Of106web

NR.106

MEI / JUNI 2014 JAARGANG 19

VA K T I J D S C H R I F T

Vruchtbaarheid DE WEG NAAR EEN NATUURLIJKE VRUCHTBAARHEID VOEDING IN RELATIE TOT SUBFERTILITEIT VRUCHTBAARHEIDSBEHANDELING EFFECTIEVER MET SUPPLEMENTEN

mIssIe Een integrale gezondheidszorg creëren en toepassen in harmonie met het leven VIsIe Mensen leren om zichzelf, anderen en hun leefomgeving epigenetisch gezond te houden

eFIOW is het kennis- en opleidingsinstituut voor orthomoleculaire voeding en metabole geneeskunde, die steunen op de fysiologische en biochemische onderbouwde wetenschappelijke stam, met een verruimende (vertakte) focus op de integratie van de Evidence Based Medicine. Hierbij worden zowel de Newtoniaans denkende klassieke geneeskunde als de hedendaagse complementaire epigenetische en energetische denkende geneeskunde samen geïntegreerd.

Beiden worden de filosofische uitgangsbasis in de orthomoleculaire wetenschappen, die als één van de snelst groeiende wetenschappelijke takken voor de grootste evolutionaire ontwikkeling heeft gezorgd in het medische landschap. Deze schenkt volle aandacht aan externe en interne omgevingsfactoren (epigenetica) zoals voedingsstoffen · biochemische individualiteit · milieutoxinen · stress · sociale relaties · overtuigingen · karakteriële en mentale gedragingen … die een brug slaan tussen genetica en epigenetica of omgevingsinvloeden met begrip van energetische en kosmologische ondersteuningen.

· eFIOW ·

EpigEnEtisch Faché instituut voor orthomolEculairE WEtEnschappEn

Onze missie is dan ook om mensen bewuster te maken van hun lichaam & geest om een leven te creëren van gezondheid, geluk en liefde.

Hen te leren hoe ze zichzelf en anderen met integratie van een evenwichtig orthotarisch voedingspatroon, voldoende beweging en een gezonde levensstijl, hun leefomgeving epigenetisch in balans kunnen brengen én deze behouden. de visie van eFIOW bestaat uit het helpen creëren én toepassen van een integrale gezondheidszorg in harmonie met het leven in al zijn facetten.

WOrtels WEtEnschap stam ondErbouW takken intEgratiE Bladeren Focus Vruchten EnErgiE

Met focus op de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van de nieuwe biologie, cytologie, embryologie, neurologie, Jungiaanse psychologie, subtiele energievelden, kosmologie… is de 25-jarige diepgewortelde orthomoleculaire stam van het Faché Instituut uitgegroeid tot één van de meest volwaardige vruchtbare kennisbomen in de Benelux!

Word WimEd-lid voor slEchts €130 pEr jaar En gEniEt van dE volgEndE voordElEn:

1.

2.

3.

4.

Toegang tot de gesloten WIMED-databank & de unieke onlineencyclopedie gedurende 1 jaar Maandelijkse digitale nieuwsbrief met orthomoleculaire tips, voedingsadviezen, nieuwe supplementen Reductie van -50% op het jaarlijkse Life extension seminarie Voor artsen en therapeuten: vermelding van uw naam op de open eFIOW website

T +32 (0)9 369 06 42 F +32 (0)9 366 18 38 secretariaat@efiow.be www.efiow.be

3

Voorwoord

Afname vruchtbaarheid heel logisch Al in 1932 onderzocht dr. Francis M. Pottenger de samenhang tussen de bereiding van voeding en de gezondheid van zo’n negenhonderd katten in een tien jaar durende studie [1]. De katten kregen tijdens de studie dezelfde voeding met als enige verschil de bereiding: rauw of gekookt vlees en rauwe, gepasteuriseerde of gesteriliseerde melk met suiker. Het zal u niet verbazen dat de groep katten die gekookt vlees kregen en gesteriliseerde melk met suiker binnen de kortste tijd allerlei kwalen en aandoeningen creëerden.

Kenmerken van deze groep katten waren ondermeer: asociaal gedrag (o.a. agressief), afwijkingen van skelet en organen, zeer problematische voorplanting en veelvuldig voorkomen van miskramen. Met dat de katten vervolgens een natuurlijke rauwe voeding kregen, duurde het zo’n negen generaties voordat hun gezondheid zich volledig hersteld had.

Hoe anders is het eetpatroon van de gemiddelde westerse mens? Kenmerken van de westerse voeding zijn veel zuivel en zuivelproducten, veel (bewerkte) graanproducten en dat alles in combinatie met veel suiker.

Alleen al het voedingsaspect van de westerse leefstijl maakt het heel logisch dat onze natuurlijke behoefte aan intimiteit en onze vruchtbaarheid afneemt.

Deze uitgave van Orthofyto bevat verschillende artikelen op het gebied van vruchtbaarheid, ieder met een eigen invalshoek. In meerdere artikelen wordt het belang van de periconceptionele periode aangegeven.

Deze periode begint zo’n jaar voor de conceptie tot twee maanden na de conceptie en is van cruciaal belang voor de gezondheid van foetus en uiteindelijk baby. Goede voorlichting aan jonge vrouwen en mannen is dus van essentieel belang zodat ze zo vroeg mogelijk overgaan naar een gezonde leef- en voedingspatroon. Natuurlijk voor zichzelf, maar zeker ook voor hun nageslacht.

Namens de hele redactie wens ik u veel leesplezier!

Pascale Van den Heede

Hoofdredacteur

106

/ mei - juni ‘14

OF

Selectief opruimen

Bio-Para

™

12 synergetische kruiden - Voor een goede balans tussen gunstige en ongunstige bacteriĂŤn en andere micro-organismen - Verzorgt het slijmvlies - Ondersteunt de lever

energeticanatura.com

5 Tweemaandelijks magazine OrthoFyto® & OrthoTrends®

106 / mei - juni ‘14

Inhoud NR.106

2014 MEI / JUNI G 19 JA A RG A N

VA K T I J D

SCHRIFT

eid Vruchtbaarh R EEN DE wEG NAA VRUCHTbAARHEID E NATUURlIJK RElATIE VoEDING IN IlITEIT ToT SUbFERT

NDElING RHEIDSbEHA ENTEN VRUCHTbAA MET SUpplEM EFFECTIEVER

Hoofdartikel Orthomoleculair Speel mee met de vruchtbaarheidsroulette .. ......................... 6 Voeding Inadequate voeding benadeelt vruchtbaarheid?............................................10

Nieuws uit de research

Voeding in relatie tot subfertiliteit........... 14

Vitamine E nuttig voor patiënten met de ziekte van Alzheimer .................................. 30

Medisch dossier De invloed van leeftijd en leefstijl op vruchtbaarheid............................................. 19

Druivenpitextract bij overgangsklachten .......................................30

Het ritme van serotonine en dopamine .22

Supplement kan oxidatieve schade aan DNA en LDL verhinderen.......................... 31

Body-Mind Onvruchtbaar en toch zwanger? . . ...........24 Interacties Vruchtbaarheidsbehandeling effectiever met supplementen.......................................... 27 Fytotherapie Traditionele fytotherapie bij seksualiteit en vruchtbaarheid ............34

Prematuren hebben baat bij extra eiwit en micronutriënten .......................................... 31 Co-enzym Q10 en depressie bij fibromyalgiepatiënten .................................... 32 De rol van selenium en co-enzym Q10 bij ideopathische onvruchtbaarheid bij mannen.................................................................. 33

Voor een optimaal verloop van de vruchtbaarheid hebben de aanstaande moeder en vader een gezonde leefstijl en voeding nodig. Deze optimale gezondheid wordt door een belangrijk deel van de mensen die een kind willen nu niet gehaald. Dit betreft niet alleen de periode van zwangerschap, maar ook de periode vóór de bevruchting, de periconceptieperiode.

De periconceptie periode begint veel vroegerdan de meeste paren zich realiseren, namelijk van één jaar voor de conceptie tot twee maanden na de conceptie.

Adverteerders FIOW

eFIOW.. ..................................................................................................... 2

Energetica Natura

Bio-Para.....................................................................................................4

Ojibwa De Roeck

Ultimate Oil Blend.............................................................................. 13

Ojibwa De Roeck

Zenbev.................................................................................................... 21

Pharma Nord

Selenium+Zinc.. ................................................................................... 26

Pharma Nord

Bio-Q10. . ............................................................................................... 29

Pharma Nord

BioActive Vitamine C........................................................................ 32

Nutrisan

Sensoril.................................................................................................. 40

Erkenning Orthofyto Orthofyto is sinds juni 2007, als enig neutraal Orthomoleculair Wetenschappelijk Vaktijdschrift, erkend door de ‘European Union of Science Journalists’ Associations’ en de ‘European Research Advisory Board (EURAB)’.

106

/ mei - juni ‘14

OF

6

Hoofdartikel Orthomoleculair

Wal t e r O.M. Fa ché

Speel mee met de vruchtbaarheidsroulette Naar een natuurlijke vruchtbaarheid

Q

uasi alle koppels beginnen aan een kinderwens na langdurig hormonaal anticonceptiegebruik. Ze weten wel hoe ze met anticonceptiva géén kinderen kunnen krijgen, maar niet hoe ze er wél kunnen krijgen, omdat sinds hun jeugdjaren angstvallig de nadruk werd gelegd op het vermijden van een zwangerschap. Koppels willen na het stoppen van hormonale anticonceptie direct zwanger worden. Maar in de helft van de gevallen lukt dit niet, omdat de natuurlijke vruchtbaarheid slechts langzaam terug op dreef komt. Dit kan normaal zelfs tot een jaar of langer duren, zonder echt alarmerend te zijn.

Uiteraard zijn er daarnaast nog een aantal andere factoren die de vruchtbaarheid negatief kunnen beïnvloeden, maar deze gelden zowel voor natuurlijke als kunstmatige behandeling van het fertiliteitsprobleem zoals roken, over- of ondergewicht, stress, te weinig beweging, …. Deze negatieve en ook de positieve epigenetische factoren onderzoeken wij in dit artikel: hoe zij invloed uitoefenen op de vruchtbaarheid van beide partners en op de conceptie. Wanneer een zwangerschap uitblijft, ligt de oorzaak daarvan in ongeveer de helft van de gevallen bij de man. Heel wat factoren kunnen de vruchtbaarheid van mannen beïnvloeden zoals verstoorde zaadproductie, erectiestoornissen, vroegtijdige zaaduitstorting. Uit statistiek weten we dat ongeveer 85 procent van de koppels na een jaar onbeschermde betrekkingen spontaan zwanger wordt. De overige 15 procent vertoont vaak belangrijke vruchtbaarheidsstoornissen en zoekt zijn heil in de kunstmatige bevruchting of de proefbuismethode. Bij vrouwen kunnen uiteenlopende problemen aan de basis liggen van vruchtbaarheidsproblemen. De menstruele cyclus is een complex gebeuren en op verschillende plaatsen kan er iets haperen.

Natuurlijke fertiliteit is de weg!

Wij zijn zoals vele bezorgde artsen overtuigd dat kunstmatige bevruchtingsmethoden of infertiliteitsbehandelingen (IVF) vaak te snel en zonder kennis van een natuurlijk alternatief aan patiënten worden aangeboden. Nochtans kunnen inzicht in de hormonendans vóór de conceptie wonderen verrichten.

In 2006 werd in België 3,3% geboortes uit in-vitrofertilisatie behandeling geregistreerd, waarvan 14.226 transfers resulteerden in 3.441 bevallingen met 449 tweelingkinderen en 6 drielingkinderen. Hiervoor werden 22.730 cycli behandeld bij 2.165 vrouwen. Het totaal aantal geregistreerde geboortes bedroeg 4.019 in de 18 Belgische fertiliteitscentra. Een kwart van IVF-behandelingen betreft bewust alleenstaande moeders [1]! Met geen woord wordt gerept over vruchtbaarheidservaring. In-vitrofertilisatie leidde in 2009 tot 40% meer tweelingen in Vlaanderen door medisch begeleide bevruchting [2]. In 2014 stelt senator Jean-Jacques De Gucht een meer flexibele wetsvoorstel voor tot meer nuance in de zaad- of eiceldonatie (De Morgen 2014). Volgens prof. dr. Marleen Temmerman universiteit Gent is het goed dat er aandacht gaat naar seksuele disfuncties bij de vrouw. We moeten geen wonderpil verwachten die iedereen kan nemen, dat is Viagra ook niet. Als het bij sommige indicaties kan helpen, is dat prima.

Elke bevordering tot erkenning van spermadonoren, IVF-behandelingen, medicijnen en onnatuurlijke middelen leidt tot afkalving van elke natuurlijke behandeling en zware gezond-

mei - juni ‘14 /

106

heidsindicatoren van moeder, vader en kind! Zwanger worden en moeder worden van een kind zonder medisch ingrijpen is nog steeds de eerste dwingende keuze die ten volle aan een koppel moet worden aangeboden. Dit is niet alleen de plicht van de arts maar ook het fundamenteel recht van de patiënt.

De eerstelijnsgeneeskunde door vroedvrouw, huisarts en gynaecoloog kan hier met de hulp van ervaringsdeskundige consulenten een sleutelrol spelen om koppels bewust te maken van hun natuurlijke vruchtbaarheid.

Oorzaken onvruchtbaarheid bij mannen De spermakwaliteit van de man is voor ongeveer 50% de oorzaak van onvruchtbaarheid. Het aantal zaadcellen spelen een belangrijke rol bij vruchtbaarheid. De optimaal vereiste voor vruchtbaarheid is 300-500 miljoen zaadcellen per ejaculatie en minimaal 40 miljoen per ejaculatie! [10] De criteria van de zaadkwaliteit zijn: • concentratie (aantal zaadcellen per ml spermavocht) is normaal ≥ 20 miljoen/ml; • mobiliteit (voorwaartse beweeglijkheid van zaadcellen) is normaal ≥ 50%; • morfologie (vorm van zaadcellen) is normaal ≥ 30% normaal gevormde zaadcellen en meer dan 40% misvormde!

• vitaliteit (levende zaadcellen) is normaal ≥ 4%.

7 Wa lter O .M. Fach é

Verwerf het sperma kwaliteitslabel Spermatozoïden zijn zeer gevoelig en kwetsbaar voor oxidatieve stress, omwille van hun hoog gehalte aan poly-onverzadigde vetten, beperkt intracellulair antioxidantennetwerk en DNAherstel mogelijkheden. Mannelijke voorplantingsorganen bouwen hun antioxidantennetwerk op uit zelfgemaakte superoxidase (SOD), catalase, glutathionreductase indien voldoende eiwitten, vitB6 en zink beschikbaar zijn. Antioxidanten worden ook opgenomen uit de voeding zoals vitamine C, E en CoQ10.

Met de Voedingsdriehoek Faché® kan je al heel veel antioxidanten binnendrijven. Beide bronnen antioxidanten bepalen aldus de spermakwaliteit door een optimale celdeling en groei van zaadcellen mogelijk te maken en voldoende testosteron te genereren.

Een Italiaans onderzoek in vitro toonde een totale progressieve motiliteit, een positieve daling van de DNA-fragmentatie en een verminderde lipidperoxidatie van de spermacellen aan.

Elimineer de toxische last van ammoniak, additieven, zware metalen en toxines. Biosaneer elektromagnetische straling.

Verhoog de opname van zink uit pecanoten, pompoenpitten, krab, vis, vlees, D-aspartaat uit spruitjes, avocado’s, havervlokken, asperges, co-enzym Q10 uit sardine, makreel, geroosterde of gebrande sesamzaden, raapzaadolie, spinazie, broccoli, ei en knoflook [11].

Advies: verbeter de spermakwaliteit met supplementen • Antioxidanten verbeteren de spermakwaliteit (vooral bij ouderen): vit C 1000 mg, vit E 300-800 IE, Q10 60 mg, Se 200 mcg, Glutathion, Calalase, SOD, bètacaroteen beschermen zaadcellen tegen vrije radicalen [12,13,14].

• Zink 60 mg (elementair) met B9: tekort verlaagt DNA-schade, spermavolume, aantal zaadcellen, functie bij rijping zaadcellen en testosteronniveau, verhoogt structurele abnormaliteiten in sperma [15].

• N-acetylcysteïne 600 mg samen met acetylcarnitine 500-1000 mg: versterken beweeglijkheid van zwakke spermazwemmers (asthenospermie is een belangrijkste euvel bij onvruchtbaarheid), reduceert de spermaviscositeit om eicel snel te bereiken en verhoogt serumtestosteron en spermakwaliteit [16].

Hoofdartikel Orthomoleculair

• Lycopeen 4 mg: verhoogt 66% spermaconcentratie, 53% mobiliteit, 46% concentratie, 75% activiteit en 23% vaderschap [17].

• Omega-3-vetzuren 1 à 2 g: verbetert de zaadcelproductie, mogelijkheid lange afstanden af te leggen, zich te binden aan de eicelmembranen, een embryo te produceren, verlaagt oxidatieve stress [18].

• Selenium 200 mcg: antioxidant, ontgifting zware metalen, toename abnormale zaadcellen, afname beweeglijkheid en snelheid [19].

• Vitamine D3 > 5.000 IE: verhoogt calciumopname nodig in elke cel om alle fysiologische en biochemische routes te moduleren, verhoogt mobiliteit en normale structuur zaadcel, zaadcelhechting aan eicel [20].

• Ashwagandha: bij stress-gerelateerde infertiliteit reductie lipidperoxidatie en glycosylatie of crosslinking, verbetering spermakwaliteit (14% verhoogde zwangerschap), verhoogt antioxidantniveau, testosteron en kritische hormonen in zaadcellen [21].

• L-arginine 2 à 4 gram Arginine is effectief voor mannen met verminderde spermakwaliteit, aantal zaadcellen en beweeglijkheid. Een uiterst belangrijke regulator voor vruchtbaarheid is apoproteïne(a), dat autonoom (onafhankelijk van synthese door lever) door de testes wordt uitgescheiden. Apo(a) wordt aangetroffen in het cellulaire en siminale plasma. Het apo(a) bevat de arginine-glycine-aspartaat aminozuurvolgorde, welke karakteristiek is voor de familie van de ‘aanhechtende’ eiwitten (vgl fibrinogeen, collageen). Aminozuurvolgorde is belangrijk voor vorming van de Sertoli-cellijnen en voor de penetratie van spermatozoa in de eicel tijdens de conceptie. De Sertoli-cellen, of voedstercellen, begeleiden de rijping van zaadcellen.

Deze cellen worden gestimuleerd door testosteron afkomstig van de cellen van Leydig en Follikel Stimulerend Hormoon dat door de hypofyse wordt gevormd. De cellen van Sertoli produceren ook het hormoon inhibine, dat zorgt voor de afremming van de testosteronproductie door de cellen van Leydig. Zo creëren beide cellen in de testes een systeem van homeostase. Arginine is ook een ‘endothelium-derived relaxing factor’ (EDRF) en functioneert ook als een sterke antioxidant en ascorbaatsurrogaat. Er is een duidelijk verband tussen vit C en apo(a), zodat extra vit C apo(a) zou verhogen en de hechting van de zaadcel aan de eicel verbeteren [22].

Potentieproblemen Potentie van man is niet de enige voorwaarde voor een bevredigende seksuele relatie. Extragenitale prikkeling, strelen en masseren zijn even belangrijk (Musaph 1977). Potentieproblemen kunnen zich in één van de stappen voordoen: libido-, erectie-, ejaculatie-, en orgasmestoornissen. Verlies van erectieve bekwaamheid is geen natuurlijke consequentie van ouder worden, maar een concentratie van alle nodige hormonen, neurotransmitters en omgevingsfactoren! Impotente vrouwen bestaan niet (Masters en Johnson, 1970).

106

/ mei - juni ‘14

OF

8

Hoofdartikel Orthomoleculair

Wal t e r O.M. Fa ché

Adviezen potentiestoornissen

Vrouwelijke seksuele disfunctie omkeren

• Roken, alcohol en overgewicht vermijden.

• Medicijnen afbouwen of elimineren indien mogelijk.

• Arginine: induceert stikstofmonoxide (NO) waaruit de relaxing factor ‘EDRF’ wordt aangemaakt.

• Vitamine K2 en vitamine D3 om calcificatie van de bloedvaten te voorkomen of te behandelen.

• Te hoge prolactine (epifyse) in balans brengen met aanmaak van dopamine door extra tyrosine of/en fenylalanine in te nemen, slaap en licht verlagen prolactine.

• Te lage testosteron verhogen met zink en vit B5 (bevordert testosteronaanmaak via hypofyse- en bijnierfunctie).

• DHEA of dehydro-epiandrosteron verhoogt het seksuele verlangen.

• Psychische en emotionele stress voorkomen of behandelen.

• Bepaal uit een 24-uurs-urine de aminozuren histidine, glutamine, tryptofaan en fenylalanine. Tekorten kunnen worden aangevuld.

• Spoorelementenanalyse (haar, bloed) is nuttig om tekorten te bepalen van zink en magnesium, vit B1, B3, B5, B6, choline, lecithine, vit C en vit E en deze aan te vullen.

• Orthotarische voeding, een breedspectrum multi-vitamine en antioxidantformule ondersteunen de potentie.

• Fyto: Siberische Ginseng, dong quai (Chinese engelwortel), licorice root (zoethout), prunus africanum (pygeum), sarsaparilla wortel, saw palmetto extract (Serenoa repens), damiana (Turnera aphrodisiaca) kunnen heel nuttig werken.

• Meditatie, visualisatie, yoga, eutonie en beweging relaxeren het hele lichaam.

Seksuele disfunctie treft 43% van vrouwen tegenover 31% mannen. Incidentie stijgt met leeftijd, maar is geen onvermijdelijk ouderdomssymptoom [3]. Meer dan 40% vraagt geen hulp aan arts, er zijn geen farmaceuticals goedgekeurd en alleen hormoonsubstitutie wordt voorgeschreven! De symptomen zijn o.a. reductie seksverlangen, aversie seks, gebrek prikkeling, vaginale droogte, pijn tijdens seks, onvermogen genot orgasme, … en kunnen fysiologische veranderingen ontketenen die de seksuele disfunctie bestendigt.

Drie belangrijke biochemische parameters Bij elke ejaculatie worden enkele mg van het vruchtbaar mineraal zink verloren. Zink activeert testosteron en is een antagonist van cadmium en koper. De seksuele interesse en activiteit worden bepaald door neurotransmitters. De grondstoffen voor deze zijn vaak essentiële aminozuren. Fenylalanine en tyrosine maken dopamine en noradrenaline aan en verhogen de libido-interesse en seksuele activiteit. Choline, lecithine, vit B5 en B1 spelen als acetylcholine een rol tijdens het orgasme.

Tryptofaan, B6 en vit C begunstigen via aanmaak van serotonine slaap en seksualiteit. Histidine samen met B6 en B3 een half uur voordien innemen, bevorderen het orgasme.

Wifi brengt vruchtbaarheid in gevaar via het Apoproteïne(a) in testes. Wifi tast de spermamotiliteit aan, waardoor de zaadcel niet in staat is om tot bij de vrouwelijke eicel te komen. Laptops verhitten de testikels, waardoor schade ontstaat aan het sperma [23].

Apoproteïne(a) in testes is de belangrijke regulator voor vruchtbaarheid van de man. Het bevat de arginie-glycine-aspartaat aminozuur volgorde, welke de functie heeft spermatozoa in de eicel te penetreren tijdens de conceptie.

mei - juni ‘14 /

106

Seksuele disfunctie ontstaat door en is ook het resultaat van [4]: reductie oestrogeen, testosteron, progesteron, serotonine, antioxidanten en NO, die de relaxatie van de spieren rond de geslachtsorganen beperkt 1. stijging pro-inflammatoire cytokines en mono-amine-oxidase enzym breken noradrenaline en adrenaline te snel af; 2. verhoogde monoamine oxidase enzym in de hersenen breekt het ‘lust-dopamine’ af, met als gevolg minder seksgenot; 3. menopausale overgangsperiode is de moeilijkste periode om seksuele gezondheid te behouden; 4. menopausale symptomen behoren ook tot deze van seksuele disfunctie.

Preventie van de onderliggende mechanismen zijn prioriteit 1. Hypothalamus-hypofyse-as wordt verstoord en leidt tot cortisolverhoging en verlaging geslachtshormonen; 2. Mitochondriën genereren te weinig ATP en verminderen de energie waardoor de seksuele interesse daalt; 3. Antioxidantcapaciteit verlaagt door een deficiëntie van antioxidanten, ontketent een seksuele disfunctie en een stikstofmonoxide (NO) vernieling!

4. Inflammatie door pro-inflammatoire cytokines remt het seksueel verlangen; 5. Hersenneurotransmitters worden verstoord door activering van het mono-amine-oxidase (MAO) enzym en doen dopamine en libido dalen, waarop een depressie kan ontstaan; 6. Menopauze leidt tot een oestrogeen verval en leidt tot symptomen als vaginale atrofie en droogte, irritatie, jeuk, bloeding, infectie, serotoninedaling en risico van depressie, gekenmerkt door een uiteindelijke seksuele disfunctie.

Deze seksuele disfunctie kan men orthomoleculair aanpakken door eerst en vooral het mechanisme te moduleren met de botanische extracten, Cordyceps sinensis, Lepidium meyenii of Maca en kruidenextract EstroG-100 (Phlomis umbrosa, Cynanchum wilfordii en Angelica gigas nakai of Koreaanse Angelica).

Bovenstaande plantaardige extracten hebben allen een werkingsmechanisme op het niveau van de HPA-as en beïnvloeden de hormonendans. Verder zorgen meditatie, visualisatie, yoga, eutonie en beweging voor relaxatie van het hele lichaam.

9

Hoofdartikel Orthomoleculair

Wa lter O .M. Fach é

STRESS zet een cascade mechanisme in gang via twee routes

Vruchtbaarheid vrouw een hectische wedloop Zaadcel begint aan een hectische wedloop om op de juiste tijd de vruchtbare fase te bereiken. Een zaadcel blijft zo’n 2 dagen (soms 8 dagen) vruchtbaar en een eicel blijft slechts één dag vruchtbaar.

Het zwangerschapshormoon choriongonadotrofine (hCG) stimuleert het gehele lichaam tot verdere aanmaak en afscheiding van verhoogde hoeveelheid oestrogenen en progesteron, nodig om zwangerschap in stand te houden. Het niveau hCG bepaalt of miskraam of meerling voorkomt!

Zonder rekening te houden met eisprong, is om de 2 dagen geslachtsgemeenschap de grootste kans op bevruchting. Minder dan 1 x / w vrijen vermindert sterk de kans op zwangerschap.

Kans wordt geschat op 16% op zes maanden tijd! Driemaal per week vrijen verhoogt de kans tot 50%. De zaadcel overleeft door vocht, voedingsstoffen afscheiding in eileider, baarmoederhals en aanwezigheid van vitamine A voor een optimaal slijmvlieskwaliteit. Zeezout bevat natrium-, kalium-, magnesium- en bijvoorbeeld calciumzouten die nodig zijn om water in de cel te krijgen!

Cordyceps sinensis [5,6] Werkt op de volgende patways: 1. Moduleert HPA-as: brengt progesteron, oestrogeen en testosteron in balans.

2. Optimaliseert bijnierfunctie, bevordert geslachtshormonen.

3. Ondersteunt mitochondriën-functie/ATP. 4. Antioxidanten remmen afbraak van NO, bevordert smering vagina en seksuele functie.

5. Moduleert inflammatie en blokkeert het dempingseffect op alle seksuele begeerte en activiteiten.

Maca Lepidium peruvianum [7,8,9,10]

Je kan met de volgende spelregels rekening houden om de vruchtbaarheidsroulette te winnen. Leer je menstruatiecyclus beter kennen en vrij meerdere malen per week. Vermijdt adrenalinestoten, probeer te vermageren, stop met roken, laat koffie staan, beweeg meer en neem essentiële vetzuren. Ontstress, onthaast en moduleer de limbische stress via meditatie en optimaliseer de DHEA/cortisol-balans. Verbeter de kwaliteit van zaadcel en eicel volgens de extra adviezen voor spermakwaliteit en verbetering van de potentie hierboven.

Laat je hormonen natuurlijk evenwichtig dansen door ze te ondersteunen met wat ze nodig hebben, namelijk de reeds aangehaalde aminozuren, vitaminen en mineralen als precursors.

Dagelijks het lichaam aarden kan wonderen doen omdat bij aarding de spierspanning wordt weggenomen en de aarde zijn negatieve elektronen aan het lichaam geeft om de vrije radicalen te neutraliseren.

1. Zorgt voor een optimale balans van nutriënten benut voor het neuro-endocrien systeem.

2. Moduleert de HPA-as.

3. Reguleert de bijnierfunctie.

4. Optimaliseert de hersenneurotransmitters en achtereenvolgens reductie seksuele disfunctie.

EstroG-100 [11] 1. Kruidenextracten: Phlomis umbrosa, Cynanchum wilfordii en Angelica gigas nakai (Koreaanse Angelica) 2. Vermindert peri- en menopauzale symptomen: opvliegers, nachtelijk zweten, moeite met slapen, zenuwachtigheid, vaginale droogte, 55% seksuele dysfunctie 3. 62% reductie vrouwelijke seksuele dysfunctie in 12 weken.

Maca

Referenties op aanvraag: pascale@orthofytomedia.org

10

Voeding

B ar b ara H a ve n i th

Inadequate voeding benadeelt vruchtbaarheid

H

et is al lang bekend dat voeding en leefstijl van belang zijn voor de vruchtbaarheid van mensen en de kans op een gezonde baby. Vrij algemeen doorgedrongen zijn het gebruik van foliumzuur vanaf minstens vier weken voor de

bevruchting en bij een groot deel van de mensen die zwanger willen worden is bekend dat roken de vruchtbaarheid vermindert. Echter dat voeding en leefstijl er ook in de preconceptiefase, c.q. de periconceptiefase toe doen, is een onderbelicht gegeven. Artsen blijken bijna nooit naar voedingsgewoonten te vragen, ook gynaecologen die zich bezighouden met vruchtbaarheidsbehandelingen. In mijn praktijk Vrouwenpoli Boxmeer heb ik daar veel casuïstiek van gezien. Veel te lage vitamine-B12-waarden met zelfs neurologische klachten en ‘onverklaarde’ mislukte IVF-pogingen. Na aanvullen van de vitamine B12 verdwenen de neurologische klachten en groeiden er in plaats van 4, 20 follikels tijdens de volgende stimulatie in de vruchtbaarheidskliniek. Een ander voorbeeld: een vrouw met een forse anemie en een vruchtbaarheidsprobleem bleek een tekort aan ijzer en vitamine B12 te hebben als gevolg van jarenlange veganistische voeding. Vrouwen met PCOS (Polycysteus Ovarium Syndroom) hebben vaak zeer lage vitamine-D-waarden. Na correctie en het volgen van een eiwitrijke en koolhydraatarme voeding ovuleren ze vaak weer normaal.

Slechte voedingsinname Voor een optimaal verloop van de vruchtbaarheid hebben de aanstaande moeder en vader een gezonde leefstijl en voeding nodig. Deze optimale gezondheid wordt door een belangrijk deel van de mensen die een kind willen nu niet gehaald. Van mensen tussen 18 en 45 jaar rookt 31%, 80% drinkt alcoholische dranken en 44% heeft overgewicht [2]. Volgens hetzelfde RIVM eten mannen tussen 19 en 30 jaar gemiddeld 127 gram groenten per dag, 130 gram fruit, noten en olijven en eten zij gemiddelde een keer per week vis, een portie van gemiddelde 80 gram. Met vrouwen is het niet beter gesteld: gemiddeld 110 gram groenten, 148 gram fruit, noten en olijven en nog iets minder vaak dan een keer per week vis, gemiddelde porties van 76 gram. De ADH (aanbevolen dagelijkse hoeveelheid) voor ‘Goede Voeding’ van de Nederlandse Gezondheidsraad, zoals beschreven in

de Nederlandse ‘Schijf van Vijf’ [3] wordt gehaald door een klein deel van de vrouwen: 5% haalt de ADH van groenten, 7% van fruit en 13% voor vis! De Actieve Voedingsdriehoek [4] van de Belgische overheid hanteert hogere normen voor de consumptie van groenten (300 i.p.v. 200 gram per dag) en voor fruit (2-3 stuks i.p.v. 2 stuks). De groep mannen en vrouwen in de leeftijd van 19-30 jaar krijgt door niet te voldoen aan de voedingsnormen veel te weinig visvetzuren binnen, slechts 75-77 mg per dag, terwijl de aanbeveling 450 mg is.

Periconceptie De periconceptie periode begint echter al veel vroeger dan de meeste paren zich realiseren. Volgens Regine Steegers, hoogleraar periconceptionele epidemiologie aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam, loopt de periconceptieperiode van één jaar voor de conceptie tot twee maanden na de conceptie [1].

Afbeelding 1. Percentage volwassenen (19 tot en met 69 jaar) dat voldoet aan de Richtlijnen Goede Voeding volgens voedselconsumptiepeiling, VCP 2007-2010 (Bron: Van Rossum et al, 2011).

mei - juni ‘14 /

106

11

Voeding

B a r bara Havenith

Foliumzuuradvies niet goed opgevolgd Over foliumzuur is bekend dat het ondanks adequaat voldoen aan de richtlijnen voor goede voeding bijna niet mogelijk is om in de periconceptieperiode voldoende van dit micronutriënt via de voeding op te nemen.

Europese overheden hebben daartoe landelijke programma’s in het leven geroepen om de inname van foliumzuur als voedingssupplement in deze periode te bevorderen. Adequate suppletie gedurende de eerste drie maanden van de zwangerschap leidt tot 65% minder zwangerschapscomplicaties [7]. Hoewel foliumzuursuppletie van minimaal 400 microgram per dag in België wordt genomen door ruim 80% van de zwangeren [4], neemt minder dan 37% van de vrouwen het middel volgens de richtlijn in.

Los van foliumzuur hebben noch de Belgische noch de Nederlandse overheid een heldere visie op de inname van micronutriënten tijdens de (voorbereiding op) zwangerschap.

Toch is van een aantal van deze micronutriënten bekend dat deze invloed hebben op de vruchtbaarheid en op de zwangerschapsuitkomst. Zie ook tabel 1 op pagina 18. In dit artikel bespreek ik de invloed van enkele micronutriënten.

Micronutriënten van invloed op de vruchtbaarheid

en vermindert de DNA-methylering. Lage DNA-methylering kan leiden tot mutaties en instabiliteit van chromosomen.

Van alle voedingsfactoren die homocysteïne reguleren oefent de folaatstatus de grootste invloed uit! Een hoog homocysteïnegehalte (c.q. laag vitamine B12, B6, foliumzuur) wordt in verband gebracht met spontane abortus, loslating van de placenta en pre-eclampsie.

Een verhoogd risico op foliumzuurtekort is aan de orde bij vrouwen met diabetes, vrouwen die medicijnen gebruiken (antiepileptica, antireumatica), vrouwen uit lage inkomensgroepen en degenen met een verminderde gevoeligheid voor foliumzuur. Bij 30% van de westerse bevolking is de werking van het enzym dat foliumzuur activeert verminderd. Als foliumzuur in supplementvorm wordt toegediend, moet het eerst door het lichaam geactiveerd worden door een enzym: methyleentetrahydrofolaatreductase (MTHFR). Uit recent onderzoek blijkt dat deze omzetting bij een grote groep mensen met een polymorfisme van het MTHFR-gen traag en inefficiënt is. Meerdere onderzoeken toonden een hogere incidentie van onvruchtbaarheid bij mannen met homozygotie [1,3]. Daarom biedt toediening van het natuurlijke geactiveerde foliumzuur methylfolaat aan zowel mannen als vrouwen voordelen. De homocysteïne verlagende eigenschappen van methylfolaat zijn veel sterker dan van het synthetische foliumzuur.

Vooral tekorten aan foliumzuur en de vitamines A, C, D, E en B12 worden geassocieerd met een verhoogd risico op vruchtbaarheidsstoornissen, miskramen en aangeboren afwijkingen bij het ongeboren kind. Een belangrijke factor in de vruchtbaarheid blijkt de homocysteïnestofwisseling.

Hoe hoger het gehalte aan homocysteïne, hoe lager de vruchtbaarheid [6], hoe meer kans op negatieve zwangerschapsuitkomsten en op aangeboren afwijkingen bij het kind. Foliumzuur speelt een belangrijke rol bij de homocysteïnestofwisseling. Daarnaast is foliumzuur noodzakelijk voor een goede ontwikkeling van de placenta.

Vitamine B12

De homocysteïnehuishouding Methionine is naast foliumzuur, vitamine B12 en choline nodig voor het programmeren van eigenschappen van organen, het zogenaamde epigenetische programma, ofwel het aan- en uitzetten van genen. Dit gebeurt door methylering van het DNA. Dit is niet alleen in de periconceptieperiode een cruciaal proces, maar ook tijdens de zwangerschap en periode van borstvoeding. Deze cyclus draait om het afstaan en doorgeven van methylgroepen waarbij het aminozuur methionine centraal staat. Foliumzuur levert de methylgroep. Methionine wordt omgezet in SAMe en dit is een belangrijke methyldonor. Door de methylgroep af te staan, wordt homocysteïne gevormd. Met behulp van geactiveerd foliumzuur wordt homocysteïne in samenwerking met vitamine B12 weer omgezet tot methionine. Een seleniumtekort bevordert de omzetting naar homocysteïne

De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) voor vitamine B12 is circa 3,2 mcg/dag. Vitamine B12 wordt alleen door dierlijk voedsel geleverd, met name vette vis en rundvlees.

Overige voedingsmiddelen bevatten nauwelijks B12. Ook vleesvervangers bevatten nauwelijks vitamine B12.

Een studie uit Zweden [10] toonde aan dat vitamine-B12deficiëntie frequent voorkwam bij mannen met idiopathisch fertiliteitsproblemen. Israëlisch onderzoek liet de volgende cijfers zien: 36% van de mannen en 23% van de vrouwen die startten met een vruchtbaarheidsbehandeling had een tekort aan vitamine B12 (lager dan 200 pg/ml). Het vitamine-B12tekort was onafhankelijk van het feit of er een aantoonbare oorzaak voor het probleem van onvruchtbaarheid was gevonden. Bij 8% van de stellen bleken beide partners vitamine-B12-deficiënt.

106

/ mei - juni ‘14

OF

12

Voeding

Vitamine D Bij vrouwen met de hormoonstoornis PCOS blijkt vitamine D vaak tekort. Er zijn aanwijzingen dat extra toediening van vitamine D aan PCOS-vrouwen kan leiden tot een verbetering van de koolhydraatstofwisseling, een afname van insulineresistentie [12] en daardoor een toename van de kans op spontane ovulaties. De streefwaarde zou >75 nmol/l moeten zijn. Deficiëntie van dit vitamine blijkt vaak voor te komen bij zwangeren, vooral onder niet-westerse allochtone vrouwen [13]. Vitamine D is nodig voor de botaanmaak van de foetus.

Daarnaast lijkt de kans op zwangerschapscomplicaties als vroeggeboorte en diabetes gravidarum duidelijk af te nemen bij een voldoende hoge waarde aan vitamine D (tenminste > 50 nmol/l). Vitamine D reguleert de afgifte van placenta-hormonen (estradiol en progesteron) en voorkomt de inductie van ontstekingsbevorderende cytokines die pre-eclampsie en vroegtijdig geboorte stimuleren.

Omega-3-vetzuren Er zijn verlaagde concentraties omega-3-vetzuren aangetroffen bij mannen met een fertiliteitsprobleem [19]. Overigens blijkt bij proefdieren de toediening van astaxanthine effectiever voor het verbeteren van de mannelijke fertiliteit dan suppletie met DHA [20]. Ook zijn er aanwijzingen dat bij een voeding rijk aan omega-3-vetzuren de vruchtbaarheid bij vrouwen langer in stand blijft [21]. Het belangrijkste vetzuur tijdens zwangerschap en borstvoeding is DHA. Dit vetzuur is nodig voor de opbouw van de hersenen, die voor een groot gedeelte uit DHA bestaan. Tijdens de zwangerschap en borstvoeding wordt geadviseerd visolie te gebruiken dat een hoge dosis DHA bevat. Vrouwen eten doorgaans veel te weinig vis, suppletie is nodig om tekorten te voorkomen. DHA wordt tijdens de zwangerschap gemobiliseerd uit de voorraad van de moeder. De belangrijkste voorraad bevindt zich in de celmembranen van de adipocyten. Hoe slechter de verhouding linolzuur ten opzichte van omega-3-vetzuren voor de zwangerschap, hoe minder DHA de aanstaande moeder op voorraad heeft. De halfwaardetijd van linolzuur dat is ingebouwd in celmembranen bedraagt 1,5 jaar. Wanneer er via de voeding niet voldoende DHA wordt geleverd, zal de al aanwezige DHA van de moeder worden aangesproken. Dit zorgt op den duur niet alleen voor een tekort voor het kind, maar ook voor een tekort aan DHA bij de moeder. DHA-tekort kan leiden tot zogenaamde zwangerschapsdementie en het wordt in verband gebracht met een verhoogde kans op postnatale depressie.

Preconceptionele voeding is belangrijk Eet gezonde voeding en adapteer een gezonde leefstijl, drink geen alcohol, rook niet (passief) en beweeg voldoende. Een mediterrane voeding met veel plantaardige voedingsstoffen (groenten, fruit, noten), rijk aan vis en goede vetzuren is gunstig voor de vruchtbaarheid [24]. Het gebruik van een multi-

mei - juni ‘14 /

106

B ar b ara H a ve n i th

vitamine preparaat speciaal voor zwangeren of voor mannen met een zwangerschapswens is effectiever dan alleen suppletie met foliumzuur [25].

Een goede voedingsstatus moet worden opgebouwd en dat heeft tijd nodig. Een gezonde bevruchte eicel geeft een beter embryo! Het duurt een half jaar voordat de eicel en zaadcel rijp zijn voor respectievelijk ovulatie en bevruchting. Hierop hebben omgevingsfactoren en voeding invloed. Bij paren die onvoldoende gezond leven, is er tijd nodig: drie maanden voor het bereiken van een gedragsverandering en het verbeteren van de leefstijl en de voedingsgewoonten, drie maanden voor stabilisatie van dit gedrag en een half jaar voordat eicel en zaadcel rijp zijn voor ovulatie c.q. bevruchting. Dus één jaar voorbereiding op de zwangerschap is het minste [26]. Idealiter begint het opladen van het lichaam van de aanstaande zwangere met omega-3-vetzuren al jaren eerder, gezien de lange halfwaarde tijd van linolzuur in celmembranen. Een optimale voedingsstatus voor de zwangerschap en tijdens de eerste weken van de zwangerschap is van essentieel belang voor een goed verloop van de zwangerschap en de gezondheid van het ongeboren kind.

13

Voeding

B a r bara Havenith

C

Conclusie De voedingsstatus van de aanstaande ouders is direct van invloed op de vruchtbaarheid, de innesteling in de baarmoeder, de groei van de organen van het zeer jonge kind en de gezondheid van het kind op latere leeftijd. Een gezonde (mediterrane) voeding vanaf het (eerste) moment van kinderwens tot en met de borstvoeding, aangevuld met voedingssupplementen kan hieraan een positieve bijdrage aan leveren. Dit artikel bespreekt welke voedingsstoffen er nodig zijn voor een optimale vruchtbaarheid. Er wordt niet gesproken over het effect van leeftijd op de vruchtbaarheid. Idem is er weinig aandacht voor leefstijlfactoren als beweging, roken en gebruik van alcohol (Red. Zie hiervoor artikel ‘Leefstijl en vruchtbaarheid’ op pagina 19). Het effect van hormoonverstorende stoffen die binnenkomen via voeding, verzorgingsproducten en verpakkingsmaterialen is eveneens niet besproken.

Al deze stoffen die niet in de voeding aanwezig zouden moeten zijn, zijn echter minstens zo belangrijk als het effect van wat er wél in de voeding zou moeten zitten.

UDO’S CHOICE®

ULTIMATE OIL BLEND

A

Auteur Barbara Havenith is gynaecoloog en orthomoleculair arts. Ze werkt in de integrale praktijk voor gynaecologie: Vrouwenpoli Boxmeer (www.vrouwenpoliboxmeer.nl) sinds 2012. In de praktijk worden diverse complementaire behandelingen toegepast door haarzelf en door therapeuten met wie zij samenwerkt zoals: aromatherapie, voetreflextherapie, orthomoleculaire geneeskunde, mindfulness, ayurvedische massage, yoga, bloesemremedies.

Referenties op aanvraag: pascale@orthofytomedia.org

UDO’S CHOICE ULTIMATE OIL BLEND BEVAT OMEGA-3 EN OMEGA-6 DIE BIJDRAGEN TOT DE INSTANDHOUDING VAN NORMALE CHOLESTEROLGEHALTEN IN HET BLOED. DIT GELDT BIJ EEN DAGELIJKSE INNAME VAN MINIMAAL 2 G OMEGA-3, OF 10 G OMEGA-6.

Al jaren een bewuste keuze voor gans de familie Wat maakt Udo’s Choice Ultimate Oil Blend® zo uniek?

Udo’s Choice Ultimate Oil Blend is een combinatie van verse en ongeraffineerde biologische oliën zoals: lijnzaad-, zonnebloem- en sesamolie. Ze zijn zodanig bereid tot de speciale verhouding van de omega-3, omega-6 en omega-9 vetzuren werd verkregen. De olie werd mechanisch geperst bij een lage temperatuur in een ultramoderne, licht- en zuurstofvrije omgeving. Deze methode werd speciaal door Udo Erasmus ontworpen om de stabiliteit en de voedingswaarde van het product te maximaliseren. Bovendien bevat Udo’s Choice Ultimate Oil blend ook ‘secundaire’ ingrediënten zoals: teunisbloemolie, olie uit havervlokken en rijstkorrels, lecithine en triglyceriden met middellange ketens en vitamine E. Vitamine E draagt bij tot de bescherming van cellen tegen oxidatieve stress. In tegenstelling tot vele andere oliën is Ultimate Oil Blend verpakt in ecologisch, niet-reactief, amberkleurig glas met een versheidsdatum. En ten slotte smaakt het heerlijk!

Een uniek oliemengsel met veel waardevolle eigenschappen.

VERKRIJGBAAR IN DE BETERE NATUURVOEDINGSWINKEL OF APOTHEEK

OJ-adv 186 x 130def_2013.indd 1

correct en ecologisch verpakt in niet-reactief, amberkleurig glas en eromheen een lichtwerende kartonnen doos

voor meer info over Ultimate Oil Blend®

OjIbwa | De roeck your health, our mission

+32 (0)52 48 43 00 www.gezondevetten.be

15/01/13 09:36

14

Voeding

K are n van d e r Z i j d e n

Voeding in relatie tot subfertiliteit

S

ubfertiliteit wordt gedefinieerd als het uitblijven van zwangerschap na meer dan twaalf maanden onbeschermde geslachtsgemeenschap of als de vrouw niet in staat is om een zwangerschap te voldragen. In geïndustrialiseerde

landen is het een toenemend probleem dat bij 10-15% van de paren voorkomt. Bij de meeste oorzaken van subfertiliteit kan de kans op zwangerschap worden vergroot door vruchtbaarheidsbehandelingen zoals ovulatie-inductie en in vitro fertilisatie (IVF) [1]. Door de hoge kosten en het risico op gezondheidsproblemen bij het nageslacht vormen deze behandelingen niet de ideale oplossing om het probleem op populatieniveau aan te pakken. Het aanpakken van onderliggende pathologische mechanismen is daarom van belang bij de preventie en behandeling van subfertiliteit. In dit artikel richt ik mij op werkingsmechanismen die ten grondslag liggen aan vruchtbaarheidsproblematiek en de wijze waarop verandering van met name voedingsfactoren de vruchtbaarheid kan verbeteren.

Pathologische mechanismen en subfertiliteit

Periconceptieperiode en epigenetica

Onvruchtbaarheid is het resultaat van verschillende pathogene invloeden die elkaar onderling versterken. Er zijn vier groepen van factoren te onderscheiden, te weten:

De periconceptieperiode is de gevoeligste periode in het leven voor omgevingsblootstellingen. Deze periode van 24 weken wordt onderverdeeld in een preconceptieperiode van 14 weken voor tot en met de postconceptionele periode van 10 weken na de bevruchting. Gedurende de preconceptieperiode vindt de rijping van geslachtscellen plaats en gedurende de eerste 10 weken van de zwangerschap de organogenese en de metabole programmatie. Goede preconceptiezorg start op het moment dat er een kinderwens is, bij voorkeur één jaar voorafgaand aan de zwangerschap. De invloed van voeding en leefstijlfactoren op subfertiliteit is een nog grotendeels onontgonnen gebied, maar er komt steeds meer bewijs dat verandering van deze factoren de vruchtbaarheid verbetert. Gezonde voeding, verbetering van de voedingstoestand en aanpassing van leefstijl bij de toekomstige moeder en vader kunnen de vruchtbaarheid, zwangerschapsuitkomst, het risico op een miskraam en de gezondheid van het kind positief beïnvloeden [3,4].

• Genetische defecten; • Leefstijlfactoren (o.a. onvolwaardige voeding, alcohol, roken, drugs, overgewicht); • Blootstelling aan omgevingstoxines zoals zware metalen, xeno-oestrogenen en anti-androgenen (o.a. resten van bestrijdingsmiddelen, PCB’s, ftalaten, methyl-parabenen, dioxine, bisfenol-A en ethinylestradiol); • Aandoeningen aan de geslachtsorganen (o.a. varicocele, infecties, inflammatoire aandoeningen zoals endometriose).

Deze factoren richten schade aan via directe toxiciteit, endocriene verstoringen, ontstekingsprocessen op gang gebracht door inflammatoire prostaglandines en cytokines en/of via oxidatieve stress [2].

Relatieve ondervoeding De slechte voedingsgewoonten in geïndustrialiseerde landen is zorgwekkend. Het westerse dieet wordt gekenmerkt door een energiedichte, nutriëntarme voeding. In Nederland is het bekend dat 80% van de vrouwen en mannen met een zwangerschapswens er ongezonde voedingsgewoonten op na houdt. Er is sprake van ‘relatieve’ ondervoeding waarbij onder andere de micronutriënten en de vetzuursamenstelling niet op orde zijn. Van diverse nutriënten is bekend wat hun betrokkenheid is bij processen die essentieel zijn bij de voortplanting (zie tabel 1 op pagina 17). Met behulp van een

mei - juni ‘14 /

106

15

Voeding

Ka ren van der Zijden

zorgvuldige inventarisatie van lichamelijke klachten, een uitgebreide voedingsanamnese en, indien nodig, aanvullend bloedonderzoek kunnen deficiënties worden opgespoord. www.slimmerzwanger.nl verschaft zelftesten waarmee op eenvoudige wijze voedings- en leefstijlfactoren van de cliënt en zijn/haar partner in kaart kunnen worden gebracht.

Uit onderzoek onder Nederlandse subfertiele paren blijkt dat een Mediterraan dieet 40-65% meer kans geeft op een blijvende zwangerschap na een IVF-behandeling. Deze voeding resulteerde in hogere vitamine B6 en foliumzuurspiegels in het bloedserum en de folliculaire vloeistof en een betere omega-6-vetzuurvoorziening [3,5,6]. In de volgende alinea’s worden verschillende voedingsstoffen en voedselbestanddelen nader toegelicht.

Vetzuren en de vrouwelijke reproductie De folliculaire vloeistof in de eierstokken vormt een belangrijke micro-omgeving voor de ontwikkeling van oocyten.

De vetzuursamenstelling van fosfolipiden in de folliculaire vloeistof beïnvloedt de vruchtbaarheid via het effect op de oocytenrijping, de oocytmembraan vloeibaarheid, de fusiecapaciteit en inflammatoire processen.

Een stijging in de consumptie van transvetzuren wordt geassocieerd met een groter risico op ovulatoire infertiliteit, vermoedelijk ten gevolge van insulineresistentie en een toename van inflammatoire markers. Bij elke 2 en% stijging van transvetzuren neemt het risico op ovulatoire infertiliteit met 73% toe [7]. Bevindingen uit onderzoek tonen verder aan dat een verhoogde ratio VV:MOV negatief gecorreleerd is met het aantal gerijpte oocyten en dat een te laag oliezuurgehalte en een te hoge omega-6:omega-3-status een negatieve uitwerking heeft op het vruchtbaarheidscijfer en de synthese van ontstekingsremmende prostaglandines en cytokines [2,9].

Wat betreft de omega-3-vetzuren is er een opmerkelijk verschil tussen de aanbeveling voor mannen en vrouwen. Bij mannen is er een significant positieve relatie gevonden tussen de ALA-consumptie uit lijnzaadolie en de spermaconcentratie en –motiliteit en een negatieve correlatie tussen deze parameters en de inname van EPA en DHA uit visolie. Orale inname van DHA blijkt de bloed-testisbarrière niet te kunnen passeren, terwijl ALA door de aanwezigheid van hoge aantallen desaturase- en elongase-enzymen in testiculair weefsel omgezet wordt in DHA en EPA [26]. Deze bevinding zal alleen consequenties hebben voor de keuze van het omega-3-supplement (lijnzaadolie i.p.v. visolie), maar geen invloed hebben op de plek van vette vis in de basisvoeding. Voor een optimale werking van de omzettingsenzymen is het belangrijk te letten op de aanwezigheid van cofactoren (zink, magnesium, vitamine B3, B6 en C) en het beperken van belemmerende factoren zoals suiker, alcohol, koffie, roken, hyperinsulinemie, verzadigde vetzuren en transvetzuren.

Hyperhomocysteïnemie Er is voldoende bewijs beschikbaar over de betrokkenheid van het homocysteïnemetabolisme bij subfertiliteit. Er wordt gesuggereerd dat hyperhomocysteïnemie zowel bij mannen als vrouwen schadelijk is voor de reproductie wegens het effect op de uitrijping van eicellen, de sperma-, en embryokwaliteit. Het wordt tevens geassocieerd met miskramen, zwangerschapshypertensie, abruptio placentae en verschillende congenitale afwijkingen. Vitamine B6, B12 en foliumzuur spelen als cofactoren een belangrijke rol in de stofwisseling van homocysteïne. De optimale dosis van extra foliumzuur en vitamine B12 moet nog worden vastgesteld want huidige resultaten suggereren dat zeer hoge concentraties foliumzuur en te lage homocysteïnewaarden (tHcy) eveneens schadelijk blijken te zijn voor de vruchtbaarheid en de spermatogenese [14].

Vetzuursamenstelling en de mannelijke reproductie Er blijkt een duidelijk relatie te bestaan tussen de vetzuursamenstelling van het westerse voedingspatroon en de toename van een subnormale tot slechte spermakwaliteit.

Transvetzuren en verzadigde vetzuren beïnvloeden de spermakwaliteit via verlaging van de spermaconcentratie en het aantal spermacellen. Het effect van verzadigd vet blijkt dosisafhankelijk en kan bij waarden boven de 10 en% resulteren in 60% afname van de genoemde spermaparameters [10,11].

Een goede voorziening van omega-6 (LA)en omega-3-vetzuren (EPA, DHA en ALA) wordt geassocieerd met verbeteringen van de spermakwaliteit op het niveau van volume, morfologie, motiliteit en vitaliteit, maar ook hier is het van belang om rekening te houden met de verhouding tussen omega-6 en omega-3-vetzuren omdat een verhoogde ratio negatief gecorreleerd is met de spermakwaliteit [12,13].

Insulineresistentie Algemeen wordt aangenomen dat hyperinsulinemie ten gevolge van insulineresistentie een centrale rol speelt bij anovulatoire infertiliteit. Insuline stimuleert de productie van androgenen in het ovarium en vermindert de productie van sekshormoonbindende globuline (SHBG) door de lever.

De combinatie van een verlaagde SHBG-spiegel, een toegenomen androgeensynthese en hyperinsulinemie leidt tot stoornissen in de folliculaire ontwikkeling. De toegenomen aromatisatie van androgenen tot oestrogenen in het vetweefsel van vrouwen met overgewicht leidt tot continu verhoogde oestrogeenspiegels die, middels terugkoppeling naar de hypothalamus, bijdragen tot afwijkingen in afgifte van gonadotrofine-‘releasing’ hormoon (GnRH). Beide hormonale verstoringen hebben anovulatie tot gevolg.

106

/ mei - juni ‘14

OF

16

Voeding

K are n van d e r Z i j d e n

Gewichtsreductie (gemiddeld 5-15 kg) en lichaamsbeweging verminderen het risico op anovulatoire infertiliteit middels het verbeteren van de insulinehuishouding. Uit een grote prospectieve cohortstudie blijkt tevens dat het verlagen van de totale koolhydraatintake (maximaal 40-45 en%), het verbeteren van de glycemische lading, het gedeeltelijk vervangen (5 en%) van dierlijke eiwitten door plantaardige eiwitten, het beperken van transvetzuren ten gunste van de enkelvoudige onverzadigde vetzuren, het gebruik van volle zuivel in plaats van magere zuivel en een hogere non haem ijzerinname waardevolle interventies zijn om de insulinehuishouding te reguleren en het risico op anovulatoire infertiliteit te beperken [15,16,17,18,19,20].

Oxidatieve stress Oxidatieve stress (OS) is een stofwisselingstoestand waarbij meer dan een normale fysiologische hoeveelheid reactieve zuurstofverbindingen in de cel gevormd wordt of aanwezig is. Het ontstaat op het moment dat het aantal reactieve zuurstofverbindingen de antioxidantenstatus overschrijdt.

OS heeft een belangrijke rol in de pathogenese van subfertiliteit bij zowel de man als de vrouw. Het effect van OS op spermakwaliteit en -functies is uitgebreid gedocumenteerd en onderzocht, maar de invloed van OS op oocyten en reproductie is nog onduidelijk. Een verstoring van het evenwicht tussen pro- en antioxidanten kan leiden tot PCOS, endometriose, onverklaarde subfertiliteit, spontane abortus en preeclampsie. Een te hoog lichaamsgewicht en leefstijlfactoren als roken, alcohol-, en drugsgebruik kunnen gepaard gaan met een overmaat aan vrije radicalen en daardoor de fertiliteit beïnvloeden. Ook omgevingstoxines (o.a. PCB’s, bestrijdingsmiddelen) dragen via OS mogelijk bij aan vrouwelijke infertiliteit. Suppletie met antioxidanten is mogelijk effectief bij het beheersen van de productie van reactieve zuurstofverbindingen. Verder onderzoek zal moeten uitwijzen of het effectief inzetbaar is bij het overwinnen van aandoeningen die in relatie staan met infertiliteit en ter ondersteuning van vruchtbaarheidsbehandelingen [7,23,24].

Enzymatische antioxidanten

Niet enzymatische antioxidanten

Cofactoren voor enkele enzymatische AO

Superoxide dismutase (SOD) Catalase (CAT) Gluthation peroxidase (GPx) Glutathion oxidase

Vitamine C Vitamine B2, B6, foliumzuur, B12 Glutathion (GSH) Taurine Hypotaurine Vitamine E Bètacaroteen Caroteen Co-enzym Q10

Zink (Zn) Selenium (Se) Koper (Cu) Magnesium (Mg) Mangaan (Mn)

mei - juni ‘14 /

106

Suppletie met positieve testresultaten Vlaams wetenschappelijk onderzoek suggereert dat een complementaire behandeling met een zorgvuldig samengesteld voedingssupplement het mogelijk maakt om pathologische mechanismen die ten grondslag liggen aan verworven vruchtbaarheidsproblemen te corrigeren en de invloed van schadelijke omgevingsfactoren te reduceren. Hierdoor neemt de kans op een natuurlijke zwangerschap en de slagingskans bij vruchtbaarheidsbehandelingen toe en worden de kosten per zwangerschap tot 60% gereduceerd. Dit positieve effect blijkt echter afhankelijk van de juiste dosis en combinatie van voedingsstoffen in verband met de uitwerking op celintegriteit en celfunctie. In het onderzoek wordt onderscheid gemaakt tussen suppletie voor de man en voor de vrouw.

Beide supplementen bevatten de antioxidanten astaxantine, pycnogenol, co-enzym Q10, vitamine E en zink, de cofactoren vitamine B6, 12 en foliumzuur, het aminozuur acetyl-Lcarnitine en Maca. Het verschil zit hem in de vetzuursamenstelling. Het mannelijke supplement bevat alfalinoleenzuur uit lijnzaadolie en het vrouwelijke supplement EPA en DHA uit visolie. De gunstige kosten-batenratio van dit onderzoek zou specialisten moeten aanmoedigen om een goed samengesteld voedingssupplement te adviseren bij de behandeling van subfertiliteit [2,23,24,25].

Aanbevelingen voor de praktijk De voedingspiramide [10] is een prachtig handboek voor paren met een zwangerschapswens. Het biedt een praktische vertaalslag van de richtlijnen en voedingsnormen van de Nederlandse Gezondheidsraad waarbij sprake is van een gunstige vetzuursamenstelling en glycemsiche lading en een hoog gehalte bioactieve- en andere gezondheid bevorderende voedingstoffen. Er wordt uitgegaan van een pure, natuurlijke, onbewerkte en bij voorkeur biologische voeding die rijk is aan bouwstoffen en arm is aan onnodige toevoegingen en hormoonverstoorders. Zie voor praktische voedingsrichtlijnen de tabel op pagina 17.

Wegens de verhoogde behoefte aan voedingsstoffen blijft het echter ook met de voedingspiramide als basis lastig om alle benodigde stoffen binnen te krijgen. Het is daarom aan te bevelen om naast een gezonde basisvoeding een speciaal afgestemd voedingssupplement te gebruiken gedurende de periconceptieperiode en zwangerschap. Let erop dat het supplement in ieder geval voldoende foliumzuur en vitamine D bevat, maar ook antioxidanten, vitamine B6, 12 en vetzuren zijn aan te bevelen.

Auteur Karen van der Zijden is werkzaam als zelfstandig gevestigde dietist in Utrecht. www.karenvanderzijden.nl Referenties op aanvraag: pascale@orthofytomedia.org

A

17

Voeding

Ka ren van der Zijden

Praktische voedingsrichtlijn voor mannen en vrouwen met zwangerschapswens Voedingsstof

Aanbeveling

Praktijk

Koolhydraten

Max. 40-45 en%, in onbewerkte vorm en met een laag glycemische lading

Fruit, groente volkoren granen, knollen en peulvruchten

Eiwit

Totaal

10-25 en%

Beperk rood vlees, kip en kalkoen ten gunste van ei, vis, en plantaardige eiwitbronnen (peulvruchten, soja, noten)

Zuivel

2,5 consumptie per dag

Halfvolle/volle i.p.v. magere zuivel

Totaal vet

20-40 en% totaal

Verzadigd vet

Max. 10 en%

Mager vlees, gevogelte, wild en eventueel halfvolle zuivel

Transvetzuren

Max. 1 en%

Vermijd (partieel) gehydrogeneerde (geharde) plantaardige vetzuren uit halvarine, margarine, frituurvet, kant- en klaar maaltijden, fastfood, snacks en industrieel bereide bakkerijproducten zoals koek, cake, gebak, pizza, brood, bladerdeeg en beschuit. Biologische voeding bevat geen chemisch gemodificeerde vetten

Omega-3 en 6-vetzuren

Max. 12 en% MOV Min. 450 mg EPA en DHA per dag

2 x pw vis (1 x vette vis), walnoten, lijnzaadolie Normaliseren linolzuur (omega-6) uit zonnebloemolie, saffloerolie en pitten

Vetten

Oliezuur

Dagelijks olijfolie

Vezels

3,4 gram voedingsvezel per MJ (=14 gram per 1000 kcal) Aandacht voor oplosbare vezels

30-40 gram per dag Groente, fruit, volkoren granen, havermout, peulvruchten, lijnzaad

Alcohol [29,30]

Geen

Adviseer mannen en vrouwen te stoppen met alcohol vanaf ongeveer 14 weken voor de conceptie of idealiter vanaf het moment de zwangerschapswens

Cafeïne [28]

≤ 300 mg cafeïne per dag

Adviseer mannen en vrouwen ≤ 4 kopjes koffie of < 6 kopjes zwarte thee per dag te drinken

Glyconutriënten [31]

arabinogalactaan, mannose, N-Acetyl Galactosamine, galactose, inuline, pectine, N-acetylneuraminezuur, fucose, xylose

Dagelijks gebruik in de vorm van rijp geplukt fruit, groente, aloë vera, shiitake, zeewier, knollen, granen, peulvruchten, kruiden, kurkuma, kokos

Referenties op aanvraag: pascale@orthofytomedia.org

106

/ mei - juni ‘14

OF

18

Voeding Tabel 1. Belangrijke functies van micronutriënten tijdens de periconceptionele periode en hun aanbevolen hoeveelheid (AH) of adequate inneming AI [1,2].

Micronutriënten

Functies

AH/AI vrouw

AH/AI man

Foliumzuur

Speelt een rol in de epigenetische regulatie van genexpressie, beschermt tegen neuraalbuisdefect en zwangerschapscomplicaties en ondersteunt de homocysteïne400 ug/dag stofwisseling. Verbetert de spermakwaliteit, de rijping van oocyten, implantatie en het geboortegewicht.

300 ug/dag

Vitamine B6

Aminozuur- en lipidenstofwisseling, gluconeogenese, neurotransmitter- en biogene aminesynthese, synthese van hemoglobine, homocysteïnestofwisseling en 1,9 mg/dag cofactor bij enzymatische omzetting van ALA naar EPA en DHA in spermatozoa.

Mogelijk een rol in de preventie van preeclampsie en vroeggeboortes.

1,5 mg/dag

Vitamine B12

Homocysteïnestofwisseling, synthese van DNA en cellulaire energieproductie, vorming van myeline, cofactor in het enzym L-methyl-malonyl-CoA mutase. Be- 3,2 ug/dag langrijke rol bij de spermatogenese en de embryokwaliteit.

2,8 ug/dag

Antioxidanten: Vitamine C Vitamine E Bètacaroteen Caroteen N-acetyl-cysteïne

Bescherming tegen oxidatieve stress, verminderde membraanfunctie en fusiecapaciteit van de spermatozoa en oocyt. Bescherming van de DNA-kwaliteit van geslachtscellen en de placenta, versterking van het immuunsysteem en beperking pathologische inflammatoire processen.

90 mg/dag 9,9 mg/dag -

70 mg/dag 11,8 mg/dag* *13 mg voor 19-21 jarigen

Vitamine A

Genexpressie, groei en differentiatieprocessen van cellen en weefsels. O.a. van belang bij voortplanting, embryogenese en immuniteit.

Vitamine D

Van belang bij organogenese, groei en immuniteit en ter preventie van vroegge7,5-10 ug/dag boortes, zwangerschaps-vergiftiging en laag geboortegewicht.

Jodium

Noodzakelijk voor schildklierhormonen T4 en T3. (Subklinische) hypothyreoïdie kan gepaard gaan met vermindering van vruchtbaarheid man en vrouw. Jodium is verder essentieel voor de cognitieve ontwikkeling van de foetus. In België en Nederland heeft circa 1/3 van de bevolking een jodiumtekort [3].

1.000 ug/dag

1.000 ug/dag 2,5-5 ug/dag

Cofactor bij vele enzymatische processen, neurotransmissie, rijping neuropepti- 1,5-3,5/2-3,5 mg/dag* 1,5-3,5 mg/dag den, oxidatieve fosforylering (celademhaling). *respectievelijk voor 1e en 2e *respectievelijk 1e, 2e en 3e

Koper

trimester en 3e trimester

trimester

Magnesium

Cofactor van enkele enzymatische antioxidanten en het desaturase-enzym. Voor300-350 mg/dag komt vermoedelijk te vroege weeën en hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap.

Selenium

Selenium is gerelateerd aan antioxidant glutathionperoxidase. Verlaagde concentraties zijn aangetroffen bij mannen met een fertiliteitsstoornis. Verder is er een verband met aangeboren afwijkingen, laag geboortegewicht en vroeggeboorte [4].

IJzer

Hematopoese, nucleotidenmetabolisme, zuurstofcarrier in rode bloedcellen, transportmedium voor elektronen in de cel, onderdeel van belangrijke enzymsys- 12-15-15 mg/dag* 9 mg/dag* temen. Van belang bij placentale en neuronale ontwikkeling, embryogenese en *respectievelijk 1e, 2e en 3e *11 mg voor 19-21 jarigen foetale groei. Een ijzergebreksanemie verhoogt het risico op vroeggeboorte. Naar trimester schatting heeft 50-70% van de zwangere vrouwen een ijzergebreksanemie.

Zink

Cofactor bij vele enzymatische processen, o.a. betrokken bij de homocysteïnestofwisseling, immuniteit, spermatogenese (o.a. omzetting van ALA naar EPA en DHA 12-15-15 mg/dag* in spermatozoa) en hormoonhuishouding. Verder is zink noodzakelijk voor nor- *respectievelijk 1e, 2e en 3e 10 mg/dag male ontwikkeling brein. Een zinktekort kan bijdragen aan verschillende geboorte- trimester afwijkingen, in het bijzonder van het centraal zenuwstelsel.

DHA (en EPA)

Onderdeel van celmembraan van spermatozoa en oocyten. Van belang bij de vloeibaarheid van het membraan en de fusiecapaciteit van de geslachtscellen. Energie- 450 mg per dag substraat voor de cel. Onderdrukt ontstekingsprocessen.

Co-enzym Q10

Is aanwezig in sperma en is betrokken bij de energieproductie. Co-Q10 is aanwezig in sperma, suppletie van CoQ10 bevordert de activiteit van de spermacel [5].

L-acetyl-carnitine

Verzorgt transport van lange keten vetzuren vanuit het cytosol naar de mitochondriën en stimuleert de ademhalingsketen. Rol in de rijping van spermatozoa en oocyten.

Beschermt DNA. Suppletie (ca. 2 gram) verbetert aantal en beweeglijkheid zaadcellen [5,6].

Referenties op aanvraag: pascale@orthofytomedia.org

mei - juni ‘14 /

106

75-150 mcg

300-350 mg/dag 50-150 ug/dag

450 mg/dag

19 Jud ith Breijer

Medisch dossier

De invloed van leeftijd en leefstijl op vruchtbaarheid

V

ia leefstijlinterventie is het mogelijk om de kans op een zwangerschap te optimaliseren, als er tenminste geen sprake is van onvruchtbaarheid als gevolg van ziekte of een lichamelijk mankement. Bijkomend voordeel van een gezon-

de leefstijl is dat deze niet alleen bijdraagt aan de gezondheid van de vrouw, maar ook aan die van het toekomstige kind.

De mogelijkheid om een zwangerschap te plannen heeft er de afgelopen decennia toe geleid dat de leeftijd waarop vrouwen gemiddeld hun eerste kindje krijgen sterk is gestegen: in Nederland van 24,5 in de jaren zeventig van de vorige eeuw naar 29,4 begin 21e eeuw [1]. Het op latere leeftijd beginnen aan kinderen is niet bevorderlijk voor de kans op een zwangerschap, want de vruchtbaarheid - bij zowel vrouwen als mannen - neemt af met het klimmen der jaren.

De invloed van de leeftijd In een onderzoek onder 782 koppels naar het effect van leeftijd op de vruchtbaarheid werd het volgende gevonden: onderverdeeld op basis van de leeftijd van vrouw resulteerde de kinderwens bij de volgende percentages niet binnen 12 cycli in een zwangerschap: 8% wanneer de vrouw tussen de 19 en 26 jaar was, 14% wanneer de vrouw tussen de 27 en 34 jaar was en 18% wanneer de vrouw tussen de 35 en 39 jaar was [3]. Voor vrouwen tussen de 35 en 40 jaar is de kans dus verdubbeld op het uitblijven van de zwangerschap binnen 12 cycli ten opzichte van de groep 19-26-jarigen [3].

De invloed van lichaamsgewicht Ons voedings- en bewegingspatroon laat te wensen over. Als gevolg hiervan kampen velen met overgewicht of erger met obesitas (vetzucht). Hierdoor neemt niet alleen de kans op hart- en vaatziekten en diabetes toe, ook de vruchtbaarheid wordt negatief beĂŻnvloed. Ondergewicht is voor de kans op zwangerschap overigens evenmin gunstig. Uit onderzoek is gebleken dat het effect van het lichaamsgewicht op de kans op zwangerschap en de duur tot zwangerschap aanzienlijk kan zijn, vooral als het gaat om ernstig onder- of overgewicht.

[2,4,5] Het effect van ons lichaamsgewicht op de vruchtbaarheid wordt teweeggebracht via een verstoring van de hormonale balans, wat ondermeer kan leiden tot ovulatieproblemen bij de vrouw en een afname van de kwaliteit van het sperma bij de man. Het meest bekende voorbeeld is het uitblijven van de menstruatie van vrouwen met ernstig ondergewicht. Om te kunnen menstrueren, moet een vrouw een vetpercentage hebben van minimaal 17%. Voor een regelmatige menstruatie is een vetpercentage van ten minste 20% nodig [3]. Maar ook bij obesitas is de ovulatie vaak verstoord. Als indicatie voor over- of ondergewicht wordt meestal de queteletindex

In het onderzoek werd ook de invloed van de leeftijd van de man op de kans op zwangerschap bekeken. Bij mannen werd een effect gevonden vanaf midden dertig. Het effect was het grootst als de vrouw 35 jaar of ouder was: de kans dat binnen 12 cycli geen zwangerschap ontstond, nam bij de groep vrouwen van 35 jaar of ouder toe van 18% wanneer de man 35 jaar of jonger was naar 28% wanneer de man de 40 jaar had bereikt [3]. Hiermee is de kans op het uitblijven van zwangerschap binnen 12 cycli voor deze laatste groep 3,5 maal zo groot als voor een jong stel.

Kortom, het eerste kindje wordt steeds vaker gepland in een periode dat de vruchtbaarheid niet optimaal meer is. Hierdoor is de kans op zwangerschap kleiner en kan het aanzienlijk langer duren voordat zwangerschap een feit is.

106

/ mei - juni â&#x20AC;&#x2DC;14

OF

20

Medisch dossier

of body mass index (BMI) gebruikt (lichaamsgewicht in kilogrammen gedeeld door de lengte in meters in het kwadraat).

Bij een BMI van 18,5-25 kg/m2 wordt gesproken van een normaal gewicht, bij een BMI kleiner dan 18,5 kg/m2 van ondergewicht, bij een BMI van 25-30 kg/m2 van overgewicht en bij een BMI boven de 30 kg/m2 van obesitas of vetzucht.

In een onderzoek onder 2112 zwangere vrouwen waarin het effect van meerdere leefstijlfactoren op de kans op zwangerschap werd onderzocht, werd een negatief effect op de vruchtbaarheid gevonden van zowel over- als ondergewicht [6]. Na correctie voor mogelijk beïnvloedende factoren was voor vrouwen met een BMI van 25-39 kg/m2 de kans gemiddeld 2,2 maal kleiner om binnen 12 maanden zwanger te worden dan bij vrouwen met een normaal lichaamsgewicht. Voor vrouwen met ernstig overgewicht (BMI > 39 kg/m2 ) was de kans gemiddeld 6,9 kleiner. En voor vrouwen met ondergewicht (BMI < 19 kg/m2) werd een gemiddeld 4,8 maal kleinere kans gevonden.

In een onderzoek onder 116.678 Amerikaanse verpleegsters slaagde een groep van 2.527 vrouwen er niet in binnen een jaar zwanger te worden als gevolg van ovulatieproblemen [4,5]. Het verband met de BMI (gemeten op 18-jarige leeftijd) werd onderzocht. Hoe groter het overgewicht tijdens de adolescentie, hoe groter de kans op onvruchtbaarheid als gevolg van ovulatieproblemen. Vergeleken met vrouwen met een laag-normale BMI (20-21.9 kg/m2) hadden vrouwen met een BMI van 26-28 kg/m2 een 1,7 maal zo grote kans op onvruchtbaarheid als gevolg van ovulatieproblemen, welke opliep tot een 3,7 maal zo grote kans bij obesitas ( BMI > 30 kg/m2) [4,5].

Kortom, de kans op zwangerschap en de duur tot zwangerschap worden negatief beïnvloed door een ongezond lichaamsgewicht.

J u di th Bre i j e r

[4,6]. De negatieve factoren versterkten elkaar (cumulatief effect); bij koppels op wie meer dan vier negatieve factoren van toepassing waren, was de tijd tot conceptie gemiddeld 7 maal zo lang en de kans dat geen zwangerschap plaatsvond binnen 12 maanden meer dan 7 maal zo groot vergeleken met personen zonder deze negatieve leefstijlfactoren [6].

Leefstijlinterventie Een relatief klein onderzoek onder Australische vrouwen laat hoopvolle resultaten zien bij deelname aan een leefstijlprogramma. In dit onderzoek onder 87 Australische onvruchtbare vrouwen met obesitas (BMI >30 kg/m2) werd het effect onderzocht van wekelijkse deelname aan een zes maanden durend progamma met lichaamsbeweging en voedingsadvies.

Gekeken werd naar het effect op hun gewicht, ovulatie, vruchtbaarheid en welbevinden [7]. De vrouwen waren minimaal twee jaar onvruchtbaar. Gemiddeld bedroeg hun onvruchtbare periode meer dan vijf jaar. Vaak hadden zij al meerdere behandelingen ondergaan. De uitkomsten van het onderzoek waren boven verwachting, gezien de historie van de vrouwen. Van de 67 vrouwen die het programma voltooiden nam de BMI gemiddeld af met 10,2 kg/m2. Bij een groot deel van deze vrouwen (81%) vond bij aanvang van de studie geen ovulatie plaats. Bij 90% van hen herstelde de ovulatie zich spontaan tijdens het onderzoek. 52 van de vrouwen raakten uiteindelijk zwanger, waarvan 18 spontaan. De zwangerschappen resulteerden bij 45 vrouwen in een geboorte. Het percentage miskramen was 18%, vergeleken met 75% voor dezelfde vrouwen voordat zij deelnamen aan het programma.

Voor het progamma werd ook een positief effect gevonden op alle psychologische parameters die in het onderzoek werden gemeten.

C Andere leefstijlfactoren

Conclusie

Enkele andere leefstijlfactoren die genoemd worden in verband met vruchtbaarheid zijn roken, het drinken van alcoholhoudende drank, het drinken van koffie en thee en sociaal isolement [2,4,6]. In het eerder aangehaalde onderzoek onder 2112 zwangere vrouwen bleken ook de volgende factoren de tijd tot zwangerschap aanzienlijk te verlengen: roken van meer dan 15 sigaretten per dag door de vrouw of partner, drinken van meer dan 20 eenheden alcohol per week door de partner (de vrouwen dronken niet of slechts matig), het drinken van meer dan 6 koppen koffie en/of thee per dag en sociaal isolement van het paar. Het relatieve risico op verminderde vruchtbaarheid (geen zwangerschap binnen 12 maanden) was, na correctie voor mogelijke beïnvloedende factoren, voor elk van deze factoren tussen de 1,4 en 3,6 maal zo hoog

De kans op zwangerschap en de tijd tot zwangerschap worden sterk beïnvloed door zowel leeftijd als leefstijl.

Het plannen van kinderen in de meest vruchtbare periode van het leven en leefstijlinterventie kunnen de kans op zwangerschap vergroten en de tijd tot zwangerschap bekorten. De verschillende negatieve factoren werken cumulatief: hoe groter het aantal negatieve leefstijlfactoren, hoe groter de kans op het (lang) uitblijven van zwangerschap. Leefstijlinterventie met aandacht voor voeding, beweging en welbevinden verdient meer aandacht en is bij vruchtbaarheidsproblemen de moeite van het proberen meer dan waard. Uiteraard moet vooraf worden uitgesloten dat de vruchtbaarheidsproblemen worden veroorzaakt door ziekte of een lichamelijk mankement.

mei - juni ‘14 /

106

21

Medisch dossier

Jud ith Breijer

R

Referenties

A

Auteursgegevens Judith Breijer is biologe, gespecialiseerd in de relatie tussen voeding, leefstijl en gezondheid/ziekten

1. www.oecd.org/social/family/database. hart SF2.3C: Age-specific profiles of fertility rates, 1970-2009; 2. ASRM, Optimizing natural fertility: a committee opinion. Fertility and Sterility vol 100, no 3, p.631-637; Dunson DB, Baird DD, Colombo B. Increased Infertility With Age in Men and Women. Obstet Gynecol 2004; 103:51–56; 3. Homan GF, Davies M, Norman R. The impact of lifestyle factors on reproductive performance in the general population and those undergoing infertility treatment: a review. Human Reproduction Update, Vol.13, No.3 pp.

209–223, 2007; 4. Rich-Edwards JW, et al. Adolescent body mass index and infertility caused by ovulatory disorder. Am J Obstet Gynecol. 1994 Jul;171(1):171-7; 5. Hassan MA , Killick SR. Negative lifestyle is associated with a significant reduction in fecundity. Fertil Steril.

2004 Feb;81(2):384-92; 6. Clark AM. Weight loss in obese infertile women results in improvement in reproductive outcome for all forms of fertility treatment. Human Reproduction vol.13 no.6 pp.1502–1505, 1998.

's Morgens en’ s avonds genieten

Zenbev bevat vitamine B3 en B6 die bijdragen tot de normale werking van het zenuwstelsel en de psychologische functie.

Zenbev is een voedingssupplement dat het resultaat is van jarenlang onderzoek.

Het basisingrediënt dat voor Zenbev gebruikt wordt, komt uit pompoenpitten en is oplosbaar in water of vruchtensap. Dankzij zijn weldoordachte samenstelling bevat Zenbev van nature aminozuren zoals tryptofaan, mineralen en vitaminen. Zenbev bevat natuurlijke vitamine B3 en B6. Vitamine B6 draagt bij tot de regulering van de hormonale activiteit. Vitamine B3 en B6 dragen bij tot een normale psychologische functie en tot de normale werking van het zenuwstelsel.

Zenbev werd ontworpen door het Biosential team met aan het hoofd Craig Hudson M.D.. Zij zijn gespecialiseerd in het onderzoek naar oplossingen, op basis van natuurlijke voedingsproducten, om een optimale gezondheid te behouden. Zij combineren hiervoor wetenschap en natuur. Dit resulteert in producten van de hoogste kwaliteit die u met ongeëvenaarde efficiëntie het beste uit het leven laten halen.

Een dagelijkse dosis 'Zen' met Zenbev.

Voor meer info, surf naar www.zenbev.be of bel +32 (0)52 48 43 00

OjIbwa De roeck OJ-adv Zenbev_APO_14-1-2013.indd 1

your health, our mission 15/01/13 09:33

22

Medisch dossier

L e e n Ste ya e rt

Het ritme van serotonine en dopamine

D

e neurotransmitters serotonine en dopamine hebben elk een eigen ritme, maar werken zeer nauw samen. Dopamine en serotonine houden elkaar in evenwicht: als het ene hoog is, is het andere laag en omgekeerd. Beide zijn

sterk verbonden met stemming en emotie.

Het dopamine- en serotoninepeil schommelt voortdurend, en wordt aangepast onder invloed van externe factoren. Als er iets fout loopt met dopamine, gaat het ook mis met serotonine. Als de zon (het licht) het dopamine de hoogte injaagt, word je impulsief en krijg je honger. Dopamine controleert de zin in eiwitten, net zoals neuropeptide Y de koolhydrateninname controleert. Als het dopaminepeil hoog is, gaat het serotoninepeil naar beneden en krijg je trek in proteïnen (vlees). Dopamine maakt competitiegericht en verhoogt de seksdrive. Om het libido hoog te houden, heb je voldoende dopamine nodig. Mensen met een natuurlijk laag serotoninepeil voelen zich goed omdat het dopaminepeil automatisch hoog blijft. Teveel serotonine maakt triest en verdrietig. Het doet de energie verdwijnen.

Dopaminerg en serotonerg De balans tussen beide neurotransmitters is anders bij mannen dan bij vrouwen. Dit is genetisch bepaald. Mannen zijn eerder dopaminerg en vrouwen eerder serotonerg. Het serotonerge systeem is ouder dan het dopaminerge en werkt kalmerend en rustgevend. Serotonerge mensen doen de dingen met gevoel, een eigenschap die eerder vrouwelijk is.

Dopamine houdt vooral verband met actie en is voornamelijk mannelijk.

Er is een epigenetische flexibiliteit die ervoor zorgt dat afhankelijk van de omstandigheden - men eerder serotonerg of dopaminerg getuned is. Zo kan het lichaam zich aanpassen aan de situatie die zich op dat moment voordoet. Elke periode in het leven vraagt om een switch naar of meer dopaminerg of meer serotonerg zijn en daarom zijn dopamine en serotonine in de hersenen duidelijk gescheiden. Dit komt waarschijnlijk omdat in het licht van de evolutie bepaalde stadia in het leven uitdrukkelijk een meer dopaminerge of serotonerge respons vroegen. Hoewel het serotonerge systeem ouder is, zal het dopaminerge systeem er alles aan doen om het serotonerge systeem ‘uit’ te zetten als er geen gevaar dreigt.

‘Moe gezorgd’ Zwangere vrouwen zijn vooral serotonerg georiënteerd, maar op een bepaald moment moet een moeder dopaminerg worden omdat ze anders haar kinderen, voor wie ze dankzij haar serotonerge kant steeds intensief heeft gezorgd, niet kan loslaten. Dat is ook wat er gebeurt in de menopauze.

Sommige vrouwen hebben al hun serotonine opgebruikt omdat ze zich ‘moe’ hebben gezorgd. Hun dopamine zorgt ervoor dat ze nu dingen voor zichzelf gaan doen, terwijl hun

mei - juni ‘14 /

106

kinderen het nest laten verlaten. Dat is een heel natuurlijk gebeuren, dat zijn wortels vindt in een fysiologische reactie, een verandering in de werking van de neurotransmitters dopamine en serotonine.

Balans Mannen zijn vooral gericht op de toekomst: ze kijken in de verte en in de hoogte. Evolutionair gezien waren ze verplicht om hun vertrouwde terrein te verlaten om te gaan jagen. Ze konden het zich niet veroorloven om zich te laten afleiden door “onbenulligheden”. Dankzij hun dopaminerge brein konden ze zich goed richten op de verte, op het weidse en hadden ze sterke spieren, waardoor ze dagen na elkaar urenlang konden lopen.

Vrouwen daarentegen bleven in de vertrouwde groep, bij de stamgenoten en kinderen. Hun voornamelijk serotonerge brein zorgde ervoor dat ze erg stressgevoelig waren, zodat ze bij het minste gevaar konden vluchten en tijdig zichzelf en de kinderen in veiligheid brengen. Zij moesten het niet hebben van kracht en snelheid: het was hun focus op veiligheid en hun angst die voor overleving zorgde. Ze waren permanent alert voor het minste signaal van gevaar. Vrouwen hebben een breed gezichtsveld, met oog voor detail. Zij zien alles omdat ze naar water en voedsel moesten zoeken: wortels en knollen, waterbronnen onder een steen, elk detail was belangrijk omdat het levensreddend kon zijn. Het ritme tussen deze twee neurotransmitters is sterk bepalend voor je lichamelijke en geestelijke gezondheid. Het zoeken en vinden van de juiste balans en een samenwerking tussen beide creëert een ‘eenheid’.

23

Medisch dossier

L een Steyaert

Serotonine

Dopamine

• Vrouwelijk • Stress (vluchten/activatie sympaticus) • Hoge hartslag • Kijken tijdens het lopen naar beneden • Traag • Zelfbewust • Rechts in de hersenen

• Mannelijk • Activatie parasympaticus • Sociaal engagement • Lage hartslag • Kijken naar boven • Snel • Onbewust/intuïtief • Links in de hersenen

Serotonerge eigenschappen en gedrag

Dopaminerge eigenschappen en gedrag

• Zeer pijngevoelig • Structuur hebben • Concreet praten en denken in de tijd (bijvoorbeeld: ‘pijn in de rug voelt als een mes’) • Territorium van 25 m2 • Fobieën • Zich terugtrekken (gevaar uit de weg gaan) • Meer inflammatieziekten en auto-immuniteit • Behoudend • Verantwoordelijkheid tonen voor de veiligheid in de maatschappij • Liefde (verliefd worden) • Korte dagen, lang slapen • Zelfbetrokken

• Vergeetachtig zijn • De tijd uit het oog verliezen • Niet bezig zijn met het lichaam • Chaotisch • Ruimtelijk denken en praten (‘pijn voelt als een bliksem-inslag’) • Territorium gericht op de toekomst • Risico’s nemen • Achterdocht • Geweld • Grotere kankergevoeligheid • Ondernemend, creatief • Verantwoordelijk voor de zekerheid in de maatschappij •Hechting (verslaafd worden aan je geliefde) •Lange dagen, neiging tot weinig slapen •Ondernemend •Zelfvertrouwen

Serotonerge depressie

Dopaminerge depressie

• Uitputting van serotonine • Komt meer voor bij vrouwen dan bij mannen • Piekeren, triestheid, verdriet • Zich veel zorgen maken • Niet meer kunnen incasseren of tegenslagen verwerken • Alles moet piekfijn opgeruimd zijn, gek worden van rommel • Verlamd van angst, veel pijn, moe, veel slapen of slapeloosheid, veel stress, snel geïrriteerd • Constipatie • PMS • Rusteloos, ontevreden, geagiteerd • Obsessief gedrag in verband met voeding (veel koolhydraten, niet kunnen stoppen, boulimie, ‘binge eating’) • Verslaving • Migraine, spanningshoofdpijn, laag libido, klamme handen, droge mond • Chronische pijn • Geen rust in het hoofd (sympaticus kan niet meer worden uitgeschakeld door serotoninetekort) • Wantrouwig

• Uitputting van dopamine • Komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen • Concentratiestoornissen (niet weten wat je hebt gelezen) • Niets meer leuk vinden, geen zin meer om hobby’s uit oefenen • Geen initiatief nemen • De hele dag kunnen slapen of heel onrustige slaap, vaak wakker worden en niet meer kunnen slapen • Verhoogde prolactine • Paniek • Verdriet • Gevoelloosheid • Geweld, gevaarlijke agressie • Geen motivatie • Grote seksdrive • Niet meer kunnen slapen • Buiten jezelf zijn om je doel en visie te kunnen bereiken ten koste van alles • Onrust, overdreven controle • Hallucinaties

Er is ook een duidelijk verschil tussen de gevoelens en het gedrag van mensen die een depressie hebben als gevolg van uitputting van serotonine, of als gevolg van uitputting van dopamine. Maar dopamine en serotonine kunnen ook in congruentie zijn als er dopaminerg gedrag ontstaat in een serotonerge omgeving of omgekeerd.

Het serotonine- en dopaminegehalte en dat van andere neurotransmitters kan onderzocht worden via een 12-uursurinestaal (van 20.00 tot 8.00 uur) waarvan een gedeelte in een potje met zuur naar een speciaal lab wordt gebracht. Aan de hand hiervan wordt een bilan opgemaakt van je neurotransmitters. Zo kun je laten bepalen of een dopaminerge of serotonerge depressie hebt. Aan de hand van de resultaten van dit onderzoek kan een arts beslissen of er een antidepressivum nodig is, of nagaan of het antidepressivum dat men inneemt het juiste is voor die persoon. Belangrijke omzettingsfactoren voor zowel serotonine als dopamine zijn vitamine B6 en B12, foliumzuur, vitamine C, zink en omega-3-vetzuren.

A

Auteur Leen Steyaert is gezondheidstherapeute, menopauzeconsulente, evocircadiaancoach en nutritioniste; www.oerritme.be

106

/ mei - juni ‘14

OF

24

Body-Mind

K oe nraad Va n R e e th

Onvruchtbaar en toch zwanger?

E

r zijn relatief veel koppels die met onvruchtbaarheid (infertiliteit) of verminderde vruchtbaarheid (subfertiliteit) te maken krijgen. Het uitblijven van zwangerschap brengt koppels in een bepaalde gemoedstoestand die kan leiden tot

verbijstering, verdriet, ongeloof, hopeloosheid en bijvoorbeeld machteloosheid. Plotseling wordt vrijen een verplicht item al dan niet met toeschouwers op afstand (dokters), gezwegen over de nare onderzoeken die men moet ondergaan. Je hebt slechts een bepaalde periode want voordat je het weet ben je te oud en nemen je kansen op een baby af. Het is alsof tijd ons geen tijd geeft en dat geeft druk. In die tijden van stress blijft zwangerschap vaak uit. En dan ‘opeens’ is het stel zwanger nadat ze gestopt waren te worden. In dit artikel ga ik op zoek naar de minder belichte factoren die van invloed zijn op de vruchtbaarheid.

Over druk gesproken

De psycho-emotionele factor

Circa 30% van de vrouwen hebben de kans om binnen drie maanden zwanger te worden. De kans stijgt tot 70% binnen zes maanden, 80% binnen het jaar en 90% na twee jaar. Hoe langer het duurt hoe meer mentale/psychische druk er in het algemeen ontstaat. De (tijds)druk loslaten, of op zijn minst ombuigen naar iets positiefs is de kunst. Er zijn twee soorten druk: interne die je jezelf oplegt en externe druk die vanuit je omgeving komt.

Een deel van de vrouwen blijft zelfs na twee jaar kinderloos.

Fysische problemen kunnen hiervan de oorzaak zijn. Van hormoonhuishoudingsproblemen en Chlamydia-infecties tot afwijkingen van de baarmoeder en eierstokken. Is er meer dan alleen lichamelijke beperkingen? Kunnen psychische factoren, ontstaan uit bijvoorbeeld trauma ook een rol spelen in het wel of niet zwanger worden? De wetenschap bekijkt het lichaam veelal als een machine, waar ze ‘slechts’ aan hoeven te sleutelen om alles terug op gang te krijgen. De psychoemotionele factor wordt vaak verwaarloosd.

Als je jezelf in vraag stelt, dan zet je jezelf onder druk. Gedachten zoals “is er iets mis?”, “stel dat ik niet zwanger word!”

De omgeving triggert deze angsten door vragen als “En? Wanneer beginnen jullie eraan?” Druk, spanning, frustratie zijn allemaal gevoelens die averechts werken om zwanger te worden. Geduld, kalmte, erin blijven geloven, goed gezind blijven, zijn niet zo eenvoudig vast te houden als het maar niet wil lukken om zwanger te worden.

mei - juni ‘14 /

106

In het boek “vrouwenlichaam, vrouwenwijsheid” geeft gynaecologe dr. Northrup [1] , haar kijk op vrouwelijke vruchtbaarheidsproblemen weer. Hier las ik de volgende getuigenis van een vruchtbaarheidsdeskundige:

25

Body-Mind

Ko en raad Van Reeth

“Ik voer operaties uit met de meest geavanceerde technologie en pas hormoonbehandelingen toe om te zorgen dat een vrouw zwanger wordt. Maar als dat allemaal achter de rug is, weet ik nog steeds niet wie wel en wie niet zwanger wordt en waarom. Hoe goed en langdurig mijn opleiding ook is geweest, dit gebied is nog steeds een onvoorspelbaar mysterie voor mij.”

Het verband tussen lichaam en geest Vanuit haar ervaring stelt dr. Northrup dat koppels die bereid zijn hun problematiek breder te zien dan louter lichamelijk, met andere woorden een verband zien tussen lichaam en geest, meer kans maken op succes. Voorwaarde is natuurlijk dat ze aan de slag gaan met deze inzichten. Of ze krijgen een kind of ze verzoenen zich met de onvruchtbaarheid.

Ondermijnende overtuigingen De klassieke aanpak van vruchtbaarheidsproblemen, wordt vaak herleid tot het lichamelijke, zoals ik reeds eerder vermeldde. Aan andere factoren wordt vrijwel geen aandacht geschonken. Psychische en nutritionele begeleiding kan iemands denken een positieve wending geven.

cellen uiteindelijke andere informatie krijgen. De invloed van de omgeving is niet te onderschatten.

De holistische aanpak van Niravi Payne Dr. Northrup haalt in haar boek de therapie van Niravi Payne aan. Payne is een therapeute die zich heeft toegelegd op het helpen van echtparen die graag kinderen willen. Ze maakt daarbij gebruik van haar “Whole Person Fertility Program”.

Ook in haar visie is de invloed van de omgeving groot en worden bepaalde ‘boodschappen’, overtuigingen meegegeven zelfs over generaties heen.

Niravi Payne’s [4] integrale lichamelijke en geestelijke benadering van vruchtbaarheid is gebaseerd op de veronderstelling dat kennis macht is en dat een op nieuwe informatie gebaseerde, veranderde perceptie (zoals Bruce Lipton) krachtig genoeg kan zijn om subtiele veranderingen aan te brengen op alle fysieke niveaus. Ze zegt: “er is een constante dialoog tussen onze gedachten, beelden, overtuigingen en gevoelens dat leidt tot chemische, hormonale, neurologische en musculaire veranderingen die de zo fragiele hormonale balans die een rol speelt bij de voortplanting, kan verstoren.”

Dr. Northrup stelt dat een aantal vrouwen niet zwanger wordt omdat ze dat op een onbewust niveau niet willen. Mogelijke levenservaringen uit het verleden kunnen je onbewust laten besluiten om niet vruchtbaar te willen zijn. Bijvoorbeeld de angst voor de verantwoordelijkheid kan één van de onderliggende overtuigingen zijn. Het besef en inzicht waar deze onbewuste overtuiging vandaan komt, helpt om deze overtuiging los te laten.

Stappenplan naar vruchtbaarheid

Zwanger worden vraagt om ontvankelijkheid. Volgens dr.

Northrup is uit diverse onderzoeken gebleken dat fanatieke gerichtheid op het doel om zwanger te worden kan leiden tot voortijdige rijping van eicellen in de eierstokken. Bij de eisprong kan dan een eicel vrijkomen die nog niet geschikt is voor bevruchting.

2. Ben je ouder dan 40 jaar? Onderzoek hoe je over “ouderdom en zwangerschap” denkt. Misschien heb je een overtuiging dat je geen gezonde baby op de wereld kunt zetten als je zo oud bent.

De werking van onze cellen wordt bepaald door de manier waarop we onze omgeving waarnemen.

Biologie van de overtuiging In zijn boek “De biologie van de overtuiging” beschrijft Bruce Lipton [2,3] ons op een eenvoudige manier hoe ons lichaam beïnvloed wordt door zijn omgeving. Hij stelt dat de werking van onze cellen bepaald wordt door de manier waarop we onze omgeving waarnemen. Die waarneming wordt door ons brein geïnterpreteerd, door die interpretatie stuurt ons brein informatie naar onze cellen. Dus onze cellen reageren op onze waarneming. Dus door herinterpretatie van die omgeving kunnen we tot andere inzichten komen waardoor onze

Payne heeft een stappenplan naar vruchtbaarheid die vaak succes blijkt te hebben. Hieronder is het stappenplan kort samengevat: 1. Je bent niet de enige, je staat in een lange familielijn. Je problemen kunnen mogelijk het gevolg zijn van innerlijke, diep verankerde, onbewuste psychologische patronen die zelfs over generatie heen gaan.

3. Maak verbinding tussen je emoties, je gezin en je vruchtbaarheid. De sleutel van het Whole Person Fertility Program, is te weten te komen welke boodschappen die je sinds je jeugd hebt gekregen van invloed zijn op je vermogen om zwanger te worden.

4. Soms zijn je gevoelens tegenstrijdig. Een kind willen en tegelijk er bang voor zijn. Sta stil bij deze tegenstrijdigheid en maak ze bespreekbaar met je partner. Het niet erkennen van deze gevoelens kunnen een obstakel zijn.

5. Zorg voor een ontspannen levensstijl: doe ontspanningstechnieken, ga ademhalen, visualiseren of mediteren.

Onopgeloste en niet-geuite emotionele en psychische druk kunnen fysiologische consequenties hebben die het zwanger worden belemmeren.

6. Laat je begeleiden. Werk met iemand samen die naar je kan luisteren en die je eventueel kan leiden naar jouw ondermijnende overtuigingen.

106

/ mei - juni ‘14

OF

26

Body-Mind

K o e n ra a d Van R e e t h

Voor normaal, gezond huid1,6, haar en nagels1,4 Verhoogt de opname van ijzer2 Speelt een rol in de normale werking van de schildklier4

Hou je licHaam gezond C

Conclusie Alle delen van ons wezen hebben het nodig om gezien te worden waarna ze – indien nodig – ondersteund kunnen worden. Zo ook bij het fenomeen zwanger worden. Ons lichaam heeft de juiste voeding nodig, al dan niet orthomoleculair ondersteund. Het opruimen van oude belemmerende patronen geeft onze geest ruimte, waardoor er ruimte voor een zwangerschap kan ontstaan. De ziel kan lessen leren uit het bewust omgaan met het nu: jezelf en de nieuwe levenservaringen. En is dan de zoektocht van ouders om zwanger te geraken niet een mooie manier om je ziel voeding te geven?

Emotional Freedom Techniques (EFT)

– met Selenium+zinc, slechts 1 tablet per dag Ondersteunt de normale werking van het immuunsysteem1,2,4,6 Draagt bij tot de bescherming van de cellen tegen oxidatieve stress1,2,4,5 Draagt bij tot een normaal energieleverend metabolisme en tot vermindering van moeheid2,3 1: Zn. 2: Vit. C. 3: Vit. B6. 4: Se. 5: Vit. E. 6: Vit. A.

EFT is een methode om oude belemmerende overtuigingen te zien en op te ruimen. Er wordt een koppeling gemaakt tussen lichaam en geest door bewust emoties op te zoeken en tevens te tikken op acupunctuurpunten.

Op deze manier kunnen onbewuste patronen, gevangen in ons lichaam, losgelaten worden.

B

Bronnen 1. Northrup, C. Vrouwenlichaam, vrouwenwijsheid. Uitgeverij Byblos Amsterdam 2000; p 344-360; 2. Lipton, B. De Biologie van de Overtuiging. Uitgeverij Ankh-Hermes Deventer 2005; 3. Lipton, B. New Biology, New Medicine. Integrative Medicine online world Summit, 21/11/2013; 4. Payne, N. The Whole Person Fertility Program. Three Rivers Press, New York 1997.

Auteur Koenraad Van Reeth, EFT-practitioner en Co-founder EFT-Academy, docent Medisch Basiskennis eFIOW en osteopaat. www.eft-online.be en www.eft-academy.eu Koenraad heeft een eigen zelfstandige EFT-praktijk te Sinaai (bij Sint-Niklaas)

mei - juni ‘14 /

106

Pharma Nord is één van Europa’s grootste fabrikanten van voedingssupplementen (GMP gecertificeerde eigen productie). Onze producten worden wereldwijd in meer dan 45 landen verdeeld.

Innoverend voor de gezondheid

Minervastraat 14, B-1930 Zaventem Tel.: 02 720.51.20 – Fax: 02 720.51.60 E-mail: info-be@pharmanord.com

Verkrijgbaar in apotheken.

Per dag volstaat 1 tablet.

Selenium+Zinc 90 tabletten aan € 19,30 (= voor 3 maanden !). Vraag de code cnK 1173-434

BE_SelenZink_Ad_Orthophyto_DU_0514_105x297

A

27

Interacties

L o es Sis s ingh -Blok

Vruchtbaarheidsbehandeling effectiever met supplementen

C

lomifeen (merknamen: Clomid ® of Clomifeen Tabletten ®) is een medicijn met een ovulatie-inducerende werking.

Het wordt voorgeschreven aan vrouwen met een verminderde vruchtbaarheid, bijvoorbeeld doordat de eicellen

zich niet voldoende ontwikkelen of doordat er geen eisprong optreedt. Clomifeen stimuleert de afgifte van hormonen die voor de eirijping en de eisprong zorgen. Uit onderzoek is gebleken dat toevoeging van Cimicifuga racemosa (zilverkaarsextract), co-enzym Q10, N-acetylcysteïne(NAC) of vitamine E aan een vruchtbaarheidsbehandeling met clomifeen de kans op een zwangerschap kan verhogen. Clomifeen wordt soms gecombineerd met humaan choriongonadotrofine of HCG (merknaam: Pregnyl ®). HCG wordt bereid uit de urine van zwangere vrouwen. Het heeft de werking van het luteïniserend hormoon (LH). Bij de vrouw wordt het gegeven ter vervanging van de endogene pre-ovulatoire LH-piek om de laatste fase van de follikelrijping te induceren, welke tot ovulatie leidt. Het wordt tevens gegeven ter vervanging van endogeen LH tijdens de luteale fase [1].

Cimicifuga racemosa (zilverkaarsextract) Onderzoekers veronderstelden dat de anti-oestrogene werking van clomifeen de oorzaak zou kunnen zijn van het relatief kleine aantal zwangerschappen na een vruchtbaarheidsbehandeling. Ze vroegen zich af of het zinvol zou zijn om fyto- oestrogenen als adjuvans toe te voegen aan een behandeling met clomifeen en HCG [2]. Zij gaven in totaal zestig vrouwen met een verminderde vruchtbaarheid naast clomifeencitraat (150 mg/d, de derde tot de zevende dag) en HCG (10.000 IE intramusculair) ook Cimicifuga racemosa (120 mg/d,de eerste twaalf dagen van de cyclus). Circa zestig andere vrouwen kregen uitsluitend clomifeen en HCG [2]. In vergelijking met de groep die alleen clomifeen en HCG kreeg, gaf combinatie met zilverkaarsextract hogere serumspiegels oestradiol en luteïniserend hormoon (LH). Bovendien was het baarmoederslijmvlies significant dikker (8.9 +/- 1.4 mm versus 7.5 +/-1.3 mm), het progesterongehalte in het serum significant hoger (13.3 +/- 3.1 ng/ml versus 9.3 +/- 2.0 ng/ml) en nam het aantal zwangerschappen significant toe (36.7% versus 13.6%) [2]. Ook bij vrouwen met het polycysteus ovarium syndroom (PCOS) gaf een behandeling met de combinatie zilverkaarsextract en clomifeencitraat siginifcant meer zwangerschappen per cyclus in vergelijking met een behandeling met uitsluitend clomifeencitraat,(respectievelijk 71/204 (34.8%) versus(33/192 (17.2%) [3]. Vrouwen met PCOS hebben gedurende langere tijd geen eisprong en menstruatie en hebben een verminderde vruchtbaarheid.

Bestudering van het verschil in effect van zilverkaarsextract of het medicijn ethinyloestradiol, toegevoegd aan een behandeling met clomifeen leverde de volgende resultaten op. Ten opzichte van ethinyloestradiolgroep hadden de vrouwen in de groep die fyto-oestrogenen gekregen hadden een snellere rijping van de follikels, een dikker baarmoederslijmvlies, een hogere oestradiolconcentratie en een hoger progesterongehalte in het serum, maar er was geen significant verschil in het aantal succesvolle zwangerschappen (14,0% versus 21,1%). Aan dit onderzoek namen 134 vrouwen deel wiens onvruchtbaarheid een niet bekende oorzaak had [4].

Uit een studie waarin het effect van clomifeen (100 mg/d, vijf dagen lang) werd vergeleken met het effect van zilverkaars (20 mg/d, tien dagen lang) bij vrouwen met PCOS, concludeerden de onderzoekers dat zilverkaars als alternatief gebruikt kan worden voor clomifeen om een eisprong te induceren [5].

Afbeelding 1. Cimicifuga racemosa.

106

/ mei - juni ‘14

OF

28

Interacties

L oe s S issi n gh- Bl o k

Co-enzym Q10 Een onderzoek waarbij co-enzym Q10 aan een vruchtbaarheidsbehandeling bij clomifeenresistente vrouwen met PCOS werd toegevoegd, leverde de volgende resultaten op in de co-enzym Q10- plus clomifeengroep [6]: • een significant hoger aantal follikels >14mm en 18mm; • een significant dikker baarmoederslijmvlies (8,82 ± 0,27mm versus 7,03 ± 0,74mm); • een ovulatie in 54 van de 82 cycli (65.9%); in de clomifeengroep was dit in 11 van de 71 cycli (15,5%); • een significant hoger aantal klinische zwangerschappen (37.3% versus 6%).

N-acetylcysteïne (NAC) Vrouwen met het PCOS die onvoldoende reageerden op behandeling met uitsluitend clomifeen kunnen naast Cimicifuga racemosa of co-enzym Q10, ook baat hebben bij toevoeging van NAC. NAC is een derivaat van het aminozuur L-cysteïne.

Het bevat zwavelgroepen en dat maakt het een krachtige antioxidant. NAC verhoogt de synthese van glutathion in het plasma.

Combinatie van NAC met clomifeen verbeterde het resultaat van een vruchtbaarheidsbehandeling bij vrouwen met overgewicht en clomifeenresistente PCOS [7-11]. Door toevoeging van NAC steeg het aantal ovulaties van 17,9% naar 52%.

Ook het aantal zwangerschappen nam significant toe bij de vrouwen die NAC innamen in vergelijking met de vrouwen die alleen medicatie kregen met respectievelijk 49.3% versus 1.3% en 21.3% versus 0% [7]. De dosering NAC bedroeg 1,2 g/d gedurende vijf dagen, te beginnen op dag drie van de cyclus [7]. De behandeling werd goed verdragen. Er waren geen meldingen van het ovarieel hyperstimulatie syndroom (OHSS). Dit syndroom kan optreden wanneer bij een vruchtbaarheidsbehandeling met behulp van hormonen de eierstokken gestimuleerd worden. Er kunnen meerdere cellen tegelijk rijpen, waardoor de eierstokken abnormaal vergroten.

Hierdoor kunnen ze beschadigd worden.

Ook andere onderzoeken leverden gunstige resultaten op [811]. In één onderzoek traden er significant minder miskramen (8.7% versus 23.5%) en significant meer geboortes op in de NAC-groep (67% versus 40%) [9]. Combinatie van NAC met clomifeen had echter geen effect bij vrouwen zonder PCOS met een niet bekende oorzaak van onvruchtbaarheid [12].

Vitamine E Bij mannen kan een verminderde vruchtbaarheid ondermeer het gevolg zijn van idiopathische oligoasthenozoospermie.

Dat is een combinatie van oligozoospermie (lage concentratiezaadcellen) en asthenozoospermie (verminderde motiliteit van de zaadcellen). Toevoeging van vitamine E (400 mg/d) aan de behandeling met clomifeen (25 mg/d) bij zestig mannen met oligoasthenozoospermie en onvruchtbaarheid leidde tot significant meer zwangerschappen in vergelijking met de mannen in de controlegroep (respectievelijk 36,7% versus 13,3%) [13]. Bovendien was er een significante toename van de zaadcellen en een progressieve spermamotiliteit bij de mannen die vitamine E hadden ingenomen. Er waren geen significante veranderingen in de totale spermamotiliteit [13].

Bij vrouwen leidde de combinatie clomifeen plus vitamine E niet tot meer zwangerschappen, maar wel tot een significant dikker baarmoederslijmvlies [14].

A

Auteur Loes Sissingh-Blok is afgestudeerd als klinisch psycholoog. Sinds 1998 houdt Loes Sissingh-Blok zich vooral bezig met (wederzijdse) interacties tussen voeding(supplementen) / kruidenpreparaten en geneesmiddelen. Over dit onderwerp heeft ze sindsdien in diverse tijdschriften gepubliceerd. Ook organiseert ze nascholingscursussen voor (para)medici. Sinds 2005 heeft ze een eigen nascholingsbureau.

mei - juni ‘14 /

106

29

Interacties

L o es Sis s ingh -Blok

R

Referenties 1. http://www.farmacotherapeutischkompas.nl/ 2. Shahin AY, Ismail AM, Zahran KM, et al. Adding phytoestrogens to clomiphene induction in unexplained infertility patients--a randomized trial. Reprod Biomed Online 2008 Apr;16(4):580-8. PMID: 18413068; 3. Shahin AY, Mohammed SA. Adding the phytoestrogen Cimicifugae Racemosae to clomiphene induction cycles with timed intercourse in polycystic ovary syndrome improves cycle outcomes and pregnancy rates – a randomized trial. Gynecological Endocrinology, Ahead of Print : Pages 1-6. doi: 10.3109/09513590.2014.895983; 4. Shahin AY, Ismail AM, Shaaban OM. Supplementation of clomiphene citrate cycles with Cimicifuga racemosa or ethinyl oestradiol--a randomized trial. Reprod Biomed Online 2009 Oct;19(4):501-7.

PMID: 19909590; 5. Kamel HH. Role of phyto-oestrogens in ovulation induction in women with polycystic ovarian syndrome. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2013 May;168(1):60-3. doi: 10.1016/j.ejogrb.2012.12.025. Epub 2013 Jan 21; 6. El Refaeey A, Selem A, Badawy A. Combined coenzyme Q10 and clomiphene citrate for ovulation induction in clomiphene-citrateresistant polycystic ovary syndrome. Reprod Biomed Online.

2014 Mar 26. pii: S1472-6483(14)00178-3. doi: 10.1016/j. rbmo.2014.03.011. [Epub ahead of print]; 7. Rizk AY, Bedaiwy MA, Al-Inany HG. N-acetyl-cysteine is a novel adjuvant to clomiphene citrate in clomiphene citrate-resistant patients with polycystic ovary syndrome. Fertil Steril. 2005 Feb;83(2):367-70. PMID: 15705376; 8. Badawy A, State O, Abdelgawad S. N-Acetyl cysteine and clomiphe-

ne citrate for induction of ovulation in polycystic ovary syndrome: a cross-over trial. Acta Obstet Gynecol Scand. 2007;86(2):218-22.

PMID: 17364286; 9. Nasr A. Effect of N-acetyl-cysteine after ovarian drilling in clomiphene citrate-resistant PCOS women: a pilot study. Reprod Biomed Online. 2010 Mar;20(3):403-409. Epub 2009 Dec 14. PMID: 20089454; 10. Salehpour S, Sene AA, Saharkhiz N, et al. N-Acetylcysteine as an adjuvant to clomiphene citrate for successful induction of ovulation in infertile patients with polycystic ovary syndrome. J Obstet Gynaecol Res. 2012 Sep;38(9):1182-6. doi: 10.1111/j.14470756.2012.01844.x. Epub 2012 Apr 30; 11. Saha L, Kaur S, Saha PK. N-acetyl cysteine in clomiphene citrate resistant polycystic ovary syndrome: A review of reported outcomes. J Pharmacol Pharmacother. 2013 Jul-Sep; 4(3): 187–191. doi: 10.4103/0976-500X.114597; 12. Badawy A1, Baker El Nashar A, El Totongy M. Clomiphene citrate plus N-acetyl cysteine versus clomiphene citrate for augmenting ovulation in the management of unexplained infertility: a randomized double-blind controlled trial. Fertil Steril. 2006 Sep;86(3):64750. Epub 2006 Jul 10. PMID: 16831439; 13. Ghanem H1, Shaeer O, El-Segini A. Combination clomiphene citrate and antioxidant therapy for idiopathic male infertility: a randomized controlled trial. Fertil Steril. 2010 May 1;93(7):2232-5. doi: 10.1016/j.fertnstert.2009.01.117; 14. Cicek N1, Eryilmaz OG, Sarikaya E, et al. Vitamin E effect on controlled ovarian stimulation of unexplained infertile women. J Assist Reprod Genet. 2012 Apr;29(4):325-8. doi: 10.1007/s10815-012-9714-1.

g he ezo V t b nd oo es he r je Coënzym Q10 – kies voor het beste. Leg de lat hoger te id go is ed all ge een no eg Als u nog geen Bio-Q10 gebruikt hebt, dan heb je nog niet ten volle het effect van coënzym Q10 ervaren. .

Probeer Bio-Q10 om de perfectie te ervaren van 20 jaar onderzoek en verbetering van productietechnieken.

Probeer het originele Q10 product Lucht- en vochtdichte doordruk blisterverpakkingen, verzekeren de hygiëne.

Meer dan 90 wetenschappelijke studies documenteren de product-eigenschappen.

Het origineel Q10 product van Pharma Nord.

Het resultaat van 23 jaar productontwikkeling en onderzoek.

BE_Q10_Ad_Orthophyto_DU_0514_210x148.5

Bio-Q10 is gekozen als het officiële referentie product voor internationaal wetenschappelijk Q10 onderzoek.

De productie, het verpakken en de kwaliteitscontrole vinden plaats in de eigen GMP-gekeurde productie eenheid van Pharma Nord in Denemarken.

100% natuurlijke lichaamsidentieke Q10 van Precise Ingredients.

Gedocumenteerde opname, werkzaamheid* en veiligheid.

Donkere capsules beschermen tegen het licht en bevatten 100 mg Q10 die opgelost is in plantaardige olie.

Bevat coënzym Q10 en vitamine C dat bijdraagt tot een normaal energieleverend metabolisme.

* Natuurlijk coënzym Q10 en vitamine C dat bijdraagt tot een normaal energieleverend metabolisme en de vermindering van vermoeidheid en moeheid.

Bio-Q10 van Pharma Nord is verkrijgbaar bij uw apotheker

Innoverend voor de gezondheid Kwaliteit – Veiligheid – Doeltreffendheid

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief Health News op www.pharmanord.com

Minervastraat 14, B-1930 Zaventem Tel.: 02 720.51.20 – Fax: 02 720.51.60 E-mail: info-be@pharmanord.com / mei - juni ‘14

106

30

Nieuws uit de research

Vitamine E nuttig voor patiënten met de ziekte van Alzheimer

B

ij 561 veteranen met een milde vorm van de ziekte van Alzheimer werd het effect van memantine vergeleken met het effect van vitamine E op de progressie van de ziekte van Alzheimer. Memantine is een geneesmiddel dat wordt voorgeschreven aan ambulante patiënten met matig- tot ernstige vormen van de ziekte van Alzheimer. Vrijwel alle patiënten gebruikten al een cholinesteraseremmer. De mediane leeftijd was 78,8 jaar.

De deelnemers kregen memantine (20 mg/d), vitamine E (2000 I.E./d alfa-tocoferol), een combinatie van beide of een placebo. De effecten werden gemeten met behulp van de Alzheimer's Disease Cooperative Study/Activities of Daily Living (ADCS-ADL) Inventory score. Deze schaal meet het functioneren bij dagelijkse activiteiten en heeft een maximumscore van 78 punten.

Een lage score geeft aan dat het uitvoeren van dagelijkse activiteiten afneemt. De gemiddelde score op de ADCS-ADL nam bij de patiënten die vitamine E gebruikten 3,15 punten minder af dan bij de patiënten die een placebo hadden ingenomen.

Dat komt overeen met een vertraagde

progressie van 19% per jaar ten opzichte van de deelnemers in de placebogroep. Voor de patiënten in de groep die memantine hadden gekregen was de achteruitgang 1,98 punten minder vergeleken met de placebogroeppatiënten.

R

Referentie: Dysken MW, Sano M, Asthana S, et al. Effect of vitamin E and memantine on functional decline in Alzheimer disease: the TEAM-AD VA cooperative randomized trial. JAMA. 2014 Jan 1;311(1):33-44. doi: 10.1001/jama.2013.282834. / Erratum in: JAMA. 2014 Mar 19;311(11):1161.

Meer informatie:

M

MN 47 Parkinson orthomoleculair behandelen MN 93 ADEK, de vetoplosbare vitaminen Bestellen: www.fache-instituut.be/webshop of secretariaat@fiow.be

Druivenpitextract bij overgangsklachten

I

n totaal 96 vrouwen in de leeftijd van 40 tot 60 jaar werden in drie groepen verdeeld in een gerandomiseerd dubbelblind placebo gecontroleerd onderzoek. Zij kregen acht weken lang dagelijks een supplement met 100 mg druivenpitextract, een supplement met 200 mg druivenpitextract of een placebo. Aan het begin van het onderzoek, na vier en na acht weken, kregen de deelnemers vragenlijsten in te vullen om veranderingen in emotionele en fysieke symptomen van de menopauze vast te kunnen stellen. Ook werden cardiovasculaire parameters, zoals hartslag en bloeddruk gemeten.

Dit leverde de volgende resultaten op: • Bij de vrouwen in de groep met de hoogste dosering druivenpitextract (200 mg/d) namen opvliegers en slapeloosheid na acht weken af.

• De scores voor angst en depressie (Hospital Anxiety and Depression Scale Anxiety score) daalden na vier weken.

Dit gold zowel voor de vrouwen die 100 mg/d als 200 mg/d druivenpitextract ingenomen hadden.

• In beide groepen daalden na vier weken ook de systolische en de diastolische bloeddruk.

• Na acht weken nam in beide groepen de spiermassa toe.

Referentie: Terauchi M, Horiguchi N, Kajiyama A, et al. Effects of grape seed proanthocyanidin extract on menopausal symptoms, body composition, and cardiovascular parameters in middle-aged women: a randomized, double-blind, placebo-controlled pilot study. Menopause. 2014 Feb 10 [Epub ahead of print] PMID: 24518152

Meer informatie: MN48: Het einde van de menopauzale hormoontherapie MN105: De onderkende link tussen stress en menopauze Bestellen: www.fache-instituut.be/webshop of secretariaat@fiow.be

mei - juni ‘14 /

106

R

M

31

Nieuws uit de research

Supplement kan oxidatieve schade aan DNA en LDL verhinderen

I

n deze studie werd de volgende hypothese getoetst: een supplement met een gangbare dosis micronutriënten, antioxidanten en fytochemicaliën kan bij mensen die weinig groenten en fruit consumeren bescherming bieden tegen oxidatieve schade terwijl de endogene antioxidatieve verdediging behouden blijft. De ruim tachtig vrijwilligers die aan dit onderzoek deelnamen kregen acht weken lang een supplement of een placebo.

Het supplement bevatte: • 3 mg bètacaroteen; 693 mcg vitamine A; 2 mg vitamine B1; 2,4 mg vitamine B2; 26 mg niacine; 10 mg vitamine B5; 3 mg vitamine B6; 2 mcg vitamine B12; 60 mcg biotine; 400 mcg foliumzuur; 200 mg vitamine C; 200 IE vitamine D; 27,8 IE vitamine E en 55 mcg vitamine K; • 50 mcg chroom, 10 mg ijzer, 700 mg calcium, 220 mg magnesium, 75 mcg jodium, 1,5 mg koper, 2 mg mangaan, 12 mg zink en 50 mcg selenium; • Extracten van acerola, alfalfa, kool, wortel, citrusvruchten, druivenpitten en -schillen, rozemarijn en spinazie.

Na acht weken constateerden de onderzoekers dat door inname van het supplement de oxidatieve schade aan het DNA en LDLcholesterol significant was afgenomen in vergelijking met de inname van een placebo. Door bepaling van de concentraties van de antioxidatieve enzymen glutathionperoxidase, catalase en super-

oxide dismutase konden zij zien dat de endogene antioxidatieve capaciteit behouden bleef. Een hogere foliumzuurspiegel bleek een significant verband te hebben met een afname van DNAschade, maar niet met de oxidatie van het LDL-cholesterol.

R

Referentie: Kim YJ, Ahn YH, Lim Y, et al. Daily nutritional dose supplementation with antioxidant nutrients and phytochemicals improves DNA and LDL stability: a double-blind, randomized, and placebo-controlled trial. Nutrients. 2013 Dec 18;5(12):5218-32. doi: 10.3390/ nu5125218.

M

Meer informatie: MN63: “Voedingsdriehoek Faché” medisch toepassen MN99: Pro-aging therapieën met orthoceuticals Bestellen: www.fache-instituut.be/webshop of secretariaat@fiow.be

Prematuren hebben baat bij extra eiwit en micronutriënten

P

rematuren groeien vaak minder goed dan kinderen die op tijd geboren zijn. Dat heeft ondermeer te maken met de beperkte mogelijkheden om direct na de geboorte voldoende voedingsstoffen toe te dienen. Bovendien is er een verhoogde behoefte aan voedingsstoffen bij prematuren door complicaties die met de vroeggeboorte samenhangen, zoals infecties en ademhalingsproblemen. Tot de gevolgen kunnen ondermeer behoren een verminderde botaanmaak, een gebrek aan vitaminen en mineralen en een vertraging in de groei. De gevolgen kunnen zich uitstrekken tot op volwassen leeftijd. Een vertraagde groei en een ongunstige lichaamssamenstelling met veel vetmassa zijn bij zijn te vroeg geborenen in verband gebracht met het ontstaan van het metabool syndroom en met cardiovasculaire aandoeningen op volwassen leeftijd.

In een onderzoek werden 152 prematuren (zwangerschapsduur van 32 weken of minder en/of een geboortegewicht van 1500 gram of minder) gevoed met een ‘postdischarge’ voeding, met een standaard voeding voor op tijd geboren zuigelingen of met moedermelk. De ‘postdischarge’ voeding bevatte evenveel calorieën maar meer eiwitten en micronutriënten dan de standaard voeding voor op tijd geboren zuigelingen. Vergeleken werden groei, lichaamssamenstelling en botaanmaak tijdens het eerste half jaar.

Prematuren die een aangepaste voeding krijgen met extra eiwitten, vitaminen en mineralen bleken een betere botaanmaak te hebben en ontwikkelden minder vetweefsel dan te vroeg geboren kinderen die de normale voeding kregen. Hiermee neemt mogelijk ook het risico van te vroeg geboren kinderen op het krijgen van diabetes en hart- en vaatziekten op latere leeftijd af.

R

Referentie: Proefschrift Monique van de Lagemaat: The effects of postdischarge nutrition on growth, body composition, and bone development of preterm infants. http://download.e-pubs.nl/106/moniquevandelagemaat.pdf

M

Meer informatie: MN22: Zwangerschap, lactatie en orthomoleculaire voeding MN75: Veilige suppletie bij kinderen en baby’s Bestellen: www.fache-instituut.be/webshop of secretariaat@fiow.be

106

/ mei - juni ‘14

32

Nieuws uit de research

Co-enzym Q10 en depressie bij fibromyalgiepatiënten

V

an de twintig patiënten met de diagnose “fibromyalgie” , kregen er tien 300 mg/d co-enzym Q10, veertig dagen lang. Deze hoeveelheid werd over de dag verdeeld in drie doses. Tien patiënten met dezelfde diagnose kregen een placebo. Daarnaast was er een groep met gezonde controlepersonen.

Zoals verwacht kwam depressie veel vaker voor de bij fibromyalgiepatiënten dan bij de controlepersonen. De concentratie van coenzym Q10 en van serotonine in geïsoleerde bloedplaatjes was significant lager in vergelijking met dezelfde concentraties bij gezonde controlepersonen. Bij de niet-behandelde patiënten werd een significant positief verband gevonden tussen de co-enzym Q10- en de serotonineconcentratie.

Bij de patiënten die co-enzym Q10 hadden ingenomen, steeg zowel de concentratie van co-enzym Q10 als de concentratie van serotonine in de bloedplaatjes. Bovendien was er in deze groep een aanzienlijke verbetering in de scores op de Beck Depression Inventory (BDI}. Dit was niet het geval bij de patiënten in de placebogroep. Nader onderzoek liet zien dat co-enzym Q10-gebrek van invloed is op de serotonineconcentratie in bloedplaatjes. Volgens de onderzoekers geldt dat vermoedelijk ook voor andere cellen, zoals neuronen in het centrale zenuwstelsel. Aan deze pilotstudie deden slechts een klein aantal deelnemers mee. Het zou zinvol zijn om in een dubbelblind placebo gecontroleerd onderzoek met een groot aantal deelnemers de observaties te bevestigen.

R

Referentie: Terauchi M, Horiguchi N, Kajiyama A, et al. Effects of grape seed proanthocyanidin extract on menopausal symptoms, body composition, and cardiovascular parameters in middle-aged women: a randomized, double-blind, placebo-controlled pilot study. Menopause. 2014 Feb 10 [Epub ahead of print] PMID: 24518152

M

Meer informatie: MN48: Het einde van de menopauzale hormoontherapie MN105: De onderkende link tussen stress en menopauze Bestellen: www.fache-instituut.be/webshop of secretariaat@fiow.be

ZOEKT ZOEKT ZOEKT

Vertegenwoordiger Vertegenwoordiger (m/v) (m/v) (m/v)

regio Oost- en West-Vlaanderen regio regio OostOost- en en West-Vlaanderen West-Vlaanderen

VOOR MEER INFO ZIE VOOR www.nutrisan.com VOOR MEER MEER INFO INFO ZIE ZIE

www.nutrisan.com www.nutrisan.com mei - juni ‘14 /

nutrisan_vacature.indd 1

3/06/14 16:36

1 nutrisan_vacature.indd 1

3/06/14 16:36 3/06/14 16:36

106 nutrisan_vacature.indd

33

Nieuws uit de research

De rol van selenium en co-enzym Q10 bij ideopathische onvruchtbaarheid bij mannen

D

e kwaliteit van het sperma wordt aan de hand van de volgende criteria beoordeeld: volume, hoeveelheid, beweeglijkheid, grootte en vorm.

• Volume: het gemiddelde volume van het geproduceerde semen is 2-6 milliliter (een halve tot hele eetlepel).

• Hoeveelheid: de hoeveelheid zaadcellen wordt uitgedrukt in miljoenen spermacellen per milliliter semen. Normaal wordt een hoeveelheid gevonden van meer dan 20 miljoen per milliliter (en in totaal meer dan 80 miljoen spermacellen per ejaculatie).

• Beweeglijkheid: het percentage spermacellen dat goed beweegt wordt gemeten.

Normaliter is minstens 40% van de zaadcellen goed bewegelijk.

• Grootte en vorm: ongeveer 100-200 spermacellen worden onderzocht op grootte en vorm. Afhankelijk van de manier van beoordelen is een minderheid van de spermatozoën perfect van vorm. Invloed op de vruchtbaarheid hangt af van de ernst van de vormafwijkingen.

Bron: Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde.

In een casus controlestudie werden in serum en seminale vloeistof de concentraties gemeten van selenium, totale antioxidant capaciteit (TAC) en co-enzym Q10 [1]. Onderzocht werd of er een relatie was met concentratie, beweeglijkheid en morfologie van spermacellen bij mannen met idiopathische (van onbekende oorzaak) onvruchtbaarheid. Er waren 59 deelnemers, waarvan er 44 onvruchtbaar waren en 15 niet. De onderzoekers vonden significante verschillen in de concentraties van selenium in serum en semen en van de TAC in semen tussen de vruchtbare en nietvruchtbare mannen. Dit gold niet voor de concentraties van coenzym Q10.

Zowel de seleniumconcentratie in het serum als in het semen hadden een positief verband met de hoeveelheid, de beweeglijkheid en de morfologie van de zaadcellen. De TAC in seminaal plasma had een positief verband met al deze parameters. De concentratie co-enzym Q10 in seminaal plasma had alleen een positief verband met de morfologie van zaadcellen, maar niet met de hoeveelheid en de beweeglijkheid. Er werd geen verband gevonden tussen de concentraties van TAC en co-enzym Q10 in het serum en de verschillende zaadcelparameters. De conclusie van de onderzoekers luidde dat een te lage seleniumconcentratie in serum en seminaal plasma een belangrijke determinant van afwijkende spermaparameters en idiopathische onvruchtbaarheid kan zijn. Bepaling van de seleniumconcentratie bij onvruchtbare mannen kan een beeld geven van de voedingstatus en de antioxidantcapaciteit. Bovendien kan dan een onderscheid gemaakt worden tussen degenen die kunnen profiteren van suppletie en wie niet [1].

Een optimale seleniumstatus is belangrijk voor de voortplantingsfunctie bij mannen en om onvruchtbaarheid te voorkomen [2].

Een kleine afwijking, hetzij een tekort of een exces in de testis, kan leiden tot afwijkingen in het mannelijk voortplantingsweefsel. Selenium is een onderdeel van selenoproteïnen, waaronder GPx3, mGPx4, cGPx4, and GPx5. Deze enzymen beschermen zaad-

cellen tegen oxidatieve schade gedurende het rijpingsproces.

Andere selenoproteïnen (mGPx4 and snGPx4) zijn structurele componenten van spermatozoa. Selenium en selenoproteïnen zijn dus van belang voor de levensvatbaarheid van zaadcellen en beschermen tegen vrije radicalen. De afwezigheid van selenium en selenoproteïnen gedurende de spermatogenese kan resulteren in diverse afwijkingen in de zaadcellen en kan beweeglijkheid en vruchtbaarheid van de zaadcellen aantasten [2].

De conclusie uit een recent uitgevoerde meta-analyse over de rol van co-enzym Q 10 bij de onvruchtbaarheid van mannen luidde dat er op dit moment geen aanwijzingen zijn dat suppletie met co-enzym Q10 aan onvruchtbare mannen leidt tot meer zwangerschappen. Na suppletie steeg wel significant de concentratie co-enzym Q10 in semen, de zaadcelconcentratie en de beweeglijkheid van zaadcellen. In deze meta-analyse werden drie onderzoeken betrokken met in totaal 149 onvruchtbare mannen die behandeld werden met co-enzym Q10 en 147 mannen in de placebogroep [3].

R

Referenties: 1. Eroglu M, Sahin S, Durukan B, et al. Blood Serum and Seminal Plasma Selenium, Total Antioxidant Capacity and Coenzyme Q10 Levels in Relation to Semen Parameters in Men with Idiopathic Infertility. Biol Trace Elem Res. 2014. Apr 23. [Epub ahead of print].

PMID:24752972; 2. Ahsan U, Kamran Z, Raza I, Role of selenium in male reproduction - a review. Anim Reprod Sci. 2014 Apr;146(1-2):55-62. doi: 10.1016/j.anireprosci.2014.01.009. Epub 2014 Jan 31; 3. Lafuente R, González-Comadrán M, Solà I, et al. Coenzyme Q10 and male infertility: a meta-analysis. J Assist Reprod Genet. 2013 Sep;30(9):1147-56. doi: 10.1007/s10815-013-0047-5.

M

Meer informatie: MN87: Breedspectrum van ubiquinol of co-enzym Q10 bij chronische ziekten WIMED: Ortho-encyclopedie: Ziektebeeld: Vruchtbaarheid Bestellen: www.fache-instituut.be/webshop of secretariaat@fiow.be

106

/ mei - juni ‘14

34

Fytotherapie

Ja a p Sl e g t

Traditionele fytotherapie bij seksualiteit en vruchtbaarheid

N

aast de reguliere diagnose maakt de fytotherapeut gebruik van een zogenoemde ‘brede diagnosestelling’ om inzicht te krijgen in het ontstaan van klachten op het gebied van seksualiteit of vruchtbaarheid. Dit betekent dat er een keus gemaakt wordt voor planten met een directe invloed op de hormoonhuishouding en/of planten die de conditie van de cliënt of de vitaliteit van een orgaanstelsel versterken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan planten die het klierenstelsel activeren, de circulatie beïnvloeden of een overheersend deel van het zenuwstelsel (sympaticus of parasympaticus) in balans brengen.

Factoren die de seksualiteit kunnen belemmeren • Opvoeding, religie, sociale omstandigheden; • Fysieke onvolkomenheden; • Hormonale zwakte(hypofysefunctie); • Angst, geremdheid; • Negatief zelfbeeld, verlegenheid, schaamte; • Seksuele geaardheid; • Traumatisch verleden (incest); • Slechte ervaringen met seksualiteit; • Stress.

Verlaagd libido Verlies van seksuele verlangens komt zowel bij vrouwen als mannen voor. Veranderingen bij de vrouw in de overgang, hypofysaire onbalans bij of na langdurig pilgebruik zijn veel voorkomende oorzaken van libidoverlies. Tegelijkertijd speelt het mentaalemotionele aspect vaak een rol. Bijvoorbeeld bij vrouwen in de menopauze zorgt de stress van ‘het niet meer jong zijn’, grijze haren krijgen, gewichtstoename en het feit dat zwanger worden er niet meer in zit, in veel gevallen voor libidoverlies. Bij de man speelt de prostaatfunctie een belangrijke rol. Een klacht als goedaardige prostaatvergroting (BPH) kan vermindering van seksuele energie, verminderde vruchtbaarheid en impotentie tot gevolg hebben. Tevens heeft het gebruik van medicatie als antidepressiva, anxyolitica, en bijvoorbeeld slaapmiddelen bij zeer veel mensen impact op het libido.

Afrodisiaca

Indirect ondersteunende planten

Over planten die de geslachtsdrift zouden verhogen doen veel indianenverhalen de ronde. Zo werd in de Griekse oudheid pepermunt gezien als een middel om het ‘mannelijke’ te versterken en werden Spaanse pepers ingezet om de seksuele energie en vruchtbaarheid te verhogen. Bij vrouwen werd de roos, symbool van de liefde, als tonicum voor de voortplantingsorganen, de vruchtbaarheid van de vrouw en het versterken van haar seksuele verlangens aanbevolen. Wat vooral terugkomt in het gebruik van afrodisiaca zijn verwarmende planten zoals kaneel, gember, kruidnagel en rozemarijn. Sinds de tijd van de Kruistochten werden deze kruiden verwerkt in ‘liefdesdrankjes’ voor zowel mannen als vrouwen.

Door in de breedte de ‘vitaliteit’ te versterken kunnen zin en seksuele behoefte weer terugkeren. Zo heeft Cinnamomum verum (kaneel) een algemeen verwarmend en versterkend effect, waardoor het als een licht afrodisiacum bij frigiditeit gebruikt kan worden. Rosmarinus officinalis (rozemarijn) en Ginkgo biloba (ginko) worden vaak als ‘adjuvans’ in een samenstelling gebruikt om specifiek de bloedcirculatie te versterken bij ondermeer verlaagde vruchtbaarheid. Bij vrouwen met een specifiek zwakke doorbloeding in het bekkengebied (koudebeeld) kan Achillae millefolium (duizendblad) worden ingezet. De bitterstoffen zorgen voor meer vitaliteit en de flavonoïden geven een verbeterde doorbloeding met een tonifiërend effect op de vrouwelijke organen.

mei - juni ‘14 /

106

35

Fytotherapie

Jaa p Slegt

Krachtiger van invloed zijn: Trigonella foenum qraecum (fenegriekzaad)

circulatie. Het gebruik van gember heeft zich praktisch over de gehele wereld verspreid, zowel als toevoeging aan voedsel als ook medicinaal.

Inhoudsstoffen (wortelstok): etherische olie (monoterpenen, sesquiterpenen), gingerolen, fenolen, eiwit en koolhydraatsplitsende enzymen.

Eigenschappen: de gingerolen zijn waarschijnlijk verantwoordelijk voor de sterkere doorbloeding van het onderlichaam. Hierdoor wordt het libido verhoogd, het sperma versterkt en de totale vruchtbaarheid verbeterd.

Combineren met: Panax Ginseng en Angelica sinensis bij vrouwen, met Panax Ginseng en Serenoa repens bij mannen.

Fenegriekzaad komt uit de Chinese en Ayurvedische geneeskunde. Het werd gezien als tonicum dat verwarmt en de ‘yang’ versterkt. In de Grieks-Romeinse tijd werd het als voedsel gebruikt om aan te sterken en als afrodisiacum gezien.

Inhoudsstoffen (zaad): slijmstoffen, saponinen, bitterstoffen, vitaminen, mineralen.

Eigenschappen: de steroïde saponinen zorgen voor een fyto-oestrogeen effect bij de vrouw en hebben een geslachtsdrift bevorderende werking. Bij mannen heeft het een gunstige invloed op de cortisol- en anabole hormoonaanmaak waardoor het libido versterkt wordt en de vruchtbaarheid verbeterd. Fenegriek is uitstekend te gebruiken als er sprake is van premenstrueel syndroom, fysieke uitputting en spanning waardoor de seksualiteit negatief wordt beïnvloed.

Combineren met: Zingiber officinalis, Rosmarinus officinalis (circulatie).

Zingiber officinalis (gember)

Vruchtbaarheid Verlaagde vruchtbaarheid is een klacht die steeds meer voorkomt in onze westerse cultuur. Het komt veel voor na lang gebruik van anticonceptie, toename van SOA’s, ontstekingen aan uterus of ovaria en als gevolg van chronische stress.

Daarnaast speelt de leeftijd bij veel vrouwen een grote rol (Red. zie ook artikel ‘De invloed van leeftijd en leefstijl op de vruchtbaarheid’ op pagina 19). Het tijdstip van inzet van de overgangsfase verschilt bij elke vrouw en kan soms op vroege leeftijd beginnen. De veranderende werking van de hypofyse en het gehele endocriene systeem heeft vaak veel impact op de seksualiteit, vruchtbaarheid en het mentaal-emotioneel welbevinden. Dit kan, als daardoor een kinderwens niet vervuld wordt, veel stress opleveren. Onderzoek heeft aangetoond dat het afnemen van de zaadkwaliteit bij mannen een connectie kan hebben met chemische stoffen in het milieu.

Dit zijn op vrouwelijke hormonen gelijkende stoffen in onder andere verf, pesticiden en schoonmaakmiddelen. Zelfs te strak gedragen ondergoed kan een rol spelen. In veel gevallen kiezen mensen voor een regulier traject, maar er zijn wel degelijk mogelijkheden om met gebruik van traditionele fytotherapie de vruchtbaarheid bij zowel de vrouw als de man gunstig te beïnvloeden.

Oorzaken van verlaagde vruchtbaarheid:

In de traditionele Chinese en Ayurvedische geneeskunde is gember sinds eeuwen bekend om de Qi (yang energie) en het versterken van het ‘vuur’. Arabische artsen zetten het in om de geslachtsdrift te bevorderen en de vitaliteit van zowel vrouw als man te verhogen. Daarnaast wordt gember gebruikt voor spijsverteringsproblemen en een zwakke bloed-

• • • • • • • • • •

Na lange periode anticonceptie; Aandoening aan de ovaria (PCOS, afsluiting eileiders); Medicatie, operaties; Hormoonbehandeling (m.b.t. groei) in de jeugd; Overgewicht, roken, drugs; Hypofysaire onbalans; Zuur/base balans vaginale slijmvliezen; Soa’s o.a. Chlamydia; Zwak zaad van de man; Stressfactoren.

106

/ mei - juni ‘14

OF

36

Fytotherapie

Angelica sinensis of Don Quai Deze uit China afkomstige engelwortel is verwant aan de Europese Engelwortel (archangelica). In de Chinese geneeskunde staat deze plant in hoog aanzien en wordt ze ingezet bij leverklachten, klachten van het zenuwstelsel en de spijsvertering en bij uitputtingsverschijnselen. Don Quia heeft, naast invloed op de lever (bloedzuiverend, ontstekingen) en darmen (ontkrampend), meer invloed op gynaecologische klachten bij vrouwen. De plant, ook wel ‘vrouwenginseng’ genoemd, heeft een zeer ‘verwarmende en harmoniserende’ werking door versterking van de bloedcirculatie in het bekkengebied. Don Quia werkt zeer gunstig bij zwelling van de uterus slijmvliezen en/of cysten op de ovaria. De werking berust vooral op de etherische olie (ligustilide), polysacchariden en fytosterolen. Tegenwoordig wordt Angelica Sinensis veel ingezet als tonicum voor vrouwen die onvruchtbaar zijn, een verlaagd libido hebben in combinatie met klachten van de baarmoeder en eierstokken en een verminderde basisenergie.

Combinatie met: Gingiber officinalis bij zwakke doorbloeding van het bekkengebied. Vitex Agnus castus bij verlaagde vruchtbaarheid, na anticonceptie en Anorexia nervosa.

Hypofysaire onbalans Als de hypofysefunctie in aanleg zwak is of uit balans is geraakt door diverse oorzaken is er een mogelijkheid deze, zowel bij mannen als bij vrouwen, gunstig te beïnvloeden met fytotherapie. Bij vrouwen uit een onbalans zich veelal in mentaal-emotionele en fysieke ongemakken rondom de cyclus (o.a. PMS, amenorroe en schildklierklachten) met hierdoor problemen met seksualiteit en vruchtbaarheid. De hypofyse verzorgt de verbinding en aansturing van hormoonproducerende klieren als bijnierschors, ovaria en schildklier.

Vitex agnus castus of monnikspeper is een fytotherapeuticum dat al meer dan tweeduizend jaar wordt toegepast. Door de eeuwen heen werd monnikspeper vooral ingezet bij gynaecologische klachten te behandelen, van afwijkende cyclusklachten, premenstrueel syndroom, acne, lactatiebevordering tot verlaagde vruchtbaarheid.

Inhoudsstoffen: diterpenen (rotundiferanen, vitexilactone), iridoïde glycosiden (aucubine, agnuside), flavonoïden (fytooestrogenen), alkaloïden en etherische oliën.

Eigenschappen: de werking van monnikspeper is voornamelijk te danken aan directe en indirecte effecten op hormonen en neurotransmitters. Het heeft een breed werkingsterrein bij hormoongerelateerde klachten. Inmiddels heeft de wetenschap deze plant goed onderzocht en is een harmoniserende werking op de hormoonhuishouding bij zowel vrouwen als mannen aangetoond. Bij vrouwen primair op de menstruatiecyclus en secundair bij verlaagde vruchtbaarheid. Daarnaast heeft monnikspeper gunstige effecten op het zenuwstelsel (depressie) en hormoongerelateerde symptomen als mastodynie, vochtretentie, stemmingswisselingen, migraineachtige hoofdpijn en rugklachten. Het kan tevens gebruikt worden bij menopauzeklachten.

mei - juni ‘14 /

106

Ja a p Sl e g t

In Duitsland is het inmiddels één van de meest gebruikte fytotherapeutica bij vrouwen. Vooral als men het gedurende een langere tijd gebruikt (5-7 maanden), herstelt het de balans in de hypofyse/hypothalamus/ovaria-as. Verlaagde vruchtbaarheid kan mede ontstaan door corpusluteum insufficiëntie, secundaire amenorroe bijvoorbeeld als gevolg van anorexia nervosa. Tevens heeft monnikspeper een gunstige invloed op de dopaminehuishouding in het zenuwstelsel bij langdurige stressbelasting.

Bijzonderheden: bij verlaagde vruchtbaarheid na stoppen met anticonceptie is het raadzaam Vitex agnus castus te combineren met Zingiber officinalis, Angelica sinensis (Chinese engelwortel) en/of Cimicifuga racemosa (overgangsfase). Bij uitputting van de bijnierschors door chronische stress kan Vitex agnus castus gecombineerd worden met Ribes nigrum.

Contra-indicatie: in geval van zwangerschap de toediening van Vitex agnus castus en Cimicifuga racemosa direct stopzetten.

Cimicifuga racemosa (wandluizenkruid) De Nederlandse benaming ‘wandluizenkruid’ is afkomstig van de Latijnse woorden ‘cimex’ (wandluis) en ‘fugere’ (verdrijven). Zilverkaars duidt op de mooie zilverkleurige bloemen in kaarsvorm en slangenkruid komt uit de oude tijd waarin met deze plant gebruikte bij slangenbeten. Cimicifuga racemosa komt oorspronkelijk uit de Indianencultuur waar de plant al gebruikt werd voor vrouwenkwalen. Vooral bij pijnklachten, hormonale spanning, menstruatieklachten en overgangsklachten. In Europa wordt Cimicifuga racemosa vanaf de 19e eeuw als fytotherapeuticum gebruikt om de hormoonhuishouding mee te behandelen.

Inhoudsstoffen: triterpeen glycosides (cimicifugoside en racemoside), organische zuren, flavonoïden, fytosterolen en etherische olie.

Eigenschappen: Cimicifuga heeft een gunstige invloed op de hypofyse/hypothalamus/ovaria-as. Het is een regulator van dit systeem, zorgt voor herstel van de menstruatie na pilgebruik, na zwangerschap of ontregeling door stress. Het heeft ontstekingsremmende eigenschappen, is spierontspannend, verbetert de bloedcirculatie en stimuleert de botstofwisseling door zijn fyto-oestrogene eigenschappen. Zeer geschikt bij libidoverlies door hormonale onbalans met fysieke en psychische klachten, een te vroeg ingezette overgang, droge vaginaslijmvliezen, pijnlijke eierstokken en gezwollen slijmvliezen van de baarmoeder.

Contra-indicatie: niet gebruiken bij zwangerschap. Ondanks dat wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat cimicifuga veilig is voor vrouwen met een borstkankergeschiedenis, wordt toch aangeraden voorzichtig te zijn met adviseren aan vrouwen met een ovarium-, borst- of baarmoederkanker of een vleesboomaandoening.

Combineren met: Vitex agnus castus bij libidoverlies, frigiditeit en verlaagde vruchtbaarheid. Bij vroege overgang, zwakte en vermoeidheid combineren met Trigonella foenum qraecum en met Hypericum perfolata bij hormoongerelateerde stressklachten. Periode van gebruik: 3 tot 5 maanden.

37

Fytotherapie

Jaa p Slegt

Verlaagde vruchtbaarheid/libidoverlies bij de man Serenoa repens of Sabal serrulata De zaagpalm of zegepalm is afkomstig uit onder andere Colombia en Noord-Amerika.

De zaagpalm werd al door de Indianen gebruikt bij onvruchtbaarheid en impotentie. Tevens werden de bessen gebruikt als tonicum om de vitaliteit te verhogen bij uitputtende ziekten, om de potentie te vergroten en bij erectie- en plasproblemen (man).

Inhoudsstoffen: fytosterolen, vetzuren, flavonoïden, etherische olie.

Eigenschappen: de voornaamste werking is anti-androgeen en anti-oestrogeen. Dit berust waarschijnlijk op een hormonale invloed die de 3- en 5-alfa-reductase enzymen afremmen, waardoor de prostaat minder snel vergroot en de spiertonus van de blaashals versterkt wordt (sterolen). Dit maakt de Serenoa repens vooral geschikt bij goedaardige prostaatvergroting (BPH) waar het zorgt voor vermindering van mictieklachten. Het helpt de hormoonhuishouding van de man te herstellen. Zaagpalm versterkt de kwaliteit van de zaadcellen en is zeer gunstig bij verminderde vruchtbaarheid en beginnende impotentie.

Bijzonderheden: Serenoa repens kan ook preventief worden ingezet ter preventie van goedaardige prostaatvergroting en is ter ondersteuning van vruchtbaarheidsklachten een uitstekende plant. Vooral bij de wat oudere man met libidoverlies en verlaagde vruchtbaarheid kan de zaagpalm goed werk verrichten. Zaagpalm wordt meestal vergeten als het om vrouwen gaat, maar ook hier heeft het een gunstige invloed op de seksualiteit en frigiditeit.

Combinatie met: Curcubita pepo (pompoenpitten) in combinatie met mictieklachten. Panax Ginseng bij overmatige stress en zwakke vitaliteit. Gingiber officinalis bij zwakke vitaliteit, kouwelijkheid en zwakke doorbloeding. Vitex agnus castus bij hypofysaire onbalans, zwak libido en verlaagde vruchtbaarheid na anticonceptiegebruik.

Panax Ginseng Ginseng komt oorspronkelijk uit de Oosterse kruidengeneeskunde (China, Korea).

Al duizenden jaren voor onze jaartelling is deze plant gebruikt als ‘wonderwortel’ om de levensenergie te versterken.

Zowel als tonicum voor het zenuwstelsel alsook het verster-

ken van de seksuele activiteit. In Europa is Ginseng vanaf de 17e eeuw populair geworden als tonicum voor lichaam en geest.

Inhoudsstoffen: triterpene saponinen, ginsenoïdes, fytosterolen, etherische olie(sesquiterpenen), vitamine B, C, foliumzuur.

Eigenschappen: naast een gunstige werking op het centrale zenuwstelsel, versterken van de weerstand en verbetering van de stemming heeft Panax Ginseng direct invloed op de hypofyse/hypothalamus/bijnier-as. Het activeert de hormoonhuishouding bij de man door versterking van androgene hormonen en testosteron (meer aanmaak gonadotroop hormoon), is gunstig bij impotentie, erectieproblemen, zwakke zaadcellen, verlies van libido en prostaatvergroting (BPH).

Bij vrouwen heeft het oestrogene effecten en bevordert het de geslachtsdrift en helpt het bij vroege overgangsklachten waarin de vruchtbaarheid verlaagd is.

Bijzonderheden en combinaties: Panax ginseng is, als de kwaliteit hoog is, zeer goed in te zetten bij hormonale zwakte in relatie met een zwak zenuwstelsel veroorzaakt door stress, te weinig mentale weerbaarheid, uitputting en lusteloosheid in combinatie met frigiditeit en bijvoorbeeld te weinig seksuele lust. Het kan uitstekend gecombineerd worden met Hypericum perfolata bij oorzaken als stress en uitputting van het centrale zenuwstelsel (depressie). Ter versterking van de bloedcirculatie combineren met circulatieplanten als Ginkgo biloba en Rosmarinus officinalis. Om de seksuele energie meer te versterken is een combinatie met Zingiber officinale en Trigonella foenum qraecum aan te bevelen.

Wees extra alert bij zwangerschap!

Bij elke therapie met plantaardige middelen is het raadzaam te stoppen bij zwangerschap en zeker de eerste drie maanden uitsluitend gebruik te maken van die planten die bij bepaalde zwangerschapsklachten gebruikt kunnen worden.

A

Auteursgegevens Jaap Slegt is natuurgeneeskundig therapeut met als specialisatie traditionele fytotherapie. Hij was van 19922009 docent aan de Academie voor Natuurgeneeskunde Hilversum/Utrecht. Nu geeft hij naast zijn praktijk seminars aan de Hogeschool Natuurgeneeskunde en Klassieke Homeopathie te Arnhem (Nl). (www.irisfyto.nl)

Referenties op aanvraag: pascale@orthofytomedia.org

106

/ mei - juni ‘14

OF

Othofyto Media geeft twee tijdschriften uit:

Orthofyto en LeefNu

1 9 e j aargan g NR.105

2014 MAART / APRIL JAARGA NG 19

NR.104 NR.106 VA K T I J D S C H

RIFT

JANUARI / FEBRUARI 2014 JA A RG A N G 1 9

MEI / JUNI 2014 JAARGANG 19

ess Str t limbisch

VA K T I J D S C H R I F T

VA K T I J D S C H R I F T

& he Hersenwerking steem syVruchtbaarheid van het kind ETIKET lEERSTooRNIS HElpT HET KIND NIET DE GENEESKRACHT VAN lICHT

DE wEG NAAR EEN RoL WeLKe VRUCHTbAARHEID T HeT SPeeLNATUURlIJKE eM LIMbISCHe SySTe VoEDING IN RElATIE S? bIJ STReS ToT SUbFERTIlITEIT TRooSTVoeDING VRUCHTbAARHEIDSbEHANDElING S eN STReS EFFECTIEVER MET SUpplEMENTEN LeeFSTIJL eN CHRoNISCHe STReSS

Orthofyto is het enige vaktijdschrift in België voor artsen, therapeuten en andere (para)medische professionals werkzaam of geïnteresseerd in preventieve gezondheidszorg en integratieve geneeskunde.

Orthofyto heeft als doel deze professionals op de hoogte te houden van de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van integratieve holistische gezondheidszorg, specifiek gericht op orthomoleculaire voeding & geneeskunde en fytotherapie.

EFFECTEN VAN ElEKTRoSmoG op KINDEREN

Prijs: € 6

tweemaandelijks |

januari / februari 2014

73

74

75

LeefNu is het tijdschrift voor de consument die op een bewuste en gezonde manier wil leven. LeefNu vertaalt wetenschappelijke inzichten in praktische artikelen. De artikelen zijn voornamelijk gericht op een gezonde leefstijl & voeding en het gebruik van voedingssupplementen. Daarnaast wordt aandacht besteed aan onderwerpen zoals beweging, opvoeding en het milieu.

Abonneer nu!

Aantrekkelijk aanbod!

U sluit een jaarabonnement voor het tijdschrift OrthoFyto af voor slechts 35 Euro per jaar.

In dit abonnement zit een gratis LeefNu magazine.

Als professional kunt u tevens 10 extra gratis LeefNu magazines aanvragen om in de wachtzaal van uw praktijk te leggen.

Wilt u OrthoFyto en LeefNu alleen digitaal ontvangen? Dat kan voor 25 Euro per jaar.

U krijgt dan toegang tot het archief dat alle reeds verschenen magazines bevat.

Voor 40 Euro per jaar ontvangt u het volledige pakket: OrthoFyto magazine met gratis LeefNu en toegang tot het digitale archief.

Geïnteresseerd?

Op onze website www.orthofytomedia.org vindt u alle informatie betreffende de abonnementen.

106 / mei - juni ‘14

Tweemaandelijks magazine OrthoFyto® & OrthoTrends®

Colofon

NR.106

MEI / JUNI 2014 G 19 JA A RG A N

VA K T I J D S

Uitgave van OrthoFytoMedia 19e jaargang, nr 106 Verschijnt 6 x per jaar Uitgever OrthoFytoMedia Nieuwdorp 57 - 9190 Stekene Tel: +32 (0)3 808 41 43 info@orthofytomedia.org Orthofyto is hét vaktijdschrift in België voor artsen, therapeuten en andere (para)medische professionals werkzaam of geïnteresseerd in preventieve gezondheidszorg en integratieve geneeskunde.

Orthofyto heeft als doel u op de hoogte te houden van de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van integratieve holistische gezondheidszorg, specifiek gericht op orthomoleculaire voeding & geneeskunde en fytotherapie.

Hoofdredacteur Pascale Van den Heede, apotheker pascale@orthofytomedia.org Eindredacteur Walter O.M. Faché, biochemicus Redactieraad Walter O.M. Faché, biochemicus HEOS Annemieke Meijler, natuurdiëtist Ereleden Prof. Dr. Ir. Jozef Poppe Apr. Hubert Goossens Dr. Med. Frans Fermon Dr. Med. Mark Bottu Auteurs van dit nummer Walter Faché, biochemicus Barbara Havenith, gynaecoloog en orthomoleculair arts

CHRIFT

eid Vruchtbaarh R EEN RHEID DE wEG NAA E VRUCHTbAA NATUURlIJK RElATIE VoEDING IN IlITEIT ToT SUbFERT

NDElING RHEIDSbEHA ENTEN VRUCHTbAA MET SUpplEM EFFECTIEVER

NR.107 Volgende editie: Abonnementen/prijzen Voor informatie of aanmelding: secretariaat OrthofytoMedia Tel. +32(0)3 808 41 43 Info@orthofytomedia.org België en Nederland Tijdschrift: € 35 per jaar voor zes nummers Digitaal: € 25 per jaar (toegang volledige archief) Combinatie: € 40 per jaar Een los nummer: € 9,90 (excl. portokosten)

Darmpathogenen: De zomer gaat gepaard met occasionele hapjes tussendoor en onderweg. Gevaarlijk soms, want besmettingen veroorzaken vele vervelende uurtjes! Diarree, buikpijn, misselijkheid en hoofdpijn zijn het

Overige landen op aanvraag

gevolg en sommige ongewenste

Abonneren: zie onze website www.orthofytomedia.org of mail naar info@orthofytomedia.org met vermelding van naam, adres, telefoon, email Jaarabonnement van januari tot december Abonnementen worden automatisch verlengd voor een volledig jaar, tenzij schriftelijk wordt opgezegd ten laatste eind oktober van het lopende jaar.

darmbezoekers kunnen zeer hardnekkig zijn en zelfs chronisch worden.

In dit themanummer van Orthofyto bieden we u artikelen aan over de achtergrond en de (natuurlijke) behandeling van darmpathogenen.

Advertentie aanvraag Pascale Van den Heede: pascale@orthofytomedia.org

Inzenden artikel?

Wilt u schrijven voor het tijdschrift Orthofyto; u bent van harte welkom.

Neem bij voorkeur vooraf contact op met onze hoofdredacteur Pascale Van den Heede. Na inzending van uw artikel beoordeelt de redactie binnen twee weken of uw artikel in aanmerking komt voor plaatsing. Redactionele bewerking van de artikelen gebeurt in overleg met de auteur.

In Europa is in 2006 een wet aangenomen die bepaalt dat aan voedingswaren geen medische claims mogen hangen, behalve als deze wetenschappelijk bewezen zijn. Deze wet wordt ook wel de claimsverordening genoemd. Productnamen of verwijzing naar producten is niet toegestaan. De verantwoordelijkheid of de advertentietekst aan de eisen van de claimsverordening voldoet, ligt bij de adverteerder. OrthoFytoMedia vzw, is niet verantwoordelijk voor de geplaatste advertenties.

therapeut

Disclaimer De informatie uit deze uitgave is uitsluitend bedoeld voor lezers die zich uit het oogpunt van hun beroep met gezondheid en voeding bezig houden. Deze publicatie is niet bedoeld voor leken en consumenten.

Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld. Evenwel kunnen zij op geen enkele wijze instaan voor de volledigheid van of eventuele fouten in de tekst van deze publicatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele verantwoordelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen, gebaseerd op de inhoud van deze publicatie.

Lay-out en druk Françoise Biesbroeck, Het Letterhuis Beerveldestr. 19 - B-9160 Lokeren

Copyright Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur. Ook de overname van artikelen of gedeelten hiervan is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming.

Karen van der Zijden, orthomoleculair diëtiste

Judith Breijer, biologe Leen Steyaert, orthomoleculair therapeute Koenraad Van Reeth, EFT-practitioner Loes Sissingh-Blok, klinisch psycholoog Jaap Slegt, natuurgeneeskundig

Sensoril helpt bij geestelijke druk en bevordert het libido

Sensoril is verkrijgbaar bij uw apotheek.

90 vegecaps | Publieksprijs â&#x201A;Ź19,52

Sensoril (Withania somnifera) wordt sinds eeuwen gebruikt in de Ayurvedische gezondheidszorg onder de naam Ashwagandha. Sensoril onderscheidt zich van andere Ashwagandha producten door extracten te gebruiken van zowel de wortel als het blad aangezien beide plantenbestanddelen actieve componenten bevatten. Tevens worden deze extracten verkregen door gebruik te maken van een gepatenteerd productieproces waardoor er een unieke samenstelling verkregen wordt met een hoge standaardisatie op 3 belangrijke bioactieve stoffen nl. glycowithanoliden, oligosacchariden en withaferine A. Sensoril is vrij van het toxische scopolamine en pyrrolizidinealkaloĂŻden waardoor het met een gerust gevoel genomen kan worden.

Ashwagandha kan gebruikt worden in kortstondige stresssituaties; het versterkt de levenskracht, helpt bij innerlijke onrust en is een doeltreffend middel tijdens drukke werkzaamheden.

IS O 2

0

2

00

CNK 2792-778 | NUT PL 912/66

Voor meer info zie www.nutrisan.be