Organic 2(5)2011 wersja promocyjna by Ewa Antosiak

www.organicmagazine.pl

Czuła natura nie uczula KOSMETYKI PRZEBADANE DERMATOLOGICZNIE I ALERGOLOGICZNIE

Wrażliwa i skłonna do alergii skóra wymaga wyjątkowej pielęgnacji. Ekologiczne kosmetyki AA ECO pozbawione alergenów pomogą bezpiecznie przywrócić Twojej skórze naturalny blask i zdrowy wygląd. Spróbuj śliwki, winogron i pomidora... w kremie! Chroń naturę i naszą planetę.

www.AAeco.pl

Produkty do Pielęgnacji twarzy: Płyn micelarny do demakijażu oczu i twarzy, koncentrat detox, krem wzmacniający naczynka, krem łagodzący, krem odżywczy, krem Przeciwzmarszczkowy Produkty do Pielęgnacji ciała: żel do mycia ciała, Peeling do ciała, Balsam do ciała

wszystkie oPakowania serii aa eco mogą być Poddane recyklingowi.

www.organicmagazine.pl

• OLEJKÓW ETERYCZNYCH • PARABENÓW • ALKOHOLU • GLIKOLU PROPYLENOWEGO • OLEJÓW MINERALNYCH ORAZ POCHODNYCH ROPY NAFTOWEJ • BARWNIKÓW SYNTETYCZNYCH • SYNTETYCZNEJ KOMPOZYCJI ZAPACHOWEJ • SILIKONÓW • FTALANÓW • KARMINU • GLUTENU • ETYLOAMINY • SUBSTANCJI POCHODZĄCYCH Z UPRAW MODYFIKOWANYCH GENETYCZNIE

Produkty dostęPne w dobrych aPtekach i wybranych Perfumeriach sePhora, douglas i marionnaud.aaaaaaaaaa

Ogranic to: ekologiczny styl życia w jego różnych wymiarach otwarte rozmowy na trudne tematy charytatywny akcent: przekazujemy 50 groszy z każdego sprzedanego wydania drukowanego Organizacji Numeru ograniczenie szkodliwości druku poprzez minimalizację kolorowych stron druk na certyfikowanym papierze ekologicznym bezpłatna wersja online w kolorze dla czytelnika, który nabędzie wersję papierową w Empiku (wystarczy na adres redakcja@organicmagazine.pl wysłać skan paragonu oraz swój login z konta założonego na stronie www.organicmagazine.pl) Bezpłatne, archiwalne numery online (trzy pierwsze) oraz wydania promocyjne – na stronie internetowej

magazynu

Kwestionariusz z okładki

Moje inspiracje: Nie mam głównej inspiracji, ale jeśli miałbym wymienić, to najbardziej lubię się inspirować pracami Salvadora Dalego oraz innych artystów ówczesnego wieku. Największą częścią mojej inspiracji jest po prostu wyobraźnia, sny, oraz otaczający nas świat. Uważam, że nie ma nic lepszego do inspirowania jak nasze otoczenie lub sny, dlatego starajmy się je zapamiętać, bo mogą wnieść całkiem dużo w nasz wkład artystyczny.

Imię i nazwisko: Waldemar Wasilewski Czym się zajmuję: Grafiką, fotografią, malarstwem, a także marketingiem i PR, czyli taka mieszanka ze mnie jest, po prostu lubuje się w wszelkich sztukach wizualnych. Bo nic tak nie daje mi radości, jak wyrażanie samego siebie poprzez swoje prace. Moje narzędzia pracy: Różnie, zaczynając od pędzli, poprzez aparat, a kończąc na komputerze.

Mój zielony ślad: Aż tak dużo go nie mam, niestety, ale mogę się przyznać, że parę razy uczestniczyłem w sprzątaniu lasu oraz wspierałem finansowo akcje związane z ekologią.

Gdybym nie robił tego, co teraz, byłbym: Szczerze mówiąc, nigdy się nad tym nie zastanawiałem, ale gdybym nie działał twórczo to zapewne bym się nie różnił od przeciętnego 20 latka, czyli prawdopodobnie bym był albo maniakiem komputerowym, albo bym prowadził życie bez pasji, co teraz wydaje mi się troszkę smutne.

Po godzinach: Jeśli nie mam nic do pracy, to wybywam na spacery do puszczy, którą mam niedaleko. Nie dość, że jest piękna, szczególnie wiosną, to jeszcze ma wiele tajemniczych miejsc, a także ma ciekawą historię, którą staram się odkrywać. Lubię fotografować zwierzęta leśne. Zajmuje się hobbystycznie modelingiem, fotografuję ludzi m.in. w sesjach artystycznych.

Materia, nad którą/z którą najbardziej lubię pracować: Najbardziej lubię pracować z farbami, nie wiem, może pozostało mi to z dzieciństwa, ale uwielbiam się brudzić farbami, dosłownie jak małe dziecko. Dużą radość mi daje prostota ich wykorzystania oraz to, że ze zwykłych kresek, plam, kleksów może powstać cały obraz. Po prostu istna magia.

Kontakt: Tel. 791-992-542 E-mail. kontakt@wwasilewski.pl strona www.wasilewski.pl www.sanderus911.digart.pl

„Organic” nr 2(5) 2011

Współpraca:

Redaktor naczelna: Magdalena E. Sala

Społeczeństwo: Dariusz Gzyra, Agnieszka Zatorska-Jakubowska, Piotrek Jaworski, Beata Kołakowska, Natalia Kozdra, Liliana Religa

Adres redakcji: ul. Jana III Sobieskiego 41/45 lok.66, 96-100 Skierniewice

Rodzina: Dominika Adamczyk, Katarzyna Gołuńska, Monika Kosowska, Monika A. Liesenfeld

Wydawca: Liberate Media Kontakt ogólny: redakcja@organicmagazine.pl tel. 793 928 027

Styl Życia: Kasia i Patrycja Cieślickie, Monika Dąbkiewicz, Katarzyna Dumańska, Magdalena Grabińska, Joanna Krupicka i Daniel Jaroć, Kamila Mularczyk

Redakcja nie zwraca niezamówionych materiałów oraz zastrzega sobie prawo do ich skracania. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych reklam. Sprzedaż „Organic” oraz czerpanie z niego innych korzyści majątkowych bez zgody wydawcy jest surowo zabronione.

www.organicmagazine.pl

Nakład: 1000 egz. Ilustracja na okładce: Waldemar Wasilewski, www.wwasilewski.pl Druk: Poligrafia s.j., www.poligrafia.lowicz.pl 4

SPIS TREŚCI Spis treści

MĄDRE DZIECI 98-101 Edukacja o Sprawiedliwym Handlu w szkole i w domu? To możliwe! - Monika A. Liesenfeld

SPOŁECZEŃSTWO ŚWIAT I LUDZIE 6-10 Organizacja Numeru: Fundacja Czarna Owca Pana Kota – Magdalena E. Sala 11-13 Czym jest bezdomność zwierząt? 14-20 Antropologia w służbie polityki – Liliana Religa 21-27 Provotariar – Piotrek Jaworski 28-30 Zielone aż do kości – Natalia Kozdra 31-37 Usłyszeć nic – Beata Kołakowska 38 Czym jest hałas?

DOBRA KSIĄŻKA 102 Ekozosia sprząta świat LIGHT 107 Zdrowie i uroda 109-109 Naturalny koktajl piękna 109 Konkurs – Naturalny koktajl piękna 110 Domowe inspiracje 111 Rodzinnie 112 Ze smakiem 113 Moda 114 Zostań z nami na dłużej

PEJZAŻ 39-47 Samotność, ten zły kompan – Beata Kołakowska 48-50 Kropka nad „i” - Katarzyna Kubiak 51-52 Bo tak już jest na tym świecie? - Agata Wojtowicz 53-55 Co ma Pani w tym termosie? - Renata Lipińska

STYL ŻYCIA NATURALNY DOM 103-106 Dom bez alergii – Katarzyna Dumańska PRAKTYCZNA EKOLOGIA 115-117 Wojna z plamami – Kamila Mularczyk

FELIETON 56-59 Na zielonych wakacjach – Agnieszka Zatorska-Jakubowska

SIAŁY BABY MAK 118-120 Wyjałowieni – Kasia i Patrycja Cieślickie WEGANIZM DLA POCZĄTKUJĄCYCH 121-123 Gra w zielone – Joanna Krupicka i Daniel Jaroć

PUBLICYSTYKA 60-63 Zmiana, podaj dalej – Dariusz Gzyra WYDARZENIA 64 BIOFACH 2011 – Natalia Kozdra 65 EcoFamily, ekologia dla rodziny 66-72 Tydzień Weganizmu – Dariusz Gzyra

WIESZ, CO JESZ 124-127 Ekologiczna działka – to nie jest trudne! wywiad z Anną Chuszczą ZDROWIE I URODA 128-129 Konserwanty w kosmetykach – Monika Dąbkiewicz 130-131 Substancje pochodzenia zwierzęcego w perfumach – Monika Dąbkiewicz 132-137 Zapuścić Korzenie – Urszula Szczepaniak

POD LUPĄ 73-75 Certyfikaty ekologiczne w kosmetykach – Monika Dąbkiewicz RODZINA W ZGODZIE Z NATURĄ 76-79 Narzędzia Bliskości: Karmienie piersią – Katarzyna Gołuńska 80- 84 Chusteczki nawilżające – Monika Kosowska 85-88 Kompocie z rabarbaru – wróć do naszych dzieci! - wywiad z Dominiką Adamczyk 89-96 Odżywianie małego dziecka – czas na wzmocnienie – Dominika Adamczyk 96 Konkurs – wygraj zdrowy zestaw śniadaniowy przedszkolaka 97 Kampania Zdrowy Przedszkolak

ZAPROSZENIA 138 Zielony Czerwiec w Zielonej Górze, Miejska partyzantka ogrodnicza w Toruniu PODAJ ŁAPĘ 140-141 Pokochaj człowieka na nowo – wywiad z Moniką Gorbaczyńską KUL(NA)TURA 142-145 Folk na nowo – Magdalena Grabińska W KULUARACH 146 W następnym numerze

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Organizacja numeru

Stan zakocenia

Mimo iż kot chadza własnymi drogami, szczególnie bezdomny, Fundacja Czarna Owca Pana Kota podąża za nim jak cień. „Organic” z każdego sprzedanego numeru drukowanego przekazuje 50 groszy Organizacji Numeru. Dziękujemy za Twoje wsparcie! Kot, nie ślimak, domku nie nosi

„Nasza misja to uczyć akceptacji dla inności – bez względu czy jest to inność człowieka czy

Bezdomne koty na osiedlach miast często są

zwierzęcia.”

kojarzone z brudem, zarazkami i szczurami.

Fundację Czarna Owca Pana Kota współtworzą Joanna Wydrych i Paulina Skotnicka, przy nieocenionej pomocy wolontariuszy Adriana Szatkowskiego i Tomasza Argasińskiego, wraz z całą rzeszą osób, które nie tylko wszędzie zauważają kocie cierpienie, ale też chcą mu przeciwdziałać.

- Są to bezpodstawne oskarżenia. Przecież kot jest zwierzęciem dbającym o higienę i z pewnością nie toleruje wokół siebie gryzoni – Paulina Skotnicka oponuje. - Myślę, że powtarzanie tych opinii są formą obrony przez wzięciem za siebie odpowiedzialności za bezdomność zwierząt. Nie tylko kotów, ale również psów – dodaje. Czarna Owca Pana Kota działa na terenie Krakowa. Niczym kocia partyzantka kontaktuje

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Organizacja numeru

wolontariuszy ze sobą z różnych dzielnic, aby

trudno po raz kolejny narażać go na szykany ze

ci mogli pomóc bezdomnym kotom, które mogą

strony ludzi.

stać się ofiarą agresji. - Niestety, takie sytuacje

Jeśli domy tymczasową są przepełnione, wolon-

mają miejsce. Koty są przeganianie, zastrasza-

tariusze organizują domy dla kotów w miejscu

ne, są zamykane przed nimi okna do piwniczek.

ich bytowania. „Kot, nie ślimak, domu nie nosi”,

Zima to tragedia dla zwierzęcia. Koty nie mają

to projekt pomocowy Czarnej Owcy mający na

gdzie się podziać i najczęściej trafiają do schro-

celu zwrócenie uwagi na rzecz oczywistą – bez-

nu. - opowiada Paulina.

domny kot w mieście, bez dostępu do piwnicy, nie ma stałego miejsca do snu i wypoczynku.

„Schron”, czyli schronisko dla zwierząt, jest

Fundacja pokazuje, że przygotowanie domku

oczach organizacji pro-zwierzęcych ostatecz-

dla wolno żyjących kotów nie jest trudne. Wy-

Bierzemy taśmę, nożyczki, i w ciągu około trzech godzin domek dla kota mamy gotowy. Prawda, że proste? nością. Takie miejsca, często przepełnione, nie

starczy skorzystać z materiałów, które są pod

gwarantujące należytej opieki nad zwierzę-

ręką: tektura, gruby styropian, idealnie gdyby

ciem, są właściwie zsyłką dla kotów bez drogi

był pod ręką jeszcze termiczny koc ratunko-

powrotnej – w ramiona człowieka. Jedynym ra-

wy. Bierzemy taśmę, nożyczki, i w ciągu około

tunkiem jest adopcja, która i tak nieczęsto się

trzech godzin domek dla kota mamy gotowy.

zdarza.

Prawda, że proste?

Bierz sprawy w swoje ręce

Alternatywną drogą opieki nad bezdomnym kotem jest zorganizowanie dla niego tymczasowego domu. Wolontariusz przygarnia do siebie

Przykład projektu domku dla kota pokazuje, że

kota, otacza go opieką, co oddala ryzyko odda-

Czarnej Owcy zależy na zaangażowaniu społe-

nia zwierzęcia do schroniska. Później kot tra-

czeństwa w pomoc zwierzętom. - Często dzwo-

fia do innych domów tymczasowych, a jeśli ma

nią do nas ludzie z informacją, że widzą, że ja-

szczęście, znajduje od razu stały dom i swojego

kiś kot potrzebuje pomocy. To bardzo dobrze, że

opiekuna. Każdy kot, który znajdzie swojego

społeczeństwo reaguje na zwierzę w potrzebie,

opiekuna, wygrywa jak na loterii swoje nowe,

ale brakuje w nim inicjatywy. Reakcja nie po-

drugie życie. Niestety, zdarza się, że kot ponow-

winna ograniczać się jedynie do poinformowa-

nie trafia na ulicę, najczęściej przed sezonem

nia organizacji pro-zwierzęcej i zepchnięcie na

wakacyjnym. I choć podobno ma dziewięć żyć,

nią odpowiedzialności za los kota czy psa. - mówi

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Organizacja numeru

fot.sxc.hu/Alfredo Marco Pradil

Joanna Wydrych - Nie bójmy się pomagać. War-

również sterylizowane i kastrowane. Bezpo-

to wziąć sprawy w swoje ręce, zbudować dom

średni kontakt ludzi ze zwierzętami pozwala

dla kota oraz tymczasowo „zaadoptować” zwie-

również na stopniowe przystosowanie kotów do

rzę. Niekoniecznie zabrać do domu, ale choćby

życia w towarzystwie człowieka. Szansa na ich

założyć mu obrożę, znak opieki człowieka, aby

adopcję wzrasta.

w oczach innych ludzi nie budził skojarzeń Ważnym odbiorcą działań Fundacji są dzieci,

z brudem i zarazkami.

które koty uczą wrażliwości na krzywdę zwieCzarna Owca wyciąga rękę do tych, którzy chcą

rząt. Czarna Owca organizuje warsztaty em-

pomóc. Przy okazji KOTeringu, pomocowego

patyczno-komiksowe,

projektu dla bezdomnych kotów, polegającym

podstawie artystycznego, opracowanego przez

na monitoringu ilości kociej populacji na danym

Fundację komiksu o losie bezdomnych kotów

terenie, kontroli warunków bytowych i zdrowia

w mieście. Dzieci same piszą, a właściwie rysu-

zwierząt, współpracuje z innymi organizacja-

ją ciąg dalszy historii bezdomnego kota, i przy

mi i osobami prywatnymi, które dostarczają

okazji uczą się opieki nad zwierzęciem. To, cze-

pokarm kilkunastu koloniom wolno-żyjących

go teraz się nauczą, niech zaprocentuje w przy-

kotów. Zwierzęta są nie tylko dokarmiane, ale

szłości braniem sprawy w swoje ręce.

www.organicmagazine.pl

które odbywają się na

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Organizacja numeru chęci, organizacje nierzadko powielają inicja-

Sieć OFF – Ogólnopolskie Forum Fauna – czas na szczere rozmowy

tywy oraz kierują petycje dotyczące tej samej sprawy, do tych samych instytucji, co może dez-

Fundacja Czarna Owca Pana Kota postanowiła

orientować tych, którzy chcą pomóc. - Pomimo

zmierzyć się z nie lada wyzwaniem. Podejmuje

występujących różnic wszystkie organizacje

próbę profesjonalizacji działalności organiza-

łączy troska o zwierzęta i ich prawa. W przy-

cji pro-zwierzęcych, które nierzadko działają

padku ważnych, ogólnopolskich spraw, warto

w trudnych warunkach i społecznościach, po-

połączyć siły, aby głos był słyszany wyraźnie

przez realizację projektu, którego głównym

i jednorodnie. Musimy się nauczyć lobbować

celem jest stworzenie platformy porozumienia

w imieniu zwierząt – tłumaczy Joanna.

pomiędzy działaczami, wymiany doświadczeń oraz przede wszystkim stworzenie siły nacisku

10 czerwca zakończyły się zapisy do udziału

mogącej mieć realny wpływ na instytucje samo-

w projekcie. Nadchodzi czas wytężonej pracy,

rządowe i państwowe.

i, miejmy nadzieję, zmian.

W ramach projektu Sieci OFF, któremu patro-

Magdalena E. Sala

nuje „Organic”, zostaną zorganizowane warsztaty integrujące środowisko, platforma internetowa prezentująca organizacje pro-zwierzęce, jak i szkolenia z zakresu promocji działalności oraz kontaktu z mediami. Działacze dowiedzą się również jak pozyskać fundusze na swoją działalność. Wydawać by się mogło, że organizacje pro-zwierzęce mają wspólne cele. Jednak i tutaj pojawiają się rozbieżności w wyznawanych wartościach oraz środkach, jakie są podejmowane do osiągnięcia celu. Jedne koncentrują się na promocji weganizmu, inne kierują swoją uwagę na

Rys. Natalia Głowacz, 10 lat, Szkoła Podstawowa nr 113 w Krakowie

konkretne gatunki zwierząt; część zajmuje się bezpośrednią pomoc zwierzętom na danym terenie. Są również i takie, które angażują się w edukacje humanitarną oraz kampanie medialne. Z powodu braku szerokiej współpracy oraz nadgorliwości często wynikającej z dobrych

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Organizacja numeru Fundacja Czarna Owca Pana Kota jest organizacją pozarządową powstałą w 2009 roku zajmującą się pomocą bezdomnym kotom, upowszechnianiem w społeczeństwie wiedzy z zakresu humanitarnego traktowania zwierząt, a także przeciwdziałaniem dyskryminacji zwierząt i ludzi. Fundacja prowadzi projekty edukacyjne (unikalne w skali kraju warsztaty empatyczności dla dzieci i młodzieży "Koty uczą dzieci", spotkania otwarte dla dorosłych "Wszechnica pod Kotem"), promocyjne, oraz pomocowe (akcje dokarmiania kotów - "KOTering", przygotowywanie domków dla bezdomnych kotów w ramach projektu "Kot nie ślimak (domku nie nosi)"). Fundacja w swej pracy stara się wykorzystywać niekonwencjonalne metody i unikalną stylistykę strony internetowej i innych materiałów graficznych i audiowizualnych. Fundacja zrealizowała pierwszy niezależny film dokumentalny podejmujący temat obecności bezdomnych zwierząt, w szczególności kotów w przestrzeni miejskiej – „Stan zakocenia”. Fundacja wydała również komiks „Kocie kwartały”. Obecnie Fundacja realizuje dwa

Paulina Skotnicka

projekty - film dokumentalny o osobach, które podczas powodzi w Krakowie w maju 2010 wiedząc że schronisko jest zagrożone powodzią zabrały zwierzę i zostawiły na zawsze, bądź znalazły mu inny stały dom oraz „Sieć OFF – Ogólnopolskie Forum Fauna” projekt skierowany do organizacji pozarządowych zajmujących się pomocą zwierzętom. www.czarnaowca.org

Joanna Wydrych

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Czym jest bezdomność zwierząt?

Czym jest bezdomność zwierząt??

fot. sxc.hu/fabibel

Miasto – to nie jest naturalne środowisko

cza samotność, odrzucenie, brak pożywienia

zwierząt. To my, ludzie umieściliśmy je w nim

i opieki, oznacza zimno, choroby i strach.

wbrew ich woli. Koty nie marzyły o tym, by żyć

Najczęstsze przyczyny bezdomności zwierząt

w piwnicach i na śmietnikach. Psy nie śniły

to: porzucenie zwierząt przez właścicieli, nie-

Koty nie marzyły o tym, by żyć w piwnicach i na śmietnikach. Psy nie śniły o wałęsaniu się nocą po ulicach. o wałęsaniu się nocą po ulicach. Świnki morskie

kontrolowane rozmnażanie, nielegalne hodowle

nie sądziły, że będą kulić się przed zimnem na

zwierząt rasowych, ucieczki zwierząt w wyniku

parkowych rabatkach.

niefrasobliwości opiekunów. Trudno jest nawet szacunkowo ocenić liczbę

Bezdomność zwierząt podobnie jak ludzi ozna

bezdomnych zwierząt w Polsce.

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Czym jest bezdomność zwierząt? Co grozi bezdomnym zwierzętom? Przemoc – wg. danych Straży dla Zwierząt i Głównej Komendy Policji od 2003 roku liczba popełnianych na zwierzętach przestępstw wzrosła dwukrotnie. W 2009 roku Policja wszczęła 1.785 postępowań dotyczących przemocy wobec zwierząt, z czego przestępstw stwierdzonych było 1.386. Przestępstw nie zgłoszonych, według szacunków, było znacznie więcej.

Warsztaty budowy domków dla kotów organizowane przez Fundację/fot. Fundacja Czarna Owca Pana Kota

Śmierć pod kołami samochodów - setki ko-

Co możemy dla nich zrobić?

tów (ogólna liczba zwierząt, nie tylko kotów, które giną na drogach to kilkaset tysięcy rocznie)

Dokarmiać – jedzeniem dla zwierząt (sucha

ginie potrąconych przez kierowców w miastach

karma, mokra karma w konserwach, surowe

i na terenach niezabudowanych.

i gotowane mięso, woda. Należy unikać mle-

Ponad 70% kotów w schroniskach zostaje poddanych eutanazji, umiera w wyniku stresu, depresji i chorób. Eutanazja lub dożywocie w schronisku –

ka krowiego, ryb, wątroby, jedzenia dla ludzi,

dane Głównego Lekarza Weterynarii z 2004

przypraw). Zimą najlepiej zdecydować się na

roku wskazywały, iż liczba kotów poddanych

suchą karmę, ewentualnie ciepły makaron

eutanazji w schroniskach sięga 24%. Raport

z konserwą. Nie zapominajmy również o ciepłej

Wg Biura Ochrony Zwierząt ponad 70% kotów

wodzie. Zawsze sprzątajmy miejsce, w którym

zostaje poddanych eutanazji, umiera w wyniku

dokarmiamy koty.

stresu, depresji i chorób. W niektórych schroniskach życie traci 8 na 10 kotów. Zaledwie 31%

Zapewnić schronienie - otwierać okienka

kotów ze schronisk trafia do adopcji.

piwniczne, wpływać na administracje i loka-

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Czym jest bezdomność zwierząt? torów by udzielały wsparcia karmiącym lub

tychmiast zawiadomić policję, straż miejską, lo-

by chociaż nie przeszkadzały. Idealne byłoby

kalny oddział TOZ, bądź organizację pozarządo-

stworzenie w jednym piwnicznym pomiesz-

wą. W przypadku błąkających się bezdomnych

czeniu ‘centrum karmienia’, gdzie koty mógł-

zwierząt należy się skontaktować z najbliższym

by pomieszkiwać przez okres zimy. Jeśli jest

schroniskiem lub poprosić o pomoc organizacje

to niemożliwe, warto zachęcić administracje

pozarządowe działające w obszarze praw zwie-

do wybudowania profesjonalnego ocieplanego

rząt. Podobnie w przypadku rannych zwierząt.

domku dla bytujących na terenie kamienicy, czy osiedla kotów – tak jak np. w Gdańsku.

Zamiast kupować rasowego kota, lepiej

Można też własnoręcznie przygotować domki

adoptować kota bezdomnego – wziąć go ze

dla kotów z ogólnie dostępnych materiałów.

schroniska lub z aukcji.

Sterylizować – sterylizacja jest najlepszą me-

Pomagać wolontaryjnie w organizacjach

todą ograniczania populacji bezdomnych ko-

pozarządowych zajmujących się pomocą

tów, przyczynia się również do zwiększenia ich

bezdomnym zwierzętom – zostać domem

dobrostanu. Można jej dokonać za swoje pienią-

tymczasowym, pomagać w poszukiwaniu domu

dze, bądź zgłosić się do lokalnej organizacji po-

dla zwierząt, służyć pomocą merytoryczną np.

zarządowej zajmującej się pomocą zwierzętom.

w zakresie pozyskiwania funduszy na działal-

W każdym mieście są prowadzone też w mie-

ność, public relations, grafiki komputerowej

siącach marzec-wrzesień dofinansowane przez

bądź w innej mogącej się przydać danej organi-

gminy akcje sterylizacyjne w wyznaczonych ga-

zacji dziedzinie, w miarę możliwości przekazać

binetach weterynaryjnych. Można się również

darowiznę rzeczową lub finansową.

ubiegać o dofinansowanie sterylizacji przez lokalny oddział TOZ.

Bądźmy odpowiedzialni za to, co oswoiliśmy!

Leczyć – jeśli znajdziemy rannego, potrąconego, bądź chorego kota nie zostawiajmy go, spróbujmy go odłowić i zabrać do weterynarza, bądź poinformować o zwierzęciu najbliższe schronisko, organizację prozwierzęcą. Bardzo często weterynarze wiedząc, że jest to bezdomne zwierzę, ograniczają do minimum koszty jego leczenia. Reagować, gdy dzieje im się krzywda – gdy widzimy przemoc wobec zwierząt trzeba na

Rys. Emilia Klęsk, Zespół Szkół Specjalnych nr 4 w Krakowie.

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Antropologia w służbie polityki

Antropologia w służbie polityki

Jak sensownie zwalczać kryzys żywnościowy? fot. sxc.hu/Stephan Fuchs

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Antropologia w służbie polityki

Jedna szósta ludzkości cierpi z powodu braku żywności. Głód i niedożywienie stanowią główne zagrożenie dla zdrowia, większe niż AIDS, malaria i gruźlica razem wzięte.

Dramatyczne, wielosektorowe skutki tego zjawiska stawiają nas przed ogromnymi wyzwania, szczególnie w kontekście ostatnich katastrof naturalnych i postępujących zmian klimatycznych.

fot. sxc.hu/Silvia Cosimini

i skuteczności programów pomocowych. Jak to wygląda w praktyce? Przyjrzyjmy się optymistycznej inicjatywie przeprowadzonej w Lesotho .

Organizacja Narodów Zjednoczonych

Hiobowe państwo

do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) ogłosiła, że długofalowe skutki globalnego ocieplenia w sposób katastrofalny odbiją się na produkcji żywności . Zgodnie z założeniami zrównoważonego rozwoju, pomoc rozwojowa musi uwzględnić aspekty społeczne, ekologiczne i ekonomiczne, przede wszystkim jednak specyfikę danego regionu. Wiele mówi się o źle ukierunkowanej pomocy rozwojowej, podając przykłady nadużyć, nieskoordynowania projektów, ograniczenia do zachodniej perspektywy, o tyle zastosowanie antropologicznych instrumentów może przynieść pozytywną zmianę. Nawiązanie kontaktu z lokalnymi społecznościami na zasadzie partnerskiej ma fundamentalne znaczenie dla trwałości

Lesotho można nazwać Hiobem wśród państw całego świata. Odsetek chorych na AIDS należy do najwyższych na świecie i wynosi 23%. Wysoka śmiertelność, bieda, ogromne rozwarstwienie (indeks Giniego 63) i bezrobocie (45%) przekładają się na fatalne Wskaźniki Rozwoju Społecznego (156 miejsce na 177). Z uwagi na warunki geograficzne, jedynie 11% powierzchni Lesotho można wykorzystywać rolniczo. To w połączeniu z suszami, szybującymi cenami paliw, brakiem umiejętności rolniczych (młodzi wybierają pracę w kopalniach w RPA) powoduje, że kraj musi importować 70% żywności. Z konieczności jest zależny od darów charytatywnych. Paradoksalnie, to na wsi odsetek niedożywionych jest najwyższy. Średnio na żywność wydaje się tam 80% dochodu. Wysoka śmiertelność wywołana wirusem HIV powodu15

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Antropologia w służbie polityki AIDS. Promowano techniki rolnicze, które przy mniejszym obciążeniu dla środowiska i niskim nakładzie pracy dają większe plony. Beneficjenci i beneficjentki projektu uczyli się uprawiać warzywa w specjalnych ogródkach, wykorzystywać irygację i zbierać deszczówkę. Spośród 30 działań, 19 przełożyło się na lepszy poziom wyżywienia i zdrowia. Ponadto, poprawiły wyniki w zakresie kapitału naturalnego (zrównoważony rozwój, dywersyfikacja), fizycznego (większa powierzchnia ziemi, liczby zwierząt hodowlanych, narzędzi), społecznego (udział społeczeństwa, większa partycypacja), ludzkiego (szkolenia, edukacja w zakresie rolnictwa i żywienia, wpajanie kwestii genderowych) oraz finansowego (kredyty, dotacje, wartość dodana produktów). Szczególnie cenne okazały się przydomowe ogródki, zapewniły bowiem zróżnicowanie diety i wyrównały braki mikroelemen-

fot. sxc.hu/Evgenia (Jenny) Grinblo

tów w sposób zdrowszy i trwalszy niż poprzez

je, że na dalszych krewnych spada ciężar wyży-

suplementy. Wiele organizacji pozarządowych

wienia sierot – wzrost 46% dzieci jest poniżej

np. Catholic Relief Services czy CARE włączy-

normy, a 20% ma zbyt niską wagą, przy czym

ło się we wprowadzanie na terenach miejskich

odsetek otyłych stanowi rosnący problem.

dwóch modeli, które dają spore zbiory, magazynują cenną, bo, deficytową, wodę oraz chronią

Z uwagi na współzależności między kryzy-

glebę. Dzięki niewielkim wymiarom keyhole

sem żywnościowym, biedą i zapadalnością na

gardens są idealne przy ograniczonym dostępie

AIDS, rząd postanowił podjąć działania o du-

do ziemi i wody. Łatwość obsługi daje starszym

żym potencjale synergii. Zwiększenie produkcji

i chorym możliwość pracy, co sprzyja włączaniu

żywności zapewnia bezpieczeństwo żywnościo-

grup zwykle pomijanych, integracji społecznej

we, ale też poprawia stan zdrowia i dobrobyt ca-

i lepszej jakości życia. Z kolei trench gardens

łych społeczności. Nowe miejsca pracy to nowe

sprawdzają się w większych społecznościach,

źródło dochodu i wybawienie od prostytucji,

gdyż podziałowi pracy pozwala łatwiej wyhodo-

dlatego vouchery na zakup ziaren i drobiu prze-

wać przyzwoity przydział warzyw, do tego róż-

znaczano na potrzeby gospodarstw i na handel.

norodnych.

Akcje edukacyjne poświęcono znaczeniu odpowiedniego odżywiania w przypadku chorych na www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Antropologia w służbie polityki Co do tego ma antropologia? Pozwala ocenić

Antropolodzy w terenie

użyteczność programów i dostosować go do faktycznych potrzeb społeczności lokalnych. Zgłę-

Przykład Mozambiku

bienie specyfiki regionu pozwoliło wytłumaczyć

niom sprostać można dzięki społecznościo-

niewielką liczbę zgłoszeń do programu szkole-

wym programom wczesnego ostrzegania o za-

pokazuje, że wyzwa-

grożeniu głodem (CEWS).

Do formułowania

prognoz wykorzystują one bowiem nie tylko dane klimatyczne, rolnicze i satelitarne, ale uwzględniają sytuację społeczną w obrębie danej populacji, sieci transportowe, migracje zarobkowe, nierówności płciowe. Wszystkie te czynniki przekładają się na dostępność żywności. Należy przyjrzeć się popytowi, nie tylko podaży produktów (głód wynika niekoniecznie fot. mjetek.obiezyswiat.org

z braku żywności, ale z nierównej dystrybucji), strategiom stosowanym na szczeblu lokalnym,

Niechęć do budowy keyhole gardens wynikała ze strachu przed „piętnem AIDS”, ponieważ ten typ ogródków chorzy często wybierają, właśnie z uwagi na prostotę obsługi.

niowego dotyczącego przydomowych ogródków.

zadłużeniu i zaopatrzeniu pojedynczych gospo-

Projekt mógłby cieszyć się większą popularno-

darstw. Badania udowodniły, że konieczne jest

ścią, gdyby uwzględnić warunki zatrudnienia okolicznej ludności w przemyśle odzieżowym. Spojrzenie z perspektywy antropologicznej ujawniło także, że chybiona była kampania promocyjna, a wymogi czasowe inicjatywy - zbyt sztywne, szczególnie przy obciążeniu codzienną pracą zarobkową. Niechęć do budowy keyhole gardens wynikała ze strachu przed „piętnem AIDS”, ponieważ ten typ ogródków chorzy często wybierają, właśnie z uwagi na prostotę obsługi.

fot. mjetek.obiezyswiat.org

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Antropologia w służbie polityki angażowanie społeczności w całości projektu,

liczby domowników (poprzez odsyłanie dzie-

a nie tylko przenosić ciężar edukacji na pod-

ci do krewnych), szukano substytutów (z na-

miot odpowiedzialny za organizację.

szego punktu widzenia – nieakceptowanych) czy spożywania karmy dla zwierząt, niejadal-

fot. sxc.hu/Jonathan Hillis

Sukces programów takich jak Save the Chil-

nych rzeczy. W ramach programu 50 000 go-

dren w Mozambiku, szkoleń z zakresu rolnic-

spodarstwom przydzielono racje żywieniowe

twa i żywienia, wynika z uznania wartości

oraz narzędzia do pracy na farmie z myślą o

pracy lokalnych mieszkańców, co zarazem

uzyskaniu większych plonów w kolejnych la-

motywuje do długofalowego zaangażowania.

tach. Inicjatywy tego typu zapewniają kobie-

Z badań terenowych wynika, że głód zmuszał

tom większą aktywność w społeczności, stwa-

ludzi do podejmowania pracy nielegalnej lub

rzając lepszą szansę na emancypację i pozycję

takiej, która zmusza ich do zaniedbywania

w społeczności. Odpowiedzialność za przydział

własnych upraw, niewłaściwego czy niewy-

zasobów to poczucie sprawczości, sensu oraz

dajnego gospodarowania. W razie konieczno-

świadomość posiadania fachowej wiedzy umoż-

ści ograniczano częstotliwości posiłków czy

liwiającej współpracę przy szukaniu rozwiązań

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Antropologia w służbie polityki problemu. Dialog ze społecznościami jest nieodzowny, gdyż pozwala zrozumieć, jakie strategie okażą się naprawdę skuteczne, np. budowa drogi między Mozambikiem a Malawi tylko pozornie stanowiła dobrym rozwiązaniem. W przypadku kryzysu byłaby wykorzystywana przez osoby ratujące się przed głodem zarobkiem poprzez uprawianie prostytucji, a więc przyczyniłaby się do większej zapadalności na AIDS. Program World Vision w Mozambiku miał na celu szkolenie społeczności w identyfikowaniu potencjalnych zagrożeń dla zaopatrzenia

(powodzie,

susze)

i informowania o tym organizacji udzielających pomocy. Zalety programu CEWS, wdrożonego już w Hondurasie, wynikają z wykorzystania wiedzy mieszkańców fot. sxc.hu/Sias van Schalkwyk nia typowego zestawu pytań dostosowanego na temat warunków środowiskowych i lokalnego rolnictwa. Projekty społeczno-

do warunków panujących w danej społeczno-

ściowe budują system lokalnego decydowania

ści. Regularne przeprowadzanie wywiadów

i przywództwa, traktują ich jako partnerów,

z miejscowymi pozwala dostrzec, że np. nad-

nie ofiary, wzmacniają demokrację i meto-

chodzi kryzys głodu (coraz więcej odpowiedzi

dę uczestniczenia w zarządzaniu. Miejscowa

o spadku częstotliwości jedzenia). Ocena ryzy-

ludność ma szansę także lepiej rozpoznawać

ka głodu w tym wymiarze jest nie tylko tańsza

problemy wykraczające poza te związane z

od badań zakrojonych na szeroką skalę, ale za-

brakiem żywności i głodem. Skłania do dys-

pewnia głębszą i skontekstualizowaną wiedzę

kusji nad rozwiązaniami i uczy, jak wcześnie

o lokalnych warunkach i potrzebach. Wielko-

wykrywać zagrożenia. Rozmowy antropolożek

skalowe wskaźniki mogą jednak nadal służyć

i antropologów z osobami uczestniczącymi

jako punkt wyjścia do lokalnych, ukierunko-

programów mają przyczynić się do stworze-

wanych badań jakościowych nad różnicami

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Antropologia w służbie polityki w dostępie do jedzenia i strategiami kompen-

wej są polityczne bez względu na to, czy prze-

sacyjnymi na danych obszarach.

prowadzają je instytucje rządowe czy organizacje pozarządowe. Warto więc, by przyjmowały

Niedawno World Food Programme ogłosił , że

podejście antropologiczne, a przez to odpowia-

uważniejszy monitoring pozwolił lepiej ukie-

dały wymogom kultury i zrównoważonego roz-

runkowywać pomoc żywnościową i docierać do

woju.

najbardziej potrzebujących. Lepsze rezultaty osiągnięto m.in. dzięki „gorącym liniom”, na które można zgłaszać zmniejszenie racji ży-

Źródła:

wieniowych czy kontrolę sposobu wykorzysta-

- http://www.fao.org/news/story/en/item/54337/icode

nia pomocy na terenach dotkniętych konflik-

http://globalnepoludnie.pl/Zrodlem-zla-nie-sa-organizacje

tami.

- Romero-Daza Nancy, Himmelgree David A., Noble Charlotte A., Turko David, 2009, “Dealing with the Glo-

Powyższe przypadki dowodzą, że sukces pro-

bal Food Crisis in Local Settings: Nonintensive Agricul-

gramów pomocowych polega na włączeniu

ture in Lesotho”, NAPA Bulletin 32/1

komponentów edukacji na temat zdrowego

- Chaiken Miriam S., Dixon J. Richard, Powers Colette,

żywienia w zależności od specyficznych po-

Wetzler Erica, 2009, “Asking the Right Questions: Com-

trzeb oraz akcentowania jego wpływu na stan

munity-based Strategies to Combat Hunger”, [w:] NAPA

chorych na AIDS. Co więcej, strategie antro-

Bulletin 32/1

pologiczne należy stosować na wszystkich

- http://www.wfp.org/news/news-release/wfp-executive-

etapach projektu – od wstępnej oceny stanu

director-sees-how-food-saves-lives-fights-malnutrition-

wyżywienia i bezpieczeństwa żywnościowe-

somalia

go (ankiety, np. Household Food Insecurity Access Scale, wywiady pogłębione) poprzez

Liliana Religa

angażowanie lokalnych decydentów po ostateczną ewaluację projektu. Służy ona zapobie-

O autorce:

ganiu błędów w przyszłości, uczy, jak docierać

Absolwentka filologii tłumaczeniowej, prezeska

do potrzebujących oraz budzi ich potencjał w

zarządu Zielonego Instytutu zaangażowanego

sytuacji, gdy mają możliwość podzielenia się

m.in. w politykę żywnościową, zrównoważony

swoją wiedzą i doświadczeniem, a traktowa-

rozwój, demokrację obywatelską i feminizm. Inte-

ni na równi, a nie w relacjach niejako feu-

resuje się jedzeniem w kontekście kultury, polityki

dalnych. Takie podejście pozwala budować

i antropologii.

sieci kontaktów między beneficjentami pro-

www.zielonyinstytut.pl

jektu, a więc przynosi lepszą dystrybucję informacji, umiejętności i współpracy. Projekty w ramach pomocy humanitarnej czy rozwojowww.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Provotariat

Provotariat

Białe rowery w Amsterdamie. Synonim życia slow ma swój początek w rewolucyjnych ruchach lat 60-tych.

Wsiadamy na białe rowery Charakterystyczne, białe rowery widoczne w obszarach miejskich współczesnej Holandii i Belgii swoje miejsce w komunikacji zawdzięczają Provosom, jednemu z ruchów kontrkulturowych lat 60-tych ubiegłego wieku, bez którego dziś żylibyśmy w innym, najpewniej mniej przyjaznym i bardziej zanieczyszczonym świecie.

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Provotariat obywatelskiego sprzeciwu, spontanicznych „oddolnych” ruchów i akcji niczego nie zmieniają, a konsumpcjonizm czy korupcyjne związki przemysłu z polityką wręcz kwitną, warto wiedzieć, że wiele buntowniczych postulatów minionych dekad zostało z czasem zrealizowanych, wcielonych w życie. Zmieniając stopniowo, ale na trwałe, warunki życia na świecie, systematycznie zwiększając świadomość oraz stopień wpływu zwykłych ludzi na decyzję rządów i polityków, pozwalając wciąż rosnąć w siłę prawdziwej kontroli społecznej.

Provotariat W definicji przedstawia się jako ruch kontrkulturowy będący swoistą mieszanką łagodnego, humanistycznego anarchizmu i ideałów nowej

Robert Jasper Grootveld, najbardziej wyrazista osobowość ruchu Provosów, zaczynał od mycia okien. Później starał się odnaleźć w dziennikarstwie, by w końcu spełnić się jako perfomer i znacząco wpłynąć na rozwój sztuki ulicy. Fot. iisg.nl

lewicy głoszonych przez Herberta Marcusego. W sferze sposobów komunikowania się i środków wyrazu Provotariat sięga do koncepcji

Fala

artystycznej dadaistów lat 20 i 30 XX wieku.

Mało u nas znani amsterdamscy Provosi ucho-

właściwie przez jedną osobę, Roela Van Duyna,

Wymyślony został w 1965 r. w Amsterdamie studenta filozofii pragnącego manifestować swój

dzą za europejskich protoplastów hippisów.

negatywny stosunek do stanu kultury, nauki

Swoją działalnością, wytworami i postawą za-

i społeczeństwa. Jest to okres w którym odżywa

inspirowali także powstanie innych ruchów

– jak mniej więcej co dekadę – kolejna fala spo-

kontrkulturowych – Diggersów oraz Czarnych

łecznego niezadowolenia z form jakie przyjmuje

Masek, a pośrednio bitników oraz współcze-

zachodnioeuropejski kapitalizm. Początkowo

snych punków. Znaczna większość postulatów

koncepcja Provo ma niewielki, „kawiarniany”

i koncepcji wyrażanych w manifestach i akcjach

zasięg, jednak niemal z dnia na dzień nabiera

ulicznych blisko 50 lat temu przez ruch Provo

rozmachu za sprawą znanego w tamtych cza-

jest wciąż aktualna i żywa. Chociaż po włącze-

sach w Holandii happenera, aktywisty i poety

niu telewizora, otwarciu gazety czy wejściu do

Roberta Jaspera Grootvelda, którego fantazja,

osiedlowego marketu zdawać by się mogło, że

ale też możliwości organizacyjne i finansowe

następujące po sobie kolejne fale kontrkultur, www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Provotariat pozwalają wyjść z działaniami Provotariatu na ulice, i to w samym centrum miasta. Grootveld zaczyna organizować szeroko zakrojone, spektakularne i odbijające się medialnym echem akcje ośmieszające i upokarzające konsumpcjonizm.

Koncepcja małych szpilek Celem Provosów było budzenie ludzi z letargu samozadowolenia i alienacji wywołanych przez umacniający się właśnie konsumpcjonizm. Rozbudzanie chęci do krytycznego patrzenia na świat. Ten świat, w którym normy społeczne i etyczne w coraz większym stopniu były wytyczane, propagowane a nawet sankcjonowane przez swoisty tercet kapitału, władzy i mediów, przez idących ręka w rękę właściciela koncernu i jego serdecznych przyjaciół, polityka i wydawcę. Metody owego pobudzania do krytycyzmu miały być całkowicie pokojowe i apolityczne. Wystarczać miały happeningi, akcje uliczne, teatry, wydawnictwa i prowokacje stanowiące „wtykanie szpilek w czułe miejsca systemu”. Dziś

większość

organizacji

pozarządowych

o charakterze społecznym bazuje na formach działania wymyślnych i wcielonych właśnie

Grootveld zmarł 26 lutego 2006 roku. Na zdjęciu: ostatni happening Grootvelda, w dniu jego pogrzebu, przed sławnym pomnikiem w Amsterdamie, pod którym urządzał antynikotynowe wystąpienia. Fot. Susanne Stoop/ Flickr.com

w tym okresie. Prowokujące akcje uliczne, po-

na odbiorców, stając się skutecznym sposobem

łączone z występami, happeningami, koncerta-

na pobudzanie ich do refleksji. W tym samym

mi, rozdawaniem ulotek, stały się weekendową

czasie w zinie „Provo” ukazuje się manifest Pro-

codziennością wszystkich dużych miast. W la-

vosów. Odrzuca on, inaczej niż ruch rewolucyj-

tach sześćdziesiątych w Amsterdamie wszystko

ny komunistów czy starania socjaldemokratów,

to na taką skalę działo się po raz pierwszy.

możliwość aktywizacji i włączenia do działań szerokich mas społecznych, uznając je za bier-

Dzięki innowacyjności, rozmachowi i niezwy-

ne, uzależnione i całkowicie uległe wartościom

kłej barwności akcje Provo silnie oddziaływały

konsumpcyjnym. Odrzuca również możliwość

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Provotariat fuzji z jakąkolwiek „oficjalną” organizacją po-

kretne postulaty o charakterze reformator-

lityczną czy społeczną. Tym samym Provosi

skim. Przyjęły one postać tak zwanych Białych

przyjmują rolę nie organizatorów i przywódców

Planów. W ich ramach aktywiści ruchu jako

nowego ładu, a jedynie kontestatorów ładu za-

jedni z pierwszych łączyli postulaty antykon-

stanego.

sumpcyjne i wolnościowe z prozdrowotnymi i ekologicznymi. Domagali się: 

zamknięcia centrum Amsterdamu dla

samochodów; 

wprowadzenia wysokich, prawdziwie

odstraszających kar dla firm zatruwających powietrze; 

powołania centrów zdrowia dla kobiet

służących im poradami na temat antykoncepcji; 

ingerencji państwa w spekulacyjny ry-

nek nieruchomości mający chronić niezamożnych obywateli przed windowaniem cen mieszkań; 

zalegalizowania, usankcjonowanie sqa-

tingu – samowolnego zajmowania pustostanów pod mieszkania i spółdzielczość. Van Duyn postulatom wyrażonym w Białych Planach nadawał formę akcji ulicznych i happeningów. Najsłynniejsza z nich to „białe rowery”. Akcja polegała na ufundowaniu mieszkańcom Amsterdamu 15 tysięcy darmowych rowerów przeznaczonych do bezpłatnego, wspólnego użytkowania. Przedsięwzięcie to było wyrazem postulatu uwalniania miasta od spalin i po

Jeden z pamfletów Provosów z 1965 roku nawołujących do wzięcia udziału w happeningu. Prawie każdy z nich kończył się aresztowaniem jego uczestników przez policję. Fot. iisg.nl

dzień dzisiejszy uczyniło rower jednym z symboli kontestacji i dążeń wolnościowych. Koncepcja białych rowerów, w nieco zmodyfikowanej

Biały pierwowzór zielonego

formie, przetrwała w Amsterdamie do dziś.

Mimo wyrażonej w manifeście postawy kontestacji Provosi formułowali jednak także konwww.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Provotariat watnej, działalnością proekologiczną, uświa-

Nie tylko rowery

damianiem konsumenckim oraz sprzeciwem Wśród białych planów realizowanych na dużą

wobec autorytaryzmowi w etyce. Działania

skalę znalazły się także:

Provosów nie miały ograniczać się już tylko do



„białe koszule” – działania mające na

pobudzających krytyczne myślenie prowokacji,

celu wypieranie ze „stref czystego powietrza”

ale miały nabrać charakteru reformizmu spo-

dymu tytoniowego oraz walkę z przemysłem

łeczno – politycznego.

tytoniowym traktowanym przez Provosów jako esencję czy ikonę agresywnego i obłudnego konsumpcjonizmu; 

„białe zaślubiny” – organizowanie ośrod-

ków świadomego macierzyństwa udzielających porad i dystrybuujących darmowe środki antykoncepcyjne; 

„białe domy” – huczne, komentowane

w mediach i przez polityków akcja przejmowania pustostanów i organizowania w nich squatów; 

„białe bannery” – uliczne happeningi

zwracające uwagę postronnych widzów na fałsz i zniewalającą rolę reklam i marketingu konsumenckiego.

Manifesto – ciąg dalszy W grudniu 1966 r. Van Duyn, by dostosować program Provosów do faktycznie obranych kierunków działania, formułuje go na nowo. W centrum krytyki znajduje się oficjalna kultura i elity władzy, z holenderską rodziną królewską na czele oraz propozycja budowy nowego ładu społecznego, który miał oprzeć się na współdziałaniu, poszanowaniu jednostki i zastąpieniu wszechobecnej konkurencji. Ruch

1966 rok. Trzeci numer broszury „Provokatie”, zrzucony z mostu wprost na kanał, w którym właśnie płynęli w łodzi nowożeńcy, księżniczka Beatrix z Klaus von Ausberg. Happening wymknął się spod kontroli. Finalnie uczestnicy rzucili w kierunku orszaku gaz łzawiący i petardy, za co policja zastosowała bardzo brutalne represje. Fot. iisg.nl

Provo opowiada się teraz za federalizmem, antymilitaryzmem, zniesieniem własności pry

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Provotariat Bombardując Beatrix

mu zdradę idei anarchizmu i sprzeniewierzenie

Rozprzestrzenienie się idei Provotariatu poza

Ostatecznie dochodzi do rozłamu, a następnie

Amsterdam i Holandię – na Mediolan, An-

rozpadu Provotariatu. Część Provosów przy-

twerpię, Kopenhagę, Sztokholm i San Franci-

stępuje później do powołanej przez van Duijna

sco, spowodowane było szeroko nagłośnionymi

w 1970 r. Partii Krasnoludków (Kabauterów),

wydarzeniami z 1966 r. Wtedy to w dniu ślubu

kontynuując jako regularna partia polityczna

księżniczki Beatrix z Klausem von Ausbergiem,

z poparciem w formie mandatów od wybor-

Niemcem posądzanym o nazistowską prze-

ców tradycje wplatania absurdu i prowokacji

szłość, Provosi zorganizowali happening, który

w uprawianie polityki.

się antyinstytucjonalnym założeniom ruchu.

wymknął się spod kontroli. Finalnie uczestnicy rzucili w kierunku orszaku gaz łzawiący

Kabauterzy dysponowali dużo większym niż

i petardy. W odpowiedzi policja zastosowała

Provosi orężem propagandowym: drukowali

bardzo brutalne represje. Jak się można było

własne gazety, nadawali audycje radiowe. Dzia-

spodziewać wydarzenia te, zwłaszcza zachowa-

łania te wciąż jednak miały charakter kontr-

nia policji, przysporzyły Provotariatovi nowych

kulturowy, opierający się głównie na strategii

zwolenników, zarówno w Holandii jak i poza jej

happeningu. Głównym celem Partii Krasno-

granicami.

ludków było stworzenie „społeczeństwa alternatywnego”, zwanego pomarańczowym, czyli

W niewoli własnych poglądów

wspólnoty odrzucającej konsumpcjonizm, żyją-

Paradoksalnie wzrost popularności ruchu Pro-

nia nowych form kontaktów międzyludzkich.

vo okazał się dla niego niekorzystny i dopro-

W ponad 10 lat później odpryski pomysłów van

wadził do upadku. Od 1966 r. Provosi zaczęli

Duijna docierają nawet za żelazną kurtynę, in-

swoją działalność prowadzić również na niwie

spirując Waldemara Fydrycha do powołania pe-

zinstytucjonalizowanej polityki. Jeden z lide-

erelowskiej „Pomarańczowej Alternatywy”. Ale

rów Provotariatu – Bernarda de Vries, zdobywa

to już zupełnie inna historia.

cej w zgodzie z ekologią, dążącej do wypracowa-

mandat w radzie miasta, co pozwala Provosom na odpowiednie nagłaśnianie Białych Planów.

Spuścizna kolejnych fal

Ich kolejne akcje przyczyniają się do odwoła-

Provotariat uległ typowym mechanizmom de-

nia burmistrza Amsterdamu i miejskiego sze-

strukcji, rozkładającym wiele oddolnie powsta-

fa policji. Jednak mimo tych spektakularnych

jących ugrupowywań, jednak buntownicy z Am-

sukcesów, 13 maja 1967 r., podczas zgromadze-

sterdamu, dobiegający dziś siedemdziesiątki,

nia w parku Vondel, znaczna część aktywistów

pozostawili po sobie nie tylko wciąż żywą ideę

oprotestowuje działalność de Vriesa, zarzucając

białych – darmowych rowerów. Stali się pre-

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/ŚWIAT I LUDZIE Provotariat

Amsterdam bez rowerów? Mało prawdopodobne. fot. sxc.hu/merlijn enserink

kursorami włączenia ekologii w obszar zainteresowania partii politycznych i państwa. Byli pierwszymi tak jasno formującymi zagrożenia płynące z powiązań korporacji przemysłowych z władzą i promowanego przez ten związek konsumpcjonizmu. Pokazali także, że aktywizm ma sens. Choć z reguły takie podejście nie przynosi re-

Piotrek Jaworski

wolucyjnych zmian od jutra, o które w zamożnym, dostatnio żyjącym społeczeństwie trudno, każdy jego przejaw budzi świadomość zarówno współobywateli jak i coraz częściej polityków. Szczególnie dziś, gdy za pomocą nowoczesnych mediów tak łatwo jest każdemu, właśnie pojedynczej osobie, rozwijać i promować dobrą, szlachetną myśl.

O autorze: Po blisko 16 latach zrezygnował z pracy dla korporacji na rzecz promowania idei antykonsumpcjonizmu, weganizmu, zrównoważonego rozwoju i zdrowego stylu życia. Jest wytwórcą tempehu, prowadzi sklep i stronę internetową TempehService.Com

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/PEJZAŻ Kropka nad „i”

Kropka nad „i” Katarzyna Kubiak

Moja historia z weganizmem zaczęła się dokładnie 10 lat temu, gdy miałam 16 lat. Zamawiając pocztą koszulkę pewnego zespołu muzycznego, znalazłam w paczce ulotkę "Spróbuj wegetarianizmu. Spróbuj weganizmu”.

fot. sxc.hu/Jonathan Ruchti

Te kilka słów na papierze, które wtedy wpadły do moich rąk w odpowiednim czasie i miejscu, były niejako kropką nad "i", potwierdzeniem moich dylematów, impulsem pozwalającym otworzyć mi szerzej oczy. Dylematów, które pojawiły się po raz pierwszy w wieku około 6 lat, gdy rodzice zabronili mi wejścia do pomieszczenia, w którym tata zabijał karpie na pełne „miłości i szczęścia” święta. Rodzina na tyle bała się, że zobaczę co tata robi z rybami, że pełniła między sobą wartę. Ulotka zapaliła iskrę. Postanowiłam przejść na dietę wegetariańską. Niestety, w moim środowisku nie znałam nikogo, kto również był wegetarianinem, dlatego zaczęłam szukać informacji i wsparcia w książkach m.in. pani Juliet Gellatley.

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/PEJZAŻ Kropka nad „i” Odkryłam, że dieta roślinna nie tylko nie powoduje cierpienia innych istot, odciąża planetę,

Im więcej dowiadywałam się na temat mo-

ale również jest o wiele zdrowsza od tradycyj-

jej diety, tym więcej wiedziałam o potrzebach

nego sposobu żywienia. Eureka! Bilans dodat-

swojego organizmu, o tym skąd brać niezbęd-

ni, same plusy. Postanowiłam długo nie czekać

ne do prawidłowego funkcjonowania składniki.

i zakomunikowałam wszem i wobec, że od dziś

Nie raz spotykałam się z pytaniami o to, skąd

przestaję jeść mięso. Nie miałam żadnych dy-

biorę białko czy wapń. Jak na ironię większość

lematów, mięso z dnia na dzień przestało mnie

z tych pytań świadczą o braku wiedzy na temat

kusić i zaczęło odrzucać. Wiedziałam dlaczego

żywienia. Lubię przedstawiać swoje argumenty

to robię i jak głęboki ma to sens.

na temat mojego sposobu na życie, czy na temat żywienia i chętnie odpowiadam na pytania,

Jak chyba większość wegan, również i ja naj-

gdyż mam wtedy okazję do zaprezentowania

pierw wkroczyłam na wegetariańską ścież-

czym jest weganizm.

kę. Weganizm wydawał mi się swego czasu za bardzo restrykcyjny. Płynne przejście na 100% roślinną dietę, po kilku latach wegetarianizmu, było naturalną koleją rzeczy. W tym przypadku nie było to takie proste jak przy przejściu na wegetarianizm. Kusił mnie zapiekany żółty ser czy batoniki. Odkryłam jednak wiele wegańskich alternatyw, które okazały się dużo smaczniejsze, zdrowsze i prze-

fot. sxc.hu

de wszystkim nie były wynikiem eksploatacji zwierząt. Do dziś uważam, że była to jedna z najsłuszniejszych decyzji w moim życiu, któ-

Mimo iż weganizm wydaje się być sposobem na

rej ani przez chwilę nie żałowałam. Z każdym

życie pozbawionym wad, to jednak zderzenie

dniem umacniam się w tym przekonaniu. Zmia-

z codziennością bywa czasem smutne. Wyjście

na sposobu myślenia spowodowała, że jestem

na zakupy, szczególnie do dużych sklepów, nie

w większej harmonii z otoczeniem, co nieod-

należą do przyjemnych. Nie mam tu na myśli

łącznie związane jest z czystszym sumieniem.

trudności z wyborem wegańskich produktów,

Jestem ogromnie wdzięczna, że jestem wegan-

bo po latach bycia weganką mogę robić zakupy

ką i że dane mi było nią zostać. Mam wielki

niemal z zamkniętymi oczami (choć średnio raz

szacunek do wszelkich przejawów życia, nawet

w tygodniu dokonuję małych odkryć nowych

tych wydawać by się mogło "nie czujących", ta-

wegańskich dobytków na sklepowych półkach).

kich jak rośliny. Ta wrażliwość wzrasta wraz

Pobyt w hipermarketach staje się smutny

z moim wege-stażem.

w momencie gdy spoglądam do koszyków in-

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/PEJZAŻ Kropka nad „i” nych osób lub gdy wykładają swoje zakupy na taśmę. Do dziś nie spotkałam w kolejce nikogo, którego zakupy na taśmie kasowej wskazywałaby na przestrzeganie wegańskiej diety. Ponadto wszelkie sytuacje życiowe, które zaprowadzają mnie do wspólnego stołu z osobami będącymi na „tradycyjnej” diecie, wymagają wcześniejszego zapowiedzenia się i długiego wyjaśniania co jem, a czego nie jem, co można przygotować dla mnie zamiast prostego dania z ziemniaków połączonych z surówką. Niestety, często zdarza się, że odchodzę od stołu głodna.

Opowiadanie jest laureatem konkursu „Moja wegańska historia”, wybrane przez Stowarzyszenie Empatia: Za pokazanie swojej osobistej ścieżki, branie spraw we własne ręce i wniosek, że wegańska historia tak na prawdę nigdy się nie kończy.

Wciąż w Polsce niewiele osób wie co to jest weganizm i jest w stanie weganinowi czy wegance zaproponować jakąś alternatywę. Wiem, że to się zmieni, bo coraz więcej ludzi dostrzega w weganizmie wiele pozytywnych aspektów. Postanowiłam jednak nie czekać na zmiany wpatrując się w sufit, a sama zrobić coś w tym kierunku. Jako że niezwykle ważne jest dla mnie głębszy sens działań w jakie jestem zaangażowana, a satysfakcja z moich wysiłków silnie motywuje mnie do dalszego działania i głębszego zaangażowania w to, co robię, postanowiłam

otworzyć

wegański

Katarzyna Kubiak

catering

we Wrocławiu. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, w połowie maja powstanie kolejny wegański catering w Polsce. Moja wegańska historia nie tyle nie kończy się w tym momencie, a nabiera nowego innego wymiaru.

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/PEJZAŻ Bo tak to już jest na tym świecie?

Bo tak to już jest na tym świecie? okres żadnego uszczerbku na zdrowiu i bez żadnych, nawet małych wojen z rodzicami. I za to im bardzo dziękuję, bo wiele razy słuchałam i czytałam opowieści innych wegetarian dotyczących problemów – nawet już w dorosłym życiu – w domu, z rodzicami właśnie. Mama nie martwiła się o moje zdrowie, chociaż przyznaję, że na początku mojego wegetarianizmu może i warto było się mną przejmować. Jak przypomnę sobie tę mało urozmaiconą kuchnię, typowe „wyrzucenie kotleta z talerza”… Mama

fot. sxc.hu/Maria Li

jednak wiedziała, że sobie poradzę i krzywdy sobie nie zrobię. Tata na swój dziwny sposób

Jak większość rzeczy w moim życiu moja wegańska historia zaczęła się od siostry.

też mnie popierał. Wyśmiewał czasem, powtarzał oklepane stereotypy i zupełnie bezsensowne żarty, ale wiele razy opowiadał wszystkim o mojej i naszej wrażliwości, z której był dumny.

Najpierw wegetarianizm – miałam na niego „ochotę” od małego. Jako dziecko żadnej spe-

Niedawno siostra ogłosiła się weganką. Przed-

cjalnej wiedzy nie posiadałam, ale zawsze czu-

stawiła mi książki, poglądy Joan Dunayer oraz

łam, że coś jest nie tak w tym kotlecie, pasz-

Gary'ego Francione. Pokazała, że wykorzysty-

tecie i innych takich specyfikach. Gdy siostra

wanie zwierząt jest złe samo w sobie, nawet wte-

„została”

chciałam

dy, gdy „nie dzieje im się krzywda", że nie ma

nią być. Usłyszałam wtedy jedną z opinii: Jak

znaczenia czy jajka są z chowu klatkowego czy

skończysz 15 lat, bo wcześniej to niezdrowe.

z wolnego wybiegu – niesprawiedliwość jest

Właściwie chyba nikt z autorów takich opinii

ta sama. Zaczęło to we mnie dojrzewać. Co-

nie wiedział dlaczego osiągnięcie tego wieku

raz więcej myślałam na ten temat. Zaczęłam

jest wymogiem. Wyszło jednak tak, że wkro-

pogłębiać swoją wiedzę, czytałam, rozmawia-

czyłam w wegetarianizm przed skończeniem

łam z siostrą, dopytywałam, pytałam o jej zda-

tych magicznych piętnastu lat, przeżyłam ten

nie na różne kwestie. Uczestniczyłam w kilku

wegetarianką,

również

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/PEJZAŻ Bo tak to już jest na tym świecie? znaczących dla mnie dyskusjach. I nawet je-

W imię „bo tak to już jest na tym świecie”. Zała-

śli to uczestniczenie było tylko czytaniem –

muję się, ale z drugiej strony okropnie się cieszę,

i tak wiele mi dało. W końcu przestałam smaro-

że mimo swoich dwudziestu lat już wiem, że jest

wać chleb masłem, serkiem, sprzedałam skórza-

tak, bo takie a nie inne schematy powtarzamy

ne glany. Zaczęłam coraz bardziej zagłębiać się

i że każdy, w każdej chwili może to zmienić.

w sprawy etyczne. Zresztą, nie tylko dotyczące bezpośrednio weganizmu, praw zwierząt, ale

Siostra, przyjaciółka i cała „historia z wega-

i wszystkich, zatem i praw człowieka również.

nizmem” spowodowały, że jestem teraz taka,

Ochroną środowiska i ekologią zafascynowana

jaka jestem – szczęśliwa i spełniona. Nie mar-

byłam zawsze. Cieszyło mnie eliminowanie, do-

nująca jedzenia, starająca się szanować prawa

chodzenie do kompromisów, świadomość kon-

wszystkich, myśląca o konsekwencjach więk-

sumpcji…

szości podejmowanych działań, świadoma coraz większej ilości rzeczy – i chcąca mieć wpływ na zmianę tego, co zmienić trzeba.

Dzięki przyjaciółce zaczęłam gotować. Zawsze podziwiałam ją i jej kuchenne poczynania. No bo jak to? Czasy licealne, a ona gotuje. I to zu-

Opowiadanie jest laureatem konkursu „Moja wegańska historia”, wybrane przez blog weganizm. blox.pl: Za wrażliwość i odwagę, by w tak młodym wieku przeciwstawić się utartym ścieżkom naszego społeczeństwa.

pełnie niestandardowo! No kurczę..., zazdroszczę. Skoro jej się chce, to i ja sama mogę. I zaczęłam. Co więcej, kończyć nie zamierzam! Sprawy dietetyczne wciągnęły mnie tak samo jak etyczne. Staram się dowiadywać coraz więcej i więcej. Pokazywać ludziom, jak prosto i przyjemnie jest stworzyć dobre, zdrowe i pięknie wyglądające jedzenie. Jeśli tylko ktoś chce się czegoś dowiedzieć, staram się rozmawiać.

Agata Wojtowicz

Ale tylko wtedy, kiedy ktoś wykaże realną chęć odpowiedzenia sobie na postawione pytania, a nie tylko wypalić standardowym tekstem, dla zasady. Bardzo dużo zmieniło się w moim życiu. Bo ja się zmieniłam. I codziennie nie mogę uwierzyć w to, co widzę, patrząc na poczynania ludzi z siatami „niezbędnych” zakupów, pędzących z pracy do domu, narzekających na wszystko, co się da, zmęczonych... www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/PEJZAŻ Co ma Pani w tym termosie?

Co ma pani w tym termosie?

Zawsze pociągało mnie odkrywanie prawdy, dociekanie do sedna spraw i rozwijanie swoich możliwości.

Zanim zaczęłam swoją przygodę jako wegan-

cie od znajomych oraz mojego męża, z którym

ka, przez kilka lat byłam wegetarianką. To

wspólnie przełamywałam wiele stereotypów.

może zabrzmi dziwnie, ale nigdy nie garnęłam się do kuchni. Może podświadomie coś

Jajka odstawiłam, będąc jeszcze wegetarian-

mnie stamtąd odrzucało, albo wiedziałam, że

ką. Przecież tkwi w nich zarodek nowego

to będzie strata czasu. Zostając wegetarian-

życia. Mleka właściwie nigdy nie lubiłam.

ką, odetchnęłam głęboko, że nie będę musiała

W tym miejscu chciałabym podziękować

chodzić do tak okropnego miejsca, w którym

moim rodzicom, że dawali mi sporą dozę

sprzedaje się zwłoki zwierząt i wpatrywać się

wolności we wszystkim, nie zmuszając do

w nie, szukając czegoś na swój posiłek. Za to

niczego. To sprzyja odkrywaniu. O stronie

z przyjemnością odkrywałam wiele smaków

etycznej „nabiału” mało wiedziałam, bo niby

i darów diety roślinnej. Nie mogłam się wte-

skąd. Żyłam w mieście i nie miałam kontak-

dy nadziwić całemu temu bogactwu, którego

tu z tymi pięknymi i inteligentnymi zwierzę-

przedtem nie znałam. Zachwycałam się różnymi

tami. Dowiedziałam się o tym dużo później,

odmianami kasz, fasolek, soczewic, makaronów

będąc już weganką, co tylko potwierdziło

i różnymi rodzajami warzyw oraz owoców. Mo-

mój wybór sposobu życia. Wiele argumentów

jej drodze do weganizmu towarzyszyło czytanie

dostarczyła mi również książka dr. Kishare

odpowiedniej literatury i obserwacje swojego

Sharmy, „Mleko – cichy morderca.”

ciała. Pamiętam, że zaczytywałam się w czasopiśmie „Wegetariański świat”, książce Ma-

Stając się weganką, mogłam zauważyć pew-

rii Grodeckiej „Wszystko o wegetarianizmie”

ne pozytywne zmiany w moim ciele. Zniknę-

i w wielu innych. Miałam również duże wspar-

ły problemy z ciągle opóźniającą się i bolesną

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/PEJZAŻ Co ma Pani w tym termosie? miesiączką, oraz cysta na jajniku. Mam poczu-

osobę, moją kierowniczkę, która była bardzo

cie lekkości. Czuję się bliżej natury. Stałam się

otwartą kobietą. Dowiedziałam się później od

wrażliwsza na jej pozytywne wpływy i zaczęłam

niej właśnie o tym, jak spostrzegane są choroby

doceniać w pełni jej piękno.

u wegan. Broniła mnie jednak, mówiąc innym zainteresowanym – No tak, choruje, ale leczy

Najgorsze przeważnie są początki. I tak było

się naturalnymi metodami, bez żadnych powi-

w moim przypadku. Musiałam odpowiadać na

kłań.

pytania licznych ludzi, tych z rodziny i dalszego otoczenia. W środowisku zawodowym i w rodzi-

W czasie swojego życia pracowałam w różnych

nie byłam jedyną weganką. Nie należę do osób

placówkach z dziećmi. W niektórych musiałam

bardzo śmiałych, a tu musiałam bronić swoje-

chodzić z dziećmi na stołówkę. Zawsze zabiera-

go stanowiska i tych, którzy „głosu nie mają”,

łam ze sobą wtedy termos z jedzeniem. Wzbu-

może nie zawsze będąc przekonująca.

dzało to zainteresowanie współpracowników. Docierały do mnie pytania typu: „Pani Renato,

Wiedziałam, że jako weganka jestem pod ob-

a co ma pani w tym termosie?”. Zmęczona tymi

serwacją wielu, a mnie zależało na tym, żeby

powtarzającymi się sytuacjami, pewnego dnia

pokazać im, że ta dieta jest dla wszystkich, więc

odpowiedziałam (choć może zabrzmiało to nie-

nigdy nie uskarżałam się na zdrowie, starałam

grzecznie) – Dżdżownice!

Wysubtelniła się wrażliwość kubków smakowych i węchowych. Zmienił się zapach mojego ciała na przyjemniejszy, delikatniejszy. Mogę teraz bez poczucia winy patrzeć zwierzętom w oczy.

się tryskać energią. Zdarzały się czasami lekkie

W zakładach pracy jest zwyczaj urządzania

przeziębienia (rzadsze niż przedtem), które mo-

imienin, czyli słodkiego poczęstunku. Ja rów-

głam wyleczyć za pomocą naturalnych metod.

nież je przygotowywałam. W pamięci utkwiło

Herbata malinowa lub z cytrynką, czosnek, pie-

mi jedno pytanie, jednej z moich współpracow-

truszka, cebula, olejki eteryczne, ciepłe kąpiele.

niczek, które padło w związku z ciastem – Pani

To dziwne, że gdy ludzie jedzący zwierzęta cho-

Renato, a czego tu nie ma?

rują, biorąc tony antybiotyków lub przechodzą liczne zabiegi, uważa się to za normę. Ale gdy

Teraz wiem, że te wszystkie moje starania, do-

choruje weganin, to wtedy sprawa jest już prze-

ciekania oraz liczne zaczepki ze strony innych

sądzona – na pewno to sprawa diety. Na swojej

ludzi, miały mnie wzmocnić w mojej postawie.

drodze zawodowej spotkałam jednak cudowną

Z biegiem czasu stałam się bardziej kompetent-

www.organicmagazine.pl

SPOŁECZEŃSTWO/PEJZAŻ Co ma Pani w tym termosie? na w dziedzinie weganizmu, udzielając odpowiedzi na pytania. Poznałam też liczne tajniki wegańskiej sztuki kulinarnej, którymi mogę dzielić się z innymi, obserwując przy tym ich zaskoczenie, że coś tak pysznego można zrobić wykorzystując tylko produkty roślinne. Teraz odkrywam, wraz ze swoim mężem, tajniki surowej diety wegańskiej, znanej jako witarianizm lub raw food. Renata Lipińska

Opowiadanie jest laureatem konkursu „Moja wegańska historia”, wybrane przez „Organic”: Za odkrycie wegańskiej ścieżki od kuchni, dosłownie i w przenośni, również poprzez ukazanie reakcji otoczenia na weganizm i próby pokonania stereotypów na temat diety.

Dziękujemy sponsorowi nagrody, OnlyNature.pl, za ufundowanie zestawów tofu Lord of Tofu dla laureatów konkursu.

www.organicmagazine.pl

RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Chusteczki nawilżające

Chusteczki nawilżające pielęgnacja pełna niespodzianek

fot. sxc/hu/Cynthia Turek

nia brudnych rączek, oczyszczania twarzy czy

Czy naprawdę chronią delikatną skórę dziecka?

podcierania pupy przy zmianie pieluszki. Są tanie, więc zawsze pod ręką, ładnie opakowane,

Zaraz po pieluszkach jednorazowych jest to

a po użyciu wystarczy wyrzucić do kosza. Dla

produkt najczęściej kupowany przez rodziców.

niemowląt są również doskonałą formą rozryw-

Są one używane przy każdej okazji, do wyciera-

ki lub ukojenia podczas ząbkowania, wprost

www.organicmagazine.pl

RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Chusteczki nawilżające idealne do żucia. Dziennie zużywamy średnio

ce, więc oczekujemy od nich, aby takimi były.

10-15 sztuk, a nawet więcej.

Teoretycznie większość spełnia te wymagania. Chociaż bardzo często się zdarza, że niektóre

Sklepowe półki uginają się od różnych marek,

produkty są wilgotne tylko przez kilka dni, albo

rodzajów czy kompozycji zapachowych chuste-

tak mokre, że aż kapią i pozostawiają nieprzy-

czek. Do zakupu zachęcają nas kolorowe obraz-

jemną, lepką warstwę na skórze.

ki z postaciami z bajek, egzotyczne zapachy czy

Skład

budzące zaufanie hasła: „Delikatne jak jedwab”, „Naturalne z aloesem” itp. Za jedno opakowanie z tą samą liczbą sztuk możemy zapłacić 4,

Czy kupując chusteczki, zastanawiamy się nad

10 lub nawet 40zł.

tym, z czego tak właściwie się składają? Dzięki czemu zawdzięczają swój piękny zapach? Dla-

Pokusa

czego usuwają tłuszcz i brud? Jak często odpowiedzi na te pytania szukamy w składzie, który

Czym tak naprawdę kierujemy się przy zakupie

jest podany na opakowaniu?

chusteczek nawilżających: ceną, zapachem czy Niestety, czasem dobre chęci nie wystarczą –

stopniem wilgotności?

lektura składu chusteczek jest dla większości roCzynnik ekonomiczny. To główne kryterium,

dziców całkowicie niezrozumiała. Producent ma

ponieważ chusteczek zużywamy dużo, szukamy

obowiązek podać skład według międzynarodo-

produktu, który nie będzie nas finansowo ob-

wego standardu opisu składu kosmetyków INCI.

ciążał. Niestety, nie płacąc zbyt wygórowanej

Zawiera on nazwy chemiczne, angielskie i łaciń-

ceny, nie myślimy o oszczędności ilościowej –

skie. Skład produktu jest uporządkowany z uw-

produkując masę niepotrzebnych śmieci. Więk-

zględnieniem koncentracji poszczególnych skła-

szość chusteczek jest produkowanych z do-

dników w produkcie. Na początku są wymienio-

mieszkami plastiku, który powoduje, że nie ule-

ne składniki, których jest najwięcej, a na końcu

gną one biodegradacji.

te, których jest najmniej.

Zapach. Jesteśmy na niego bardzo wrażliwi. Ładny bukiet zapachowy kojarzy się nam z przyjemnością. Jeżeli jakiś produkt, a właściwie jego zapach, przypadnie nam do gustu, to podświadomie będziemy uważali go za najlepszy. Wilgotność. Już z samej nazwy kupujemy chusteczki wilgotne, nawilżane lub nawilżają

fot. sxc.hu/roli seeger

www.organicmagazine.pl

RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Chusteczki nawilżające Analizując rynek chusteczek nawilżających

 ropa naftowa i jej pochodne: silikon, parafi-

w Polsce, możemy podzielić je na kilka katego-

na oraz oleje mineralne (Mineral oil, Petrola-

rii:

tum, Paraffin Oil, Paraffinum liquidum). Organizm nie potrafi ich ani unieszkodliwić, ani

1) tradycyjne

usunąć, dlatego je magazynuje, głównie w ner-

2) typu sensitive (dla osób uczulonych i skłon-

kach, wątrobie oraz węzłach chłonnych. Zaty-

nych do alergii)

kają pory, utrudniając wymianę gazową i meta-

3) luksusowe (produkty powyżej 30 zł za opa-

boliczną w skórze.

kowanie)  syntetyczne konserwanty – występują pod różnymi nazwami, które kończą się wyrażeniem PARABEN np. Butylparaben, Methylparaben itp. lub Methyldibromoglutaronitrile, Imidazolidinyl Urea, Diazolidinyl Urea, Sodium Benzoate, Cetylpyridinium Chloride, Benzoic Acid, Chlorhexidine, Methylchloroisothiazolinone, Methylisothiazolinone,

Triclosan,

2-Brom-2-Nitro-

propane-1,3Diol, Cetrimoniumbromide. U osób z wrażliwą skórą oraz niemowląt chemiczne

fot. sxc.hu/Justyna Furmanczyk

konserwanty mogą powodować podrażnienia, zaczerwienienia oraz pieczenie skóry.

Tradycyjne chusteczki. Kierowane dla dzieci i niemowląt, które nie wykazują żadnych reak-

 SLS (Sodium Lauryl Sulfate) i SLES (Sodium

cji alergicznych, nie mają atopowego zapalenia

Laureth Sulfate) środki powierzchniowo czyn-

skóry oraz innych problemów skórnych. Czyta-

ne, syntetyczne detergenty ułatwiające pienie-

jąc ich skład, możemy się natknąć na substan-

nie. Powodują podrażnienie i przesuszenie skó-

cje chemicznye, które powinny nas zaniepokoić:

ry oraz zaburzenia w wydzielaniu łoju i potu.

 emulgatory czyli glikole: PEG (polietanowe)

 alkohol – występuje w różnych postaciach,

oraz PPG (polipropelynowe). Są to substancje

jako konserwant lub substancja zapachowa

myjące, pozyskiwane z niezwykle trującego i ra-

(Benzyl Alkohol, Methylheptincarbonat 3-Me-

kotwórczego gazu o nazwie Ethylenoxid, który

thyl-4-/ 2,6,6-trimethyl-2-cyclohexen-1-yl/ 3-bu-

ma zdolność uszkadzania struktury komórek.

ten-2-one

Częste stosowanie tych substancji na skórze

nol). Nie powinien pojawiać się w chusteczkach,

skutkuje osłabieniem jej warstwy ochronnej

ponieważ ma działanie silnie drażniące skórę.

i zwiększa jej przepuszczalność.

Nie wolno przecierać oczu chusteczkami, które

www.organicmagazine.pl

Eichenmoosextrakt

Phenoxyetha-

RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Chusteczki nawilżające tańsze i jakościowo najgorsze komponenty.

mają w składzie powyższe substancje.

W droższych produktach mogą kryć się skład perfume lub fragrance – pod tymi pojęciami

niki wyższej kasy lub pochodzenia naturalnego,

może się kryć ok. 2500 substancji różnego typu.

np. olej kokosowy zamiast sztucznej substancji

Im bardziej wymyślny zapach lub kolor pro-

powierzchniowo czynnej (SLS). Jeżeli jednak na

duktu, tym ilość użytych chemikaliów wzrasta.

znajdziemy na etykiecie informacji, że składnik

Są one odpowiedzialne za powstawanie reakcji

jest lepszej jakości lub organiczny, nie łudźmy

alergicznych nawet u zdrowych dzieci .

się, że mamy do czynienia z „lepszym” produktem. Różnica w cenie może być uwarunkowana

 wyciągi roślinne, takie jak aloes, rumianek,

jedynie marką producenta.

nagietek, ogórek, lawenda. Wskazanie tych substancji na opakowaniu ma głównie na celu

Co jest najbardziej zastanawiające: wszystkie

przekonanie klienta, iż produkt jest naturalny.

produkty mają atest PZH, a część z nich pozy-

Stężenie tych składników jest jednak niewielkie

tywną opinię i rekomendację IMiD.

(brak informacji w składzie), a ich zapach uzyskiwany jest ze sztucznych aromatów. Ważne

Specjalistyczne badania naukowe przeprowa-

jest pochodzenie takiego surowca: jak był upra-

dzone w Stanach Zjednoczonych dowiodły, że

wiany i przetworzony. Jeżeli również w pro-

większość dostępnych na tamtym rynku chu-

cesie pełnej chemizacji, jest bezwartościowy dla

steczek nawilżających ma skład negatywnie

skóry.

wpływający na zdrowie .

W poszukiwaniu alternatywy

Chusteczki typu sensitive. Powinny zawierać jak najmniej substancji drażniących. Niestety, produkty przeznaczone dla alergików

Obecnie większość tradycyjnych kosmetyków

mają skład bardzo zbliżony do swoich tradycyj-

ma swoje ekologiczne odpowiedniki. Podobnie

nych odpowiedników. Znajdujemy w nich alko-

jest z chusteczkami nawilżającymi. Na rynku

hol, silne konserwanty, surfaktanty oraz ropę

jest już kilka producentów oferujących ekolo-

naftową pod różnymi postaciami. Przy zakupie

giczne chusteczki. Co je wyróżnia:

tego typu chusteczek dla naszego małego alergika, powinniśmy zwracać uwagę przede wszyst-

 nie zawierają alkoholu

kim na skład, a nie tylko na nazwę, która może

 bez sztucznych substancji zapachowych i ko-

być myląca.

nserwujących  na bazie certyfikowanych, ekologicznych

Produkty luksusowe. W przypadku chus-

składników (aloes, rumianek, nagietek, lawen-

teczek nawilżających w bardzo niskiej cenie

da)

nie powinno nas dziwić to, że zawierają naj-

 ulegają biodegradacji

www.organicmagazine.pl

RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Chusteczki nawilżające

Naturalna pielęgnacja – nie tylko maluszka

 występują także w wersji całkowicie naturalnej, bez jakiegokolwiek zapachu Chusteczki te mogą być stosowane przez dzieci

Ekologiczne chusteczki nawilżające z aloesem, 72 szt., Jackson Reece

z alergią lub egzemą. Ich naturalny skład daje również pewność, że nawet jeżeli chusteczki zostaną przypadkiem „zjedzone” lub „wyssane”, nie spowodują silnego zatrucia. Można je używać do wycierania twarzy oraz okolic oczu. Koszt eko chusteczek to wydatek około 18-25 zł, w zależności od producenta i ilości sztuk w opakowaniu.

Wyprodukowane z certyfikowanych komponentów roślinnych: aloesu (ochładza), olejku z drzewa herbacianego (działanie antybakteryjne) oraz lawendy (koi zmysły). Opakowanie oraz same chusteczki ulegają w 100% biodegradacji. Cena 21,90

Idealnym rozwiązaniem są również chusteczki wielokrotnego użycia. Uszyte z delikatnego bambusa lub bawełny organicznej, mają wiele zalet: 

ekologiczne – wielokrotnego użytku



przyjemne dla maluszka – zamoczone

Kupisz w: www.eko-mania.pl

w ciepłej wodzie z dodatkiem delikatnego my-

Chusteczki oczyszczająco-nawilżające, 50 szt., Natracare

dełka będą miłym doznaniem podczas zmiany pieluszki 

ekonomiczne – kupujemy raz, a starcza-

ją na niezliczoną liczbę użyć 

łatwe w użytkowaniu – pierzemy razem

z innymi rzeczami lub pieluszkami wielorazowymi Wybierając się po kolejne zakupy pieluszkowoDelikatna bawełna organiczna skuteczne oczyszcza skórę. Ekologiczny olejek w moreli, wyciąg z kwiatu lipy i rumianku odświeżają skórę. Biodegradowalne. Cena 24,59 zł

-chusteczkowe, warto zwrócić uwagę na skład produktu. Czasami lepiej kupić droższy produkt, o dobrej jakości i używać go racjonalnie, niż dużą ilość byle czego, szkodząc przy tym

kupisz w: www.pieluszkarnia.pl

dziecku i środowisku naturalnemu. Monika Kosowska www.organicmagazine.pl

materiały promocyjne firm

RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Odżywianie małego dziecka

Odżywanie małego dziecka czas na wzmocnienie To smutne, że w naszym społeczeństwie tak

dziecka dopiero się rozwija i nie zdążył jeszcze

mało uwagi poświęca się odżywianiu najsłab-

w pełni wykształcić funkcji trawiennych. Nawet drobne błędy

szych – dzieci i ludzi

w odżywianiu mogą

starszych. Podaje im się sztucznie

prowadzić do

W obliczu zanieczyszczenia środowi-

poważnych do-

wyproduko-

ska naturalnego, nieustannego pośpiechu,

wane gotowe

przeciążenia związanego ze szkołą i trudnych

legliwości. Jeśli

relacji rodzinnych w naszym społeczeństwie,

dziecko zjadło za

konserwy,

odporność fizyczna i psychiczna dzieci jest

dużo produktów

tzw. słoicz-

nadwyrężana, a błędy popełniane w pierw-

zimnych i wy-

ki, mrożonki,

szych latach życia dziecka są ciężkie do

chładzających,

a nawet żyw-

nadrobienia.

łatwo może dojść

odżywki,

ność z mikrofali. Podobnie jak w przypadku niemowląt, u dzieci w wieku przedszkolnym ważne jest, by wzmocnić cały układ trawienny organizmu. Śledziona i żołądek odgrywają szczególnie ważną rolę z zachowaniu zdrowia, rekonwalescencji po chorobie, a zwłaszcza w rozwoju dziecka. Śledziona pozyskuje energię i substancje odżywcze z pokarmu i przekształca je we własną energię i substancje ciała. Dzięki temu może powstać krew, tkanki, mięśnie i wszystkie pozostałe części organizmu. Dla

fot. sxc.hu/S. Brumley

fizycznego i psychicznego rozwoju dziecka jest sprawą najwyższej wagi, by pozyskać wystarczającą ilość energii z pożywienia. Z drugiej strony proces trawienia powinien zużywać jak najmniej energii, ponieważ układ trawienny

do przeziębienia, kataru, zapalenia ucha czy biegunki. Termicznie zimne pokarmy bardzo osłabiają pracę śledziony i żołądka obniżając tym samym znacznie odporność. 41

www.organicmagazine.pl

RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Odżywianie małego dziecka Produkty wychładzające i osłabiające odpor-

2% innych składników:

ność:

•

- nabiał fermentowany: jogurty, kefiry, maślan-

słonecznika, siemię lniane, sezam, wiesiołek)

ki, mleko zsiadłe

•

- cukier, miód

tralizuje metale ciężkie wchłaniane przez nas

- owoce cytrusowe

z powodu zanieczyszczenia środowiska

- owoce krajowe surowe

•

- duża ilość surowizny w diecie

brze przyswajalne białko)

- soki owocowe

•

masło naturalne

- lody

•

przyprawy: sól nierafinowana morska

- zimne napoje, szczególnie słodzone

lub kopalna ograniczona do minimum, na po-

orzechy i nasiona oleiste (pestki dyni, glony morskie - ich niewielka ilość neu-

jaja z hodowli ekologicznych (bardzo do-

czątku wskazane odstawienie soli w ogóle

Piramida zdrowego żywienia Istotnym aspektem zdrowego żywienia jest

•

grzyby, świeże i suszone zioła

•

herbaty ziołowe

•

kawa zbożowa

urozmaicone zestawienie produktów. W idealnej sytuacji dieta zdrowego człowieka mniej więcej powinna składać się z ok.: 30%-40% zbóż pełnoziarnistych w postaci całego ziarna, kasz, płatków, a nie w postaci produktów z mąki tych zbóż, takich jak: pieczywo, czy makarony 45%-55% gotowanych warzyw sezonowych (latem częściej surowe) 10% owoców rodzimych występujących w danym sezonie (czasem latem mogą być spożywane na surowo, w zimnym okresie najlepsze są kompoty, bez cukru, i duszone owoce) 10% roślin strączkowych: czerwona, zielona i brązowa soczewica, cieciorka, fasolka azuki i mung, groch, fasola zwykła itd. 3% oleje tłoczone na zimno; produkty fermentowane: kiszona kapusta, biały i czerwony barszcz, miso, tempeh – wspomagają nasze własne bakterie jelitowe w syntetyzowaniu witaminy B12. www.organicmagazine.pl

fot. sxc.hu/Horton Group

RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Odżywianie małego dziecka 2-3 razy w tygodniu, np. w postaci zup. Ważne, by było to mięso z hodowli ekologicznych, bo

A co z mięsem – porada dla nie wegetarian

niestety to, które jest dostępne w normalnych sklepach zawiera „wybuchową” dawkę hormo-

Wielu rodziców obawia się wykluczenia mięsa

nów antybiotyków i pestycydów. Jednocześnie

z diety dziecka, niedoborów białka w organi-

systematycznie zwiększaj posiłki zawierające

zmie. Warto jednak wiedzieć, że odpowiednie

kasze oraz nasiona strączkowe. Wkrótce prze-

zestawienie pokarmów sprawia, że łączą się ze

konasz się, że dieta twojego dziecka jest peł-

sobą aminokwasy, i budowane są białka o rów-

nowartościowa, mimo rezygnacji z produktów

nie dobrej wartości jak te pochodzące z mięsa.

mięsnych.

Dodatkowe zasady żywienia

Korzystne połączenia dające pełnowartościowe białka: • Produkty zbożowe z fasolą i grochem

1. Zawsze podaj dziecku ciepłe śniadanie.

• Ryż i kasze z sezamem

2. Staraj się dążyć do regularnych posiłków.

• Warzywa i kasza jaglana

3. Dziecko powinno pić lekkie ziołowe herbatki

• Warzywa i kukurydza

i kompoty bez cukru, zamiast soków z karto-

• Chleb pełnoziarnisty z masłem orzechowym

nów, wody mineralnej, czarnej i zielonej herba-

• Warzywa z kiełkami pszenicy

ty.

Przekonasz się, że dieta twojego dziecka jest pełnowartościowa, mimo rezygnacji z produktów mięsnych.

Odpowiednie zestawienie białek niepełnowar-

4. Nie podawaj dziecku napojów w trakcie po-

tościowych poprawia ich wykorzystanie. Liczy

siłku, rozcieńcza to soki trawienne i również

się zatem nie ilość, lecz jakość białek.

wpływa na pogorszenie trawienia. 5. Nie pospieszaj dziecka podczas jedzenia, daj

We współczesnym świecie wielkiego dobrobytu

mu dokładnie przerzuć pokarm.

jemy zdecydowanie za dużo mięsa. Jeśli jednak

6. Kupuj produkty bez konserwantów i sztucz-

nie czujesz się na siłach wprowadzenia diety

nych barwników.

bezmięsnej u dziecka, nie masz doświadczenia

7. Unikaj surowych produktów, szczególnie

w diecie wegetariańskiej lub wegańskiej, posta-

w porach zimnych.

raj się na początek ograniczyć posiłki mięsne do

8. Jedz zgodnie z porami roku i szerokością geo-

www.organicmagazine.pl

RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Odżywianie małego dziecka graficzną. Prawidłowo należy jeść w każdej po-

kurydziany i klonowy.

rze roku to, co jest dostępne w danym obszarze

17. Zamień olej rafinowany, na oliwy i oleje

klimatycznym.

z tłoczone na zimno.

9. Wyklucz sztuczne słodziki.

18. Nie podawaj dziecku produktów przetwo-

10. Nie zastępuj mięsa gotowymi produktami

rzonych

z soi, które są dostępne w sklepie pod postacią

pasteryzowanych w wysokiej temperaturze,

pasztetów czy krajanki sojowej. Wartościowe

instant (czyli rozpuszczalnych bez konieczno-

produkty sojowe to: miso, sos sojowy Tamari

ści gotowania), genetycznie zmodyfikowanych,

lub Shoyu, tofu.

napromieniowanych i głęboko mrożonych

przemysłowo:

homogenizowanych,

11. Nie używaj mrożonek, są pozbawione energii życiowej pokarmu.

Mit o nabiale, co wzmacniania kości

12. Nigdy nie używaj mikrofali. 13. Wprowadź pełne ziarna zbóż: ryż naturalny (brązowy), kaszę jaglaną, orkisz, jęczmień

Osteoporoza, odwapnienia kości, w krajach

i owies bezłuskowy, kaszę gryczaną, amarantus

zachodnich nasila się w zastraszającym tem-

i quinoa.

pie. Dzieje się tak, mimo że większość ludzi za

14. Zamień mąkę białą na mąkę razową (na po-

radą lekarzy i dietetyków, a co gorsza, reklam,

czątku mieszaj mąki w różnych proporcjach).

spożywa ogromne ilości nabiału w postaci ser-

15. Zamień sól białą na sól nierafinowaną, czyli

ków, jogurtów i mleka. To nieprawda, że na-

nieoczyszczoną (bogatą w składniki mineralne

biał wzmacnia kości! Na szczęście coraz więcej

i pierwiastki śladowe).

mówi się, że mimo iż nabiał zawiera dużo wap-

16. Zamień biały cukier rafinowany na niera-

nia, upośledza znacząco proces odkładania się

finowany cukier trzcinowy, a jeszcze lepiej na

tego pierwiastka w kościach. Dobrze skompono-

słód ryżowy i jęczmienny, syrop buraczany, ku-

wana dieta beznabiałowa dostarcza absolutnie wystarczającą ilość wapnia dla organizmu.

Żywieniowe pułapki, nie tylko dziecka Smak słodki ma działanie budujące energię układu trawiennego, jeśli jest w postaci naturalnych zbóż, owoców i warzyw. Cukier i słodycze (z zawartością cukru) oraz lody, wszystkie napoje schłodzone, soki owocowe i owoce południowe mają wychładzające działanie i niszczą

fot. sxc.hu/Peter Galbraith

www.organicmagazine.pl

energię trawienną śledziony i żołądka, a także 44

RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Odżywianie małego dziecka są przyczyną osłabienia odporności i alergii.

chupie, chipsach, obniżają poziom energii oraz

Jest to na rękę producentom słodyczy, ponie-

wysuszają soki i krew. Psują delikatny zmysł

waż im słabsza śledziona, tym większa ochota

smaku.

na słodycze. Dodatkowo cukier podrażnia układ nerwowy i powoduje zużycie ważnych dla orga-

Soja charakteryzuje się jednym z najwyższych

nizmu witamin i soli mineralnych. Przyspiesza

związków fitynowych (upośledzają przyswaja-

spadek poziomu energii, mimo, że pierwsze

nie np. wapnia i żelaza) spośród zbóż i roślin

wrażenie po zjedzeniu czegoś słodkiego pobu-

strączkowych. Jedynie długa fermentacja ob-

dza.

niża ich poziom. Zawiera także dużo toksyn – inhibitorów enzymów, które blokują działanie

Najlepszym napojem jest ciepła, przegotowana

trypsyny i innych enzymów koniecznych do

woda, niesłodzony kompot lub słaba herbatka

trawienia białek. Soja w obecnych czasach jest

ziołowa, też niesłodzona. Wszystko, co dosta-

modyfikowana genetycznie (ta informacja jest

je się do żołądka, żeby mogło być dobrze stra-

często pomijana na opakowaniach – 90% świa-

wione, musi zostać podgrzane do temperatury

towej produkcji soi jest genetycznie modyfiko-

37 stopni. Jest to olbrzymi wydatek energii ze

wana).

Świeże soki owocowe bardzo wychładzają organizm, szczególnie śledzionę i żołądek. strony organizmu, dlatego lepiej pić napoje lekko ciepłe. Świeże soki owocowe bardzo wychładzają orga-

Czas na zboża

nizm, szczególnie śledzionę i żołądek, tak ważne dla zdrowia. Osłabiają odporność. Surowe warzywa i owoce są z kolei ciężko strawne, a zawa-

Kasza jaglana (proso), jako jedyna wśród kasz,

rte w nich witaminy bardzo ciężko przyswajal-

jest zasadotwórcza, co jest bardzo korzystne,

ne.

szczególnie jeśli dieta obfituje w pokarmy kwasotwórcze. Obfituje ona w witaminy z grupy B,

Jeśli dajesz dziecku mięso, nabiał i przetwo-

lecytynę oraz substancje mineralne: wapń, fos-

rzone produkty, wiedz, że sól, która znajduje

for, potas, żelazo. Najkorzystniejszy jest chyba

się we większości serów, kiełbas, szynki, goto-

tutaj skład aminokwasowy. Kasza jaglana za-

wych sosów, kostek rosołowych, vegecie, ket-

wiera bowiem znaczne ilości tryptofanu. Jako,

www.organicmagazine.pl

RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Odżywianie małego dziecka że niedoborowy poziom tego aminokwasu wy-

zrobiona z mąki i kaszki kukurydzianej, wody

stępuje u wszystkich roślin strączkowych, po-

i soli, jest codziennym pożywieniem tamtejszej

trawy z kaszy jaglanej oraz fasoli, grochu, soi,

ludności. Rumuni przygotowują z niej mamały-

dostarczają doskonałego, pełnowartościowego

gę. Ziarno kukurydzy ma wiele wartości odżyw-

białka.

czych. Zawiera wiele białka oraz większość witamin i mikroelementów. Ale uwaga, jest często modyfikowana genetycznie!

Kukurydza (kasza, polenta) jest bardzo cenną rośliną o wszechstronnym zastosowaniu

Ryż pełnoziarnisty, dostępny w odmianie dłu-

w żywieniu. Zawiera wiele różnorodnych skład-

go- i okragłoziarnistej, oraz słodkiej. Wszystkie jego rodzaje wzmacniają energię. Nawilżają i regenerują skórę oraz wzmacniają trawienie. Jego ziarno jest samo w sobie zharmonizowane i zrównoważone, nie wytwarza wilgoci w organizmie. Jest doskonałym lekiem na jelito grube, wzmacnia śledzionę i żołądek. Zawiera w sobie witaminy i substancje mineralne. Ugotowanie go wymaga znacznie więcej czasu niż ryżu białego. W zależności od gatunku, nawet do 45 minut. Jest bezglutenowy, lekkostrawny. Wyrównuje poziom cukru we krwi i obniża ciśnienie. Ryż okrągły. Termicznie ciepły, wzmacnia śledzionę i jest wskazany dla osób spokojnych, marznących bardzo łakomych na słodycze. Ryż słodki pełnoziarnisty jest termicznie cie-

Ziarna, orzechy, rośliny strączkowe – tego nie może zabraknąć w jadłospisie dziecka. Fot. sxc.hu/jubenica

pły, zawiera bowiem więcej białka i kwasów tłuszczowych niż inne odmiany ryżu. Polecany w okre-

ników odżywczych, m.in. sód, potas, magnez,

sie rekonwalescencji, ogólnego osłabienia. Moż-

mangan, żelazo, miedź, fosfor, wapń, niektóre

na stosować jako dodatek do zwykłego, pełno-

witaminy z grupy B, witaminę C. Kaszka ku-

ziarnistego ryżu. Po ugotowaniu jest klejący.

kurydziana służy do zagęszczania soków i budyniów, a także do pieczenia ciast. W krajach

Pszenica i orkisz (odmiana pszenicy) mają

Ameryki Łacińskiej piecze się z niej chleb, plac-

działanie nawilżające i chłodzące, zwłaszcza na

ki i naleśniki. W północnych Włoszech polenta,

wątrobę, woreczek żółciowy i serce. Uspokajają

www.organicmagazine.pl

RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Odżywianie małego dziecka umysł, przeciwdziałając wewnętrznemu niepo-

szych roślin uprawnych świata. Okazuje się,

kojowi i nadpobudliwości. Pszenica jest bardziej

że szarłat zawiera bardzo drobną frakcję skro-

wychładzająca. Skutecznie działają na osoby ze

bi, dzięki czemu jest ona łatwostrawna i szy-

skłonnością do zaburzeń snu, które nie potrafią

bko dostarcza organizmowi energii. Ponadto

się rozluźnić wieczorem i przez cały dzień są na

zawartość składników mineralnych, takich jak

wysokich obrotach.

magnez, wapń, fosfor i potas, jest w amarantusie znacznie wyższa niż np. w pszenicy. Do

Owies wzmacnia śledzionę. Ma bardzo silne

niewątpliwych zalet produktów z ziarna szar-

działanie dynamizujące energię ciała i umysłu.

łatu można również zaliczyć wysoką zawartość

Jest rozgrzewający. Idealny w postaci płatków.

błonnika i łatwo przyswajalnego białka. Jest to

Ma szczególnie korzystne działanie u osób apa-

białko o niezwykle wysokim stopniu przyswa-

tycznych. Osoby, które dużo śpią i są raczej wą-

jalności, którego ilość podczas odpowiednich

tłe, odnoszą pożytek dzięki wzmacniającemu

procesów technologicznych nie obniża się. Jego

działaniu np. śniadania z płatków owsianych

wartość wynosi 75%. Dla porównania: wartość

Kasza gryczana, palona, ma działanie rozgrzewające, idealna na porę zimową. Charakteryzuje się dużą zawartością białka, tłuszczu, składników mineralnych i witamin z grupy B. białka zawartego w mięsie 70%, w mleku 72%.

z dodatkiem duszonych owoców i orzechów.

Pod względem ilości żelaza amarantus przeKasza gryczana, palona, ma działanie roz-

wyższa wszystkie rośliny (15 mg w 100 g nasion

grzewające, idealna na porę zimową. Charak-

- dla porównania w mięsie wołowym i cielęcym

teryzuje się dużą zawartością białka, tłuszczu,

ok. 2,5 mg w 100g). Nie zawiera glutenu.

składników mineralnych i witamin z grupy B. Kasza gryczana zawiera związki mineralne

Quinoa (komosa ryżowa) pochodzi z Ameryki

wapnia, żelaza, fosforu, potasu i miedzi oraz

Południowej. Niezwykle przez nich cenione, zo-

witaminy B1 i PP. Stanowi wspaniały dodatek

stało nazwane „matką zbóż”. Quinoa rozgrzewa

do obiadów i dań gorących, podana z sosem i

i wzmacnia całe ciało. Zalecane szczególnie oso-

surówkami, stanowi pełnowartościowy, bogaty

bom ze skłonnością do przeziębień. Według tra-

w witaminy i składniki mineralne posiłek.

dycyjnej medycyny chińskiej posiada smak słodki i kwaśny, jest termicznie ciepłe i wzmacnia

Amarantus (szarłat ) nazywa się ostatnio zbo-

nerki. W porównaniu z innymi zbożami Quinoa

żem 21 wieku, pomimo że jest to jedna z najstar-

posiada największą zawartość białka. Zawiera

www.organicmagazine.pl

RODZINA/W ZGODZIE Z NATURĄ Odżywianie małego dziecka więcej wapnia niż mleko i najwięcej tłuszczów

Zdrowy zestaw śniadaniowy przedszkolaka – na słodko, ale bez cukru

spośród wszystkich zbóż. Stanowi bogate źródło żelaza, fosforu, witaminy E i witamin z grupy B. Doskonałe dla wegetarian, zwłaszcza tęskniących w zimie do odżywczego i dodającego sił

SklepDietetyczny.pl poleca

pożywienia.

Zamiast majonezu

Jak widać, nie samymi białym pieczywem, cze-

Ketchup dla dzieci bio, bez cukru, z nektarem jabłkowym, Zwergenweise

koladowymi chrupkami z mlekiem i szynką z wątpliwego źródła śniadanie małego przedszkolaka stoi, nie wspominając o jego diecie.

Cena 14,69 zł za 500 ml

Dominika Adamczyk O autorce:

Zamiast napoju Sok dla dzieci, na mocne kości, z wapniem i witaminą C, Rabenhost

dietetyk TCM, prowadzi Akademię Zdrowego Odżywiania TAO ZDROWIA, organizuje kursy dietetyki Tradycyjnej Medycyny Chińskiej, warsztaty gotowania wg Pięciu Przemian, wyjazdy warsztatowe.

Cena 3,79 zł za 125 ml

Prowadzi firmę cateringową ZDROWE DZIECIAKI ze zdrowym jedzeniem dla przedszkoli i szkół. www.taozdrowia.pl, tel. 602 35 36 13

Owocowy sok Rumiane Policzki bio, z dodatkiem miodu - bogaty w żelazo, Rabenhorst Cena 4,29 zł za 200 ml

Zapraszamy na wakacyjny wyjazd z TAO ZDROWIA

Kipi kasza – kipi konkurs! Wygraj zestaw śniadaniowy przedszkolaka.

Kazimierz Dolny, 10-14.08.2011 ‚ •

warsztaty gotowania wg Pięciu

Odwiedź SklepDietetyczny.pl, zapoznaj się z działem „Kasze”, a następnie zaproponuj obiad z wykorzystaniem jednej z kasz z oferty sklepu. Prześlij przepis oraz zdjęcie potrawy na adres redakcja@organicmagazine.pl (tytuł maila „Kipi kasza”). Na pomysły czekamy do 22 lipca. Trzy najlepsze przepisy nagrodzimy prezentowa-

Przemian i wykłady z dietetyki Tradycyjnej Medycyny Chińskiej – Dominika Adamczyk •

ćwiczenia energetyczne VEDO

(samouzdrawianie) i wykłady z filozofii Tradycyjnej Medycyny Chińskiej - Paweł Cynk-Borucki

nym zestawem przedszkolaka.

promocja

www.organicmagazine.pl

LIGHT /ZDROWIE I URODA

Uroda

Soleil emulsja do opalania SPF20, Sante Naturkosmetik, 100 ml, dla całej rodziny

Krem wzmacniający AA ECO, antyalergiczny, 50 ml

Zawiera filtr mineralny, pielęgnujące olejki z jojoby i migdałów oraz wyciągi z aloesu i jagód Goji, które chronią skórę przed podrażnieniami i łagodzą zaczerwienienia. W bardzo praktycznym opakowaniu z pompką do dokładnego dozowania. Cena ok. 50 zł

Zawiera organiczny ekstrakt z pomidora, który skutecznie chroni skórę przed szkodliwym działaniem promieniowania UV oraz zanieczyszczonego środowiska. Bez olejków eterycznych, parabenów i innych konserwantów. Cena ok. 32 zł

Żel do stóp i nóg z kasztanowcem i mentolem, 75 ml, FITNE

zdrowie

Kombinacja wyciągu z kasztanowca i żywokostu z kamforą i chłodzącym mentolem, stymuluje i odświeża. Chroni przed tworzeniem się nieprzyjemnego zapachu. Cena 35,80. www.zdrowekosmetyki.com.pl

Żel do zębów z solą morską, 75 ml, FITNE Pielęgnuje i chroni zęby naturalnymi składników z soli, xylitolu i ekstraktu z rumianku. Zapobiega próchnicy i tworzeniu się kamienia nazębnego. Nie zawiera fluoru. Cena ok. 24 zł.

reklama

www.organicmagazine.pl

Naturalny koktajl piękna Dojrzała śliwka, dorodny pomidor, a może soczyste winogrono? Dostarcz urodzie dobroczynnych właściwości z rodzimych owoców i warzyw – od zewnątrz i wewnątrz.

Owoce i warzywa są dobre na wszystko. Trudno się bez nich obejść w kuchni, szczególnie wegetariańskiej oraz takiej, w której mamy na uwadze swoje zdrowie i urodę. Bo to, co zielone na talerzu, jest nie tylko jego ozdobą, ale istotną częścią posiłku. Mało kto jest świadomy, że żelazo,które dostarczamy organizmowi w tradycyjnej diecie, tylko w 30% pochodzi z produktów odzwierzęcych. Pozostała ilość jest dostarczana głównie z nasion oraz roślin strączkowych.

Owoce i warzywa zaskakują nas również w urodzie. www.organicmagazine.pl

LIGHT/ZDROWIE I URODA Naturalny koktajl piękna troskę o skórę wrażliwą i skłonną do alergii,

Uroda z natury

z troską o środowisko - co było nie lada wyzwaOwoce i warzywa rozgościły się na dobre w uro-

niem. W składzie AA ECO dominują ekstrakty

dzie. Śliwka węgierka nawilży skórę, pomidor

z owoców i warzyw, które stosujemy w tradycyj-

poprawi koloryt cery oraz opóźni jej starzenie,

nych maseczkach, pomidor, marchewka, śliw-

a olej z winogrona zredukuje nadmierne wy-

ka, winogrono, dzika róża czy pestki dyni, tyle

dzielanie sebum, lekko złuści, odżywi i wygła-

że w wygodnym dla aplikacji wydaniu.

dzi naskórek.

Egzotyka czy rodzime źródło urody? Co wybie-

Wydawać by się mogło, że domowe maseczki

rzemy?

są naszym wybawieniem. Nie do końca. Domowe maseczki bywają niepraktyczne w podróży i w okolicznościach, w których czas jest na wagę złota. Kłopotliwa aplikacja, krótki termin przydatności do zużycia, spływanie z twarzy czy podrażnienia skórne – nie są to rzadkie historie.

Ekologiczne kosmetyki – dyskusyjna egzotyka czy rodzime składniki? Z rozwiązaniem przychodzą do nas firmy kosmetyczne, które stosują wyciągi z owoców i warzyw w swoich produktach. Naturę znajdziemy głównie w kosmetykach ekologicznych, w których znajdziemy przede wszystkim składniki egzotyczne, takie jak masło shea, olej jojoba czy masło karite. Sprawą dyskusyjną

Kamila Mularczyk

Naturalny koktaj piękna apetyczny konkurs! Warto sprawdzić wpływ AA ECO na urodę. Zapraszamy do konkursu, którego zadaniem jest przygotowanie warzywnego lub owocowego koktajlu, odżywczej bomby dla zdrowia i urody, w którego składzie znajdziemy pomidory, winogrona lub śliwki, głównych bohaterów linii AA ECO. Prześlij zdjęcie koktajlu oraz jego przepis na adres koktajl@organicmagazine.pl, ze swoimi danymi kontaktowymi, do 22 lipca. Wśród nadesłanych przepisów trzy nagrodzimy zestawem antyalergicznych, ekologicznych kosmetyków AA ECO, oraz opublikujemy w kolejnym numerze „Organic. regulamin konkursu na: www.organicmagazine.pl

jest to, na ile kosmetyk, który zawiera w sobie składniki z różnych kontynentów, można nazwać przyjaznym naturze? Z ciekawą propozycją wyszła do miłośniczek ekologicznych kosmetyków polska firma Oceanic, tworząc ekologiczną, certyfikowaną markę kosmetyków AA ECO, która łączy w sobie

www.organicmagazine.pl

LIGHT/DOMOWE INSPIRACJE

Domowo i folkowo Najwyższy czas pożegnać się z przaśnym wizerunkiem folkowych pamiątek i rozglądnąć się za dobrym designem inspirowanym wsią. KAPPA, narzuta na łóżko, fotel – do otulenia i ozdoby Piękna, wielokolorowa KAPPA z Manufaktury, wykonana ręcznie, starannie, z różnokolorowych włóczek. Możliwość zamówienia w dowolnym kolorze i rozmiarze. Cena 359 zł. www.terazfolk.pl

Bo dobry śmieć nie jest zły

Studio projektanckie MOHO znane jest już na całym świecie m.in. dzięki swoim awangardowym dywanom. Ich dywany z kolekcji Mohohej! o kształcie kurpiowskiej wycinanki to jeden z najbardziej spektakularnych sukcesów polskiego designu ostatnich lat.

W Sztuce Beskidzkiej twórcy inspirują się kulturą Podlasia. Tygiel kultur w tym regionie doprowadził do przenikania się wzorów białoruskich, ukraińskich oraz nadbałtyckich.

www.organicmagazine.pl

Riot Lamp, ekologiczna lampa, Freedom of Creation Połączenie ekologicznego zaangażowania z pokazem możliwości techniki druku 3D. Wszystkie elementy, oprócz klosza i żarówki, zrobiono z odzyskanych materiałów. Cena 1690 zł. www.zoomzoom.pl

LIGHT/RODZINNIE

Praktyczne zabawy z naturą Domek dla lalek, Trzy Myszy Inspirowany współczesną achitekturą. Do złożenia i rozłożenia. Idealny na wakacje i w deszczowe dni. Zrobiony z bardzo wytrzymałej tektury. Cena 93 zł. www.eko-mania.pl

BUBBLES & CREAMS

Ekologiczne pieluszki Close Parent, pieluszka wielojednorazowe Moltex eko razowa nowej generacji – idealne na wakacje

Luksus i ekologia w jednym. Najwyższej jakości kosmetyki do Z budowy przypomina pieluszkę pielęgnacji niemowląt: woda Pieluszki Moltex są w 50% jednorazową, ale wykonana jest micelarna, płyn do kąpieli, wykonane z materiałów po- z naturalnych, bezpiecznych dla krem na odparzenia oraz balchodzących z recyklingu, dziecka materiałów. Dzięki syssam na bazie wód kwiatowych, bez perfum, balsamów, TBT, temowi sprytnie umieszczonych masła shea oraz oliwy z oliwek. lateksu, nie bielone chlo- zatrzasków pieluszka rośnie wraz www.bioieko.pl rem. Maksimum chłonności z dzieckiem, od urodzenia do nocnika. Wygodna, łatwa przy minimalnym wypełniew obsłudze, a jednocześnie niu żelem absorbującym. Dostępne w trzech rozmia- ekonomiczna. Zdobywca złotego rach. Biodegradowalne. medalu w konkursie czasopisma „Practical Parenting-Praktyczne www.bioieko.pl Rodzicielstwo” na najlepszą pieluszkę wielorazową. Cena detaliczna: 79 zł

www.ekomaluch.pl

Materiały promocyjne firm

www.organicmagazine.pl

LIGHT/ZE SMAKIEM

Na zdrowie!

Woda Henryk, lekko gazowana, 330 ml

Jesteśmy fanami leczniczych wód mineralnych. Charakterystyczny smak i zapach, właściwości lecznicze, a do tego możliwość ugaszenia pragnienia – więcej latem nam nie potrzeba.

Niskonasycona dwutlenkiem węgla, alkaliczna, wysokozmineralizowana. Uzupełnia w organizmie niedobór jodu. Cena ok. 2 zł.

Zielony pasaż Woda Józef, 5 l Szczególnie zalecana przy kamicy nerkowej, stanach zapalnych dróg moczowych, dnie moczanowej i innych chorobach urologicznych. Cena ok 21 zł za 5 l.

Śliwki suszone kalifornijskie najwyższej jakości – świeże i miękkie Cena 9,99/1 kg www.bakaliowo.pl materiał promocyjny

Vichy Calatan, 1 l Wydobywana ze źródła Vichy Catalan w Pirenejach - Caldes de Malavella (Girona, Hiszpania). Wypływa powoli z samego serca Ziemi w temp. 60°C. Regularne spożywanie wody pomaga w regulacji poziomu cholesterolu i trójglicerydów. Działa także antydepresyjnie, co jest rezultatem obecności Litu w jej składzie. Cena ok. 9 zł.

www.organicmagazine.pl

LIGHT/MODA Wiosenno-letnia kolekcja The Earth Collection Jak zwykle uwodzi krojem i materiałami. Klasyka z naturalnymi akcentami: bawełna organiczna, konopie, trawa chińska. Lista sklepów na stronie www.theearthcollection.pl

Moda - naturalnie! Od mody przyjaznej naturze nie powinniśmy wymagać jedynie zastowania materiałów przyjaznych naturze, ale również śledzenie trendów, dzięki której może podbić nie tylko ekologiczne szafy. Etniczna bransoletka Sahara, Pracownia Rozmaitości SHEWAS Wykonana z ozdobnego sznurka lnianego, starannie przeplecionego z żółtymi drewnianymi koralikami oraz posrebrzanymi koralikami Bali. Cena 59 zł. www.pakamera.pl

Kapelusz z papierowej słomy, H&M...

i dla Niej Cena 29,90 zł

...dla Niego Cena 39,90 zł

www.organicmagazine.pl

PRENUMERATA

Prenumerata Organic Zostań z nami na dłużej! „Organic” w wydaniu drukowanym może mieć tylko 1000 osób. Jeśli chcesz mieć pewność, że trafi w Twoje ręce, zamów prenumeratę.

W prenumeracie rocznej, drukowanej, otrzymujesz „Organic” w cenie 13 zł za egzemplarz oraz bezpłatny dostęp do wydań online, które są w pełnym kolorze.

Jeśli preferujesz wydania online, zamów tylko wydanie elektroniczne. Roczna prenumerata online to koszt 32 zł. Zamówienie możesz złożyć poprzez formularz dostępny na stronie www.organicmagazine.pl. www.organicmagazine.pl

W KULUARACH

DO ZOBACZENIA ZA DWA MIESIĄCE !

W kolejnym numerze „Organic” m.in: Ekologia w polskiej polityce: czy w wyborach parlamentarnych jest na nią miejsce? Boska geometria w przyrodzie – jak matematyka rządzi naturą Biohorror w naturze i kulturze

Do zobaczenia! Spotkajmy się online! Na stronie www.organicmagazine.pl