Of107

NR.107

JULI / AUGUSTUS 2014 JAARGANG 19

VA K T I J D S C H R I F T

Darmpathogenen ORTHOBIOTICA CREËREN EEN OPTIMALE DARMKWALITEIT VOEDING BIJ DYSBIOSE INTERACTIES MET ANTIMICROBIËLE MIDDELEN

Bron afbeelding: RP Sanitas Humanus

BLOED ZWEET & TRANEN

SPEEKSEL! DE SPEEKSELTESTEN Efficiënt en prettig voor behandelaar en patiënt De RP-speekseltesten zijn de oplossing voor het meten van mannelijke en vrouwelijke hormoonafwijkingen en het stressprofiel (cortisol- en DHEA-dagprofiel).

Waarom de speekseltesten?

1. Optimale meting van actieve hormonen 2. Dagprofiel totaalbeeld 3. Gemak 4. Oplossingsgericht Check: rpsanitashumanus.com of bel: 0113 - 37 01 70 info@rpsanitashumanus.com • www.rpsanitashumanus.com NL Postbus 38

Powered by:

4493 ZG Kamperland T +31 (0) 113

37 01 70

F +31 (0) 113

37 01 69

3560

53 13 38

F +32 (0) 13

53 13 48

B

Dwarsstraat 3

D

Postfach 2362 50153

Lummen

T +32 (0) 13

Kerpen

T +49 (0) 2237 6576 30

F +49 (0) 2237 6576 49

3

Voorwoord

Darmpathogenen Deze editie van Orhofyto is gericht op alle mogelijke pathogenen die in onze darm problemen kunnen geven. Dit betreft zowel bacteriën, gisten en schimmels en natuurlijk parasieten. Een gezond darmmilieu is belangrijk omdat dit de basis vormt voor onze gezondheid. De darmen vormen de eerste barrière die schadelijke stoffen en indringers moet weren. Hier vindt tachtig procent van ons afweermechanisme plaats. Bij een gezonde darmflora is er een harmonisch evenwicht tussen gunstige en ongunstige bacteriën.

Van alle lichamelijke klachten komen darmklachten het meeste voor. Naar schatting heeft zo’n 15 tot 20 procent van de bevolking last van chronische darmklachten, variërend van buikpijn, diarree, opgezette buik, krampen, winderigheid, misselijkheid of constipatie.

In dit nummer wordt het fenomeen darmpathogenen vanuit verschillende invalshoeken bekeken. Het blijkt dat je veel kunt doen om de darmen en darmflora in goede conditie te houden. Gezond eten en drinken, voldoende bewegen en genoeg ontspannen, zijn ook hierbij ‘de gouden regels’. Een darmdysbiose verdient onze aandacht omdat steeds vaker blijkt dat een oorzakelijke factor is bij het ontstaan van chronische aandoeningen.

Namens de hele redactie wens ik u veel leesplezier,

Pascale Van den Heede

Hoofdredacteur

107

/ juli - augustus ‘14

OF

LEEFTIJDSGEBONDEN MICROBIOTICA

Udo’s Choice Microbiotica voor jong en oud!

CHILDREN’S BLEND voor kinderen 5-15 jaar

ADULT’S BLEND voor volwassenen 16-55 jaar

8 specifieke bacteriestammen met 4 miljard levensvatbare micro-organismen

8 specifieke bacteriestammen met 12 miljard levensvatbare micro-organismen

ADVANCED ADULT’S BLEND voor senioren 55 plus of een extra behoefte aan bifidobacteriën

SUPER 8 HI-POTENCY met een bijzonder hoog percentage aan lactobacteriën

SUPER 5 ZUIGTABLET in een zuigtablet, speciaal met een hoger gehalte aan L. Salivarius.

9 specifieke bacteriestammen met 24 miljard levensvatbare micro-organismen

8 specifieke bacteriestammen met 30 miljard levensvatbare micro-organismen

5 specifieke bacteriestammen met 1 miljard levensvatbare micro-organismen

BEPAALDE BACTERIËN ZIJN BELANGRIJK VOOR DE MENS Udo Erasmus, de wereldberoemde nutritionist en voedingsexpert ontwikkelde verschillende Microbiotica supplementen specifiek voor elk lid van de familie.

Het type en de hoeveelheid lichaamsvriendelijke bacteriestammen voor het beste resultaat zijn afhankelijk van de behoefte en de verschillende stadia van het leven.

Alle gekozen bacteriestammen of micro-organismen zijn speciaal ontwikkeld en getest op hun zuurweerstand.

Zo weet men zeker dat deze vriendelijke bacteriën overleven in een zuur milieu.

WAAROM UDO’S CHOICE MICROBIOTICAMENGSELS ANDERS … EN HOOGWAARDIGER ZIJN:

•Omdat de stammenselectie leeftijd gerelateerd is (voor effectiviteit) en voor iedere specifieke leeftijd gebaseerd is op gepubliceerde klinische studies.

•Omdat de compatibiliteit van alle stammen die Udo’s Choice Microbiotica bevatten, in-vitro getest en bevestigd zijn.

•Omdat alle gebruikte bacteriestammen getest zijn op gastrische weerstand voor maximale opname.

•Omdat Udo’s Choice Microbiotica geproduceerd worden met uiterst geavanceerde apparatuur, dusdanig dat er een zo hoog mogelijke gestandaardiseerde concentratie verkregen wordt.

voor meer informatie over de microbioticaproducten

VERKRIJGBAAR IN DE BETERE NATUURVOEDINGSWINKEL OF APOTHEEK

Ojibwa-De Roeck+32 (0)52 48 43 00 www.ojibwa.be | www.gezondevetten.be

5 Tweemaandelijks magazine OrthoFyto® & OrthoTrends®

Inhoud

107 / juli - augustus ‘14

NR.107

STUS 2014 JULI / AUGU G 19 JA A RG A N

VA K T I J D

SCHRIFT

genen Darmpatho CA CReëReN ORTHObIOTI OpTImALe eeN eIT DARmKwALIT VOeDING bIJ

DySbIOSe

meT INTeRACTIeS IëLe ANTImICROb N mIDDeLe

Hoofdartikel Orthomoleculair Orthobiotica creëren een optimale darmkwaliteit ................................................ 6

Bron afbeelding

: RP Sanitas

Humanus

Voeding Voeding bij dysbiose. . ...................................10

Orthobiotica creëren een optimale darmkwaliteit

Medisch dossier De ‘normale’ pathogene darm.................. 14

Orthobiotica ondersteunen de goede werking van preen probiotica. Zij zorgen bovendien voor een optimale darmterrein en darmkwaliteit om alle darmstoornissen te voorkomen of te behandelen.

De darmflora helpt de voedselvertering en dus is een evenwichtige balans tussen de verschillende darmbacteriën belangrijk.

De darmdysbiose moet worden aangepakt en de ecologie in de darm moet worden hersteld.

Dit kan alleen wanneer voldoende orthobiotica in de darm aanwezig zijn. zie hoofdartikel pagina 6.

Uit de praktijk Ontgiften vraagt maatwerk . . ....................18 Orthomoleculaire haartherapie ............... 20

Nieuws uit de research Het effect van haver op de

Congres Integrative oncology: een verslag .. .........23

bloedsuikerspiegel ...................................... 29

Interacties Interacties met antimicrobiële middelen............................................................ 26

Resveratrol verbetert de glucosecontrole

Fytotherapie Fytotherapie bij darmpathogenen ........32

Supplementen en leeftijdgerelateerde

Diagnostiek De bacteriële intelligentie van (onprettige) darmbewoners ....................35

en de insulinegevoeligheid bij diabetici.....29

maculadegeneratie ..................................... 30 De foliumzuurstatus is van invloed op de eetlust van kinderen.................................... 30

Adverteerders RP Vitamino

De speekseltesten................................................................................ 2

Ojibwa De Roeck

Udo’s Choice Microbiotica. .................................................................4

Nutrisan

Probiotics Caps. . ................................................................................. 13

FIOW

eFIOW seminaries............................................................................. 17

Pharma Nord

Selenium+Zinc.. ................................................................................... 19

Aman Prana

Gula Java. . ............................................................................................. 22

Pharma Nord

Bio-Q10. . ............................................................................................... 25

FIOW

Electrosmog......................................................................................... 28

OrthoFytoMedia

Abonneer nu!....................................................................................... 31

Energetica Natura

Bio-Para.................................................................................................. 40

Erkenning Orthofyto Orthofyto is sinds juni 2007, als enig neutraal Orthomoleculair Wetenschappelijk Vaktijdschrift, erkend door de ‘European Union of Science Journalists’ Associations’ en de ‘European Research Advisory Board (EURAB)’.

107

/ juli - augustus ‘14

OF

6

Hoofdartikel Orthomoleculair

Wal t e r O.M. Fa ché

Orthobiotica creëren een optimale darmkwaliteit

O

rthobiotica ondersteunen de goede werking van pre- en probiotica. Zij zorgen bovendien voor een optimale darmterrein en darmkwaliteit om alle darmstoornissen te voorkomen of te behandelen. De darm heeft een enorm groot oppervlakte, waarlangs ons lichaam contact houdt met de buitenwereld. De huid heeft 2 m², de longen 80 m² en de darm 300 m² contact oppervlakte. De totale lengte is ongeveer 7 m waarvan de binnenkant bezet is met villi (vingervormige uitstulpingen) waarlangs de uitwisseling gebeurt. Deze villi zijn ondergedoken in het voedsel, dat daar tussendoor schuift terwijl de villi bewegen als de tentakels van een zeeanemoon. (figuur 1)

In de darmholte leven veel bacteriën die samen de darmflora vormen. Zij helpen mee met de voedselvertering door complexe voedingsstoffen af te breken tot gemakkelijk opneembare basis moleculen. Een evenwichtige balans tussen de typen bacteriën is aldus heel belangrijk. Dit evenwicht kan slechts optimaal tot stand komen indien de dysbiose in de darm wordt aangepakt, de ecologie van de darm terug wordt hersteld, de blokkades opgeheven en de functies in de darmcompartimenten geoptimaliseerd worden. Dit alles kan slechts indien voldoende orthobiotica in de darm aanwezig zijn, die de darmflora, het darmterrein en de darmintegriteit opnieuw kunnen herstellen, verbeteren en versterken.

Maak van antibiotica geen dagelijkse kost!

Epigenetische factoren bepalen de darmkwaliteit

Villi of darmvlokken Epitheelcellen met enterocyten Capillairen Lymfevaten

Musculatuur Figuur 1. De villi vergroten het darmoppervlak en bepalen de darmkwaliteit.

juli - augustus ‘14 /

107

Antibiotica, xenobiotica, prebiotica, probiotica en orthobiotica zijn heel belangrijke epigenetische stoffen die de darmkwaliteit negatief of positief kunnen bepalen. (figuur 2) Antibiotica en xenobiotica zijn voor het darmstelsel een ramp. Prebiotica, probiotica en orthobiotica zijn een zegen voor de darmen. De meest bekende prebiotica zijn: inuline, fructo-oligosachariden, pectines uit groenten en fruit, glucanen uit graanproducten en zijn onverteerbare koolhydraten of voedingsvezels. Zij worden gedeeltelijk afgebroken in de dikke darm.

Probiotica zijn mono- of mengculturen van lichaamseigen micro-organismen ter ondersteuning van de microflora van de gastheer. Probiotica zijn bacteriën, die mogelijk een positieve invloed hebben op de gezondheid en de verteringsprocessen in het bijzonder. Orthobiotica zijn lichaams- en voedingsstoffen, die het darmterrein en de darmbarrière optimaliseren om alle darmfuncties maximaal te kunnen uitvoeren. Zij herstellen, regenereren en onderhouden alle darmstructuren en darmfuncties: mucosa, darmbarrière, immuniteit, peristaltiek, zuurtegraad, darmtransit, …. [1].

7

Hoofdartikel Orthomoleculair

Wa lter O .M. Fach é

DARMMUCOSA antibiotica

xenobiotica

Vernietigen darmflora darmterrein

aerobe en anaerobe bacteriën

villi

darmterrein

Herstellen darmflora darmterrein darmflora prebiotica

probiotica

orthobiotica

Figuur 2. Vijf belangrijke epigenetische factoren die de darmkwaliteit sterk bepalen [1].

A

Advies • vitamine C zorgt voor een goede collageenvorming in de spieren en het bindweefsel • buik-flankenademhaling [2], beweging, aarden, geen klemmende kleding • vermijd bestraling die de bacteriën beschadigen • neem regelmatig een carotenoïdcomplex met selenium en cysteïne ter bescherming tegen straling.

Tussen de twee spierlagen bevindt zich een complex zenuwstelsel, het myentherische zenuwstelsel of de plexus van Auerbach. Deze plexus staat deels onder controle van het autonome zenuwstelsel, maar kan grotendeels ook zelfstandig functioneren. De mucosa van de darm bezit echter talrijke gespecialiseerde cellen: strekgevoelige sensoren (mechanosensoren), die informatie verzamelen over de vulling van de darm, en chemoreceptoren die de aanwezigheid van (schadelijke) stoffen, en de veranderingen in de zuur-base balans detecteren. De werking van de darm is afhankelijk van het goed ontwikkelde en functionerende zenuwstelsel. Bij verstoring van de darmmotiliteit ontstaat obstipatie, dysbiose, dysbacteriose, darmtraagheid en verslakking [1].

Een complexe darmwandstructuur bepaalt de darmkwaliteit Het epitheel is de binnenste darmbekleding met het sterk geplooide slijmvlies, mucosa. Het oppervlak is sterk vergroot door de aanwezigheid van darmvlokken of villi, waarin de enterocyten en slijmbekercellen zich bevinden. Enterocyten of cilindervormige trilhaarepitheelcellen zijn gespecialiseerde cellen die de voedingsstoffen opnemen. Tussen de villi liggen de crypten van Lieberkuhn, in het midden enterocyten en gobletcellen en aan de top de extrusiezone waar de oude cellen worden afgeworpen of afschilferen. Aan de basis van een darmvlok zitten er verschillende cellen die enzymen en hormonen aanmaken, en sensorische informatie doorgeven over de toestand van de darm: de zuurgraad, darmvulling, aanwezigheid van eventuele schadelijke stoffen enz [1].

Onder het epitheel bevinden zich een dunne laag spierweefsel en daaronder een dikke laag bindweefsel, tela submucosa.

Het bindweefsel is zeer rijk aan bloedvaten, zenuwcellen (de plexus van Meissner of submucosale plexus) en lymfefollikels.

De lymfefollikels zijn vooral aanwezig in het laatste stuk van de dunne darm, het ileum, dat overgaat in het colon en bevatten de plaque van Peyer of GALT (gut-associated lymphoid tissue). Dit zijn in groepjes voorkomende follikels of klieren in het darmslijmvlies (lymforeticulair weefsel), die helpen de opgenomen voedingsstoffen door te geven naar het bloed, informatie te vervoeren uit en naar de darm en infecties af te weren.

Darmspieren regelen de peristaltiek van de darm. Door deze samentrekking van de overlangse laag schuiven de voedselbrokken door. De peristaltische beweging belet de overwoekering van bepaalde kolonies in de darm [1].

A

Advies Buikademhaling bevordert darmperistaltiek!

Darmmotiliteit ondersteunen door zuurstof, acetylcholine (krillolie), arginine, vermijden van schadelijke prikkels zoals gassen, afsnoering stukje darm, bacteriële- en milieutoxines, angst, stress en pijn. De bloedtoevoer verhoogt, peristaltiek verbetert en meer darmsappen komen vrij! [1]

De darm is het grootste en belangrijkste orgaan van het immuunsysteem. (figuur 3) inhiberen de macrofaag Macrofagen (floreren tussen de trilhaar-epitheelcellen van de darmvlok)  maken zuren vrij  produceren B-lymfocyten  remt salicylzuren  antireumatica  aanmaak van immuunglobuline A (IgA) verlaagt Membraan darmwandcel

Cadmium (roken) - Sulfiet - Salicylaten

1

voetjes pathogene Escherichia coli proberen houvast te krijgen aan de darmwand om binnen de cel te dringen. Meer bacteriën en minder bescherming.

2

3

4

Receptoren op de wand

Immuunglobuline A (IgA) beschermt de darmwand door immuuncomplexen te vormen met de antigenen

Figuur 3. Immuunglobulinen A beschermen de darmwand door immuuncomplexen te vormen [1].

107

/ juli - augustus ‘14

OF

8

Hoofdartikel Orthomoleculair

Het immuunglobuline A (IgA) beschermt de darmwand door immuuncomplexen AG-AL met de vreemde antigenen te vormen. Het IgA verhindert de binding van pathogene bacteriën zoals Escherichia coli op de celreceptoren, die dienen om allerlei signalenmoleculen en voedingsstoffen binnen te loodsen. Is de secretie van IgA goed en weinig of niet verstoord, kan je gemakkelijk Salmonella bacteriën of Candida schimmels verdragen en deze kunnen niet in de bloedbaan doordringen.

De pathogene kiemen krijgen geen kans zich te binden op de darmwandreceptoren. Indien de secretie van IgA wordt verstoord door aspirine (salicylzuren), antireumatica geneesmiddelen, cadmium en sulfieten in de voeding, kunnen de receptoren op de darmcellen niet voldoende beschermd worden en penetratie van bacteriën wordt mogelijk.

A

Advies • Macrofagen in darm stimuleren met vitamine C en enzymen • Vitamine A optimaliseert de mucosale weefsels in de darmen die de eerste barrière vormen en dagelijks in contact komen met miljoenen micro-organismen. Bovendien draagt het retinolzuur bij aan een lagere gevoeligheid voor darmontstekingen.

• Probiotica, vezelrijke voeding, glutamine, bètaglucanen, groene componenten waaronder chlorella, die veel chlorofyl bevatten, voeden de darmflora, miljoenen vriendelijke darmbacteriën en versterken aldus het immuunsysteem en verminderen voorkomen van Candidaschimmel.

Actoren darmkwaliteit orthobiotisch behandelen Naast het Westerse voedingspatroon met haar onevenwichtige macronutriënten balans, geraffineerde voedingsmiddelen, chemische residuen, deficiëntie in de microvoedingsstoffen (minerealen) en tekorten in de vitaminen en andere voedingsnutriënten beïnvloeden nog meerdere epigenetische factoren de darmkwaliteit en de darmflora.

De westerse voeding bevat te weinig samengestelde ongeraffineerde koolhydraten, essentiële vetten en essentiële aminozuren, teveel suiker, koffie, thee, alcohol en chemische additieven. Het westers voedingspatroon leidt tot een forse ontsporing van het macronutriënten evenwicht en leidt tot een ernstige koolhydraten-vetten-eiwitten-balansverstoring.

Door de mineralenroofbouw en het tekort aan mineralen aanvoer met de geraffineerde voeding ontstaan ernstige mineralen deficiënties (Zn, Cr, Mn, Mg, Ca), die zo nodig zijn als cofactoren van de enzymen in het verteringsmetabolisme, het complementsysteem in de darm, het immuunsysteem en de ontstekingsrespons in de darm. Ook fytinezuur in graanvezels en soja binden mineralen en verhogen het mineralenverlies [1,3].

juli - augustus ‘14 /

107

Wal t e r O.M. Fa ché

A

Advies • Kies voor een orthotarische voeding volgens de voedingsdriehoek Faché® vol met orthobiotica voor de darmkwaliteit te verhogen.

• De basis macronutriëntenregel KH50-VZ30-EW20 [3] van Faché dient nagestreefd te worden om de macronutriënten in evenwicht te brengen.

• De mineralendensiteit of de verhouding tussen mineralen/100 calorieën dient zo hoog mogelijk te zijn.

• Een multimineraalsupplement moet mineraaltekorten aanvullen.

Een verstoorde pancreasfunctie beïnvloedt sterk een onvolledige vertering van de eiwitten in de maag en de darm. Door reductie van het pancreas bicarbonaatniveau ontstaat na een maaltijd een acute acidose, omdat het maagzuur niet voldoende wordt geneutraliseerd door het bicarbonaat. Daardoor worden de proteolytische enzymen vernietigd, die normaal de eiwitten moeten splitsen in hun aminozuren. De onverteerde eiwitten kunnen door de mucosa in de bloedcirculatie worden opgenomen en een immuniteitsreactie ontketenen. Een malabsorptie ontstaat en oefent een negatief effect uit op de kwaliteit van de darmstructuren en de darmkwaliteit. Bij ernstige malabsorptie kunnen heel veel klachten van het maagdarmkanaal voorkomen: diarree, gewichtsverlies, oedeem, bloedarmoede, spierkrampen, bloedingsneiging, divertikels, ontstekingen, …

A

Advies • Proteolytische enzympreparaat met extra bromelaïne en papaïne bevordert de splitsing van eiwitten in aminozuren.

• Taurine verhoogt de aanmaak van galzouten en betaïnechloride verbetert de opname van eiwitten en mineralen.

• Een malabsorptie door vermindering van het absorberend oppervlak kan worden versterkt door bioflavonoïden, plantenfenolen en epi-gallo-catechingallaat in groene en zwarte thee.

Een optimale glycocalix, bestaande uit een mantel van glyconutriënten of essentiële glycosuikers, is in de darmen hoogstnodig als communicatie tussen de cellen onderling. Een goede celcommunicatie is de basis voor de besturing, regulering en bescherming van onze hele stofwisseling. Immers, er moet eerst een communicatie gebeuren, voor er een proces in de stofwisseling kan worden uitgevoerd.

Glycocalix

Celcommunicatie Figuur 4. Het celoppervlak met koolhydraten als een mantel van glycosuikers.

9

Hoofdartikel Orthomoleculair

Wa lter O .M. Fach é

De glyconutriënten in de glycocalix oefenen de functies uit van celcommunicatie – besturing - regulering – bescherming. Cel tot cel communicatie is de basis waar vanuit onze stofwisseling wordt aangestuurd.

BACTERIE

Cel 1

VIRUS TOXINE GLYCOPROTEÏNE GLYCONUTRIËNT PROTEÏNE

Cel 2 Figuur 6. Glycoproteïnen dienen om toxische cellen te binden.

Zo zijn deze glycoforms of glycoproteïne in staat om alles waarmee ze in contact komen te ‘lezen’ en daar door middel van communicatie op te reageren. Gezonde cellen hebben specifieke combinaties van suikers, worden door elkaar herkend, en met rust gelaten. Op afwijkende combinaties vindt geen herkenning plaats, ze worden "gelabeld" tot uitscheiding, en zo vernietigd. Bijvoorbeeld bacteriën of afwijkende cellen.

Ontbreken van ‘glycosuikers’ is zoals het ontbreken van stukjes ‘letters’. De informatie overdracht is dan niet optimaal, dit heeft gevolgen voor de stofwisseling. Daar waar twee cellen een interactie hebben, spelen deze suikers een rol. Een optimale celcommunicatie geeft een optimale informatie overdracht. Daarmee is onze stofwisseling in staat verstoorde processen te herstellen en op te ruimen. De glycocalix rond elke darmcel functioneert aldus als communicatiemiddel, immuunmodulator, stevigheid bindweefsel, binding aan andere proteïnen (bijv. ei-zaadcel bij bevruchting), zenuwgeleiding, wondgenezing, ontgifting, …

A

Advies Glycosuikers of glyconutriënten zijn essentieel. Je moet ze door voeding binnen krijgen. Ze zitten in planten, vruchten, groenten, paddenstoelen, wieren, zaden. Tegenwoordig is onze voeding arm aan glyconutriënten. Van de negen essentiële suikers zitten er nog maar twee voldoende in ons dieet, nl. glucose (in koolhydraten) galactose (in zuivel). De andere ‘suikers’ mannose, fucose, xylose, Nacetyl-glucosamine, N-acetylgalactosamine, N-acetylneuramininezuur, arabinose, zitten onvoldoende in ons dieet.

Orthobiotica moduleren ontstekingsreacties in darm en lever Geef de darmpathogenen geen kans om deze niche te komen bevolken. Een goedwerkende lever en een gezonde darm zijn daarbij zeer belangrijk om een optimale darmimmuniteit te

verwerven. Probeer zoveel mogelijk de lever en de darm te detoxificeren en ontstekingsreacties te voorkomen door alle orthobiotica hierboven aangehaald regelmatig in te zetten.

Een goede darmflora kan zowel preventief als curatief met prebiotica, probiotica en orthobiotica worden aangepakt. Prebiotica voor een optimale voedingsbodem voor de darmbacteriën kan worden aangevuld met fructo-oligosachariden (FOS). Dit zijn fermenteerbare vezels die in meer dan 36.000 plantsoorten voorkomen waar ze als energiereserve fungeren. Zitten in prei, ui, sojabonen, ….Ook galacto-oligosacchariden (GOS) van nature aanwezig in moedermelk, maar ook in prei, ui, sojabonen zijn goede prebiotica omdat ze één van de glycosuikers bevatten, nl galactose. Xylo-oligosacchariden (XOS) een nieuw ontdekte type van prebiotica zit van nature in groenten, fruit, bamboe, honing en melk. Inuline in ajuin, knoflook, artisjok, cichorei, aardpeer, paardenbloem zijn eveneens goede orthobiotische voedingsmiddelen als prebiotica [1].

Voor een optimaal darmterrein zonder ontstekingen te verwezenlijken zijn de volgende orthobiotica noodzakelijk extra regelmatig in te nemen: chondroïtinesulfaat, glucosaminesulfaat, MSM of methylsulfonylmethaan, lipotrope stoffen (zoals lecithine, fosfatidylcholine, inositol, betaïne, methionine, cysteine of NAC, taurine, biotine), carnitine, vitamine B2, vitamine Ecomplex, alfa L-liponzuur, magnesium, calcium, glutamine, vitamine C (gebufferde), bèta-1,3/3,6-glucanen (uit paddenstoelen) en de glyconutriënten. De essentiële vetzuren remmen de inflammatie en functioneren aldus als orthobiotica om de balans tussen de inflammatoire en de anti-inflammatoire route te handhaven. Een gebrek aan de cofactoren leidt tot een verminderde aanmaak van anti-inflammatoire prostaglandinen.

Deze cofactoren zijn de orthobiotische stoffen: vitamine C, magnesium, zink, vitamine B3 en B6. Omega-3, kurkuma, gember, bioflavonoïden, uien, knoflook, bromelaïne, quercetine remmen de aanmaak van de inflammatoire prostaglandinen en leukotriënen [1,4].

Voor meer informatie over de orthobiotica kan je de monografie nr 81. ‘Met orthobiotica darmstoornissen en kanker voorkomen en behandelen’ bestellen bij het eFIOW Laarne.

I

R

Referenties 1. Faché Walter O.M. Met orthobiotica darmstoornissen en kanker voorkomen en behandelen. Monografie Nr 81, Publi Media FIOW Laarne 2014; 2. Bacci Ingrid. Effortless painrelief. Free Press, Simon & Schuster, Inc, 2005; 3. Faché Walter O.M. Jij kunt slank en gezond blijven met de nieuwe revolutionaire Voedingsdriehoek Faché. Gezondheidsboekje nr 1. Publi Media FIOW Laarne 2009; 4. Faché Walter O.M. Terug soepel bewegen, een orthomoleculaire aanpak. Monografie nr 116. Publi Media FIOW Laarne. 2013.

107

/ juli - augustus ‘14

OF

10

Voeding

A nne m i e ke M e ij l e r e n M ar ij ke de Wa a l - Ma l e fi j t

Voeding bij dysbiose Voorheen het ‘Candida-dieet’

I

n de praktijk blijken veel personen met darmproblemen baat te hebben bij aanpassing van hun voeding. Voorheen werd vaak het ‘Candida-dieet' voorgeschreven. Anders dan jaren geleden wordt er niet meer uitgegaan van het Candida-

syndroom, waarbij de schimmel zich door het gehele lichaam verspreidt. Wat dan wel? De laatste wetenschappelijke inzichten geven aan dat een aantal maatregelen uit dit dieet inderdaad effectief zijn bij een overmatige aanwezigheid van schimmels (waaronder Candida albicans) en dysbiose in het algemeen. Aan de hand van de verschillende onderdelen van dit dieet zullen de nieuwste inzichten ten aanzien van dysbiose en voeding besproken worden.

Voedingsmaatregelen De belangrijkste voedingsmaatregelen bij dysbiose zijn: 1. Het vermijden van suikers en geraffineerde koolhydraten; 2. Het verhogen van de vezelconsumptie;

[2,3]. De darmflora heeft ook een vitale functie als ‘leverancier’ van de belangrijkste voedingsstoffen en groeistimulatoren voor het darmslijmvlies.

3. Het vermijden van gisten en schimmels, net als producten die door fermentatie worden geproduceerd;

3. Het vermijden van gisten, schimmels en gefermenteerde producten

4. Het vermijden van veel voorkomende allergenen zoals zuivelproducten, tarwe en noten.

Uit diverse oogpunten is het verminderen of stoppen met het gebruik van geraffineerde suikers sterk aan te bevelen. Het effect op de groei van Candida lijkt echter beperkt. Het totaal vermijden van suikers is daarom vaak niet nodig, en dat maakt het dieet voor velen een stuk eenvoudiger. Geleidelijke afbouw van de suikerconsumptie, verandering van leefstijl, blijkt in veel gevallen op de lange termijn het meest effectief.

Een vast onderdeel van het Candida-dieet is het vermijden van producten die gist bevatten of door vergisting (fermentatie) geproduceerd zijn. Vaak wordt hiervoor als reden opgegeven dat dergelijke producten kunnen leiden tot de vorming van stoffen die de groei van Candida in de darm kunnen bevorderen. Of dit werkelijk het geval is, valt te betwijfelen: hiervoor zijn in ieder geval geen duidelijke aanwijzingen te vinden in de medische literatuur. Het vermijden van deze producten kan wel een ander, in de praktijk vele malen belangrijker doel dienen: het vermijden van veel voorkomende antigenen.

2. Verhoging van de vezelconsumptie

4. Antigenen (allergenen) in de voeding

Vezelstoffen, zowel oplosbare als onoplosbare vezels, spelen een belangrijke rol in onze gezondheid. Hoewel deze vezelstoffen eveneens uit glucosemoleculen bestaan, is hun effect op het lichaam volkomen anders dan van pure glucose. In de eerste plaats kunnen de vezels die ons lichaam zelf (gedeeltelijk) kan verteren, pas opgenomen worden nadat enzymen de lange glucoseketens tot kleinere, opneembare stukjes hebben afgebroken. Dit leidt tot een langzamere stijging van de glucosespiegel ten opzichte van snel opneembare glucose.

Alle niet verteerbare vezels zijn belangrijke voeding voor de darmflora. De darmflora vormt uit de vezelstoffen korteketen-vetzuren. Deze korte-keten-vetzuren worden snel opgenomen uit de darm. Het metabolisme van deze vetzuren vindt plaats in het darmepitheel, de lever en de spieren. Deze vetzuren zijn niet alleen een belangrijke voedingsstof voor het darmslijmvlies, maar stimuleren tevens de groei hiervan

Eén van de belangrijkste maatregelen is het vermijden van allergenen. Niet alleen de bekende allergenen uit de voeding (zoals zuivel, tarwe, noten en citrusvruchten), maar ook bakkersgist (Saccharomyces cerevisiae) moeten worden vermeden voor een goed resultaat van de behandeling. De reden hiervoor is dat ontstekingsreacties op het niveau van het darmslijmvlies moeten worden voorkomen of geremd. Ontstekingsreacties verstoren de barrièrefunctie van het slijmvlies, waardoor er ongecontroleerd contact tussen antigenen in de darminhoud en het immuunsysteem plaatsvindt. Hierdoor kunnen op diverse plaatsen in het lichaam, zowel binnen als buiten de darm, ontstekingsreacties optreden, met name in de slijmvliezen en de huid.

1. Geraffineerde koolhydraten en suiker

juli - augustus ‘14 /

107

Met verschillende laboratoriumtesten is het mogelijk om de voedselovergevoeligheden (allergieën en intoleranties) in kaart te brengen.

11

Voeding

An n em ieke Meijler en M a r i j ke d e Wa a l - M a l e f i j t

Verstoring slijmvliesbarrière

De praktijk: diagnose en behandeling

Dysbiose van de darmflora en aanwezigheid van schimmels en/of parasieten benadeelt de barrièrefunctie van het slijmvlies. Zo bezitten schimmels verschillende eigenschappen waardoor ze kunnen binnendringen in de slijmvliezen.

Candida albicans scheidt bijvoorbeeld enzymen af die de beschermende slijmlaag afbreken [4,5]. Verder kunnen gistcellen de eiwitten afbreken die onder normale omstandigheden de slijmvliescellen aan elkaar verbinden (junctioneiwitten) [6] en zijn zij zelfs in staat om door de slijmvliescellen heen te dringen. Onderzoek heeft aangetoond dat kolonisatie met C. albicans leidt tot een verhoogde doorlaatbaarheid van het darmslijmvlies [7]. Ook leidt kolonisatie van het darmslijmvlies met Candida tot een verhoogde doorlaatbaarheid voor andere micro-organismen [8].

Het is duidelijk dat dysbiose in het algemeen, en specifiek schimmel- en/of parasietenbelasting, een negatieve invloed op de gezondheid hebben. Hoe gaan we in de praktijk om met het vermoeden dat er sprake is van een dysbiose?

Andere oorzaken voor verstoring van de barrièrefunctie

In principe vormen pathogene darmbacteriën en schimmels vaak een onderdeel van de darmflora bij personen in goede gezondheid. Als er echter klachten zijn die wijzen op problemen met het darmslijmvlies dan kan via een ontlastingonderzoek vastgesteld worden of er sprake is van een verstoorde darmflora en over de aanwezigheid van schimmels en parasieten. Bij een positieve uitslag is bestrijding van de pathogenen gewenst.

Naast verstoring van de darmflora en aanwezigheid van allergenen kunnen ook andere factoren bijdragen aan verstoring van de slijmvliesbarrière. De belangrijkste hiervan zijn ontsteking van de darmwand door andere oorzaken (Crohn, colitis ulcerosa), stress, geneesmiddelengebruik (met name NSAID’s, chemotherapie) en bijvoorbeeld een tekort aan vitamine B12.

Belangrijke kruisreactiviteit met Saccharomyces cerevisiae (bakkersgist) Als er afweereiwitten worden geproduceerd die reageren met antigenen van Candida, komen tegelijkertijd vaak afweereiwitten voor tegen Saccharomyces cerevisiae (bakkersgist) [9]. Dit betekent dat deze organismen antigenen bezitten die sterk op elkaar lijken. Het bestaan van een dergelijke kruisreactiviteit tussen Candida en S. cerevisiae heeft belangrijke consequenties. Wanneer er namelijk sprake is van een kolonisatie met Candida en een verstoorde darmbarrière zullen antilichamen tegen Candida ook reageren met het alom tegenwoordige bakkersgist, en tot een ontstekingsreactie leiden.

Het sterke vermogen van Candida om zich te hechten aan het darmslijmvlies, dit vervolgens te beschadigen en binnen te dringen gecombineerd met de kruisreactiviteit met bakkersgist maakt het moeilijk tot onmogelijk voor het lichaam om het darmslijmvlies te genezen en de vicieuze cirkel van beschadiging te doorbreken. Hierdoor ontstaat een verhoogde darmdoorlaatbaarheid of lekke-darmsyndroom. Candida op zich hoeft dus zeker niet de eerste oorzaak te zijn van het optreden van de klachten. Het is echter wel een organisme dat in staat is om snel zijn kans te grijpen om zich te vestigen en problemen te onderhouden. Wanneer gekeken wordt naar het effect van Candida op andere gezondheidsproblemen valt op dat met name bij een ‘spastische darm’ (irritable bowel syndrome), de ziekte van Crohn en eczeem een negatieve rol van Candida bekend is.

Verschijnselen De klachten van een dysbiose kunnen van persoon tot persoon verschillen in aard en intensiteit. Gemeenschappelijke kenmerken zijn problemen met huid en/of slijmvliezen, allergieën en buikklachten. Bij ernstiger of langer bestaande vormen van beschadiging van het darmslijmvlies, vaak een invaliderende vermoeidheid. Opvallend is dat 95% van de personen die voldoen aan de criteria voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook chronische buikklachten aangeeft.

Diagnostiek

Afhankelijk van de ernst van de klachten kan ook worden gekozen voor een algemene behandeling zonder speciaal ontlastingonderzoek (zie hieronder). Als de behandeling geen of onvoldoende resultaat heeft, kan alsnog darmdiagnostiek worden ingezet. Hierna kan dan een gericht suppletieadvies tegen de pathogenen en gericht op de opbouw van gezonde darmflora volgen. (Red. zie ook het artikel “de bacteriële intelligentie van (onprettige) darmbewoners”, op pagina 35) Behandeling Het eerste doel van de behandeling is het verminderen van de verhoogde darmdoorlaatbaarheid, gericht op het doorbreken van de vicieuze cirkel van slijmvliesreactie en ontsteking.

Dieet heeft resultaat Het ‘klassieke’ Candida-dieet heeft niet voor niets goede resultaten. De toename van vezelstoffen (voeding voor de darmflora, verbeteren stoelgang) en het vermijden van allergenen zijn in deze situatie belangrijk.

107

/ juli - augustus ‘14

OF

12

Voeding

A nne m i e ke M e ij l e r e n M ar ij ke de Wa a l - Ma l e fi j t

Geen (zuurdesem)brood

Essentiële vetzuren

Zuurdesem is oorspronkelijk een product van wilde gisting, waarbij micro-organismen uit de omgeving een fermentatieproces op gang brengen in een mengsel van water en bloem. De micro-organismen die worden aangetroffen in zuurdesem zijn melkzuurbacteriën (verantwoordelijk voor de enigszins zure smaak) en gisten, waaronder Saccharomyces cerevisiae. Gezien de kruisreactiviteit tussen deze gist en Candida lijkt het wenselijk om ook zuurdesembrood volledig te vermijden, en niet beperkt toe te staan. Zo is uit onderzoek bekend dat consumptie van bakkersgist bij personen met de ziekte van Crohn kan leiden tot toename van de ontstekingsverschijnselen [10].

Het essentiële vetzuur gamma-linoleenzuur (GLA) blijkt een sterk ontstekingremmend effect te hebben in huid en slijmvliezen. Het doel van het gebruik van GLA is de ontstekingsreactie van het slijmvlies te verminderen en tegelijkertijd herstel te bevorderen. In tegenstelling tot reguliere ontstekingremmers hebben vetzuren het enorme voordeel dat zij de ontstekingsreactie beïnvloeden door de verhouding tussen de diverse eicosanoïden te veranderen, en niet door de productie hiervan te verminderen. Een ontstekingsreactie is immers een natuurlijk proces, dat gericht is op herstel. Het gebruik van NSAID’s tast het darmslijmvlies juist aan.

Antioxidanten Ieder ontstekingsproces gaat gepaard met een verhoogde productie van vrije radicalen. Uit voorzorg vraagt suppletie van extra meervoudig onverzadigde vetzuren om extra suppletie van antioxidanten [11-20]. Antioxidanten beschermen tegen vetzuuroxidatie en vorming van ongewenste ontstekingbevorderende stoffen (isoprostanen). Vitamine E heeft een specifiek ontstekingremmend effect [21-28].

Multivitaminenpreparaat Bij langdurige fysieke klachten schort er in het algemeen ook het nodige aan het voedingspatroon. Een algemene aanvulling op de voeding is dan ook op zijn plaats. Gezien de gevoeligheid van de darmen moet wel voorzichtiger gedoseerd worden.

Antigenen Voor herstel van de darmwand en darmflora is het essentieel om allergenen en intoleranties te mijden. Een uitgebreide anamnese geeft inzicht in het bestaan van voedselintoleranties en allergieën. Tevens is laboratoriumdiagnostiek aan te raden. Veel voorkomende allergenen zijn als tarwe, koemelkzuivel, noten en citrusvruchten.

Deze maatregelen (dieet plus suppletie) zijn in een meerderheid van de gevallen voldoende voor een sterke verbetering van de gezondheid en genezing van de klachten. Wanneer er geen/onvoldoende verbetering optreedt, kan verdere diagnostiek (ontlastingonderzoek) naar o.a. schimmels en parasieten worden verricht.

A Supplementen

Auteurs

Een aantal supplementen wordt ingezet om de vicieuze cirkel van ontsteking en slijmvliesbeschadiging te doorbreken zoals:

Annemieke Meijler & Marijke de Waal Malefijt (natuurdiëtisten) www.natuurdiëtisten.nl

Probiotica Probiotica kunnen op verschillende wijzen bijdragen aan het voorkomen en bestrijden van een overmatige groei van pathogenen. In het algemeen wordt gekozen voor een hoog gedoseerd, breed samengesteld probioticum, liefst met bewezen positieve eigenschappen. Op basis van een ontlastinganalyse kan een individueel advies worden gegeven.

juli - augustus ‘14 /

107

R

Referenties De referenties behorende bij dit artikel vindt u terug op onze website www.orthofytomedia.org.

Ik ga op reis en ik neem mee...

Probiotic Caps, dé nieuwe generatie synbiotica*

Probiotic Caps Acidophilus

Probiotic Caps Forte

Probiotic Caps Yeast Balance

Onderhoudsdosis, het ideale synbioticum voor elke dag! 2 specifieke stammen per vegetarische capsule met 1.24 miljard levensvatbare bacteriën

Een krachtige formule voor intensieve ondersteuning! 7 specifieke stammen per vegetarische capsule met 20 miljard levensvatbare bacteriën

Met de unieke stam Lactobacillus paracasei! 5 specifieke stammen per vegetarische capsule met 10 miljard levensvatbare bacteriën

*synbiotica zijn producten die zowel melkzuurproducerende bacteriën (Lactobacillus, Bifidobacteria,…) als prebiotica bevatten.

Probiotic Caps bevat o.a. de gepatenteerde stam Lactobacillus acidophilus DDS-1. Deze stam is uitvoerig bestudeerd aan de universiteit van Nebraska (VS) in verschillende klinische studies. Alle geselecteerde stammen zijn uitermate bestand tegen maagsap en galzouten. Als extra bescherming voor de goede bacteriën zijn de capsules omhuld met een zuurbestendige laag waardoor de capsules hun inhoud pas vrijgeven in de darm. Het prebioticum FOS is toegevoegd als voedsel voor de bacteriën.

De stammen zijn ontwikkeld met een gepatenteerde technologie waardoor er een hoge stabiliteit gegarandeerd wordt bij kamertemperatuur. Dit heeft als gevolg dat het synbioticum niet koel hoeft bewaard te worden en dit is handig voor onderweg of om mee te nemen op reis. Al deze technologieën en ontwikkelingen zorgen ervoor dat de melkzuurproducerende bacteriën levend de darmen bereiken. Probiotic Caps is zuivel- en glutenvrij en de gebruikte bacteriestammen zijn al jaren in onze voeding aanwezig waardoor ze met een gerust gevoel gebruikt kunnen worden.

Probiotic Caps is verkrijgbaar bij uw apotheek.

IS O 2

00

0

2

Voor meer info zie www.nutrisan.com

14

Medisch dossier

R a l ph R e e

De ‘normale’ pathogene darm

W

e leven in een microbiële wereld waar micro-organismen de eerste levensvormen waren [1]. Deze micro-organismen vormen nog steeds de grootste biomassa op aarde, en hebben zich steeds aan de veranderde omstandigheden van de natuur aangepast. Grondlegger en ontdekker van de relatie darmbacteriën en immuniteit is de Rus Metchnikoff, die daarvoor reeds in 1908, samen met Paul Ehrlich, de Nobelprijs kreeg. De verzamelnaam voor alle verschillende micro-organismen is microbioom, voorheen darmflora genoemd. In 2012 is het "Human Microbiom Project" in het leven groepen om het microbioom .in relatie tot gezondheid, volledig in kaart te brengen.

Onze vrienden van het maagdarmkanaal De menselijk darm wordt bevolkt door 10x meer bacteriën dan menselijke cellen; in totaal zo’n 1½ tot 2½ kilo en draagt tussen de 500 en 1.500 verschillende soorten micro-organismen met zich mee [2]. Dit impliceert automatisch dat ons eigen microbioom een uitermate belangrijke rol speelt bij de handhaving van zowel symbiose als de homeostase van de mens, onder gezonde omstandigheden uiteraard. Zonder deze ‘vrienden’ kan er nog geen eiwit worden omgezet in een voor ons lichaam bruikbare substantie. De mens zelf profiteert dus van de aanwezigheid van al deze bacteriën.

Deze zijn in staat om zowel onze voeding te verteren en te fermenteren. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld vitamine B12 en vitamine K worden gemaakt en vezels worden omgezet in kort-ketenige vetzuren om te kunnen worden opgenomen door de darm.

Ontwikkeling vanaf de geboorte De ontwikkeling van onze specifieke lichaamseigen darmflora start vindt al plaats direct na het baringskanaal waarbij de foetus direct in aanraking komt met zijn/haar moeders bacterieflora van vagina en darmen. Voor de start van je microbioom maakt het veel uit of je ‘normaal’ geboren wordt

Borstvoeding Lichaamscontact Bevalling Gezondheid Moeder VOLWASSEN MICROBIOOM VOEDING ANTIBIOTICA

Darmflora / microbioom kind

of met een keizersnee. Er zijn bijvoorbeeld aanwijzingen dat een keizersnede leidt tot een verhoogd risico op allergieën en astma. Vervolgens is de voeding bepalend voor de ontwikkeling van het microbioom: krijgt de foetus borstvoeding of flesvoeding? In het wenselijke geval van borstvoeding, dan is de voeding van de moeder bepalend.

Aangenomen wordt dat bij de geboorte de darmen compleet steriel zijn en zuurstofrijk. Binnen twee weken worden de darmen omgevormd tot een zuurstofarme omgeving waarbinnen de anaerobe melkzuurbacteriën zich kunnen ontwikkelen. Deze ontwikkeling van het microbioom gaat door totdat het kind zijn eigen volwassen florastatus bereikt. Belangrijk is dat de foetus zolang mogelijk gevoed wordt met moedermelk. Borstvoeding heeft veel immunologische voordelen ten opzichte van andere soorten melk. Zo zorgt het voor de ontwikkeling van een ‘gezond’ microbioom, betere groei, ontwikkeling van het immuunsysteem en zeer belangrijk voor een gezonde ontwikkeling van de hersenen [3]. Natuurlijk is dit afhankelijk van de kwaliteit van de moedermelk die bepaald wordt door: moeders gezondheid, haar gewicht (BMI), haar voedingsstatus, haar microbioom en gebruik van antibiotica tijdens de zwangerschap [4]. Zie ook figuur 1.

Voeding Antibiotica

GEZONDHEID KIND SAMENWERKING darmflora kind Epigenetische veranderingen

Kolonisatie darmbacteriën

Rijping immuunsysteem Figuur 1. Factoren die de eerste microbiële kolonisatie van de zuigeling beïnvloeden. De opbouw van het microbioom wordt gedomineerd door zowel omgevingsfactoren (zoals leefmilieu en voeding van moeder) gecombineerd met invloeden van genetica en de darmkarakteristieken van de moeder.

juli - augustus ‘14 /

107

15 Ralp h Ree

Microbioom beïnvloedt het hele lichaam Het immuunsysteem vindt zijn oorsprong in de darm (gut associated lymfoid tissue, GALT) en alle slijmvliezen (bronchus associated lymfoid tissue (BALT) en mucosa associated lymfoid tissue (MALT). Al deze weefsels hebben een rechtstreekse verbinding met de buitenwereld. Reeds aangetoond is dat ziektebeelden zoals prikkelbare darmsyndroom, allergieën, diabetes type 2, metabool syndroom, ontstekingsziekten, overgewicht en autisme zijn oorsprong vinden in een veranderde samenstelling van ons microbioom. Deze verandering van het microbioom vindt plaats door veranderde leefstijl, waaronder een toegenomen stress en disstress, omgevingsfactoren en toxinen, zware metalen, een veranderd voedingspatroon en de komst van antibiotica. Antibiotica vinden hun oorsprong in penicillum notatum, een schimmel. Door het veelvuldig gebruik van antibiotica en het voorkomen ervan in ons milieu (o.a. drinkwater), zijn veel pathogene bacteriën antibiotica resistent geworden.

De pathogene darm in opkomst?

De vraag rijst of het microbioom nu juist pathogeen of normaal functioneert onder de huidige omstandigheden? En waarom krijgen lichaamseigen (commensale) bacteriën een schadelijk karakter bij overgroei? Evenals de vraag of we in staat zijn om met natuurlijke interventies het microbioom kunnen omvormen tot ‘normaal’. De darm, opgesplitst, in dikke en dunnen darm vertoont een duidelijk verschillend microbioom met de blinde darm. De blinde darm bevindt zich precies op de anatomische overgang van de ileocecale klep tussen dikke en dunne darm en is een belangrijke immunologische ‘gatekeeper’.

Nog geen halve eeuw geleden noemden we de blinde darm een ‘wormvormig aanhangsel’, een lichaamsdeel zonder functie. Toen werden er veel appendectomieën uitgevoerd. Achteraf bezien een enorme medische blunder om onvoldoende waarde toe te kennen aan een orgaan, in alle zoogdieren aanwezig, dat met ons mee geëvolueerd is [6]. Overigens is deze immuunfunctie van de blinde darm al in 1900 door Berry [7] beschreven. Appendicitis komt 35x meer voor in geïndustrialiseerde landen in vergelijking met niet-geïndustrialiseerde landen waar deze mensen nog niet in aanraking zijn gekomen met ‘moderne’ leefstijl- en voedingsgewoonten, stress, geneeskunde en andere toxische omgevingsfactoren.

Voeding Dat voeding een rol speelt binnen de ontwikkeling van het microbioom wordt steeds duidelijker. Onderzoek bij verschillende culturen toont aan dat het microbioom daadwerkelijk anders is en verandert bij de soort voeding die je eet. Zelfs binnen één groep kunnen de verschillen tussen het geslacht,

Medisch dossier

man of vrouw, al worden aangetoond. Het microbioom past zich aan om zoveel mogelijk waardevolle stoffen aan de voeding te onttrekken. En zo “word je dus wat je eet”. De modern westerse samenleving bevat in hoge mate voedingsmiddelen die niet passen bij ons nutrigenoom. Ondanks alle inspanningen en richtlijnen van voedingscentra, is de ziektelast ten gevolge van voeding alleen maar groter geworden. Gek genoeg zijn het juist de westerse geïndustrialiseerde landen die gebukt gaan onder een exponentiële stijging van ziekten. De enige economie die floreert onder de crisis is paradoxaal genoeg de gezondheidszorg, en ons microbioom floreert mee.

Een juiste voeding is dus zeker van belang om het microbioom te hertransformeren.

Vooral de geraffineerde koolhydraten belasten Een westerse voeding genereert in het algemeen veel endotoxinen. Deze toxinen vergroten de doorlaatbaarheid en de opname van de toch al fragiele darm. Toxinen die op hun beurt weer onschadelijk moeten worden gemaakt door ons immuunsysteem, met alle energie kostende consequenties van dien. Gelukkig is er een toenemende belangstelling voor ‘detoxen’ van zowel lever als darm, hiermee wordt de belasting van lever en darmen opgeschoond. Misschien waren de detoxificatieperioden uit het verleden zo gek nog niet. Ook al wisten ze toen niets over het microbioom, toch werd deze methode overal en door alle culturen heen toegepast [8]. Vooral een koolhydraatrijke voeding heeft een grote impact op de gezondheid en diversiteit van ons microbioom. Een koolhydraatbeperkte voeding vermindert absoluut de ziekmakende endotoxinen (lipopolysacchariden) die door het microbioom worden afgescheiden [9].

Fecale transplantatie een weg?

Vanuit de wetenschap dat een gezond microbioom essentieel is voor de rest van het lichaam is er momenteel grote belangstelling voor fecale transplantaties. Met name bij moeilijk te genezen en verhoogde gevoeligheid voor herinfectie van hypervirulente stammen van Clostridium difficile. Clostridium difficile is een bacterie die we allemaal bij ons dragen en die vaak resistent is geworden tegen al onze huidige antibiotica. Allereerst wordt de darm van de betreffende persoon steriel gemaakt en ontdaan van alle aanwezige bacteriën en hun toxinen. Vervolgens wordt ontlasting, gedistilleerd uit een ‘gezonde’ persoon, rechtstreeks in de maag ingebracht van de ‘steriele’ persoon.

De bedoeling is om het darmkanaal opnieuw te bevolken met een gezonde kolonie microbionten. Er wordt dus een nieuw microbioom aangelegd [10].

107

/ juli - augustus ‘14

OF

16

Medisch dossier

R a l ph R e e

C

R

Conclusie

Referenties

De pathogene darm en zijn microbioom zijn niet langer voetnoten in teksten over microbiologie. Deze onderwerpen nemen momenteel een belangrijke plaats in binnen klinische geneeskunde en onderzoek. De onderzoeksgebieden liggen vooral op het terrein van voeding- en leefstijlveranderingen om het microbioom te ondersteunen in één van zijn belangrijkste functies: de productie van energie voor de "gastheer".

1. Wopereis H, et al. The first thousand days - intestinal microbiology of early life: establishing a symbiosis.

Pediatr Allergy Immunol, 2014; 2. Savage DC. Microbial ecology of the gastrointestinal tract. Annu Rev Microbiol, 1977. 31: p. 107-33; 3. Turin CG, Ochoa TJ. The Role of Maternal Breast Milk in Preventing Infantile Diarrhea in the Developing World. Curr Trop Med Rep, 2014. 1(2): p. 97-105; 4. Isolauri E, Development of healthy gut microbiota early in life. J Paediatr Child Health, 2012. 48 Suppl 3: p. 1-6; 5. Collado MC, et al. Maternal weight and excessive weight gain during pregnancy modify the immunomodulatory potential of breast milk; 6. Laurin M, Everett ML, Parker W. The cecal appendix: one more immune component with a function disturbed by post-industrial culture. Anat Rec (Hoboken), 2011. 294(4): p. 567-79; 7. Berry RJ. The True Caecal Apex, or the Vermiform Appendix: Its Minute and Comparative Anatomy. J Anat Physiol, 1900. 35(Pt 1): p. 83-100 9; 8. Horne S, Colon cleansing: a popular, but misunderstood natural therapy. J Herb Pharmacother, 2006. 6(2): p. 93-100; 9. Kelly CJ, Colgan SP, Frank DN. Of microbes and meals: the health consequences of dietary endotoxemia.

Nutr Clin Pract, 2012. 27(2): p. 215-25; 10. Shanahan F. The colonic microbiota in health and disease.

Curr Opin Gastroenterol, 2013. 29(1): p. 49-54.

Volwaardige voeding die daadwerkelijk voedingswaarde heeft, zal opnieuw geïntroduceerd moeten worden zodat ons lichaam zelf de goede ‘microbiële’ weg kan kiezen.

Niet het eten dat gedicteerd en gedomineerd wordt door onze voedingsindustrie met bewerkt, geraffineerd en light als belangrijkste kenmerken. Een politieke taak om op onvolwaardige voeding een BTW-tarief toe te passen zodat de keuze voor echte voeding wordt bevorderd om zo een werkelijke bijdrage te leveren aan een gezondheids bevorderend microbioom.

A

Auteursgegevens Ralph Ree, orthomoleculair therapeut www.sequana.nl

juli - augustus ‘14 /

107

eFIOW - FACHÉ INSTITUUT 2014 SEMINARIES & BIJSCHOLINGSDAGEN Voor elk jaar van de opleiding Orthomoleculaire Nutritionele Geneeskunde bestaat er een mondeling seminarie of bijscholingsdag.

Deze seminaries kunnen ook door niet-cursisten gevolgd worden.

46STE SEMINARIE - VRIJDAG 19 SEPTEMBER 2014 (09U00– 16U00) GLUTAMINEMETABOLISME , EEN EYEOPENER BIJ ELKE BEHANDELING

(LAARNE)

L-glutamine is als een aminozuur betrokken bij een zeer groot aantal stofwisselingsprocessen van het cellulaire metabolisme. Het is vooral in overmaat aanwezig in het zenuwstelsel als neurotransmitter in de hersenschors. Wij grasduinen in het biochemisch glutaminemetabolisme als een eyeopener bij elke orthomoleculaire behandeling.

Alle belangrijke levensnoodzakelijke functies van glutamine (Gln), glutamaat (Glu) of glutaminezuur worden orthomoleculair besproken en geïntegreerd in de praktijk.

47STE SEMINARIE - VRIJDAG 14 NOV 2014 - (09U00 – 16U00) LIFE EXTENSION SEMINARIE ELEKTROMAGNETISCHE STRALINGEN ORTHOMOLECULAIR BIOSANEREN (L AARNE) Een leven zonder Wi-Fi, GSM, computer … is voor vele mensen ondenkbaar geworden. Het is dus belangrijk om te gaan kijken hoe jezelf en je omgeving optimaal kan beschermen en neutraliseren tegen de permanente aanwezige elektrosmog en negatieve stralingen.

In dit seminarie leert Walter Faché je hoe op een orthomoleculaire manier storende straling en belastende energieën kunnen voorkomen, verminderd, geneutraliseerd en/of getransformeerd worden. Alsook via een milieudiagnose de stoorvelden opruimen en neutraliseren.

Word WIMED-lid voor slechts €130 per jaar en woon het seminarie “Elektromagnetische straling orthomoleculair biosaneren” bij voor de helft van de prijs (t.w.v. €55)* *Bestellen van het WIMED-lidmaatschap kan via: secretariaat@efiow.be of  0032 (0)9/369 06 42 Promotie geldig van 07/06/2014 t.e.m. 14/11/2014 en niet cumuleerbaar met andere promoties.

eFIOW -Faché Instituut

 0032 (0)9/369 06 42

www-eFIOW.be

18

Uit de praktijk

A ng é l iq ue D e Be ul e

Ontgiften vraagt maatwerk Het orthomoleculair detoxplan voor mensen met het syndroom van Gilbert

D

e vakantie is voorbij, het najaar is in zicht. Voor veel mensen een ideaal moment om tijd te maken voor een grote schoonmaakbeurt van het lichaam. Er zijn verschillende vormen van ontgiftingskuren op de markt: van sapkuren, darmreiniging en sauna tot kruiden die je lever-, gal- en nierfunctie ondersteunen. Maar kan iedereen zomaar om het even welke detoxkuur toepassen? Uit onderstaand praktijkvoorbeeld wordt het al snel duidelijk dat ook ontgiften een individuele aanpak en begeleiding vraagt van de orthomoleculaire arts of therapeut.

Het syndroom van Gilbert

De klachten ontstaan bij onvoldoende aanwezigheid of werking van het enzym bilirubine-uridinedifosfaat-glucuronosyltransferase (UGT1A1) in de lever (zie figuur 1.). Dit enzym is een fase-2-enzym dat in normale omstandigheden toxische stoffen zoals fecale steroïden, medicijnen (aspirine, paracetamol), PCB’s en bilirubine verbindt met glucuronzuur, waardoor de geconjugeerde stoffen wateroplosbaar worden gemaakt en ze kunnen worden uitgescheiden via de nieren.

Het syndroom van Gilbert is een vrij onschuldige, chronische leveraandoening, die voornamelijk wordt gekenmerkt door een verhoogd gehalte aan bilirubine (afbraakproduct van hemoglobine) in het bloed. Het syndroom van Gilbert is een erfelijke aandoening die vrij veel voorkomt. Ongeveer 1 op de 20 mensen heeft dit syndroom. Kenmerkende klachten zijn extreme maagpijn, slechte vetvertering, magerzucht, vermoeidheid, het overgeven van gal en meer tijd nodig hebben om te herstellen van bijvoorbeeld een infectie. Deze klachten worden bevorderd door: 1. Een acute of chronische stressperiode; 2. Na een zware, aanhoudende infectie; 3. Bij te weinig slaap; 4. Na het eten van voeding rijk aan transvetzuren, kleur- en bewaarmiddelen of andere synthetische stoffen (bijvoorbeeld pesticiden); 5. Na vasten en onregelmatig eten.

COOH COOH O OH OCOOH OH OH OH

O

OH

COO-

OP

OH OP

OH

H2C

OP

OH OH 2 x glucuronzuur

H3C H 2C H3C

H3CO

O

-

COO H3C

COO-

H2CH C 3 H3C

N H

O N

H N H

COO

CH3 H3C H2C CH3 H3CH2C

H2C

COO-

CH3 H3C

N H

N N H H

N

NH H

O

Bilirubine afbraak van hemoglobuline

UGT1A1 enzym COOCOO-

COO-

COO- O

COO O

-

O O COO O OH O HO O C=O O=CO O O OH HO OH HO O O C=O OH HO CH2 O=CCH2 HO OH OH OHC=O CH CH2 2 O=C CH OH CH OH 2 OH HO CH2 2 2 CH2 CHCH 2 MM OHVV M OHM M M M V V M CH2 CH2 V M M M M V

OO O

NN HH

N N H H

NN HH H H

N NO H H

HH O NBilirubin diglucuronide N N N (Geconjugeerd bilirubine) H H H H H H

Wateroplosbare excretie via de nieren O

Figuur 1. Fase-2-detoxificatie van bilirubine met behulp van glucuronzuur [1].

juli - augustus ‘14 /

107

Silybum marianum of melkdistel is een één- à tweejarige plant, die rond de periode juli-augustus herkenbaar is aan haar paarse bloemblaadjes. De zaden, rijk aan silymarine, worden al eeuwen lang gebruikt bij chronische lever- en galkwalen. Echter wat weinig mensen weten, is dat mariaditel de ontgifting van bilirubine, via het bovenstaande glucuronisatieproces, vertraagt! [2] Met andere woorden: mariadistel kan uitstekend gebruikt worden voor het herstellen van de lever, maar is niet aan te raden voor mensen die reeds te kampen hebben met fase-2 ontgiftingsproblemen, zoals bij het syndroom van Gilbert. Er zijn ook publicaties die aangeven dat Echinacea en ECCG (Epigallocatechinegallaat) uit groene thee mogelijk een vertragend effect uitoefenen op het UGT1A1-enzym [3].

COO-

N H N HN H

Mariadistel

N H O

O

Een orthomoleculair detoxplan voor bilirubine Als orthomoleculaire nutritionist ben ik nagegaan hoe we de lichaamseigen glucuronzuurproductie kunnen stimuleren en hoe er gezorgd kan worden voor een efficiënte uitscheiding van bilirubine via de feces en de nieren. Bij voeding ligt het accent voornamelijk op veel verse biologische groenten, fruit, essentiële vetzuren (walnoten, vlaszaad, postelein, vis) en zwavelrijke voeding zoals eieren, cepaënen (knoflook, ajuin, bieslook) en niet te vergeten levensmiddelen die rijk zijn aan de volgende zwavelhoudende aminozuren: • L-methionine: sesamzaad, kalkoen, kip, vis en kaas; • L-cysteïne: varkensvlees, kip, kalkoen, eend, ricotta, rechtsdraaiende yoghurt, pepers, knoflook, ui, broccoli, spruitjes, haver en linzen;

An gél ique De Beule

Uit de praktijk

Voor normaal, gezond huid1,6, haar en nagels1,4 Verhoogt de opname van ijzer2

• L-taurine: vis, mosselen, oesters en rode algen of verhoog de lichaamseigen productie door het lichaam voldoende te voorzien van vitamine C (groenten en fruit) en de aminozuren L-methionine en/of L-cysteïne.

Daarnaast spreken verschillende bronnen van een positief suppletie-effect van methionine in de vorm van SAMe (S-adenosylmethionine): dit helpt niet enkel het toxische homocysteïne in balans te houden, maar zorgt onder andere ook voor de methylering van histamine. Histamine wordt onvoldoende afgebroken bij een vertraagde fase-2-detoxificatie).

SAMe-suppletie komt in dit geval de hersenen ten goede. Een natuurlijke aanvoer van glucuronzuur vinden we voornamelijk in oplosbare vezels zoals gommen (algen) en pectine (een biologische, ongeschilde appel). UDPGT- enzymen nemen toe door voeding die rijk is aan limoneen monoterpenen zoals citroenschil, karwij-olie en dille.

Speelt een rol in de normale werking van de schildklier4

Hou je licHaam gezond

– met Selenium+zinc, slechts 1 tablet per dag Ondersteunt de normale werking van het immuunsysteem1,2,4,6 Draagt bij tot de bescherming van de cellen tegen oxidatieve stress1,2,4,5

Tot slot: Stimuleer en breng het glucuronisatieproces in evenwicht door het gebruik van nutriënten (individueel te bepalen) zoals koper, co-enzym Q10, magnesium, zink, glutathion, selenium, vitamine B1, vitamine B3, vitamine B6, vitamine B12, foliumzuur, L-carnitine, L-glutamine en calcium-Dglucaraat [4].

A

Draagt bij tot een normaal energieleverend metabolisme en tot vermindering van moeheid2,3 1: Zn. 2: Vit. C. 3: Vit. B6. 4: Se. 5: Vit. E. 6: Vit. A.

Auteursgegevens Angélique De Beule, Orthomoleculaire nutritionist Angelica Sana Directeur eFIOW - Faché Instituut. angelique.debeule@efiow.be

Referenties 1. Module 3 - deel 3: Het orthomoleculair Immuniteitsterrein. Publi Media Laarne FIOW 2013; 2. DMD November 1, 2000 vol. 28 no. 11, 1270-1273: Milk Thistle, a Herbal Supplement, Decreases the Activity of CYP3A4 and Uridine Diphosphoglucuronosyl Transferase in Human Hepatocyte Cultures: http:// dmd.aspetjournals.org/content/28/11/1270.full.pdf 3. Mohamed ME, Tseng T, Frye RF. Inhibitory effects of commonly used herbal extracts on UGT1A1 enzyme activity; Xenobiotica 40(10):663-669, okt. 2010; 4. Www-de-poort.be.

Pharma Nord is één van Europa’s grootste fabrikanten van voedingssupplementen (GMP gecertificeerde eigen productie). Onze producten worden wereldwijd in meer dan 45 landen verdeeld.

Innoverend voor de gezondheid

Minervastraat 14, B-1930 Zaventem Tel.: 02 720.51.20 – Fax: 02 720.51.60 E-mail: info-be@pharmanord.com

Verkrijgbaar in apotheken.

Per dag volstaat 1 tablet.

Selenium+Zinc 90 tabletten aan € 19,30 (= voor 3 maanden !). Vraag de code cnK 1173-434

BE_SelenZink_Ad_Orthophyto_DU_0514_105x297

R

20

Uit de praktijk

H ans van M ont f or t e n Y vo n n e Co o l e n

Orthomoleculaire haartherapie

V

oor vrouwen is een mooie bos haar verbonden met een gevoel van vrouwelijkheid en aantrekkelijkheid. Maar ook veel mannen ontlenen zelfvertrouwen aan hun haardos en lijden onder kaalheid. Dit blijkt onder meer uit de bloei van haartransplantatie-instituten. Bij zowel vrouwen als mannen is haaruitval goed te bestrijden, tenminste wanneer ze zich op tijd melden.

Nadat we ons oor goed te luisteren legden in de omgeving kwam mondjesmaat de bevestiging hoeveel mannen en vrouwen hun uiterste best doen voortschrijdende kale plekken te camoufleren. Schaamte en onzekerheid bleken velen in de greep te houden. De stress die haaruitval met zich meebrengt doet de spanning in het gehele lichaam toenemen en is zeker niet bevorderlijk voor een glanzende haarbos. Menigeen kent de verhalen van mensen die een groot trauma te verwerken kregen en in één nacht grijs en soms zelfs kaal wakker werden. Een nachtmerrie.

Alopecia Bij haarverlies is een goede relatie met de behandelaar cruciaal. In het vertrouwen en de ontspanning die in zo’n relatie ontstaan, kunnen de beste resultaten worden bereikt. Om tot een juiste behandeling te komen is het nodig eerst de mogelijke vormen en oorzaken van haaruitval te onderzoeken.

Alopecia generalisata: dit is een auto-immuunziekte waarbij de haarzakjes over het gehele lichaam worden aangetast waardoor ook lichaamsbeharing verdwijnt. Bij anagene alopecia leiden vergiftiging of bepaalde geneesmiddelen (bijvoorbeeld chemotherapie) tot deze haaruitval.

Hormonale haaruitval: deze vorm kan ontstaan door een overmaat aan mannelijke hormonen of problemen met de receptoren van deze hormonen. Dit noemen we alopecia androgenica. Ook een tekort aan schildklierhormoon of bijnierhormoon kan haaruitval veroorzaken. Zwangerschap en de menopauze staan eveneens bekend als uitlokkende factoren.

Alopecia areata: bij deze aandoening ontstaan een of meer kale plekken. De oorzaak is onbekend, maar een immunologische oorzaak is waarschijnlijk. De plekken kunnen spontaan verdwijnen.

Telogene haaruitval: ook van deze vorm van haaruitval is de oorzaak onbekend. Vaak ziet men deze vorm een drietal maanden na een ziekte met koorts of na een klimaatwisseling (verre reis). Daarnaast wordt deze vorm ook gezien na een operatie of door inname van toxische stoffen.

Genetische factoren spelen eveneens een rol: • Vrouwen hebben drie tot drieënhalf minder 5 alfa-reductase type 1 en 2 dan mannen. Dit reguleert de conversie van testosteron naar dihydrotestosteron (DHT). Dit is het sleutelandrogeen van de androgene kaalheid;

juli - augustus ‘14 /

107

• Onder invloed van het enzymsysteem cytochrome p450 wordt testosteron omgezet in oestradiol en oestron, welke de conversie van testosteron in DHT reduceert. De aromatase spiegel is significant hoger in de haarfollikels van vrouwen, waarvan zes maal meer in de frontale en vier maal meer in de occipetale haarfollikels. Dat verklaart waarom vrouwen meestal de frontale haarlijn behouden; • Zowel mannen als vrouwen hebben 30% meer androgeenreceptor-genen in de frontale haarfollikels, vergeleken met de occipetale regionen. Het totaal van de receptorspiegel is bij vrouwen 40% minder dan bij mannen.

Cyclus De haargroei kent een cyclus. De anagene (actieve) fase duurt drie tot vijf jaar. Tijdens de anagene fase is de groeisnelheid ongeveer 0.3 millimeter per dag. De catagene (overgang) fase duurt een tot twee weken. De telogene (rust) fase duurt vijf tot zes weken. Het korter worden van de anagene fase leidt tot korter haar, terwijl een toename van de telogene fase de regeneratie vertraagt. Dit proces resulteert in haren die zo kort en zwak zijn dat deze het huidoppervlak niet meer bereiken. Ook de grootte van de follikels is van belang voor de kwaliteit van het haar.

Diagnose Om de mate van haarverlies te bepalen zijn er verschillende schaalverdelingen. Bij mannen is dat de Hamilton of de Norwood-Hamilton schaal, bij vrouwen de Ludwig of de Savinschaal. Het nadeel van deze schaalverdeling is dat het blote oog het haarverlies pas kan waarnemen als circa 50% van de haren is verdwenen. Het komt voor dat het haarverlies al 10 jaar gaande is voordat het op deze manier gezien wordt. En dat zijn voor een eventuele therapie verloren jaren. Een eenvoudige zelftest is de trektest. Hierbij worden ongeveer zestig haren afgescheiden van de rest op het niveau van de huid.

Vervolgens wordt er van proximaal naar distaal aan de haren getrokken. Normaal komen dan zes haren mee (10%). Meer dan deze zes is een positieve test. Test, zeker bij een negatieve test, op verschillende plekken, zowel frontaal als occipetaal. In de praktijk meten wij ook de afstand van de neuswortel naar de haargrens, centraal en lateraal. Zo kan je een teruglopende haargrens nauwkeurig in kaart brengen. Een wetenschappelijke methode om de haren te beoordelen is de trichometer. Een pluk haar, afgemeten op de hoofdhuid van 4 cm2 , wordt gemeten in een apparaat dat de Haarmassa Index vaststelt door een meting van haardikte en aantal haren. Hierdoor kan al in een

21

Uit de praktijk

H an s van Montfort en Yvo n n e Co o l e n

zoals fosfatidylcholine en fosfatidylserine. Het activeert de fosfo-inositiden turn-over in menselijke keratinocyten. Het heeft mitogene en groeifactorachtige eigenschappen. Fosfatidezuur is een belangrijke component van de membraan van mitochondriën. Het gaat daarbij ook een interactie aan met de proteïnen in de mitochondriën. Het exacte mechanisme op de haargroei is niet geheel duidelijk. Zowel uit literatuur als uit eigen ervaring zien we de stimulerende werking op zowel haargroei als de gezondheid van de haren. Fosfatidezuur wordt geïnjecteerd in de hoofdhuid.

Autologe therapie

De Norwood schaal of Norwood-Hamilton schaal is een score systeem voor het uitdrukken van mannelijke kaalheid in een getal.

vroeg stadium haarverlies worden vastgesteld en daarna ook de resultaten van een therapie. Voorwaarde is dat het haar minstens drie centimeter lang is. Bij langer haar is ook het breken van de haren te meten met dezelfde technologie.

In de anamnese is het belangrijk te vragen naar het begin van de haaruitval, de hormonale situatie goed te beoordelen en te vragen naar intoxicaties. Indien bij vrouwen het vermoeden bestaat van hormonale problematiek worden bepaalde hormonen gemeten zoals DHEA, testosteron en androsteendion, het luteïniserend hormoon (LH), het follikelstimulerend hormoon (FSH), oestrogeen en progesteron. Dit bij voorkeur in de tweede helft van de cyclus.

Gezonde haren worden opgebouwd van binnenuit. Er zijn bepaalde voedingsstoffen die op de haren een bijzonder effect hebben. Bekend zijn onder andere de B-vitamines, het methylsulfonylmethaan (MSM) en de mineralen zink, koper en ijzer. Onze praktijkwaarnemingen laten ook zien dat mensen die voldoende vitamine K2 nemen vaak melden dat ze een betere huid en stevigere nagels en haren hebben gekregen.

Therapie Volledig herstel is mogelijk als de haarfollikels nog aanwezig zijn. Meestal is dit als de haren op de betreffende plek niet langer dan drie jaar verdwenen zijn. Zijn de haren langer dan drie jaar weg dan kan een behandeling het proces wel stoppen. Daarom is het zo belangrijk zo vroeg mogelijk te diagnosticeren. Als er duidelijk aanwezige oorzaken zijn, worden deze primair behandeld. De voeding wordt zo nodig aangepast, extra aandacht is er voor de inname van essentiële vetzuren, zink, ijzer en B-vitamines. Dit ondersteunt de locale therapie.

Orthomoleculaire lokale methoden Fosfatidezuur Fosfatidezuur wordt door tal van cellen geproduceerd onder invloed van calcium-mobiliserende hormonen, groeifactoren en neurotransmitters. Het is de basis van andere fosfalipiden,

Als beginnend arts leerde ik dat het ontstaan van blauwe plekken een helende werking kan hebben. Zo is de eigenbloed therapie ontstaan. De grootste werking van eigen bloed is afkomstig van de thrombocyten. Deze bevatten circa zestig verschillende groeifactoren en cytokines. Via centrifugeren van bloed in een bepaald medium wordt plaatjesrijk plasma (PRP) gewonnen. Dit stimuleert de productie van de keratinocyten via de Epidermale groeifactoren ( EGF) en PlateletDerived GF ( PDGF). Ook de angiogenese, de productie van de Extracellulaire Matrix en de rijping van steunweefsel wordt geactiveerd. De autologe PRP wordt steeds meer gebruikt in de orthopedie en sportgeneeskunde bij peesletsel, tennisarm en frozen shoulder. Het wordt dan gegeven in plaats van de cortisoninjecties. De betreffende factoren uit dit plasma hebben ook een herstellend vermogen op huid en haar. Onderzoeken laten zowel een toename van de haargroei als het groter worden van de follikels zien.

Indien de oorzaak niet opgeheven kan worden is het bij alle therapeutische maatregelen nodig de behandeling regelmatig te herhalen.

Mits de therapie tijdig wordt ingezet is het resultaat voor de meeste patiënten zeer bevredigend, en kan een haartransplantatie worden voorkomen.

Bij een cliënt werd door de dermatoloog de diagnose telogene haaruitval gesteld. Ze was drie maanden ervoor in de tropen geweest en had daar ook koorts gehad. Daarbij stelden wij ook de diagnose subklinische hypothyreoïdie en een Polycysteus Ovarium Syndroom. Deze patiënte werd behandeld met een dierlijk schildklierpreparaat en kreeg injecties in de hoofdhuid met een combinatie van fosfatidezuur, superoxide dismutase (SOD) en riboflavine. Reeds na de eerste behandeling was de pluktest negatief. Vol trots liet ze zien dat het haar ook weer ‘handelbaar’ was.

A

Auteursgegevens Door Hans van Montfort, arts en Yvonne Coolen, Gestalttherapeut en bewustzijnstrainer Centrum voor Integrale Gezondheidszorg www.cigmtr.nl

107

/ juli - augustus ‘14

OF

ORAC 19 152

UITHOUDING

+ENERGIE

▲ 1 eetlepel Gula Java prestatiedrank (Matcha, Safran, Earl Grey, Rooibos of Cacao) in warme of koude melk, water, graandrank of fruitsap. In een glas, een gezellige mok of in je drinkfles. Voor jong en oud. Voor het hele gezin.

Gula Java Cacao van Amanprana voor het hele gezin voor uithouding, energie en veel antioxidanten De nieuwe gezonde familiedranken voor betere prestaties van kinderen en volwassenen Gula Java prestatiedranken (Matcha, Safran, Earl Grey, Rooibos en Cacao) zijn lekker zowel met melk, water, graandrank en fruitsappen. Warm, lauw of koud. Voor jong en oud.

Boordevol gezonde energie. Als goede start bij het ontbijt, als energierijk tussendoortje, bij recreatie, sport, spelen, studeren, uitgaan en andere ogenblikken waarop je lichamelijk en geestelijk moet presteren. Bij burnout of winterblues. Gula Java prestatiedranken laden je batterijen gezond op en doen je puur genieten. De kokosbloesem-energie is Fair World en helpt 850 Javaanse gezinnen aan een extra inkomen.

Gezonde prestatiedranken met Gula Java: 100% natuurlijk Gula Java Safran, Earl Grey, Rooibos en Cacao voldoen perfect aan de nieuwe generatie sportdranken. Verschillende soorten koolhydraten (suikers/energie), een aantal eiwitten (aminozuren) en voldoende electrolyten (mineralen).

Maar Amanprana doet het nog beter. Amanprana gebruikt Gula Java, waardoor deze prestatiedranken boordevol gezonde energie zitten. Geen geraffineerde suikers en geen kunstmatige zoetstoffen. Pure en gezonde energie uit de natuur. Daarenboven bevatten al deze prestatiedranken veel antioxidanten van nature. Zij hebben een bijzonder hoge ORAC-waarde en zijn hiermee de enige prestatie-,

sport- of energiedranken ter wereld die tijdens inspanningen of na inspanningen zorgen voor een betere immuniteit en bescherming tegen aanvallen van buitenaf.

“

Als schaatser op hoog niveau De nieuwe gezonde is Amanprana voor mij de sportdrank voor kampioenen gezonde, lekkere sportdrank Michael Phelps, 8-voudig waarbij ik mijn maag en Olympisch zwemkampioen, darmtelsel rustig krijg zonder slijmvorming. De natuurlijke dronk chocalademelk tijsamenstelling zorgt voor de dens de Olympische Spelen. juiste energievoorraad. Na Nieuw onderzoek bevestigt elke inspanning bevordert dat je met magere chocolaGula Java Cacao een snelle dedrank sneller herstelt van recuperatie.” zware fysieke inspanningen Joost Vink, marathonschaatser en deze ook langer volhoudt Noordwijkerhout, Nederland dan met sportdrank. De James Madison Universiteit concludeerde dat bij voetballers die magere chocolademelk (Gula Java Cacao) drinken, er minder spierafbraak optreedt dan met traditionele sportdranken.

De Indiana Universiteit publiceerde dat wielrensters 50% langer konden fietsen en sneller herstelden met magere chocomelk (Gula Java Cacao) dan met sportdrank. De Harrisonburg universiteit in Virginia voegde een beetje eiwitten bij koolhydraatrijke sportdrank en ontdekte dat de maximale krachtinspanning met maar liefst 29% tot 40% verlengde.

▼ Ontdek de pure Kotobuki Earl Grey, Kotobuki Rooibos en Kotobuki Matcha, elk met zijn unieke eigenschappen. Ook verkrijgbaar als prestatiedranken: Gula Java Earl Grey, Gula Java Rooibos, Gula Java Matcha, Gula Java Safran en Gula Java Cacao. Heerlijk!

ORAC 42 620

ORAC 17 740

ORAC 35 460

ORAC 3040

ORAC 19 152

SUPER ANTIOXIDANT

ZONDER CAFEÏNE

FOCUS

GOED GEVOEL

UITHOUDING

+ENERGIE

ORAC 204 300

+ENERGIE

+ENERGIE

ORAC 79 900

+ENERGIE

FAIR WORLD info www.noble-house.tk

SUPER VOEDING

info www.noble-house.tk

+ENERGIE

0% JUNK

ORAC 168 500

AMAN PRANA SERENE LEVENSKRACHT • Verkrijgbaar in je natuurwinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu • Tel. 00 32 3 653 25 41, www.noble-house.tk

23

Congres

Pasc ale Van den Heede

Integrative oncology, een verslag

O

p 14 juni 2014 vond in Noordwijk het congres Nature By The Sea plaats met als onderwerp “Integrative oncology”.

Verschillende internationale sprekers met een rijke ervaring op vlak van holistische (integrale) benadering van kan-

ker lichtten hun visie toe. Ik kreeg de kans om een paar van de sprekers persoonlijk te ontmoeten. Hier volgt een kort overzicht van hun werk en ideeën.

In gesprek met Thera Balvers Mevrouw Thera Balvers is directeur van het Simonton Cancer Center Nederland. Ik sprak met haar over de Simontontherapie. Deze therapie helpt mensen met kanker om van angst naar vertrouwen te evolueren. De doelstelling van het programma is om je eigen innerlijke kracht te leren kennen en die te gebruiken om zo je herstel te beïnvloeden.

We vroeger mevrouw Thera Balvers hoe we dit kunnen verwezenlijken. “We beschikken allemaal over onze innerlijke wijsheid, onze “gut feeling”, onze intuïtie. We weten wat we wel en niet willen en kunnen. Maar hoe kunnen we die intuïtie vorm geven en wat weerhoudt ons om die stappen te zetten?

Daarin kunnen overtuigingen berusten. Namelijk ik moet iets, ik ben er niet toe in staat, ik ben bang als ik die stap zet dat ik zal falen. Laat ik maar op veilig spelen. We weten allemaal dat onze overtuigingen en onze gedachten een sterke invloed uitoefenen op onze gevoelens. Gedachten zijn krachten. Hoe kunnen we onze innerlijke hulpbronnen mobiliseren? Hiervoor zul je je belemmerende overtuigingen onder ogen moeten zien en die veranderen in heilzame overtuigingen, die je kunnen helpen en stimuleren. Door regelmatig te mediteren krijg je toegang tot die innerlijke wijsheid. Kankerpatiënten zeggen vaak dat ze door te mediteren in contact staan met hun eigen wijsheid en zo geleid worden door de stressvolle situatie heen.“ Hoe kun je stress en je stresspatroon wijzigen?

“Vaak is er 2-2.5 jaar voor de diagnose kanker een grote stressor geweest. Om die reden willen we het stresspatroon ontdekken van iemand. We stellen dan de volgende vragen:”wat deed je toen, wat gebeurde er met je en welke overtuigingen zijn de drijfveer tot jouw stresspatroon? Je verandert je stresspatroon door de overtuigingen die de oorzaak zijn van die stress te veranderen. Vervolgens werkt het visualiseren van een gewenste situatie meestal heel goed.”

Hoe ga je om met depressieve patiënten? Volgen die gemakkelijk de therapie?

“Depressie heeft te maken met schuld en schaamte. Schuld en schaamte heeft te maken met gedachtes. We (h)erkennen de gedachtes en zetten die op papier en maken opnieuw de link met welke overtuigingen aan de basis daarvan kunnen liggen.”

Het Simontonprogramma werkt zowel curatief als preventief. Het helpt op de volgende vlakken: 1. Het bevrijd raken van angsten; 2. Het verandert diepe, vaak onbewuste, overtuigingen; 3. Het verandert stresspatronen (vechten-vluchten- bevriezen); 4. Het leert technieken die het immuunsysteem activeren als gevolg van een krachtige geest; 5. Het leert harmonieus denken, waarbij vertrouwen wordt ontwikkeld; 6. Het ontwikkelt gezonde overtuigingen over het sterven en de dood; 7. Het leert te communiceren op een verbindende manier, zonder oordelen en verwijten; 8. Het ontwikkelt zelfliefde, zelfwaardering en zelfzorg; 9. Het leert meer te gaan doen wat vreugde brengt en minder te gaan doen wat pijn en lijden brengt.

Voor meer info: www.simontoncancercenter.nl

In gesprek met dr. Thomas Lodi Dr. Thomas Lodi is arts en homeopathisch arts, psycholoog en heeft zich gespecialiseerd in integratieve kankertherapieën.

Hij is oprichter en medisch directeur van drie instellingen voor integratieve oncologie in de Verenigde Staten, Thailand en Singapore. De behandelingen in zijn instituten behelzen alle niveaus van de mens: fysiek, mentaal, emotioneel en spiritueel.

107

/ juli - augustus ‘14

OF

24

Congres

Pasc al e Van d e n H e e d e

Wat kun je doen om na genezing een terugval te voorkomen?

“Volgens mij zijn er een aantal voorwaarden: 1. De voeding staat centraal. Eet veel rauwe biologische groenten en fruit en drink vers groentesap, specifiek met donkere bladgroenten; 2. Slaap met de natuur mee: ga vroeg slapen in een donkere kamer en sta vroeg op; 3. Mediteer; 4. Doe aan lichaamsbeweging en krachttraining; 5. Zorg voor ‘echte’ sociale verbindingen. Los negatieve gevoelens zelf of in verbinding op. Woede heeft alleen een negatieve invloed op mij, niet op de ander; Waarom krijgen mensen kanker?

6. Zeg altijd de waarheid, wees eerlijk. Leugens creëren een emotionele belasting;

“Kanker is een natuurlijke homeostatisch corrigerende reactie van het lichaam om zijn functionele integriteit te handhaven.

De reden dat het lichaam deze reactie heeft, is omdat het lichaam uitgedaagd wordt door zijn omgeving. Net zoals hoge bloeddruk geen ziekte is, maar een normaliserende reactie van het lichaam omdat de bloedvaten contracteren als gevolg van onze westerse voeding, zo is kanker een anaërobe, fermentatieve methode om de energieproductie in een cel te handhaven die het vermogen om zuurstof te gebruiken verloren heeft.

7. Stress, de enige echte definitie van stress is dat je niet accepteert wat is. De respons in het lichaam is krankzinnig.

Hoe kunnen we de aanmaak van kankercellen stoppen?

Het eerste wat je doet ’s morgens bij het ontwaken, wanneer je geest nog helder is:

“Eenvoudig door onze levensstijl aan te passen zodat de blootstelling aan cytotoxische stoffen, giftig voor het lichaam en toxisch voor de cellen, geminimaliseerd of zelfs vermeden wordt. Vervolgens moeten we ons dan blootstellen aan zaken die nodig zijn voor het lichaam om nieuwe gezonde cellen te produceren.

Hoe ziet dit er praktisch uit?

“We moeten alles vermijden wat niet natuurlijk is voor de mens, hoewel dat lastig is want we leven niet langer meer als natuurlijke levens. We weten niet eens meer wat natuurlijk is.

Dieren worden gedreven door instinct, wij mensen door de cultuur. Dus als we willen weten wat goed voor ons is, moeten we dit vragen aan een bron die geen verborgen agenda heeft, namelijk de natuur. De natuur is onze leraar. De vraag is: waar past de mens? Wij zijn primaten en Homininae. De Homininae vormen een onderfamilie van de familie mensachtingen (Hominidae), waaronder de huidige mensen (Homo sapiens) valt. Tot de Homininae behoren ook de gorilla's, chimpansees en bonobo’s. Als we bijvoorbeeld willen weten wat onze natuurlijke leefstijl is, moeten we kijken naar de levensstijl van onze familie en dan blijkt dat we moeten opstaan met de zon en moeten gaan slapen als de zon ondergaat. Onze voeding bestaat dan uit een overvloed aan verse planten, fruit, zaden, en water.

juli - augustus ‘14 /

107

8. Aanvaard wat er is, je hebt geen andere keuze; 9. Je moet leren surfen, surfen op de golven van het leven.

Al deze zaken moeten we proberen te integreren in ons leven. Daar heb je een methodiek voor nodig. Om jezelf te beschermen tegen het vervallen in oude patronen kun je het volgende doen:

1. Mediteer of bid; 2. Lees een inspirerend boek voordat je je dag begint (over gezondheid); 3. Doe lichaamsoefeningen, yoga, loop of zwem,…

Op deze manier bescherm je je lichaam en geest. Je voelt je sterker en de dagelijkse stress heeft minder impact. Verder is het belangrijk te worden omringd door mensen met eenzelfde levensfilosofie.”

Voor meer info: www.anoasisofhealing.com en veritalife.com

In gesprek met dr. Klaus-Dietrich Runow Dr. Klaus-Dietrich Runow is arts, gespecialiseerd in Environmental Medicine en schrijver van diverse boeken. In Duitsland richtte hij in 1985 het Institut für Functional Medicine & Umweltmedizin op gespecialiseerd in alle mogelijke chronische ziekten. Dr. Runow’s laatste boek heet ‘Krebs, eine Umweltkrankheit?’. Volgens Dr. Runow zijn tweederde van de vormen van kanker terug te brengen op omgevingsinvloeden.

Wat zijn uw persoonlijke maatregelen voor kankerpreventie?

1. Caloriebeperking Veel calorieën eten verhoogt het risico op kanker omdat de celcommunicatie wordt verstoord. Een verhoogde ca-

25

Congres

Pasc ale Van den Heede

lorie-inname betekent ontsteking en ontsteking verhoogt het risico op kanker. Als je drie kilogram lichaamsgewicht verliest, neemt je risico op kanker af met gemiddeld 23%.

2. Verminder de totale chemische lichaamsbelasting, check de gifstoffen in uw omgeving.

3. Verminder de consumptie van vlees, met name rood vlees; Mijn persoonlijk dieet is voornamelijk vegetarisch, afgewisseld met vis en eieren. Vlees eten is niet alleen een ethisch probleem, maar ook een toxisch probleem. Antibiotica en toxines in het vlees verstoren de darmecologie.

Steeds meer mensen verteren slecht als gevolg van te weinig enzymen. Hierdoor ontstaat een giftige belasting van het lichaam.

4. Controleer de voedingstoestand – de vitaminen en mineralen - in de cellen.

“De hoeveelheid vitamine D bepaal je bijvoorbeeld in het bloed. Ook door middel van urine-onderzoek krijgen we inzicht in wat er gebeurt in de cel. Zo wordt de hoeveelheid vitamine B12 bepaald door MMA (methyl malonzuur) in de urine te controleren.”

5. Goed slapen “Als je niet goed slaapt ontwikkel je depressie en beïnvloed

je op een negatieve manier je immuunsysteem door de afname van de ‘natural killer cells’. ’s Nachts moet je in een zo donker mogelijke kamer slapen, anders verstoor je je melatonineproductie. Melatonine heeft ook invloed op de groei van kankercellen.

Als de melatonineproductie verminderd is ben ik voorstander van suppletie. De dosering die ik aanbeveel is één uur voor het slapengaan 3-6 of 9 mg melatonine. Bij wakker worden ‘s nachts rond 2 uur kun je nog 1 mg melatonine nemen. Melatonine beschermt je hersenen tegen toxische metalen, werkt als antioxidant en heeft kankerwerende werking. Melatonine is in deze doseringen alleen via de huisarts verkrijgbaar.”

Voor meer info: www.umweltmedizin.org

I

Meer informatie over dit congres?

U kunt de presentaties van dit congres downloaden via www.energeticanatura.com, na inloggen, onder seminarssyllabi.

g he ezo V t b nd oo es he r je Coënzym Q10 – kies voor het beste. Leg de lat hoger te id go is ed all ge een no eg Als u nog geen Bio-Q10 gebruikt hebt, dan heb je nog niet ten volle het effect van coënzym Q10 ervaren. .

Probeer Bio-Q10 om de perfectie te ervaren van 20 jaar onderzoek en verbetering van productietechnieken.

Probeer het originele Q10 product Lucht- en vochtdichte doordruk blisterverpakkingen, verzekeren de hygiëne.

Meer dan 90 wetenschappelijke studies documenteren de product-eigenschappen.

Het origineel Q10 product van Pharma Nord.

Het resultaat van 23 jaar productontwikkeling en onderzoek.

BE_Q10_Ad_Orthophyto_DU_0514_210x148.5

Bio-Q10 is gekozen als het officiële referentie product voor internationaal wetenschappelijk Q10 onderzoek.

De productie, het verpakken en de kwaliteitscontrole vinden plaats in de eigen GMP-gekeurde productie eenheid van Pharma Nord in Denemarken.

100% natuurlijke lichaamsidentieke Q10 van Precise Ingredients.

Gedocumenteerde opname, werkzaamheid* en veiligheid.

Donkere capsules beschermen tegen het licht en bevatten 100 mg Q10 die opgelost is in plantaardige olie.

Bevat coënzym Q10 en vitamine C dat bijdraagt tot een normaal energieleverend metabolisme.

* Natuurlijk coënzym Q10 en vitamine C dat bijdraagt tot een normaal energieleverend metabolisme en de vermindering van vermoeidheid en moeheid.

Bio-Q10 van Pharma Nord is verkrijgbaar bij uw apotheker

Innoverend voor de gezondheid Kwaliteit – Veiligheid – Doeltreffendheid

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief Health News op www.pharmanord.com

Minervastraat 14, B-1930 Zaventem Tel.: 02 720.51.20 – Fax: 02 720.51.60 E-mail: info-be@pharmanord.com

26

Interacties

L oe s S issi n gh- Bl o k

Interacties met antimicrobiële middelen

A

ntimicrobiële middelen of antibiotica worden gebruikt om infecties te bestrijden. Een bijwerking die kan optreden bij het gebruik van antibiotica is diarree, veroorzaakt door overmatige groei van de Clostridium difficile. Diverse

onderzoeken en meta-analysen hebben inmiddels aangetoond dat probiotica zinvol kan zijn bij het bestrijden of voorkomen van door antibiotica veroorzaakte diarree. Probiotica zijn levende micro-organismen die ingezet kunnen worden om de darmflora te optimaliseren. Er wordt gebruik gemaakt van verschillende stammen. De effecten zijn stamafhankelijk. Met name bij gebruik van breedspectrum antibiotica kan een vitaminegebrek ontstaan door vernietiging van vitamine K en vitamine B-producerende darmbacteriën. Daarnaast is complexvorming* een interactie die kan optreden bij gelijktijdige inname van antimicrobiële middelen en bepaalde voedingsmiddelen en /of supplementen. Op pagina 27 treft u het volledige overzicht.

Tot de antimicrobiële middelen behoren [1]: • ß-lactam-antibiotica (penicillinen, cefalosporinen en carbapenems) • Tetracyclinen (doxycycline, minocycline en tetracycline) • Aminoglycosiden (framycetine, neomycine en streptomycine (oudere aminoglycosiden) en amikacine, gentamicine en tobramycine (nieuwere aminoglycosiden) • Macroliden en clindamycine (erytromycine, claritromycine en roxitromycine). Azitromycine behoort tot een subklassevan de macroliden • Sulfonamiden / Trimethoprim • Chinolonen (ciprofloxacine, levofloxacine, moxifloxacine, norfloxacine, ofloxacine en pipemidinezuur) • Middelen bij urineweginfecties (fosfomycine, nitrofurantoïne) • Middelen bij luchtweginfecties • Middelen bij tuberculose eerstekeusmiddelen: isoniazide, pyrazinamide, rifampicine, ethambutol en aminoglycosiden (streptomycine, amikacine of kanamycine); tweedekeusmiddelen: ciprofloxacine, cycloserine, levofloxacine, linezolid, ofloxacine, protionamide, rifabutine, PAS (para-aminosalicylzuur) en thioacetazon • Middelen bij lepra (clofazimine, dapson en rifampicine) • Overige antimicrobiële middelen (colistine, daptomycine, fidaxomicine, fusidinezuur, linezolid, metronidazol, teicoplanine en vancomycine).

*Complexvorming Bij complexvorming wordt een onoplosbaar complex gevormd tussen een geneesmiddel en een voedingsbestanddeel. Complexvorming treedt bijvoorbeeld op als bepaalde antimicrobiële middelen worden ingenomen met melk of met een boterham met kaas. Er vindt dan een directe chemische interactie plaats tussen het medicijn en het aanwezige calcium in het zuivelproduct. Met als resultaat een onoplosbaar

juli - augustus ‘14 /

107

complex, dat vervolgens grotendeels wordt uitgescheiden.

Complexvorming is een type interactie waarbij het risico op therapiefalen vrij groot is. Ter illustratie, wanneer bijvoorbeeld bepaalde tetracyclinen met melk of yoghurt worden ingenomen, dan kan de serumspiegel 50 – 80% lager zijn dan wanneer het met water op een lege maag wordt ingenomen. Hetzelfde geldt voor bepaalde chinolonen, namelijk ciprofloxacine en norfloxacine.

Ook supplementen die calcium, magnesium, ijzer of zink bevatten, kunnen de absorptie van (ondermeer) bepaalde antimicrobiële middelen verminderen. Daarom moet minstens een tijdspanne van twee uur aangehouden worden tussen de inname van het geneesmiddel en mineraalbevattende supplementen en/of zuivelproduct. Hetzelfde geldt ook voor verrijkte voedingsmiddelen, zoals bijvoorbeeld sinaasappelsap met extra calcium of ijzer.

A

Auteur Loes Sissingh-Blok is afgestudeerd als klinisch psycholoog. Sinds 1998 houdt Loes Sissingh-Blok zich vooral bezig met (wederzijdse) interacties tussen voeding(supplementen) / kruidenpreparaten en geneesmiddelen. Over dit onderwerp heeft ze sindsdien in diverse tijdschriften gepubliceerd. Ook organiseert ze nascholingscursussen voor (para)medici. Sinds 2005 heeft ze een eigen nascholingsbureau

R

Referenties De referenties behorende bij dit artikel vindt u terug op onze website www.orthofytomedia.org.

27

Interacties

L o es Sis s ingh -Blok

Overzicht interacties met antimicrobïele middelen In onderstaande tabel worden de belangrijkste onderzoeksresultaten weergegeven van interacties tussen antimicrobiële middelen en voedingsmiddelen / voedingsupplementen.

Geneesmiddelgroep

Geneesmiddel (stofnaam / merknaam)

Antimicrobiële middelen (algemeen)

Nutriënt

Interactie

Opmerkingen / mogelijke gevolgen

Ref.

Probiotica

Vermindert of voorkomt diarree na het gebruik Minstens twee tot drie uur gescheiden van elkaar innemen; van antibiotica cave: voorzichtigheid is geboden bij voorschrijven / toedienen van probiotica aan ernstig zieke patiënten (I.C.) en patiënten met een verzwakt immuunsysteem [7]

Vitamine B

Verminderde synthese van diverse B-vitaminen

Vitamine K

Daling vitamine K-spiegel door vernietiging van Verhoogde kans op bloedingen bij risicogroepen vitamine K-producerende micro-organismen in de darmen door breedspectrum antibiotica en verstoring van de synthese van vitamine Kafhankelijke stollingsfactoren in de lever door sommige antibiotica

Kalium

Daling kaliumspiegel

Hypokaliëmie

17,18

Magnesium

Daling magnesiumspiegel

Oorzaak: verhoogde uitscheiding; hypomagnesiëmie

17,1924

Mineralen (diverse)

Complexvorming bij gelijktijdige inname

Verminderde absorptie geneesmiddel (en mineraal); minstens twee uur gescheiden van elkaar innemen [28]; geldt met name voor ciprofloxacine en norfloxacine; geldt ook mineraalverrijkte voedingsmiddelen en mineraalbevattende antacida [25,26,28,30,33]

25-34

Zuivelproducten

Complexvorming bij gelijktijdige inname

Verminderde absorptie geneesmiddel; minstens twee uur gescheiden van elkaar innemen

35-37

Grapefruit (sap)

Stijging erytromycinespiegel

Oorzaak: enzyminhibitie door grapefruit

Penicillinen (-lactam-ntibiotica)

Kalium

Daling kaliumspiegel

Oorzaak: verhoogde uitscheiding; hypokaliëmie (bij hoge doseringen)

39-41

Sulfonamiden/ Trimethoprim

Foliumzuur

Daling foliumzuurspiegel

Oorzaak: verminderde absorptie en interferentie met het metabolisme bij gebruik van trimethoprim / trimethopri; foliumzuurgebrek bij risicogroepen, afhankelijk van gebruiksduur en dosering

42,43

Kalium

Stijging

Oorzaak: verminderde uitscheiding bij gebruik van trimethoprim / trimethoprim-sulfamethoxazol; hyperkaliëmie bij risicogroepen

44-47

Para-aminobenzoëzuur (PABA)

Verminderde effectiviteit cotrimaxol / sulfonamide mogelijk

Mineralen (diverse)

Complexvorming bij gelijktijdige inname

Vitamine A

Bij hoge dosering vitamine A wordt het risico verhoogd op hoofdpijn en idiopathische intracraniële hypertensie*

Aminoglycosiden

Chinolonen

Macroliden en Clindamycine

erytromycine

Tetracyclinen (algemeen)

Zuivelproducten Complexvorming bij gelijktijdige inname doxycycline

Tuberculosemiddelen

ethambutol

isoniazide

Rifampicine

2-7

8,9 10-16

38

48,49

Verminderde absorptie geneesmiddel (en mineraal); minstens twee uur gescheiden van elkaar innemen; geldt ook mineraalverrijkte voedingsmiddelen en mineraalbevattende antacida

50-59

60-62

Verminderde absorptie geneesmiddel; minstens twee uur gescheiden van elkaar innemen

63-67

Vitamine C

Beter behandelingsresultaat bij patiënten met Dosering vitamine C: 250 mg/d ; cervicitis door combinatie van doxycycline + zie ook tetracyclinen (alg) vaginale crème met vitamine C

68

Vitamine D

Daling vitamine D-spiegel

Dit bleek uit een studie waarin patiënten werden behandeld met doxycycline-hydroxychloroquine

69

koper

Daling koperspiegel

Oorzaak: chelatie

70,71

zink

Daling zinkspiegel

Oorzaak: chelatie; neuritis optica** komt vaker voor bij patiënten met een lage zinkspiegel

70,72

Histaminerijke Interferentie van isoniazide met het metabo- Verhoogd risico histaminevergiftiging*** voedingsmiddelen lisme van histamine uit de voeding

73,74

Tyraminerijke Interferentie van isoniazide met met het meta- verhoogd risico tyraminevergiftiging**** voedingsmiddelen bolisme van tyramine uit de voeding

74,75

Vitamine B3

Daling vitamine B3-spiegel

Vitamine B3-gebrek (pellagra)

76,77

Vitamine B6

Daling vitamine B6-spiegel

Vitamine B6-gebrek (anemie, stijging homocysteïnespiegel, insulten, neuropathie)

78,79

Vitamine D

Daling vitamine D-spiegel

Verhoogd risico fracturen, osteomalacie, osteoporose

80-82

Vitamine D

Daling vitamine D-spiegel

Verhoogd risico fracturen, osteomalacie, osteoporose

80-83

*

Bij idiopathische intracraniële hypertensie of pseudotumor cerebri lijken de verschijnselen op die van een hersentumor, maar is er geen tumor aanwezig. ** Neuritis optica is een ontstoken oogzenuw en kan een bijwerking van ethambutol zijn. *** Symptomen histaminevergiftiging: hoofdpijn, palpitaties, transpireren, blozen (flushing), diarree, jeuk, bloeddrukdaling. **** Symptomen tyraminevergiftiging: hoofdpijn, palpitaties, transpireren, blozen (flushing), diarree, jeuk, bloeddrukstijging.

107

/ juli - augustus ‘14

OF

WORD WIMED-LID EN ONTVANG -50% REDUCTIE VOOR HET SEMINARIE “ELEKTROMAGNETISCHE STRALING ORTHOMOLECULAIR BIOSANEREN” WIMED: Wetenschappelijk Informatieve orthomoleculaire Medische Databank Faché Instituut  Orthomoleculaire bibliotheek: meer dan 7000 wetenschappelijk onderbouwde artikelen.  Orthotips en –trends van de jaarboeken 2009 - 2013 aangevuld met de nieuwste trends  Uiteenlopende onderwerpen: voedingsmiddelen, voedingsstoffen, gastronomie, fyto, ziektebeelden, suppletie en voedingsaanvullingen, toxiciteit, detoxificatie, biochemie, filosofie, energie, diagnostiek, ecologie, orthofilosofie, cosmetica, sport, dierenvoeding, biobouwen en elektromagnetisme  Met een verfijnde & gebruiksvriendelijke zoekmachine  Een online ortho-encyclopedie waarbij ziektebeelden overzichtelijk en systematisch worden bijgewerkt met praktische voedings-, leefwijze-, en suppletie adviezen die permanent worden ge-update. Maandelijks worden nieuwe ziektebeelden toegevoegd.  Vanaf september 2014! Via de NIEUWE eFIOW rubriek “Emocon in de kijker” laat apotheker Philippe Gérard, je maandelijks kennismaken met de pure positiviteit van één van de 54 emocons die beschreven staan in zijn boek Emotioneel welzijn.

(Meer informatie: www.efiow.be/opleiding/emoconie)

Word WIMED-lid voor slechts €130 per jaar en woon het seminarie “Elektromagnetische straling orthomoleculair biosaneren” voor de helft van de prijs (t.w.v. €55)* 1. Toegang tot de WIMED-databank met de unieke online-encyclopedie en de nieuwe rubriek: “Emocon in de kijker” 2. Maandelijks digitale nieuwsbrief met orthomoleculaire tips, voedingsadviezen, nieuwe supplementen 3. Ontvangt -50% reductie voor het seminarie “Elektromagnetische straling orthomoleculair biosaneren” op vrijdag 14 november 2014 te Laarne 4. Voor artsen en therapeuten: vermelding van uw naam op de open eFIOW website (www.efiow.be/community/adressenlijst)

Bestellen van het WIMED-lidmaatschap kan via: secretariaat@efiow.be of  09/369 06 42 * Promotie is geldig van 07-06-2014 t.e.m. 14-11-2014. Elke persoon ontvangt een persoonlijke login en paswoord, na het eFIOW het bedrag van €130 heeft ontvangen. Abonnement begint pas te lopen, op het moment de code is geactiveerd.

Niet cumuleerbaar met andere promoties.

29 L o es Sis s ingh -Blok

Nieuws uit de research

Het effect van haver op de bloedsuikerspiegel

I

n deze meta-analyse werd het effect van de consumptie van haver op de glykemische controle en de insulinegevoeligheid onderzocht. Vijftien gerandomiseerde gecontroleerde studies met in totaal 673 deelnemers werden gebruikt.

De consumptie van haver bleek de nuchtere insulineconcentratie significant te verlagen. Er was bovendien een lichte daling van de nuchtere glucoseconcentratie, van de concentratie geglycosyleerd hemoglobine (HbA1c) en de insulineresistentie waarneembaar bij degenen die haver consumeerden ten opzichte van de controlepersonen, maar het verschil was niet significant.

R

Referentie: Bao L, Cai X, Xu M, et al. Effect of oat intake on glycaemic control and insulin sensitivity: a meta-analysis of randomised controlled trials.

Br J Nutr. 2014 Apr 30:1-10. PMID: 24787712

M

Meer informatie: MN 115 Hypoglycemie, een miskende metabole stoornis Bestellen: www.fache-instituut.be/webshop of secretariaat@fiow.be

Resveratrol verbetert de glucosecontrole en de insulinegevoeligheid bij diabetici

D

e resultaten van onderzoeken waarin het effect van resveratrol op de glucosecontrole en de insulinegevoeligheid wordt onderzocht zijn niet éénduidig. Onderzoekers voerden een literatuurstudie uit in een aantal zoekmachines (PubMed, Embase, MEDLINE en de Cochrane Bibliotheek) naar gecontroleerde onderzoeken.

Uiteindelijk selecteerden zij elf onderzoeken met in totaal 388 deelnemers. De onderzoekers kwamen na bestudering van de elf onderzoeken tot de conclusie dat inname van resveratrol de glucosecontrole en insulinegevoeligheid significant verbeterde bij mensen met diabetes. Resveratrol was niet van invloed op glykemische parameters bij niet-diabetici.

R

Referentie: Liu K1, Zhou R, Wang B, et al. Effect of resveratrol on glucose control and insulin sensitivity: a meta-analysis of 11 randomized controlled trials. Am J Clin Nutr. 2014 Apr 2. [Epub ahead of print] PMID: 24695890

M

Meer informatie: MN 09 Hoe de opmars van diabetes stoppen?

MN 63 De “voedingsdriehoek Faché” medisch toepassen Bestellen: www.fache-instituut.be/webshop of secretariaat@fiow.be

107

/ juli - augustus ‘14

30

Nieuws uit de research

L oe s Si s s i n gh- Bl o k

Supplementen en leeftijdgerelateerde maculadegeneratie

I

n dit overzicht proberen onderzoekers een antwoord te geven op de vragen of supplementen (antioxidanten en omega3-vetzuren) een rol kunnen spelen bij de preventie van leeftijdgerelateerde maculadegeneratie (AMD) [1].

Leeftijdgerelateerde maculadegeneratie is de meest voorkomende oorzaak van blindheid in de westerse wereld. Uit het AREDS-1-onderzoek (Age-Related Eye Disease study) bleek een hoge dosering bètacaroteen, vitamine C, E, koper en zink de progressie te vertragen van AMD in een gevorderd stadium [2]. In een vervolgonderzoek (AREDS-2) vervingen de onderzoekers bètacaroteen door luteïne en zeaxanthine, vanwege de bevindingen in een ander onderzoek, namelijk dat een hoge dosering bètacaroteen bij rokers longkanker zou kunnen veroorzaken [3]. Volgens de onderzoekers in het Journal of Ophtamology is in voldoende mate aangetoond dat oudere mensen met een ontoereikend voedingspatroon een hoger risico lopen op de ontwikkeling van AMD. Dat geldt met name voor een voedingspatroon met (te)weinig antioxidanten en omega-3-vetzuren. Suppletie met micronutriënten versterkt de antioxidant-verdediging en de gezondheid van de ogen. Mogelijk kunnen micronutriënten het ontstaan van AMD vertragen of zelfs voorkomen.

M

Meer informatie: MN 32 Oogaandoeningen orthomoleculair aanpakken MN 94 Krill olie Bestellen: www.fache-instituut.be/webshop of secretariaat@fiow.be

Referenties:

R

1. Pinazo-Durán MD, Gómez-Ulla F, Arias L, et al. Do Nutritional Supplements Have a Role in Age Macular Degeneration Prevention? J Ophthalmol. 2014;2014:901686. Epub 2014 Jan 23. PMID: 24672708 PMCID: PMC3941929 2. Age-Related Eye Disease Study Research Group. A randomized, placebo-controlled, clinical trial of high-dose supplementation with vitamins C and E, beta carotene, and zinc for age-related macular degeneration and vision loss: AREDS report no. 8. Arch Ophthalmol. 2001 Oct;119(10):1417-36. PMCID: PMC1462955 3. Age-Related Eye Disease Study Research Group. Lutein + zeaxanthin and omega-3 fatty acids for age-related macular degeneration: the Age-Related Eye Disease Study 2 (AREDS2) randomized clinical trial. JAMA. 2013 May 15;309(19):2005-15. doi: 10.1001/jama.2013.4997.

De foliumzuurstatus is van invloed op de eetlust van kinderen

E

en slechte eetlust is een veelvoorkomend probleem bij kleine kinderen. In ernstige gevallen kan een slechte eetlust leiden tot ondervoeding en vertraagde groei. Vermoed wordt dat foliumzuur een positieve invloed heeft op de eetlust en daarmee ook de groei van kinderen. Daarom werd in dit onderzoek de invloed van foliumzuur op de eetlust bij kinderen van drie tot zes jaar bestudeerd.

Willekeurig werden 127 kinderen geselecteerd. Inderdaad werd in deze studie een positief verband gevonden tussen de folaatconcentratie in het serum en de eetlust. Een optimale foliumzuurstatus ging samen met een goede eetlust. De onderzoekers raden aan om dit verband nader te onderzoeken in goed gecontroleerd onderzoek

R

Referentie: Namdari M1, Abadi A2, Taheri SM, et al. Effect of folic acid on appetite in children: ordinal logistic and fuzzy logistic regressions. Nutrition. 2014 Mar;30(3):274-8. PMID: 24484678. doi: 10.1016/j. nut.2013.08.008

juli - augustus ‘14 /

107

Meer informatie: MN 75 Veilige suppletie bij kinderen en baby’s Bestellen: www.fache-instituut.be/webshop of secretariaat@fiow.be

M

Othofyto Media geeft twee tijdschriften uit:

Orthofyto en LeefNu

1 9 e j aargan g NR.106

MEI / JUNI 2014 JAARGA NG 19

NR.105 NR.107 VA K T I J D S C H

RIFT

MAART / APRIL 2014 JAARGANG 19

JULI / AUGUSTUS 2014 JAARGANG 19

Vruchtbaarheid

VA K T I J D S C H R I F T

Stress

VA K T I J D S C H R I F T

Darmpathogenen

DE wEG NAAR EEN HTbAARHEID NATUURlIJKE VRUC

& het limbisch systeem

IE VoEDING IN RElAT EIT ToT SUbFERTIlIT IDSbEHANDElING VRUCHTbAARHE SUpplEMENTEN EFFECTIEVER MET

ORTHObIOTICA CReëReN eeN OpTImALe DARmKwALITeIT bIJ DySbIOSe eRACTIeS meT mICRObIëLe mIDDeLeN

WeLKe RoL SPeeLT HeT LIMbISCHe SySTeeM bIJ STReSS? TRooSTVoeDING eN STReSS LeeFSTIJL eN CHRoNISCHe STReSS

74

Tweemaandelijks tijdschrift voor de consument | Prijs: € 6 |

|

|

75

76

Orthofyto is het enige vaktijdschrift in België voor artsen, therapeuten en andere (para)medische professionals werkzaam of geïnteresseerd in preventieve gezondheidszorg en integratieve geneeskunde.

Orthofyto heeft als doel deze professionals op de hoogte te houden van de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van integratieve holistische gezondheidszorg, specifiek gericht op orthomoleculaire voeding & geneeskunde en fytotherapie.

LeefNu is het tijdschrift voor de consument die op een bewuste en gezonde manier wil leven. LeefNu vertaalt wetenschappelijke inzichten in praktische artikelen. De artikelen zijn voornamelijk gericht op een gezonde leefstijl & voeding en het gebruik van voedingssupplementen. Daarnaast wordt aandacht besteed aan onderwerpen zoals beweging, opvoeding en het milieu.

Abonneer nu!

Aantrekkelijk aanbod!

U sluit een jaarabonnement voor het tijdschrift OrthoFyto af voor slechts 35 Euro per jaar.

In dit abonnement zit een gratis LeefNu magazine.

Als professional kunt u tevens 10 extra gratis LeefNu magazines aanvragen om in de wachtzaal van uw praktijk te leggen.

Wilt u OrthoFyto en LeefNu alleen digitaal ontvangen? Dat kan voor 25 Euro per jaar.

U krijgt dan toegang tot het archief dat alle reeds verschenen magazines bevat.

Voor 40 Euro per jaar ontvangt u het volledige pakket: OrthoFyto magazine met gratis LeefNu en toegang tot het digitale archief.

Geïnteresseerd?

Op onze website www.orthofytomedia.org vindt u alle informatie betreffende de abonnementen.

32

Fytotherapie

P h i l i ppe Gé ra rd

Fytotherapie bij darmpathogenen Wapens tegen bacteriën, schimmels en parasieten

I

n de zomer eten mensen vaak hapjes tussendoor en onderweg. Gevaarlijk soms, want door besmetting kunnen vervelende klachten ontstaan zoals diarree, buikpijn, misselijkheid en hoofdpijn. Sommige ongewenste darmbezoekers kunnen zeer hardnekkig zijn en zelfs chronisch worden. Met tormentil, basilicum, houtskool, kaneel en koriander kun je de darm ontsmetten.

Tormentil (Potentilla tormentilla) Tormentil is een klein, dicht tegen de grond groeiend bosplantje waarvan de wortel medicinaal wordt gebruikt: De wortel van tormentil is fel rood gekleurd door de aanwezigheid van looistoffen. Looistoffen werken krachtig samentrekkend, ontstekingswerend en ontsmettend op de slijmvliezen van de darm. Daardoor kunnen micro-organismen niet overleven in de darmslijmvlies en verdwijnen de vier symptomen van een ontstekingsreactie: roodheid, pijn, zwelling en warmte. Ook bij diarree is dit effect nuttig; door de ondoordringbaarheid van de door looistoffen bezette darmslijmvlies prikkelt de darminhoud de darmwand minder, zodat de darm zich niet langer krampachtig samentrekt. De darmmotiliteit vertraagt, de diarree stopt en de buikpijn verdwijnt. Ook bij infectieuze diarree werkt dit zo omdat de looistoffen een groot aantal bacteriën en virussen doden die diarree kunnen veroorzaken.

Bovendien heeft tormentil een antiallergische, interferoninducerende en immunostimulerende werking. Dit kan uiterst nuttig zijn bij infectieuze darmziektes en verschillende vormen van diarree, inclusief de zogenaamde reizigersdiarree.

Ze werkt zowel preventief als curatief [5-7]. Ook bij complexe darmpathologie zoals darmontstekingen, colitis, diverticulitis en de ziekte van Crohn kan tormentil uitkomst bieden.

De bacteriën: Pasteurella pseudotuberculosis Shigella boydii Shigella flexneri Shigella sonnei Proteus vulgaris Pseudomonas aeruginosa Staphylococcus aureus Escherichia coli Streptococcus faecalis Salmonella typhi De virussen: Herpesvirus Hominis HVP 75 (type 2) Vaccine virus Influenzavirus A2 Mannheim 57 Rotavirus [4,13].

Figuur 2. Tormentil wortel

Figuur 1. Tormentil

juli - augustus ‘14 /

Tormentil is ondermeer effectief bij:

107

33

Fytotherapie

Philippe Gérard

Koriander (Coriandrum sativum L.)

Actieve kool (houtskool)

Koriander is een Indische specerij die onder andere gebruikt wordt in curryschotels. De zaden van deze plant zijn rijk aan essentiële oliën, met name linalol. Linalol heeft de volgende kenmerken: micro-organismen dodend (vooral antiviraal, maar ook sommige bacteriën en schimmels blijken gevoelig), beschermt tegen allergieën, is immunostimulerend, kalmerend, rustgevend en anxiolytisch. Er is een zekere centrale onderdrukking [3]. Verder is linalol anti-inflammatoir (cyclooxygenaseremmer), een antioxidans en een leverbeschermer.

Actieve kool is een ultrafijn poeder dat bestaat uit verkoold materiaal van planten. Houtskool is erg absorberend en zorgt bij inname voor vasthouden van water in de darmen.

De darminhoud wordt bijgevolg vaster. Ook worden toxines en irriterende gassen vastgehouden en zo geëlimineerd.

De werking van actieve kool bij diarree werd aangetoond in een gecontroleerde studie. In de behandelde groep was de stoelgangfrequentie significant lager en was de duur van de diarree aanzienlijk korter [5,6].

Koriander kennen we vooral als antispasmodicum bij kramptoestanden van de spijsverteringsorganen [2]. Het wordt gebruikt bij spijsverteringsmoeilijkheden, maag-darmkrampen, winderigheid, dyspepsie en gebrek aan eetlust [2,10]. Koriander remt tevens de hechting van Helicobacter pylori aan de maagwand, wat maagzweren voorkomt en maagzuur vermindert [2,8,10]. Korianderzaad wordt gebruikt bij maag-darmkrampen, winderigheid, moeilijke spijsvertering en diarree.

Koriander is actief tegen Salmonella cholerasuis, een veroorzaker van salmonellose die veel voorkomt bij consumptie van bijvoorbeeld gehakt, vooral van varkensvlees [9]. Deze salmonellose veroorzaakt acute gastro-enteritis met hoofdpijn, buikpijn, misselijkheid, braken en diarree. De bacterie is zeer besmettelijk, vooral door fecaal-orale transmissie tussen personen. Reeds na 6-12 uur treden symptomen op.

Figuur 4. Actieve kool

Basilicum (Ocimum basilicum L.) In het blad van basilicum bevinden zich linalol (63%), methylchavicol (0,5%), eugenol en in mindere mate ook 1,8-cineol, borneol en geraniol. Basilicum bevordert de spijsvertering in maag, darm en lever. Linalol ontsmet krachtig het darmstelsel: het is antimicrobieel en antiviraal, ontstekingswerend, antioxidatief, leverbeschermend, diarreeremmend en pijnstillend bij darmkrampen.

Diarree kan veroorzaakt worden door toxines, door microorganismen of door voedingsallergieën. Basilicum werkt op elk van deze oorzaken. Basilicum is ook werkzaam tegen een Giardia-infectie. Giardia lamblia is een kleine parasiet die wereldwijd voorkomt, vooral in gebieden met slechte sanitaire voorzieningen en slechte waterkwaliteit [14].

Figuur 3. Koriander

Figuur 5. Basilicum

107

/ juli - augustus ‘14

34

Fytotherapie

P h i l i ppe Gé ra rd

Kaneel (Cinnamomum zeylanicum nees) Kaneel is werkzaam bij tal van infecties, waar ook in het lichaam. Het is te gebruiken bij buikgriep met misselijkheid, braken, anorexie, intestinale kolieken en diarree, dyspepsie, misselijkheid en als carminativum. De essentiële olie van kaneel is een echt breed-spectrum antisepticum: het doodt bacteriën, virussen en schimmels. Er is een duidelijk onderscheid te maken tussen het fytotherapeutisch gebruik en het aromatherapeutisch gebruik. De essentiële olie bevat vooral de fenylpropanen cinnamaldehyde, eugenol en monoterpenen cineol en linalol [1]. Andere mantelmoleculen, belangrijk voor de werking, geur en smaak zijn cinnamylacetaat, caryofylleen en vooral methyl-n-amylketon, dat in combinatie met andere aldehyden en ketonen verantwoordelijk is voor de specifieke kaneelgeur.

Cinnamaldehyde remt onder andere volgende micro-organismen [4,5,12]: • Staphylococcus aureus • Pseudomonas aeruginosa • Bacillus subtilis • Bacillus anthracis • Bacillus brevi • Bacillus mycoides • Bacillus pumilus • Bordetelli bronchiseptica • Escherichia coli • Lactobacillus plantarum • Micrococcus citreus • Micrococcus pyogenes var. albus • Mycobacterium avium • Proteus marganii • Pseudomonas mangiferae indicae • Salmonella typhi • Sarcina lutea • Staphylococcus albus • Staphylococcus epidermidis • Streptococcus faecium • Xanthomonus campestris • Verscheidene schimmels.

Figuur 6. Kaneel

juli - augustus ‘14 /

107

Tip !

T

Tormentil wortelpoeder en houtskool worden - samen met silicium (gemicroniseerd zand) - als absorbens gebruikt om de essentiële oliën van de aromatische planten vast te houden. In de vorm van capsules kan het makkelijk worden ingenomen. De bekomen darmontsmetting is dan grondig en blijvend.

Auteur

A

Apotheker Philippe Gérard, www.primroseacademy.be info@primroseacademy.be

Referenties 1. Williams DG. The chemistry of essential oils. Micelle Press, Weymouth, Dorset, UK, 1996; 2. Williamson E. Potter's herbal cyclopaedia. The C.W. Daniel Company, Saffron Walden, Essex, UK, 2003; 3. Emamghoreishi M, Khasaki M, Aazam MF. Coriandrum sativum: evaluation of its anxiolytic effect in the elevated plus-maze J. Ethnopharmacol. 96(3), 365 (2005); 4. Kemper F. Escop monographs. ESCOP, 2003; 5. Hänsel. Hagers handbuch: drogen. Springer Verlag, Berlin, 1992; <graag voorletter auteur> 6. Hänsel, Sticher, Steinegger. Pharmakognosie – phytopharmazie. Springer-Verlag, Berlin, Germany, 1999; <graag voorletters auteurs> 7. Haslam E. Practical polyphenolics. Cambridge University Press, Cambridge, UK, 1998; 8. Kubo I, et al. Antibacterial activity of coriander volatile compounds against Salmonella choleraesuis. Agric. Food Chem. 52(11), 3329 (2004); 9. Walsch P. Pdr for herbal medicines, 2 ed. Thomson, Montvale, USA, 2000; 10. Politano VT, et al. Evaluation of the developmental toxicity of linalool in rats Int. J. Toxicol. 27(2), 183, 2008; 11. Shan B, et al. Antibacterial Properties and Major Bioactive Components of Cinnamon Stick (Cinnamomum burmannii): Activity against Foodborne Pathogenic Bacteria J. Agric. Food Chem, 2007; 12. Subbotina MD, et al. Effect of oral administration of tormentil root extract (Potentilla tormentilla) on rotavirus diarrhea in children: a randomized, double blind, controlled trial Pediatr. Infect. Dis. J. 22(8), 706, 2003; 13. Jain NK, Patel VP, Pitchumoni CS. Efficacy of activated charcoal in reducing intestinal gas: a double-blind clinical trial. Am. J. Gastroenterol. 81, jaartal???

14. de, A., I et al. Antigiardial activity of Ocimum basilicum essential oil Parasitol. Res. 101, 443-452, 2007.

R

35 Ralf Abels

Diagnostiek

De bacteriële intelligentie van (onprettige) darmbewoners

A

ls u zich eenzaam voelt, denk dan aan de miljoenen microben die in en op u wonen. Hun aantal overtreft het aantal van onze lichaamscellen met het tienvoudige! Gelukkig zijn de meeste van deze bacteriën onschadelijk. Ongeveer honderd van de tienduizend bekende bacteriesoorten kunnen schade aanrichten en ziekte veroorzaken. Infectieziekten nemen de tweede plaats in qua doodsoorzaken. Bacteriële disbalansen in de darm met ziekmakende eigenschappen zijn een hoofdoorzaak van veel diffuse intestinale en extra-intestinale gezondheidsproblemen. (Potentieel) pathogene bacteriën spelen daarbij sinds jaar en dag een onheilspellende rol. Er sterven bijvoorbeeld door de tuberculoseverwekkers jaarlijks circa twee miljoen mensen. Hoewel veel bacteriële infecties ondertussen kunnen worden behandeld vinden de microben andere manieren om zich tegen de medicamenten te weren. De laatste tijd stapelen zich de waarschuwingssignalen op dat de mens bij deze wedloop aan het kortste eind dreigt te trekken. In dit artikel beschrijf ik de bacteriële intelligentie van darmbacteriën en hoe wij daar zinvol op in kunnen spelen

Slimme strateegspelers In de laatste twintig jaar hebben wetenschappers steeds meer aanwijzingen gevonden, die er op wijzen dat bacteriële ziekteverwekkers in het lichaam zich vaak anders gedragen dan in een normale voedingscultuur in het laboratorium.

Daarom moet in het laboratorium naast de identificatie van eventuele ziekteverwekkers vooral worden gekeken naar de stofwisselingseigenschappen van de bacteriële massa om een doelgerichte therapie te ontwikkelen. Met geniepige strategieën overvallen (potentiële) pathogenen weefsel en organen, weten zich tegen de aangeboren en verworven afweer te verdedigen, zich te vermeerderen en waar mogelijk zich uit te breiden. Geraffineerd gebruiken de (potentieel) pathogene bacteriën hun communicatiesystemen voor hun eigen doelen. Ettelijke microben spuiten regelrecht speciale proteïnen in de afweercellen. Op deze manier herprogrammeren ze de celmachinerie, zodat deze naar hen luistert. Enkele verraderlijke bacteriën richten zich er op om nuttige microben te laten verdwijnen, waarmee ze anders zouden moeten concurreren.

Elk nieuw inzicht laat wetenschappers naar therapieën zoeken om de bacteriële ziekteverwekkers tegemoet te kunnen treden. In het middelpunt van de therapeutische ontwikkelingen staan de pogingen om de (potentiële) pathogenen met hun eigen wapenen te bestrijden. De pathogenen produceren toxinen. De ziekmakende werking van bacteriën wordt toegeschreven aan deze toxinen. Die toxinen zijn echter bij lange na niet de enige oorzaak voor de schade berokkenende effecten. Sommige symptomen van bacteriële infecties treden op als direct gevolg van overlevingsstrategieën van de indringers. Omdat veel van deze kiemen soortgelijke klachtenpatronen teweegbrengen, is men gauw geneigd aan te nemen dat de verschillende (potentiële) pathogenen op soortgelijke wijze te werk gaan. Het tegendeel is echter het geval.

Hoe bacteriën zich toegang verschaffen. Enkele voorbeelden.

De eerste stap voor bacteriën om binnen te komen is door zich aan een gastheercel vast te hechten. Ongewenste bacteriën doen dit op verschillende wijzen. De pathogene stam 0157 van de darmbacterie Escherichia coli laat een bijzonder geraffineerde manoeuvre zien. Gewoonlijk komt de bacterie samen met verontreinigde levensmiddelen in de darm. Daar hecht ze zich aan de darmwand en produceert een gif, dat bloedige diarree teweeg brengt. Voorheen dachten onderzoekers dat deze stam zich aan de in de darm aanwezige receptoren koppelt, dus aan moleculen, die darmcellen toch al bezitten. Maar in dit geval klopt het niet. Want O157 produceert haar eigen celreceptor. Ze sluit deze in in de lichaamscel, waarvoor de bacterie zelfs speciale canules vervaardigt.

Deze inrichting heet T3SS (type-3-afscheidingssysteem).

Het T3SS-apparaat injecteert minstens veertig effectorproteïnen van de bacterie in de darmcellen, resp. direct in het buitenmembraan, waaronder een proteïne met de naam Tir, die bovendien direct NF-kB activeert. De bacterie bindt zich aan Tir met haar eigen oppervlaktemoleculen. Dat is echter slechts het begin, want Tir en enkele andere vreemde proteïnen interageren met actine, een hoofdbouwsteen van het inwendige steunskelet (cytoskelet) van de darmcellen. Daarbij ontstaan actinepolymeren, die het celmembraan op de betreffende plek naar buiten drukken. Daar vormt zich een sokkel, waarop de E. coli O157 zich verankert. Derhalve zit de microbe veilig op haar troon buiten de gastheer en laat haar effectoren en toxinen in de cel werken.

De maagbacterie Helicobacter pylori vormt een verdere potentiële ziekteverwekker. Wereldwijd draagt ongeveer één op de twee mensen de kiem van Helicobacter pylori aan de slijmvliescellen in de binnenwand van de maag. Hierdoor wordt het enzym urease afgegeven. Dit enzym neutraliseert

107

/ juli - augustus ‘14

OF

36

Diagnostiek

het maagzuur in zijn omgeving, die normaal gesproken dodelijk is voor de meeste bacteriën. Niet alle stammen van de Helicobacter pylori zijn ziekteverwekkend, sommige kunnen maagzweren en maagkanker veroorzaken. De pathogene stammen van Helicobacter pylori produceren een type-4-afscheidingssysteem, waarmee ze het effectorproteïne CagA in de maagslijmvliezen induceren. Dit enzym kan de slijmvliescellen aansporen om aan haar oppervlak meer van de receptoren voor Helicobacter pylori te ontwikkelen. CagA grijpt in in het signaalverloop in het inwendige van de cel, zodat de cellen zich strekken, zich uit hun verband losmaken en tenslotte afsterven. Dit is een oorzaak van maagzweren.

Normaal gesproken ‘vreten’ en vernietigen macrofagen bacteriële indringers (fagocytose). Ze verstrengelen zich met de bacteriën, sluiten ze in membraanomhulde blaasjes (vacuolen) in en doden ze dan met passende moleculen. Enkele bacteriën zoals bijv. Salmonella weten dat te verhinderen. Als de ziekteverwekker de darmwand is gepasseerd, stuit zij ook op immuuncellen, die op haar loeren. Salmonella kan gevangen worden en in een vacuole ingesloten worden. Daar verwekt Salmonella een ander afscheidingssysteem met de naam SPI-2. Via deze laat Salmonella proteïnen vrijkomen. De moleculen veranderen het vacuolemembraan, en aanvallende, vernietigende substanties van de immuuncellen kunnen niet meer binnendringen. Hierdoor wordt de vacuole een veilige plek, waarin Salmonella zich ongestoord kan vermeerderen.

Zo overleven de microben in fagocyten, waarmee ze van de darm via het bloed en de lymfe in andere lichaamsdelen terechtkomen, bijv. in de lever en milt, die ze dan overspoelen.

Veel pathogene bacteriën, die ernstige ziektes veroorzaken, kunnen langere tijd overleven in gastheercellen. Daarbij horen zowel de tuberculosebacil Mycobacterium tuberculosis evenals de verwekker van de Legionairsziekte Legionella pneumophila. De laatste injecteert via haar T4SS-apparaat vanuit vacuolen van immuuncellen minstens tachtig verschillende effectoren in de gastheercel. Slechts van weinig is de functie bekend. In ieder geval zorgen enkele er voor, de vacuolen in een voor de bacteriën veilige beschermde ruimte om te zetten.

Waarom gebruiken veel (potentieel) pathogene bacteriën zulke intelligente overlevingsstrategieën?

Het hierboven genoemde gedrag doet vermoeden dat de gecompliceerde afscheidingssystemen van bacteriën oorspronkelijk niet zijn ontstaan om mensen schade te berokkenen.

Veeleer beschermen deze bacteriën zich zo tegen agressieve eencelligen (amoeben). Veel aan de amoeben lijkt verbluffend veel op de mechanismen van menselijke fagocyten. Dat zulke bacteriën uitgerekend in immuuncellen hun intrek nemen – door wie ze eigenlijk gedood moeten worden -, laat zien van hoeveel van hun mogelijkheden de machinerie van cellen gebruik maakt. Ook andere overlevingsstrategieën in het li-

juli - augustus ‘14 /

107

R a l f A be l s

chaam zijn ontstaan als maatregel tegen eencellige bacterievreters en bewijzen zich uit hoofde van de overeenkomst van dergelijke eencelligen met immuuncellen nu ook in de nieuwe context. De verschillende wijzen waarop micro-organismen aan de afweer van de gastheer ontkomen en immuuncellen ‘heropvoeden’ om hen juist bij de vermeerdering te helpen, behoren tot hun meest geraffineerde uitvindingen.

• Bacteriën gebruiken de intestinale bacteriële massa als genenpool terwijl informatie voor virulentiefactoren wordt verspreid; • (Potentiële) pathogenen hebben zich eveneens uit onschuldige bacteriën ontwikkeld; • Bacteriën ontwikkelen afscheidings- en injectiesystemen, waarmee ze de cellulaire signaal- en immuunreactie van immuuncellen heropvoeden.

Veel (potentieel) pathogene bacteriën gebruiken gerichte afscheidings- en injectiesystemen, waarmee ze cellulaire signaal- en immuunreactie kunnen herprogrammeren. Zo komt de verwekker van de heftigste bacteriële dysenterie, oftewel dysenterie Shigella dysenteriae, tegelijk opzetten met een heel arsenaal aan strategieën. Genetisch lijkt Shigella op de onschuldige stam van de E.coli. Maar Shigella beschikt over een T3SS-apparaat dat 25 tot 30 effectorproteïnen injecteert. Daardoor nemen gastheercellen ze op soortgelijke wijze op zoals dat bij Salmonella het geval is. Aansluitend manipuleren de bacteriën het celskelet van de gastheer, met wiens hulp ze er door heen trekken. Ze komen direct terecht in de dichtstbijzijnde cel zonder het werk van immuuncellen of antilichamen te onderbreken.

Het is weliswaar nog niet volledig duidelijk hoe de immuunafweer misleid en hergeprogrammeerd wordt, maar één ding is zeker: meerdere effectorproteïnen van de verwekker slaan meteen bij de signaalsystemen van de gastheer hun slag. Ze onderdrukken enkele van de noodsignalen, die een geïnfecteerde cel normaal gesproken uitzendt – echter niet allemaal.

Want het is voor de verwekker belangrijk dat een andere soort immuuncellen, de dendritische cellen, worden gealarmeerd en ter plekke verschijnen. De bacteriën overvallen nu deze fagocyten en gebruiken ze als het ware als Trojaanse paarden, waarmee ze de darmwand overwinnen. Daarbij wordt het slijmvlies vernietigd. Bacteriën zijn zo op verschillende manieren het aangeboren immuunsysteem te slim af.

Sommige verwekkers misleiden ook het ‘verworven immuunsysteem’, dat gekenmerkt wordt door T- en B-cellen die antilichamen produceren. ‘Antigeen-presenterende’ cellen van het aangeboren immuunsysteem (macrofagen of dendritische cellen) trainen B-cellen, om de specifieke verwekkers bij hun oppervlaktestructuren - de antigenen - te herkennen. Dit

37

Diagnostiek

Ralf Abels

proces ondergaan diverse bacteriën, hetzij doordat ze regelmatig oppervlakte-proteïnen uitwisselen, dan wel dat ze enzymen vrijzetten (bijv. coagulase) die antilichamen verteren.

Enkele pathogenen kunnen reeds de vervaardiging van antilichamen tegen gaan. Ze verhinderen dat fagocyten de T- en B-cellen bestanddelen van de bacteriën voorleggen voor de immunologische herkenning. Nauwe verwanten van de E. coli en de Salmonella kunnen zelfs fagocyten tot zelfmoord drijven, voordat deze het verworven immuunsysteem alarmeren.

Daartoe zet de verwekker in de cellen een overeenkomstige signaalcascade in werking. Dat alles is nog niet genoeg om de pathogenen zich in het lichaam te laten vermeerderen. Ze moeten met een enorme massa aan onschuldige of zelfs voor de mens nuttige bacteriën concurreren. Deze ontelbare bewoners van de mens vestigen zich in alle aan de leefomgeving blootgestelde lichaamsoppervlakken – onder andere ook de slijmvliezen van het maag-darmkanaal. In de dikke darm bevat elke gram van de voedingsbrij bijna zestig miljard bacteriën; tienmaal zo veel als er mensen zijn op aarde.

Concurrentie in de darm Van een dergelijke concurrentie komt een microbe het gemakkelijkst af doordat ze diarree teweeg brengt. Maar het gaat ook anders: een nauwe verwant van pathogene E. coli stammen (Citrobacter spp.), die gericht ontstekingsreactie in de darm kunnen veroorzaken, gebruikt een speciale strategie.

Op de vestigingsplaats verzamelen zich cellen van het aangeboren immuunsysteem en vernietigen een deel van de gezonde darmflora. Zodoende worden concurrenten vernietigd, en Citrobacter kan zich snel vermeerderen. Tot de verworven afweer is geformeerd en de verwekker heeft aangevallen, beheerst Citrobacter het terrein. Gewoonlijk wordt hij dan uit de weg geruimd. Vervolgens verschijnt de normale darmflora dan weer en bereikt ze ongeveer haar oorspronkelijke dichtheid en samenstelling. Kennelijk drijft de concurrentie de verwekker ertoe dieper in het lichaam door te dringen.

Een belangrijk aspect is, dat de diverse bacteriën in het lichaam van elkaar eigenschappen kunnen overnemen. Goedaardige en pathogene kiemen, evenals ziekteverwekkers onder elkaar, kunnen wapens uitwisselen. Inderdaad zijn veel pathogene kiemen ontstaan uit onschuldige bacteriën, die zich uit de genenpool van andere micro-organismen hebben bediend. Voor microben vormt de darm een genetisch internet, doordat genen als informatie voor virulentiefactoren worden verspreid. In principe heeft ieder van deze organismen toegang tot dergelijke werktuigen, bijvoorbeeld tot de bestanddelen van een afscheidingssysteem, dan wel bepaalde effectorproteïnen. Het verwerven van een dergelijke

DNA-sectie stelt de bacterie in staat een nieuw soort gastheer aan te vallen, of zich agressiever te gedragen.

Suggesties voor de therapie Buiten het lichaam hebben bacteriën gewoonlijk geen virulentiefactoren nodig om te overleven. Binnen het lichaam produceren bacteriën soms virulentiefactoren om hun eigen overleving veilig te stellen. Deze bacteriën met virulentiefactoren kunnen de gastheer blijvend schade berokkenen, ook als deze vijandige bacteriën in kleine hoeveelheden voorkomen. In tegenstelling tot antibiotica die pathogenen doodt, is het een slimme oplossing deze pathogene micro-organismen de virulente eigenschappen te ontnemen zodat deze als het ware ontwapend worden. Met deze maatregel worden de ziekteverwekkende micro-organismen onschadelijk. De bij antibiotica problematische resistentie komt, als het al gebeurt, langzamer op gang.

Indirecte maatregelen, zoals het toedienen van pre- en probiotica vergallen voor de ziekteverwekkers het verblijf in de mens. Hierbij moet worden opgemerkt, dat slechts weinig stammen tegen het hele armada van bacteriefamilies met virulentiefactoren succesvol zijn. De gevolgen zijn niet-succesvolle therapieproeven.

• Let op de wisselwerking tussen de darmbacteriën; • Diagnostiek is de basis van een doelgerichte therapie; • Ontwapen (potentiële) pathogenen en behandel niet uitsluitend antibiotisch en probiotisch; zo worden antibioticaresistenties verminderd.

Immunologische maatregelen die de slijmvliesafweer verbeteren, zijn een andere manier om de vijandige aanvallers de baas te worden. Deze maatregelen zijn op de lange termijn erg zinvol. Een therapieopzet, die diverse manieren combineert, is nodig om effectief weerstand te bieden tegen bacteriën. Goede darmdiagnostiek is daarvoor onontbeerlijk en vormt de basis voor een doelgerichte therapie van aandoeningen als chronische darmziektes, dysbiosen en daarmee aanverwante aandoeningen, zoals voedingsmiddelenintoleranties, histamine-intoleranties, spier- en gewrichtsklachten, depressies, gedragsstoornissen, cardiovasculaire aandoeningen, suikerziekte en bijvoorbeeld kanker. Het microbiologische wisselspel is complex en iedere gastheer (patiënt) kan diverse microbiologische disfuncties hebben.

107

/ juli - juli ‘14

OF

38

Diagnostiek

R a l f A be l s

Vraagstelling

Laboratorium-opdracht

Therapeutisch nut

Weergave van de virulentieeigenschappen

Virulente factoren

Gerichte ontwapening van de (potentieel) pathogenen, verkorte therapietijd, vermijden van recidieven

Weergave van de slijmvliesauto-immuniteitssterkte

sIgA, beta-defensin 2, alfa-1 antitrypsine

Duidelijkheid of een slijmvlies-immuniteitsregeling, ontstekingsremming en in welke vorm nodig is

Inschatting van de residente en Residente en transiënte flora transiënte microbiota

Duidelijkheid welke verschuiving van bacteriële massa aan de orde is en of een pre-probioticatherapie doelgericht is

Inschatting van een parasitologische infectie

Uitsluiting van een parasietenbelasting die mogelijk medeoorzaak is van de ontwikkeling van virulente factoren

TFT-parasitologie

Therapieopbouw • Ontgiftingscapaciteit verbeteren (met name detoxfase-2 van de lever ondersteunen); • Virulentiefactoren van de bacteriële massa reduceren.

Dit is het belangrijkste bestanddeel in de behandeling van intestinale microbiologische misstanden en oorzaak van niet-succesvolle therapieproeven; • Eventuele antibiose: reductie van parasieten, (potentiële) pathogenen en gisten;

Tip:

T

Bij chronische aandoeningen is een therapie van kleine stappen zinvol!

Auteur:

A

Ralf Abels, Kamperland, 2014, www.rpsanitashumanus.com

• Pre- en probiotische ondersteuning; • Een individueel juiste voeding. Bij voedingsintoleranties of een eenzijdig voeding kan een bepaalde groep van bacteriën worden gestimuleerd. Zo stimuleert een eiwitrijke voeding de groei van proteolytische bacteriën en een koolhydraatrijke voeding de saccharolytische bacteriën. Fecesonderzoek en een IgG/IgG4-voedselintolerantietest geven inzicht voor een individueel passend voedingsadvies; • Slijmvlies-auto-immuun-modulering, therapeutisch opzetten voor de lange termijn.

juli - augustus ‘14 /

107

Literatuur: 1. Bhavsar AP, et al. Manipulation of Host-Cell Pathways

by Bacterial Pathogens. In: Nature 449.S.827-834, 2007; 2. Brandt S. Untersuchungen zu CagA-induzierten Signalkaskaden während der infectie mit Helicobacter pylori. In: Online-Ressource (PDF-Datei: VII, 138 Bl., 11334 Kb) : Ill., graph. Darst. Magdeburg, Univ., Fak. für Naturwiss., Diss, 2008; 3. Croxen MA, Finaly BB. Molecular Mechanisms of Escherichia coli Pathogenicity. In: Nature Reviews Microbiology, online, 7. December 2009; 4. Rana RR, Spear AM, Atkins HS, et al. Bacterial TIRcontaining proteins and host innate immune system evasion,1-10. doi: 10.1007/s00430,-012-0253-2.

Epub 2012, Jul 8; 5. Sauerbaum, Hahn, Burchard, et al. Medizinische Mikrobiologie und Infektiologie, 7. Auflage, S.11-25, 2632, 89-96, 229-254, 2012; 6. Scott MG, et al. An Anti-Infective Peptide that Selectively Modulates the Innate Immune Response, In: Nature Biotechnology 25, S.465-472, 2007.

L

107 / juli - augustus ‘14

Tweemaandelijks magazine OrthoFyto® & OrthoTrends®

Colofon

NR.107

STUS 2014 JULI / AUGU G 19 JA A RG A N

Uitgave van OrthoFytoMedia 19e jaargang, nr 107 Verschijnt 6 x per jaar

VA K T I J D S

CHRIFT

enen Darmpathog CA CReëReN ORTHObIOTI Le eeN OpTImA eIT DARmKwALIT VOeDING bIJ

Uitgever OrthoFytoMedia Nieuwdorp 57 - 9190 Stekene Tel: +32 (0)3 808 41 43 info@orthofytomedia.org Orthofyto is hét vaktijdschrift in België voor artsen, therapeuten en andere (para)medische professionals werkzaam of geïnteresseerd in preventieve gezondheidszorg en integratieve geneeskunde.

Orthofyto heeft als doel u op de hoogte te houden van de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van integratieve holistische gezondheidszorg, specifiek gericht op orthomoleculaire voeding & geneeskunde en fytotherapie.

Hoofdredacteur Pascale Van den Heede, apotheker pascale@orthofytomedia.org Eindredacteur Walter O.M. Faché, biochemicus Redactieraad Walter O.M. Faché, biochemicus HEOS Pascale Van den Heede, apotheker Annemieke Meijler, natuurdiëtist

DySbIOSe

meT INTeRACTIeS IëLe ANTImICROb N mIDDeLe

NR.108 Bron afbeelding:

RP Sanitas Humanus

Abonnementen/prijzen Voor informatie of aanmelding: secretariaat OrthofytoMedia Tel. +32(0)3 808 41 43 Info@orthofytomedia.org België en Nederland Tijdschrift: € 35 per jaar voor zes nummers Digitaal: € 25 per jaar (toegang volledige archief) Combinatie: € 40 per jaar Een los nummer: € 9,90 (excl. portokosten) Overige landen op aanvraag Abonneren: zie onze website www.orthofytomedia.org of mail naar info@orthofytomedia.org met vermelding van naam, adres, telefoon, email Jaarabonnement van januari tot december Abonnementen worden automatisch verlengd voor een volledig jaar, tenzij schriftelijk wordt opgezegd ten laatste eind oktober van het lopende jaar.

Ereleden Prof. Dr. Ir. Jozef Poppe Apr. Hubert Goossens Dr. Med. Frans Fermon Dr. Med. Mark Bottu

Advertentie aanvraag Pascale Van den Heede: pascale@orthofytomedia.org

Auteurs van dit nummer Walter Faché, biochemicus Annemieke Meijler, natuurdiëtiste Ralph Ree, orthomoleculair therapeut Angélique De Beule, industrieel

Inzenden artikel?

Ingenieur biochemie, orthomoleculair voedingsdeskundige Dr. Hans van Montfort, arts en Yvonne Coolen, Gestalttherapeut Pascale Van den Heede, apotheker Loes Sissingh- Blok, psycholoog Philippe Gérard, apotheker Ralf Abels, heilpraktiker

Lay-out en druk Françoise Biesbroeck, Het Letterhuis Beerveldestr. 19 - B-9160 Lokeren

Wilt u schrijven voor het tijdschrift Orthofyto; u bent van harte welkom.

Neem bij voorkeur vooraf contact op met onze hoofdredacteur Pascale Van den Heede. Na inzending van uw artikel beoordeelt de redactie binnen twee weken of uw artikel in aanmerking komt voor plaatsing. Redactionele bewerking van de artikelen gebeurt in overleg met de auteur.

Volgende editie:

Gezond ouder worden Mitochondriën doen veel meer dan alleen energie (ATP) produceren.

Mitochondriën blijken een cruciale functie te vervullen bij de pathofysiologie van kanker, insulineresistentie, type 2-diabetes en het stimuleren van aanhoudende inflammatie. Kortom mitochondriën zijn de determinerende factoren voor onze gezondheid en voor de remming of ontwikkeling van meerdere ziektetoestanden, zoals de ziekte van Parkinson, de ziekte van Alzheimer, auto-immuniteit, allergische ontstekingen, diabetes mellitus, hypertensie, fibromyalgie, migraine en het chronisch vermoeidheidssyndroom.

In dit themanummer wordt veroudering vanuit verschillende kanten belicht. U kunt ondermeer lezen waarom het consumeren van geraffineerde koolhydraten, specifiek fructose, een hindernis zijn voor de productie van cellulaire energie.

In Europa is in 2006 een wet aangenomen die bepaalt dat aan voedingswaren geen medische claims mogen hangen, behalve als deze wetenschappelijk bewezen zijn. Deze wet wordt ook wel de claimsverordening genoemd. Productnamen of verwijzing naar producten is niet toegestaan. De verantwoordelijkheid of de advertentietekst aan de eisen van de claimsverordening voldoet, ligt bij de adverteerder. OrthoFytoMedia vzw, is niet verantwoordelijk voor de geplaatste advertenties.

Disclaimer De informatie uit deze uitgave is uitsluitend bedoeld voor lezers die zich uit het oogpunt van hun beroep met gezondheid en voeding bezig houden. Deze publicatie is niet bedoeld voor leken en consumenten.

Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld. Evenwel kunnen zij op geen enkele wijze instaan voor de volledigheid van of eventuele fouten in de tekst van deze publicatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele verantwoordelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen, gebaseerd op de inhoud van deze publicatie.

Copyright Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur. Ook de overname van artikelen of gedeelten hiervan is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming.

Selectief opruimen

Bio-Para

â&#x201E;˘

12 synergetische kruiden -

- -

Voor een goede balans tussen gunstige en ongunstige bacteriĂŤn en andere micro-organismen Verzorgt het slijmvlies Ondersteunt de lever

energeticanatura.com