10 december 2013
J AA R GANG
72 | België € 10,50 | Nederland € 10,50 | tweemaandelijks |
Van oud naar nieuw Bewust op je gewicht in company
Het ei van Columbus
Donorcodicil Belgisch voedingsmagazine
Othofyto Media geeft twee tijdschriften uit:
Orthofyto en LeefNu
g JaaRgan
decembe r 2013
10
71 | |
okto ber
10 ng Rga J a a / nov emb er 2013
LeefNu is het tijdschrift voor de consument die op een bewuste en gezonde manier wil leven. LeefNu vertaalt wetenschappelijke inzichten in praktische artikelen. De artikelen zijn voornamelijk gericht op een gezonde leefstijl & voeding en het gebruik van voedingssupplementen. Daarnaast wordt aandacht besteed aan onderwerpen zoals beweging, opvoeding en het milieu.
72 |
Nederland â‚Ź 10,50
|
|
tische magne o r t k le E ing belast w
van oud naar nieu
Website OrthoFyto Media online Maak kennis met onze website www.orthofytomedia.com! Op de site treft u alle informatie betreffende de tijdschriften Orthofyto en LeefNu. Tot het einde van dit jaar is ons tijdschrift LeefNu volledig digitaal te lezen. Om de volgende edities te kunnen lezen, heeft u vanaf 2014 een abonnement nodig. Vanaf dan zal op deze website ook het volledige archief van Orthofyto en LeefNu geplaatst worden. Voorwaarden voor een abonnement vindt u op de website.
Voorwoord
Voor u ligt het laatste nummer van Leefnu 2013. Ook deze uitgave bevat verschillende artikelen op het gebied van een bewuste en gezonde leefstijl.
2014 brengt vernieuwing! In 2014 verschijnt Leefnu in een handzaam A5-formaat. Het abonnementstarief verdwijnt voor de gedrukte versie van Leefnu; u betaalt slechts de verzendkosten! Lees alle informatie op de ingesloten brief of kijk op onze website www.orthofytomedia.com
Namens de hele redactie wens ik u een gezond en energiek 2014.
Pascale Van den Heede
Hoofdredacteur
LeefNu 72
december ‘13
3
J a a R g a n g 10
Inhoud december 2013
72
72
| Nederland
| België € 10,50
ar van oud na
andelijks |
€ 10,50 | tweema
nieuw
De EFSA: zuivere koffie of niet?............................................................ 7
nn Actueel
Het ei van Columbus
Bewust op je gewicht in company
il
Donorcodic
Belgisch zine
voedingsmaga
nn Voedingsdossier
Wanneer, hoe en in welke volgorde supplementen gebruiken?. . .........................................................................................................8
nn Orthotarische recepten Winterse (feest)recepten.......................................................................... 12
nn Eetwijzer
Bewust op je Gewicht
Leefstijl veranderen gaat makkelijker samen.............................14
nn Medisch Dossier
Het donorcodicil: orgaandonatie en - transplantatiet.............17 Preventieve gezondheidszorg volgens vijf natuurgeneeskundige principes....................................................... 20
nn Toxiciteit
Het ei van Colombus. Of van Bill Gates?....................................... 21
nn Achterkant van de
Wat ‘onverzadigbare’ politici vertellen over
waarheid
verzadigde vetten......................................................................................... 23
nn Ecologie
Schaliegas. ........................................................................................................25
Geschiedkundig ligt kruidengeneeskunde aan de basis van de moderne geneesmiddelentherapie. Kruiden zijn rijk aan verschillende chemisch actieve stoffen met een bijzondere fysiologische werking in relatie tot de gegeven hoeveelheid. Heel wat medicijnen, zoals aspirine, zijn ontwikkeld op basis van één actieve stof uit een plant en worden chemisch gefabriceerd. In de geneeskunde zoekt men voor één symptoom naar één middel dat dit kan oplossen. Planten en kruiden bevatten naast dat ene molecule die voor de belangrijkste genezing zorgt ook stofjes die in synergie werken met deze molecule. In de chemische geneeskunde vinden we deze stofjes niet meer terug.
Adverteerders OrthoFytoMedia
Nieuwe website....................................................................................................2
FIOW
Orthomoleculair voedingsconsulent................................................... 4
FIOW
Wimed. . ...................................................................................................................... 6
Ojibwa De Roeck
Nigella Oil Superior.......................................................................................... 13
Pharma Nord
D-Pearls. . ................................................................................................................ 22
Nordic Naturals
Pro Omega........................................................................................................... 26
Energetica Natura
Sculacia.................................................................................................................. 28
Erkenning LeefNu LeefNu is sinds juni 2007, het enige neutrale Orthomoleculaire Wetenschappelijke Tijdschrift erkend door de ‘European Union of Science Journalists’ Associations’ en de ‘European Research Advisory Board (EUR AB)’.
LeefNu 72
december ‘13
5
Actueel Hayo Bol
De EFSA: zuivere koffie of niet? Sinds december 2012 mag van de European Food Safety Authority (EFSA) geen informatie over ingrediënten meer op de verpakking staan van natuurlijke levensmiddelen staan waarvan de effecten niet wetenschappelijk zijn bewezen. Er mag bijvoorbeeld wel op de verpakking staan dat in een bepaald product calcium in zit, maar waar dit ingrediënt voor is of welke effecten het zou kunnen hebben, mag niet vermeld worden. Dit omdat er dan sprake zou zijn van een medische claim zou zijn. Namens de EU is de EFSA de commissie die heeft beoordeeld welk middel op de lijst mag met welke wetenschappelijke claim. Helaas voor het alternatieve veld; in deze commissie zitten alleen vertegenwoordigers van artsen, zorgverzekeraars en farmaceuten. Deze knappe koppen hebben net als iedereen een specifieke bril op waarmee ze naar de wereld kijken. Wat bij hen telt is of het wetenschappelijk is en niet bijvoorbeeld of het ‘bewezen werkzaam’ is. Dit uitgangpunt heeft helaas verstrekkende gevolgen voor de natuurlijke middelen. De European Food Safety Authority (EFSA) is een onafhankelijk onderzoeksinstituut die de Europese Commissie adviseert. Op hun wetenschappelijke bevindingen wordt het Europese beleid en wetgeving op gebied van voedselveiligheid gebaseerd. Zo maakt de EFSA adviezen over E-nummers, de veiligheid van nieuwe stoffen en genetisch gemodificeerde producten. Deze adviezen wegen zwaar mee voor de Europese Commissie om beleid op te kunnen maken. Niet alleen in Nederland, maar ook binnen Europa wordt er veel onderzoek gedaan naar de voedselveiligheid. Zo is in 2002 de EFSA opgericht.
Antioxiderende werking Producenten van orthomoleculaire middelen konden tot 2008 dossiers maken en indienen van specifieke stoffen waarvan zij vinden dat dit erkend moet worden door de EU. Het gaat daarbij om inhoudsstoffen van planten en groenten. Denk aan bijvoorbeeld aan resveratolen, pepsine en bètacaroteen. De eerste stof zit in druiven en de laatste in wortels. Bètacaroteen heeft een bewezen antioxiderende werking. Volgens de EFSA mag je op grond daarvan echter niet meer stellen dat bètacaroteen een positieve invloed heeft op specifieke delen van het lichaam.
Hoort zegt het voort We zijn nu bijna een jaar verder en protest in de Tweede Kamer heb ik niet gehoord. Toch lijkt de regelgeving van de EFSA op censuur, op een inperking van de vrijheid van meningsuiting en een terugkeer naar de orale verhaalcultuur van eeuwen geleden. Als je niets meer op schrift mag
zeggen wordt het aloude ’hoort zegt het voor’ weer van toepassing. Maar is dat wat wij willen? We zitten nu met twee voldongen feiten, namelijk dat er sinds 2008 geen stoffen meer worden toegelaten, want je mag ze als fabrikant van natuurlijke voedingsmiddelen na deze datum, niet meer indienen. Plus dat er geen claims meer op de verpakking mogen, als deze niet zijn goedgekeurd door de EFSA.
Over één nacht ijs? Je zou zeggen dat deze commissie niet over een nacht ijs gaat, maar de werkelijkheid blijkt anders. Zo zijn stoffen als natronloog (een sterke base) magnesiumsulfaat en vormen van selenium (selenieten) zonder dossier op de lijst toegelaten en betere, meer op de fysiologie inwerkende stoffen niet. Dit alles zonder opgaaf van reden, want kennelijk is er niemand die de EFSA controleert in haar handel en wandel.
Kromme situatie? Een specifieke vorm van selenium wordt als goed opneembaar beschouwd en mogelijk werkzaam als medicijn tegen kanker. Voor de duidelijkheid: We hebben het hier over de chemische nagemaakte variant en niet over de natuurlijke vorm. Daarvan is het dossier ondanks drie keer inleveren niet goedgekeurd door de EFSA. Hetzelfde middel werd een jaar later door de farmacie gewaardeerd als mogelijk medicijn tegen kanker. Laat ik benadrukken dat ik voor overleg en transparantie ben en niet met een ‘goed of slecht’ bril op naar de realiteit om mij heen kijk. Het is echter een feit dat het alternatieve veld van artsen en therapeuten, niet bij de besluitvorming is betrokken. Het ruikt enigszins naar belangenverstrengeling en al zou er maar een onafhankelijk commissie de EFSA controleren, zou dat waarschijnlijk schelen in de manier waarop zij nu opereren. Inmiddels is het verboden om een voedingssupplement op de markt te zetten als het niet is goedgekeurd door de EFSA. De gevolgen hiervan zijn nog ongewis maar de voorboden voorspellen weinig goeds. Zie ook: http://library.wur.nl/WebQuery/clc/1768795 .
LeefNu 72
december ‘13
7
Voedingsdossier Ing. Christel Stevens
Wanneer en hoe gebruik je supplementen? Een ziekte in het lichaam is in de eerste plaats een manier of een manifestatie van het lichaam om zich te willen ontdoen van toxinen in plaats van een vraag naar meer voedingsstoffen. In een aantal gevallen kan het lichaam de voedingsstoffen ook verkeerd gebruiken zoals bijvoorbeeld bij osteoporose. Bij osteoporose is er een calciumtekort in de botten terwijl er tegelijkertijd calciumstapeling optreedt in de weke weefsels. Er is hier eerder sprake van een verkeerde calciumplaatsing dan van een calciumtekort.
De meest gekende en momenteel gebruikte manier om ziekte aan te pakken is klassieke medicatie. Mijns inziens is deze manier van aanpak vooral voor de chronische aandoeningen - meestal symptomatisch. Het verwondert mij dat mensen en zelfs artsen geloven dat ze mensen genezen met producten waar het woord genezen helemaal niet in voorkomt. Behalve de gemeenschappelijk noemer waarin ze vermeld worden: “genees”middelen is het woord genezen in deze producten niet terug te vinden. Namen zijn …”blokker”, … “remmer”, “anti”…, enz… Het is bijgevolg een onderdrukkend proces dat leidt tot een verandering van gewaarwordingen, maar niet tot genezing van het hele systeem. Het lichaam zal verder gaan in het proces van stagnatie. Geschiedkundig ligt kruidengeneeskunde aan de basis van de moderne geneesmiddelentherapie. Kruiden zijn rijk aan verschillende chemisch actieve stoffen met een bijzondere fysiologische werking in relatie tot de gegeven hoeveelheid. Heel wat medicijnen, zoals aspirine, zijn ontwikkeld op basis van één actieve stof uit een plant en worden chemisch gefabriceerd. Het huidige wetenschappelijke kader of onderzoek is een structuur die hierbij past en voor één symptoom zoekt naar één middel dat dit kan oplossen. Planten en kruiden bevatten naast dat ene molecule die voor de belangrijkste genezing zorgt ook stofjes die in synergie werken met deze molecule. In de chemische geneeskunde vinden we deze stofjes niet meer terug. Orthomoleculaire genezing is één van de holistische manieren om het zelfgenezende vermogen van het lichaam te ondersteunen. Een holistische genezing wil volgens mij zeggen het lichaam genezen in al zijn facetten of op alle
8
LeefNu 72 december ‘13
niveaus van het lichaam. Daarom is het ook belangrijk dat we kijken naar de oorsprong van het wezen de mens en de basisprincipes die nog steeds gehanteerd worden in dit menselijk lichaam. Supplementen dienen dan ook gebruikt te worden als middel om het heel worden van het lichaam te ondersteunen. Een lichaam dat ziek is, wil uitscheiden. Wanneer we op dat moment het lichaam gaan belasten met een massa extra voedingsstoffen gaat het lichaam stagneren. Een ziek lichaam vraagt om zuivering, een ziek lichaam vraagt om de stroom te herstellen. De communicatie tussen de cellen dient terug op gang te komen, de lymfestroom dient gemobiliseerd te worden en de eliminatiepaden dienen open gesteld te worden.
Gezondheidsbevorderende factoren Vochtbalans Een gezond lichaam bestaat uit voor 80% uit water, waarvan 75% in het lichaam en 85% in de hersenen. De hersenen zijn slecht 1/50 van ons lichaamsgewicht maar krijgen 18 tot 20% van de bloedcirculatie. Het menselijk leven is ontstaan uit organismen die in de zee leefden. Samen met dit ontstaan, heeft het menselijk lichaam alle principes van dit waterleven overgenomen. De rol van water in het lichaam van de mens is niet anders dan de rol ervan in het begin waar alle leven ontstond uit het zoute zeewater. Water is essentieel voor het leven en is het transportmiddel voor alle voeding- en afvalstoffen in ons lichaam. Een droge mond of het gevoel van dorst is het laatste signaal dat het lichaam geeft dat er dehydratie is. Op dat moment heeft het lichaam reeds lang tekort aan water. Een gedehydrateerd lichaam is veel gevoeliger voor voedingsmiddelen en er zullen om die reden gemakkelijker intoleranties ontstaan.
Voedingsdossier Ing. Christel Stevens
Wat zijn oorzaken van dehydratie? l Stress: wanneer mensen stress hebben, geeft dit dehydratie, en dehydratie geeft ook weer stress, een vicieuze cirkel dus; l Vochtafdrijvende dranken: zwarte thee, koffie, alcohol, frisdranken, chocolade en alle dranken met suiker. Door deze dranken scheidt je meer mineralen uit wat een vochtafdrijvende werking heeft; l Verkeerd voedingspatroon: fastfood, kant-en-klaar maaltijden, voeding behandeld met chemicaliën en pesticiden, niet uitgebalanceerde voeding, uitheemse voeding; l Vaccinaties; l Vervuiling: lucht vervuiling, geluidsvervuiling; l Reizen: vooral vliegreizen; l Geopatische belasting: voor mobiele telefoon, electrosmog;
Zuurtegraad Het tweede grote probleem bij stagnatie van het lichaam is de zuurtegraad. Mensen dienen 80% basevormende voeding te eten zoals groenten. Vooral groene bladgroenten zijn hiervoor heel belangrijk. Groenten zijn rijk aan kaliumcitraat waardoor de balans van de vier hoofdmineralen calcium, natrium, kalium en magnesium hersteld wordt. Deze mineralen werken in koppels calcium en natrium samen en kalium en magnesium samen. Veel westerse voeding waaronder zuivel, is rijk aan vooral calcium en natrium waardoor de in- en uitstroom van deze mineralen in de cellen stagneert. Als gevolg hiervan stagneert ook de inen uitstroom van voedingsstoffen en toxinen in de cellen. Een overmaat calcium en natrium heeft een dehydrerend effect. Dit is geen nieuws: we weten allemaal dat we extra dorst krijgen na het eten van zoutrijke producten.
l Airconditioning: droge, hete en koude lucht en voornamelijk gerecycleerde lucht; l Geen rekening houden met de natuur: niet leven volgens het ritme van de natuur, zowel in gedrag als met voeding; l Medicatie en drugs: voorgeschreven medicatie, sociale drugs, sigaretten. Het nemen van supplementen zonder aan deze leefstijl iets te veranderen zal enkel nog meer dehydratie veroorzaken waardoor de levensstroom nog meer gaat stagneren. De belangrijkste symptomen bij dehydratie zijn: l Geen dorstgevoel meer: veel mensen verwarren dorst met honger en gaan bij dorst eten. Het lichaam vergeet of herkent de dorstprikkel niet meer omdat de meest mensen dranken drinken voor stimulatie zoals koffie, zwarte thee, frisdrank en alcohol; l Constipatie: het lichaam onttrekt te veel vocht uit de feces; l Oedeem of vocht vasthouden: doordat er te veel toxinen in het lichaam circuleren, houdt het lichaam vocht vast om deze te verdunnen. De toxiciteit ontstaat in feite door een te kort aan vocht nodig om te kunnen reinigen. Veelal wordt oedeem nog versterkt door het gebruik van laxantia en diuretica; l Ontstekingen: dehydratie is altijd aanwezig bij ontstekingen; l Verlaagde energie en werking immuunsysteem; l Verstoorde vochtbalans: droge of net waterige ogen, vaginale droogte, droge huid en bijvoorbeeld eczeem; l Verhoogd cholesterolgehalte: cholesterol zorgt ervoor dat de celwanden minder doorlaatbaar worden, hierdoor vertraagt de in- en uitstroom van de cel. In feite is dit een overlevingsmechanisme van ons lichaam.
Vetzuurbalans Vetzuren vormen het belangrijkste bestanddeel van de celmembranen: ze bepalen de flexibiliteit en doorlaatbaarheid. Goede vetzuren behoren ruimschoots in de voeding aanwezig te zijn, in de vorm van (vette) vis, plantaardige oliën, zaden, pitten en noten. Daarnaast kan de voeding worden aangevuld met voedingssupplementen. Licht De zon is onze belangrijkste natuurlijke energiebron.
LeefNu 72
december ‘13
9
Voedingsdossier Ing. Christel Stevens
Starten met suppletie: Eén van de belangrijkste zaken is dat de vochtbalans van het lichaam hersteld wordt. Iedere volgende stap in de behandeling is vrijwel zinloos als hieraan niet voldaan wordt. Drink minimaal acht glazen water per dag en beperk alle dranken met een dehydrerende werking. Gebruik voeding en supplementen die het herstel van de cel ondersteunt. Denk bijvoorbeeld aan kaliumcitraat voor herstel van de zuurtegraad en goede vetzuren om de celmembranen te herstellen. Deze supplementen samen zullen de peristaltiek van de dikke darm verbeteren waardoor de giftige stoffen langs de ontgiftingspaden uitgescheiden kunnen worden (zie figuur).
Volgorde uitscheiding toxinen
Cel Uitscheiding
Lymfen
toxinen
Huid/longen
toxinen
Bloed
toxinen
toxinen
Colon toxinen
Lever
Huid/longen toxinen
Het lichaam moet eerst ontgiften voor het gevoed kan worden. Hiervoor dient de celcommunicatie, de lymfestroom en de uitscheidingsorganen actief te zijn. De lymfestroom kan geactiveerd worden met wisseldouches van koud en warm water. In deze eerste fase van herstel kan de lever vaak wat extra ondersteuning gebruiken door middel van leverondersteunende kruiden. Suppletie uit de natuur geplukt ! Wat de natuur maakt is nog altijd het beste voor de mens. In deze tijd van kunstmatig gecreëerde voeding aangerijkt met bijvoorbeeld omega-3, calcium, ijzer en vitamine A, stellen we ons nooit de vraag of deze stofjes wel aan het voedingsmiddel toegediend worden in een vorm die opneembaar is voor ons lichaam. Deze essentiële voedingsstoffen zijn het best opneembaar door ons lichaam
10
LeefNu 72 december ‘13
in de vorm waarmee ze al duizenden jaren in ons lichaam binnenkomen. Dus aanwezig in de plant of de vis of ander voedingsmiddel. De natuur biedt in het algemeen alle stoffen die nodig zijn voor een goede opname of verwerking van een voedingsstof. Zo wordt ijzer in bladgroenten goed opgenomen omdat deze bladgroenten ook vitamine C bevatten die nodig is om ijzer in te bouwen in onze rode bloedcellen. Zo zijn er honderden andere voorbeelden. Het is van belang te weten dat omega-3-vetzuren niet verhit mogen worden. Een brood met omega-3-vetzuren, is zoals ieder brood gebakken op 180 °C. Los van het feit dat deze vorm van omega-3-vetzuren anders is dan van vis, gaat bij deze temperatuur de werkzaamheid van de vetzuren achteruit en kan zelfs schadelijk worden. Met het stomen van vis (lage bereidingstemperatuur) behoud je de meeste vetzuren. De melk van de koe bevat heel veel calcium. Zo lijkt koemelk een goede calciumbron. Als je beter kijkt dan zie je dat de calciumvorm van koemelk slechter opneembaar is. Waar haalt de koe deze calcium? De koe eet vooral veel gras. En zo blijkt het calcium uit groenten veel beter opneembaar te zijn voor mensen dan de calciumvorm uit melk. Studies tonen zelfs aan dat mensen die veel melk drinken veel meer kans hebben op osteoporose dan mensen die weinig melk drinken. Daar onze huidige voeding onvoldoende vitaminen, mineralen en sporenelementen bevat is het nodig om deze aan te vullen, maar liefst op een zo natuurlijk mogelijke manier. Bepaalde synthetische producten verstoren ons lichaam soms meer dan een tekort. Bij het kiezen van een product kijk dan steeds naar de natuur: in welke vorm komen de mineralen in de natuur voor? Hoe kwam de mens vroeger (paleolitische tijdperk) aan zijn essentiële voedingstoffen? Tijdens de oertijd aten de mensen voornamelijk planten. In de loop der jaren is onze genetische structuur nauwelijkes veranderd. Alles wat ons lichaam binnenkomt dat overeenstemt met onze basis wordt door ons lichaam herkent en opgenomen. Vitaminen en mineralen in een plantencultuur zijn “whole food” ze bevatten ook nog de vele ander bioflavanoïden, antioxidanten die ons lichaam nodig heeft. Een preparaat aanbieden dat de mineralen in dezelfde verbindingen bevat die door het DNA van de mens worden herkend, geeft optimale assimilatie en weinig of geen toxiciteitsrisico. Verder is de dosering van deze supplementen ook veel beter afgestemd op onze dagelijkse behoefte en is de kans op overdoseren van één of andere vitamine waardoor ook een onbalans zou kunnen ontstaan miniem.
Voedingsdossier Ing. Christel Stevens
Hoe herken je kwaliteit? Vaak vullen firma’s hun supplementen met inerte vulstoffen, of kleur en smaakstoffen om de chemische smaak van de synthetisch geproduceerde vitaminen te verhullen. Natuurlijke supplementen bevatten een “whole food” plantencultuur gedroogd op een temperatuur van 40°C, zodat de natuurlijk voorkomende enzymen en antioxidanten bewaard blijven. Deze enzymen zijn onder andere superoxide dismutase (SOD) en catalase. Deze antioxidanten werken niet alleen in synergie met de mineralen maar hebben tegelijkertijd een waardevolle werking als antioxidant, ook in deze kleine hoeveelheden. Daarom kan het zijn dat deze supplementen soms licht verschillen in kleur bij verschillende producties. Extracten van planten van biodynamische, in de zon geteelde planten, zijn de transporteur van de macronutriënt zonlicht in de vorm van biofotonen. De Westerse maatschappij rijk aan kunstmatig licht bevat deze energie niet en kan ze bijgevolg ook niet doorgeven, noch via huid, ogen en voeding. Deze veelal onbekende bio-energie, natuurlijk licht, is onmisbaar voor een optimale gezondheid en noodzakelijk bij preventie en iedere vorm van herstel. Een maat om antioxidanten en biofotonen aan te geven is de ORAC-waarde (Oxygen Radical Absorbance Capacity). Dit is een waarde die de synergetische werking van alle antioxidatieve krachten van de bioflavonoïden, fytonutriënten, vitaminen, mineralen, enzymen in een voedingsmiddel aangeeft. Verschillende onderzoeken tonen aan dat het eten van voedingsmiddelen met een hoge ORAC score het verouderingsproces in het lichaam en de hersenen vertraagt. De orthomoleculaire adviesdosering ligt tussen de 5.000 en 6.000 ORAC waarden. Een waarde die met het eten van zelfs veel groenten en fruit nauwelijks te behalen valt. Het natuurlijke basische effect Het basische effect van natuurlijke supplementen herstelt de zuur-basebalans in het gemiddelde westerse dagmenu. Westerse voeding rijk aan koolhydraten, suikers, dierlijke eiwitten en melkproducten is sterk verzurend voor ons lichaam. Gevolgen hiervan zijn degeneratieve ziekten, demineralisatie van onze botten en ontstekingen. Dagelijkse aanvulling herstelt de balans en verhoogt onze dagelijkse inname van groenten en fruit aanzienlijk. Goede opname Ons lichaam beschikt over een aantal mechanismen om vitaminen en mineralen op te nemen. Het mondslijmvlies kan reeds bepaalde mineralen rechtstreeks opnemen zoals de mineralen uit hoogwaardig ontgonnen zeewater of speciale zeezouten. Andere mineralen worden via het
Referenties: - Cellen van het licht, Barbara Wren. ISBN 9789069639000; - Your Body’s many cries for Water. Dr. Batmanghelijd; - Bewust op je Gewicht, Sabine Martens, Birgit De Greve, Christel Stevens. ISBN 9789090274416; - Fats that heal, Fats that kill. Udo Erasmus.
maag-darmkanaal opgenomen. Hoe beter de verbinding aansluit bij de natuurlijk voorkomende organische mineraalverbindingen, hoe beter de opname verloopt. Een onvoldoende maagwerking is een belangrijke oorzaak voor een verstoorde opname van mineralen en sporenelementen. Chronische verzuring verstoort het evenwicht in de mineralen-en sporenelementenhuishouding. Bij verzuring stapelen zware metalen zich makkelijk op in het lichaam en heeft het lichaam extra behoefte aan mineralen. Verzuring kan gecorrigeerd worden met ontzuringszouten of kaliumcitraat, van nature aanwezig in groenten en fruit, waarna de mineraal- opname beter zal verlopen.
Algemene tips: l Zorg dat je voldoende (onbelast) water drinkt en dat je voldoende zonlicht krijgt; l Vul je voeding dagelijks aan met natuurlijke supplementen rijk aan het totale spectrum vitaminen, mineralen en antioxidanten in een goed opneembare vorm; l Verrijk je voeding met gezonde vetzuren uit vis, noten en zaden of met suppletie van visolie, lijnzaadolie, boragie-olie en teunisbloemolie; l Controleer met regelmaat de zuurtegraad (pH) van je urine. Teststrips zijn ondermeer via de apotheek verkrijgbaar. De gemiddeld pH behoort tussen 7 en 8 te zijn. Een lagere pH wijst op een tekort aan mineralen en verzuring; l Heb je een beginnende aandoening of ziekte: start met reinigen (water drinken!) en gebruik eventueel reinigende kruiden. Vervolgens kun je supplementen ter ondersteuning gebruiken. Raadpleeg een natuurgeneeskundig arts of therapeut die is hierin gespecialiseerd.
LeefNu 72
december ‘13
11
Orthotarische recepten Lies Helsloot
Winterse (feest)recepten Makreelfilet met hartig broodkruim en een frisse salade Voor- of bijgerecht Ingrediënten makreelfilet (4 personen) 4 gefileerde makreelfilets • 2 sjalotjes in fijne ringen gesneden • olijfolie • een handvol verse peterselie, fijngehakt 2 teentjes look, fijngehakt • 2 eetlepels fijngesneden verse bieslook • 1 theelepeltje paprikapoeder • 150 g vers broodkruim (glutenvrij indien gewenst) • 1 citroen (biologisch) zout en zwarte peper Werkwijze • Verwarm de oven voor op 200 graden Celsius; • Vet een ovenschaal in met olijfolie en leg de makreelfilets, velkant naar beneden, in de schaal; • Stoof de sjalot in wat olijfolie gaar op een zacht vuurtje en zet de pan dan opzij; • Meng de peterselie, broodkruim, paprikapoeder en look eronder; • Verdeel dit mengsel evenredig over de makreelfilets en kruid af met peper en zout; • Zet de ovenschaal in de oven en laat in ongeveer 12 minuten garen of tot de vis gaar is en het broodkruim goudbruin is; • Versier de vis met de bieslook;
• Serveer met een partje citroen per persoon en de salade die hierna volgt. Ingrediënten salade (4 personen) 1 mooie venkelknol, in flinterdunne plakjes (gebruik een mandoline) • per persoon een flinke handvol gemengde bladgroenten (rucola, veldsla, waterkers, ...) • 1 kleine rode biet in heel fijne sliertjes geraspt • 1 theelepel (Dijon)mosterd 1 eetlepel vers citroensap • 2 eetlepels vers sinaasappelsap 100 ml extra vierge olijfolie van een heel goede, fijne kwaliteit • 1 eidooier • 1 eetlepel frambozenazijn • zwarte peper en zeezout • amandelen, licht geroosterd en grof gehakt Werkwijze • Meng voor de vinaigrette de mosterd, citroen- en sinaasappelsap, olijfolie, dooier en frambozenazijn samen tot een homogene mix. Kruid af met zwarte peper en zeezout. • Schik de groenten voor de salade sierlijk op vier feestelijke bordjes. Gebruik de rode biet als kleurrijke versiering. Sprenkel er wat vinaigrette over en werk af met de amandelen.
Stoofpotje van fazant Hoofdgerecht Dit is een heerlijk winters recept die bijzonder genoeg is om te serveren tijdens feestelijke gelegenheden. Deze stoofpot combineert goed met een stamppot van aardappel en knolselderij of geroosterde wintergroenten zoals raapjes, koolrabi, wortel en bijvoorbeeld pastinaak. Ingrediënten voor 4 personen: 1 fazant zonder vel, in 8 stukken gesneden Ben je niet zo handig met het versnijden van vlees? Vraag dan aan je slager of gevogeltespecialist of hij/zij dat voor je doet. 1 rode ui in fijne plakjes • 1 gewone ui eveneens in fijne plakjes • 3 teentjes look, fijn gehakt • 2 dikke winterwortels in blokjes (1 cm) • 1 rode paprika in blokjes • een takje verse tijm • een takje verse rozemarijn • 250 ml Italiaanse versterkte wijn Cremovo • 800 g (ongeveer 2 blikken) tomatenstukjes in blik • 200 g borlottibonen (gekookt) • 2 eetlepels vleesbouillonpasta of 2 blokjes • zwarte peper en zeezout voor afkruiden Werkwijze • Marineer gedurende een uur de fazant in een marinade van de wijn, rozemarijn, tijm en look; • Haal het vlees er vervolgens uit en laat het goed uitlekken;
12
LeefNu 72 december ‘13
• Bewaar de marinade voor later; • Verhit wat boter in een pan en schroei de fazant aan alle kanten toe; • Voeg vervolgens de twee soorten ui, wortels, paprika, tomaten, borlottibonen, bouillon en de marinade toe. Laat de stoofpot op en laag vuurtje stoven onder gesloten deksel tot groenten en vlees mooi zacht zijn. Dit duurt ongeveer 40 minuten; • Indien de saus te nat is, kun je ze indikken met speltbloem, maïzena of arrowroot; • Kruid het gerecht af met peper en zout.
Orthotarische recepten Lies Helsloot
NATAOS
Lies Helsloot
KEY NUTRITION
Oesters Een delicatesse recht uit de zee Waarom zoutjes als chips en borrelnootjes als er iets bestaat zoals oesters? Geef als hapje een borrel eens een pure oester. Serveer ze met een drupje vers citroensap en voor de liefhebber met een draai van de pepermolen. Een tip: eet ze niet te koud, laat ze niet te lang op ijs liggen. Maak de oester extra feestelijk door er een bijzondere vinaigrette bij te maken. Ingrediënten vinaigrette 100 ml tomatensap • een stukje verse mierikswortel (1 cm) heel fijn geraspt • 1 eetlepel droge sherry • 1 eetlepel vers citroensap • een snuifje selderzout • 1 theelepel worcestershire saus • een snuifje cayennepeper Werkwijze Meng alle ingrediënten van de vinaigrette goed door elkaar. Doe een klein schepje vinaigrette op elke oester.
Glutenvrije ricotta-kaastaart Dessert Ingrediënten 500 g verse ricotta • 500 g magere platte kaas • 5 eieren, gesplitst • 50 g steviapoeder (of 100 g gewone suiker) 2 eetlepels maïsbloem (of ander bindmiddel) • 1 citroen (fijn geraspte schil) • 1/2 vanillestokje, de zaadjes Werkwijze • Verwarm de oven voor op 180 graden Celsius; • Bekleed een springvorm met bakpapier dat ver genoeg buiten de randen uitsteekt (zo’n 3 cm); • Klop in een keukenrobot de eidooiers met de stevia gedurende drie minuten; • Klop in een ander bakje de eiwitten tot glanzende pieken; • Roer de platte kaas, ricotta, vanille, citroenschil, maïsbloem (of bindmiddel naar keuze) goed samen; • Meng vervolgens het eidooiermengsel met het kaasmengsel; • Spatel er de geklopte eiwitten doorheen; • Doe het mengsel in de springvorm en zet de taart in het midden van de voorverwarmde oven; • Bak de taart zo’n 40 minuten tot de taart in het midden voldoende opgesteven is en mooi terugveert als je er zacht op duwt met je vingers; • Serveer de taart met een coulis van rode vruchten of vers fruit. Enkele partjes bloedsinaasappel, nu volop in seizoen, passen er ook perfect bij. • Het is een machtige taart, je kunt het makkelijk verdelen in zestien porties.
Nigella Oil Superior Vitaliteit & schoonheid Krachtig hulpmiddel uit de natuur Drieduizend jaar geleden wisten de Egyptische farao’s reeds de gezondheidsbevorderende krachten in de natuur naar waarde te schatten. Een van hun algemene middelen was zwarte komijnolie (Nigella Sativa L. olie). Zo heeft men in het graf van de beroemde farao Toetanchamon een flesje van deze olie aangetroffen. Ook de Egyptische koningin Nefertete wist dat zwarte komijnolie bijzonder goed was. De olie zou één van haar geheime middeltjes zijn geweest voor vitaliteit en schoonheid.
Nigella Oil Superior van Nataos wordt via een
speciale methode koud geperst. Dankzij deze methode wordt de olie optimaal beschermd tegen oxidatie en behoudt ze al haar nutritionele waarden. Nigella Oil Superior van Nataos is van biologische oorsprong en de fijnste, koudgeperste zwarte komijnolie. Deze olie bevat meer dan 100 bioactieve stoffen met een hoog gehalte aan: • Vitaminen: A, E. • Enzymen en co-enzym Q10. • Vetzuren: linolzuur (omega-6), oliezuur (omega-9), palmitinezuur, linoleenzuur (omega-3), palmitoleïnezuur (omega-7), myristinezuur, margarinezuur, stearinezuur, arachidonzuur, eicoseenzuur, n-eicosaanzuur, lignocerinezuur, erucazuur, beheenzuur. • Etherische oliën met de gewenste actieve stoffen (nigellon, thymoquinone). • Sterolen, alkaloïden, looistoffen, saponinen.
Vraag naar Nigella Oil Superior in de betere natuurvoedingswinkel of apotheek.
Meer weten? Bel 052 48 43 00 of surf naar ojibwa.be WWW.NATAOS.COM
Eetwijzer Ing. Christel Stevens
Bewust op je Gewicht Leefstijl veranderen gaat makkelijker samen Een ervaring uit de praktijk Ongeveer 50% van de westerse bevolking heeft overgewicht. Een gezond gewicht is dan ook iets wat veel mensen bezighoudt. Maar er komt bij afvallen veel meer kijken dan enkel meer bewegen en minder eten. Het programma ‘Bewust op je Gewicht’ bevat informatie en tips over hoe je een gezond gewicht kunt bereiken.
In dit programma worden de pijlers van een gezonde evenwichtige voeding uitgelegd, ondersteund met tal van recepten, bruikbaar voor de hele familie. Daarnaast is er een mogelijkheid om kookworkshops te volgen. De emotionele en mentale aspecten, eveneens van groot belang bij het bereiken van duurzaam gewichtsverlies, komen ook aan bod. Dit deel van het programma bevat handige tips en oefeningen waarmee je zelf aan de slag kunt.
Lengte Leeftijd Leeftijd Lengte 62 62 1,761,76 34 34 1,601,6 49 49 1,861,86 46 1,701,7 46 1,74 45 1,74 45 1,68 45 1,68 45 1,69 30 1,69 30
Persoon 11 Persoon Persoon 22 Persoon Persoon 33 Persoon Persoon 4 Persoon 4 Persoon 5 Persoon 5 Persoon 6 Persoon Persoon 67 Persoon 7
Gewicht in Kilo´s
10-wekenplan ´Bewust op je Gewicht´ is een 10-wekenplan met individuele begeleiding dat reeds twee jaar door de drie ontwerpers wordt toegepast. Gemiddelde resultaten die in de voorbije twee jaar zijn behaald: succespercentages van meer dan 85% met een gemiddeld gewichtsverlies van acht kilo in tien weken. Deelnemers werden verlost van diverse kwalen en er was zelfs merkbare verbetering in de gezondheid van mensen met chronische aandoeningen. Ook na de tien weken verloren deelnemers, als ze het plan bleven volgen, gewicht. Bovendien bleek bijna iedere deelnemer in staat zijn nieuwe gewicht vast te houden.
99,00 96,1 93 91,5 89,00
Zeven collega’s kregen de gelegenheid dit programma aan den lijve te ondervinden. Zij startten met het tien weken durend voedings- en reinigingsplan. Wekelijks was er een sessie waarin de voedingsschema’s werden besproken. Elk groepslid werd gewogen en van ieder werd het vetpercentage gemeten met een specifieke weegschaal. Ook werd wekelijks de bloeddruk gemeten. Daarnaast werd op verschillende tijdstippen gevraagd om evaluaties in te vullen. De uitkomsten zijn weergegeven in de tabel.
86,7
79,00
71
74,7 74,5
70,5
66,1 66 65,1
74,6 74
74 73,9
68
68,5
64 63 62,1
64,4
69,6
69,00
65 64,2 64,1
64,4 63,7 62,2
62,4 61,8
73,4 73
73,1 72,8
68,5
68,8
62,4 61,4 60,3
62,8 60,7 60,1
59,00
7/10/13 15/10/13 21/10/13 28/10/13 4/11/13 14/11/13 25/11/13 1
2
3
4
5
6
7
1
7 - 1 0 - 2 0 1 3 77,3 1 2 15-10-2013 75,7 77,3 66,1 21-10-2013 74,7 75,7 64,2 28-10-2013 74 74,7 63,7 4 - 1 1 - 2 0 1 3 74 74 63 1 474 - 1 1 - 2 0 162,4 3 73 25-11-2013 73 60,3 72,8
7-‐10-‐2013 15-‐10-‐2013 21-‐10-‐2013 28-‐10-‐2013 4-‐11-‐2013 14-‐11-‐2013 25-‐11-‐2013 72,8 december ‘13
86,1
78,5 77,3
Gewicht in Kilo´s
LeefNu 72
89
88,9
75,7
14
Geslacht Geslacht M M V V M M V V V V V V V V
60,1
2
3
4
66,1 3 64,2 96,1 63,7 93 63 91,5 62,4 88,9 60,3 89 60,1 86,7
96,1 93 4 78,5 91,5 75,7 88,9 74,5 89 74,6 86,7 73,9 86,1 73,4
78,5 75,7 5 71 74,5 70,5 74,6 69,6 73,9 68 73,4 68,5 73,1 68,5
86,1
73,1
68,8
5
6
71 66 70,5 6 65 66 69,6 64,4 65 68 64 64,4 68,5 64,4 64 68,564,4 62,4 68,862,4 62,8 62,8
7 65,1 7 64,1 65,1 62,2 64,1 62,1 62,2 61,8 62,1 61,4 61,8 60,7 61,4 60,7
Persoon 5 Persoon 6 Persoon 7
1,74 1,68 1,69
45 45 30
V V V
Eetwijzer
Vet in kilo´s Gewicht in Kilo´s Ing. Christel Stevens
30,3
30
99,00 96,1
28
28,4 93
27,3
91,5 26,7
26 89,00
26,5
26
25,8
89
88,9
De groepsresultaten: l gewichtsverlies van de groep (zeven personen) in vijf weken: 26,1 kg; l gewichtsverlies aan vet van de groep (zeven personen) in vijf weken: 17,9 kg.
27
26,5
86,7
86,1
24 23
22,6 22 79,00
20,2
19,9 71
18 69,00
18,3
74,6 74
19,1 18,7
70,5
20,1
19,8 73,4 73
19,2 68,5
16,7
68,8
17,3 16,8
16,7
64,4
64 15,6 63 62,1
62,4 61,8
15,6 62,8
62,4 61,4 60,3
14 59,00
Iedere coach heeft zijn eigen kennis en ervaring en geschiedenis met betrekking tot het gewicht. De holistische combinatie heeft een synergetisch effect op het bewustwordings- en afslankproces. Behalve de wekelijkse begeleiding in de groep en uitleg over de verschillende voedingsmiddelen omvat dit traject ook een kookworkshop en twee body- en mind-workshops. Het programma werd ondersteund met een mineralensupplement en een supplement ter bevordering van de vetverbranding.
18,6
68,5
16,7
64,4 63,7 62,2
19,6 19,5 73,1 72,8
18,9
18,1
17,9
68
65 64,2 64,1
21,4
74 73,9
18,7
69,6
17,9
66,1 66 65,1
16
74,7 74,5
19,8
19
21,4 21 20,5
20,9 20,6 20,4
20,7
75,7
20
De begeleiding was in handen van drie ‘Bewust op je Gewicht’-coaches: l body- en mindcoach, ervaringsdeskundige; l diëtiste, orthomoleculaire voedingsconsulent; l voedingsconsulent, apotheker.
22,2
22
78,5 21,1 21 77,3
60,7 60,1
7/10/13 15/10/13 21/10/13 28/10/13 4/11/13 14/11/13 25/11/13 1
2
3
1 2 1 2 Gewicht in Kilo´s 7 - 1 0 - 2 0 1 3 18,3 21,1
4
5
6
7
3 4 5 6 7 4 5 27,3 30,3 21 19,9 15-10-2013 20,2 26 4 28,4 5 22 1 2 17,9 3 6 19 21-10-2013 16,7 19,1 22,2 26,7 19,8 7-‐10-‐2013 77,3 66,1 96,1 78,5 71 66 18,7 Bovendruk Onderdruk Kandidaat 3 75,7 28-10-2013 15,6 17,9 20,9 26,5 20,4 15-‐10-‐2013 75,7 64,2 93 70,5 65 18,7 Vet in Kilo´s 7-‐10-‐2013 162 112 4 - 1 1 - 2 0 163,7 3 16,7 91,5 18,1 21,4 134 26,5 21-‐10-‐2013 74,7 74,5 69,6 96 20,564,4 19,2 15-‐10-‐2013 21-‐10-‐2013 74,6 129 28-‐10-‐2013 1 474 - 1 1 - 2 0 1 363 16,8 88,9 17,3 21,4 27 68 83 20,1 64 18,9 87 1 2 28-‐10-‐2013 3 139 4 5 4-‐11-‐2013 25-11-2013 74 62,4 15,6 89 68,5 77 18,6 64,4 18,6 4-‐11-‐2013 73,9 16,7 19,5 113 25,8 7-‐10-‐2013 73 18,3 21,1 30,3 14-‐11-‐2013 27,3 139 90 14-‐11-‐2013 60,3 86,7 73,4 68,5 62,4 21 25-‐11-‐2013 85 15-‐10-‐2013 17,9 20,2 26 138 68,8 28,4 72,8 25-‐11-‐2013 60,1 86,1 73,1 62,8 22
21-‐10-‐2013 28-‐10-‐2013 4-‐11-‐2013 14-‐11-‐2013 25-‐11-‐2013
162
3
16,7 19,1 22,2 26,7 19,8 15,6 17,9 20,9 26,5 20,4 Kandidaat 3, Bovendruk & Onderdruk 16,7 18,1 21,4 26,5 20,5 16,8 17,3 21,4 27 20,1 15,6 16,7 19,5 25,8 18,6
139
139
7 22,6 237 20,7 65,1 20,6 64,1 21 62,2 62,1 19,8 6 61,8 19,6 61,4 19,9 60,7 19 6
18,7 18,7 19,2 18,9 18,6
138
134 129
113
112
96 90 87
85
83 77
10/7/2013
10/15/2013
10/21/2013
10/28/2013 Bovendruk
11/4/2013
11/14/2013
11/25/2013
Onderdruk
Bovendruk
Onderdruk
162 134 129 139 113 139 138
112 96 83 87 77 90 85
Kandidaat 3 7-10-2013 15-10-2013 21-10-2013 28-10-2013 4-11-2013 14-11-2013 25-11-2013
De setting: l een firma die gezondheidsproducten verkoopt; l medewerkers die dromen van zich beter in hun vel voelen, energieker zijn door af te slanken. Greep uit de doelstellingen van de deelnemers: l vastgeroeste gewoonten doorbreken en openstaan voor 7 andere en meer gezonde eetgewoonten rekening houdend met mijn leeftijd; 22,6 l 23 afkicken van zoet en koffie; l kilo’s kwijt geraken; 20,7 l mezelf herstellen en opnieuw beginnen; 20,6 l meer bewust zijn van wat ik allemaal eet. 21 19,8 Greep uit de ervaringen van de deelnemers: 19,6 l Ik kreeg complimenten over mijn huid, of het aan mijn
eten of aan de emotionele begeleiding ligt, weet ik niet. l De eerste week vond ik ontzettend moeilijk, ik had hon ger en was misselijk. Vanaf week twee ging het veel beter en voelde ik veel fitter dan voor de start. l De aanpassing viel best mee, in het begin was ik soms wat draaierig. l Het programma had een behoorlijke impact op mijn lichaam, maar ik ben wel fitter geworden. l De eerste week was zwaar, ik had hoofdpijn, was misselijk en moest zelfs overgeven. Nu gaat het iedere week beter en beter. l De kookworkshop was een aangename ervaring. Na een week zelf experimenteren met producten die je amper kent, was het erg fijn om advies hierover te krijgen,. l Super, de kookworkshop was echt een aanrader, leuk om nieuwe ingrediënten te leren kennen, vooral de alternatieve smaakmakers. Leuk en leerzaam en het gaf een echt groepsgevoel. l De body- en mindworkshop was zeer professioneel van opzet en was een wezenlijk onderdeel van dit traject. l De oefeningen geven me veel innerlijke rust. Ervaren dat je lichaam reageert is een bevestiging.
LeefNu 72
december ‘13
15
Eetwijzer Ing. Christel Stevens
Christel Stevens, diëtiste en orthomoleculair voedingsconsulent: “Inzicht geeft vrijheid en motivatie. Mensen worden mondiger, zijn bereid om zaken aan te pakken en te veranderen. Mijn inmiddels jarenlange ervaring als coach heeft me geleerd dat veranderen pas lukt als rekening wordt gehouden met een aantal voorwaarden. Natuurlijk is de motivatie van de persoon - de wil om te veranderen - het belangrijkst. Een tweede voorwaarde is dat er een duidelijk plan is met een begin- en een eindpunt. Daarnaast is het ook belangrijk dat de persoon die wil veranderen, voelt dat zijn begeleider even geëngageerd is als hijzelf. Ten vierde moet de verandering onderbouwd zijn. Mensen hebben geen probleem om een ommezwaai van 180 °C te maken als deze geloofwaardig is. En een ommezwaai is nodig omdat een radicale verandering de enige manier is om te laten voelen wat een andere eet- en levenswijze met iemands lichaam doet. Vanaf dat moment heb je er als begeleider een bondgenoot bij, namelijk het lichaam van de persoon die je begeleidt. Het plan omvat een reinigingsfase van drie weken, een opbouwfase van vier weken met wekelijkse opvolging, resultaatbespreking en uitleg over de verschillende aspecten van de verandering. We eindigen met een levensplan dat een structuur aanreikt waarin de begeleider en de deelnemer samen bepalen hoe dit plan eruit ziet. Het programma omvat een informatiemap die ook week na week wordt aangevuld met informatie over voeding, relaxatie en recepten.” Sabine Martens, begeleidster van de kookworkshops: “De kracht van gelijk welke voedingswijze is te zorgen voor heel veel variatie. Sowieso is een dieet, een ‘reiniging’, een periode waarin sommige producten minder en/of totaal niet gegeten worden. Mensen voelen zich hierdoor beperkt, weten niet meer wat klaar te maken, vallen hierdoor steeds terug op hetzelfde. Gevolg: op den duur smaakt hun eten niet meer, worden mensen chagrijnig en geven hun dieet op. We hebben met ons drie bewust gekozen voor gezonde evenwichtige voeding waarbij groenten dé basis vormen. Maar in onze westerse keuken zijn wij niet gewoon om creatief te zijn met groenten, waardoor ze steeds op dezelfde manier worden klaar gemaakt. Op den duur smaken alle groenten hetzelfde met gevolg dat men uiteindelijk niet met een voldaan gevoel van tafel komt. Vandaar het belang van enkele kooklessen. Uit eigen ervaring weet ik dat als ik iets heb zien klaarmaken en het daarna heb mogen proeven, ik het ook zelf zal klaarmaken. Tijdens de eerste kookles heb ik vooral heel veel groenten gestoomd en uitgelegd waarom die verschillende kookstijlen zo belangrijk zijn. Daarnaast kiezen wij ook voor het eten van de koolhydraten met een lage glycemische index en ook hier blijken mensen weinig inspiratie te hebben. Maar met granen kun je ook zo oneindig veel doen!
16
LeefNu 72 december ‘13
De tweede kookles bestond weer uit enkele groentebereidingen en daarnaast uit enkele eenvoudige manieren om vlees en vis klaar te maken. En omdat ook gezonde tussendoortjes zijn toegelaten, hebben ze deze natuurlijk ook mogen proeven. Ik heb aan de reacties gezien dat ze heel veel opgestoken hebben en verwonderd waren over de talrijke mogelijkheden om groenten, granen en eiwitten op een heel eenvoudige manier toch zeer lekker klaar te maken” Birgit De Greve: body en mind-coach, ervaringsdeskundige: “Zodra het woord dieet wordt uitgesproken maken de meeste mensen allerlei negatieve associaties over alles wat niet meer mag en kan, over de snelheid waarmee ze moeten afvallen, over het feit dat ze toch niks kunnen volhouden, over het feit dat bij hen toch niks werkt… Kortom rond het woord dieet hangen allerlei oordelen en negatieve gevoelens. Gewichtsverlies is te vaak de enige reden om gezonder te gaan eten. Als vermageren de enige reden is om een andere levensstijl aan te nemen dan raak je snel gedemotiveerd als het naar jouw zin niet snel genoeg gaat. Dit geldt nog meer als je al negatieve ervaringen uit het verleden hebt. Duurzame verandering is op die manier moeilijk omdat er vanuit het probleem gedacht wordt en niet vanuit oplossingen. Aandacht is een prachtig instrument om verandering mogelijk te maken. Vandaar dat we in de eerste sessie ons gericht hebben op het verschuiven van de focus naar alle positieve zaken die de nieuwe levensstijl met zich meegebracht had of wat het nog kon brengen in de toekomst. Deze simpele denkoefening bracht in het bewustzijn dat het toepassen van het programma naast een gezonder gewicht ook heel veel andere verbeteringen geeft. Regelmatig hierover reflecteren en het bewust worden van alle voordelen van een gezonde levensstijl vergroot de motivatie voor een langere termijn. In de tweede sessie gingen we nog een stapje verder in het bewust worden van overtuigingen rondom voeding. Het heeft geen zin om bepaalde voedingsmiddelen te demoniseren, hoe meer je denkt dat het niet mag hoe meer je er zin in krijgt en er meer van wil. Zo kom je in een eindeloos gevecht met jezelf. Op een goede manier toegeven aan wat je echt lekker vindt door er bewust van te genieten, neutraliseert de onbedwingbare zin om gans de zak chips op te schrokken of heel de doos lekkere pralines op te eten. Zo creëer je ruimte om oplossingen te vinden om jouw eigen gezonde eetpatroon op te bouwen zonder schuld of schaamte. Ter illustratie hiervan: iemand kwam tijdens de sessie zelf op het idee om dit principe toe te passen op de manier waarop hij wijn drinkt. Dat is exact de bedoeling van mijn sessies, mensen door (zelf)kennis en inzichten hun eigen oplossingen laten vinden”. Via de website www.bewustopjegewicht.be kun je het boek ‘Bewust gewicht’ bestellen. Op de website kun je ook een test uitvoeren waarmee je kunt achterhalen welke stoornissen aan de basis liggen van jouw gewichtsproblemen.
Medisch dossier Trudy Vlot
Het donorcodicil: orgaandonatie en - transplantatie Wie is er bang voor de dood? Wellicht een vreemde vraag om mee te beginnen, maar wel een vraag die alles te maken heeft met het onderwerp: orgaandonatie en -transplantatie. Donatie en transplantatie: twee begrippen die je niet kunt loskoppelen, twee woorden voor één proces. Een complex vraagstuk dat diepgaande vragen oproept. Welke keuze maak ik: word ik wel of geen donor? Wil ik wel of geen orgaan ontvangen? Wat laat ik meewegen in mijn beslissing? Welke consequenties hebben de beslissingen die ik neem? Wat is leven? Wat is dood? Ingewikkelde vragen. Vragen waar je niet direct een antwoord op weet en waar je ook niet direct een antwoord op hoeft te hebben. We leven in een cultuur waarin we onszelf wijsmaken dat we op alles een antwoord moeten hebben en wel zo snel mogelijk. Maar deze instelling levert heel veel teleurstellingen en frustraties op. Zoek in alle rust een antwoord op belangrijke levensvragen: lees, bid, mediteer, praat erover. Dit kan een proces van jaren zijn. Maar ik wil je vragen: formuleer een antwoord en deel dit antwoord met je naasten. Als je inzicht verandert, deel dit dan ook mee, je antwoord of visie is niet statisch. Op het moment dat de vraag namelijk actueel wordt, hebben je naasten het al moeilijk genoeg. Ik kom nog even terug op mijn beginvraag: ben je bang voor de dood? Waar je bang voor bent, dien je bij de kop te pakken en niet voor je uit te schuiven. Dus praat met je naasten over ziekte en doodgaan. Veel dingen waar je bang voor bent in het dagelijks leven kun je op de één of andere manier uit de weg gaan. Echter de dood wordt voor iedereen ooit werkelijkheid, daar kun je niet omheen.
Keuze In dit artikel vraag ik aandacht voor het stervensproces in zijn totaliteit, waarbij niet alleen de wetenschappelijk verklaarbare zaken een plaats krijgen, maar ook de niet-ver-
klaarbare, niet-meetbare zaken. Dus niet alleen aandacht voor de technische kant, maar ook voor (levens)vragen die er omheen ontstaan, ofwel de ethische aspecten. Daarnaast stimuleer ik je om een keuze te maken; ik leg je hier twee vragen voor waarop ik aan het eind van mijn verhaal terugkom: wil je donor zijn en wil je een (donor)orgaan ontvangen. Ik ga hier alleen in op orgaandonatie en -transplantatie, waarbij het vraagstuk ‘leven en dood’ speelt zoals een harttransplantatie. Bij bijvoorbeeld bloedtransfusie of beenmergtransplantatie is ook sprake van transplantatie, maar hierbij is overleg met de donor mogelijk. Deze gevallen laat ik buiten beschouwing.
De donor: organen afstaan Wij leven in de veronderstelling dat we een toekomst hebben. We gaan naar bed in de overtuiging dat we morgen weer opstaan. We stappen in de auto of op de fiets in de overtuiging dat we ‘s avonds weer met onze kinderen, man of vrouw aan tafel zitten. We leven dus met een ‘zekerheid’ van een toekomst, een soort onsterfelijkheid, maar die is hypothetisch. We weten namelijk allemaal dat we sterfelijk zijn, en dit brengt angst met zich mee. Het idee dat er na dit (aardse) leven nog iets komt (de eeuwigheid), kan ons helpen, maar kan ook juist weer vele vragen en angsten oproepen.
LeefNu 72
december ‘13
17
Medisch dossier Trudy Vlot
Sterven en dood zijn twee verschillende dingen zijn: sterven hoort bij het leven en de dood komt na het leven. Dood is een toestand. Sterven is een proces waarbij het leven langzaam het lichaam verlaat. Er moet tijdens dit proces een moment gekozen worden waarop we iemand als dood beschouwen. Wat is bij deze momentbepaling essentieel? In 98% van de gevallen wordt de dood vastgesteld als het hart en de ademhaling definitief en onherstelbaar zijn gestopt. In 2% van de gevallen wordt de dood vastgesteld aan de hand van het volledig en onherstelbaar verlies van de functies van de hersenen. Het vaststellen van hersendood is mogelijk gemaakt door medische ontwikkelingen: door de mogelijkheid van uitwendige hartmassage en kunstmatige beademing. Deze technieken werden en worden gezien als een zegening, een sterke vooruitgang voor de mensheid. In veel gevallen is dit ook zo, met deze technieken zijn vele levens gered. Maar er zijn ook ongewenste. Bij diverse personen blijkt na verloop van tijd dat de hersenfuncties uitvallen, maar dat - door de kunstmatige beademing – het hart blijft kloppen. Na langere tijd geeft ook het hart het op. De hersenen blijken geheel afgestorven terwijl het lichaam nog ‘vitaal’, levend is. Zonder kunstmatige beademing gaan deze mensen dood omdat het ademcentrum in de hersenen uitvalt. Dus door beademing is het mogelijk dat de hersenen afsterven en dat andere vitale organen blijven functioneren.
Transplantatiegeneeskunde Tegelijkertijd ontstond ook de transplantatiegeneeskunde. De resultaten waren bij ‘hartdoden’ niet echt bevredigend, de organen bleven te lang bij een te hoge temperatuur waardoor de kwaliteit van de organen minder werd. Bij hersendoden waren de resultaten aanzienlijk beter. Sinds 1974 wordt in Nederland hersendood ook als dood erkent. De transplantatie-geneeskunde lijkt mij een duidelijke drijfveer geweest om hersendood als dood te beschouwen. Was er geen transplantatiegeneeskunde dan was hartdood waarschijnlijk nog steeds het enige criterium om iemand dood te verklaren.
Hoe dood is hersendood? Hier komen we bij de technisch-ethische grens. Waar zit de ziel? Velen in de wetenschap nemen aan dat deze in de hersenen zit. Als de hersenen niet of onvoldoende functioneren , leven we dan nog wel als mensen? Door het (normaal) functioneren van de hersenen kunnen we ons als individu onderscheiden van anderen: met onze hersenen denken wij, ervaren wij en herinneren we ons dingen. Iemand zonder hersenen heeft – denken wij - geen ervaringen, kan niet communiceren, heeft geen persoonlijkheid.
18
LeefNu 72 december ‘13
Dan is er de vraag: hoeveel van de hersenen moet zijn afgestorven om iemand als dood te beschouwen? Hierbij moet onderscheid gemaakt worden tussen de neocortex, het deel van de hersenen wat ons onderscheidt van dieren, de hersenstam, het deel van de hersenen waarin al onze basisfuncties liggen: onder andere ademen, temperatuurregeling en bloeddrukregeling. Iemand kan dus neocorticaal dood zijn, terwijl de hersenstam nog in tact is: deze persoon wordt niet meer wakker, maar kan wel zelfstandig ademhalen. De klassieke hersendood is als beide delen doodverklaard zijn: ‘whole-brain-death’. In veel gevallen is geen enkele hersenfunctie meer opwekbaar; maar toch worden we geconfronteerd met verschijnselen die bij hartdoden niet optreden. Volgens de Gezondheidsraad, ‘omdat er waarschijnlijk nog enkele cellen in een bepaald deel van de hersenen nog gedeeltelijk functioneren’ (hoeveel cellen dit zijn en in welke mate ze nog functioneren is nooit gemeten), bijv. functies als urineproductie en temperatuurregulatie kunnen nog lang blijven voortbestaan. Men zou dus in plaats van ‘whole-brain-death’ beter kunnen spreken over ‘voldoende afgestorven hersencellen’ om de patiënt dood te verklaren. Soms kan verwarring ontstaan omdat sommige verschijnselen hersendood tot gevolg lijken te hebben, zoals vergiftiging en ernstige onderkoeling. Bij iemand die geen orgaandonor is, wordt de dood nog steeds vastgesteld op het moment dat het hart stopt, ongeacht de toestand van de hersenen. Dit is normaal gesproken circa tien minuten nadat de beademing is gestopt. Bij iemand die wel orgaandonor is, wordt de beademing niet gestopt vanwege het bewaken van de kwaliteit van de organen en is het moment van iemand hersendood verklaren het moment van het intreden van de dood. Met andere woorden: hersendood is niet gelijk aan dood, maar is medisch gezien voldoende ‘dood’ om de persoon als voor het leven verloren te beschouwen. Hersendood (nogmaals) is een product van de moderne geneeskunde en komt derhalve alleen in de westerse landen voor.
De ontvanger: een orgaan ontvangen Je bent ziek en de diagnose is: een chronische, onomkeerbare aandoening. Deze wordt in eerste instantie behandeld met medicatie en andere behandelingsmethoden. Als het orgaan dusdanig ernstig beschadigd is dat verder behan-
Medisch dossier Trudy Vlot
delen niet meer mogelijk is, wordt gesproken over transplantatie. Je wordt op een transplantatiewachtlijst geplaatst. Totdat men een geschikte donor vindt, word je, zo goed en zo kwaad als het gaat, in leven gehouden. Door een verbeterde verkeersveiligheid en betere behandeling van allerlei aandoeningen is het aanbod van donororganen steeds kleiner en de wachtlijst steeds langer. Op het moment dat er een donor is, gaat het allemaal vrij snel: je gaat naar het ziekenhuis en wordt direct geopereerd. Daarmee is de transplantatie een feit, maar de genezing nog lang niet. Behandeling met medicatie om afstoting te voorkomen is noodzakelijk en leefadviezen dienen strikt te worden nageleefd. Wil je een orgaan ontvangen dan moet je over de volgende aspecten nadenken: l je neemt afscheid van een lichaamsdeel van jezelf (amputatie); l je krijgt een lichaamsvreemd orgaan in je lijf; l wat verbetert er na de transplantatie, met andere woorden: waar doe je het voor?
Waar zetelt de ziel? Wij bestaan uit een lichaam, een geest en een ziel. En deze drie werken op elkaar in. Dus gebeurt er iets op lichamelijk niveau dan heeft dit zijn weerslag op geestelijk niveau. Is er iets op zielenniveau dan merk je dit ook lichamelijk. Waar je dat aan merkt? Bijvoorbeeld aan je hart, buik en hersenen. Wat is er aan de hand als ik buikpijn heb? Is er iets met mijn ingewanden aan de hand? Is er geestelijk, psychisch of emotioneel iets loos? Is er iets op zielenniveau? Indien men er van uitgaat dat alleen de hersenen de zetel van de ziel zijn dan zou er bij hersendood een ‘ontkoppeling’ ontstaan tussen de ziel en het bijbehorende lichaam. De ziel, en daarmee de persoon, is dood. Zijn andere organen leven nog voort zonder bezieling of persoonskenmerken. Als men uitgaat van bezieling van het hele lichaam in plaats van de alleen de hersenen dan zou transplantatie een versnipperende werking op de ziel tot gevolg kunnen hebben. Dan is hersendood niet voldoende om iemand als dood te zien en is orgaantransplantatie mogelijk een ongewenste handeling. Zoals al eerder gezegd, sterven is een proces. Als je uitgaat van hersendood zijn de hersenen het eerste orgaan wat sterft, de andere organen sterven daarna. Bij transplantatie duurt dit proces jaren. Omdat een orgaan wordt getransplanteerd, blijft het nog jaren leven (weliswaar in een ander lichaam). En zo zou het algehele stervensproces van een hersendode verlengd kunnen worden tot wel dertig jaar.
Eigen verantwoordelijkheid We hebben allemaal een lichaam gekregen om onze ziel hier op aarde in te laten wonen. We hebben ook de verantwoordelijkheid om goed voor dit lichaam te zorgen, niet alleen op het moment dat het verkeerd gaat, maar vanaf het begin tot aan het einde. Dat wil zeggen dat we onze kinderen al jong bewust moeten maken om goed voor hun lichaam te zorgen door onder andere zelf het goede voorbeeld te geven. Je lichaam is het muziekinstrument, jij bent de musicus. Je moet dus zorgen dat je een geweldige musicus bent! Het muziekinstrument is niet het belangrijkste, een goede musicus haalt uit een viool met slechts twee snaren nog mooie muziek! Een voorbeeld: je leeft je leven ‘er maar op los’, en krijgt rond je vijftigste een hartkwaal en staat op de nominatie voor een harttransplantatie. Heb je dan je eigen verantwoordelijkheid genomen?
De zin van het bestaan In mijn ogen bestaat er geen toeval: er gebeurt niets in jouw leven zonder reden. De uitdaging is deze reden te achterhalen. Nog enkele vragen om over na te denken voordat je je antwoord formuleert op transplantatie: l In de gehele geschiedenis, humanitair of religieus (Bijbel, Koran, de Veda’s e.d.) is er geen enkele tekst die over dit vraagstuk een duidelijk antwoord geeft. Is het toch mogelijk om voor jezelf op grond van één of meerdere teksten een antwoord te formuleren? l Wanneer begint en wanneer eindigt het stervensproces? Is dit proces te ‘verbeteren’? l Kun je wel een orgaan (willen) ontvangen, maar zelf geen donor zijn? En andersom? l Hoever kunnen en mogen we gaan in het oordelen over leven en dood? l Is elke technische vooruitgang een verbetering? En moeten we iedere technische vooruitgang integreren in ons leven? Met andere woorden: moeten we alle mogelijkheden die de techniek ons aanreikt omarmen? l Is het leven altijd beter dan de dood? Moeten we altijd levensverlengend bezig zijn of is de kwaliteit van leven belangrijker, ook al is dat leven kort?
Wat is jouw keuze? Denk goed na over de vraag of je donor wil zijn of een orgaan wilt ontvangen. Formuleer een antwoord en deel dit met je naasten.
LeefNu 72
december ‘13
19
火
Medisch dossier
fire
木
Hayo Bol
Preventieve gezondheidszorg
土
水
金
volgens vijf natuurgeneeskundige principes Bij preventie zullen de meeste mensen eerder denken aan een controle bij de tandarts of het dragen van een autogordel dan met een vooruitziende blik maatregelen nemen omwille van je gezondheid. Toch is dat precies wat ik - en met mij vele collega natuurgeneeskundige therapeuten - wil bereiken onder de noemer preventie. Gelukkig realiseren steeds meer mensen dat jouw persoonlijke manier van leven van invloed kan zijn op je gezondheid. Preventieve gezondheidszorg is de gezondheidszorg van de toekomst. De zorgverzekeraars hebben er de mond vol van want het bespaart hen geld. Maar natuurgeneeskundig artsen en therapeuten werken al jaren preventief vanuit vijf natuurgerichte principes. Je zou het ook grondbeginselen kunnen noemen en een vergelijking kunnen trekken met de Chinese vijf elementenleer water, aarde, vuur, lucht en ether. De natuurlijke principes zijn gemakkelijk uit te leggen met het volgende voorbeeld. Stel je voor dat er een speciale pil bestaat die kanker kan genezen. Waar zou deze pil aan moeten voldoen om succesvol te zijn?
Intentie tot genezing
Optimale voeding
Allereerst zou deze pil een krachtige intentie tot genezing in zich moeten hebben om de patiënt te helpen een besluit te nemen die hij tot in zijn vezels kan ervaren. Het besluit om de kanker te overleven en zijn lichaam volledig te genezen. Besluiten en intenties zijn creaties die beginnen in de geest. Vraag een uitvinder naar het allereerste begin van zijn uitvinding en hij zal zeggen iets in de trant van: ik ‘zag’ de oplossing voor mij en heb het vervolgens gecreëerd. Zo richt de topsporter zich op zijn mogelijke overwinning, waarna hij de wedstrijd wint. Dit is het eerste principe, het principe van de psyche (letterlijk de ziel). Er van uitgaande dat er meer is dan alleen materie en energie.
Ten vierde moet de pil het lichaam voeden, want zonder
Principe van energie
komt er op neer dat de afvoerwegen in het lichaam naar
Het tweede principe is het principe van energie. Een intentie leidt tot een actie, tot het gebruik en verbruik van energie. In mijn voorbeeld: de pil moet voldoende energie in zich hebben om een beweging op gang te brengen die ervoor zorgt dat het lichaam de tumor kan opruimen en tegelijkertijd nieuw weefsel kan aanmaken.
De juiste prikkel Ten derde moet in de pil de juiste prikkel besloten liggen. Wat een juiste prikkel of stimulans is hangt af van het principe van prikkeloverdracht. Met andere woorden: hoe ga jij om met prikkels en hoe verwerkt het lichaam de prikkels uit de ‘wonderpil’. Elk mens is immers verschillend. Sommige vertoeven graag twintig minuten in de sauna, waar anderen het slechts vijf minuten volhouden. Een therapie, kruid of pil moet de juiste prikkel in zich hebben,niet te sterk, maar ook niet te zwak.
20
LeefNu 72 december ‘13
juiste en optimale voeding kun je geen tumor opruimen en verwijderen. Dit is het principe van voeding dat niet alleen het fysieke , maar ook het geestelijk voeden van het lichaam in zich heeft.
Drainage Ten vijfde moet de ‘wonderpil’ niet alleen zorgen voor de afvoer van alle gifstoffen maar ook van alle negatieve emoties, trauma en mentale constructies die de tumor mede hebben veroorzaakt. Het werkingsprincipe van drainage behoren moeten functioneren. Nadat de tumor is opgelost moet het met behulp van de overige vier principes worden afgevoerd. Preventief en holistisch Bestaat een dergelijke pil? Helaas niet, maar dat wist je natuurlijk al. Wat het voorbeeld van de ‘wonderpil’ wel duidelijk maakt is dat met behulp van de vijf principes zowel preventief als holistisch gewerkt kan worden. Natuurgeneeskundige artsen en therapeuten kijken naar de mens achter zijn klacht en behandelen behalve de symptomen ook de achterliggende oorzaken. Ze brengen het proces van zelfgenezing bij de cliënt op gang. Kijk voor meer informatie www.natuurlijkepreventie.nl.
Toxiciteit Walter O.M. Faché en Guido Durinck
HET EI VAN COLOMBUS Of van Bill Gates?
Vleesvervangers worden gemaakt voor vegetariërs. Maar iedereen die een sojaburger heeft gegeten weet dat een echte hamburger toch beter smaakt. Hoeveel moeilijker is het dan niet om een ei te maken van tot poeder gemalen planten, waarmee je zowel mayonaise kan maken als een perfect roerei bakken. Josh Tetrick van Hampton Creek Foods beweert de oplossing gevonden te hebben om een compleet vegetarisch product te kunnen maken dat alle eigenschappen van een ei heeft. En hij heeft een grote Amerikaanse winkelketen weten te overtuigen zijn product ‘Beyond Eggs’ in de winkelrekken te zetten.
Voordelen, niets dan voordelen. Het poeder-ei heeft dezelfde textuur en fysische eigenschappen van een echt ei: je kan het opschuimen, bakken, bindingen maken zoals bij mayonaise en zelfs gerechten kleuren, net zoals met echte eieren. En dat is nog niet alles. Het product is 19% goedkoper, is nauwelijks onderhevig aan bederf en is niet breekbaar. En hoewel het idee dat iets gemaakt is in een labo minder aantrekkelijk lijkt, maakt de 32 jarige stichter van het bedrijf zich sterk dat geen enkele fijnproever zal merken dat er plantaardig poeder is gebruikt in plaats van echte eieren. Niet dat dit de eerste fabrikant is die het waagt om eieren te imiteren, maar zijn voorgangers hadden een product waarvan de ingrediënten minder aantrekkelijk waren. Bob’s Red Mill bijvoorbeeld bestond uit soja, tarwegluten, maisstroop en Algin (een product op basis van bruine wieren). Een andere ei-vervanger, Ener-G, maakt gebruik van aardappelzetmeel, tapioca, bakpoeder, cellulose, gemodificeerde cellulose en gommen. De ontwikkeling van het eiloze ei werd voor Tetrick en zijn team van wetenschappers en keukenchefs een uitgebreide zoektocht waarbij 287 verschillende planten werden gebruikt in 344 testen. Het eindresultaat is zo verbluffend dat niemand het verschil merkt tussen een planten roerei en een echt roerei.
reld, niet alleen voor de legkippen maar ook in de broeierijen waar de haantjes worden ‘vernietigd’ zodat geen geld wordt verspild. Alles voor de economie omdat elke inefficiëntie uit het productieproces wordt geband. Bovendien, zo stelt men, is veeteelt de belangrijkste veroorzaker van de klimaatsverandering. Wat, naar onze mening, nog moet bewezen worden! Milieuvriendelijke oplossing als ‘Beyond Eggs’ besparen fortuinen aan kippenvoer zoals maïs en soja, waardoor meer landbouwgrond vrijkomt voor menselijke voeding zodat niet onnodig koolstofdioxide wordt uitgestoten bij de verbouwing van het dierenvoer. Of een planten-ei, net al een echt ei, ook fosfor, kalium, natrium, calcium, ijzer, vitamine A, B1, B2, B6, biotine, B12 en E bevatten is vooralsnog niet duidelijk. We weten wel dat er geen cholesterol, avidine (dat biotine bindt) en antitrypsine (dat het eiwitverteringsenzym trypsine inactiveert), bevat. Avidine en anti-trypsine worden trouwens geïnactiveerd door verhitting, terwijl men zich in de jongste onderzoeken zich niet meer zo druk maakt over cholesterol als voorheen.
Eerst de industrie
Toch is het nog niet mogelijk om alle eigenschappen van een ei in één zakje poeder te stoppen. Zo zijn er zakjes die je gebruikt om een roerei te bakken (maar jammer genoeg geen spiegelei), terwijl andere samenstellingen gebruikt worden om een cake te bakken en weer een andere ingrediënten om mayonaise te maken.
Voorlopig zijn de eiloze eieren alleen nog in de V.S. te verkrijgen in de Whole Foods Market-winkelketens, maar we zullen zonder twijfel, via deze keten, ook in Europa geconfronteerd worden met het wonderlijke goedje. In het Verenigd Koninkrijk heeft Whole Foods Market de lokale Fresh & Wild-keten overgenomen, en vanaf 2014 zullen we ook op het vasteland kennis kunnen maken met Whole Foods Market. Deze supermarkt van biologische voeding speelt in op de groeiende zoektocht van de consument naar natuurlijke, biologische voeding.
Een ander probleem bij ‘kunstvoeding’ is dat het vol zit met suiker, zout, vet en bewaarmiddelen. Niet zo bij ‘Beyond Eggs’ waar men gebruikt maakt van erwten, lecitine van zonnebloemen, canola en natuurlijke gommen. Daardoor zijn deze producten cholesterol- en glutenvrij. Men beweert zelfs dat de kunsteieren gezonder zijn dan echte eieren en dat is toch een brug tever!
Maar CEO Josh Tetrick mikt ook hoger: zijn firma, Hampton Creek Foods, staat op het punt om een miljardendeal te sluiten met een wereldspeler op het vlak van voeding. Tetrick houdt evenwel de identiteit van deze firma nog even geheim. Het zou dus best kunnen dat we ook via deze kanalen, wellicht onwetend, voor het eerst zullen kennis maken met de planten-eieren.
De productie van planten-eieren heet ook milieu- en diervriendelijk te zijn. Geen legbatterijen meer, waar duizenden kippen opgesloten worden in veel te kleine ruimtes waar ze gevoed worden met antibiotica en chemicaliën waardoor de kippen nog meer eieren kunnen leggen. Dat spaart tonnen mest per jaar, verlaagt de CO2 uitstoot, voorkomt het uitbreken van vogelgriep en helpt dierenleed uit de we-
Duistere achtergronden. Hampton Creek Foods heeft niet alleen de zegen, maar ook de financiële steun van giganten als Bill ‘Microsoft’ Gates en Peter ‘PayPal, Faceboek, Bilderberg’ Thiel. Beiden noemen zich filantropische multimiljonairs (of miljardairs?). Alleen hebben zij een aparte kijk op filantropie.
LeefNu 72
december ‘13
21
Toxiciteit Walter O.M. Faché en Guido Durinck
Bill Gates is bekend voor zijn formule: CO2 = P x S x E x C waarbij P = aantal mensen op de wereld S = diensten die een persoon verbruikt of comfortpeil E = energie C = CO2 geproduceerd per eenheid energie De logica is simpel: om de aarde te redden van klimaatrampen dient de CO2 uitstoot verlaagt te worden. Luister hoe Bill de oplossing heeft gevonden: “Laten we eens kijken naar elk van deze parameters en nagaan hoe we deze vergelijking quasi tot nul kunnen herleiden. Wellicht zal één van deze elementen zeer dicht bij nul moeten komen. Dit is gewoon een algebraïsche vergelijking.” Bij de letter P gekomen zegt Gates letterlijk het volgende: “Er leven vandaag 6,8 miljard mensen op deze aarde. En het gaat snel naar 9 miljard. Als we heel erg ons best doen dan zouden we door nieuwe vaccins, gezondheidszorg, en vruchtbaarheidsklinieken, dit getal met misschien wel 10 tot 15% kunnen doen afnemen.’ Om een gelukkige wereld te maken moeten diverse vormen van gezondheidszorg ingezet worden teneinde de wereldbevolking te decimeren! Dit idee wordt niet alleen gesteund, maar ook in belangrijke mate uitgevoerd, door de Bilderberg group, waar Peter Thiel deel van uitmaakt.
ongeveer 1/3 mensen met politieke macht (staatshoofden en ministers) en 2/3 uit machthebbers in de industriële- en financiële wereld. Tijdens een speciale bijeenkomst op 12 november 2009 in Hertoginnedal te Oudergem werd de kandidatuur van Herman Van Rompuy als eerste president van de Europese gemeenschap door de Bilderberg group gepromoot. Dit zijn vermoedelijk de mensen achter de schermen die de wereldpolitiek en -industrie dirigeren en elke democratische inspraak aan hun laars lappen.
Einde van de goednieuwsshow? Als we weten dat de CEO van Hampton Creek Foods contacten heeft, en feitelijk geleid wordt door het kapitaal van de machtigen dezer aarde zoals Bill Gates, en via Peter Thiel, met de Bilderberg group verbonden is, is de samenwerking met voedingsgiganten zoals Monsanto, Kraft, Nestlé, Kellog’s, General Mills, Mars, Danone, Pepsi Co, Coca Cola, Unilever, Wall Mart, Whole Food Market e.a. niet ver af. Deze giganten bekommeren zich absoluut niet om het welzijn van de mensheid maar veeleer voor het welzijn van hun aandeelhouders en hebben in het verleden getoond geen respect te hebben voor het lijden of de levens van talrijke mensen die het slachtoffer werden van hun praktijken. Zullen consumenten dergelijke ondernemingen bewust blijven steunen?
Deze organisatie houdt een jaarlijkse bijeenkomst zonder dat er resoluties worden voorgesteld, noch wordt er gestemd, noch worden beleidsvoorstellen bekend gemaakt. Zij regeren gewoon achter de schermen. De bijeenkomst, die elk jaar ergens anders plaatsgrijpt, is samengesteld uit
Referenties 1 https://www.youtube.com/watch?v=sUM_Vyx9UIw (vanaf minuut 4). 2 De verwevenheid van politiek en industrie ligt ver buiten het doel van dit artikel. Wie een ander perspectief over de Europese gemeenschap wil hebben kunnen wij verwijzen naar: http://www.relay-of-life.org/nl/ chapter.html
Heeft U genoeg zon gehad dit jaar ? Vitamine D tekort komt vaker voor dan men denkt ! 77% heeft een tekort ! • Vetoplosbaar vitamine D3 opgelost in gezonde extra vierge olijfolie • 1 Kleine mini-parel per dag (800 IE/dag = +- 24.000 IE/maand) • Gemakkelijk door te slikken of op te kauwen
Vanaf 2 per m ,49 € aand
• 40, 120 of 360 kleine parels per verpakking • Zeer voordelige prijs
BE_D-Pearls_Ad_LeefNu_0813_170x116
– Voor goede beenderen en tanden – Voor een goed immuunsysteem – Voor een goede spierwerking
D-Pearls – de nieuwe vitamine D referentie
r rls voo D-Pea , het hele en iederear door ! ja
Beschikbaar bij uw apotheker in verpakkingen van 40, 120 parels of in een economische familie-verpakking van 360 parels.
Innoverend voor de gezondheid Kwaliteit – Veiligheid – Doeltreffendheid
Minervastraat 14, B-1930 Zaventem Tel.: 02 720.51.20 – Fax: 02 720.51.60 E-mail: info-be@pharmanord.com
Achterkant van de waarheid Walter O.M. Faché
Wat ‘onverzadigbare’ politici vertellen over verzadigde vetten Je zal het niet meteen verwachten dat een licentiaat rechten (senaatvoorzitter Sabine de Bethune) en een licentiaat politieke wetenschappen (ondervoorzitter van de CD&V, Vlaams volksvertegenwoordiger en gemeenschapssenator Cindy Franssen), een doordacht wetsvoorstel zouden kunnen indienen om de gezondheid van de argeloze burgers te beschermen door transvetzuren uit industriële voeding sterk in te perken, tegelijk kokosolie en palmolie te demoniseren en het ongelimiteerde gebruik van polyonverzadigde vetzuren aan te moedigen.
Transvetzuren
Gelukkig maakt het wetsvoorstel onderscheid tussen natuurlijke en kunstmatige transvetzuren. Daar waar de eersten nog getolereerd worden zou men de tweede soort zoveel mogelijk willen bannen. Natuurlijke transvetzuren komen voor in vlees en zuivelproducten en zijn, bij normale consumptie, niet schadelijk voor de gezondheid. De weinige onverzadigde vetzuren die in gras voorkomen worden in de spijsverteringsorganen van runderen, geiten of schapen omgezet tot transvetten. De industrie kan ook verzadigde vetzuren maken door waterstof in de molecule van een onverzadigd vetzuur te pompen. Deze vetzuren zijn wél schadelijk voor onze gezondheid omdat ze worden ingebouwd in onze (cel)membranen waar ze de andere vetten, voornamelijk verzadigde vetten, vervangen én omdat in het productieproces onnatuurlijke transvetten ontstaan. Het verschil voor onze membranen ligt er in dat de koolstofketens van verzadigde vetzuren korter (C6 tot C12) zijn dan die van de kunstmatig verzadigde of transvetten (C16 - C 12) zodat de functie van de membranen gecompromitteerd wordt. Hierdoor kunnen tal van defecten ontstaan zoals: l hart- en vaatziekten l vermindering van de gezichtscherpte l laag geboortegewicht door remming van de ontwikkeling van de foetus l allergieën bij kinderen l vorming van galstenen l ontstaan van diabetes l verhoogde kans op kanker l ongunstige invloed op de bloedvetten (cholesterol, triglyceriden) l oorzaak van overgewicht... Transvetzuren en verzadigde vetten zijn niet per definitie slecht voor onze gezondheid. Dat worden ze pas als ze door de mens, via productieprocessen, worden aangemaakt. Een goed voorbeeld van een vet waarin zowel onverzadigde- als cis- en transvetzuren zitten, is geconjugeerd linolzuur (CLA). Het is bekend dat CLA, ondanks zijn transvetzuren, de hiervoor beschreven aandoeningen die ontstaan door het gebruik van transvetzuren, helpt voorkomen. Deze gunstige transvetzuren vinden we vooral in producten van grasetende dieren (3 tot 5 maal minder in dieren die granen eten). Vergeten we vooral niet dat CLA in moedermelk medeverantwoordelijk is voor een goede gezondheid van de baby.
De Hoge Gezondheidsraad
De Hoge Gezondheidsraad, die de inspiratiebron was van bovengenoemd wetsvoorstel, staat alleen met zijn bewe-
ring dat palmpit- en kokosnootolie best uit onze voeding verwijderd worden. Noch de National Institutes of Health (NIH)1, noch Food and Drug Administration (FDA)2, noch de Wereld Gezondheids Organisatie3 laten zich negatief uit over het gebruik van deze vetten in onze voeding. Dat het wetsvoorstel aanhaalt dat kokos- en palmpitolie “hoogstwaarschijnlijk” even schadelijk zijn als transvetzuren bewijst dat de beide senatoren niet de minste moeite hebben genomen om zich degelijk te informeren over de inhoud van hun wetsvoorstel en blindelings het advies van de Hoge Gezondheidsraad hebben gevolgd. Er zijn tal van recente onderzoeken die zich positief uitlaten over de effecten van deze beide plantaardige verzadigde vetzuren. Er bestaan trouwens wat vooroordelen tegen vetten die, na grondig onderzoek uitgevoerd vanaf de jaren ‘90, geen reden van bestaan meer hebben maar die nog druk gedeclameerd worden door heel veel diëtisten tot zelfs de Hoge Gezondheidsraad toe.
Verzadigde vetten veroorzaken hart- en vaatziekten?
Dit verhaal stamt uit 1953 toen dr Ancel Keys ‘aantoonde’ dat verzadigde vetten hartziekten veroorzaakten en, tegen eind jaren ‘50, bevestigde dat deze vetten cholesterol doen toenemen. Keys haalde zijn ‘wijsheid’ trouwens van een onderzoeker die in 1913 voor het eerst een verband legde tussen cholesterol en arteriosclerose.4 Intussen blijken palmpit- en kokosolie tot de gezondste vetten te behoren die er te vinden zijn. Het zal misschien velen verbazen om te vernemen dat verzadigde vetten ook gezond kunnen zijn en bovendien gebruikt worden om je taille te verslanken! Toen twintig mannen met overgewicht kokosolie aan hun dieet toegevoegd kregen, werd hun taille merkbaar smaller, met een gemiddelde afname van 2,86 cm5-6 Een vergelijkbaar onderzoek bij vrouwen had, naast andere gunstige effecten, hetzelfde resultaat7. De vrouwen werden ingedeeld in 2 groepen waarvan de ene 30 ml kokosolie en de andere groep 30 ml sojaolie kreeg. Beide groepen kregen een uitgebalanceerd laag caloriedieet en wandelden dagelijks 50 minuten. De resultaatsverschillen waren opmerkelijk: bij de kokosoliegroep: • een toename van HDL (goede cholesterol); • een verlaging van de totaal cholesterol/HDL ratio (bij voorkeur lager dan 5:1); • afname van de tailleomvang.
bij de sojaoliegroep: • toename totaal cholesterol; • toename LDL (slechte cholesterol); • toename van de totaal cholesterol/HDL ratio; • geen afname van de tailleomvang.
LeefNu 72
december ‘13
23
Achterkant van de waarheid Walter O.M. Faché
De gunstige effecten van kokosolie worden toegeschreven aan de middellange koolstofketen van deze olie in tegenstelling tot de lange koolstofketen van plantaardige onverzadigde vetten. Kokosolie is een belangrijke bron van middellange koolstofketen vetzuren, terwijl plantaardige oliën een lange koolstof keten hebben. Afgezien van het feit dat plantaardige vetten afkomstig kunnen zijn van genetisch gemanipuleerde planten (maïs, soja, koolzaad) zijn er zijn nog een aantal redenen waarom kokosolie te verkiezen is boven deze langketige plantaardige vetten. Plantaardige lange keten vetzuren: • verstoren het evenwicht omega 6/3 • zijn moeilijk af te breken in het lichaam omdat ze speciale enzymen voor vertering vereisen • kunnen slechts getransporteerd worden door lipoproteïnen • belasten de pancreas, lever en het hele verteringssysteem • worden gemakkelijk als vetten opgeslagen in het lichaam • in geoxideerde toestand worden ze afgezet als plaque in de aders waar ze inflammatie veroorzaken
Middellange vetzuren van kokosolie daarentegen: • zijn kleiner zodat ze makkelijk door de celmembranen kunnen migreren zonder de noodzaak van lipoproteïnen of speciale enzymen • zijn makkelijk verteerbaar en belasten het verteringssysteem niet • worden voornamelijk omgezet tot energie in de lever in plaats van te worden opgeslagen als vet • verhoogt de metabole snelheid waardoor gewichtsverlies voor de hand ligt
Er werden tal van onderzoeken verricht die het effect van gewichtsverlies door kokosolie hebben aangetoond . Bovendien bleek kokosolie ook een gunstig effect te hebben op insulinegevoeligheid en glucosetolerantie . Het is ook bijzonder hoopvol dat positieve rapporten hebben aangetoond dat kokosolie een natuurlijke behandeling van Alzheimer inhoudt, omdat deze middellange koolstofketens een belangrijk bron zijn van ketonlichamen die een alternatieve energiebron uitmaken voor de hersenen en aldus het verschrompelen van de hersenen tegengaan dat zo kenmerkend is voor dementie .
Palmpit- en kokosolie
Hoewel palmpit- en kokosolie geen cholesterol bevatten hebben ze wel invloed op ons cholesterolpeil: zowel HDL als LDL worden verhoogt maar met dien verstande dat de cholesterolratio gunstiger wordt. Als men LDL als “slechte cholesterol” omschrijft zal men geneigd zijn om deze oliën af te raden. Maar er is onderzoek waaruit blijkt dat een hoog HDL-gehalte evenmin gunstig is11. Daarom concentreert men zich steeds meer op de cholesterolverhoudingen of de cholesterolratio (totaal cholesterol/HDL) die ergens in de buurt ligt van 5:1 en 3,5:1 Steeds meer onderzoeken leggen een link tussen middellange koolstofketenvetten en gunstig bloedlipiden12, allergieën13, verminderde taille-omvang14. Cholesterolbeheersing is niet de enige eigenschap van deze vetten. Onderzoekers hebben ontdekt dat ook de endotheelfunctie verbetert en de bloeddruk verlaagt15. Merk-
24
LeefNu 72 december ‘13
waardig bij dit onderzoek was dat deze eigenschappen ook behouden bleven nadat de vetten herhaaldelijk verhit waren. Feit is dat onderzoeken waarbij gebruik gemaakt werd van virgin kokos- of palmpitolie doorgaans gunstiger waren dan studies waarbij gebruik gemaakt werd van de industriële vorm van deze oliën. Wij kunnen hieruit besluiten dat normaal gebruik van de natuurlijke oliën een gunstig effect heeft op onze gezondheid. Gezien het onderzoek nog volop aan de gang is kunnen wij aanraden om deze producten met de nodige voorzichtigheid te gebruiken en patiënt per patiënt na te gaan welke effecten kokos- en palmpitolie bij het individu teweegbrengen. Blijkt namelijk dat een enkeling ook allergische reacties kan vertonen bij het gebruik van deze vetten16-17.
En wat met de onverzadigde vetzuren?
De ‘bewijzen’ dat onverzadigde vetzuren gezond zijn en verzadigde vetzuren hart- en vaatziekte veroorzaken komen steeds meer onder vuur. De nieuwste onderzoeken tonen aan dat hart- en vaatziekten eerder ontstaan door de zo opgehemelde poly-onverzadigde vetzuren en niet van de zo lang verdoemde verzadigde vetten18. Verzadigde vetten komen o.a. voor in boter, en de ‘oude’ leer deed ons boter vervangen door de ‘veel gezondere’ margarine. Intussen is men er achter gekomen dat het net omgekeerd is en margarines hart- en vaatziekten (en nog veel meer) veroorzaken en natuurlijke verzadigde vetten een positieve invloed hebben op cardiovasculaire aandoeningen. Recent onderzoek leert ons dat verzadigde vetten zelfs niet leiden tot een verhoging van cholesterol8. Het is een wetenschappelijk feit dat cholesterol in de voeding weinig invloed heeft op de cholesterol in je bloed omdat voedingscholesterol in de maag wordt afgebroken en bovendien de eigen cholesterolaanmaak de cholesterolbalans in evenwicht brengt. Veel wetenschappers vragen zich af of de lage cholesterolnormen die tegenwoordig gehanteerd worden nog verantwoord zijn. In het artikel in Advances in Nutrition18 wordt duidelijk aangestipt dat poly-onverzadigde vetzuren (veelal van plantaardige oorsprong) het probleem zijn. Bekijk even de belangrijkste conclusies van dit onderzoek: l Poly-onverzadigde vetzuren hebben meer invloed op de ontwikkeling van arteriosclerose en cardiovasculaire ziekten dan verzadigde vetzuren l Omega-3 vetzuren beschermen tegen inflammatie-effecten van omega-6 vetzuren (linolzuur en arachidinzuur!) l De ziekmakende effecten toegedicht aan verzadigde vetten zijn eigenlijk het gevolg van het gebruik van koolhydraten, onverzadigde vetten en de oxidatie ervan. Schadelijke nevenproducten ontstaan door de manier waarop deze vetten bereid worden. Zo worden de poly-onverzadigde vetzuren omgezet in transvetten bij verhitting bij het koken. l Vetten uit zuivelproducten en tropische oliën (zoals kokosolie en palmpitolie) hebben een gunstige invloed op onze gezondheid. Als we recent onderzoek vergelijken met de ‘oude’ kennis is het niet te verwonderen dat chronische ziekten voortdurend toenemen en dat de ‘baby boomers’ minder gezond zijn dan hun ouders. Zij hebben hun leven lang verkeerde voedingsadviezen gekregen en deze misleiding blijft tot op de dag van vandaag voortduren.
Referenties op aanvraag: pascale@orthofytomedia.org
Ecologie Lies Helsloot
Schaliegas In de voortdurende zoektocht naar nieuwe energiebronnen om onze planeet draaiende te houden is men de laatste jaren steeds actiever gaan inzetten op schaliegas. In het kort uitgelegd: schaliegas is aardgas dat men haalt uit schalie. Maar wat is dat nu precies? Schaliegas wordt gewonnen uit lagen schalie, een gesteente dat diep onder de grond zit. Traditionele boringen doorheen deze lagen zijn niet voldoende om het gas te laten vrijkomen, vandaar dat men een extra techniek inzet, namelijk het hydraulisch fractureren. In de jaren negentig ontwikkelde de Texaanse ingenieur George Mitchell de techniek van “fracking”. Het is een fenomeen dat eind jaren negentig aan populariteit won. Bij deze techniek spuit men onder hoge druk een mengsel van grote hoeveelheden zand, water en chemicaliën in die schalielagen. De lagen barsten open en daarbij komt het schaliegas vrij. In 2005 werd de techniek door het bedrijf Devon Energy verder verfijnd met een techniek voor horizontaal boren.
Impact op het milieu
Waar komt het zand vandaan?
Het zand uit het mengsel zorgt ervoor dat de ontstane scheurtjes in de gesteentelagen open blijven, terwijl het water en de chemicaliën terug opgepompt worden. Dit noemt men het productiewater. Dit laatste neemt bij zijn weg naar boven zware metalen en van nature radioactieve elementen uit de diepe bodemlagen op. Een gevaarlijke cocktail die als chemisch afval moet worden verwerkt. Men stelt echter vast dat een gedeelte van die gevaarlijke stoffen in de aardelagen achterblijven en in het grondwater terechtkomen. Een bijkomend negatief effect is het feit dat bij de boringen methaangas vrijkomt, een broeikasgas dat bijdraagt aan de opwarming van de aarde. Door het veelvuldig kunstmatig breken van diepere gesteentelagen is ook de kans op aardverschuivingen een zeer reëel gevaar.
Door de groeiende activiteit in het winnen van schaliegas door middel van deze techniek, is ook de vraag naar zand enorm gestegen. Volgens het consultancybedrijf PacWest is het gebruik van zand sinds 2011 met maar liefst 25% gestegen. Men schat dat daar in de komende twee jaar nog zo’n 20% bijkomt. De winning van zand heeft ook bepaalde gevaren voor wat betreft veiligheid en gezondheid van de werknemers in die sector. Het fijne stof dat vrijkomt bij zandwinning wordt gelinkt aan stoflong en longkanker.
Wat zegt Europa? Europa is bezorgd over de winning van schaliegas. Frankrijk sprak in 2011 een totaalverbod uit op hydraulisch fractureren, maar volgens een enquête bij de Franse bevolking zou 72% het winnen van schaliegas volledig willen verbieden. Het Europese parlement publiceerde een studie waarin men de impact op mens en milieu niet onder stoelen of banken stak. In Polen en Hongarije zouden volgens onderzoekers grote voorraden schaliegas zitten. Proefboringen wijzen uit dat dit gas veel moeilijker te ontginnen is dan in de Verenigde Staten. De interesse van de grote producenten voor Europese investeringen is dus momenteel wat bekoeld. In Nederland worden er wel proefboringen gedaan, maar de resultaten daarvan zijn nog niet bekend. Het boren naar schaliegas stuit in Nederland op grote weerstand. Dat komt onder meer omdat er dit jaar in Groningen al verschillende keren kleine aardbevingen zijn ontstaan als gevolg van de traditionele gaswinning. In België wordt de haalbaarheid van winning van schaliegas eveneens onderzocht, maar voorlopig komen er geen proefboringen.
LeefNu 72
december ‘13
25
Ecologie Lies Helsloot
De rol van de Verenigde Staten In een recente reportage op de Vlaamse Radio- en Televisieomroep omschreef men de rol van de VS als volgt: “Wellicht nog dit jaar worden de Verenigde Staten de grootste energieproducent ter wereld en dat komt door de ontginning van schaliegas.” Die revolutie heeft een invloed op de toekomst van de globale economie en de internationale betrekkingen, maar ook op de opwarming van de aarde. De zoektocht naar duurzame energie dreigt in het slop te geraken. De VS zou nog dit jaar onder meer Rusland en Saudi-Arabië inhalen als grootste olie- en gasproducent ter wereld, zo verwachten diverse instanties.
Bij Nordic Naturals, visolie is altijd onze exclusieve focus geweest sinds 1995. Deze continue investeringen in omega-3s resulteren in een nooit geziene zuiverheid, versheid en geprezen smaak—voor meer en betere resultaten.
De zoektocht naar energie is in de 21e eeuw een belangrijk vraagstuk en op dit moment ziet het er dus naar uit dat de VS een fikse voorsprong neemt. De prijs voor gas is in de VS een stuk gedaald door de eigen productie, maar dat heeft ook gevolgen voor de wereldwijde gasprijs. Zo kan bijvoorbeeld Rusland niet meer naar eigen goeddunken de gasprijs voor de export naar Europa zetten. De energie-onafhankelijkheid van de VS zal ook de handelsbalans voor de VS doen kenteren.
Het Bewijs ziet men in onze onafhankelijke test resultaten: Ieder lot van Nordic Naturals oliën zijn onafhankelijk getest om zo onze industrieleidende zuiverheid en versheid niveau’s te garanderen. En we garanderen volledige transparantie tot onze analyse certificaten. Tot op vandaag hebben we nog nooit een concurrerend product gevonden die onze resultaten evenaart.
De oplossing voor ons energieprobleem?
Overbevissing?
Gezien het voorgaande is schaliegas geen oplossing voor ons energieprobleem, het blijft een fossiele brandstof met veel schadelijke gevolgen voor mens en milieu. Door te investeren in deze energiebron wordt er minder aandacht geschonken aan de ontwikkeling van duurzame en hernieuwbare energiebronnen. Waarom zou men op korte termijn investeren in wind-, zonne- of andere energiebronnen als schaliegas op korte termijn voorziet in onze energiebehoefte?
Chemische verwerking?
Kwaliteit is van belang—vertrouw de visolie experten voor uw Omega-3 behoeften.
Gezuiverd?
Nooit.
Absoluut.
Helemaal niet.
Onderbouwd door klinische studies?
Uiteraard.
CompleMed 059 27 07 53 info@complemed.be • www.complemed.be
26
LeefNu 72 december ‘13
Colofon
Prijs: € 6
Uitgave van OrthoFytoMedia
ANG lijks | JAARG
tweemaande
ri 2014
februa 11 | januari /
73
10e jaargang, nr 72 Moeite met
Verschijnt 6 x per jaar
slapen
Bromide, een ar dominant geva
Uitgever
Straling en een elektrosmog: leem groeiend prob
OrthoFytoMedia Nieuwdorp 57 - 9190 Stekene Tel: +32 (0)3 808 41 43 info@orthofytomedia.org LeefNu is het tijdschrift voor de consument die op een bewuste en gezonde manier wil leven. LeefNu vertaalt wetenschappelijke inzichten in praktische artikelen. De artikelen zijn voornamelijk gericht op een gezonde leefstijl & voeding en het gebruik van voedingssupplementen. Daarnaast wordt aandacht besteed aan onderwerpen zoals beweging, opvoeding en het milieu. Hoofdredacteur Pascale Van den Heede, apotheker pascale@orthofytomedia.org
Abonnementen/prijzen Secretariaat OrthoFytoMedia Tel: +32 (0)3 808 41 43 info@orthofytomedia.org België en Nederland €58 voor 6 nummers Overige landen op aanvraag Losse nummers: €10.5 (excl. portkosten) Mail naar info@orthofytomedia.org met vermelding van naam, adres, telefoon, email Jaarabonnement van januari tot december Abonnementen worden automatisch verlengd voor een volledig jaar, tenzij schriftelijk wordt opgezegd ten laatste eind oktober van het lopende jaar.
73 Volgende editie:
Van Oud naar Nieuw Vanaf 2014 zal LeefNu in een praktisch A5-formaat verschijnen. We hopen u in het nieuwe jaar verder mee te nemen in de nieuwste inzichten op het gebied van een gezonde leefstijl en voeding.
Advertentie aanvraag Pascale Van den Heede: pascale@orthofytomedia.org
Eindredacteur Walter O.M. Faché, biochemicus Redactieraad
Inzenden artikel?
Walter O.M. Faché, biochemicus HEOS
Wilt u schrijven voor het tijdschrift Orthofyto; u bent van harte welkom. Neem bij voorkeur vooraf contact op met onze hoofdredacteur Pascale Van den Heede. Na inzending van uw artikel beoordeelt de redactie binnen twee weken of uw artikel in aanmerking komt voor plaatsing. Redactionele bewerking van de artikelen gebeurt in overleg met de auteur.
Annemieke Meijler, natuurdiëtist Auteurs van dit nummer Walter Faché Hayo Bol Christel Stevens Lies Helsloot Trudy Vlot Lay-out en druk
In Europa is in 2006 een wet aangenomen die bepaalt dat aan voedingswaren geen medische claims mogen hangen, behalve als deze wetenschappelijk bewezen zijn. Deze wet wordt ook wel de claimsverordening genoemd. Productnamen of verwijzing naar producten is niet toegestaan. De verantwoordelijkheid of de advertentietekst aan de eisen van de claimsverordening voldoet, ligt bij de adverteerder. OrthoFytoMedia vzw, is niet verantwoordelijk voor de geplaatste advertenties. Disclaimer De informatie uit deze uitgave is uitsluitend bedoeld voor lezers die zich uit het oogpunt van hun beroep met gezondheid en voeding bezig houden. Deze publicatie is niet bedoeld voor leken en consumenten. Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld. Evenwel kunnen zij op geen enkele wijze instaan voor de volledigheid van of eventuele fouten in de tekst van deze publicatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele verantwoordelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen, gebaseerd op de inhoud van deze publicatie. Copyright Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur. Ook de overname van artikelen of gedeelten hiervan is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming.
Françoise Biesbroeck, Het Letterhuis Beerveldestraat 19 - 9160 Lokeren
LeefNu 72
december ‘13
27
Vitaliteit en Kracht
NitroGreens
速
100% biologisch mengsel van sappen, extracten en concentraten -
-
Grassappen van gerst, tarwe, haver, kamut en alfalfa, kiemen van biologische bloemkool, broccoli en boerenkool, acerola kers, pepermuntblad, biologische sappen van wortelen en rode biet, steviablad extract. Hoge ORAC-waarde*: 3250 per maatlepel
energeticanatura.com
121303
* ORAC-waarde: Oxygen Radical Absorbance Capacity
Dit is een
product