houd ik halt en sta stokstijf. Voor mij in de weide, gescheiden door een braambessenhaag, staart een grote ree mij aan. Ook zij staat stokstijf. Dan draait zij zich om en graast rustig door. Nu pas bemerk ik de drie kleinere reetjes die haar vergezellen. Plots schrikken ze en weg zijn ze, hun witte kontjes huppelend door het hoge gras.

Koemaagd

Vol van de aangename ontmoeting wandel ik verder tot ik terug bij de grenssteen kom en verderop het pad bereik dat in het vroege voorjaar omzoomd wordt door bosanemonen, speenkruid en klaverzuring. Hier ontmoet ik de koordames weer, wanneer ik de grachten zie die onder hun bevel zijn uitgegraven om het gebied af te bakenen én om het vee binnen te houden. De dames hadden vroeger een ‘koe maagd’ in dienst, een herderin die hun koeien hoedde in deze bossen. Bedankt koordames om mij, arme werkzuster, rond te leiden in jullie domein. Jullie hebben hier een prachtig gebied achtergelaten waar het goed toeven is. Volgende keer afspraak in de abdij!

PRAKTISCHE INFO

Deze tocht werd door het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren op kaart gebracht onder de naam Verborgen Moois –Herkenrodebossen. De tocht is 11 km lang en combineert de rode en de gele wandeling. Het terrein kan erg modderig zijn. Meer info op www.wandeleninlimburg.be.

ARTIKELDATABANK FOTO’S

Ware bos'wachters' met hun wortels stevig in de grond.

Wandelpad en fietsknooppunten lopen even samen.

Keizerlijke vierdaagse van Luik naar Gent

Op een maandagochtend in juli hebben we afgesproken in station Gent-Sint-Pieters voor deel één van onze vierdaagse tocht: een treinrit naar startplaats Luik. Daar duikt meteen een eerste vraag op: waar zou de fietswagon zich bevinden? Vooraan of achteraan de trein? Navraag bij een NMBS-man leert ons dat de wagon zich vooraan, in het midden of op het einde van de ellenlange trein kan bevinden …

Æ Tekst en foto’s Kris De Gussem

Ligne 38 en 39

We stellen ons strategisch op in het midden van het perron, zodat we alle richtingen uitkunnen.

Al snel dient een eerste obstakel zich aan: het gaat om een doodgewone wagon waarin een aantal zitplaatsen zijn weggenomen om plaats te maken voor fietsen. Een wagon die dus helemaal niet gemaakt is om met fietsen op te stappen, laat staan met 20 kg wegende e-bikes. Bovendien zitten er nog fietsers op de trein en

is er nauwelijks plaats. Op dat vlak heeft de NMBS veel potentieel tot verbetering! Anderhalf uur later leren we dat je best het grote station Luik-Guillemins verlaat via de uitgang aan de kant van de Maas. Wat wij dus niet door hadden. Het duurt een halfuurtje vooraleer we in een autovriendelijke en voor fietsen chaoti sche stad de fietsbrug naast de spoorwegbrug vinden en aan de overkant van de Maas onze tocht naar Aken kunnen aanvatten.

Het eerste stukje fietsen we langs het Canal de l’Ourthe, waarna we overstappen op één van de oudste RAVeL’s van Wallonië: de voormalige spoorlijnen 38 en 39 die Luik met Aken verbon den. Dwars door het Land van Herve bollen we door een groene en licht beboste omgeving naar het drielandenpunt, ruim 40 km heerlijk fietsen zonder gestoord te worden door auto’s (enkel opletten bij de talrijke wegkruisingen)!

Zowel het Belgische, het Nederlandse als het

Monumentje voor Jean Nelissen boven op de Gulperberg.

Duitse terras aan het drielandenpunt bieden een wat verwaarloosde aanblik. Maar 6 km ver derop in Aken is de Dom voor ons een heel aan gename verrassing. Het imposante achthoekige centrale deel werd gebouwd tussen 796 en 804. Na restauratie in de 10de eeuw en de toevoeging van een gotische koorhal kreeg de kerk onge veer haar huidige vorm. Keizer Karel de Grote werd hier in 814 begraven. De Dom was een van de weinige gebouwen die gespaard bleef bij de geallieerde bombardementen op het einde van WO II.

De Maasvallei

Al vroeg op dag twee worden we vlak na het overschrijden van de Duits-Nederlandse grens getrakteerd op een helling uit de Amstel Goldrace: de 1 km lange Gulperberg, met stij gingspercentages tot 18%! Bovendien krijgen we bij het bereiken van de top een flinke stortbui over ons. Gelukkig bieden enkele eeuwenoude beuken beschutting. Er staat een gedenkteken aan de in 2010 overleden Jean Nelissen, de Nederlandse Pol Jacquemyns van de wielersport. Bovendien hebben we vanop de Gulperberg een mooi uitzicht op het redemp toristenklooster van Wittem. Dat kan niet vrij bezocht worden, enkel in de kerk en de kapel kan je terecht voor een moment van bezinning. Vooraleer we Nederland verlaten fietsen we nog een 10-tal kilometer door het Rivierpark Maasvallei, een prachtig gebied vol oude rivierarmen en grindbanken en een waar

paradijs voor vogelliefhebbers. Hier kan je ook de kasteelhoeve Hartelstein bezoeken, een rijksmonument met een archeologisch museum, een kringloopwinkel en een woon werkgemeenschap voor mensen met psychi sche en sociale problemen. We kruisen het Julianakanaal en steken de Maas over via het veer Geulle-Uikhoven.

Het eerste deel van ons Belgische traject fietsen we door prachtige bossen, daarna volgen de uit gestrekte buitenwijken van Genk. Als je tijd hebt kan je die beter vermijden door nog meer noor delijk een grotere boog te maken. In Bokrijk kiezen we voor een bezoek aan het mooie, uitgestrekte arboretum van het Provinciaal Domein. De liefhebber kan natuurlijk ook het museum bezoeken, dat de meesten zich onge twijfeld zullen herinneren van een schoolreis. Vlakbij ligt jeugdherberg De Roerdomp heel rustig midden in de bossen.

Buizerd

Starten doen we opnieuw door te veel bewoonde wijken van Zonhoven, HeusdenZolder en Beringen. In die laatste gemeente is een bezoekje aan be-MINE, de vroegere mijn site, zeker de moeite waard. Daarna wordt het fietsen weer aangenamer met veel bossen. Een jagende buizerd verrast ons vlak voor onze neus. Langs het Albertkanaal passeren we onder meer Ham en Herentals, waar we de lokale Vlam en Keizer niet zien. Ook in Olen vinden we de Pot van die andere Keizer niet. Door het droge weer

zijn de boswegen soms heel zandig en lijken ze meer op duinen, waardoor enige behendigheid op de fiets nodig is. Een aangename verpozing is het mooie dorpsplein van Vorselaar. Onze eindhalte, de Zoerselse Jeugdherberg Gagelhof wordt gerund door vrijwilligers en die zijn vandaag niet zo makkelijk meer te vinden.

Aardrijkskundeles

Dag vier telt de meeste kilometers: liefst 120. Maar de rugwind zorgt ervoor dat de batterij van de e-bike hier geen probleem mee heeft en bij aankomst is er zelfs nog 20 km capaciteit over. De trip start zuidwaarts langs de Kleine Nete. In Lier is er een mooi weerzien met een andere schoolreisherinnering: de fameuze Zimmertoren. Het blijft een mooi stukje his torisch erfgoed, en vooral een leuke plek voor een korte stop met een potje koffie. Via de Nete gaat het verder tot Boom, waar ze samenvloeit met de Dijle en zo de Rupel vormt. Vanaf hier volgen we de Rupel tot haar monding in de Schelde, in … Rupelmonde. De tocht is een ware herhaling van onze aardrijkskundelessen in de lagere school -:) Langs de Schelde ging het dan stroomopwaarts via Temse – een mooie plaats voor een lunch met uitzicht op de stroom – terug naar thuisba sis Gent. Naast het genieten van deze vierdaagse heeft deze tocht ons geleerd dat er behalve ons gekend terrein – het Scheldegebied en de Vlaamse Ardennen – België nog heel mooie fietstrajecten heeft. Dat smaakt naar meer.

PRAKTISCHE

Voor deze vierdaagse fietstocht vanuit Luik via Aken en twee jeugd herbergen naar Gent zochten wij op RouteYou met de optie ‘nicest cycling routes’ naar de beste fietswegen. Dat leverde goede resultaten op, maar we zouden het de volgende keer toch wat corrigeren om een teveel aan villawijken te vermijden en om af en toe een bezoekje aan een aangenaam dorp of stadje te plannen. Onze etappes: dag 1 LuikenAken, dag 2 Aken - Bokrijk, dag 3 Bokrijk - Zoersel, dag 4 Zoersel – Gent.

Hasselt

GenkZonhoven

Beringen HeusdenZolder Ham Herentals Olen Lier Boom Temse

NEDERLAND

Op Weg 2022

ARTIKELDATABANK

Be-MINEsite in Beringen.

Het arboretum van Bokrijk.

Het veer van Uikhoven over de Maas.

Tijdens de Dag van de Trage Weg kan je volop genieten van wandelingen en rondleidingen die het belang van trage wegen extra in de verf zetten. Een belang dat wij maar al te goed kennen, want onze GR’s maken natuurlijk zoveel mogelijk gebruik van trage wegen. Als Grote Routepaden ijveren we dan ook mee voor de erkenning van deze wegen, zodat die ook in de toekomst voor iedereen toegankelijk blijven. We spraken met Gregor Dirven één van onze Vlaams-Brabantse vrijwilligers over hoe hij dat aanpakt.

Æ Interview Karen De Pooter

Ik ben begonnen met een inventaris op te maken van de GR’s in Vlaams-Brabant: welke wegen liggen nog niet in het openbaar domein, zijn nog niet opgenomen in de vroegere buurt wegenatlas of zijn nog geen eigendom van de gemeente of van een natuurgebied. Rond die wegen probeer ik de gemeenten dan te mobili seren, met heel uiteenlopende resultaten.

Wat maakt dat een gemeente al dan niet positief reageert?

Ik ben ervan overtuigd dat het voor een stuk te maken heeft met kennis, mensen en middelen. Sinds 2019 is er het nieuwe gemeentewegende creet, waardoor gemeenten volledig verantwoor delijk zijn voor hun wegen. Maar niet elk bestuur

weet exact wat mogelijk is. Soms hebben ze geen personeel dat zich daar specifiek op toelegt. Daarnaast zie je vaak dat gemeenten in verstede lijkte gebieden meer interesse hebben. Daar zijn minder trage wegen en het gemeentebestuur is zich sterker bewust van het belang ervan. Ze voelen de druk van de stad en willen meer nadruk leggen op het landelijke dat er nog is. In lande lijke gemeentes is de houding vaak: het is niet zo erg als dat pad verdwijnt, er zijn er nog zoveel andere. Zo kreeg ik bijvoorbeeld heel positieve reacties in Beersel, vlakbij Brussel, en ook Zemst

In sommige gemeenten worden trage wegen extra in de verf gezet via specifieke naambordjes, zoals hier op de GR 128 in Laarne. Foto Margot Van de put

en Bierbeek hebben een duidelijk beleid. De stad Aarschot is zelf naar ons toegestapt met de vraag om samen te werken rond trage wegen.

Hoe overtuig je gemeenten om die wegen te erkennen?

Het is belangrijk om een grondig dossier op te maken. Daarbij moet je bewijzen, via kaarten en/of getuigenissen, dat de weg al minstens 30 jaar ononderbroken wordt gebruikt. Als Grote Routepaden hebben we natuurlijk het voordeel dat er vaak topogidsen bestaan die al meer dan 30 jaar oud zijn. Dat geeft meteen een sterk bewijs. Zo heb ik me in Geel gefocust op een variant van de GR 561 die al beschre ven staat sinds 1983. Voor de stukken van het traject die nog steeds bestaan heb ik een erken ning gevraagd. Ook in Beersel zijn we aan de slag gegaan met een topogids uit de jaren 80, in het kader van de herziening van de Streek-GR

Groene Gordel. Daaruit bleek dat een weg waar we sinds de jaren 80 gebruik van maken, niet op de kaart met buurtwegen staat.

Maar daarnaast kunnen gemeenten ook om getuigenissen van mensen vragen die de weg gebruiken. Een verklaring van omwonenden die soms naast het pad geboren zijn en het al heel hun leven gebruiken, dat overtuigt een gemeente helemaal.

Zijn er ook negatieve reacties?

We horen weleens verhalen over eigenaars die een weg afsluiten omdat ze geen wandelaars op of naast hun eigendom willen.

Er is wel eens een enkeling die dwarsligt, maar dat is dan ook echt een enkeling. Het overgrote deel van de buurtbewoners is meestal grote voorstander, want zij willen ook gewoon dat die weg die ze zelf gebruiken, behouden blijft. Soms zijn mensen wat ongerust omdat ze het verschil tussen eigendom en erfdienstbaarheid niet begrijpen. Ze zijn bang dat ze hun eigen dom verliezen wat natuurlijk helemaal niet het geval is. Pas op: ik houd me niet bezig met het heropenen van verloren gegane paadjes, want dat ligt natuurlijk gevoeliger, dan ga je de per ceeleigenaar lastig vallen met een nieuwe situ atie. Een feitelijke situatie bevestigen is een een voudiger en positiever verhaal, en zorgt voor zekerheid naar de toekomst.

Kortom: de erkenning van trage wegen biedt meer garantie dat onze GR’s kunnen blijven bestaan?

We hebben in het verleden spijtige zaken mee gemaakt met het afsluiten van trage wegen.

We moeten dan elke keer op zoek naar alter natieven. Door te zorgen dat de gemeente de wegen erkent, voorkom je problemen. Sinds 2019 zijn de gemeenten heer en meester over de gemeentewegen en dus kunnen ze echt een eigen beleid volgen. Het is dan ook heel belangrijk dat we daar als Grote Routepaden met de gemeenten rond samenwerken. Bovendien is het ook een mooie erkenning voor onze vrijwilligers die al meer dan 30 jaar routes over die wegen uitstippelen, signalisa tie onderhouden enz.

Wie zelf een activiteit organiseert tijdens de Dag van de Trage Weg mag ook een trage weg nomineren. Daaruit worden 20 trage wegen geselecteerd die in de bloemetjes gezet worden. Welke zou jij willen nomineren?

In mijn eigen gemeente Geel houd ik erg van de Berthoutsdreef. Dat is een oude voetweg. Er omheen is ondertussen wel alles verkaveld, maar men heeft een mooie kasseiweg laten liggen met aan de rand betonklinkers voor fietsers, een verkeerswerende paal en daar rond mooie bomenrijen. En dat zorgt echt voor zo’n authentiek dreefgevoel.

Wat is een trage weg?

Trage wegen zijn wegen die vooral door zachte weggebruikers zoals voetgan gers, fietsers, joggers of ruiters gebruikt worden. Het kunnen bospaden of jaagpa den zijn, holle wegen, doorsteekjes, oude spoorwegbeddingen… Trage wegen kunnen openbare wegen zijn of private (met een erfdienstbaarheid).

Trage wegen hebben vaak een lange geschiedenis, sommige gaan zelfs terug tot de Romeinen. Het zijn vaak sporen van oude verbindingen tussen dorpsker nen. In het dichtbebouwde Vlaanderen zorgen ze voor groene verbindingen tussen de vaak sterk versnipperde over blijvende natuurgebieden en resterende open ruimten, waardoor wandelaars en fietsers nog een echte connectie met de natuur kunnen ervaren.

GR-vrijwilliger Gregor Dirven. Karen

Dag van het Zoniënwoud

16 oktober

Op 16 oktober kan je in het Zoniënwoud terecht voor tal van activiteiten: geleide bezoeken, activiteiten voor kinderen, workshops voor natuurliefhebbers… Ook Grote Routepaden is er bij. Kom ons ontmoeten aan onze stand aan één van de ingangen van het Zoniënwoud. Je krijgt er meer info van onze Vlaams-Brabantse vrijwilligers en je kan onze gidsen kopen of deelnemen aan een wandeling. Meer info in de kalender op onze website.

Fiets en Wandelbeurs

18 en 19 februari 2023

De Fiets en Wandelbeurs zal (hopelijk!) eindelijk terug plaatsvinden. Ook hier kan je natuurlijk uitgebreid kennismaken met Grote Routepaden en vele andere fiets- en wan delorganisaties. Schrijf de datum alvast in je agenda.

Trajectwijzigingen en herstellingen

Rond Kemmel en de Kemmelberg liepen er tot voor kort 3 GR’s kriskras door elkaar: de GR 5A, de GR 128 en de Streek-GR Heuvelland. Deze GR’s kruisten maar liefst acht keer, waardoor wandelaars weleens op de verkeerde GR terechtkwamen. Onze West-Vlaamse vrijwilligers bedachten een oplossing waardoor de GR’s nu op nog slechts drie plaatsen kruisen. Bovendien kozen ze bij deze routewijzigingen zoveel mogelijk voor onverharde paden en werden nog een paar mooie bezienswaardigheden opgenomen. Ondertussen is de markering ter plaatse volledig hernieuwd en ook op onze website kan je bij elke GR de trajectwijzigingen terugvinden.

In Heverlee werd de afgebroken hangwegwijzer aan het kasteel van Arenberg hersteld. Geen kans meer op verdwalen op de GR 128 en de Streek GR-Dijleland dus. Met dank aan de snelle interventie van de onderhoudsploeg van de provincie Vlaams-Brabant.

KALENDER

Onze provinciale teams werkten opnieuw een hele reeks mooie tochten uit. De wan delingen zijn tot in de puntjes uitgewerkt. Je hoeft zelf niks voor te bereiden en je kan in fijn gezelschap genieten van een prachtig stukje GR-pad. Wil je op de hoogte blijven? Schrijf je dan ook in voor de nieuwsbrief van je provincie via www.groteroutepaden.be/ nl/inschrijven-nieuwsbrief

Wandeltochten

Antwerpen

Zo 23/10: Bustocht Bosscherheide – Afferden, in het Nationaal Park De Maasduinen

Limburg

Zo 16/10: Dagwandeling rond Bocholt

Zo 30/10: Luswandeling rond de Venusberg

Zo 6/11: Dagwandeling Halle-Zoersel op het GR 565 Sniederspad

Oost Vlaanderen

Vr 21/10: Vrij(e)dagwandeling Wetteren op het oude en nieuwe traject van GR 122 en GR 128

Vr 8/11: Vrij(e)dagwandeling vanuit Sombeke met Streek-GR Waas- en Reynaertland als leidraad

Vlaams­Brabant

Zo 16/10: Bustocht naar het Parc National Régional Scarpe-Escaut, van Rieulay naar Marchiennes (FR)

11/11 : Luswandeling in het Hageland vanuit Wezemaal

Winnaars vorig nummer

Ter info: het juiste antwoord op de vraag hoeveel treinstappers Grote Routepaden dit jaar al verkocht (tussen 1/1 en 15/7) was 2.663. De fietsgids Odenwald-Madonnen Radweg is gewonnen door Ivo De Decker, Rita Broes en Helga Boom. De wandelgids Zeeland door Janina De wael, Ria De Ceuster en Wouter Beugnies. Wandelen buiten de binnenstad van Tilburg gaat naar Rony De Sutter, Hannes Denolf en Marleen Baeten. De wandelgids Ausoniusweg naar Danny Vosch, Ivo Raes en Tom Cordemans. De wandelgids Remstalweg tenslotte is voor Gilbert Bastiaensen, Gauke Vermorgen en Dorien Vervoort.

Alle info en inschrijven www.groteroutepaden.be > Kalender

Wandelboom Heverlee

Foto Karen De Pooter

Kemmelberg

Foto Piet Hardeman

HOE KAN JE DEELNEMEN?

Even hernemen wat in het edito van dit nummer (p 3) stond: Omdat foto’s kunnen spreken, maar omdat sprekende foto’s ook niet alles zeggen, zoeken wij foto’s met een verhaal.

ANDERS GEZEGD:

Je foto moet geen fotowedstrijd kunnen winnen, je tekst hoeft geen schrijfwedstrijd te winnen, maar de combinatie kan andere wandelaars of fietsers inspireren.

Waarom sprak de plek of de persoon of het pad of de route op de foto die je instuurt, jou als wandelaar of fietser zo aan?

Anekdotisch of bespiegelend, feitelijk of humoristisch, het kan allemaal. Zolang het maar om een authentieke beleving gaat.

PRIJZEN

PRAKTISCH

Deelnemen kan heel eenvoudig door een foto en een tekst (minimaal 200 woorden) te mailen naar opweg@groteroutepaden.be voor 15 oktober 2022. De winnaars worden bekendgemaakt in het decembernummer.

Er zijn vier mooie prijzen te winnen. Logischerwijze kom je met een fietsverhaal in aanmerking voor de fietszakken en met een wandelverhaal voor de wandelschoenen. Maar indien je zowel wandel- als fietstrektochten doet en beide prijzen je zouden kunnen bekoren, mag je dat aangeven in je mail.

Wandelschoenen Berghen

In 1993 droomde de familie VankeerBERGHEN ervan een Belgisch merk van wandelschoenen te ontwikkelen dat uitsluitend in Europa wordt gemaakt. Die droom is uitgekomen. Altijd begaan met de kwaliteit van het product, werkt het merk nauw samen met Italiaanse specialisten en zorgt het ervoor dat de productie op een eerlijke en duurzame manier in Europa blijft. Vandaag biedt Berghen® een compleet gamma wandelschoenen van niveau A tot C, voor het hele gezin. De collectie is fysiek te vinden in de BERGHENSTORE winkels in Knokke, Ukkel, Stokkel en Neupré of online op www.berghen.com.

Fietszakken Ortlieb, geschonken door De Geus

Het verhaal achter het gekendste fietszakkenmerk Ortlieb vind je p 29 van dit nummer. De prijs is een set Back Roller Classic tassen, geschonken door fietsenwinkel De Geus. Al ruim 35 jaar staat De Geus in Antwerpen bekend om zijn kwaliteitsfietsen en een goede (na-)service en hersteldienst. Inmiddels zijn er winkels in Antwerpen, Berchem en Edegem. Nieuw sinds april 2022 is De Geus Dert13n, de ideale plek om een racefiets, gravelbike of mountainbike te vinden. Alle info op fietsendegeus.be.

Foto Jacqueline Ross.

Foto Corrine Klug (foto’s creative commons).

Foto Riccardo Maria Mantero.

Ostalgie

Fietsen door de voorma lige DDR, het blijft een cultuurshock dicht bij huis. Nabij het uilenspiegelstadje Mölln, op slechts enkele uren oostwaarts trappen vanuit Hamburg, steek je al het vroegere IJzeren Gordijn over. Wat verroeste paaltjes en de restanten van een slagboom, dat is wat rest van de staalharde scheidslijn die lang de levens tussen Oost en West bepaalde. Een aandoenlijk museumpje in het dorpscen trum getuigt van een tragisch maar niet eens zo ver verleden. Maar vandaag is het goed fietsen door het vroegere Oost-Duitsland. In elk wat armoedig dorp of stadje waar we met enkele oudere bewoners praten, voel je de ‘Ostalgie’, een nostalgische hang naar het verleden.

“Er was ook veel goeds aan het eenvoudige leven in de DDR”, daar komen de gesprekken nogal eens op neer. Ze blijven fier op hun nog rondpuffende Trabantjes. In het centrum van de dorpen rijden we door ‘Unter den Linden’: een hobbelige kasseistraat, een pleintje en wat opgelijnde lindenbomen. Fietsen door een schaalmodel van de historisch beladen Berlijnse centrale laan aan de Brandenburger Tor. Een gesloten kerkje en een voormalig Gutshof, een soort gemeen schappelijk beheerde boerderij, markeren nog het vroegere dorpsle ven. Vaak zijn de wegen omzoomd met fruitbomen. Overal vinden we meertjes om in te verkoelen. Het doel van onze fietstrip is het eiland Rügen. Na een paar dagen bereiken we het levendige havenstadje Stralsund, waar Angela Merkel opgroeide. Over een eindeloze brug fietsen we Rügen op. Tussen de duinbossen stuit ons fietsgezelschap op de resten van een oude steenbakkerij. Een vreemde plek. Even later wordt het ons duidelijk. Al fietsend worden we met verstomming geslagen. We rijden als onbekommerde fietstoe risten langs PRORA, het grootste bouwwerk van het vroegere Naziregime. Het was bedoeld als strak georganiseerd vakantieoord waar permanent 20.000 vakantiegangers van het Oostzeestrand konden genieten. Met speciaal ontworpen treinsporen en zeeschepen zouden ze aangevoerd worden. Het reusachtige complex werd gebouwd maar nooit in gebruik genomen. De oorlog besliste er anders over. De bouw viel stil. De schepen dienden alleen voor troepentransport. Alle arbeidskrachten moesten plots naar Peenemünde, de voormalige raketbasis waar de Nazi’s hun gevreesde V1 bommen ontwikkelden. Verstild fietsen we langs de megalomane gebouwen, kilometerslang. Een deel ligt er als ruïne bij. Ruwe en overwoekerde betonnen getui gen van een triest verleden. Maar een ander deel is omgebouwd tot een eigentijds en drukbezocht vakantieoord. Op het strand zitten families met spelende kinderen, waar ooit aangevoerde dwangar beiders tot het eind van hun krachten gingen. En weer vertelt een klein museum het bewogen verhaal van deze Nazi-mastodont. Op het verste punt van het eiland, in Sassnitz, zetten we onze fietsen op de trein naar huis. Ook hier was een beruchte passagier ons voor. In 1917 spoorde Lenin tot Sassnitz, om er de boot te nemen naar Rusland. Even later begon de Oktoberrevolutie. De rest is wereldge schiedenis. Fietsen door de voormalige DDR, het blijft rijden door een bewogen verleden.

Bart Vanreusel

VOLGEND NUMMER

Op Weg december Reportages

GR 122 Dutch Mountain Trail Peter Habeler Ronde

COLOFON

Op Weg is het tweemaandelijks magazine van Grote Routepaden vzw

Grote Routepaden is een vrijwilligersorganisatie die het langeafstandswandelen- en fietsen in Vlaanderen promoot en instaat voor het beheer van GR-paden. Meer info op www.groteroutepaden.be.

Contact GR-medewerkersteam, Grasmarkt 61, 1000 Brussel, info@groteroutepaden.be, +32 (0)487 20 82 01 Redactie Op Weg: opweg@groteroutepaden.be, +32 (0)496 60 65 53

Verantwoordelijke uitgever Rik Röttger

Hoofdredacteur Peter Cristiaensen

Eindredactie

Willem Dhaenens, Ann Mulders, Peter Cristiaensen

Redactie

Christina Bloem, Yanick Bos, Bart Caers, Christophe Deblaere, Karen De Pooter, Willem Dhaenens, Daan Duppen, Ignace Fermont, Isabel Hoogewijs, Tom Langmans, Johan Lauwerier, Hilde Leemans, Guy Raskin, Lien Santermans, Katrien Seynaeve, Wim Vandamme, Dominique Van De Casteele, Marc Vandoren, Guido Vandroemme, Ward Van Loock, Bart Van Santvliet en Steven Vermeylen.

Werkten mee aan dit nummer

Christophe Cardon, Jordy Deneweth, Marleen Vangenechten, Johan Hayen, Wesley Elias, Team bergsport Decathlon Kortrijk, Kris Dries, Paul en Annie Van Besien, Jolnar Dayoub, Isabelle Rey, Shushanik Gorginyan, Oumaimae Akhayad, Seba Abazed, Jennifer Baez Matos, Hafsa Tarsimi, Sophie Bodiang, Victoria Deluxe, Sipan Hota, Luc De Clercq, Leo Thielemans en Els Vanhoof, Mieke Paulissen, Kris De Gussem, Gregor Dirven.

Cartografie

Marc Vandoren, Guy Raskin, Wim Vandamme, Jean-Pierre Tossyn

LF Kustroute van Land’s End naar John O’Groats

Coverfoto

Yanick Bos (Jura)

Opmaak en druk Bredero Graphics, www.brederographics.com

Reclameregie

Peter De Vester, peter@moizo.be, + 32 3 326 18 92

Abonnement

Jaarabonnement (6 nummers): € 37 (€ 35 bij domiciliëring). Voor buitenland €45 (€40 bij domiciliëring).

Schrijf het lidgeld over op rekeningnummer BE 62 4111 0569 7161 BIC = KREDBEBB met als mededeling ‘lidmaatschap + naam + adres’. Registreer je via de website groteroutepaden.be/nl/registreren.

Als abonnee ben je ook lid van Grote Routepaden en heb je recht op tal van voordelen: 10% korting in de GR-webshop, korting in buitensportzaken, een bon van € 5 voor een overnachting in een Vlaamse jeugdherberg en toegang tot de artikeldatabank van Op Weg (gaat terug tot 2003). www.groteroutepaden.be Overname van (delen van) artikels uit dit tijdschrift is toegestaan mits bronvermelding en schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur.

Deze publicatie wordt gedrukt op papier waarvan de oorsprong gecertificeerd wordt door FSC® (Forest Stewardship Council®). Dit label promoot verantwoord bosbeheer gekoppeld aan sociaal en ecologisch verantwoord ondernemerschap.

Grote Routepaden vzw verzekert op deze manier dat het papier met respect voor het milieu werd geproduceerd. nummer

Foto Henrik Ismarker (creative commons)