De opkomst van de

Vrouwen drinken tegenwoordig evenveel alcohol als mannen, maar de gezondheidsrisco’s die ze lopen zijn niet mis. Gelukkig krijgen ze steeds meer steun van hun sober sisters. Op de foto met een mocktail in de hand om hun recovery-proces te delen op sociale media.

Dry january is achter de rug, maar het is onwaarschijnlijk dat de alcoholproblemen onder vrouwen daarmee zijn verdwenen. Terwijl het drankgebruik onder mannen die te veel drinken licht is gedaald, is dat niet het geval bij vrouwen. Onder hoogopgeleide, werkende vrouwen boven de veertig is het problematisch alcoholgebruik zelfs met bijna vijftig procent gegroeid, volgens verslavingskliniek Solutions. Onderzoekers in Amerika zeggen dat we te maken hebben met de eerste generatie vrouwen in de geschiedenis die net zo drinkt als mannen. De hedendaagse vrouwelijke drinkers voldoen niet aan het stereotype van de uitgeputte huisvrouw van middelbare leeftijd die stiekem glaasjes sherry drinkt onder het koken. De probleemdrinksters van nu zijn hoogopgeleide twintigers met stevige banen, een bruisend sociaal leven, die geregeld naar de sportschool gaan. Zo op het oog is er niets met ze aan de hand, ze lijken hun zaken juist uitstekend voor elkaar te hebben.

Het zijn vrouwen die in tegenstelling tot hun moeders fulltime werken en een carrière nastreven. Veel vaker dan hun moeders komen ze op plekken waar veel alcohol wordt gedronken. Geregeld gaan ze uit eten of hangen ze met gin-tonics aan de bar met vriendinnen. Bij advocatenkantoren of banken is het heel gewoon om na het werk met collega’s de kroeg in te gaan. Onder het motto ‘work hard, play hard’ drinken vrouwen op de vrijdagmiddagborrel met de mannen mee.

De Amerikaanse Caroline Knapp introduceerde in 1996 voor het grote publiek de term ‘high functioning alcoholic’. In haar memoire Drinking, a love story, beschrijft ze hoe achter de façade van een succesvolle journaliste een onzekere, perfectionistische piekeraar schuilging. ’s Avonds goot ze zich stiekem vol en loog hierover tegen vrienden en familie. Alcohol deed ook dienst als breekijzer in bed: als ze niet tipsy was, vond ze het lastig om seks te hebben. De volgende dag had ze vaak spijt, als ze nog wist wat er was gebeurd.

Indrinken

Het vele drinken van vrouwen begint vaak al op jonge leeftijd op de middelbare school. Bijna de helft van de twaalf- tot zestienjarigen heeft volgens het Trimbos Instituut weleens alcohol gedronken, daaronder vallen evenveel meisjes als jongens. Met bingedrinken doen meisjes ook niet onder voor jongens. Eén op de vijf drinkende meisjes bingede de afgelopen maand vijf glazen of meer per gelegenheid. Met indrinken, de trend om vóór het uitgaan alcohol te drinken, lopen meisjes voor; 44 procent van de meisjes drinkt in, tegen 32 procent van de jongens. Na het eindexamen gaat het drinken gewoon door; op de studentenvereniging, in het café of in studentenhuizen.

Je zou de emancipatie de schuld kunnen geven van het toegenomen drankgebruik onder vrouwen. De prestatiedruk die vrouwen op verschillende vlakken ervaren, proberen ze van zich af te zetten door hun toevlucht te nemen tot alcohol, menen onderzoekers. Het zijn vooral hoogopgeleide werkende vrouwen die in steeds groteren getale stress van zich afdrinken. Vrouwen met een lagere opleiding doen dat veel minder. De drankindustrie speelt behendig in op het succesvolle corporate vrouwelijke rolmodel, met foto’s van mooie, zelfbewuste, onafhankelijke dames met een glas in hun handen. Er valt ook flink aan hen te verdienen.

Vrouwen drinken de meeste alcohol op hun 27ste, als ze een paar jaar aan het werk zijn. Bij mannen bereikt hun alcoholconsumptie al veel eerder een hoogtepunt, namelijk rond hun achttiende.

Tegelijk met de opmars van vrouwen op de werkvloer zijn de maatschappelijke normen over drinkende vrouwen veranderd, schrijft het Trimbos Instituut.

Alcoholgebruik door vrouwen wordt meer geaccepteerd, en dronkenschap onder hen is minder taboe. Maar hoe jonger ze beginnen, hoe groter het risico op verslaving.

Uit Amerikaanse cijfers blijkt dat 43 procent van de vrouwelijke twintigers met problematisch drankgebruik als tiener al veel dronken. De kans dat twintigers die stevig drinken als dertiger of veertiger een verslaving ontwikkelen is aanzienlijk. Vrouwen die gewend zijn zich te verdoven grijpen eerder naar drank als ze eenmaal een gezin hebben en nog meer ballen tegelijk in de lucht moeten houden. En als ze adhd hebben, blijken veel vrouwen alcohol te gebruiken als zelfmedicatie, zo kwam naar voren in een podcastuitzending van Saar Magazine Saar-hoofdredacteur Barbara van Erp, een drukbezette moeder van twee tieners, deelt in deze podcast haar struggles om van de wijn af te blijven. Nederland telt naar schatting een half miljoen verslaafden, waarvan een derde vrouw is. Maar overmatig alcoholgebruik leidt bij vrouwen eerder tot schade en afhankelijkheid. Omdat een vrouw minder weegt dan een man en minder spiermassa en lichaamsvocht heeft, verdeelt een glas alcohol zich over minder lichaamsvocht en wordt minder verdund. Het alcoholpromillage bij vrouwen is na twee glazen net zo hoog als bij mannen na drie of vier glazen van dezelfde drank. Vrouwen hebben meer last van nare bijeffecten zoals overgeven, black-outs, katers en depressie. Hun kleinere lever kan de schadelijke alcoholstoffen minder snel afbreken. Zij lopen meer kans op schade aan hersenen en hart. Ook verhoogt alcohol de oestrogeenspie- gel, wat het risico op borstkanker vergroot. Elk jaar krijgen naar schatting duizend tot drieduizend vrouwen in Nederland borstkanker door alcohol.

Bloeiende sobriety-beweging

Het goede nieuws is dat hedendaagse vrouwen met drankproblemen sneller hulp zoeken. Vrouwen die te veel drinken doen dat vaak in hun eentje thuis, zonder dat hun omgeving het in de gaten heeft. Hun eenzaamheid staat haaks op het clichébeeld dat drinken zo gezellig is. Schaamte en schuldgevoelens weerhouden hen ervan om aan de bel trekken. Hun gevoel van mislukking is vaak heel groot, omdat ze met het erkennen van hun probleem tegelijk moeten erkennen dat ze in de zorg voor hun familie tekort zijn geschoten.

Maar met de ruimere acceptatie van vrouwelijk drankgebruik verdwijnt langzamerhand het zware stigma dat kleeft aan drinkende vrouwen. De hulpverlening is ook uitgebreid en laagdrempeliger geworden. De tijd is voorbij dat alcoholisten elkaar vooral in buurthuizen anoniem ontmoetten bij de AA om vast te stellen dat ze machteloos staan tegenover alcohol.

Tegenwoordig is er een groot aanbod aan onlinehulpprogramma’s, waarvan met name vrouwen gebruikmaken. Betrekkelijk nieuw zijn ook de challenges, zoals dry january, die deelnemers uitdagen hun drankpatroon te doorbreken en minstens een maand te stoppen.

En dan is er nog de internationaal bloeiende sobrietybeweging, die in de afgelopen jaren is ontstaan. Vrouwen, van jong tot oud, propageren op sociale media een nonalcoholische levensstijl. Niets anoniem, zonder schaamte delen ze persoonlijke story’s en foto’s op Instagram en Facebook, mocktails in de hand van hun recovery-proces. Met hun herwonnen zelfvertrouwen, healthy lifestyle en energie willen deze sober sisters anderen sober curious maken naar een leven zonder drank.

Hedendaagse vrouwen met een gevoeligheid voor drank durven gerust te bekennen dat als ze eenmaal een glas op hebben, al hun remmen verdwijnen. De oplossing schuilt volgens hen in onthouding. Actrice Stephanie Louwrier, ook gestopt, sprak publiekelijk in het theater over haar gevecht tegen Mister Alcohol, zoals ze hem noemt in haar voorstelling The show must go on.

Econoom Jacqueline van Lieshout en salesmanager Saskia van der Zee, die ooit overmatig dronken, delen hun ervaringen als detox-coaches. Ze maken beiden ook een podcast over de geneugten van een alcoholvrij leven: Wat wil je drinken? en Nooit meer kater cast. Andere ervaringsdeskundigen zoals Loïs Bisschop, leveren een bijdrage aan de zogenoemde quit-lit. Quit literatuur is een mix van memoires, zelfhulp en psychologisch/ wetenschappelijk onderzoek over hoe je problematisch alcoholgebruik onder de knie krijgt. Ik drink niet meer heet het boek van Bisschop, die op haar 27ste ontdekte dat ze alcoholiste was. Ze noemt stoppen met drinken het mooiste cadeau dat ze zichzelf ooit had kunnen geven.

So.Life Club

Esther ten Hove (31 jaar) is sober influencer en de aanstekelijke motor achter de So.Life Club waarmee zij een 0.0 lifestyle propageert. Iedereen kan via haar platform deelnemen aan een veertig dagen-challenge om van een alcoholvrij leven te proeven. Een van de focuspunten is omgaan met sociale druk om ‘toe nou, even gezellig’ een drankje mee te drinken. Ten Hove bingede geregeld in het weekend en ging dan helemaal los. Na een met drank doorweekte Gaypride kon ze de weg naar haar logeeradres niet meer vinden. De volgende dag werd ze in paniek wakker en besloot niet meer te drinken. Dat was op haar 25ste makkelijker gezegd dan gedaan, te midden van leeftijdgenoten die wel dronken. Er volgden jaren van vallen en opstaan, waarin ze het telkens probeerde bij een paar glazen te houden. Sinds 2020 is ze helemaal nuchter en ziet ze alleen nog de voordelen van een alcoholvrij leven.

Wat vond jij het lekkerste van alcohol drinken?

“Het effect. Ik heb een vol druk hoofd en ik vond het fijn om mezelf af en toe lam te leggen. Dan maakte ik me ook niet meer zo druk om wat anderen van me vinden.”

En wat vind jij het lekkerste van niet drinken?

“O, het heeft me zoveel gebracht. Ik sta veel meer in verbinding met mezelf. Ik heb nooit meer spijt van dingen die ik gezegd heb of gedaan, ik ben altijd bij de les. Ik leef veel bewuster. Fantastisch.”

Zie je nog nieuwe ontwikkelingen?

“Ik trek veel millennials bij wie gezondheid hoog op de agenda staat. Alcohol past niet bij een bewuste lifestyle vol gezonde voeding, yoga en mindfulness. Jonge mensen melden zich niet altijd aan omdat ze een drankprobleem hebben. Niet drinken is best een beetje sexy aan het worden.” O

Misha Ragas (25) behaalde haar masterdiploma filmstudies aan de Universiteit van Amsterdam. Ze is daarnaast al vijf jaar werkzaam als videoproducer, voornamelijk in de muziekscene. Op zoek naar verdieping timmert ze nu aan de weg als schrijfster, waarbij ze de nadruk legt op sociaalmaatschappelijke thema’s en popular culture.