Prijs: â‚Ź 6
tweemaandelijks | JAARGANG 11 | januari / februari 2014
73 Coeliakie en glutenintolerantie
Artritis en aromatherapie
Opvoeden zonder straffen
Maak de juiste keuze in uw omega-3 preparaat, kies voor krillolie van topkwaliteit! De omega-3 vetzuren EPA en DHA dragen bij tot de normale werking van het hart.*
Waarom kiezen voor Neptune Krill Oil
Waarom kiezen voor Neptune Krill Oil? • Compleet natuurlijk en zuiver omega-3 vetzurencomplex • Uitstekende verhouding aan omega-3/ omega-6/omega-9 van 15/1/6 • Het unieke, gepatenteerde en koude extractieproces haalt het allerbeste uit krill en laat alle componenten intact • Betere opname van de omega-3 vetzuren (EPA en DHA) uit krillolie dan uit visolie waardoor een lagere daginname volstaat • Dankzij het hoge gehalte aan astaxanthine zijn de omega-3 vetzuren extra beschermd tegen oxidatie (de olie wordt niet ranzig)
• Levert naast EPA en DHA ook andere interessante stoffen zoals fosfolipiden, choline, astaxanthine, een uiterst actief marine flavonoïde, vitamines A, E & D, zink en kalium • Zware metalen, PCB’s, dioxines en pesticiden liggen ruimschoots onder de strengste internationaal aanvaarde limieten • Wetenschappelijk bewezen kwaliteit • Geen vissmaak of oprispingen • Heel stabiel product
?
• Krillolie van wetenschappelijk bewezen kwaliteit • Uitstekend opneembare omega-3 • Aandacht voor een belangrijke bouwstof van de hersenen en het netvlies: docosahexaeenzuur (DHA) > toevoeging van visolie zorgt voor een hoger gehalte aan DHA > aanvulling met bernagieolie levert een bron van GLA • Kwaliteitsvolle omega-3 vetzuren: > whole food omega-3 uit krillolie > de hoog geconcentreerde DHA-rijke visolie bevat EPA en DHA in de vorm van triglyceriden, de vorm met de beste biobeschikbaarheid bij visolie • Contaminanten (zware metalen, PCB’s, dioxines, furanen) in krillolie en visolie liggen ruimschoots onder strengste internationaal aanvaarde limieten • De bernagieolie is gestandaardiseerd op 20% GLA, gegarandeerd vrij van toxische pyrrolizidine alkaloïden en geproduceerd via koude persing waardoor het ontstaan van transvetzuren wordt uitgesloten • Vitamine D3 of cholecalciferol is de meest doeltreffende vorm van vitamine D, en bio-identiek aan de vitamine D3 die in de huid wordt aangemaakt.
CNK NKO 60 softgels: 2256-394 • CNK NKO 180 softgels: 2705-440 • CNK NKO Kids 60 softgels: 2945-962• CNK NKO Kids 120 softgels: 2945-970
Respect voor het ecosysteem Krill vormt de grootste biomassa op deze planeet. Een slordige 500 miljoen ton krill hernieuwt zich jaarlijks. Het CCAMLR of “Commission for the Conservation of Antartic Marine Living Resources”, een officiële internationale organisatie, waakt over de vangstquota. Vandaag wordt minder dan 2% van wat mag gevangen worden ook daadwerkelijk opgevist. De krill vangst die voor de productie van Neptune Krill Oil* dient, verloopt volledig volgens de akkoorden van het CCAMLR. Dankzij een reeks milieuvriendelijke maatregelen blijft krill ook in de toekomst ruimschoots beschikbaar voor zeezoogdieren, vissen, vogels en mensen.
*Het gunstige effect wordt verkregen bij een dagelijkse inname van 250 mg EPA & DHA.
Deze producten zijn verkrijgbaar bij uw apotheek.
Focused on Science, Driven by Nature
Nutrisan bvba | Egide Walschaertsstraat 22 bus i | 2800 Mechelen | Tel. +32 (0)15 21 51 00 | Fax +32 (0)15 21 51 01 | info@nutrisan.com | www.nutrisan.com
VOORWOORD
LeefNu in een nieuw jasje gehuld LeefNu is vanaf nu kleiner en handiger qua formaat. De doelstelling van LeefNu blijft ongewijzigd: de lezer op de hoogte houden van een gezonde leefstijl in het algemeen en meer specifiek gezonde voeding, fytotherapie, opvoeding, beweging en milieu. U treft vele praktische tips om op een bewuste en gezonde manier te leven. Nog toegankelijker! Onze bedoeling is om degelijke vakinhoudelijke gezondheidsinformatie toegankelijk te maken voor iedere geïnteresseerde. Zo kan iedereen profiteren van goede gezondheidsinformatie om evenwichtig en gezond te leven samen met familie en vrienden. Abonnement vrijwel gratis! Om LeefNu zo toegankelijk mogelijk te maken, hebben wij er voor gekozen onze prijs drastisch te verminderen naar 20 euro per jaar. Deze kosten komen overeen met de portkosten om een LeefNu thuis te ontvangen. Ook kunt u voor een zeer schappelijke prijs 15 euro per jaar - alle LeefNu’s van de voorbije jaren consulteren op de website www.orthofytomedia.com. Zie onze website voor uitgebreide informatie betreffende LeefNu. Wij zijn benieuwd naar uw mening over deze nieuwe vorm van LeefNu en stellen het op prijs als u uw reactie mailt naar info@orthofytomedia.org!
Wij wensen u veel leesplezier!
Pascale Van den Heede
Hoofdredacteur
3
Natuurlijk herstarten
Bio-Ashwagandha™ Ayurvedisch adaptogeen -
Voor een goede werking van het immuunsysteem Draagt bij tot energieherstel Bij uitputting van de bijnier Veilig bij langdurig gebruik
energeticanatura.com
INHOUD
Prijs: € 6
73
Moeite met
januari - februari ‘14
tweemaandelijks
/ februari G 11 | januari | JAARGAN
2014
73
slapen
Bromide, een r dominant gevaa
Straling en g: een elektrosmo em groeiend proble
Kunstverlichting schadelijk voor onze
nn Kort Nieuws
gezondheid?. ................................................................ 7
Kool, gezonde winterkost ................................. 7
Ontgiften: doe het in het voorjaar ................ 8
Beweging is noodzakelijk. ................................... 8
nn Voeding
Coeliakie en glutenintolerantie ....................... 9
Toename atopisch eczeem en het verband met onze
nn Gezonde recepten Een smaakvol nieuw jaar... . ...............................12
westerse levensstijl Eczeem is geen ziekte maar een signaal van ons lichaam dat het in een onevenwichtige situatie
nn Medisch Dossier
Een nieuwe visie over parasieten . . ...............14
Toename atopisch eczeem en het verband
levensstijl en de omgeving
met onze westerse levensstijl. ....................... 17
waarin we ons bevinden
verkeert. Hierbij spelen onze
een uitermate belangrijke rol. Vandaar we ook een
Ontmoeting met: Grote Brandnetel ... . . .....20
nn Fytotherapie
sterke eczeemtoename zien in onze westerse
nn Aromatherapie
Artritis en aromatherapie.................................. 22
maatschappij. Het optimaliseren van onze levensstijl en omgeving
nn Opvoeding
Opvoeden zonder straffen. .............................. 24
nn Ecologie
De terugkeer van de wolf .................................28
is dan ook een noodzaak in het herstellen en voorkomen van deze huidaandoening Zie volledige artikel op pagina 17
Adverteerders Nutrisan
Neptune Krill Oil....................................................................................................2
Energetica Natura
Bio-Ashwagandha.............................................................................................4
FIOW
Seminaries & bijscholingsdagen........................................................... 6
Ojibwa De Roeck
Nigella Oil Superior.........................................................................................25
FIOW
Programma voorjaar 2014........................................................................ 30
Pharma Nord
D-Pearls...................................................................................................................32
Erkenning LeefNu LeefNu is sinds juni 2007, het enige Orthomoleculaire Wetenschappelijke Tijdschrift erkend door de ‘European Union of Science Journalists’ Associations’ en de ‘European Research Advisory Board (EUR AB)’.
5
KO R T NI EUWS
Tr ud y Vl o t
Kunstverlichting schadelijk voor onze gezondheid? Licht en donker zijn van invloed op ons slaapwaakritme. Licht wordt via ons netvlies geregistreerd en via speciale zenuwcellen in het netvlies (ganglioncellen) doorgegeven aan de hypothalamus. Een klein groepje cellen in de hypothalamus, de nucleus suprachiasmaticus, regelen ons bioritme. ’s Nachts wordt het sein gegeven voor de aanmaak van het slaapbevorderende melatonine. Wanneer het ’s morgens weer licht wordt, wordt het wakker makende en energiebevorderende cortisol aangemaakt. Om dit te bereiken hebben we overdag veel ‘biologisch’ effectief licht nodig en ’s avonds juist licht met weinig biologische effectiviteit. De biologische effectiviteit is afhankelijk van het kleurenspectrum van licht. LED en spaarlampen staan bekend om hun vaak kille licht. Dit komt doordat dit licht meer blauwcomponenten bevat. Licht met een grote blauwcomponent (koelwit licht) heeft een gro-
ter biologisch effect dan licht met een grote roodcomponent (warmwit licht). Dit zou kunnen betekenen dat we, door ’s avonds LEDverlichting en spaarlampen te gebruiken, wel eens ‘te wakker’ zouden kunnen worden waardoor slaapstoornissen kunnen ontstaan. Andere aandoeningen die aan lichthinder of lichtvervuiling worden toegeschreven zijn hoofdpijn en stress. Het computerscherm en de televisie hebben ook een grote blauwcomponent, een monitor heeft zelfs een hogere kleurtemperatuur dan de middagzon. Dus bij een verstoord slaapwaakritme is het verstandig om eens naar alle lichtbronnen in je huis en omgeving te kijken. Laat in dat geval ‘s avonds je computer of tablet uit en steek een kaarsje aan bij je avondritueel.
Kool, gezonde winterkost Kool is goed houdbaar, en het aanbod in de winter en vroege voorjaar is groot. Kool is niet duur en heeft een gunstig effect op onze gezondheid. Kool behoort tot de kruisbloemigen, net als broccoli en spruiten en is er in meerdere soorten: witte kool, savooiekool, spitskool, rode kool, zuurkool en Chinese kool. Kool bevat fytonutriënten die in verband worden gebracht met het goed functioneren van het hartvaatstelsel. Fytonutriënten zijn bioactieve inhoudsstoffen die allerlei processen in het lichaam activeren. De belangrijkste stoffen, fytohormonen ofwel plantensterolen, stimuleren klieren in het lichaam die stoffen produceren die het lichaam nodig heeft. Kool is rijk aan vezels, goed voor onze spijsverte-
73
ring en het bevat veel vitamine C. Je kunt kool verwerken in salades, soepen, groente- of stoofschotels. Over smaak valt niet te twisten, maar te gaar gekookte kool komt zowel de smaak als de goede eigenschappen niet ten goede. Leuke tip: de bladeren kun je goed gebruiken als wrap of om er pakketjes van te maken. Kool is een gezond groente met veel mogelijkheden!
januari - februari ‘14
7
KO R T NI EUWS
Tr ud y Vl o t
Ontgiften: doe het in het voorjaar Het voorjaar is historisch gezien de tijd om te ontgiften. Deze gewoonte is al duizenden jaren oud en staat de laatste tijd weer volop in de belangstelling. Er zijn mensen die zeggen: “dat doet mijn lichaam toch vanzelf?” Maar in onze omgeving met de vele chemische stoffen en hoeveelheid stress is ontgiften geen overbodige luxe. Gelukkig zien velen het belang van het opschonen van je lichaam gelukkig weer. De winter zorgt voor een extra belasting: te veel binnen zitten, te weinig beweging en ongezonder eten. Met een ontgiftingskuur kun je die extra afvalstoffen uit je lichaam verwijderen. Drink veel water of thee van brandnetel of paardenbloem en plan regelmatig een vastendag in. Wil je langer vasten of heb je klachten dan is
begeleiding door een natuurgeneeskundig arts of therapeut aan te bevelen. De arts of therapeut stelt samen met jou een passende ontgiftingskuur op. Voor de motivatie is het aan te bevelen om een kuur samen met je partner, vriend of vriendin te doen. Het resultaat: natuurschoon van binnen en buiten! Zie ook artikel “Ontmoeting met de Grote Brandnetel” op pagina 20.
Beweging is noodzakelijk Beweging is naast voeding en slapen het meest essentiële voor onze gezondheid. De dertig minuten beweging die wordt geadviseerd is eigenlijk het minste wat we per dag zouden moeten halen. Door veel te bewegen kunnen onze spieren energie aanmaken, kunnen voedingsstoffen goed worden opgenomen en afvalstoffen beter worden afgevoerd. Het beste is om nuchter te bewegen, zeker wanneer je (een beetje) overgewicht hebt. Van buiten bewegen heb je vele malen meer profijt dan van binnen bewegen. De intensiteit van de beweging steeds afwisselen en af en toe zweten hoort erbij. Dus door regelmatig te bewegen, krijg je een beter figuur, heb je meer energie en een beter humeur! Laat je niet afleiden door zon, regen of wind. Grijp iedere kans om te bewegen: ga lopend naar de winkel, neem de trap in plaats van
8
73
de lift en breng de kinderen op de fiets naar school. Zo zijn er heel veel bewegingsvormen in het gewone dagelijkse leven in te bouwen. Overigens is beweging iets anders dan sport. Fanatiek sporten is intensief en wordt door ons lichaam snel gezien als stress. Het lichaam gebruikt dan veel energie en voedingsstoffen en houdt zo relatief weinig voedingsstoffen over voor het immuunsysteem. Zo kun je bij intensieve sportbeoefening of na een sportwedstrijd vatbaar zijn voor infecties.
januari - februari ‘14
V O ED I NG
P et r a Ker st en
Coeliakie en glutenintolerantie Glutenintolerantie komt steeds meer voor, van milde gevoeligheid tot ernstige coeliakie. Hoe komt het dat er steeds meer mensen overgevoelig zijn voor gluten? Welke factoren en invloeden spelen een rol? Coeliakie is een aandoening van de dunne darm die het gevolg is van gevoeligheid voor gluten. Gluten is een eiwit dat voorkomt in sommige graansoorten zoals tarwe, rogge, gerst, spelt en kamut. Haver bevat zelf als graan geen gluten maar is vaak besmet met een glutenbevattend graan. Gluten beschadigt het slijmvlies van de dunne darm. In een gezonde darm zorgen grote hoeveelheden darmvlokken voor een goede opname van de voedingsstoffen. Bij coeliakie zijn deze darmvlokken beschadigd of zelfs verdwenen (vlokatrofie). Het gevolg is dat voedingsstoffen minder goed worden opgenomen. Het woord coeliakie komt van het Griekse Coeliakos dat ‘ziekte van de darm’ betekent. De Nederlandse benaming is glutenintolerantie [2]. Welke producten bevatten gluten? Gluten zit in veel verschillende producten zoals: tarwe, rogge, gerst, haver (tenzij vermeld ‘glutenvrij’), tarwemeel, griesmeel, tarwebloem, tarwemout, zemelen, couscous, bulgur, seitan, graankiemen, graankorrels en graanvlokken, roggemeel, roggebloem, havermout, havervlokken, havermeel, gort, gerstemout, parelgort, grutten, spelt, kamut en mout [2]. Van de glutenbevattende granen is tarwe een graan dat veel verwerkt wordt in producten die wij eten zoals brood, beschuit,crackers, gebak en koek. Maar ook in cruesli, muesli, deegwaren als macaroni, spaghetti, mie en vermicelli zit gluten.
73
Toename van coeliakie Coeliakie komt vier keer meer voor dan in 1950. Wat zijn de oorzaken voor deze toename? De huidige opvatting is dat het eten van tarwe en tarwebevattende voedingsmiddelen daar een grote rol in speelt. Tarwe is genetisch gemanipuleerd voedsel. De oorspronkelijke tarwe was een eiwitarm graan dat weinig gluten bevatte. Met behulp van moderne teelttechnieken werd speciaal tarwe gekweekt met een hoog gehalte aan eiwitten en gluten dat beter bestand was tegen uiteenlopende weersomstandigheden en ziekteverwekkers. De menselijke genen zijn niet altijd voldoende in staat om voedingsstoffen uit graan te halen. Het genetisch manipuleren van tarwe zorgt voor een graan waar ons lichaam nog meer moeite mee heeft. Ons lichaam is niet aangepast aan deze ‘nieuwe’ granen.
Diagnosemethoden Er zijn verschillende manieren om coeliakie vast te stellen: in het bloed, darmweefsel, in de ontlasting en proefondervindelijk via een glutenvrij dieet. Informatie hierover is te vinden op de volgende sites: www.europeanlaboratory.nl, www.mglab.nl, www.prohealth.nl en www.rpvitamino.com.
januari - februari ‘14
9
V O ED I NG
P et r a Ker st en
Chronische ontsteking Gluten is een proteïne(eiwit) dat vrijgemaakt wordt als glutenbevattende granen afgebroken worden in de spijsvertering. Gluten wordt nog verder afgebroken tot peptiden (bouwsteen van proteïne, onder andere gliadine). Vooral gliadine wordt moeilijk afgebroken in de spijsvertering. Daarbij lijkt de structuur van gliadine sterk op de structuur van eiwitten in de schildklier, alvleesklier, dikke en dunne darm. Als gliadine onvoldoende wordt afgebroken, maakt het lichaam antistoffen aan tegen gliadine. Er ontstaat een chronische ontsteking tegen het eigen weefsel: een auto-immuunziekte. Bij een auto-immuunziekte valt het immuunsysteem het eigen weefsel en gezonde cellen aan.
Wat zijn de klachten? Klachten die bij coeliakie en glutenintolerantie voorkomen zijn maag- en darmklachten zoals buikpijn, opgezette buik, diarree, gewichtsverlies en het gevoel voor steeds meer voedingsmiddelen overgevoelig te zijn. Als gevolg van een tekort aan vitamines en mineralen kan moeheid, lusteloosheid, bloedarmoede, botontkalking en groeiachterstand (bij kinderen) ontstaan. De antistoffen kunnen auto-immuunziekten veroorzaken zoals diabetes mellitus type 1, ontsteking van de schildklier, lever, galwegen en psoriasis. Door betere diagnosemethoden, het bewerken van granen (met name tarwe), het meer gaan gebruiken van medicijnen, suiker, alcohol en door het vaker voorkomen van stress, komt glutenintolerantie vaker voor. Glutenintolerantie kan maag-, darmklachten en auto-immuunziekten veroorzaken. Maar ook klachten en ziektebeelden als gevolg van een tekort aan vitamines en mineralen. Glutenvrij eten, hoe doe je dat? Hieronder staan enkele tips voor glutenvrije maaltijden [1]. Natuurlijk kun je ook kiezen voor glutenvrije producten zoals glutenvrij (afbak)brood, koekjes, gebak, pasta of glutenvrij meel, die bij supermarkten, natuurwinkels of via internet te koop zijn. Glutenvrij brood is brood van boekweitmeel, teffmeel, rijstemeel, maïsmeel, quinoa, gierst, amaranth, tapioca, sorghum, sojameel, kastanjemeel, kikkererwtenmeel.
10
73
januari - februari ‘14
V O ED I NG
P et r a Ker st en
l groenteschotel met rijst, aardappelen, peulvruchten, quinoa, boekweit
l omelet met groenten l groentesmoothie l boekweitsalade l quinoasalade
ontbijt: l fruit l noten l fruitsmoothie l yoghurt, kefir, kwark l omelet l sojayoghurt l boekweitpannenkoeken l zelfgemaakte muesli van zaden, pitten, noten, cranberry’s, gojibessen, havervlokken, quinoavlokken en cacaosnippers l havermoutpap l reep met rauwe zaden, pitten en fruit (raw food bar) l boekweitpap l rijstpap lunch, warme maaltijd: l maaltijdsoep van groenten, peulvruchten, kip, vlees, vis of ei l maaltijdsalade met noten, zaden, kip, vlees, vis of ei
73
Supplementen Het herstellen van de darmwand en darmflora is een belangrijk onderdeel van de behandeling van glutenovergevoeligheid. Wanneer de darmwand beschadigd is en de darmflora verstoord, blijft men gevoelig voor allergenen. Het schrappen van gluten leidt op de lange termijn vanzelf tot herstel van de darmwand, maar dit proces kan versneld worden door supplementen zoals probiotica, spijsverteringsenzymen en glutamine. Raadpleeg een natuurgeneeskundig arts of therapeut voor een gericht advies. Literatuurlijst 1. Gluten en koemelk. De link met gezondheidsklachten. Een complete gids voor therapeut en patiënt, door Hilde Maris. ISBN: 9789081906111; 2. Glutenvrij dieet, Voedingscentrum, Den Haag, 2001, 6e herziene druk; 3. Dieetadviezen bij een glutenvrij dieet, Stichting Voedingscentrum Nederland, Den Haag, 2007.
Auteursgegevens Petra Kersten, diëtist & orthomoleculair therapeut www.petrakersten.com
januari - februari ‘14
11
GEZO ND E R EC EP TEN
L i es Hel sl o o t
Een smaakvol nieuw jaar... Een nieuw jaar vol culinaire uitdagingen. Dat staat op mijn verlanglijstje voor dit huidige nieuwe jaar. Eten moet je dagelijks en dan kan je er maar beter meteen iets lekkers van maken. Gezonde voeding lekker maken, dat is mijn uitdaging, elke dag opnieuw. In deze bijdrage vindt u één bijzonder gerecht met aardperen en iets voor bij de koffie of thee.
Koekjes uit het hoge noorden Een heerlijk koekjesrecept uit Zweden. Ingrediënten voor 20 tot 30 koekjes: 125 g boter (biologisch) 125 g rietsuiker of stevia (stevia: 25-50 gram) 100 g amandelen 125 g speltbloem 1 ei 10 kardemomzaadjes 2 keer draaien met de pepermolen snuifje zeezout Garnering: gepelde amandel per koekje Tip: dit recept lukt ook met kokosolie. De koekjes krijgen daardoor een iets andere smaak. Werkwijze
l Klop boter en suiker luchtig op l Splits het ei in eidooier en eiwit l Meng het eigeel door het boter/suikermengsel
licone!) en leg de rol in de koelkast tot deze stevig aanvoelt. Dit duurt ongeveer een uurtje l Verwarm ondertussen de oven voor op 170 graden Celsius l Bekleed de bakplaat met bakpapier l Snijd de deegrol in plakjes van net geen centimeter en leg ze op het bakpapier. Tip: gebruik voor het snijden een heel scherp mes en dip het tussendoor in heet water
l Maal de amandelen fijn l Meng de kardemomzaadjes met de bloem,
l Maak met je vinger een kuiltje in elk koekje l Dip je vinger in het eiwit en dop wat eiwit in
peper, zout en gemalen amandelen en doe dit mengsel vervolgens bij het botermengsel
l Leg vervolgens in ieder kuiltje een gepelde
l Meng het geheel tot één deegbal l Maak van het deeg een rol van zo’n 4 cen-
l Bak de koekjes zo’n 10 à 12 minuten tot ze
ieder kuiltje amandel goudbruin zijn.
timeter doorsnede
12
l Verpak de deegrol in bakpapier (zonder si-
73
januari - februari ‘14
GEZO ND E R EC EP TEN
L i es Hel sl o o t
Aardpeer barigoule
l Laat het geheel zo’n 15 à 20 minuten prut-
In dit heerlijke verfijnde Franse gerecht worden aardperen klaargemaakt op een wijze die hun aardse smaak nog meer naar voren brengt. Men vergelijkt aardperen soms met truffels voor de minder welgestelden. Ik vind aardperen gewoon lekker.
telen tot de aardperen gaar zijn. Laat ze echter niet te zacht koken, al dente is perfect, want anders wordt het een natte brij l Neem het deksel van de pan en laat het mengsel nog even verder koken totdat het vocht verdampt is en de aardperen beginnen te “bakken”. Je kunt er altijd een scheutje olijfolie aan toevoegen om aanbakken te vermijden l Roer vlak voor opdienen de fijngesneden knoflook en peterselie door het mengsel en bak dit geheel nog een minuut.
Ingrediënten: ongeveer 4 porties 600 g aardperen een flinke scheut olijfolie een klontje boter (biologisch) een handvol zwarte olijven zonder pit een citroen (biologisch) 1 teentje knoflook 100 ml droge witte wijn enkele takjes bladpeterselie snuifje gemalen nootmuskaat zwarte peper, ongeraffineerd zeezout Optioneel: wat fijn geschaafde truffel (zwarte) om het gerecht op het bord af te maken Werkwijze l Schil de aardperen volgens de informatie in het kader op pagina 13 l Snijd de geschilde aardperen in gelijke blokjes van ongeveer 2 op 2 cm l Was de citroen en rasp de schil fijn. Pers de citroen l Pel de knoflook en hak deze heel fijn l Was de peterselie en hak of snijd deze fijn l Doe de aardperen, olijven, citroensap, citroenschil, wijn, olie en boter in een grote ondiepe pan met dikke bodem (bijv. van gietijzeren). De aardperen moeten mooi naast elkaar kunnen liggen l Voeg water toe tot de aardperen net onder staan en zet de pan op een middelmatig vuur l Kruid het mengsel met nootmuskaat en peper en dek de pan af
73
Aardperen zijn een uitdaging om schoon te maken doordat ze zo ongelijk van vorm zijn. De schil verwijder je het beste door de aardperen zo’n 8 minuten in gezouten water te koken. Giet de aardperen af, laat ze even schrikken onder stromend koud water en wrijf de schillen eraf met een oude keukenhanddoek.
Lies Helsloot www.lieskookt.be
januari - februari ‘14
13
M EDI SC H DO SSI ER
W a lter O M Fa c hé
DEEL 1
Een nieuwe visie over parasieten Parasieten leven in een heel ander leefgebied of leefomgeving dan alle andere organismen op deze planeet. De plaatsen waar parasieten, bacteriën en virussen voorkomen, moeten voldoen aan de eisen en toleranties die deze organismen stellen om te kunnen overleven, groeien en zich voort te kunnen planten in hun leefgebied zijn zij precies aangepast op een manier die onderzoekers nog maar nauwelijks begrijpen. Parasieten kunnen zich oriënteren in hun duister labyrint, ze glijden door huid en kraakbeen, ze passeren ongedeerd de heksenketel van de maag. Ze weten zowat elk orgaan van het lichaam, de buis van Eustachius, de hersenen, de blaas, de achillespees, leefbaar te maken. Vrijwel alles blijken ze te kunnen eten: bloed, darmwand, lever, snot, dode cellen enz. Ze ruimen eigenlijk alles op in het lichaam! Vandaar dat zij zo belangrijk worden bij kanker. Kanker laat een vuilnisbelt achter waar de parasieten zich te goed aan doen ten voordele van de kanker. Zij leven in een verwrongen versie van de buitenwereld, een plek met eigen regels voor navigatie, voedselverwerving en huisvesting. Parasieten zijn complexe, uiterst aangepaste organismen die centraal staan in ons menselijk leven. Iedereen is drager van hopen parasieten, bacteriën en virussen. Parasieten staan centraal in ons leven Wereldwijd hebben meer dan 1,4 miljard mensen de spoelworm Ascaris lumbricoides (figuur 1) in hun ingewanden. Bijna 1,3 miljard mensen dragen bloedzuigende mijnwormen. Eén miljard heeft zweepwormen. Jaarlijks sterven 2 à 3 miljoen mensen aan malaria. In Kongo gaan waarschijnlijk meer mensen dood aan malaria dan aan AIDS. Parasieten
Figuur 1. De spoelworm (Ascaris lumbricoides) is een soort rondworm uit de familie Ascarididae
14
73
hebben zelf parasieten, waarvan sommige ook weer hun eigen parasieten hebben. Trypanosoma brucei zijn ééncellige parasieten die door een beet van een tseetseevlieg in het menselijk lichaam binnen geraken. In de mug slurpen ze bloed, ontlopen de immuuncellen door steeds weer nieuwe jasjes aan te trekken, transformeren zich zodat ze kunnen leven in de darm van een mug. Vervolgens keert de ééncellige parasiet weer terug naar een vorm die volmaakt is aangepast aan een menselijke gastheer. Een menselijk embryo misleidt zijn moeders immuunsysteem op een vergelijkbare manier als lint- en zuigwormen. Een embryo is een soort halfparasiet. Tijdens zijn ontwikkeling maakt het zijn eigen placenta en een netwerk van vaten die voedsel aan de moeder onttrekt, het neemt zijn moeders bloedsomloop
januari - februari ‘14
M EDI SC H DO SSI ER
W a lter O M Fa c hé
rondom de baarmoeder over om te voorkomen dat zij de bloedtoevoer naar het embryo kan beperken, het scheidt zelfs stoffen af die de suikerconcentraties in haar bloed verhogen. Moeders verzetten zich tegen hun vrucht en nemen eigen chemische tegenmaatregelen, de genen van de moeder proberen de groei van het embryo af te remmen en deze parasiet in haar lijf in de hand te houden, terwijl de genen van de vader moeders genen het zwijgen oplegt zodat het embryo sneller kan groeien en meer energie aan zijn gastheer kan onttrekken. Wij zijn de parasieten, en de aarde onze gastheer Wij leiden het leven ten eigen bate: wij strooien kunstmest over onze akkers, net zoals de wesp de rups fysiologisch verplicht om het soort voedsel te maken dat hijzelf nodig heeft. Wij putten natuurlijke bronnen uit en laten ons afval achter, net zoals de ééncellige parasiet Plasmodium een rood bloedlichaampje verandert in een vuilstort. Als de natuur Gaia een immuunsysteem zou hebben, dan zou ziekte en honger een te snel groeiende soort verhinderen de wereld te beheersen. Maar de mens verkrachtte deze beveiligingen met geneesmiddelen, vaccinatieprogramma’s, waterzuiveringsstations, schone toiletten en andere uitvindingen en kon daardoor miljarden mensen op de wereld zetten. Wij moeten niet beschaamd zijn om parasiet van deze aarde te zijn, indien wij niet een groter wordende afvalberg zouden achterlaten. En toch is het achtenswaardig dat wij al sinds de jeugd van de aarde, als parasiet tot de meest succesvolle levensvorm ontwikkelden. Maar als parasiet zijn wij zeer onhandig, want parasieten kunnen uiterst
73
nauwkeurig hun gastheer omvormen en voor welbepaalde doeleinden geschikt maken zonder niet meer te beschadigen dan strikt noodzakelijk is. De evolutie leerde de parasieten dat doelloze schade uiteindelijk de aanrichter treft. De mens kan wel als parasiet optimaal geslaagd zijn, maar maakt zijn gastheer Gaia kapot. Als wij verder als parasiet willen slagen, dan moeten wij bij parasieten in de leer gaan! Parasieten in de meerderheid op aarde Parasieten hebben de meest ongastvrije leefgebieden gekoloniseerd die de natuur te bieden heeft, en daarbij ontwikkelden ze prachtig gecompliceerde aanpassingen. Wetenschappers beseffen pas dat parasieten de overwegende kracht in de evolutie van het leven is geweest. Zij hebben de gezondheid van de mens tot op heden enorm beïnvloed. Men heeft de parasieten steeds als walgelijk beschouwd en weinig waardering gegeven en zich niet gerealiseerd dat de hele parasietenwereld een wereld op zichzelf is die helemaal niet uit te roeien is met antibiotica, pesticiden en herbiciden! Pasteur en Robert Koch hadden het parasietenbegrip herleid tot een ziekteverwekker van infectieziekten. De parasiet moest worden vernietigd en de antibiotica moest zegevieren. Nu zien wij eindelijk dat wij ons vergist hebben en hoe meer wij de parasieten willen vernietigen, hoe meer andere vormen of mutanten er komen opdagen waarvoor zelfs geen antibiotica meer kunnen ingezet worden. Parasieten maken ook een totaal verschillende levenscyclus door in vergelijking met al de andere levensvormen. Zij wisselen meestal van gastheer en bovendien vaak van vorm.
januari - februari ‘14
15
M EDI SC H DO SSI ER
W a lter O M Fa c hé
Figuur 2. De malariamug.
Mooie voorbeelden zijn de lintworm in de menselijke darm en bijvoorbeeld de levenscyclus van de Fasciolopsis die verantwoordelijk is voor het ontstaan van kanker. Parasieten worden resistent Inmiddels is in een groot deel van de wereld de malariaparasiet resistent geworden voor het medicijn chloroquine. Door het medicijn verandert een eiwit in de malariaparasiet, die het medicijn chloroquine bindt vóór dit verder in de parasiet kan doordringen. Verschillende malariamutanten (nieuwe vormen) konden zich opnieuw verspreiden, zodat het moeilijker en duurder werd om malaria een halt toe te roepen! Bovendien raakten deze veranderde vormen of mutanten opnieuw resistent tegen de nieuwe medicijnen (zie figuur 2). Zelfs vaccins bereiken een averechts effect en ondermijnen onze immuniteit. Indien men zich bijvoorbeeld tegen de parasiet Schistosomiasis (Bilharzia ziekte die je kunt oplopen in zoet water in de tropen) vaccineert met een schistosomiase-vaccin, bereikt men een bescherming van circa 40%. De resterende parasiet past zich echter zodanig aan dat zij hun eiproductie opvoert waardoor de ziekte mogelijk alleen nog maar erger wordt. Bovendien is er het risico, dat vaccins ons moeizaam verworven vermogen om onszelf te immuniseren, ondergraven.
16
73
Andere strategieën dringen zich op Wij moeten streven naar een vreedzame co-existentie of medebestaan van de parasieten in plaats van ze uit te roeien. Wij moeten er bewust en waakzaam mee leren samen leven. Biologische bestrijding dringt zich op door bijvoorbeeld de paring van zuigwormen (figuur 3) te voorkomen door inenting van de gastheer het immuunsysteem aan te zetten de signaalstof te neutraliseren, die nodig is om de vrouwelijke worm chemisch te lokken. Parasieten kunnen worden getemd door gezondheidscampagnes, waarbij mensen zich beter beschermen tegen muskieten of steekmuggen, waardoor de muskiet gedwongen wordt zich tot een minder kwaadaardige vorm te ontwikkelen. Aangezien de kans om van gastheer naar gastheer over te springen kleiner wordt, wordt het evolutionair gezien ook onverstandiger om een gastheer te doden.
Figuur 3. De zuigworm behoort tot een klasse van veel voorkomende parasitaire zuigwormen.
In de volgende LeefNu (uitgifte april 2014) onderzoeken we hoe het uitroeien van parasieten zelfs ziekten in de darm teweeg kan brengen, zoals Colitis en ziekte van Crohn en allerlei allergieën.
januari - februari ‘14
M EDI SC H DO SSI ER
Elke W il l em s en Ang éli q ue D e B e u l e
Toename atopisch eczeem en het verband met onze westerse levensstijl Eczeem is geen ziekte maar een signaal van ons lichaam dat het in een onevenwichtige situatie verkeert. Hierbij spelen onze levensstijl en de omgeving waarin we ons bevinden een uitermate belangrijke rol. Vandaar we ook een sterke eczeemtoename zien in onze westerse maatschappij. Het optimaliseren van onze levensstijl en omgeving is dan ook een noodzaak in het herstellen en voorkomen van deze huidaandoening.
Eczeem is een verzamelnaam voor huidaandoeningen die gekenmerkt worden door een ontstekingsreactie van de huid en waarbij de meeste gevallen jeuk en/of roodheid, schilfering, bultjes en soms blaasjes optreden. Constitutioneel eczeem of atopisch eczeem is de meest voorkomende vorm van eczeem en zien we het sterkst toenemen in onze westerse maatschappij.
Eczeem Allergenen
Ontsteking van de huid
Het is de omgeving...… [1] In zijn boek “De biologie van de overtuiging” vertelt dr. Bruce Lipton, een befaamde celbioloog, over het feit dat niet de genen, maar de omgevingsfactoren bepalend zijn voor onze gezonde lichaamsbalans. Lipton geeft dan ook aan dat in het begrijpen van de mechanismen van de celmembraan met zijn Integrale Membraaneiwitten (IME’s) het ware geheim van het leven ligt. Zo wijst een recente studie [2] uit dat een gebrek aan essentiële onverzadigde vetzuren (linolzuur en alfa-linoleenzuur), die een component zijn van de celmembraanstructuur, de ontwikkeling van atopisch eczeem vergemakkelijkt.
73
Dit verklaart ook waarom er bij meer dan 50% van de patiënten een tekort is aan of een disfunctie van de structuureiwitten wat weer een verhoogde penetratie van lichaamsvreemde stoffen (allergenen) en een stijgende immuunreactie tot gevolg heeft.
januari - februari ‘14
17
M EDI SC H DO SSI ER
Elke W il l em s en Ang éli q ue D e B e u l e
Andere epigenetische factoren die een rol spelen in de ontwikkeling van atopisch eczeem zijn: • Lichaamsvreemde stoffen in de omgeving: zware metalen, additieven, cosmetica. • Onevenwichtig westers voedingspatroon: drinken van industriële koemelk, het eten van fast food, geraffineerde suikers, biogene aminen die voorkomen in kaas, chocolade, sausen, alcohol zorgen voor het ontstaan van tekorten aan mineralen, vitaminen, enzymen en essentiële vetzuren die nodig zijn voor de opbouw en de structuur van een gezonde huid. • Verstoorde darmfunctie: waardoor enerzijds de darm meer doorlaatbaar (lekkende darm of leaky gut) is voor lichaamsvreem-
de eiwitten (bijvoorbeeld gluten) met allergische reacties tot gevolg en anderzijds leidt een verminderde opname van voedingsstoffen en een verzwakt immuunsysteem. • Elektromagnetische straling door GSM, WiFi etc. Stress en opvoeding In onze westerse maatschappij hebben wij vaak te maken met langdurige periodes van stress. Ze gaan gepaard met een sterke toename van adrenaline met als gevolg een enzymblokkade waardoor essentiële vetzuren niet worden omgezet. Vandaar dat mensen met chronische stress gemakkelijk te maken hebben met atopische dermatitis. Wat we onderdrukken, wordt door ons lichaam als ‘vreemd’ ervaren en gaat op de één of andere manier een weg zoeken om naar buiten te komen. Zo ziet men bij kinderen vaak dat ‘het willen en niet kunnen’ of ‘het niet mogen’ kan leiden tot eczeemvorming. Olijfolie vanbinnen, zonnebloemolie vanbuiten Een evenwichtig biologisch voedingspatroon bestaande uit groenten, fruit, noten, gefermenteerde zuivelproducten. Voldoende inname van omega-3-vetzuren (vlaszaadolie, vette vis, spruiten, postelein, alfalfa en walnoten) vormt alvast een goed begin bij het ondersteunen en voorkomen van atopisch eczeem in de toekomst. Verder heeft dermatologisch onderzoek [3] aangetoond dat masseren met zonnebloemolie, rijk aan cis-linolzuur (60,9%) en met een laag gehalte aan oleïnezuur (27,3%) een
18
73
januari - februari ‘14
M EDI SC H DO SSI ER
Elke W il l em s en Ang éli q ue D e B e u l e
gunstig effect heeft op het hydraterend vermogen van de huid. Met andere woorden, olijfolie neem je het beste in omwille van zijn doeltreffende antioxidantenwerking, terwijl zonnebloemolie eerder een gunstig effect heeft bij uitwendig gebruik. Meer orthomoleculaire tips Andere belangrijke orthomoleculaire tips ter ondersteuning van het voorkomen en genezen van eczeem: • Ondersteun een goede darmwerking met ontstekingsremmende voeding zoals ananas, papaja, kurkuma, gember, vette vis, cepaënen (knoflook, ajuin), bessen, groenten en biogarde yoghurt. Alsook met enzymen (bromelaïne), probiotica en betaïne-HCl ter ondersteuning van de spijsvertering. • Verwijder de afvalstoffen door middel van scrubben, sauna, wisseldouches en lymfedrainage • Geef kinderen (en volwassenen) de kans om hun gevoelens te uiten. Door kinderen hierin te ondersteunen, geeft hen de nodige interne rust. • Leer omgaan met stress en geef je eigen grenzen aan door stimulatie van het eerste chakra (aardchakra) via voetreflexologie, aardingsoefeningen, meditatie en specifieke yoga-oefeningen. Het stap voor stap bewust toepassen van deze adviezen zorgt alvast voor een evenwichtige balans van lichaam en geest. Dit resulteert uiteindelijk in een gezonde, stralende huid!
73
Referenties 1. De biologie van de overtuiging. Dr Bruce Lipton: ISBN: 978-90-202-8451-5 2. Dermatol Allergol 2013 april, 30 (2): 103-107, doi: 10.5114/pdia.2013.34160 PMCID: PMC3834680 3. Pediatr Dermatology 2013 JanFeb;30(1):42-50, doi: 10.1111/j.15251470.2012.01865.x.
Literatuur • Dermatologie en venereologie: ISBN 90 6348 406 2 • Histologie van de mens: ISBN 90 313 2435 3 • Handboek Psychosomatiek: ISBN 90 5574 451 4
januari - februari ‘14
19
FY TO THER AP I E
J a a p Sleg t
Ontmoeting met:
Grote Brandnetel... Urtica dioica
De meeste mensen zien de brandnetel als een vervelend onkruid dat je moet uitroeien, een snel groeiende plant die in bij de geringste aanraking vervelend prikt en rode bulten veroorzaakt. Toch zou u de Urtica dioica, dat is zijn deftige Latijnse naam, eens beter kunnen beschouwen. Wellicht dat deze plant toch veel voor u kan betekenen. Magische krachten In de oude tijden was deze plant omringd met magie en bijgeloof. Ver voor de jaartelling, in de Germaanse cultuur, was de brandnetel een heilige plant. Men geloofde dat de brandnetel kwade geesten en heksen buiten de deur hield en zelfs bescherming bood tegen bliksem. In de vroege middeleeuwen gebruikte men de plant bij het voorspellen van de toekomst. Zo werden brandnetels onder het bed van een zieke gelegd; als de bladeren fris bleven zou de patiënt blijven leven, verdorden zij dan ging de zieke een zekere dood tegemoet. En als aan de brandnetel witte bladeren groeiden voorspelde dit een naderend sterfgeval. Buiten deze buitenissige zaken wist men ook veel van de geneeskrachtige eigenschappen van de plant, zonder dat men kennis had van de inhoudsstoffen. Zo gebruikte men brandnetel bij gewrichtsklachten, vochtophoping en haaruitval. Zuiveren In de traditionele fytotherapie (zie kader) wordt de brandnetel geroemd om zijn krachtig reinigende werking. De brandnetel heeft een scala aan ingewikkelde inhoudsstoffen
20
73
die vooral de nieren en het lymfesysteem activeren bij hun taak het bloed te zuiveren van afvalstoffen, zoals urinezuren. Ook bevat de brandnetel veel vitaminen, calcium, ijzer en kiezelzuur. Door deze mineralen is de plant ondersteunend bij bloedarmoede en vermoeidheid en vergroot het de weerstand. Grappig is dat onder andere kiezelzuur een belangrijke stof is voor onze haargroei, nagels en botstructuren. Ontgiften Natuurgeneeskundig gezien zijn er veel aandoeningen waarbij ‘vervuiling’ een grote rol speelt en een groot deel van de genezing bestaat uit het activeren van het ontgiftend vermogen van ons lichaam. Vooral in onze westerse maatschappij hebben wij een voedingspatroon dat zorgt voor een hoge vervuilingsgraad. Dit vormt vaak een basis voor het ontstaan van klachten van spieren en gewrichten, nieren en blaas, allergie, acne, maar ook van moeheid en hoofdpijn. De fytotherapeut schrijft in de eerste fase van de behandeling dan planten voor die een sterk reinigende werking hebben.
januari - februari ‘14
FY TO THER AP I E
J a a p Sleg t
Thee De lente komt er aan, tijd om schoon te maken, op te ruimen en te ontgiften. Pluk de jonge toppen van de plant (handschoen aan), laat ze een half uurtje in water weken (is de prik eraf) en eet ze fijngesneden in een salade of maak er een stamppotje van met aardappels. Je kunt er natuurlijk ook een thee van maken. Neem dan de verse plant (net als bij munt), giet er kokend water op en laat dit 8 tot 10 minuten trekken. Drink drie keer per dag gedurende vier weken een kop van deze medicinale thee en je zult de reinigende werking ervaren en je fitter, gezonder en prettiger voelen. Zelfs allergische klachten als hooikoorts of huismijtallergie kunnen hierdoor verminderen.
Overgangsfasen Bijzonder is de leefomgeving van de Urtica dioica. Kijk maar eens waar de brandnetel het eerst groeit. Op plaatsen die vervuild zijn (veel stikstof) komt het in grote hoeveelheden op. Je kunt zeggen dat de plant in de natuur helpt om de vervuiling af te breken. Het is
73
een plant die past bij overgangsfasen. En dat zie je ook bij bijvoorbeeld acne bij pubers of bij vrouwen in de menopauze. Ook zij zijn in een overgangsfase. Een worsteling van kind naar volwassenheid of naar een volgende levensfase, die soms mentaal/emotioneel veel teweeg brengt. De huid reageert vaak op deze vormen van stress met, als daar aanleg voor is, huidklachten. In deze gevallen past de brandnetel als hulp om de overgang naar een volgende fase te verlichten.
Jaap Slegt is natuurgeneeskundig therapeut met traditionele fytotherapie als discipline. In de traditionele fytotherapie maakt men gebruik van onverdunde extracten van planten in de vorm van aftreksels, tincturen, tabletten of crèmes. Er zijn grofweg twee belangrijke stromingen van toepassing. De wetenschappelijk/klinische visie, waarbij ziekte of symptoom direct behandeld wordt en de natuurgeneeskundige benadering waarin herstel van een balans en versterking van de lichaamseigen geneeskracht centraal staat. Beide stromingen zijn belangrijk en toepasbaar. Tegenwoordig maakt men ook gebruik van gestandaardiseerde preparaten, waarin de wetenschappelijk aangetoonde werkzame stof in een vaste hoeveelheid aanwezig is. In deze rubriek stelt Jaap u de belangrijkste planten uit de traditionele fytotherapie voor.
januari - februari ‘14
21
AR O M ATHER AP I E
D r s. U lv iya Sha r if- Z a d a
Artritis en aromatherapie De complementaire gezondheidszorg maakt steeds meer gebruik van natuurlijke methoden die een hoge productiviteit hebben omdat ze preventief werken op allerlei lichaamsniveaus. Eén van deze methoden is de aromatherapie die gebruik maakt van aromatische planten en hun derivaten, dan wel etherische oliën. In de praktijk, vooral bij de behandeling van chronische gewrichtsklachten als artritis, reuma, wordt aromatherapie als een ondersteunende therapie gebruikt. Het verlicht de pijn en ondersteunt het zelfherstellend vermogen van de lichaam. De toepassing van etherische oliën Etherische oliën bij gewrichtsklachten kunnen zowel plaatselijk als voor het gehele lichaam worden aangewend. Specifieke etherische oliën kunnen worden ingezet voor pijndemping, ontstekingsremming en bijvoorbeeld het doden van micro-organismen. De lokale werking Door een zere aangedane plaats met een etherische olie in te smeren, kan de etherische olie direct op deze plaats inwerken. De etherische olie heeft ter plekke de volgende eigenschappen: ontstekingswerend, plaatselijk pijnstillend, stimuleren en normaliseren van de lokale bloed- en lymfecirculatie, antibacteriële en antivirale werking, vermindering van de zwelling, vergroten van de spierkracht, krampstillende en algeheel herstellende invloed.
Manier van toepassing Etherische oliën kunnen op verschillende manieren worden toegepast: locale en algemene massage, (voeten)bad, gebruik kompressen, voetreflexologie en door inname van een tinctuur. Doeltreffende oliën bij gewrichtsklachten • Marjolein • Grove den • Gember • Rozemarijn • Berk • Koriander • Zwarte peper • Kamille • Kajaput • Eucalyptus Op de tweede plaats zijn de volgende oliën goed toepasbaar: Kruidnagel, kamfer, kaneel, munt, ceder, spar, jeneverbes, lavendel, roos, citroen, lemongrass, cipres en tea tree.
De algemene werking Aromatherapie beïnvloedt het gehele fysieke lichaam en bevordert het zelfherstellende vermogen van het lichaam. De volgende eigenschappen dragen daartoe bij: hormonale eigenschappen, functie als antioxidant, ondersteuning afweersysteem en ontgifting, regulerende en ontspannende invloed.
22
73
januari - februari ‘14
AR O M ATHER AP I E
D r s. U lv iya Sha r if- Z a d a
Extra mogelijkheden Voetreflexologie Maak een mengsel van etherische olie en een basisolie in de verhouding 1:1, 1:2, 1:3 of 1:4. Behandel de voeten in een kuur van 10-15 keer, dagelijks of om de dag.
Receptuur 1. Massage Maak een mengsel van etherische oliën: 3 druppels rozemarijn, 2 druppels grove den, 2 druppels marjolein, 2 druppels munt en 2 druppels lavendel (of roos). Wrijf het aangedane gewricht meerdere malen per dag in met dit mengsel. 2. (Voeten)bad of kompres Maak een mengsel van etherische oliën: 3 druppels grove den, 2 druppels koriander, 2 druppels kruidnagel, 2 druppels jeneverbes en 2 druppels lavendel. Gebruiksmogelijkheden: Belangrijkste: 1. (Lokale) massage Dosis: 3 à 12 druppels etherische olie, dagelijks of om de 2 dagen, 10 tot 15 keer. 2. Inwrijven: Dosis: 10 à 15 druppels etherische olie, 2 à 5 keer per dag gedurende 4 á 7 dagen. 3. Algemeen aromabad: Dosis: 3 à 12 druppels etherische olie, kuur van 10-15 baden, dagelijks of om de 2 dagen.
73
Inname van etherische oliën De volgende oliën kunnen worden ingenomen: rozemarijn, kruidnagel, munt, jeneverbes, citroen, lemongrass, kamille, grove den, spar. Mengen enkele druppels etherische olie (1-3 druppels) met een emulgator (wat honing, suiker of brood). Neem de etherische olie in de vorm van een kuur van 7, 14 of 21 dagen. Hydrolaten Hydrolaten ontstaan tijdens het specifieke productieproces van essentiële oliën als een soort bijproduct. Hun samenstelling is anders dan die van een essentiële olie: rijker aan wateroplosbare bestanddelen, praktisch en vrij van vetachtige substanties. Dit betekent dat ze zeer goed worden verdragen. In het kader van gewrichtsklachten kan hydrolysaat van curcuma en gember (2 soeplepels) worden opgelost in 1 liter water. Drink deze liter dagelijks tijdens een kuur van 21 dagen. Je kunt deze kuur verlengen mits je een pauze inlast van 10 dagen. Vraag een deskundig advies Raadpleeg altijd een gekwalificeerd arts-aromatherapeut als je medicatie gebruikt en als je een etherische olie in wilt nemen.
Auteursgegevens Drs Ulviya Sharif-Zada www.sheroma.eu
januari - februari ‘14
23
O P V O ED I NG
Ka r la M o o i j
Opvoeden zonder straffen Veel ouders worstelen met straf geven en dat is eigenlijk ook niet zo vreemd. Effectief straffen is niet zo gemakkelijk als het lijkt. Daarnaast heb je misschien weerstand tegen straffen. Omdat je niet van het gebruik van macht houdt, terwijl macht wel de basis is van straffen. Of omdat het geven van straf je onbewust herinnert aan de straffen die jij als kind hebt ondergaan. Maar straf geven hoeft niet. Sterker nog: er zijn verschillende argumenten die pleiten tegen het gebruik van straf. Ook zonder straffen kun je je kind begeleiden tot een zelfstandige en sociaal vaardige volwassene. Conditionering In de eerste plaats is effectief straffen heel moeilijk. Straffen is eigenlijk een vorm van conditionering. Straffen moet er toe leiden dat negatief gedrag niet meer voorkomt. Maar uit onderzoek blijkt dat straffen alleen het juiste effect heeft, als de straf op het juiste moment en in de juiste dosis wordt gegeven. Om dat helemaal goed te doen, zou je eigenlijk een deskundige op gedragsgebied moeten zijn. Straffen werkt alleen als ze consequent toegepast worden. Maar hoe gaat het vaak in praktijk? Meestal straf je als ouder vrij impulsief, vanuit boosheid. En als je boosheid dan over is, is de straf moeilijk vol te houden. Of je hebt een straf opgelegd, die niet uitvoerbaar blijkt. Of je vindt achteraf, dat je straf eigenlijk wel wat buitenproportioneel is. Kortom: je houdt het vaak niet vol. Afhankelijk Met straffen bevorder je dat goed gedrag van je kind afhankelijk is van jou als opvoeder. Het kind maakt zich het goede gedrag niet echt eigen, maar is vooral bezig met de straf te ontlopen. Het kind zal eerder het on-
24
73
gewenste gedrag vertonen zodra er geen toezicht is. Straffen staat dus de groei naar zelfstandigheid in de weg. Straffen wordt steeds moeilijker naarmate kinderen ouder worden. Als ouder heb je in de loop van de tijd steeds minder te zeggen over je kind. Hoe dwing je nog iets af bij een kind van zestien? Als die puber echt niet wil luisteren, dan heb je als ouder het nakijken. Vaak is dat voor ouders een reden om over te schakelen op een andere opvoedstijl. Meer praten en overleggen. Maar deze aanpak werkt veel beter als je daar al jong mee begint.
januari - februari ‘14
O P V O ED I NG
Ka r la M o o i j
Emoties Het belangrijkste negatieve aspect van straffen is de tegenreactie die het straffen oproept bij je kind. Dat is niet altijd zichtbaar misschien, maar het gebeurt wel. Gestraft worden is geen neutrale ervaring voor een kind. Het roept altijd emoties op, zoals jij je misschien ook nog wel van vroeger kunt herinneren. Neem eens even de tijd om je dat voor de geest te halen. Werd jij (vaak) gestraft? Wat deed dat met je? Hoe voelde je je toen en hoe reageerde je? Ook zonder straffen kun je je kind begeleiden tot een zelfstandige en sociaal vaardige volwassene.
Machtsstrijd en weerstand Kinderen kunnen op verschillen manieren reageren op straf. Straf kan bijvoorbeeld verzet oproepen. Omdat het kind de straf als oneerlijk ervaart, of als een vernedering misschien. Dit verzet van het kind veroorzaakt een steeds fellere machtstrijd. Het wordt voor jou als ouder steeds moeilijker om jezelf te beheersen. Deze machtstrijd bederft de sfeer in huis. Zowel jij als je kind lijden daaronder. Of je kind vindt dat jij gelijk hebt met je oordeel en voelt zich schuldig. Hij verandert zijn gedrag om dit schuldgevoel te vermijden. Maar is dat wat je werkelijk wilt? Je kind een schuldgevoel geven? Het draagt immers niet bij aan een positief zelfbeeld. We willen graag dat ons kind begrijpt dat we het gedrag afkeuren en niet het kind zelf. Maar met straffen is dat lastig. Er zit toch al gauw een boodschap van afkeuring in. Het kan ook zijn dat je kind zijn straf zo op het oog lijdzaam ondergaat. Maar van binnen kan er wel weerstand groeien. Een volgende keer zal hij nog slimmer proberen te zijn in het
73
ontduiken van straf. Straffen leidt dan eerder tot liegen en onecht gedrag. Dat weten we en begrijpen we ook wel. Kinderen die proberen volwassenen te slim af te zijn is een bekend thema van kinderboeken en films. Geen straf, maar wat dan? Straffen zijn dus vaak niet effectief en hebben veel negatieve bijeffecten. Toch denken veel mensen dat dit machtspel tussen volwassenen en kinderen onvermijdelijk bij opvoeden hoort. Maar dat is niet waar. Je kunt er ook voor kiezen om het anders te doen. Maar hoe doe je dat dan?
l In de eerste plaats is het heel effectief om een ik-boodschap af te geven. Je vertelt concreet met welk gedrag jij moeite hebt en waarom. “Ik wil niet dat je door de winkel rent, want daar hebben andere mensen last van. Ze schrikken van je of zijn bang dat je tegen hen opbotst. Ik wil graag dat je rustig met me meeloopt. Dan kun je me ook even helpen met de boodschappen, dat kun je vast wel.”
l En het is belangrijk om je kind de consequenties van zijn gedrag te laten ervaren. Een logische consequentie. Bijvoorbeeld de janboel opruimen die hij heeft veroorzaakt, repareren of vervangen wat hij kapot heeft gemaakt, e.d. Maar ook kan het zijn, dat je je kind de kamer uitzet omdat hij de anderen stoort of dat je je kind een keer niet meeneemt met boodschappen doen, omdat hij de vorige keer bleef rennen door de winkel. Opvoeden zonder straffen is opvoeden gebaseerd op wederzijds respect. En is respect niet één van de belangrijkste waarden, die we onze kinderen willen bijbrengen?
januari - februari ‘14
25
O P V O ED I NG
Ka r la M o o i j
l Heel belangrijk is om je kind duidelijk te ver-
l Het voordeel van deze aanpak is dat jij je-
tellen welk gedrag je graag van hem ziet en waarom. Zodat hij ook weet wat er van hem verwacht wordt. Soms ‘misdragen’ kinderen zich, zonder dat ze zich dat bewust zijn, omdat ze niet weten wat er van hen verwacht wordt. Door dit van te voren te doen, kun je veel problemen voorkomen. Bereid je kind dus voor op onbekende situaties.
zelf kan blijven. Je hoeft geen pedagoog te spelen, maar je bent gewoon jij. Je hoeft alleen te communiceren wat je wel of niet wilt en waarom. Dat geeft een ontspanning in je houding, waarin je kind goed gedijt. Soms is dat in het begin wel even wennen. Je moet je bewuster worden van waaróm je bepaald gedrag wel of niet wilt. Een kijkje in jezelf nemen. Waarom stoort mij dit zo? Is dat terecht? De helderheid die dit oplevert, geeft rust in jou en in je communicatie naar je kind.
l Je kunt ook samen met je kind alternatieven bedenken voor ongewenst gedrag. Je mag niet slaan als je boos bent, maar wat mag dan wel? Met woorden zeggen dat je boos bent en wat je wilt. Met een tak tegen een boom slaan. Je wilt niet gestoord worden als je aan het bellen bent. Maar wat als het voor het kind dringend voelt? Maak een briefje of een tekening.
l De basis van deze aanpak is vertrouwen
Opvoeden zonder straffen is opvoeden gebaseerd op wederzijds respect. En is respect niet één van de belangrijkste waarden, die we onze kinderen willen bijbrengen? Wij kunnen daarin het voorbeeld zijn.
in je kind. Terwijl straffen vaak gebaseerd is op angst. “Als ik nu niet ‘optreed’, dan wordt het alleen maar erger”, denk je misschien. Het valt ook niet altijd mee om te accepteren, dat er is gebeurd wat er is gebeurd. Dat je kind soms gedrag laat zien dat jij gewoon niet wilt. Dat kan een heel ongemakkelijk gevoel geven. Straffen kan dan voor jou zelf ook dienen om je rustiger te voelen. Je hebt er immers iets aan gedaan, je hebt gehandeld.
l Natuurlijk moet je ook wel reageren op het gedrag van je kind, maar het is niet waar dat je moet straffen om je kind iets te leren. Wees duidelijk naar je kind. Wat verwacht je en waarom? Geef alternatieven voor ongewenst gedrag. Laat hem consequenties ervaren en schade herstellen. Dat is voldoende. Heb vertrouwen en houd vol. Ook al voelt het misschien onwennig om niet meer te straffen.
26
73
Auteursgegevens Karla Mooij www.ontspannenopvoeden.nl
januari - februari ‘14
LEEFTIJDSGEBONDEN MICROBIOTICA
Udo’s Choice Microbiotica voor jong en oud!
CHILDREN’S BLEND voor kinderen 5-15 jaar
8 specifieke bacteriestammen met 4 miljard levensvatbare micro-organismen
ADULT’S BLEND voor volwassenen 16-55 jaar
8 specifieke bacteriestammen met 12 miljard levensvatbare micro-organismen
ADVANCED ADULT’S BLEND voor senioren 55 plus of een extra behoefte aan bifidobacteriën
9 specifieke bacteriestammen met 24 miljard levensvatbare micro-organismen
SUPER 8 HI-POTENCY
met een bijzonder hoog percentage aan lactobacteriën
8 specifieke bacteriestammen met 30 miljard levensvatbare micro-organismen
SUPER 5 ZUIGTABLET
in een zuigtablet, speciaal met een hoger gehalte aan L. Salivarius.
5 specifieke bacteriestammen met 1 miljard levensvatbare micro-organismen
BEPAALDE BACTERIËN ZIJN BELANGRIJK VOOR DE MENS De wereldberoemde nutritionist en voedingsexpert Udo Erasmus ontwikkelde verschillende Microbiotica supplementen specifiek voor elk lid van de familie. Het type en de hoeveelheid lichaamsvriendelijke bacteriestammen voor het beste resultaat zijn afhankelijk van de behoefte en de verschillende stadia van het leven. Alle gekozen bacteriestammen of micro-organismen zijn speciaal ontwikkeld en getest op hun zuurweerstand. Zo weet men zeker dat deze vriendelijke bacteriën overleven in een zuur milieu.
WAAROM UDO’S CHOICE MICROBIOTICAMENGSELS ANDERS … EN HOOGWAARDIGER ZIJN:
•Omdat de stammenselectie leeftijd gerelateerd is (voor effectiviteit) en voor iedere specifieke leeftijd gebaseerd is op gepubliceerde klinische studies. •Omdat de compatibiliteit van alle stammen die Udo’s Choice Microbiotica bevatten, in-vitro getest en bevestigd zijn. •Omdat alle gebruikte bacteriestammen getest zijn op gastrische weerstand voor maximale opname. •Omdat Udo’s Choice Microbiotica geproduceerd worden met uiterst geavanceerde apparatuur, dusdanig dat er een zo hoog mogelijke gestandaardiseerde concentratie voor meer informatie verkregen wordt. over de microbioticaproducten
VERKRIJGBAAR IN DE BETERE NATUURVOEDINGSWINKEL OF APOTHEEK
Ojibwa-De Roeck+32 (0)52 48 43 00 www.ojibwa.be | www.gezondevetten.be
EC O LO G I E
L ies Hel sl o o t
De terugkeer van de wolf Een prachtig wit winterlandschap en een roedel wilde wolven zijn steevast het perfecte decor voor een spannende, romantische film. Maar is die wolf wel zo romantisch? In de zomer van 2011 werden opnieuw wolven gespot in de Benelux. De kranten stonden er bol van: de witte wolf van Gedinne en de wolf in het Nederlandse Duiven speelden de hoofdrol. Volgens experts zoals dhr Loos (afgevaardigde bestuurder VZW Landschap), zat deze terugkeer er al een tijdje aan te komen. Er zaten immers al wolven in Duitsland en Frankrijk en verschillende roedels zwierven rond op nog geen tweehonderd kilometer van onze landsgrenzen. Wolven zijn immers echte zwervers en trekken over heel grote afstanden tot wel duizend kilometer ver. De wolven in BelgiĂŤ en Nederland zijn, volgens Kris Boers, ondervoorzitter van
28
73
de zoogdierenwerkgroep en medewerker van de milieuorganisatie Natuurpunt, de nakomelingen van succesvolle populaties in Duitsland. Jonge wolven verlaten de roedel om een nieuwe te vormen en daarbij houden de landsgrenzen hun niet tegen [1]. Jager van formaat Milieuorganisaties waren alvast laaiend enthousiast en vonden de terugkeer een bekroning van het milieubeleid en hun inspanningen. Vanuit ecologisch perspectief heeft de wolf een grote waarde want hij ruimt oude en zwakke dieren op. Momenteel hebben we in ons ecosysteem geen jager van dit formaat.
januari - februari ‘14
EC O LO G I E
L i es Hel sl o o t
In het verleden werden wolven niet alleen opgejaagd en gedood door de mens, maar ook bedreigd door het steeds verder inkrimpen van hun natuurlijke habitat. Daardoor verdwenen ze langzaam uit vele Europese landen. Aan het einde van de twintigste eeuw werden echter meer en meer acties ondernomen om de ontbossing tegen te gaan en er kwam opnieuw meer plaats voor de wolven. De industrialisatie en de vlucht van het platteland naar de stad zorgde er ook voor dat mensen niet meer aten van het land. Daardoor kwam er opnieuw meer voedsel ter beschikking voor de jagende wolven. Maar past hij nog wel in het huidige natuurlandschap van de Lage Landen? Volgens een artikel in Eos [1] zouden wolven immers gemiddeld 400 km2 leefmilieu nodig hebben om in rond te zwerven. In een sterk verstedelijkt België en Nederland is dit niet vanzelfsprekend. Er zijn immers overal wegen. Vanuit ecologisch perspectief heeft de wolf een grote waarde want hij ruimt oude en zwakke dieren op.
Gevaarlijk en ongewenst? Volgens kenners is een wolf eerder bang van ons en zal hij in tegenstelling tot een beer eerder weglopen dan aanvallen. Voor de mens vormt hij volgens hen dus geen direct gevaar. De voorvechters van de terugkeer stellen dat een hond, een maatschappelijk aanvaard dier, eigenlijk een gedomesticeerde wolf is. Ze vinden dat de mensen schrik wordt aangejaagd door het demoniseren van deze diersoort. In Engeland zou de wolf bijvoorbeeld de populatie van herten onder controle kunnen houden zodat de vegetatie, waar ze zich mee voeden, zich beter kan herstellen.
73
In de landen waar wolven terug zijn gekomen, klaagt men steen en been over het verlies aan dieren
Voor wie dieren houdt of kweekt is het echter een ander verhaal. In de landen waar wolven terug zijn gekomen klaagt men steen en been over het verlies aan dieren bij aanvallen door wolven. Begrijpelijk dus dat men daar de terugkeer allerminst ziet zitten. Ook jagers zien de wolf als een ongenode gast, want hun taak wordt erdoor bedreigd. In verschillende landen krijgen boeren wel een financiële compensatie voor het verlies aan dieren, maar ze vinden deze onvoldoende. In België is hiervoor een aanpassing van de wet nodig.
Tot slot Het is dus duidelijk een uitdaging om de terugkeer van de wolf in harmonie te brengen met onze moderne maatschappij. Een verhaal dat ongetwijfeld nog een boeiende polemiek tegemoet gaat. Verder lezen? Wie meer te weten over de terugkeer van de wolf: - Wolven in aantocht, Eos, 11 juli 2013 - Call of the wild: the wolf returns, the Economist, 22 december 2012 - www.wolveninnederland.nl - www.wolf-center.eu - www.welkomwolf.be
Referentie 1. Wolven in aantocht, Eos, 11 juli 2013.
januari - februari ‘14
29
COLOFON
Uitgave van OrthoFytoMedia 11e jaargang, nr 73 Verschijnt 6 x per jaar Uitgever OrthoFytoMedia Nieuwdorp 57 - 9190 Stekene Tel: +32 (0)3 808 41 43 info@orthofytomedia.org LeefNu is het tijdschrift voor de consument die op een bewuste en gezonde manier wil leven. LeefNu vertaalt wetenschappelijke inzichten in praktische artikelen. De artikelen zijn voornamelijk gericht op een gezonde leefstijl & voeding en het gebruik van voedingssupplementen. Daarnaast wordt aandacht besteed aan onderwerpen zoals beweging, opvoeding en het milieu. Hoofdredacteur Pascale Van den Heede, apotheker pascale@orthofytomedia.org
Abonnementen/prijzen Secretariaat OrthoFytoMedia Tel: +32 (0)3 808 41 43 info@orthofytomedia.org België en Nederland Tijdschrift per post: 20€/jaar Tijdschrift online + archief: 15€/jaar Tijdschrift per post & online: 25€/jaar Abonneren: zie onze website www.orthofytomedia.com of mail naar info@orthofytomedia.org met vermelding van naam, adres, telefoon, email Jaarabonnement van januari tot december Abonnementen worden automatisch verlengd voor een volledig jaar, tenzij schriftelijk wordt opgezegd ten laatste eind oktober van het lopende jaar. Advertentie aanvraag Pascale Van den Heede: pascale@orthofytomedia.org
Eindredacteur Walter O.M. Faché, biochemicus Redactieraad Walter O.M. Faché, biochemicus HEOS Annemieke Meijler, natuurdiëtist Auteurs van dit nummer Trudy Vlot Petra Kersten Lies Helsloot Walter OM Faché Elke Willems - Angélique De Beule Drs. Ulviya Sharif-Zada Karla Mooij Lay-out en druk Françoise Biesbroeck, Het Letterhuis Beerveldestraat 19 - 9160 Lokeren
Inzenden artikel? Wilt u schrijven voor het tijdschrift Orthofyto; u bent van harte welkom. Neem bij voorkeur vooraf contact op met onze hoofdredacteur Pascale Van den Heede. Na inzending van uw artikel beoordeelt de redactie binnen twee weken of uw artikel in aanmerking komt voor plaatsing. Redactionele bewerking van de artikelen gebeurt in overleg met de auteur.
In Europa is in 2006 een wet aangenomen die bepaalt dat aan voedingswaren geen medische claims mogen hangen, behalve als deze wetenschappelijk bewezen zijn. Deze wet wordt ook wel de claimsverordening genoemd. Productnamen of verwijzing naar producten is niet toegestaan. De verantwoordelijkheid of de advertentietekst aan de eisen van de claimsverordening voldoet, ligt bij de adverteerder. OrthoFytoMedia vzw, is niet verantwoordelijk voor de geplaatste advertenties. Disclaimer De informatie uit deze uitgave is uitsluitend bedoeld voor lezers die zich uit het oogpunt van hun beroep met gezondheid en voeding bezig houden. Deze publicatie is niet bedoeld voor leken en consumenten. Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld. Evenwel kunnen zij op geen enkele wijze instaan voor de volledigheid van of eventuele fouten in de tekst van deze publicatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele verantwoordelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen, gebaseerd op de inhoud van deze publicatie. Copyright Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur. Ook de overname van artikelen of gedeelten hiervan is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming.
31
Vitamine D : D-Pearls – de zonne-vitamine
Heeft U genoeg zon gehad dit jaar ? Vitamine D tekort komt vaker voor dan men denkt ! 8 op 10 mensen hebben een tekort ! • • • • •
Vetoplosbaar vitamine D3 opgelost in gezonde extra vierge olijfolie Gemakkelijk door te slikken of om op te kauwen Van 40, 120 of 360 kleine parels per verpakking per af 2,49 maa € 1 Kleine mini-parel per dag nd Zeer voordelige prijs
voor D-Pearls ele jaar n, het h iederee door ! D-Pearls – de nieuwe vitamine D referentie
BE_D-Pearls_Ad_LeefNu_DU_0114_148x210
D-Pearls 800 is beschikbaar bij uw apotheker in verpakkingen van 40, 120 parels of in een economische familie-verpakking van 360 parels.
Ontvang een Gratis staal D-Pearls 800 Bezoek onze website: www.pharmanord.be. Download, vervolledig en stuur ons uw aanvraag. Geniet van deze uitzonderlijk aanbieding als U in het verleden nog geen staal D-Pearls ontvangen hebt.
Innoverend voor de gezondheid Kwaliteit – Veiligheid – Doeltreffendheid
Minervastraat 14, B-1930 Zaventem Tel.: 02 720.51.20 – Fax: 02 720.51.60 E-mail: info-be@pharmanord.com