Organic 1/2010 by Ewa Antosiak

Zdjęcie: www.sxc.hu/Riccardi

Od redakcji

Kiedy dwa miesiące temu zamykałyśmy pokonkursową publikację poświęconą naturalnemu rodzicielstwu w formie jednorazowego, wirtualnego czasopisma, jeszcze nikt z nas nie był świadomy, że już wkrótce powrócimy do „Organic” i nadamy mu kształt czasopisma, dwumiesięcznika. Oto macie przed sobą pierwszy, oficjalny numer magazynu „Organic”, którego celem jest kontynuacja oraz pogłębianie zagadnień związanych z odpowiedzialną konsumpcją, świadomym macierzyństwem, ekologicznym stylem życia oraz poszukiwaniem swojego miejsca na Ziemi. Nie chcemy pouczać czy wskazywać jedynej i słusznej drogi. Bo choć ekologia jest nam bardzo bliska, wiemy, że życie wymaga kompromisów oraz zadawania pytań i poznania odpowiedzi, których nie zawsze chcemy usłyszeć. Dlatego łamy „Organic” są otwarte na różne punkty widzenia. Mamy nadzieję, że przyjmiecie „Organic” z przychylnym zainteresowaniem oraz obdarzycie go kredytem zaufania. Chcemy, abyśmy się bliżej poznali, dlatego zapraszamy na stronę internetową „Organic”, www.organicmagazine.pl, na ktorej czeka forum internetowe. Czekamy również na Wasze listy. Piszcie: listy@organicmagazine.pl Z serdecznymi pozdrowieniami Ewa Antosiak i Magdalena E. Sala

Spis treści Społeczeństwo Świat i ludzie/Wydarzenia 6 - 15 Żywe bestsellery 16 - 21 Etycznie czy ekologicznie? 22 - 23 Eco Wawa 24 - 30 Big jump 31 - 34 Potrącone zwierzęta 35 Wydarzenia

36 - 39 Pod lupą Greenwashing Etycznie czy ekologicznie? s.16

Rodzina Mądre dzieci 40 - 45 pracownia k. 46 - 47 Konar 48 - 49 Rodzinnik

W zgodzie z naturą 50 - 53 Narodziny przywiązania 54 - 57 Doula 58 Ekorodzice radzą 60 - 65 Dobra książka Narodziny przywiązania s. 50

Styl życia 66 - 67 Weekend

Horyzont 68 - 79 Kierunek: wakacje! 80 - 87 Pomarańczowe noce 88 - 101 Naturalny dom: Jessica Helgerson 102 - 103 Czyścik

Reduce, reuse, recycle 104 - 109 Dywanik ze szmatek 110 - 113 Kuchnia Italiana 114 - 123 Na językach: Wegański raj 124 - 127 Wiesz ,co jesz: Domowe przetwory 128 - 129 Konkurs

Jessica Helgerson s. 88 130 - 132 Kuchnia bez tajemnic: Lody 133 Deser – Kulinarne akcenty 134 - 135 Zrób to sam: Depilacja 136 - 137 Kosmetyczka 138 - 140 Medycyna naturalna: Opalanie 141 Ekologia praktyczna: Butelki PET 142 - 143 Ruch to zdrowie: Padel 144 - 145 Techne 146 - 147 Dylematy ekologicznej szafy 148 - 152 Wokół mody – Wrobieni w bambus 153 -157 Modne inspiracje

Dylematy ekologicznej szafy s. 146

158-159 Zakupownik-Miejscownik

„Organic”, dwumiesięcznik, nr 1/2010, lipiec-sierpień 2010, numer bezpłatny, nie do sprzedaży. Redaktor naczelna Magdalena E. Sala, redaktor prowadząca Ewa Antosiak, adres redakcji Skierniewice, ul. Jana III Sobieskiego 41/45 lok. 66, wydawca: Liberate Media Magdalena Sala, kontakt: redakcja@organicmagazine.pl, reklama: reklama@organicmagazine.pl, tel.: 793 928 027. Redakcja nie zwraca zamówionych materiałów oraz zastrzega sobie prawo do ich skracania. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych reklam. Wszystkie materiały są objęte prawem autorskim. „Organic” jest przeznaczony do bezpłatnej, elektronicznej dystrybucji. Sprzedaż „Organic”oraz czerpanie z niego innych korzyści majątkowych bez zgody wydawcy jest surowo zabronione. Zdjęcie na okładce: fot. Lavinia Marin 5

SPOŁECZEŃSTWO ŚWIAT I LUDZIE - Żywa Biblioteka

Żywe bestsellery

Zapytać geja o comming out, trzeźwego alkoholika o walkę z nałogiem, byłego bezdomnego o historię jego powrotu do życia, spojrzeć Żydówce w niekonieczne czarne oczy, a wegance zajrzeć do lodówki w poszukiwaniu czegoś więcej niż tylko sałaty i marchewki. Bezczelność, a może zdrowa konfrontacja poglądów na inność z rzeczywistością?

yskryminacja wypływa w rozmowach, oficjalnych i nieoficjalnych, na forach internetowych, jak i badaniach opinii publicznej. Politycy kłamią i oszukują, alkoholikowi nie można ufać, lesbijka to tylko dziewczyna lubiąca eksperymentować z seksem, ekolog to oszołom, a Muzułmanka chodzi dwa metry za swoim mężem z naręczem pakunków.

Inność wzbudza niepokój, zatem szukamy szybkiej możliwości jego zagłuszenia, uzupełniając niewiedzę o informacje, poglądy, które ktoś, gdzieś słyszał, czy powiedział. W żartach czy na poważnie, dyskryminacja rani nie tylko osoby dyskryminowane, ale również nasze spojrzenie na świat.

Nie oceniaj książki po okładce Rosklide Festival, rok 2000, największy, letni festiwal w Europie północnej. Grupa młodych, duńskich aktywistów z organizacji „Stop the Violence” za namową dyrektora festiwalu postanawia zorganizować Żywą Bibliotekę, czyli możliwość rozmowy uczestników festiwalu z Żywymi Książkami, osobami, które są ofiarami dyskryminacji. 75 Żywych Książek, każda z nich pod wyjątkowym tytułem: Homoseksualista, Arab, Policjant, Feministka... Festiwalowa, luźna atmosfera i jasność intencji projektu sprawiła, iż wiele osób zdecydowało się na konfrontację z własnymi uprzedzeniami. I choć trudno było mieć nadzieję, że jedna rozmowa wpłynie na weryfikację swoich stereotypów, pomysł chwycił. Jednorazowy projekt zamienił się w międzynarodową inicjatywę, która również trafiła do Polski. 6

ŚWIAT I LUDZIE - Żywa Biblioteka

Jakim jesteś tytułem? Zdjęcie: Tiagø Ribeiro /flickr.com

Żywa Biblioteka to projekt, którego celem jest umożliwienie spotkania z osobami, które są reprezentantami dyskryminowanych grup społecznych. Czytelnik wypożycza Żywą Książkę na rozmowę, najczęściej półgodzinną. To, jak przebiegnie rozmowa, jakie pytania padną, zależy od Czytelnika. Projekt jest niepowtarzalną okazją do skonfrontowania swoich poglądów, uświadomienia sobie posługiwania się stereotypami w życiu, oraz rozpoczęcia drogi weryfikacji swoich postaw wobec osób, które świadomie lub nie były przez nas dyskryminowane.

Dorota Mołodyńska-Küntzel, koordynatorka Żywej Biblioteki, ma za sobą organizację czterech edycji Żywej Biblioteki we Wrocławiu. Projektem zainteresowała się po uczestnictwie w warsztatach organizowanych przez węgierskich koordynatorów Żywej Biblioteki. Projektu tak ją zachwycił, że postanowiła zaszczepić go w Polsce. I choć projekt Żywej Biblioteki stopniowo szerzy się w naszym kraju, a społeczeństwo uważa się za coraz bardziej tolerancyjne, lista bestsellerów, najbardziej popularnych Tytułów, pozostaje niezmienna.

ŚWIAT I LUDZIE - Żywa Biblioteka

Magdalena E. Sala: Jest 2007 rok, pierwsza edycja Żywej Biblioteki w Polsce. Czy łatwo było znaleźć Żywe Książki? Dorota Mołodyńska-Küntzel: Początki były bardzo trudne, szczególnie jeśli chodzi o wytłumaczenie idei i celu projektu potencjalnym Książkom. Miała być to pierwsza Żywa Biblioteka w Polsce, organizowana na tak dużą skalę. Książki miały pewne obawy, w związku ze swoim uczestnictwem. Pojawiały się pytania. Czy jest to bezpieczne? Czy nie trafi się agresywny rozmówca? Czyli właściwie już w momencie organizacji projektu pojawił się stereotyp trudnej, wręcz niemożliwej rozmowy? Tak. Niektórzy mówili, żeby lepiej zostawić ten temat, nie dotykać tych problemów bo jest jeszcze za wcześnie, aby mówić w Polsce o niektórych sprawach. Z drugiej strony wśród nas - organizatorów projektu, wolontariuszy oraz osób, które zdeklarowały się zostać Książkami, było mnóstwo entuzjazmu i wiary w sens tego działania - to miał być pierwszy raz, kiedy przedstawiciele pewnych grup będą mogli coś o sobie powiedzieć własnym głosem, indywidualnie. Innym problemem było nastawienie mediów, którym trudno było wyperswadować mówienie o Żywej Bibliotece jako skutecznej formie walki ze stereotypami. Uważam, że nie jest możliwe złamanie w ciągu półgodzinnej rozmowy stereotypu, jaki o kimś mamy. Rozmowa może być przyczynkiem do pewnego procesu, wzbudzenia w sobie pragnienia poszukiwania odpowiedzi, drążenia tematu. Bo czy zagorzały neonazista po jednej rozmowie uściska się z osobą ciemnoskórą? Z jednej strony była więc zewnętrzna presja, nadzieje i oczekiwania, a z drugiej strony rzeczywistość, czyli żmudny proces i praca, praca, praca.

Czytelnicy przeglądają listę dostępnych Tytułów. Nadszedł dzień pierwszej Żywej Biblioteki. Miejsce akcji: wrocławska Mediateka. Mediateka jest miejscem, w którym można wypożyczyć nie tylko książki, ale również materiały multimedialne. Podczas pierwszej edycji Żywej Biblioteki standardowa oferta Mediateki była przez dwa dni niedostępna – było możliwe wypożyczenie wyłącznie Żywej Książki. Projekt nie był jeszcze mocno rozpowszechniony, więc wiele osób przyszło do Mediateki z myślą o wypożyczeniu książki. A tu zaskoczenie, bo na miejscu dostępne były jedynie Żywe Książki. I co? Reakcje były zabawne, ale bardzo pozytywne. Pamiętam szczególnie jednego czytelnika, który przyszedł do Mediateki z zamiarem wypożyczenia płyty DVD. Filmu oczywiście nie dostał, za to został w Żywej Bibliotece na cztery godziny, całkowicie zmieniając swój plan dnia, zaabsorbowany projektem i rozmowami. Na końcu, ze łzami w oczach, uściskał mnie i powiedział, że DVD nie dostał, ale za to dostał coś wspaniałego, czego zupełnie nie oczekiwał. 8

ŚWIAT I LUDZIE - Żywa Biblioteka

Rozmowa może być przyczynkiem do pewnego procesu, wzbudzenia w sobie pragnienia poszukiwania odpowiedzi, drążenia tematu.

Jakie były wtedy dostępne Książki? Były Bezdomny, Feministka, Gej, Niemiec, Żyd, Lesbijka, Ksiądz, Osoba niepełnosprawna, Trzeźwy alkoholik, Strażnik Miejski, Muzułmanka, Egzaminator na prawo jazdy. Które Tytuły cieszyły się największą popularnością? Muzułmanka oraz Trzeźwy alkoholik – to były nasze bestsellery, czyli książki o największej liczbie wypożyczeń. Jak wyglądała organizacja kolejnych edycji Żywej Biblioteki? Czy było już łatwiej? Było łatwiej o tyle, że forma Żywej Biblioteki została sprawdzona i w pewnym sensie zaakceptowana jako działanie edukacyjne. Z tego względu było nam łatwiej pozyskiwać Książki i promować projekt, a także reagować na potrzeby czytelników. Po każdej edycji czytelnicy wypełniali ankietę, w której można było zaproponować nowe, potrzebne tytuły.

Nie zawsze rekomendacje okazały się trafione. W 2008 roku wiele osób prosiło w przyszłej edycji o możliwość rozmowy ze sprzątaczką, Ukraińcem oraz Białorusinką. Zapewniliśmy takie tytuły, a okazało się, że w 2009 roku nie cieszyły się one taką popularnością, jak można było oczekiwać. Z czego to wynika? Być może z powodu atrakcyjności innych tytułów. Jeśli pojawiają się nowości, a czytelnik może spędzić w Żywej Bibliotece określony czas, wybierze najbardziej atrakcyjne dla niego tytuły. Czy można dostrzec tytuły, które cieszą się największą popularnością we wszystkich edycjach? A może co roku są nowe bestsellery? Za każdym razem najczęściej wypożyczane są Osoby homoseksualne, Muzułmanie, oraz Trzeźwy alkoholik, bez względu na płeć Książek. Popularny jest również Antyfacet, nadający projektowi bardzo lokalny koloryt.

ŚWIAT I LUDZIE - Żywa Biblioteka

Zdjęcia: Dorota Mołodyńska-Küntzel

Trudne rozmowy? Ale nie niemożliwe. Jak ocenia Pani funkcjonowanie Żywej Biblioteki w Polsce po tych czterech edycjach? Żywe Biblioteki zadomowiły się w Polsce, w niektórych miastach mają swoje stałe miejsca: w księgarniach, kafejkach, bibliotekach, ich forma przestała być niezrozumiała, a przez to jest bardziej dostępna dla większej liczny Czytelników. Czuję też, że w tej chwili bardziej realnie możemy ocenić efektywność Żywej Biblioteki, przez co lepiej wyznaczamy sobie cele. Wcześniej wydawało nam się, że związek Żywej Biblioteki z edukacją o prawach człoiwieka jest oczywisty, jednak z perspektywy czasu wiemy, że wielu Czytelników postrzega Żywą Bibliotekę jako spotkanie z ciekawym człowiekiem.

Dlatego dokładamy więcej starań, aby o kwestiach związanych z prawami człowieka mówić bardziej wprost – na przykład organizując warsztaty o tej tematyce podczas trwania Żywej Biblioteki czy w szkołach. Natomiast jako organizatorzy koncentrujemy się na zorganizowaniu najlepszej przestrzeni do spotkań Czytelników i Książek poprzez zapewnienie bardzo sprawnej obsługi, bezpieczeństwa i co najważniejsze – wspaniałych Książek, które będą otwarte na dialog z Czytelnikiem. Aby skonfrontować swój stereotyp z rzeczywistością, należy tego chcieć. A co z osobami, które noszą w sobie stereotypy, a niekoniecznie chcą je zweryfikować podczas konfrontacji w Żywej Bibliotece? Czy to nie do nich powinien być kierowany projekt?

ŚWIAT I LUDZIE - Żywa Biblioteka

Nie oceniaj książki po okładce.

Jest to problem wszystkich projektów edukacyjnych, które mają na celu zapobieganie dyskryminacji. Najczęściej trafiają one do osób, które już są zdecydowane na konfrontację swoich poglądów. Mimo iż w Żywej Bibliotece nie trafiamy zawsze do osób, które noszą w sobie silne uprzedzenia, to z ankiet wynika, iż Czytelnicy, którzy uważają się za tolerancyjnych, poprzez rozmowę z Książką zdobywają wiedzę, która zmienia ich pogląd na grupy, które reprezentowała dana Książka, a więc Żywa Biblioteka potrafi być skuteczną formą edukacji, tak naprawdę dla wszystkich. Również dla samych Książek czy organizatorów, którzy przecież jak każdy inny – mają swoje opinie i nierzadko zmagają się ze stereotypami, które w nich tkwią. Czasem już sam wygląd Książki może burzyć stereotyp. Podczas pierwszej edycji Żywej Biblioteki jeden z Czytelników zażyczył sobie wypożyczenie Żydówki. Kiedy przyprowadziliśmy niebieskooką blondynkę, ten odparł zaskoczony: Ale przecież chciałem wypożyczyć Żydówkę!

Jak wyglądają Żywe Biblioteki w innych krajach? W przeciwieństwie do Polski, gdzie Żywe Biblioteki są organizowane głównie w kawiarniach czy bibliotekach, Żywe Biblioteki w innych krajach pojawiają się różnych miejscach, podczas festiwali muzycznych czy na ulicy, w parku. W Wielkiej Brytanii Żywa Biblioteka zagościł w parlamencie, w której Czytelnikami byli politycy. We Włoszech jest przygotowywana mobilna Żywa Biblioteka, w której Książki mają podróżować autobusem po kraju i odwiedzać mniejsze miasta. W Czechach istnieje Żywa Biblioteka online, w której można zadać pytanie mailem. Wartym uwagi jest pomysł organizacji Żywej Biblioteki w szkołach – w tej formie widzę duży potencjał tej metody. Zastanawiam się jednak czy polskie szkoły są gotowe na przyjęcie Żywej Biblioteki bez decydowania o „bezpiecznej” liście Tytułów, które chcą udostępnić uczniom.

ŚWIAT I LUDZIE - Żywa Biblioteka

Dotychczas Żywe Biblioteki w Polsce były organizowane w większych miastach. A co z mniejszymi miastami, wsiami, gdzie nie ma tak wielu okazji do spotkania ich czarnoskórych mieszkańców, gejów czy Muzułmanów? Udało nam się w tym roku zorganizować szkolenie z organizacji Żywych Bibliotek w Polsce dla dwudziestu osób. Są to organizatorzy z większych i mniejszych miast. Mam nadzieję, że dzięki temu szkoleniu idea Żywej Biblioteki będzie się rozszerzać.

Choć tak naprawdę w Żywej Bibliotece niekoniecznie chodzi o egzotykę, o inny kolor skóry czy wyznanie. Powiedziałabym nawet, że im jakieś zjawisko jest dalsze naszej rzeczywistości, tym mniejsze mogą się z nim wiązać uprzedzenia, bo trudno nam się bezpośrednio do niego odnieść, sformułować jakąś opinię. W Żywej Bibliotece liczy się głównie kontekst lokalny i te grupy, które w naszej najbliższej przestrzeni walczą z brakiem akceptacji, stąd organizatorom Żywych Bibliotek, którzy pytają mnie o to, jak zacząć, często odpowiadam – wybrać się na spacer po swojej dzielnicy i rozglądnąć się co jest nie tak.

Dorota Mołodyńska-Küntzel. Fot. Archiwum prywatne Dorota Mołodyńska-Küntzel o sobie: Edukacją pozaformalną zajmuję się od kilku lat, początkowo jako koordynatorka projektów międzynarodowych związanych z wykorzystaniem metod artystycznych, np. filmu i fotografii. Od roku jestem niezależną trenerką i pod nazwą INCONTRO – edukacja | komunikacja | rozwój współpracuję z różnymi organizacjami w Polsce i Europie prowadząc szkolenia i warsztaty. W edukacji najbardziej interesują mnie zagadnienia związane z prawami człowieka, dialogiem międzykulturowym i poza-nieformalnością edukacji. Ukończyłam kulturoznawstwo i italianistykę. Uwielbiam spacery po Wrocławiu, obserwowanie życia i proste przyjemności.

ŚWIAT I LUDZIE - Żywa Biblioteka

Zdjęcia: humanlibrary.org

Rosklide Festival, rok 2000. Pierwsza edycja Żywej Biblioteki. Czytelnicy udają się na rozmowę ze swoją Książką-Arabem.

Żywa Książka „od kuchni”

oanna Krupicka była Żywą Książką, weganką, którą można było wypożyczyć w majowej edycji Żywej Biblioteki w Gdańsku

Magdalena E. Sala: W jakich okolicznościach doszło do tego, że stałaś się Żywą Książką, weganką? Joanna Krupicka: Do udziału w projekcie zostałam zaproszona przez organizatorów, którzy są moimi znajomymi. Prawdę mówiąc, mogłabym wziąć udział w Żywej Książce jako jeszcze kilka innych tytułów. Czułam jednak, że to o weganiźmie chcę tam mówić. Czy miałaś jakieś obawy, oczekiwania, związane z udziałem w Żywej Bibliotece? Decydując się na udział w tym projekcie nie miałam żadnych wyobrażeń na jego temat. Traktowałam to jako ciekawe doświadczenie i możliwość opowiedzenia innym o tym, co jest dla mnie tak ważne.

Jedyna obawa to taka, że nie będę znała odpowiedzi na zadane pytanie. Organizatorzy jednak bardzo zadbali o poczucie komfortu osób biorących udział w projekcie. Jeżeli ktoś nie chciał o czymś mówić, po prostu miał prawo tego nie robić. Celem projektu jest między innymi walka ze stereotypami. Jaki jest zatem stereotypowy weganin? Nie uważam, że weganie to grupa szczególnie lub bardziej od innych dyskryminowana. To zwierzęta są dyskryminowane, a ja bardziej czuję się dyskryminowana, jako aktywistka, która staje w ich obronie. A jeśli już mówimy o stereotypach, z którymi spotykają się weganie, to na pewno błędne wyobrażenia na temat naszego wyglądu i tego, co jemy. Czyli weganie to przeraźliwie szczupłe osoby, jedzące sałatę na zmianę z marchewką. Osoby, które traktują swój weganizm jako styl życia, mogą odczuwać dyskryminację próbując zamówić coś wegańskiego w restauracji. Takich potraw po prostu najczęściej nie ma w typowych lokalach, a jeśli dopytujemy się o skład, traktowani często jesteśmy jako niewygodni klienci. I tak naprawdę nigdy nie wiemy, czy przez złośliwość nie zostanie nam jakiś gratis dodany do zamówienia. 13

ŚWIAT I LUDZIE - Żywa Biblioteka

Złośliwość, a może raczej brak wiedzy, nieświadomość sprzeczności w działaniu? W naszym kraju, gdzie brakuje neutralnych światopoglądowo przedszkoli i szkół, weganizm dzieci spotyka się z niezrozumieniem. Przykład z gdańskich przedszkoli: nagminnie zostawiane w tych instytucjach reklamy cyrków ze zwierzętami, a Dzień Dziecka uatrakcyjniany wyjazdem do gospodarstwa, gdzie najpierw dzieci mogą karmić zwierzęta, a potem pieką kiełbaski przy ognisku. Rodzice odrzucający takie formy rozrywki mają nie lada dylemat, co zrobić ze swoim wegańskim dzieckiem. Placówki oświatowe weganizm i inne od typowego podejście rodziców do życia, traktują jako fanaberie. Czy teoria potwierdziła się z praktyce, walczyłaś, jako Książka, ze stereotypami? Jeśli spotkałam się ze stereotypami, to dotyczyły one głównie błędnych wyobrażeń na temat tego, co jem. Już samo mówienie o wegetariańskim jedzeniu budzi wśród niektórych popłoch. Większość ma wówczas przed oczami kotleta sojowego i sałatę, coś, co jest niesmaczne i wiąże się z wyrzeczeniem przyjemności jedzenia. Dzieje się tak dlatego, bo nigdy nie mieli okazji spróbować prawdziwego, wegańskiego jedzenia i poznać wegetarian i wegan. Wiedzę, którą na ten temat posiadają, czerpią jedynie z tych zasłyszanych krzywdzących stereotypów.

Zdjęcia: Dorota Mołodyńska-Küntzel

Żyd, osoba hom bezdomny, a moż Jak wyglądały rozmowy? Większość rozmów była do siebie podobna pod względem zadawanych pytań. Najczęściej wypożyczających interesowało jak to jest z krowami i mlekiem. Oczywiście, były próby przekonania, że to naturalne, że krowa ma cały czas mleko. Pytano, czy mięso na pewno nie jest nam niezbędne do życia i co ja jem, jeśli z tylu produktów zrezygnowałam.

ŚWIAT I LUDZIE - Żywa Biblioteka

Widzę, że takie rozmowy uczą czegoś obie strony dialogu.. Udział w Żywej Bibliotece był dla mnie bardzo cennym doświadczeniem. Utwierdziło mnie to także w przekonaniu, że błędne wyobrażenia na temat innych, biorą się po prostu nie tyle z niechęci, ale z niewiedzy. Mam nadzieję, że rozmowy i wiedza, jaką zdobyli uczestnicy projektu, pozwolą wykształcić im prawdziwe wyobrażenie na temat przedstawicieli dyskryminowanych grup. Kontakt z tyloma osobami, jak i rozmowy pomiędzy Książkami, musi wzbudzić refleksję na temat własnej tolerancji i świadomości stereotypizacji pewnych grup społecznych. Czy czujesz się wolna od postrzegania osób pod kątem stereotypów?

moseksualna, że były więzień? Od kiedy jestem wegetarianką, a następnie weganką, przeprowadziłam setki rozmów z ludźmi na temat etycznych i zdrowotnych argumentów za wyborem weganizmu, i nauczyło mnie to cierpliwości. Umiejętność ta szczególnie się przydała, gdy pewien pan próbował mnie przekonać do jedzenia mięsa, jako czegoś naturalnego i wręcz koniecznego dla naszego życia, i przetrwania gatunków. Usłyszałam nawet, że ten sam pan jest gotowy zapolować na zwierzę i zabić je własnymi rękoma…

Przyjaźnię się z przedstawicielami i przedstawicielkami grup, które spotykają się na co dzień z niezrozumieniem i dyskryminacją. Jestem świadoma krzywdzących wyobrażeń na ich temat, ale także i ja muszę nad sobą pracować. Bo czasem, choć naprawdę tak nie czuję, przez myśl przejdzie mi stereotyp, z którym ciągle spotykam się w mediach i na ulicy. Dlatego tak ważna jest tego świadomość i wiedza na temat życia innych ludzi. Wówczas okaże się, że feministka, gej, czy osoba, która wyszła z bezdomności, jest nam bliższa niż mogłoby się wydawać.

Więcej informacji na temat Żywej Biblioteki: www.zywabiblioteka.pl wrocławska Żywa Biblioteka www.zywabiblioteka.org.pl aktualności na temat organizacji Żywych Bibliotek w Polsce www.humanlibrary.org strona międzynarodowej organizacji koordynującej Żywe Biblioteki na świecie 15

ŚWIAT I LUDZIE - Etycznie czy ekologicznie?

ETYCZNIE CZY

Zdjęcia:http://www.flickr.com/photos/pinksherbet/2967810431/sizes/l/

EKOLOGICZNIE? Odpowiedzialne zakupy w Polsce to droga przez mękę. Podczas gdy ekologia i ekologiczne produkty są na topie, temat etyki produktu oraz firmy nie istnieje. A jak pokazuje praktyka, ekologia i etyka nie zawsze idą ze sobą w parze.

ŚWIAT I LUDZIE - Etycznie czy ekologicznie?

tym, jak dużą przepaść może dzielić produkt z certyfikatem Fair Trade od ogólnej działalności producenta, przekonali się konsumenci przy okazji czekolady Kit Kat. Kiedy 7 grudnia 2009 roku organizacja certyfikująca Fairtrade Foundation opublikowała komunikat o nadaniu certyfikatu Fair Trade czekoladzie Kit Kat, środowisko związane ze Sprawiedliwym Handlem odebrało tę informację z rezerwą. Pojawiły się zarzuty związane z globalizacją certyfikatu Fair Trade, która umniejsza jego wartość w oczach konsumentów.

Dotychczas certyfikat Fair Trade był przyznawany produktom pochodzącym z mniejszych firm, dla których certyfikat był szansą dotarcia do wąskiej i lojalnej grupy odbiorców zainteresowanych etycznymi oraz ekologicznymi zakupami, a tym samym motorem rozwoju. Wkroczenie Nestlé do elitarnego klubu Fair Trade musiało zrobić zamieszanie. Pikanterii całej sprawie dodaje fakt, iż system certyfikacji Fair Trade obejmuje tylko produkty, a nie całą firmę. To, czy działalność całej firmy jest etyczna, zależy od niej samej. Trudno zatem było podejrzewać Nestlé o stworzenie z siebie modelowego przedsiębiorstwa Fair Trade. W marcu 2010 roku, w dwa miesiące po pojawieniu się certyfikowanej czekolady Fair Trade w sklepach, organizacja Greenpeace zaatakowała Nestlé, zarzucając jej hipokryzję – sprzedaż etycznego

produktu z jednej strony, a z drugiej – nabywanie oleju palmowego, który pochodzi z lasów deszczowych w Indonezji, z cennych przyrodniczo torfowisk i siedlisk orangutanów, do produkcji słodyczy. Polityka rabunkowa producentów oleju palmowego, nabywanego przez Nestlé, znacząco szkodzi tamtejszej przyrodzie, i mimo iż firma Nestlé jest nabywcą jedynie 0.7 % światowej produkcji oleju palmowego i zdeklarowała się od 2015 roku stosować wyłącznie etyczny olej palmowy, informacja o nieekologicznym Nestlé okryła złą sławą certyfikowaną czekoladę Kit Kat. Obraz ten dodatkowo spotęgował krwawy klip video z Kit Kat „Killer” w roli głównej, w którym znudzony pracownik korporacji zjada czekoladę Fair Trade z krwawym nadzieniem. Potencjalni nabywcy certyfikowanego batonu Fair Trade otrzymali twardy orzech do zgryzienia – czy kupować certyfikowaną czekoladę z obrazem „Killera” w tle, etyczną w produkcji, ale nieekologiczną, jeśli chodzi o producenta? Dylemat ten omija konsumentów w Polsce – w naszym kraju certyfikowana czekolada Kit Kat nie jest dostępna. Biorąc jednak pod uwagę świadomość Polaków na temat certyfikatu Fair Trade, trudno zakładać powodzenie jakiegokolwiek bojkotu, który mógłby się odbić na sprzedaży nieetycznych produktów.

ŚWIAT I LUDZIE - Etycznie czy ekologicznie?

Etyczny produkt? A co to takiego? Raport Stowarzyszenia Konsumentów Polskich Sprawiedliwy Handel w Polsce. Stan obecny i perspektywy rozwoju obnaża niewiedzę Polaków na temat Fair Trade. Prawie 90% naszego społeczeństwa ma zerową lub niewielką wiedzę na temat Sprawiedliwego Handlu. Ci, którzy znają temat Fair Trade, są w niewielkiej, 10% grupie potencjalnych, świadomych nabywców etycznych produktów. Dla porównania: analogiczny odsetek świadomych konsumentów we Francji wynosi 47%, a w Danii 54%. Warto również zauważyć, iż jednocześnie 65% polskiego społeczeństwa godzi się na wyższe ceny produktu w sklepie, pod warunkiem, że wytwórcy produktu otrzymają godziwe wynagrodzenia od sieci handlowych. Istnieje zatem podejrzenie, że niewiedza na temat Sprawiedliwego Handlu niekoniecznie oznacza ignorancję społeczeństwa wobec etyczności zakupów. Wręcz przeciwnie, częste doniesienia mediów na temat nieuczciwych pracodawców uczulają konsumentów na szkodę ludzką. Gorzej, że dyskusja kończy się najczęściej na koncentracji na pokrzywdzonych pracownikach, a niekoniecznie na skutkach tych działań w wymiarze konsumenckim – podejrzanie tanich produktach na sklepowych półkach. Autorzy przytaczanego raportu piszą o konieczności wyposażenia konsumentów w wiedzę pozwalającą na dokonywanie świadomych decyzji zakupowych (wiem, co kupuję i wiem, dlaczego to kupuję). I nie chodzi tu o prowadzenie polityki wyważonych drzwi, propagowania samej Idei Sprawiedliwego Handlu tam, gdzie jest o niej mowa, czyli głównie na łamach mediów zainteresowanych tematyką ekologii, ale tam, gdzie o ekologii pisze się w kategorii przejściowej mody lub w ogóle. Należy pokazać sugestywny łańcuch powiązań pomiędzy kupowanym produktem, a rękoma, przed które przeszedł, zanim trafił na sklepową półkę. Przykład czekolady Kit Kat dowodzi jak dziurawy i mało nam znany jest łańcuch produkcji większości nabywanych produktów.

ETYCZ

Zdjęcie: http://www.flickr.com/photos/51035734412@N01/136

Konsument w świecie zakupów. Na któ nabywanych dóbr?

ZNIE?

63388050/

órym miejscu stawia etyczność

ŚWIAT I LUDZIE - Etycznie czy ekologicznie?

Niewiedza nie boli Odkrywanie pomijanych ogniw procesu powstania produktu wymaga od polskiego konsumenta zaangażowania i dociekliwości, czego nie ułatwiają firmy. Podczas gdy o ekologiczności produktu mówi się chętnie i otwarcie, jego etyczność jest pomijana. Być może również z powodu przypisywania etyczności ekologicznym produktom, i odwrotnie, jako cechy oczywistej. Często założenie jest prawdziwe, ale jak pokazują przypadki dużych firm, jeden produkt czy marka nie zmienia sposobu działalności firmy. Co jakiś czas pojawiają się doniesienia na temat firm, które prowadzą działania promujące ekologię, a jednocześnie dopuszczają się zaniedbań związanych z etyką firmy. Kilka miesięcy temu było głośno na temat firmy odzieżowej H&M, która niszczy nowe, niesprzedane ubrania, tnąc je na kawałki, tym samym uniemożliwiając ich sprzedaż po niższych cenach poza siecią swoich sklepów. Konsumenci podnieśli raban, zarzucając firmie marnotrawstwo i stawianie swoich interesów ponad potrzeby biedniejszych osób i dzieci, którym firma mogła podarować ubrania dla charytatywnych celów. Warto dodać, że H&M ma linię odzieży z certyfikowanej bawełny oraz ekologiczne kosmetyki, obok swoich konwencjonalnych linii. Obrońcy praw zwierząt zarzucają hipokryzję wielu markom odzieżowym, które oferują limitowane linie odzieży, szyte z bawełny organicznej, a jednocześnie sprzedają naturalne futra. Łącznie kilku faktów na temat firmy, a nie tylko nabywanie wybranych linii produktów, może przyprawić o ból głowy konsumenta, który chce kupować zgodnie z wyznawanymi przez siebie wartościami. Kupować ekologiczne produkty, ale nie do końca etyczne, jeśli chodzi o całokształt firmy, czy też raczej etyczne, bez sprawdzania składu kosmetyków czy sposobu uprawy warzyw? Oczywiście istnieją produkty, których producent stara się być i etyczny, i ekologiczny, ale nadal jest ich zbyt mało, aby mówić o odpowiedzialnych zakupach. Podczas redakcji magazynu „Organic” nie raz pojawił się dylemat na temat kryteriów wyboru polecanych produktów. Chcąc prezentować na jego łamach ekologiczny, odpowiedzialny i świadomy styl życia, stykamy się z polską rzeczywistością, która obnaża pustki na etycznych i ekologicznych półkach, jak i ograniczoną dostępność asortymentu.

ŚWIAT I LUDZIE - Etycznie czy ekologicznie?

Etycznie, czyli drogo? Odpowiedzialna konsumpcja w Polsce jest w powijakach, ograniczająca się najczęściej do nabywania wybranych, ekologicznych produktów, np. kosmetyków, środków czystości, jednocześnie poprzestająca na konwencjonalnej żywności oraz odzieży sieciowych marek. Trudno wśród zakupów uwzględniać etyczne produkty z certyfikatem Fair Trade, których dostępność jest bardzo ograniczona. Innym problemem jest cena etycznych produktów. Podczas gdy ekologiczne produkty w Polsce stają się coraz bardziej popularne, i mimo iż nadal ich popularność jest mała, można zaobserwować stopniowe obniżanie cen, praktyka sieci handlowych pokazuje, iż narzucana marża na produkty Fai Trade zamienia etyczne produkty w towar luksusowy i drogi.

EKOLOGI

Należy mieć nadzieję, że wraz z rosnącym zainteresowaniem tematem etyczności firm, ich działalności i produktów, temat Fair Trade stanie się również popularny co ekologia, tym samym doprowadzi do uregulowania cen. Aby jednak do tego doszło, konsumenci muszą zacząć zadawać pytania i szukać brakujących ogniw w procesie powstawania swojego ulubionego batonu czy butów. Bo perspektywa spojrzenia na zakupy, która ogranicza się wyłącznie do poznania ceny oraz składu produktu, jest niewystarczająca, aby nazywać siebie odpowiedzialnym konsumentem. W artykule zostały wykorzystane wyniki raportu Stowarzyszenia Konsumentów Polskich Sprawiedliwy Handel w Polsce. Stan obecny i perspektywy rozwoju, Warszawa, 2010 r. Magdalena E. Sala Zdjęcia: http://www.flickr.com/photos/hams/3102145475/sizes/l/

Odpowiedzialne zakupy nie kończą się na spraw tylko ich końcowy etap. Niestety, w Polsce jest on konsumentów zwalnia firmy z odpowiedzialności d chodzenia ich produktów oraz metod produkcji.

ICZNIE?

ŚWIAT I LUDZIE - Etycznie czy ekologicznie?

Prawie 90% polskiego społeczeństwa nie wie czym jest Sprawiedliwy Handel (Fair Trade) Fair Trade to ruch konsumentów o charakterze międzynarodowym, producentów, importerów, oraz organizacji pozarządowych, którego nadrzędną zasadą jest uznanie, iż człowiek jest ważniejszy od zysku. Przejawia się on poprzez: Sprawiedliwe płace, czyli gwarancję minimalnego poziomu wynagrodzenia lub na wyższym poziomie, który pozwoli zaspokoić pracownikom firm swoje podstawowe potrzeby. Właściwe warunki pracy, czyli taką organizację pracy, która zapewnia bezpiecznie i zdrowe warunki pracy, oraz wspieranie małych przedsiębiorstw poprzez ich zrzeszanie i udzielanie kredytów. Edukacja konsumentów, czyli promocję idei Sprawiedliwego Handlu oraz popularyzację wiedzy na temat praw pracowników i szacunku dla środowiska naturalnego. Zrównoważony rozwój, czyli zalecanie producentom korzystanie i zarządzanie z miejscowych zasobów w przyjazny sposób dla środowiska. Wsparcie finansowe i techniczne, czyli udzielanie kredytów małym przedsiębiorcom, poradnictwo techniczne w formie informacji o rynku, oceny produktów i treningu w dziedzinie finansów. Szacunek dla tożsamości kulturowej, czyli zachęcanie do produkcji produkcji i opracowywania wyrobów opartych na tradycjach kulturowych producentów. Odpowiedzialność społeczna, czyli jawność polityki zarządzania i praktyk handlowych organizacji członkowskich Fair Trade Federation, które są publicznie dostępne. Źródło: Polskie Stowarzyszenie Sprawiedliwego Handlu Trzeci Świat i My www.sprawiedliwyhandel.pl

wdzeniu składu produktu oraz jego ceny. To n najczęściej jedynym. Brak pytań ze strony dostarczania więcej informacji na temat po-

REKLAMA/ www.naturarzeczy.pl REKLAMA/www.naturarzeczy.pl

ŚWIAT I LUDZIE - Eco Wawa

Przyglądamy się eko trendom, jakie panują w Warszawie, oraz możliwościom, jakie dzięki nim pojawiają się w stolicy dla miłośników natury w miejskim wydaniu.

Zdjęcia: http://www.flickr.com/photos/willgame/216041960/sizes/l/

ak samo w Warszawie, jak i w innych miastach, tendencja do bycia „eko“ wzrasta. Chociaż mamy wrażenie, że jak na ilość mieszkańców i potencjał miasta, nie dzieje się tu wystarczająco dużo.

Eko wydarzenia Najbardziej popularne są akcje wymiany ciuchów i sprzętów (nie kupujemy nowych, tylko wymieniamy stare), w tym akcja Uwolnij Łacha, której czwartą edycję odwiedziło ponad 1500 osób. Takie akcje zyskują w oczach mieszkańców, w tym też u osób z grubym portfelem. Oby tak dalej, gdyż kolejna edycja Uwolnienia Łacha już w czerwcu.

Bardzo lubiane są również kiermasze rękodzieła i wyrobów artystycznych, jak majowy kiermasz „Rękoczyny“ na warszawskim Żoliborzu. Niektóre z wyrobów to prawdziwe cuda, w tym tworzone z materiałów pochodzących z recyclingu. Zdecydowanie fajniej jest kupić niepowtarzalną biżuterię od miejscowego artysty, niż z masowej, chińskiej produkcji, której transport nie pozostaje obojętny dla środowiska. Wyobraźmy sobie, że wszyscy rezygnujemy z kupowania chińskiej masówki, wszyscy mamy coś niepowtarzalnego, a na drogach zmniejsza się ilość ciężarówek transportujących wielkie kontenery.

ŚWIAT I LUDZIE - Eco Wawa

Kolejnym zdrowym odruchem są organizowane przez warszawskie dzielnice eko-pikniki. Ostatnio taki piknik został zorganizowany na warszawskiej Woli. Skala imprezy byla co prawda niewielka, ale można było kupić chleb na zakwasie, ser koryciński, ekologiczne herbatki, poścwiczyć tai-chi, adoptować psa, w międzyczasie nasze dziecko mogło zagrać w tenisa, wziąć udział w ekologicznych zabawach, lub ułożyć eko puzzle, dowiadując się przy okazji jak sortować śmieci. Takich imprez powinno być więcej! Aktywność i zainteresowanie ekologią było również widoczne podczas organizowanego na Polu Mokotowskim Dniu Ziemi, gdzie trzeba było odstać w kolejce 45 minut, aby oddać zużyty elektrosprzęt w zamian za sadzonkę – piękna niedziela, a i tak wszyscy stali. Pozostałe wydarzenia mają raczej kameralny charakter. Są to eko spotkania, dyskusje, debaty – mało nagłaśniane, organizowane w lokalnych, dzielnicowych knajpkach. Przejdźmy zatem do knajpek, czyli do eko miejsc, które należy w Warszawie odwiedzić. Pierwsza myśl to Naleśnikarnia Kukuryku, ul. Kopernika 25 – serwują tam nie tylko świetne jedzenie, w tym oczywiscie naleśniki, ale dodatkowo bardzo dużo ekologicznych potraw. Eko potrawy, w tym świetne zupy gotowane na wodzie źródlanej, znajdziecie również w YE Goode Foode, ul. Krucza 16. Oba lokale cieszą się popularnością - wniosek z tego taki, że chcemy dobrze i świadomie jeść. Słyszeliśmy już plotki na mieście o kolejnych eko lokalach, które za chwilę otworzą się w Warszawie. Będąc już przy temacie lokali, należy również wspomnieć, że istnieje grupa lokali serwujących ekologiczne wina i piwa z małych, lokalnych browarów – np. Café Magiel na Mokotowie, ul. Stępińska Podsumowując: warszawska eko świadomość w zakresie miejsc i wydarzeń rośnie. Obserwujemy rosnącą liczbę sklepów ekologicznych, których oferta jest coraz bogatsza – nic, tylko wejść i kupować.

Jednym z takich adresów są Delikatesy FREE w Europlexie, ul. Puławska, czy Skarby Smaku na ursynowskim KEN. Asortyment imponujący i stale się powiększa. Oba adresy sprzedają swoje produkty również przez Internet. Jeśli chodzi o żywność, absolutnym hitem są tzw. Vegeboxy – raz w tygodniu można zamówić kartonik ekologicznych, lokalnych warzyw i owoców, z dowozem do domu. Oferta Vegeboxu stale się powiększa, więc zakładamy, że rośnie zainteresowanie klientów. My również zamawiamy - jakość jest super, a cena dość przystępna. Każdy z nas jest w pewnym sensie egoistą i na dłuższą metę ciężko nas przekonać do działań wyłącznie dla wyższych celów, które, poza niekwestionowaną satysfakcją, nie przekładają się na odczuwalnie lepszą jakość życia. Na szczęście eko życie i związane z nim przekonania niosą ze sobą wiele odczuwalnych korzyści. Oszczędzamy prąd i wodę, więc płacimy mniejsze rachunki, jemy naturalnie, więc jesteśmy zdrowsi, walczymy o przyrodę, czyli jeszcze mamy gdzie pójść na niedzielny spacer. Krótko mówiąc, same pozytywy. Agnieszka Zatorska www.ecowawa.pl

–

Jakubowska,

Portal internetowy na temat ekologicznego życia w Warszawie. Portal dostarcza wszelkich informacji o ekologicznych produktach dostępnych na rynku i eko życiu w Warszawie. Chcemy być w waszych oczach obiektywni, wyczerpujący i kultywować miejski, ekologiczny styl życia, mocno już zakorzeniony w innych krajach europejskich. 23

WYDARZENIA - Big Jump

ZdjÄ&#x2122;cie: http://www.flickr.com/photos/gagilas/2066671113/sizes/l/

WYDARZENIA - Big Jump

Jak zainteresować społeczeństwo tematem czystości zasobów wodnych? Najlepiej poczuć go na własnej skórze – wchodząc do wody!

akość otoczenia, w którym żyjemy, ma niezaprzeczalny wpływ na nasze samopoczucie, a czysta woda to podstawowa potrzeba człowieka. Wartość krajobrazu – i ta materialna, i estetyczna – zależy od czystości i zasobności środowiska naturalnego wokół nas. Który element jest najważniejszy, trudno określić, ale wiadomo, że życie bez wody jest niemożliwe.

Klub Gaja zachęca do Wielkiego Skoku, czyli udziału w europejskim wydarzeniu Big Jump. 11 lipca w całej Europie w wielu różnych miejscach, lecz w tym samym czasie, ludzie jednocześnie wejdą do rzek, potoków, strumieni i innych zbiorników wodnych, od źródeł i lodowców, po oceany, by w ten niecodzienny sposób osobiście przeżyć, zrozumieć, doświadczyć potrzeby ochrony zasobów wodnych Ziemi. Klub Gaja, wiodąca społeczna organizacja ekologiczna w Polsce, apeluje o zaangażowanie w akcję. 11 lipca o godz. 15.00 skok, wejście do wody czy tylko zanurzenie rąk – liczy się każdy gest. W gronie rodzinnym, znajomych czy w samotności – chwila refleksji nad wodą przyda się każdemu, a dla kampanii ważny jest każdy nasz gest – choćby tylko zanurzenia ręki czy stopy. Zróbmy to ze świadomością, że w tej chwili robi to wielu innych ludzi w całej Europie.

WYDARZENIA - Big Jump

W Polsce akcja jest organizowana w ramach programu edukacji ekologicznej Klubu Gaja „Zaadoptuj rzekę”. Tematem tej kampanii jest woda, a w szczególności rzeki i ich znaczenie w przyrodzie, a także uświadomienie mieszkańcom ich obecności i roli w życiu społecznym i gospodarczym, oraz wpływu zmian klimatycznych na zasoby wodne na Ziemi. Big Jump Klubu Gaja odbędzie się w Wiśle w Beskidzie Śląskim, skąd wypływa królowa polskich rzek – Wisła. Wielki Skok do Wisły w Wiśle poprzedzi happening „Wisło, ojczyzno moja”, a dzień wcześniej, w Warszawie, happening „Wisła – królowa czy ściekowa?”. W całej Europie Big Jump koordynuje organizacja European Rivers Network. Pięć lat temu w ramach wydarzenia odnotowano 250 tys. oficjalnie zorganizowanych spotkań nad rzekami w 22 krajach, także w Polsce. Chodzi o entuzjazm i atrakcyjny sposób inicjowania dyskusji publicznej o stanie wód, której wymaga osiągnięcie głównego celu Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW) Unii Europejskiej czyli dobrego stanu wód na terenie całej Wspólnoty do roku 2015. Wody powierzchniowe, w tym silnie zmienione i sztuczne jednolite części wód, powinny do tego czasu osiągnąć dobry stan chemiczny oraz odpowiednio dobry stan ekologiczny (dot. wód naturalnych) lub dobry potencjał ekologiczny (dot. sztucznych lub silnie zmienionych jednolitych części wód).

Poparcie społeczne dla osiągnięcia tego celu jest możliwe tylko wówczas, kiedy obywatele pojednają się z rzeką w emocjonujący i przyjemny sposób. Bez szerokiego poparcia opinii publicznej w całej Europie, RDW nie może działać. – podkreśla Robert Epple z European Rivers Network. Zwrócenie uwagi opinii publicznej na to, że niedobór wody jest jednym z najważniejszych wyzwań jakie przed nami stoją, jest sprawą kluczową. Każdy może mieć wpływ na tę sytuację, poprzez zmianę nawyków i oszczędzanie wody. Jednym z podstawowych warunków skutecznego rozwiązania problemu niedoboru wody i susz w perspektywie krótkoterminowej jest pełne wdrożenie Ramowej Dyrektywy Wodnej we wszystkich państwach członkowskich. - wyjaśnia Jacek Bożek, prezes Klubu Gaja. Zorganizowanie wydarzenia Big Jump w Polsce, jak również cały program „Zaadoptuj rzekę”, przyczyniają się do realizacji celów Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej „Przez edukację do Zrównoważonego rozwoju”. Program „Zaadoptuj rzekę” dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Patronat Ministra Środowiska. Paweł Grzybowski, Klub Gaja

Więcej informacji na temat akcji można znaleźć na stronie Klubu Gaja www.klubgaja.pl

Zdjęcia: materiały prasowe Klubu Gaja 28

WYDARZENIA - Big Jump

Unia Europejska w ochronie wody Ramowa Dyrektywa Wodna "...woda nie jest produktem handlowym takim jak każdy inny, ale raczej dziedziczonym dobrem, które musi być chronione, bronione i traktowane jako takie..." (z preambuły Ramowej Dyrektywy Wodnej) oda, postrzegana tylko jako surowiec, stała się częścią systemu wodnogospodarczego, a co za tym idzie, tworzone przez nią ekosystemy wodne i lądowe zostały zakłócone i zdegradowane. Wprowadzona w 2010 roku Ramowa Dyrektywa Wodna (RDW) Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawia ramy działań na rzecz ochrony wód powierzchniowych, przejściowych, przybrzeżnych oraz wód podziemnych we wszystkich krajach członkowskich.

Celem dyrektywy jest osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód, czyli zbliżonego do ich naturalnego stanu, do 2015 roku, poprzez wprowadzenie wspólnej europejskiej polityki wodnej oraz przeciwdziałanie zanieczyszczeniu wód. Dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do racjonalnego wykorzystywania zasobów wodnych według polityki zrównoważonego rozwoju: zaspokojenie zapotrzebowania na wodę ludności, rolnictwa i przemysłu ochrona wód u ekosystemów znajdujących się w dobrym stanie ekologicznym promowanie zrównoważonego korzystania z wód poprawa jakości wód i stanu ekosystemów zdegradowanych działalnością człowieka zmniejszenie zanieczyszczenia wód podziemnych zmniejszenie skutków powodzi i suszy Nowe prawo wodne nakazuje państwom członkowskim Unii Europejskiej prowadzenie działań, które będą realizowane według unijnego harmonogramu, w latach 2003-2015.

Harmonogram od 2010 roku zobowiązuje Polskę do: 2010 rok: Wdrożenie zasady zwrotu kosztów usług wodnych. Przekazanie Komisji Europejskiej Raportu planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy do 2012 roku: Uruchomienie działań ujętych w programie wodno-środowiskowym kraju 2012 rok: Przekazanie Komisji Europejskiej sprawozdania tymczasowego opisującego postęp we wdrażaniu planowanego programu działań (w terminie trzech lat od opublikowania każdego planu) 2015 rok: Aktualizacja planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy oraz programu wodno-środowiskowego kraju (co 6 lat od daty pierwszej publikacji) Przykładowe działania w ramach RDW:

podejmowane

analiza obszarów wodnych – monitoring zanieczyszczenia stanu wód oraz ich ujęć prowadzenie rejestru obszarów chronionych – ochrona wód powierzchniowych i podziemnych, zachowanie siedlisk i gatunków bezpośrednio uzależnionych od wody wprowadzenie w życie zasady „zanieczyszczający płaci – zachęcanie do efektywniejszego wykorzystywania zasobów wodnych, głównie przedsiębiorców ograniczanie zanieczyszczeń u źródła ich powstawania – ustanowienie dopuszczanej wartości emisji substancji oraz środowiskowych norm jakości wdrażanie wodooszczędnych technologii produkcji – restrukturyzacja przemysłu w kierunku gałęzi o mniejszym zapotrzebowaniu na wodę 29

WYDARZENIA - Big Jump

Ramowa Dyrektywa Wodna ma doprowadzić do redukcji i kontroli zanieczyszczeń wody, przestrzegania racjonalnego korzystania z zasobów wodnych czy niegromadzenia odpadów w niezabezpieczonych miejscach. Ważną rolę w Ramowej Dyrektywie Wodnej odgrywa udział społeczeństwa, które ma możliwość wywierania wpływu na rezultaty opracowywanych planów i przebiegu prac, głównie poprzez konsultacje społeczne.

Warto śledzić informacje na temat możliwości zapoznania się z planami oraz terminów konsultacji na stronach: www.rdw.org.pl – polska strona poświęcona RDW www.water.europa.eu – europejski system informacji wodnej

. opr. MES

Zdjęcie: Iwona Kelle

Wisła z lotu ptaka.

ŚWIAT I LUDZIE - Potrącone zwierzęta

Potrącone zwierzęta

Zdjęcia: Alex Campos ♂ /flickr.com

Zapada zmierzch. Za nami kilkaset kilometrów podróży. Przed nami jeszcze niewiele ponad siedemdziesiąt. Kierowcy cisną na gaz, robi się nerwowo. Droga przez pola zamienia się w drogę przez las. Nagle przed maską pojawia się kształt. Głuche uderzenie o zderzak, maskę, pisk hamulców. Ciało odbija się od samochodu i bezwładnie wpada do przeciwległego rowu.

ŚWIAT I LUDZIE - Potrącone zwierzęta

Problem sumienia i polskiego prawa

arkujemy na poboczu i podbiegamy do zwierzęcia. Młody, może roczny jeleń, z nienaturalnie skręconą szyją i szeroko otwartymi oczyma. Nie rusza się. Przykładam rękę do jego brzucha. Czuję lekkie bicie serca. A potem następuje cisza, przerywana szumem przejeżdżających obok samochodów.

Co roku wiele zwierząt ginie na drogach. Wypadkom ulegają nie tylko koty, psy, ale również dzikie zwierzęta. Wiedza na ten temat staje się jednak brutalną, trudną do ogarnięcia prawdą, jeśli sami uczestniczymy w wypadku z udziałem zwierzęcia. Potrącenia w świetle prawa Prawo nakazuje udzielenia pierwszej pomocy potrąconym zwierzętom. Ten, kto odjeżdża z miejsca wypadku, pozostawiając zwierzę cierpiące na drodze, łamie prawo. Świadek zdarzenia może zgłosić znęcanie się nad potrąconym zwierzęciem Inspekcji Weterynaryjnej, przez co sprawa może trafić do sądu. Za znęcanie się nad zwierzęciem grozi do dwóch lat pozbawienia wolności oraz dodatkowo kara grzywny, od 25 do 2500 zł. Warto wiedzieć, że kierowca, którego samochód ucierpiał w zderzeniu ze zwierzęciem, bez notatki sporządzonej przez policję nie będzie mógł się ubiegać o odszkodowanie w autocasco. Dlatego warto zatrzymać samochód i przy okazji pomóc zwierzęciu – z korzyścią dla siebie, swojego sumienia, jak i samochodu. Potrącone zwierzę często kona w męczarniach, pozostawione same sobie, z urazem kończyn, nie może zdobyć pożywienia, i zdycha nie tylko z powodu urazów, ale również z głodu .

Byłeś świadkiem wypadku, którego uczestnik porzucił potrącone zwierzę? Ratuj zwierzę, ale również zbierz dowody! Jeśli kierowca, który potrącił zwierzę, odjechał bez udzielenia pierwszej pomocy, postaraj się o materiały dowodowe. Mogą to być zdjęcia, nagrane filmy video, koniecznie zeznania świadków i numer rejestracyjny samochodu, szczegóły na temat uszkodzeń samochodu uczestnika zdarzenia, obdukcja weterynaryjna zwierzęcia. Im więcej informacji na temat zdarzenia, tym większa szansa ukarania sprawcy. Sąd, aby zajął się sprawą, musi otrzymać materiał dowodowy, który wskazuje, iż sprawca znęcał się nad zwierzęciem, np. celowo pozostawiając go bez udzielenia pomocy, a nie jedynie był uczestnikiem wypadku. W praktyce niewiele osób interweniuje w sprawie nieudzielenia pomocy zwierzęciu, traktując takie zdarzenia w kategorii nieszczęśliwego wypadku. Ignorancja problemu odbija się w smutnych obrazach dróg, na których leżą ciała zwierząt rozjeżdżanych przez samochody, jak i statystykach zgłaszanych spraw o zasądzenie kary dla kierowcy. Najczęściej sprawa kończy się umorzeniem ze względu na brak dowodów. Dlatego tak ważna jest postawa świadków oraz osób, które brały udział w zderzeniu ze zwierzęciem.

ŚWIAT I LUDZIE - P otrącone zwierzęta

Pomoc potrąconemu zwierzęciu Jeśli zwierzę jest martwe, należy usunąć ciało z drogi, oraz powiadomić policję (szczególnie przy uszkodzeniach samochodu) lub organizację zajmującą się zwierzętami. Jeśli zwierzę żyje, należy je przesunąć na pobocze, na przykład przy pomocy koca, i zabrać je do najbliższej lecznicy weterynaryjnej lub zadzwonić numer 112, aby uzyskać pomoc. Potrącone zwierzę może być wystraszone, a przez to agresywne, dlatego należy zachować ostrożność podczas udzielania pomocy. Jeśli za udzielenie pomocy nie grożą nam żadne przykre konsekwencje. Najwyżej czyste sumienie.

Loluś i Fatma, potrącone psy, nie skonały na drodze. Fundacja Ekologiczna Arka pomogła im dojść do zdrowia.

Zdjęcia: Fundacja Ekologiczna Arka

Fundacja Ekologiczna Arka prowadzi projekt „Pomóż potrąconym”, w ramach którego edukuje społeczeństwo oraz pomaga potrąconym zwierzętom. Dzięki jej działaniom udało się uratować potrącone psy, koty, oraz ptaki. Więcej na temat projektu: www.fundacjaarka.pl/programy/pomozpotraconym

Kup pluszaka – uratuj zwierzaka Kupując pluszowego Reksia w sklepie www.pluszakizklasa.pl, wspierasz projekt „Pomóż potrąconym”. Część zysku z zakupu zabawki zostanie przekazany Fundacji. Akcja trwa do końca września.

ŚWIAT I LUDZIE - Wydarzenia

WYDARZENIA Dni Naturalnej Żywności Natura Food, 15 - 17 października, Łódź Najważniejsza impreza branży produktów tradycyjnych i ekologicznych w Polsce. Wzorem poprzednich edycji, ideą imprezy jest promocja żywności ekologicznej i naturalnej oraz popularyzacja produktów regionalnych i przysmaków przygotowywanych według tradycyjnych receptur. Swoje oferty zaprezentują także gospodarstwa ekologiczne, agroturystyczne i farmy zdrowia. Bardzo atrakcyjna obecnie tematyka żywności ekologicznej i tradycyjnej oraz konsekwencja w realizacji założonego programu promocyjnego powodują, że z roku na rok targi NATURA FOOD zyskują coraz większe znaczenie wśród branżowych imprez o tej tematyce w Polsce. Szczegóły: www.naturafood.pl „Organic” jest patronem medialnym Natura Food. Zapraszamy!

IV edycja ogólnopolskiej akcji Joga w Parku 2010 Całe wakacje z jogą w parku, w 11 miastach polski - wstęp gratis! Akcja Joga w Parku to bezpłatne sesje jogi na łonie natury, połączone z z ciekawymi wykładami o teorii zdrowego stylu życia. Na zajęcia mogą przyjść osoby, które nigdy nie miały styczności z jogą, jak i osoby zaawansowane. Szczegóły programu na stronie www.jogawparku.pl

Festiwal Rozstaje, Kraków, 25.07 – 1.08 Jeden z najważniejszych festiwali world music w Polsce, na którym można również usłyszeć motywy rocka, jazzu i muzyki klasycznej. Tegoroczna edycja jest organizowana pod hasłem „Spotkanie tradycji z awangardą”. Gwiazdą festiwalu będzie legenda argentyńskiej sceny tańca, Daniel Binelli. Prócz dużej ilości muzyki, organizatorzy polecają również ciekawe warsztaty taneczne oraz muzyczne. Szczegóły: www.rozstaje.pl

POD LUPĄ - Greenwashing

Produkt może być „eko”, „bio”, „przyjazny środowisku”, „naturalny”, „ekologiczny”, „zielony”... Ale czy słowa zawsze pokrywają się z rzeczywistością?

wiadomość ekologiczna Polaków jest bardzo niska, dlatego bardzo łatwo konsumenci dają się nabierać na ekologiczne hasła pod którymi kryje się normalny produkt. Ekologia jest również modna, zatem pokusa sprzedaży normalnego produktu pod ekologicznymi hasłami jest bardzo duża.

Greenwashing to celowa praktyka firm polegająca na promowaniu swoich produktów, usług oraz samej firmy jako przyjaznej środowisku oraz dodatkowo społecznie odpowiedzialnej, nie mając ku temu podstaw, a tym samym wprowadzaniu konsumentów w błąd. Skutkiem greenwashingu jest nabywanie pseudoekologicznych produktów przez nieświadomych konsumentów. Jakie firmy mogą stosować zabiegi, aby produkt czy usługę uczynić w naszych oczach bardziej „eko”: Fałszywe certyfikaty oraz oznaczenia. Firmy zamieszczają informację o produkcie o otrzymanym certyfikacie, który w rzeczywistości nie istnieje, lub nie ma żadnego związku z jakością produktu. Wiele firm chwali się również posiadaniem certyfikatu ISO 14001, który dotyczy nie produktu, a ogólnego doskonalenia działalności firmy, której produkty, materiały, procedury czy metody zapobiegają lub obniżają zanieczyszczenie środowiska naturalnego. Choć certyfikat ISO 14001 jest pewnym sygnałem dla konsumenta na temat działalności firmy, nie powinien go odnosić do konkretnego produktu.

Zdjęcia: http://www.flickr.com/photos/dickuhne/

Ogólne hasła, bez dowodów. Reklama przekazuje skrócony komunikat na temat produktu, który również możemy znaleźć na opakowaniu, w widocznych miejscach. Hasła „produkt naturalny”, „bio”, „przyjazny środowisku”, nie muszą być prawdziwe. Jest to szczególnie widoczne w przypadku nazewnictwa kosmetyków. Bio kosmetyk może zawierać w swoim składzie wyłącznie certyfikowane składniki z upraw ekologicznych, ale z dodatkiem syntetycznych środków konserwujących. Urządzenie elektryczne może oszczędzać energię, ale może być również wykonane ze szkodliwych dla środowiska materiałów.

POD LUPĄ - Greenwashing

Pomijanie niewygodnych faktów. „Produkt nietestowany na zwierzętach” - być może sam produkt nie był testowany, ale czy jego składniki również? „Ekologiczne meble z drewna” - materiał może i jest przyjazny środowisku, ale czy pochodzi z legalnej wycinki lasów? Warto również wspomnieć o etycznej stronie produkcji – czy ekologiczna koszulka została uszyta przez godziwie wynagradzanych pracowników? „Ekologizowanie” produktu na siłę. Czy można stworzyć prawdziwie ekologiczne samochody czy papierosy? Problem greenwashingu nie dotyczy wyłącznie uczciwości firm, które wykorzystują ekologię do sprzedaży swoich produktów. Główny problem leży w dookreśleniu definicji ekologicznego produktu. Obecne prawo oraz system certyfikacji nie jest w stanie nadążyć za ofertą produktów określanych jako „ekologiczne”. Nie istnieje globalny certyfikat, który może zagwarantować, że produkt od momentu rozpoczęcia jego produkcji aż po jego finalną sprzedaż jest przyjazny środowisku. Jeśli zatem prawo nie ogarnia codzienności, a firmy mają wolną rękę w definiowaniu „ekologicznego produktu”, jak rozpoznać prawdziwie ekologiczny produkt?

/114464004/sizes/o/

Mydlenie oczu oczywistymi faktami. „Opakowanie przyjazne środowisku” - oto najczęściej stosowany zabieg dla podkreślenia ekologiczności produktu, który jest zapakowany w karton. Niektóre firmy chwalą nie również niestosowaniem składników czy materiałów, które i tak są wycofane lub zakazane, ale konsument nie jest tego świadomy.

W tej sytuacji to najczęściej konsument i jego zdrowy rozsądek decydują o ocenie ekologiczności produktu. Konieczne jest świadome nabywanie produktów. Świadomemu konsumentowi nie powinna wystarczać informacja zamieszczona na opakowaniu czy komunikat reklamowy. Powinien sięgnąć głębiej, zwrócić się do firmy z dodatkowymi pytaniami. Dociekliwość oraz napiętnowanie firm, które stosują nieuczciwe praktyki, zmuszają je do weryfikacji postaw i ukrócenia praktyk tworzenia pseudoekologicznych produktów.

Magdalena E. Sala

POD LUPĄ - Greenwashing

Zdjęcie: http://www.flickr.com/photos/86624586@N00/10176897/sizes/l/

POD LUPĄ - Greenwashing

RODZINA MĄDRE DZIECI - pracownia k.

Budowanie z klocków na poważnie

Rozmowa z dzieckiem o architekturze jest trudna, ale wyłącznie dla rodzica.

Ewa Antosiak: Architektura, edukacja i dzieci. Czy przypadkiem nie jest to wyzwanie z kategorii „misja niemożliwa”? Anna Komorowska: Wiele osób pyta nas czy dzieci nie są za małe na rozmowy o architekturze. Ale musimy sobie uświadomić, że architektura to nie sztuka dla wybranych, zaawansowana wiedza, ale coś, co dotyczy każdego z nas. Gdzieś przecież mieszkamy, poruszamy się po mieście, budujemy dom, jesteśmy atakowani przez reklamy, czekamy na przystanku. To wszystko, co nas otacza – budynki, przestrzenie publiczne, mała architektura, wpływa na jakość naszego życia. Warsztaty architektoniczne łączą różne dziedziny – są to zajęcia plastyczne, konstruktorskie, czasem literackie, czasem teatralne. Wszystko zależy od tematu i wieku dzieci. Uczą one spojrzenia na przestrzeń, zwracają uwagę na ciekawe na co dzień pomijane elementy, są więc pewnego rodzaju grą miejską. Zwracają również uwagę na elementy niepożądane i na potrzebę dbania o jakość tej przestrzeni. To jest główny cel edukacji architektonicznej. Nie robimy jednak żadnej rewolucji. Na zajęciach często odwołujemy się do zabaw bardzo lubianych przez dzieci – budowanie szałasów i schronów, domków dla ulubionych zabawek, miast przyszłości. Architektura jest jednym z elementów zabaw dziecięcych od wczesnego dzieciństwa.

Jak zatem rozpocząć przygodę z edukacją architektoniczną? Generalnie proponujemy, aby dzieci młodsze zaczęły od tematu, który jest im najbliższy – od domu. Jest to wdzięczny temat. Możemy spróbować sobie wyobrazić domki dla swoich ulubionych maskotek, przyjrzeć się domom znanych postaci bajkowych, porozmawiać o tym jak budują zwierzęta. Starsze dzieci, które częściej poruszają się po mieście, mogą zainteresować się relacjami istniejącymi między budynkami, tworzyć własne mapy, jak mapę zapachową dzielnicy, poznać podstawowe zasady funkcjonowania miasta i układy urbanistyczne miast z różnych epok. Starsze dzieci i młodzież zapraszamy na warsztaty konstruktorskie oraz „landartowskie”. Oczywiście ten podział nie jest sztywny. A co z teorią? Chcielibyśmy wprowadzić cykl spotkań „architektura: kurs podstawowy”, które poruszają podstawowe zagadnienia związane z architekturą: kolor i wzór we wnętrzu, światło w architekturze, materiały budowlane, skala i proporcje, i wiele innych. Kurs może być dostosowany do różnych grup wiekowych. W tym momencie takie zajęcia prowadzę dla uczniów klas 5-tych 4 Społecznej Szkoły Podstawowej w Krakowie.

MĄDRE DZIECI - pracownia k.

Udział w takich warsztatach to z pewnością świetna zabawa, ale czy stoi za tym coś więcej? Jak wspomniałam wcześniej – podstawowym celem warsztatów jest zwrócenie uwagi na otaczającą przestrzeń. Jest to również okazja do zdobycia wiedzy zarówno o najlepszej światowej architekturze i architekturze krajobrazu, jak i o architekturze regionalnej i krajobrazie kulturowym. Czym różni się dwór od pałacu? Co to jest dom inteligentny? Co sprawia, że wieże stoją? Zajęcia rozwijają kompetencje społeczne, gdyż wiele zadań wykonywanych jest w grupie, gdzie trzeba ustalić wspólny plan działania i podzielić się pracą. Dzieci rozwijają swoje umiejętności komunikacyjne, prezentując swoją pracę lub komentując efekty pracy innych osób, zdolności manualne, kiedy budujemy modele lub wykonujemy inne prace plastyczne, myślenia logicznego, wyobraźni przestrzennej. W trakcie warsztatów wykorzystujemy techniki treningu kreatywności, zachęcając do twórczego myślenia.

Na warsztatach „Pan Tom buduje dom” ich uczestnicy dowiadują się między innymi „co to znaczy dom ekologiczny”. No właśnie, co to znaczy? W prasie, telewizji, Internecie coraz częściej spotykamy się z określeniami „dom inteligentny”, „dom ekologiczny”. Na warsztatach wyjaśniamy te pojęcia na przykładach. Pokazujemy dom pod Warszawą, zbudowany z naturalnych materiałów, który zasilany jest energią geotermalną, a woda deszczowa jest ponownie wykorzystywana. Przykładem domu ekologicznego może być również wieżowiec, w którym wykorzystano materiały przetworzone, gdzie kontrolowane jest zużycie wody, energii oraz zminimalizowane straty ciepła. Dzieci po prezentacji różnych współczesnych rozwiązań same próbują wymyślić i zbudować model domu przyszłości. Mimo, że mają pełną swobodę, często korzystają z nowo zdobytej wiedzy i włączają do projektu ekologiczne rozwiązania.

MĄDRE DZIECI - pracownia k.

Jakie warsztaty zaplanowaliście na tegoroczne wakacje? Zostaliśmy zaproszeni do udziału w warsztatach projektowych w Europejskim Centrum Bajki w Pacanowie. Tam spędzimy połowę lipca. Proponujemy również twórcze spędzenie czasu w Krakowie. Wspólnie z Pracownią Artystyczną „Mali Twórcy” przygotowujemy warsztaty ceramiczne (w lipcu) oraz architektoniczne (w sierpniu). O szczegółach będziemy informować na bieżąco na naszym blogu. Ponadto chętnie nawiążemy współpracę z organizacjami, które planują „Lato w mieście” lub inne tego typu wydarzenia, a są zainteresowane włączeniem do swojego programu nietypowych zajęć. Pracownia k. zorganizowała ciekawy konkurs, „Architektura do zabawy”. Czy mogłaby Pani przybliżyć ideę konkursu? Konkurs to część większego projektu, który zrealizowaliśmy ze Stowarzyszeniem Akademia Łucznica, w ramach programu Akademia Orange. Projekt „Zabawka architektoniczna, jako narzędzie edukacji regionalnej” składał się z dwóch elementów.

Pierwszy, warsztaty dla młodzieży na temat architektury regionalnej i krajobrazu kulturowego, realizowany był przez Mateusza Niwińskiego z Akademii Łucznica. Drugi to właśnie ogólnopolski konkurs na projekt zabawki architektonicznej, zorganizowany przez pracownię k. Idea konkursu narodziła się równolegle z uruchomieniem przez nas internetowego sklepiku z zabawkami architektonicznymi. Szukając zabawek, które moglibyśmy sprzedawać, trafialiśmy głównie na klocki. Postanowiliśmy zaprosić architektów, projektantów form przemysłowych i wszystkich zainteresowanych do dyskusji o tym, jak może wyglądać zabawka, która nawiązuje do architektury, bawi i uczy jednocześnie. Zainteresowanie konkursem przerosło nasze najśmielsze oczekiwania. Spodziewaliśmy się 30-50 prac. Tymczasem otrzymaliśmy 95. Na wystawę w Muzeum Zabawek i Zabawy w Kielcach jury wybrało 22 prace. Trzej laureaci konkursu oraz cztery osoby wyróżnione zostali zaproszeni do Akademii Łucznica na warsztaty zabawkarskie, gdzie tworzyli prototypy swoich zabawek.

MĄDRE DZIECI - pracownia k.

Powstały klocki-puzzle, przedstawiające architekturę regionalną z różnych części Polski, domki-doniczki, nawiązujące do ekologicznych zielonych dachów, archi-poszukiwacz, oraz foremki do piasku w kształcie znanych budowli.

Pierwsze miejsce w konkursie: „Domiko” Joanna Łyczek, Piotr Łyczek

Internauci wybrali: „Mój dom”, Piotra Wesołowskiego i Beaty Małeckiej 43

MĄDRE DZIECI - pracownia k.

Pracownię k. można również spotkać na warsztatach w plenerze. Ostatnio powstał naturalny plac zabaw. W ramach tegorocznej edycji Etnodizajn Festiwal, organizowanego przez Muzeum Etnograficzne w Krakowie, stworzyliśmy naturalny plac zabaw. Naszym celem było pokazanie, że dzieci wcale nie potrzebują do zabawy wymyślnych i drogich zabawek. Dziecięca kreatywność nie zna granic. Kawałek patyka ze sznurkiem raz może stać się wędką, raz łukiem, w połączeniu z innymi tworzy tipi. Nasz plac zabaw, zgodnie z założeniami festiwalu inspirowany był etnografią. Skupiliśmy się jednak nie na wzornictwie, ale na sposobie spędzania wolnego czasu przez dzieci wiejskie. Pozbawione gotowych zabawek, same tworzyły wiklinowe szałasy, „patykowe” koniki, rysunki na piasku, gliniane figurki, prowizoryczne huśtawki, szmaciane piłki i lalki. Formą plac zabaw nawiązuje do pól. Kolorowe łany tworzyły różne nawierzchnie – piasek żółty i biały, kora, ziemia. Pomiędzy łanami umieściliśmy wiklinowe witki, symbolizujące zboża. Stanowiły one podstawę do dalszych zabaw – dzieci tworzyły z nich tunele, kolorowe tkaniny służyły jako ściany i dachy domów. Między zbożem ukryły się ceramiczne myszki, które można było dowolnie przestawiać, dłubać nimi w piasku, albo użyć je jako pionki do gier planszowych zamieszczonych na tkaninach. Niestety, pogoda nie dopisała. W ciągu trwania wystawy tylko jeden dzień był słoneczny, ale obserwując dzieci, które odważyły się na zabawę w błocie jesteśmy przekonani, że warto tworzyć takie miejsca.

Naturalny plac zabaw - fotorelacja z Etnodziajn w Krakowie.

Zdjęcia: materiały prasowe 44

MĄDRE DZIECI - pracownia k.

Anna Komorowska - architektka krajobrazu, pedagog. Laureatka konkursu na Lidera Europejskiego Roku Innowacji i Kreatywności za projekt "Oswoić przestrzeń", realizowany w Małopolskim Instytucie Kultury. Autorka licznych publikacji na temat współczesnej architektury krajobrazu, placów zabaw i partycypacji dzieci w projektowaniu. Od 2008 r., wspólnie z Michałem Rokitą, prowadzi pracownię k., która zajmuje się edukacją architektoniczną dzieci i młodzieży oraz projektowaniem przestrzeni dla dzieci.

MĄDRE DZIECI - Konar

Szkolna edukacja ekologiczna O czym dziecko powinno wiedzieć o ekologii w szkole podstawowej? Ewa Antosiak: Jakie zagadnienia porusza edukacja ekologiczna w szkole podstawowej? Kacper Zawistowski: Treści związane z ochroną środowiska znajdują się w programach przedszkola i szkoły od wielu lat. Znalazły się również w nowej „Podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych”. Szkoła ma za zadanie przekazać uczniom konkretną wiedzę, pojęcia i umiejętności, a także ukształtować właściwe postawy proekologiczny takie jak przestrzeganie zasad obowiązujących w wybranych ekosystemach i środowisku, rozbudzenie szacunku dla ojczystej przyrody, kształtowanie ekologicznego stosunku do życia czy wdrażanie do ochrony środowiska i jego zasobów. W programach nauczania klas I-III znajduje się szereg umiejętności, w które szkoła ma wyposażyć ucznia w młodym wieku szkolnym. Przytoczę kilka z nich, uczeń: potrafi wymienić zagrożenia dla środowiska ze strony człowieka i dla człowieka ze strony środowiska, zna zasady segregowania odpadów i segreguje odpady, rozumie potrzebę oszczędzania wody, wie dlaczego należy korzystać z opakowań wielokrotnego użytku, rozumie konieczność ochrony środowiska przyrodniczego, podejmuje działania na rzecz ochrony przyrody. Czy w praktyce szkoła przekazuje tę wiedzę? Uważam, że polskie szkoły i przedszkola przywiązują dużą wagę do edukacji ekologicznej. Z moich obserwacji wynika, że z każdym rokiem coraz większą. Stąd pomysł na utworzenie Centrum Działań Ekologicznych KONAR. Prowadzimy warsztaty ekologiczno przyrodnicze dla dzieci, żeby wspomóc proces dydaktyczny i uatrakcyjnić przekazywanie wiedzy z tej dziedziny.

Wsparcie dla szkolnej edukacji ekologicznej: Centrum Działań Ekologicznych KONAR prowadzi zajęcia ekologiczno-przyrodnicze dla dzieci w wieku przedszkolnym oraz dla pierwszego etapu edukacji szkoły podstawowej. Proponowane zajęcia mają na celu kształtowanie proekologicznych postaw dzieci, a także rozbudzenie ciekawości poznawczej w dziedzinie ochrony środowiska. Przykładowe tematy zajęć: Czy śmieci to problem? Woda źródłem życia. Ochrona przyrody – zachowanie się w lasach. Skarb to zdrowie (wpływ zanieczyszczeń na zdrowie człowieka) Ptaki – skrzydlaci sprzymierzeńcy. Las domem zwierząt i roślin. Warsztaty trwają ok. 60 minut. Prowadzone są przy wykorzystaniu metod aktywizujących grupę, skłaniają dzieci do twórczego myślenia i co najważniejsze, budują ich świadomość i wrażliwość ekologiczną. Więcej na temat firmy: www.konar.edu.pl

MĄDRE DZIECI - Konar

.Mam wrażenie, że edukacja ekologiczna kierowana dla dzieci wciąż kojarzy się jednak z imprezami z okazji Dnia Ziemi czy segregacją śmieci. Czy dzieci rozumieją sens edukacji ekologicznej i wiedzą, że ekologia nie sprowadza się tylko do tych dwóch zagadnień? Nie ma nic złego w organizowaniu imprez z okazji Dnia Ziemi, Międzynarodowego Dnia Świadomości Zagrożenia Hałasem, Dnia Ochrony Przyrody i innych tego typu imprez. Uważam, że każda okazja jest dobra, ażeby uwrażliwiać ludzi na treści związane z ochroną środowiska. Rolą nauczycieli, rodziców i specjalistów do spraw edukacji ekologicznej jest uświadamianie dzieciom, że działania na rzecz ochrony naszego naturalnego środowiska życia nie sprowadzają się wyłącznie do segregacji odpadów. I choć jest to ważna część inicjatyw w tym zakresie, nie wyczerpuje ona c a ł e j t r e ś c i . Z moich doświadczeń wynika, że dzieci rozumieją znaczenie działań proekologicznych i naprawdę nie sprowadzają ich wyłącznie do wspomnianego segregowania odpadów. Brakuje im wiedzy w tym zakresie. Nasze Centrum działa po to, aby tę wiedzę poszerzać i przekazywać.

Jak zatem edukować ekologicznie w domu? Czy ma Pan jakieś propozycje dla rodziców? Jeżeli tato zadba o to, żeby kran w domu był szczelny, jeśli mama zabierze na zakupy swoją torbę lub koszyk, jeśli oboje zadbają o to, żeby kupować pastę do zębów tylko w tubce, a nie o p a k o w a n ą d o d a t k o w o w kartonowe pudełko i wyjaśnią dziecku dlaczego tak robią, to już będzie coś. Dobry przykład rodziców, zwracanie uwagi na ochronę środowiska w prozaicznych czynnościach dnia codziennego i wspólne obcowanie na łonie natury to pierwszy krok w kierunku domowej edukacji ekologicznej.

Czy Państwa oferta skierowana jest tylko do szkół i przedszkoli? Czy mogą z niej skorzystać rodzice z dziećmi, w ramach warsztatów lub okolicznościowych imprez? Nasz oferta jest skierowana jest przede wszystkim do placówek oświatowych. Do tej pory nie organizowaliśmy warsztatów dla osób fizycznych. Docieramy jednak do rodziców i ich dzieci poprzez obecność na piknikach rodzinnych czy uczestnictwo w obchodach dnia gminy.

RODZINNIK

Tuli Balboa, nosidełko ergonomiczne. Dzięki szerokiemu siedzisku dziecko zachowuje naturalną pozycję fizjologicznej żabki, co wspomaga zdrowy rozwój stawów biodrowych. Nosidełka ergonomiczne nie są usztywniane, dlatego dopasowują się do ciała dziecka. W tradycyjnych sztywnych nosidełkach dziecko ma niefizjologicznie wyprostowany kręgosłup.100 % bawełna, posiada Certyfikat ÖkoTex Standard 100. Szyte w Polsce. Cena 359 zł. www.babytuli.pl

Kieszonka AppleCheeks to sprytne i oszczędne rozwiązanie w naturalnym pieluszkowaniu. AppleCheeks pozwala na włożenie wkładu pomiędzy warstwę mikropolaru lub na wierzch otulacza, jako tradycyjny wkład, dzięki czemu można regulować chłonność pieluszki oraz ograniczać konieczność każdorazowego prania całej pieluchy. Wkłady są w uniwersalnym rozmiarze, zatem po wyrośnięciu malucha z pierwszego rozmiaru kieszonki, wystarczy zmienić go na rozmiar drugi, bez konieczności nabywania nowych wkładów. Materiał kieszonki: PUL (zewnętrzny), mikropolar (wewnętrzny). Cena 65 zł. www.ekomaluch.pl REKLAMA

Rowerek biegowy Kiddimoto to doskonały sposób na naukę jazdy na dwóch kółkach, wyrabia poczucie równowagi. Wszystkie rowerki Kidd i m o t o s p e ł n i a j ą w ym a g a ne standardy bezpieczeństwa, a w szczególności brytyjską normę EN71. Cena 369 zł. www.orlinkowo.pl

RODZINNIK

Playhouse Disney to interaktywna seria na DVD, skierowana do dzieci w wieku przedszkolnym, od 2 do 6 lat. Każdy serial wspiera różne aspekty rozwoju dziecka: fizyczny, emocjonalny, społeczny oraz poznawczy, pobudza samodzielne myślenie, kreatywność, a także pozytywnie wpływa na rozwój dziecka. Dotychczas ukazały się takie pozycje jak Wiosna wkoło, ukazująca piękno budzącej się przyrody, Misja w Ameryce, czyli zwiedzanie amerykańskiego kontynentu, Sport to jest to – nauka zdrowej rywalizacji w sporcie oraz dążenia do sukcesu oraz Urodziny Mańka, zachęcająca do nauki języka hiszpańskiego. Każdy odcinek został starannie opracowany przez specjalistów od edukacji przedszkolnej oraz był konsultowany z psychologami i ekspertami w dziedzinie rozwoju dziecka. Cena każdego tytułu 29,99 zł.

Biustonosz do karmienia Hot Milk, Bezfiszbinowy, dla kobiet karmiących piersią. Wyściełany bawełną organiczną. Możliwość regulowania obwodu w zakresie 8 cm. Cena: 130zł. bradea.pl

Spodenki Tetro, od niemowlaka do przedszkolaka. Uniwersalny krój, miękka gumka i wiązanie z troczków pozwoli dopasować spodenki jako długie spodnie dla niemowlaka, a szorty dla przedszkolaka. Cena 25 zł. www.chusta.pl.

Sukienka bez rękawów, 100% peruwiańska bawełna organicznał bawełniana włóczka posiada międzynarodowy atest GOTS (Global Organic Textile Standard). Produkt powstał przy współpracy Instytutu Matki i Dziecka i posiada jego pozytywną opinię. Cena 148zł, monpetitbebe.pl

W ZGODZIE Z NATURĄ - Narodziny przywiązania

Narodziny przyw

Dziewięć miesięcy oczekiwania, trudy porodu, a później powitanie nowego członka rodziny. I choć czas zaraz po narodzinach wiąże się również z wyczerpaniem, dołóżcie wszelkich starań, aby ten czas dziecko spędziło właśnie z wami. Zdjęcia: nateOne/flickr.com

W ZGODZIE Z NATURĄ - Narodziny przywiązania

wiązania Narodziny Dr Marshall H. Klaus i Dr John H. Kennell opublikowali w książce swojego autorstwa “Bonding” wyniki badań, które pokazują jak cenny jest czas dla rodziców i dziecka zaraz po porodzie: Matki, które są w bardzo bliskim kontakcie ze swoimi noworodkami, bezpośrednio po porodzie i w kolejnych dniach są bardziej troskliwe, dłużej karmią piersią, szybciej reagują na płacz dziecka, i czują się z nim bardziej związane. Oczywiście takie zachowania pojawiają się u zdecydowanej większości rodziców, ale u tych, którzy są z noworodkiem zaraz po porodzie, są zdecydowanie bardziej intensywne. Jeśli rodzice obdarują dziecko miłością i ciepłem podczas ich pierwszego spotkania, dziecko odwdzięczy im się. Otóż, wszystkie dzieci rodzą się z pewnymi, wyjątkowymi cechami, nazywanymi APB – attachment promoting behaviors – mają one na celu skierować uwagę rodzica na dziecko. Są nimi: duże okrągłe oczy, niezwykle miękka skóra, niesamowity zapach noworodka, i prawdopodobnie najważniejsza ze wszystkich: dziecięcy płacz i odgłosy, które wydają niemowlęta.

W ZGODZIE Z NATURĄ - Narodziny przywiązania

Osiem wskazówek dla lepszego przywiązania Searsowie, twórcy Attachment Parenting, radzą w jaki sposób stworzyć rodzinną więź z dzieckiem, jeśli poród odbył się bez zakłóceń: Kiedy będziecie już razem, przytul dziecko do swego ciała, w pozycji „brzuszek do brzuszka”. Potrzeby nowonarodzonego dziecka są zbliżone do twoich, czyli pragnienie ciszy, spokoju, ciepła, oraz ramiom kogoś, kto się o nas troszczy. Poproś, aby dziecko zostało ułożone na twoim brzuchu, głowa na piersiach, plecki dziecka otulone ręcznikiem. Dzieci szybko wychładzają się po porodzie, a położenie dziecka na matczynym brzuchu pozwala na przejście jej ciepła na dziecko. Kontakt „skóra do skóry”, rytmiczny oddech matki i odgłos bicia jej serca uspokajają noworodka i dają mu poczucie bezpieczeństwa. Pierwsza godzina po porodzie jest niezwykle cenna – dla dziecka jest to czas budowania poczucia przynależności do rodziców. Dziecko zaraz po porodzie jest ciche, mało ruchliwe – to stan czujnego uśpienia. Niemowlę otrzymało nagle tyle nowych bodźców, że nie chce się dodatkowo rozpraszać ruchami i odgłosami, które mogłoby wydawać. Dziecko wpatruje się w matkę szeroko otwartymi oczami, słucha jej głosu, poznaje zapach jej ciepłej skóry i ssie pierś. Ten stan czujności trwa maksymalnie godzinę, po czym dziecko zasypia. Delikatnie dotykajcie ciało dziecka. Dotyk wytarza nie tylko więź, ale również wpływa na spokój dziecka oraz rytmiczne oddychanie. Wpatrujcie się w dziecko. Dziecko widzi dobrze na odległość około 10 cali, czyli na taki odcinek, jaki dzieli pierś matki od jej oczu.

Zdjęcia: KellySue/flickr.com

Kiedy dziecko ssie pierś, matka i dziecko mogą swobodnie patrzeć sobie w oczy. Podczas pierwszej godziny po porodzie dziecko ma szeroko otwarte oczy (o ile światła nie są za jasne), takie spojrzenie wywiera niesamowite wrażenie, nawet na tych, którzy nie są rodzicami. Jest tak intensywne, że nie chcą się rozłączyć z dzieckiem, które tak przenikliwie na nas patrzy. Mówcie do dziecka. Noworodki potrafią odróżnić głos matki od innych głosów. Potrafią też odróżnić głos ojca i rodzeństwa. Głos matki daje dziecku poczucie komfortu, uspokaja je. Dzieci, nawet noworodki, poruszają się w rytm głosu matki – jest to fenomen, który potwierdza tezę, według której tylko ludzie są obdarzeni mową.

W ZGODZIE Z NATURĄ - Narodziny przywiązania

Ważne, aby dziecko ssało pierś, a nie smoczek. Dzięki temu z pewnością będzie łatwiej przystawiać dziecko do piersi w kolejnych dniach. Poproś o odrobinę prywatności. Ta pierwsza godzina po porodzie powinna obfitować w ciszę i spokój, aby rodzice mogli skupić się na dziecku. Poproś personel o prywatność, nie dzwoń do rodziny i znajomych – będzie na to czas, skup się na dziecku. Tworzenie więzi z dzieckiem chorym lub po cesarskim cięciu Kiedy dziecko znajduje się na oddziale intensywnej terapii, otoczone medycznym sprzętem, kiedy nie wolno nam brać go na ręce, co wtedy zrobić? Wtedy z pomocą przychodzi nam karmienie piersią i noszenie w chustach. Mleko matki wzmacnia system odpornościowy dziecka. Badania dowodzą, że mleko mam, które urodziły wcześniaki, jest bogatsze w proteiny, tłuszcz i inne składniki, które są niezbędne przedwcześnie narodzonemu maluszkowi. Jeśli karmienie piersią jest niemożliwe, podawaj dziecku odciągnięte mleko.

Postaraj się pominąć rutynowe czynności lub opóźnić je w czasie. Często położna najpierw mierzy dziecko, waży, podaje szczepionkę, a dopiero później daje dziecko matce. Powinno być odwrotnie – poproś położną, aby podała ci dziecko, a pozostałe czynności wykonała z minimum godzinnym opóźnieniem. Poproś, żeby zrobiła je w twojej obecności, aby uniknąć rozdzielenia. Karm dziecko piersią w pierwszej godzinie po porodzie. Przystaw dziecko do piersi zaraz po narodzeniu, dzięki temu do twojego organizmu zostanie uwolniony hormon, oksytocyna, a tym samym macica zacznie się obkurczać.

Kangurowanie, czyli noszenie dziecka blisko ciała, pomiędzy piersiami, dzięki temu dziecko nie traci ciepła i czuje się bezpiecznie – pomoże nam w tym chusta. Badania wykazują, że temperatura ciała matki wzrasta, kiedy wtula się w nią dziecko, tak aby mogła je ogrzać swoim ciepłem. Tak noszone dzieci są spokojne, dobrze śpią, reguluje się ich oddech i bicie serca. Jeśli nie możesz opiekować się dzieckiem zaraz po porodzie, jesteś wyczerpana, czujesz się źle po lekach – niech zrobi to twój partner. Jeśli z jakichś powodów nie będziesz miała kontaktu z dzieckiem zaraz po jego narodzeniu, zrób to jak tylko będziesz mogła. Jeśli dziecko będzie spało, przytul je do siebie, połóż je na swoim ciele, daj mu pierś do ssania, głaszcz je, dotykaj. Jeśli dziecko nie może być bezpośrednio z tobą, rób to, co jest możliwe, dotykaj, głaszcz, trzymaj za rączkę. 53

W ZGODZIE Z NATURĄ - Doula

Dotyk douli Poród z partnerem, samotny z konieczności, czy świadome zachowanie tej chwili dla siebie?

Zdjęcia: shellorz /flickr.com

W ZGODZIE Z NATURĄ - Doula

Bez względu na okoliczności, zawsze można liczyć na pomoc douli.

W ZGODZIE Z NATURĄ - Doula

Ewa Antosiak: Kim jest doula? Joasia Paluchiewicz: Doula to doświadczona kobieta, która wie jak wygląda poród, posiada wiedzę na temat jego przebiegu, zachowania rodzącej, jak i o istocie bólu porodowego - doula rozumie i chroni fizjologiczny przebieg porodu. Doula nie zakłóca naturalnego procesu porodowego. Dzięki panowaniu nad swoimi emocjami może skupić się na odczuciach rodzącej i reagować na jej potrzeby. Jest profesjonalnym wsparciem dla rodzącej na czas porodu oraz w pierwszych dniach macierzyństwa.

Dlaczego w ogóle przy porodzie potrzeba jest pomoc, „osoby trzecie”? Rodząca jest przecież pod opieką wykwalifikowanego personelu medycznego. Joasiu, co nam daje obecność dodatkowej, zaufanej osoby podczas porodu? Najpierw sprostuję. Pytasz, dlaczego w ogóle przy porodzie mają pojawiać się „osoby trzecie”? W tym momencie osobami trzecimi są lekarze, pielęgniarki, położne, które się zmieniają podczas porodu. Jedni wychodzą, bo kończą dyżur, i na ich miejsce wchodzą inni. Nie mamy na to wpływu. Doula jest cały czas. Sam fakt ciągłej obecności jednej osoby daje poczucie bezpieczeństwa. Jeśli dodatkowo ta osoba towarzyszyła rodzącej podczas ciąży, to nie jest ona kimś obcym. Jest dobrym duchem ciąży, porodu, oraz pierwszych dni po porodzie.

A wracając do pytania: co daje obecność bliskiej osoby? Poczucie bezpieczeństwa u rodzącej, ale też i u przyszłego ojca. Obecność bliskiej osoby skraca czas trwania porodu - prowadzi do zmniejszenia się wydzielania hormonu stresu, adrenaliny i noradrenaliny, które są odpowiedzialne za spowolnienie akcji porodowej. Przez ciągłą obecność i wsparcie osoby bliskiej rodząca lepiej radzi sobie ze skurczami, a interwencja farmakologiczna nie jest niezbędna. Rodząca skupia się na sobie i swojej intuicji, odkrywa, że „wie jak rodzić”. Zmniejsza się ryzyko wystąpienia problemów z karmieniem piersią. Poza tym wzmacnia się wieź między rodzącą a jej partnerem.

W ZGODZIE Z NATURĄ - Doula

Czym zajmuje się doula podczas porodu?

Jak i gdzie można znaleźć doulę?

Doula nie posiada wykształcenia medycznego, więc nie zajmuje się tym, za co odpowiedzialna jest położna. Doula ma za zadanie wesprzeć rodzącą emocjonalnie i dać jej maksymalny komfort. Jest z rodzącą cały czas. Pomaga jej przejść przez ból porodowy czy skurcze - delikatnie masuje, trzyma za rękę. Kiedy potrzeba, dodaje otuchy, ociera pot z czoła, trzyma za rękę, głaszcze. Kiedy potrzeba, chwali i pomaga uwolnić instynkt, który ma w sobie każda kobieta.

Najłatwiej przez Internet. Wiele z nas ma swoje strony internetowe z możliwością kontaktu. Bardzo dużą bazę danych posiada Fundacja rodzić po Ludzku i tam również dobrze szukać kontaktu do douli w swoim rejonie. Co trzeba zrobić, aby zostać doulą? Często nieświadomie nimi jesteśmy, nie zdając sobie z tego sprawy. Jednak najważniejsza jest wiedza, którą można zdobyć na specjalistycznych szkoleniach, oraz ciągła praca nad sobą .

Bardzo często jest łącznikiem między rodzącą a personelem medycznym, gdyż zna rodząca, często jej partnera, zna ich oczekiwania i wolę przeżycia porodu. W pierwszych minutach po porodzie dba i czuwa nad pierwszym kontaktem matki z dzieckiem. Wspiera podczas pierwszego karmienia. Otacza opieką również matkę po porodzie. Pomaga jej dojść do siebie,umyć się i przygotuje lekki posiłek. Doula pomaga kobietom także po porodzie, w pierwszych dniach macierzyństwa. Jak to wygląda w praktyce? Bardzo często chodzi tu o wsparcie psychiczne dla młodej mamy, która boi się, że nie da sobie rady z maleństwem. Często jest to pomoc przy kąpaniu, dobre rady doświadczonej mamy w temacie ubioru maluszka, lub po prostu ugotowanie obiadu dla przeżywających nową sytuację, młodych rodziców. Ten pierwszy, wspólny czas po porodzie, powinien być celebrowany. Jest to okres poznania się z maluszkiem. Ważne, aby nic im nie przeszkadzało w tym momencie. Doula będzie w tle. Zajmie się przygotowaniem pożywnego posiłku, ogarnie dom. Będzie wsparciem w pierwszych dniach tej pięknej drogi, jaką jest macierzyństwo. Czy dużo kobiet zgłasza się do ciebie z prośbą o wsparcie? Tak. Zauważyłam, że od momentu, kiedy o douli zaczęło robić się głośno w mediach, zainteresowanie takim wsparciem jest coraz większe. Wiele kobiet trafia do mnie przez pocztę pantoflową. To miłe.

Doula www.doula-wroclaw.pl www.szkolarodzenia-natura.pl Instruktor noszenia dzieci w chustach po kursie w Die Trageschule www.chustowanie.pl Joanna Paluchiewicz tel. kom.: 662-130-197 57

W ZGODZIE Z NATURĄ

Ekorodzice radzą Jeśli też wahasz się, którą szkołę rodzenia wybrać, skorzystaj z naszego koła ratunkowego. Oto kilka praktycznych porad: Przede wszystkim liczy się opinia byłych kursantek. Skorzystaj z ich spostrzeżeń, odczuć i doświadczeń. One mają już za sobą poród, dzięki czemu będą mogły rzetelnie ocenić, czy informacje wyniesione z zajęć były pomocne. Im mniejsza grupa, tym lepsza. W mniejszej grupie będziesz czuła się swobodniej, łatwiej też zadasz pytanie na nurtujący cię temat. Maksymalna liczba osób nie powinna przekraczać 15 osób. Terminy spotkań nie powinny kolidować z twoja pracą i twoimi innymi zajęciami. Nie wolno zapominać o przyszłych tatusiach. Jeśli mężczyzna wykaże chęć, nie można go wykluczyć ze spotkań w szkole rodzenia. Nie należy natomiast go do tego zmuszać.

Szansa na nadrobienie opuszczonych zajęć. Nawet największym prymusom zdarza się czasem opuścić zajęcia. I co wtedy? Ważne, aby szkoła rodzenia pozwoliła je nadrobić. Zajęcia praktyczne. Nawet najlepiej poprowadzone wykłady nie zastąpią ćwiczeń. Warto nauczyć się kąpania niemowlęcia, jego ubierania, zawijania czy zakładania pieluch. Przy okazji zapytaj ile lalek posiada szkoła. Temat „karmienia piersią” musi być omówiony przez specjalistkę, czyli konsultantkę laktacyjną. Taka osoba ma odpowiednie przygotowanie oraz wiedzę - wie, o czym mówi. Wsparcie poporodowe konsultantki laktacyjnej, która w razie potrzeby odwiedzi świeżo upieczoną mamę w domu – rozwieje jej wątpliwości oraz odpowie na pytania. Nadal masz mętlik w głowie? Więcej wskazówek znajdziesz na www.ekorodzice.pl.

www.ekorodzice.pl Ekorodzice.pl to pierwszy w Polsce serwis społecznościowy dla ekorodziców, który wspiera zdrową ciekawość. Tutaj każda ekomama potrafi docenić czyszczące właściwości octu czy kwasku cytrynowego, ekotata umie wyczarować abażur z plastikowych butelek, a ich dzieci nie chcą rozstawać się z szydełkowymi pacynkami i zabawkami zrobionymi z rurek po zużytym papierze toaletowym. W wolnej chwili większość ekorodziców próbuje upolować skarby na platformie wymiankowej, dzięki której dziecięce śpioszki można wymienić na film sensacyjny, albo na słomkowy kapelusz. I czego chcieć więcej? www.ekorodzice.pl 58

W ZGODZIE Z NATURĄ

www.szkolarodzenia-natura.pl

Nie oddalamy się od natury i intuicji ale słuchamy jej. Staramy się przywrócić wiarę w to że kobieta wie jak rodzic tylko. musi w sobie to odkryć. Chcemy wam dać poczucie bezpieczeństwa, zredukować lęk przed porodem i obawy. związane z pierwszym kontaktem z dzieckiem. Program Naszej szkoły oparty jest na zasadzie aktywnego porodu w zgodzie. z Wami Samymi oraz na Rodzicielstwie Bliskości. Jesteśmy po to by Was przygotować i wspierać w tej pięknej drodze jaka jest macierzyństwo. Przygotować jak najlepiej do wyjątkowego momentu jakim jest poród.

DOBRA KSIĄŻKA

Premiera w duchu Liedloff Prezentacja od dawna oczekiwanego wznowienia „W głębi kontinuum” odbyła się w atmosferze bardzo bliskiej idei Liedloff. Wśród dzieci, ale po dorosłemu.

myśl koncepcji kontinuum dziecko od momentu narodzin jest istotą społeczną i chce postępować właściwie. Wystarczy tylko wskazać mu dobry kierunek. Gdy dziecko towarzyszy opiekunowi w niemal wszystkich działaniach, na przykład będąc noszone w chuście, może obserwować życie dorosłych i uczyć się go. Co ważne – matka czy inny opiekun nie koncentruje się na dziecku, tylko spokojnie zajmuje się swoimi sprawami. Tak też było 7. maja w warszawskiej Biosfeerze podczas premiery „W głębi kontinuum”. Podczas gdy rodzice oglądali przygotowaną przez Annę Zdrojewska z wydawnictwa Mamania prezentację zdjęć z wypraw Jean Liedloff do Wenezueli, gdzie spotkała opisywane przez siebie plemię Yequana oraz słuchali wybranych przez Marię Ryll z Klubu Kangura fragmentów książki, dzieci zajmowały się same sobą i sobą nawzajem. Opowiada Anna Nogajska z ekobaby.pl, która przyszła na premierę: - Cieszę się, że mogłam spotkać wszystkich, którym idea kontinuum jest bliska sercu. Atmosfera była niezwykle miła i bardzo rodzinna.Prezentacji towarzyszyły odgłosy bawiących się w najlepsze dzieci, które wraz ze swymi rodzicami przybyły na imprezę.

Niektóre maluchy ze spokojem przespały całe, dosyć huczne wydarzenie. Jak stwierdziła mama tejże Istoty, to pewnie zasługa noszenia w chuście. Książka została przyjęta entuzjastycznie. Niektórzy czytelnicy znali ją z wcześniejszego wydania, inni odkrywali elementy kontinuum w swoim intuicyjnym działaniu. Katarzyna Modrak, która wraz z synkiem Jeremim pozowała do wyróżnionego w konkursie na okładkę „W głębi kontinuum” zdjęcia, mówi: To świetna książka! Ja wzięłam moje dziecko zaraz po porodzie do siebie do łóżka, nie dałam mu leżeć w tym plastikowym łóżeczku dla niego przeznaczonym. Jako jedyna w sali. Teraz jestem z siebie dumna. Kontynuujemy naszą bliskość. Czuję, że to dobry kapitał dla dziecka na całe życie. Po prezentacji odbyła się dyskusja o tym, jak nie zatracić się w macierzyństwie. Kluczem zdaje się być wprowadzanie koncepcji kontinuum w życie całej rodziny, a nie tylko relację matki z dzieckiem. W końcu ojcowie też świetnie potrafią nosić dzieci, co swoim przykładem potwierdzali przybyli na spotkanie mężczyźni.

DOBRA KSIĄŻKA

Fragment książki: Rodzice, których cały dzień kręci się wokół opieki nad dzieckiem, są nie tylko zmęczeni i męczący dla innych, ale i opieka, jaką swym dzieciom zapewniają, jest przeważnie nieodpowiednia. Tymczasem niemowlę oczekuje, że będzie się znajdować w centrum życia aktywnej osoby, w stałym fizycznym kontakcie, obserwując rzeczy i czynności, jakich samo w życiu doświadczy. Kiedy trzyma się je na rękach, jest bierne, a wszystkie zmysły ma nastawione na obserwację. Cieszy się, gdy dorosły zwróci na nie bezpośrednio uwagę, całuje je, łaskocze, podrzuca itp. Głównym jego zajęciem jest jednak obserwowanie działań, interakcji i otoczenia swego opiekuna: osoby dorosłej lub starszego dziecka. Informacje, jakie przyswaja, przygotowują je do zajęcia miejsca w społeczności, pomagają zrozumieć, czym zajmują się bliscy ludzie.

DOBRA KSIĄŻKA

odczas gdy rodzice oglądali przygotowaną przez Annę Zdrojewska z wydawnictwa Mamania prezentację djęć z wypraw Jean Liedloff do Wenezueli, dzieci zajmowały się same sobą i sobą nawzajem.

Zdjęcia: materiały prasowe 63

DOBRA KSIĄŻKA

Jury dziecięce wybrało W tegorocznym konkursie „Nagroda Donga” trzy tytuły Wydawnictwa Mag:

Miasto Kości Cassandry Clare, Miasto Popiołów Cassandry Clare, Lon Nie Dyn. China Mieville’a otrzymały Małego Donga, nagrodę przyznawaną w plebiscycie przez jury dziecięce.

onkurs ten zainicjowała, prowadząc go przez

lat

kilkanaście

pod

W konkursie tym nagradzani są wy-

nazwą

dawcy. Nagrodami są statuetki Donga, oraz

„Dziecięcy Bestseller Roku”, Fundacja „Świat

dyplomy honorowe. Główną nagrodą jury pro-

Dziecka”. Dwa lata temu konkurs przejęło Sto-

fesjonalnego jest Duży Dong, jury dziecięcego

warzyszenie Przyjaciół Książki dla Młodych –

- Mały Dong.

Polska Sekcja IBBY, zachowując dotychczasowe ustalenia założycieli fundacji, regulamin i skład jury. Celem konkursu jest promocja najbardziej wartościowych książek dla dzieci, ukazujących się na polskim rynku. Jury bierze pod uwagę

zarówno

literaturę

polską,

jak

i przekłady, oceniając nie tylko ich walory literackie, plastyczne i merytoryczne, ale również staranność wydania. W konkursie tym nagradzani są wydawcy. Nagrodami są statuetki Donga, oraz dyplomy honorowe. Główną nagrodą jury profesjonalnego jest Duży Dong, jury dziecięcego - Mały Dong. 64

DOBRA KSIĄŻKA

Miasto Kości oraz Miasto Popiołów to dwie części trylogii Cassandry Clare. Opowiada ona o przygodach nastolatki, która poszukując swojej zaginionej matki, trafia do tajemnego świata, położonego głęboko pod ulicami Nowego Jorku, zwanego Podziemnym Światem. Clary jest rozdarta pomiędzy uczuciami, które żywi do dwóch chłopców - jej najlepszego przyjaciela, Simona, oraz do tajemniczego łowcy wampirów, półczłowieka, półanioła Jace'a. Okazuje się, że jej ojcem jest zbuntowany Nocny łowca, Valentine, który jest winien morderstw i zdrady.

Lon Nie Dyn to książka, która ukazuje świat takim, jaki jest naprawdę: pełen cudów, potworów i niespodziewanych momentów, w których przydają się nam heroizm i magia. Lon Nie Dyn to książka przesycona wspaniałą, wykręconą dziką zabawą, powieść tak pełna nowości, zachwytu i nieoczekiwanych zwrotów akcji, że zaraz po zamknięciu ostatniej strony zechcecie zacząć ją od początku.

STYL ŻYCIA WEEKEND

Czas na piknik! A gdyby tak wybrać się na piknik… Delektować się pysznym chlebem orkiszowym z serem, pić sok z wiśni, chrupać ciastka owsiane i z głową w chmurach rozmyślać o niebieskich migdałach….

Zdjęcie: uberculture/flickr.com 66

WEEKEND

Bundz wędzony BIO, czyli ser twarogowy z mleka owczego, zanurzany w specjalnie przygotowanym roztworze, oraz poddany wędzeniu w dymie z ogniska. Idealny do kanapek lub jako samodzielna przekąska. Polecamy również podsmażanego z grilla lub patelni. Waga 100 g, cena 3,52 zł. www.znatury.pl REKLAMA

Przystanek Ciastkowy J a b ł k o w y, ciastka owsiane jabłkowe. Część składników pochodzi z upraw ekologicznych. Waga 100 g, cena 9,22 zł. www.myecolife.pl

SAM SOK, pasteryzowany, w szklanej butelce, wyprodukowany bezpośrednio z owoców, które są wyciskane w pierwszym i jedynym tłoczeniu. Nie zawiera dodatku cukru, wody, aromatów, ani konserwantów. Pojemność 250 ml, cena 3,98 zł. www.ecolive.pl

Chleb esseński, ze skiełkowanego ziarna orkiszu. Nadaje się do spożycia przez wegan i wegetarian. Produkt rolnictwa ekologicznego, certyfikat AgroBioTest. Waga 400 g, cena 18,39 zł. www.pyszneizdrowe.pl

HORYZONT - Kierunek: wakacje!

Kierunek: wakacje!

Podobno cel podróży nie jest tak ważny, jak sama droga. W praktyce to właśnie cel jest ukoronowaniem urlopu. Ostatnio coraz częściej mówi się o ekoturystyce lub turystyce zrównoważonej. Biura podróży oferują „zielone” urlopy a hotele „zieloną” ofertę pobytu. To, co kiedyś nazywano wakacjami pod gruszą lub agroturystyką, staje się trendem, w którym pojawiają się takie tematy jak szkodliwość podróży samolotem dla środowiska oraz inne zagadnienia mające na celu uświadomienie turysty o szkodliwości jego urlopu dla środowiska naturalnego. Nie dajmy się jednak zwariować i rozsądnie korzystajmy z tego, co daje nam natura, w czystym lub ujarzmionym przez człowieka wymiarze, a nasze podróże staną się świadomą, zrównoważoną przygodą z przyrodą. Ci, którzy lubią wygodę i zorganizowany pobyt, mogą skusić się na ofertę pobytu w hotelach oraz gospodarstwach agroturystycznych, które mają w ofercie dodatkowe, „zielone” atrakcje. Osoby aktywne, kochające wyprawy z nieznane, pójdą własną drogą i wybiorą niestandardowe możliwości wypoczynku na łonie natury. Przedstawiamy pięć wakacyjnych propozycji na zielony urlop – dla Wygodnych oraz Aktywnych. 68

HORYZONT - Kierunek: wakacje!

Zdjęcia: Libertinus /flickr.com

Turystyka zrównoważona (sustainable tourism) to każda forma rozwoju turystycznego, zarządzania i aktywności turystycznej, która podtrzymuje ekologiczną, społeczną i ekonomiczną integralność terenów, a także zachowuje dla przyszłych pokoleń w niezmienionym stanie zasoby naturalne i kulturowe tych obszarów. Turystyka zrównoważona bierze także pod uwagę i respektuje środowisko przyrodnicze, społeczne i kulturowe. Ekoturystyka (ecotourism, green tourism) to ekologicznie odpowiedzialne podróżowanie i zwiedzanie stosunkowo nietkniętych obszarów przyrodniczych, w celu czerpania zadowolenia i korzystania z bogactw natury (a także z wszelkich towarzyszących jej wartości kulturowych - zarówno przeszłych, jak i teraźniejszych), które promuje ochronę przyrody, ma niewielki negatywny wpływ na środowisko i stwarza możliwości aktywnego społecznoekonomicznego zaangażowania lokalnych społeczności. Definicje za: Dominika Zaręba, Ekoturystyka, PWN, Warszawa 2006, źródło: www.fpds.pl

Zdjęcia: Pylon757 /flickr.com 69

HORYZONT - Kierunek: wakacje!

Wspinaczka w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej lub na sztucznej ścianie, w Centrum Wspinaczkowym Forteca – dla Aktywnych Wspinaczka po sztucznej lub naturalnej ścianie skalnej nie wymaga nadludzkiej siły, ani nie jest tak niebezpieczna, aby nie uprawiały jej bardzo młode osoby. Wyżyna KrakowskoCzęstochowska to mekka dla uprawiających wspinaczkę skałkową, zarówno dla początkujących jak i zaawansowanych. Jeśli chcesz jednak poznać przedsmak przygody, zapraszamy najpierw do Krakowa, gdzie znajduje się Centrum Wspinaczkowe Forteca oraz doświadczeni instruktorzy, a przekonasz się, że nawet w tobie drzemie człowiek-pająk. www.cfw.pl

HORYZONT - Kierunek: wakacje!

Zdjęcie: materiały prasowe

HORYZONT - Kierunek: wakacje!

Puszcza Kampinoska – dla Wygodnych i umiarkowanie Aktywnych Małgorzata Kobyłko rekomenduje: Tuż za granicami Warszawy. Nie ma biletów wstępu, a przyroda sama zaprasza, by ją poznać poprzez ścieżki dydaktyczne i rekreacyjne. Nawet niewprawni rodzice z łatwością pokażą dziecku co w trawie piszczy. Wyprawę polecam rozpocząć od Granicy – małej, leśnej osady z wieloma atrakcjami. Można tu odwiedzić skansen, pospacerować Aleją Trzeciego Tysiąclecia, wstąpić do Muzeum Kampinoskiego Parku Narodowego i ogrodu ze starymi dębami, oraz dotknąć fragmentu kości szczęki dolnej wieloryba bezzębnego. Na koniec deser – Ośrodek Dydaktyczny, przy którym rozpoczyna się ścieżka dydaktyczna. Ścieżka ta jest oznakowana tablicami, na których znaleźć można opisy środowisk, gatunków roślin i ciekawostki.

Laureat konkursu „Rodzinne chwile w stylu eko”, ogłoszonym przy okazji wydania specjalnego „Organic”, poświęconego ekologicznemu rodzicielstwu.

HORYZONT - Kierunek: wakacje!

ZdjÄ&#x2122;cie: puszczakampinoska.jpg: kampinos.pl

HORYZONT - Kierunek: wakacje!

Młyn Klekotki resort & spa – dla Wygodnych Położony jest w gminie Godkowo, w lasach ciągnących się od Morąga do Pasłęka, powstał w majątku młyńskim z XVII wieku. Miejsce poważnie podchodzi do kwestii ekologii, chwali się m.in. wykorzystaniem materiałów wtórnych w pracach remontowych, pokojami z nowoczesnymi bateriami wodnymi, które oszczędzają wodę, energooszczędnym oświetleniem, odrestaurowanymi urządzeniami młyńskimi, które częściowo zaopatrują hotel w energię elektryczną, kompleksem SPA we wnętrzach starej, mazurskiej stodoły oraz menu inspirowanym ruchem „slow food”. Miłośnicy pielęgnacji ciała docenią apetyczne zabiegi, które upajają zmysły. www.hotelmlynklekotki.pl

HORYZONT - Kierunek: wakacje!

ZdjÄ&#x2122;cia: rospuda.jpg: http://www.flickr.com/photos/34338010@N02/3841046238/

HORYZONT - Kierunek: wakacje!

Spływ Kajakowy szlakiem Rospudy – dla Aktywnych Dolina Rospudy to przygoda w krainie prawdziwej natury, gdzie przyroda zaskakuje swoją nieobliczalnością. W jednym miejscu rzeka szeroko otwiera swoje ramiona, pozwalając kajakom lekko przepłynąć, by zaraz za zakrętem zaskoczyć zwalonym drzewem. Od czas do czasu ryba wskoczy do kajaka, a w trakcie przedzierania się przez zamulone rzeki niejeden raz zagości na nodze pijawka. Spływ kajakowy Doliną Rospudy to również możliwość poznania odległej historii Polski, wsi Matłak, gdzie odkryto najstarsze ślady pobytu człowieka na Suwalszczyźnie (7500 - 4000 lat p.n.e.), czy „Świętego Miejsca” - cudownego krzyża, wystawionego podobno 700 lat temu przez ochrzczonych Jaćwingów.

HORYZONT - Kierunek: wakacje!

Ranczo Eco-Frontiers w Bieszczadach – dla Wygodnych i umiarkowanie Aktywnych Zbudowana od podstaw samowystarczalna oaza spokoju, oparta na zasadach Feng Shui. Miejsce powstało z myślą o naturalnym wypoczynku, a jego każdy element został przemyślany od początku do końca. W efekcie ranczo zachwyca nie tylko jako miejsce, ale również z powodu stylu życia jego mieszkańców: fuzja surowej natury i człowieka. Na miejscu turyści zastaną drewniany dom, wybudowany bez wykorzystywania chemii, naturalne wnętrza, turbiny wiatrowe, panele słoneczne, suszarnię ziół, domowe, warzone piwo, ekologiczny ogród, wegetariańską kuchnię, oraz nieprzebrane bogactwo dzikiej przyrody. www.ecofrontiers.net

HORYZONT - Kierunek: wakacje!

Szukasz miejsca na nocleg przyjazny środowisku? Fundacja Partnerstwo dla Środowiska przyznaje certyfikaty Czysta Turystyka firmom z branży turystycznej, które wdrażają proekologiczne rozwiązania. Listę obiektów turystycznych znajdziesz na stronie www.fpds.pl/ekocertyfikaty/pl/

HORYZONT - Pomarańczowe noce

Pomarańczowe noce Podczas gdy w miastach nocne życie toczy się w blasku sztucznego światła, w małej miejscowości w Beskidzie Żywieckim Stowarzyszenie POLARIS-OPP walczy o przywrócenie właściwego miejsca egipskim ciemnościom. zecz się dzieje w małej miejscowości na Żywiecczyźnie. Niektórzy mówią, że POLARIS to sekta, której członkowie spotykają się po nocach i chadzają sobie po łąkach. Prawda jest taka, że Piotr Nawalkowski i jego Stowarzyszenie zajmuje się ochroną ciemnego nieba oraz problemem sztucznego światła, które utrudnia obserwację gwiazd.

Kiedy w Sopotni Wielkiej zaczęło przybywać ulicznych latarni, których snop światła uderzał w ciemne, rozgwieżdżone niebo, grupa nocnych obserwatorów nieba, postanowiła sformalizować swoją aktywność i przeobrazić się w Stowarzyszenie POLARIS – OPP. POLARIS nie walczy z elektrycznością. Wręcz przeciwnie, bo przy okazji propagowania tematyki związanej z ochroną ciemnego nieba stara się edukować w zakresie właściwego, ekonomicznego i efektywnego oświetlania ulic. Efektem pracy Stowarzyszenia jest tworzony właśnie obszar ciemnego nieba na terenie Sopotni Wielkiej oraz rozpoczęcie programu wymiany latarni na terenie miejscowości, na takie, które będą służyć i jej mieszkańcom, i zachowaniu ciemnego nieba. Dotychczas parki ciemnego nieba w Polsce znajdowały się w miejscach niezaludnionych. Po zakończeniu programu Sopotnia Wielka będzie pierwszym miejscem w Polsce, gdzie ciemne niebo będzie zachowane na terenie całej miejscowości. Luksus, jakim jest ciemne, rozgwieżdżone niebo, nie jest dostępny dla mieszkańców miast oraz licznych miejscowości, gdzie niewłaściwe oświetlenie przy ulicach, halogeny hipermarketów oraz ekrany LEED rozświetlają niebo, tworząc nad miastem łunę oraz efekt „pomarańczowej” nocy.

Miejscowość Jeleśnia, gmina Jeleśnia, w której leży Sopotnia ponad 4 tysiące mieszkańców, nawet nad nią króluje pomarańc

Czyste, czarne niebo.

HORYZONT - Pomarańczowe noce

Halogeny. Wątpliwie estetycznie próba przezwyciężenia nocy kosztem piękna rozgwieżdżonego nieba.

a Wielka. Mimo iż miejscowość liczy niewiele ńczowa noc.

Kuliste, uliczne latarnie, bez górnego talerza, odcinającego snop światła od nieba. Światło, które oślepia kierowców oraz gwiazdy. 81

HORYZONT - Pomarańczowe noce

Zdjęcia: http://www.nasaimages.org/luna/servlet/detail/NVA2~4~4~4397~104923:Artificial-Night-Sky-Brightness

Ciemna strona światła

Mapa sztucznego światła na Ziemi na zdjęciach NASA.

Popularne latarnie bez górnej osłony (o kulistej budowie) nie tylko rozświetlają niebo, przysłaniając gwiazdy i utrudniając ich obserwację, ale również oślepiają kierowców oraz rowerzystów marnotrawią energię – światło oświetla zbędną przestrzeń, ponad horyzontem są nieefektywne – pozornie rozświetlają otoczenie dają zysk elektrowni poprzez większą stratę energii są oceniane w kategorii zagrożeń ekologicznych Założeniem programu Ciemne Niebo jest opracowanie odpowiednich wzorów latarni do oświetlania ulic oraz wymiana przestarzałego oświetlenia polskich ulic, co pozwoli skierować światło latarni w dół oraz da oszczędności dla administracji publicznej w postaci niższych rachunków za energię elektryczną. Pierwszą miejscowością w Polsce, gdzie zostanie zrealizowany program wymiany latarni, będzie właśnie Sopotnia Wielka.

W ramach programu są nawiązywane porozumienia z lokalnymi władzami w kwestii czasowego wygaszania oświetlenia ulicznego, redukcji mocy poszczególnych opraw oraz wymiany tradycyjnych latarni na inteligentne oświetlenie ulic w miejscach gdzie prowadzi się np. systematyczne obserwacje astronomiczne z udziałem dużych grup zainteresowanych. Stowarzyszenie POLARIS – OPP powołało w 2006 roku fundusz na rzecz Ciemnego Nieba w postaci odpisów podatkowych pozyskanych z Ogólnopolskiej Akcji “1% na astronomię”, dzięki temu każdy obywatel Polski może przekazać 1% ze swojego podatku na cele programu.

Więcej informacji na temat programu: www.ciemneniebo.pl

HORYZONT - Pomarańczowe noce

Kto ma taki widok nad głową, może być szczęśliwym obserwatorem gwiazd.

Nocny objazd Mobilnym Obserwatorium. Nad horyzontem unosi się łuna, pomarańczowa noc ery sztucznego światła. 83

HORYZONT - Pomarańczowe noce

Astroturystyka i noc Perseidów Chcesz dotknąć gwiazd? Oderwać się od codzienności? Zapraszamy na obóz DARKASTRO 2010, na Żywiecczyznę, do Sopotni Wielkiej, gdzie poznasz ciemną stronę nocy. W terminie 7-15 sierpnia Stowarzyszenie POLARIS – OPP zaprasza na nocne obserwację nieba, a w szczególności roju meteorów Perseidy (nawet kilkadziesiąt spadających gwiazd na godzinę!), pomiary zanieczyszczenia sztucznym światłem, szkolenia w zakresie ochrony ciemnego nieba i metod jego obserwacji, górskie wycieczki, tworzenie pejzaży nocnych, a dla młodych duchem – załogowe misje na pokładzie Youth Space Station – symulatorze stacji kosmicznej.

Nocna obserwacja ciemnego nieba. Wygodne leżaki, ci oczy szeroko otwarte na gwiazdy.

Stowarzyszenie zaprasza dzieci, młodzież i dorosłych, zdecydowanych na prowadzenie nocnego życia wśród prawdziwych gwiazd, bez względu na ich stopień wiedzy z zakresu astronomii. Koszt udziału: 300 zł od osoby. Cena nie zawiera wyżywienia. Koszt obejmuje za to pobyt w siedzibie POLARIS-OPP, udział w warsztatach i zajęciach, opiekę koordynatorów, ubezpieczenie oraz inne atrakcje przewidziane w harmonogramie. Zapisy na obóz oraz dodatkowe informacje: POLARIS-OPP www.polaris.org.pl Sopotnia Wielka 174, 34-340 Jeleśnia tel. 33 863-46-93; tel./fax. 32 749-28-19 e-mail: polaris@op.pl

HORYZONT - Pomarańczowe noce

Czy wiesz że Pierwsze satelitarne zdjęcia Ziemi w nocy zaczęto gromadzić na początku lat siedemdziesiątych XX w., a pierwsze globalne mapy nocnego sztucznego oświetlenia naszej planety powstały pod koniec lat osiemdziesiątych. Pierwsza organizacja zajmująca się ochroną nocnego nieba powstała w 1988 roku w USA. Ty również możesz chronić nocne niebo! Załóż boczne osłony na przydomowe latarnie, zlikwiduj źródła zbędnego światła, załóż czujniki ruchu oraz zainteresuj się latarniami na swojej ulicy.

iepła odzież oraz

Mobilne Obserwatorium. Na pokładzie znajduje się m.in. stacja meteorologiczna, stacja bolidowa, komputer pokładowy oraz noktowizor. Mobilne Obserwatorium pozwala na obserwację gwiazd i planet przy pomocy teleskopu. Samochód jest również wykorzystywany do wypraw terenowych w poszukiwaniu meteorytów oraz... ścigania burz. W sierpniu 2007 roku w samochód nawet bezpośrednio uderzył piorun.

HORYZONT - Pomarańczowe noce

Ciemności kryją niebo Dzisiaj to głównie Ziemia i jej mieszkańcy decydują, kiedy na niebie zaświecą gwiazdy.

Magdalena E. Sala: Jak wyglądały pierwsze starania ochrony ciemnego nieba na terenie Sopotni Wielkiej? Piotr Nawalkowski, Prezes Stowarzyszenia POLARIS-OPP: W latach 90-tych w okolicach Sopotni były piękne warunki do obserwacji ciemnego nieba. Beskidy były wtedy enklawą ciemności i przez długi czas, głównie ze względu na słabą infrastrukturę oświetleniową, cieszyliśmy się ciemnym niebem. Na terenie były jedynie pojedyncze lampy typu rtęciowego, co umożliwiało nam bardzo dobrą obserwację nieba. Sytuacja uległa zmianie pod koniec lat 90-tych, kiedy władze gminy Sopotnia Wielka rozpoczęły wymianę lamp ulicznych. Ówczesny wójt gminy Jeleśnia - okolicznej miejscowości, patrzył jednak na naszą działalność przychylnie i zgodził się na czasowe wygaszanie latarni ulicznych w późnych godzinach nocnych. Korzystaliśmy z tej możliwości głównie przy okazji obserwacji maksimum rojów, Perseidów w sierpniu czy Leonidów w listopadzie. Co ciekawe, miejscowy zakład energetyczny kazał sobie płacić za każdorazowe wygaszanie lamp, około 200-300 zł.

I już wtedy staraliśmy się lokalnie działać w kierunku ochrony ciemnego nieba i czasowego wygaszania lamp. Dopiero od 2001 roku działamy jako Stowarzyszenie. Po 2002 roku i rozpoczęciu bardziej zorganizowanych działań, w połączeniu z dotacjami z Unii Europejskiej oraz z pomocą lokalnych władz i sponsorów, zaczęło się coraz więcej dziać. Szczególnie że lamp systematycznie przybywa i czasowe wygaszanie lamp przestaje wystarczać. Przypuszczam, że mieszkańcom to się podoba – dzięki lampom jest przecież bezpieczniej. Lampa uliczna daje złudne poczucie bezpieczeństwa. Wydaje się, że skoro jest jasno, to nic złego się nie stanie. Statystyki pokazują jednak coś odwrotnego – najwięcej rozbojów jest właśnie tam, gdzie pada stałe źródło światła. To latarki, które nagle oświetlają ciemne miejsca, zwracają uwagę – coś się dzieje, patrzymy na nowe źródło światła. A lampa uliczna? Daje poczucie bezpieczeństwa i mieszkańcom, i złodziejom.

Czy w tych czasach działaliście państwo już jako stowarzyszenie, czy też raczej jako nieformalna grupa?

Ale nie ukrywajmy – nie uciekniemy przed oświetlaniem ulic. Państwo jednak proponują kompromis, lampy, które będą bezpieczne i dla mieszkańców, i ciemnego nieba.

Wtedy byliśmy 10-15 osobową grupą zapaleńców, zgłoszoną jako stowarzyszenie zwykłe do lokalnych władz.

Największym problemem dla ciemnego nieba, ale również dla kierowców, jest rodzaj lamp montowanych w mniejszych miejscowościach.

HORYZONT - Pomarańczowe noce

Na naszym terenie zamontowano lampy z wypukłym kloszem, który rozprasza światło na boki, oślepia kierowców, i ostatecznie pozwala uciec światłu ponad linię horyzontu. W efekcie na niebie pojawia się potworna, pomarańczowa łuna, która w miastach jest jedynym, świecącym elementem na niebie, gdyż gwiazdy już nie są wtedy widoczne. Nie bez powodu to zjawisko jest nazywane pomarańczową nocą. Rozpoczęliśmy współpracę z International Dark Sky Association, które podsunęło nam kilka rozwiązań w postaci nowoczesnych lamp, które są już stosowane w wielu krajach, między innymi w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych. Czy takie lampy są droższe od konwencjonalnych? I tu rozwiewamy kolejny mit związany z lampami. Każda oprawa lampy, którą możemy spotkać na rynku, ma odpowiednik z płaską szybą, i wcale nie jest droższy. To dlaczego najczęściej spotykamy lampy uliczne bez płaskich szyb? Z prostego powodu. Odległości pomiędzy lampami są czasem tak duże, że wydaje się, że zamontowanie oprawy bez płaskiej szyby rozwiąże ten problem – światło będzie rozproszone i oświetli większą przestrzeń. Efekt jednak jest taki, że uczestnik ruchu jest oślepiany, a część światła ucieka w niebo. W przypadku lamp z płaską szybą światło jest po prostu odcinane od góry, pozwala na skierowanie światła na ulicę, a nie w przestrzeń. Kilka dni temu otrzymali Państwo dobrą wiadomość – jest wstępna zgoda na wymianę opraw lamp na terenie Sopotni Wielkiej. Będzie to prawdopodobnie pierwsza miejscowość w Polsce, w której ciemne niebo będzie naprawdę chronione. Dotychczas najprostszym rozwiązaniem było założenie parku ciemnego nieba, który najczęściej obejmował niezamieszkałe tereny. Wystarczyło umieścić odpowiednie oznaczenia z prośbą o nie montowanie świateł. W tym przypadku sytuacja jest inna.

Dzięki dobrej woli miejscowego samorządu oraz sponsorów, niebo nad Sopotnią Wielką będzie naprawdę ciemne. Przy okazji wymienimy stare lampy rtęciowe, które dają dwa razy mniej światła przy dwukrotnie większym poborze energii. Ogólnie staramy się łączyć nasze działania z polityką informacyjną, aby pokazać mieszkańcom, że nie zależy nam na spowiciu miejscowości egipskimi ciemnościami, ale prawidłowym zarządzaniem światłem. Jeśli wymiana opraw lamp będzie korzystna pod względem bezpieczeństwa, komfortu mieszkańców oraz oszczędności, nie wspominając o ochronie ciemnego nieba, będziemy się starać do 2015 roku wymienić oprawy lamp w sąsiednich miejscowościach, Sopotni Małej oraz Korbielowie. Jak wyglądają w Polsce regulacje prawne dotyczące rodzaju montowanych lamp czy ochrony ciemnego nieba? Nie ma w Polsce regulacji prawnych w tym temacie. W październiku 2009 roku pojawiła się jed ynie pojedyncza wzmianka w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury na temat ilości światła, jakie może padać na budynki i budowle z oknami. To jest pewien plus, gdyż wiele lamp jest montowanych pod złym kątem, a taka regulacja daje podstawy do korekty. Jest to jednak kropla w morzu potrzeb. Nasi sąsiedzi, Czesi, mają konkretną ustawę ekologiczną, w ramach której jest chronione ciemne niebo. Z kolei w Kanadzie zostało zmodernizowane oświetlenie autostrad, które świeci tylko w dół. W 2006 roku wystosowaliśmy oficjalną petycję w tej kwestii do polskiego rządu, jednak nie spotkała się ona z zainteresowaniem. Co ciekawe, istnieją w Polsce mikroprzykłady prawidłowego oświetlenia – na stacjach kolejowych, na których obowiązują przepisy dotyczące właściwego oświetlenia torowiska, przejazdy kolejowe są zawsze oświetlone prawidłowymi lampami z płaską szybą, na co mało kto zwraca uwagę. Jeśli istnieją regulacje, których celem jest montaż prawidłowego, nie oślepiającego maszynistę oświetlenia na torowiskach, a co za tym idzie, poprawa bezpieczeństwa dla ruchu, to musi coś być na rzeczy. 87