Outro 284

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

TEMAT NUMERU:

str /

www.outro.pl /

Lęk prowadzi do uprzedzeń strona 6 Nie taki muzyk straszny strona 16 Anioły XXI wieku strona 26 Strach ujęty w słowa strona 32 Małe oczy, wielki strach strona 36 Masz panofobię?

Jesteś jak Woody Allen! strona 42 Martwica gustu strona 48 7 rzeczy, których ludzie (nie) nauczą się w 2018 roku strona 56 Strach się bać strona 66 Kryptonim: cykor strona 72 #czytamwiesze: Zadura str /

strona 76

www.outro.pl /

Niech podniesie rękę ten, kto nigdy w życiu nie przestraszył się własnego cienia. Albo kto w dzieciństwie nie bał się zostać samemu w domu.

Nie widzę tłumów. W gruncie rzeczy jednak takie lęki nie wydają się najstraszniejszymi z możliwych. Jest wiele, wiele gorszych.

Zacząć warto od tego, że strach może się odnosić do sfery przedmiotów, zjawisk czy uczuć. Można czuć lęk przed ciasnymi i ciemnymi pomieszczeniami. Przerażać może burza z piorunami albo wielki park późnym jesiennym wieczorem, gdy wszystko spowija gęstniejąca mgła.

Równie dobrze można odczuwać liczne obawy przed okazywaniem miłości, przed zrzuceniem maski, która pozwala skutecznie kreować swój wizerunek społeczny. Strach odmieniany przez wszystkie przypadki towarzyszy ludziom na co dzień.

Toczą się liczne dyskusje, czy odczuwanie lęku może być w jakikolwiek sposób pomocne. Niektórzy psychologowie utrzymują, że w krótkim czasie przerażenie zwiększa skuteczność podejmowanych

działań. Trudno się z tym nie zgodzić, w końcu mechanizmy fizjologiczne, kierujące organizmem, bazują właśnie na antagonizmie odczuć.

Z jednej strony układ współczulny, mobilizujący w sytuacjach zagrożenia, a z drugiej przywspółczulny, regulujący funkcjonowanie ciała w czasie spoczynku - to taka wstawka dla zainteresowanych biologią ;) Spoglądając przez pryzmat społeczeństwa można odnieść wrażenie, że reakcje każdego z nas na sytuacje lękowe są zupełnie inne - niektórym mogą pomagać, a dla innych okazują się całkowicie destrukcyjne, od pierwszej do ostatniej chwili.

Niełatwo też rozstrzygnąć, jakie źródło strachu jest potencjalnie najgroźniejsze.

Znowu zależy to od indywidualnej osobowości. Jedni naj-

str /

bardziej cierpią z powodu obaw przed rzeczami niematerialnymi, obrazami wytworzonymi w umyśle, mniej lub bardziej świadomie. Inni z kolei najgorzej radzą sobie z antypatią wobec konkretnych zdarzeń czy zjawisk - strach może zostać wywołany oczekiwaniem na egzamin ustny, trudny sprawdzian na lekcji, atmosfera narastającego napięcia przed zbliżającym się „niezapowiedzianym” odpytywaniem na dowolnie wybranej lekcji.

W lutowym wydaniu postanowiliśmy pokazać stres przekrojowo, z uwzględnieniem wielości jego aspektów. Mam nadzieję, że przygotowane przez nas artykuły będą stanowić żyzne pole dyskusji.

Krzysztof

www.outro.pl /

Outro – wychodzimy poza schemat

Szefowie działów:

ISSN: 2299-5242

Ilona Sieradzka (korekta), Patryk Skoczylas (graficy), Martyna Kłos (promocja)

Ogólnopolski miesięcznik młodzieżowy Wydawca: Fundacja Nowe Media www.outro.pl

Webmaster: Maciej Perkowski

mail: redakcja(@)outro.pl, rekrutacja(@)outro.pl

Promocja: Anna Jastrzębska, Martyna Kłos, Kamil Durajczyk, Marta Klon

Redaktor naczelny: Krzysztof Andrulonis Zastępca redaktora naczelnego: Marek Suska Sekretarz redakcji: Paulina Małota Skład wydania i fotoedycja: Krzysztof Andrulonis

Korekta: Ilona Sieradzka, Barbara Truchan, Kinga Król, Janusz Pyrkosz Grafiki: Patryk Skoczylas, Paulina Wyroślak, Monika Stankiewicz, Julia Dałek

Projekt okładki: Monika Stankiewicz, Julia Dałek

str /

www.outro.pl /

pro

str /

Lęk

www.outro.pl /

owadzi do uprzedzeń

str /

www.outro.pl /

redaktor:

Sebastian Sosnowski

W Polsce wzrastają postawy skrajne. Społeczeństwo radykalizuje się na dwóch krańcach polityczno-społecznej rzeczywistości.

Niektóre media i politycy wykorzystują to do podsycania wzajemnej niechęci, utrwalania uprzedzeń, a przede wszystkim – - budowania niepokoju. Jak w tej sytuacji powinna reagować społeczność akademicka?

O tym opowiedziała Antonina Dębska, student-

Według raportu „Polityki” z kwietnia 2017 ro-

ka Uniwersytetu Warszawskiego i prezeska

ku 37% Polaków boi się napływu uchodźców

Studenckiego Koła Naukowego im. Pauliny

do Polski, a 38% – zamachów terrorystycz-

Kuczalskiej-Reinschmitt. Koło zajmuje się

nych. Można pomyśleć, że bierzemy te dwa

m.in. organizacją wydarzeń z cyklu „Na grun-

zjawiska za równoznaczne.

cie Uniwersytetu”, które poruszają w formie

Problem dotyczy nie tylko uchodźców, bo duża

akademickiej dyskusji tematy obecne w pol-

liczba Polaków ma problem z odróżnieniem

skim życiu publicznym. Pierwsza debata miała

cudzoziemców od uchodźców. Cudzoziemcem,

miejsce 3 października 2017 roku i dotyczyła

według definicji prawnej, jest każda osoba,

sytuacji prawnej osób LGBT. Kolejna odbyła

która nie posiada obywatelstwa polskiego.

się 9 stycznia 2018 roku. Wtedy podjęty został

Poziom nietolerancji tylko wobec nich jest wy-

problem cudzoziemców i uzyskiwania statusu

soki. Sytuacja jest wyjątkowa – od 2015 roku

uchodźcy na terenie Polski.

mamy do czynienia z kryzysem migracyjnym, a wraz z tym nasiliły się tendencje dyskrymina-

str /

www.outro.pl /

cyjne. Dlatego podjęliśmy ten temat na ostat-

rym współpracujemy, że warunki w ośrodkach

nim spotkaniu „Na gruncie Uniwersytetu”.

dla uchodźców i sposób weryfikacji cudzoziemców na granicach Polski są skandaliczne.

Wyposażenie ośrodków, problemy formalne

Co stanowi problem w tym przypadku?

W Polsce organizacje pozarządowe pomagające cudzoziemcom nie mają finansów na prowadzenie działalności. Jest to związane z przeniesieniem środków europejskich z Funduszu Azylu, Migracji i Integracji (FAMI). Obecnie MSWiA przekazuje je na Straż Graniczną, pozbawiając wspomniane organizacje środków do działania. Docierają do nas sygnały

były poruszane w trakcie debaty. Już z perspektywy prawnej te zagadnienia są skomplikowane i zawiłe – godzą w prawa niektórych osób

i

powodują

polityczną

dyskusję.

To wszystko odbija się negatywnie na lękach, o których wspominałeś. Boimy się, ale to wynika z niewiedzy. Dlatego tak ważna wydaje się nam zweryfikowana faktami rozmowa z ekspertami.

Fot. Facebook (za zgodą rozmówcy)

z biura Rzecznika Praw Obywatelskich, z któ-

postępowania administracyjnego – te kwestie

str /

www.outro.pl /

Jakie jeszcze tematy poruszacie w ramach cy-

ło zagrożenie dla zdrowia i życia uczestników.

klu „Na gruncie Uniwersytetu”?

W maju zeszłego roku na jedne z zajęć w In-

Poruszamy aktualne tematy, które budzą duże

stytucie Kultury Polskiej UW był zaproszony

kontrowersje. Zamierzamy rozmawiać o aktu-

przedstawiciel Stowarzyszenia „Miłość Nie Wy-

alnej sytuacji w Polsce, tzn. o zmianach poli-

klucza”, Hubert Sobecki. Niektórzy z zebra-

tycznych,

bezpośrednio

nych na sali zachowali się w stosunku do nie-

na zmiany prawne. Są to tematy obecne w bie-

go nietolerancyjnie, zagłuszali spotkanie i do-

żącej dyskusji publicznej. Z ogromnym niepo-

prowadzili do tego, że nie mogło się ono odbyć

kojem

także

w zaplanowany sposób. Zaczęli krzyczeć

w dyskursie nienawistnym, pozbawionym me-

i uniemożliwili jakiekolwiek działanie. Przewa-

rytorycznych argumentów i jakiegokolwiek sza-

żyli liczbą uczestników zajęć i prowadzącą,

cunku wobec drugiej strony.

która nie mogła skutecznie zareagować.

Z tym spotkaliśmy się podczas naszego pierw-

Etap

szego spotkania. Osoby pozostające w związ-

zbiegł się w czasie z tym drugim incydentem.

kach jednopłciowych legalizują je za granicą,

Był to sygnał, że powinniśmy doprowadzić na-

a w Polsce ich prawa nie są respektowane.

sze plany do skutku. Jeżeli mieliśmy jakieś

Tylko na etapie przygotowywania wydarzenia

wątpliwości organizacyjne, to w tym momencie

spotykaliśmy się z wieloma reakcjami. Ludzie

zostały rozwiane. Zorganizowaliśmy projekcję

byli zaskoczeni tym, że przygotowujemy takie

filmu Artykuł 18 i panel dyskusyjny z udziałem

wydarzenie na uniwersytecie; pytali, czy się

zaproszonych gości: dr Sylwią Spurek, zastęp-

nie boimy.

czynią Rzecznika Praw Obywatelskich ds. Rów-

które

oddziałują

obserwujemy

kontrowersje,

planowania

pierwszego

wydarzenia

nego Traktowania, oraz dr. Krzysztofem Śmiszkiem, współzałożycielem i przewodniczącym Dlaczego mielibyście bać się rozmawiać?

Polskiego Towarzystwa Prawa Antydyskrymina-

Ma to związek z pewnymi incydentami, które

cyjnego. W trakcie doszło do incydentu

odbiły się szerokim echem w społeczności

z udziałem przedstawicieli Młodzieży Wszech-

akademickiej. Na jednym ze spotkań koła na-

polskiej. Zaczęli gwizdać w pierwszych minu-

ukowego Queer UW w styczniu 2017 roku ktoś

tach trwania filmu, nie reagowali na prośby

wrzucił do pomieszczenia petardę [z napisem

o uspokojenie się.Dlatego zostali wyprowadze-

Zakaz pedałowania – przyp. red.], co stanowi-

ni z sali przez Straż Uniwersytecką, a później

str /

www.outro.pl /

doszło do szarpaniny z jej pracownikami,

wydarzeniach. Zakładają, że podejmowany te-

a nawet grożenia śmiercią.

mat wiąże nas z konkretnymi poglądami lub opcją polityczną.

Profesor Michał Bilewicz, kierownik Centrum

Nie próbujemy narzucać komukolwiek poglą-

Badań nad Uprzedzeniami UW, powiedział:

dów, tworzymy jedynie przestrzeń do rzetelnej

Przez lata w polskich badaniach wychodziło,

rozmowy. Zajmujemy się prawami człowieka,

że poziom uprzedzeń rasowych, także antyse-

więc nie chcemy naruszać wolności słowa.

mityzmu, rośnie z wiekiem. Jakiś czas temu ta

Na pierwszym wydarzeniu pojawiła się grupa

zależność się zmieniła. Uprzedzenia i akcepta-

osób, która zadawała pytania, stanęli w kon-

cja dla mowy nienawiści zaczęły rosnąć także

trze wobec filmu i gości. Niestety opuścili salę,

wśród najmłodszych, wręcz nastolatków. Celu-

zanim skończono odpowiadać na ich pytanie.

jecie w radykalizującą się młodzież?

Ucieszyłam się, kiedy usłyszałam, że z sali pa-

Zderzamy się z rzeczywistością – osoby o pew-

z odmiennego punktu widzenia. Dla nas jest to wartościowe.

Fot. Facebook (za zgodą rozmówcy)

nych poglądach nie biorą udziału w naszych

da pytanie będące formą podjęcia dyskusji

str /

www.outro.pl /

Tak samo Wasi goście – reprezentują różne

administracji państwowej. Dlatego chciałabym

spojrzenia.

bardzo, żeby w spotkaniach brały udział oso-

Na naszym ostatnim spotkaniu, dotyczącym

by, które nie zgadzają się z poglądami zapro-

problemu cudzoziemców, gościem był prof.

szonych gości lub posiadają spojrzenie inne

Paweł Hut, dyrektor Departamentu Analiz i Po-

niż nasze, gdy tworzymy wydarzenie. To posze-

lityki Migracyjnej MSWiA. Spotyka się często

rza i wzbogaca dyskusję.

w sądzie z prawnikami z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka – on po stronie państwa, oni

Ze wspomnianego sondażu wynika, że 15%

po stronie starających się o azyl. Dlatego po-

Polaków boi się smogu i skażenia środowiska,

stanowiliśmy skonfrontować ich zdanie w trak-

natomiast 8% – efektów globalnego ocieple-

cie debaty i zaprezentować różne spojrzenia.

nia i klęsk pogodowych.

Dodatkowo prof. Hut przedstawił perspektywę

str /

www.outro.pl /

Myśleliśmy już o podejmowaniu tych tematów.

damentem funkcjonowania współczesnego

Ostatnio wiele wydarzeń godzi w prawo Pola-

świata. Wychowaliśmy się w poszanowaniu

ków do życia w nieskażonym środowisku natu-

tych swobód, tak samo chcielibyśmy, żeby były

ralnym i obowiązek jego ochrony. Jest to pra-

respektowane teraz i w przyszłości – w stosun-

wo człowieka, które ma umocowanie w pol-

ku do wszystkich.

skiej ustawie zasadniczej.

Wasz niepokój staracie się przekuć w merytoPrzez ostatnie dwa lata spotykaliśmy się z ko-

ryczną dyskusję. Nie boicie się kolejnych incy-

mentarzami osób z polityki, że smog jest wy-

dentów?

mysłem mediów. Prawda jest taka, że limity

Bierzemy to pod uwagę. Bardzo ważne jest dla

zanieczyszczeń są cały czas zwiększane, więc

nas bezpieczeństwo uczestników spotkań.

środowisko, w którym żyjemy, jest coraz bar-

Już pierwsze wydarzenie pokazało, że kontro-

dziej zagrożone. Tym samym to jest temat na-

wersje podwyższają ryzyko incydentów. Podję-

szego zainteresowania, także jako Studenc-

to konkretne kroki bezpieczeństwa. Uczestnicy

kiego Koła Naukowego. Możemy na to patrzeć

przed wejściem musieli oddać do szatni baga-

pod kątem prawnym, ale na gruncie uniwersy-

że i odzież wierzchnią, żeby nie mogli prze-

tetu można też wykorzystać wiedzę z dziedzin

nieść petard lub ciężkich przedmiotów, który-

biologicznych lub chemicznych.

mi można by rzucać. Ale spotkanie i tak zostało zakłócone.

Jak powstało Studenckie Koło Naukowe im.

Pauliny Kuczalskiej-Reinschmitt?

Nie był to protest w formie merytorycznej –

Wraz z innymi studentami czuliśmy potrzebę,

- ci ludzie nie wzięli udziału w dyskusji, przed-

aby zacząć rozmawiać o tematach, które nie

stawiając swoje stanowisko. Obawa przed ko-

są poruszane na uniwersytecie i nie mają

lejnymi incydentami towarzyszy nam, niestety,

szansy zaistnieć w aspekcie dyskusji. Ze

przez to, że nasze złe oczekiwania już się speł-

względu na to, że zainteresowane grono osób

niły. Z drugiej strony, nie ukrywam, że dało

to głównie studenci prawa, patrzymy na poru-

nam to motywację do dalszego działania.

szane problemy pod kątem praw człowieka

Takie zdarzenia pokazują, że dyskusja jest po-

i wolności obywatelskich. Są one dla nas fun-

trzebna.

str /

www.outro.pl /

Czego najbardziej obawiasz się w swojej dzia-

żalna. Bałam się, że dostanę cegłą w głowę.

łalności?

Nie mogłam wrócić do domu, bo komunikacja

Oprócz tego, o czym już wspominałam, istotną

miejska była sparaliżowana. Zostaliśmy oto-

obawą jest to, że kiedyś może nie udać nam

czeni przez policję. Mój strach nie wiązał się

się znaleźć gości, którzy reprezentowaliby

z określonymi ludźmi, tylko wrogimi nastroja-

przeciwstawne punkty widzenia na dany pro-

mi. Pewnie sama nigdy bym nie trafiła na

blem. Niekiedy w grę wchodzą animozje osobi-

Marsz Niepodległości. Nigdy bym nie mogła

ste, czasami poziom debaty publicznej w Pol-

zmierzyć się z lękiem, który wtedy się we mnie

sce zniechęca do uczestnictwa jako ekspert.

narodził. Nie chcę, żeby społeczeństwo odbierało

takie

zachowania

jako

normalne.

Nie chcę, żeby strach w społeczeństwie spoA czego boisz się w życiu prywatnym? Masz

wszedniał.

czas na strach?

Staram się nie bać, bo lęk prowadzi do uprzedzeń. Przełamuję go, czasami wbrew własnym ograniczeniom. Najgorszą rzeczą jest strach

ANTONINA DĘBSKA

przed samym strachem; przekonanie tak sil-

Studentka Kolegium Międzyobszarowych Indy-

ne, że nawet nie próbujemy poszerzyć swojej

widualnych Studiów Humanistycznych i Spo-

świadomości; kiedy coś urasta do rangi tak

łecznych Uniwersytetu Warszawskiego na kie-

ogromnego problemu, że zagłusza potrzebę

runkach prawo oraz fotografia. Jedna druga kolektywu żubr zajmującego się fotoreportaża-

poszerzania swojej świadomości.

mi z wydarzeń społecznych w Polsce. WspółPamiętam, jak bardzo bałam się, gdy kilka lat temu w Święto Niepodległości wracałam z dnia otwartego w Sejmie. Szliśmy z przyjaciółmi przez Plac Konstytucji, gdzie wtedy odbywał się jeden z pierwszych Marszów Niepodległości. Trafiłam w środowisko, w którym nigdy w życiu nie spodziewałabym się znaleźć.

Ta sytuacja była dla mnie zupełnie niewyobra-

str /

założycielka i prezeska Studenckiego Koła Naukowego im. Pauliny Kuczalskiej-Reinschmitt.

W ramach SKN zajmuje się organizacją wydarzeń z cyklu „Na gruncie Uniwersytetu”. Dotyczą one aktualnych problemów, które rozpalają i niekiedy dzielą Polaków.

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

ź

str /

NIE TAKI

www.outro.pl /

MUZYK STRASZNY

Lubimy się bać. Od zarania dziejów poszukujemy źródeł silnych emocji, które pobudzają pierwotne instynkty. Współcześni muzycy starają się napędzić nam stracha choćby za pośrednictwem ciężkich brzmień. Jak to robią? I z jakim rezultatem? str /

www.outro.pl /

redaktor:

Adam Dyrszka

Metal to stosunkowo młody gatunek muzycz-

z tego wszystkiego, taka muzyka nigdy by nie

ny. Jego początki datują się na drugą połowę

powstała.

lat sześćdziesiątych, głównie za sprawą grupy Black Sabbath, jednak jego prawdziwy rozkwit

Ponadto niezbędne są wysokiej klasy instru-

nastąpił w latach osiemdziesiątych. To właśnie

menty, najlepiej zaprojektowane według indy-

wtedy wyodrębniły się heavy metal i thrash

widualnych potrzeb i wymagań muzyka, a tak-

metal, z których później mogło wyewoluować

że inny sprzęt muzyczny, na przykład wzmac-

wiele przeróżnych podgatunków. Death metal,

niacze czy efekty gitarowe (urządzenia wpły-

doom metal, deathcore, black metal – to te

wające na dźwięk instrumentów, na przykład

„najstraszniejsze” odmiany, których twórcy

dodające pogłos lub

starają się wzbudzić w nas lęk.

brzmienia). Te wszystkie elementy dają ogrom-

zmieniające barwę

ne pole do popisu i odpowiednio wykorzystane mogą dać wyjątkowe rezultaty. Tworzenie ta-

Trzy akordy… …darcie mordy. Znacie to powiedzenie? Często ma ono odzwierciedlenie w rzeczywistości, w końcu wystarczy zagrać kilka dźwięków na gitarze, trochę pokrzyczeć do mikrofonu i (teoretycznie) już mamy metal. Nie tyczy się to jednak wspomnianych wcześniej gatunków.

kiej muzyki to bardzo długi i trudny proces.

Najlepsze zespoły nie pozostawiają niczego przypadkowi i dopracowują każdy element utworu w najdrobniejszych szczegółach, nie tylko na etapie kompozycji.

W ich przypadku sprawy mają się zupełnie ina-

Projektowanie strachu

czej. Kunszt techniczny muzyków, skompliko-

Istnieje ogromna liczba zabiegów muzycznych,

wana rytmika i harmonia, zmienne metrum,

które dobrane w prawidłowy sposób wzbudzą

precyzyjnie dobrane brzmienie instrumentów

w słuchaczach niepokój. Wiem, że dla niektó-

– gdyby współcześni muzycy nie korzystali

rych metal to po prostu „okropny łomot”

str /

www.outro.pl /

Fot. Zasoby prywatne autora

BLACK METAL powstał na początku lat osiemdziesiątych. Pierwsze zespoły, które stworzyły ten gatunek, to Bathory (Szwecja), Mayhem i Burzum (Norwegia). Owiany został złą sławą przez kontrowersyjne działania jednego z muzyków Burzum, Varga Vikernesa (zabójstwo kolegi z zespołu, podpalenie trzech kościołów).

i „wrzaski”. W końcu jako gatunek ma kilka

ki, jaką porusza – jego pierwotną podstawą

cech

odmiany

ideologiczną był satanizm. Doskonałym tego

(przesterowane gitary, gitara basowa, zestaw

przykładem jest zespół Dark Fortress wywo-

perkusyjny, często bardzo rozbudowany), któ-

dzący się z Niemiec. Już sama nazwa grupy

re razem generują sporo hałasu. Ale uwierzcie

daje

mi – każdy zespół robi to trochę inaczej.

„siarczystym” brzmieniem gitar, długimi pogło-

Black metal wydaje się być najmroczniejszym

sami i wokalem typu scream dosłownie mrozi

z podgatunków, częściowo za sprawą tematy-

krew w żyłach. Tego typu muzyka wywodzi się

wspólnych

dla

każdej

str /

do

myślenia.

Efekt,

jaki

uzyskują

www.outro.pl /

ze Skandynawii, gdzie w latach osiemdziesią-

znakiem

rozpoznawczym

black

metalu.

tych garażowe zespoły nagrywały swoje albu-

Jednak Dark Fortress brzmi nieskazitelnie –

my z wykorzystaniem wszelkich dostępnych

- ich nagrania realizowane są na najwyższym

metod, co przekładało się na bardzo złą ja-

światowym poziomie, a dzięki temu muzyka

kość nagrań. Nawet kiedy gatunek zyskał

jeszcze silniej oddziałuje na emocje.

większą popularność i muzyków było już stać Triptykon, zespół ze Szwajcarii wykonujący do-

trzymali się „domowych” sposobów, dlatego

om metal, radzi sobie z tym w dosyć nietypowy

kiepskie brzmienie stało się swego rodzaju

sposób, jeśli wziąć pod uwagę stereotypowy

Fot. Zasoby prywatne autora

na profesjonalną realizację utworów, nadal

DOOM METAL został uznany jako podgatunek pod koniec lat osiemdziesiątych, jednak za jego początek uznaje się twórczość Black Sabbath i takie utwory jak Black Sabbath czy Electric Funeral. Charakteryzuje się wolnym tempem, ciężkim brzmieniem i mroczną, czasem depresyjną tematyką utworów. Niewiele jest zespołów wykonujących jedynie doom metal, ale jednym z nich jest Sunn 0))) ze Stanów Zjednoczonych.

str /

www.outro.pl /

metal. Niemal wszystkie ich utwory są powol-

(technika wokalna przypominająca niski gar-

ne i długie (trwają nawet do dwudziestu mi-

dłowy krzyk) w scenach brutalnych i poważ-

nut!). Partie gitarowe mają skromną budowę,

nych, po lekki jak piórko sopran lub szept,

za to perkusja sprawia wrażenie niemal wirtu-

na przykład w trakcie odmawiania modlitwy.

ozowskiej. W niezwykle porywający sposób Triptykon tworzy mistyczny, niepokojący na-

Jeśli chodzi o death metal, sprawy mają się

strój, dodatkowo wzmacniany doskonałym do-

zupełnie inaczej. W tym gatunku już nie każdy

pasowaniem głosu do aktualnego przesłania

zespół usiłuje osiągnąć efekt przerażenia,

utworu.

a tematyka utworów jest bardzo zróżnicowa-

Od

silnego,

męskiego

growlu

Fot. Zasoby prywatne autora

DEATH METAL to ekstremalna odmiana, która powstała w drugiej połowie lat osiemdziesiątych. Miała ona wykroczyć poza granice ekspresji ustanowione przez istniejące ówcześnie gatunki, dlatego zaczęto stosować nowe, niewykorzystywane wcześniej zabiegi stylistyczne (mocno przesterowane gitary, wokal typu growl, bardzo zaawansowane technicznie partie instrumentalne). Powstało wiele podgatunków, na przykład brutal death metal, deathcore, melodic death metal, technical death metal.

str /

Fot. Zasoby prywatne autora www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

na, w zależności od kierunku, jaki obiorą twór-

na muzyka. Dopiero za pomocą połączenia

cy. Dlatego właśnie niektóre grupy muzyków

obrazu z dźwiękiem można wzbudzić w odbior-

znalazły inne sposoby na trafienie do słucha-

cy pożądane emocje. Spróbujcie obejrzeć hor-

cza niż mistycyzm i satanizm.

ror bez muzyki, a przekonacie się, że większość scen (z założenia przerażających) bę-

Resident Evil czy The Walking Dead to cieka-

dzie albo groteskowa, albo po prostu niecieka-

we filmy zarówno ze względu na tematykę, jak

wa. Niestety działa to w obie strony, dlatego

i

aspekt muzyczny. Reżyserzy wykorzystali

bardzo trudno jest kogoś przestraszyć samą

szeroki wachlarz gatunków muzycznych, od

muzyką. Doskonale zdają sobie z tego sprawę

klasycznej muzyki filmowej aż po metal (w se-

organizatorzy wydarzeń muzycznych, a przede

rii Resident Evil pojawia się zespół Slipknot),

wszystkim ludzie odpowiedzialni za oprawę

ale, co dziwne, nie sięgnęli po twórczość ze-

audiowizualną.

społu Aborted. Jest to brutal death metal w najczystszej postaci, czyli brzmienia najcięż-

Długo zastanawiałem się, dlaczego ta sama

sze z najcięższych. Gitarzyści wykorzystują in-

muzyka słuchana na dużym koncercie wywołu-

strumenty siedmiostrunowe, aby uzyskać niż-

je tak różne emocje od tej słuchanej w domu,

sze dźwięki niż w tradycyjnych, sześciostruno-

z albumu studyjnego. Powodów jest całe mnó-

wych gitarach. Wokalista wykorzystuje techniki

stwo, ale moim zdaniem jednym z istotniej-

growl i pig squeal (odmiana growlu, w dosłow-

szych jest właśnie to, co widzimy. Już sam wi-

nym tłumaczeniu kwiczenie świni). Utwory za-

dok ucharakteryzowanych muzyków i ich nie-

zwyczaj mają szybkie tempo, silnie podkreśla-

zwykłych instrumentów jest ekscytujący. Lecz

ne rozbudowanymi partiami perkusyjnymi.

kiedy wreszcie zacznie rozbrzmiewać muzyka,

Daje to wrażenie niezwykłej ciężkości. W połą-

zaczną działać różnokolorowe reflektory, stro-

czeniu z tekstami, których tematem przewod-

boskopy i generatory dymu – człowiek jest już

nim jest właśnie apokalipsa zombie, aż włos

maksymalnie „nakręcony” i czuje dreszcz

się jeży na głowie.

emocji, a w tym przypadku także strachu.

Jak się bać?

To działa!

Jednym z najistotniejszych elementów budują-

Innym przykładem, oderwanym od sztucznych

cych nastrój w filmie jest odpowiednio dobra-

inscenizacji może być moje własne przeżycie,

str /

www.outro.pl /

mniej więcej z okresu pierwszej klasy liceum. Akurat wraz z rodzicami wracałem samochodem z jakiegoś dłuższego wyjazdu. Jako że mój nastoletni bunt był wtedy w szczytowej formie, robiłem wszystko, żeby się odciąć od rodziców, dlatego wetknąłem w uszy słuchawki i puściłem mój ulubiony album grupy Bloodbath – Nightmares Made Flesh. Nagle zaczął padać deszcz tak ulewny, że wycieraczki w zasadzie nie pomagały.

Nie było widać drogi, a samochody, które nas wyprzedzały, wytryskiwały spod kół falę wody, która niemal spychała nas z drogi. Uwierzcie, ta sytuacja sama w sobie nie była odprężająca, a w połączeniu z podkładem muzycznym dobiegającym z moich słuchawek powodowała wręcz przerażenie. Resztę podróży spędziłem bez muzyki.

Metal, tak jak każdy gatunek muzyczny, jest niezwykle obszerną dziedziną sztuki. Nawet ograniczając się tylko do budowania strachu za pomocą tej muzyki, trzeba przyznać, że temat ten jest praktycznie nieskończony. Żeby dokładnie zrozumieć, na czym polegają wszystkie techniki i rozwiązania twórców, najlepiej zapoznać się z wieloma różnymi wykonawcami. Nawet w obrębie jednego podgatunku różnice w wykorzystywanych sposobach na wystraszenie odbiorcy mogą być naprawdę duże. Żeby je wszystkie wychwycić, trzeba poznawać jak najwięcej muzyki i wsłuchać się w nią uważnie, ponieważ z każdym kolejnym odtworzeniem utworu można znaleźć coraz więcej szczegółów, dzięki którym możemy się zdrowo przestraszyć.

str /

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

ANIOŁY

str /

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

redaktor:

Jagoda Jabłońska

Każdy z nas jest inny. Mimo tej świadomości, to naturalne, że często się starasz się stłamsić swoje wnętrze, chcąc dopasować je do ogółu.

Daje to na pozór bezpieczne lokum, swego rodzaju schron – - idealny, by w nim przeczekać. Co? To już zależy od ciebie.

Kłótnie, zły humor, lata liceum, a czasem całe życie.

Zamykając się w neutralnej bańce, czujemy

bie, co właśnie chciałeś zrobić. Spinasz się,

się dobrze, spokojnie i bezpiecznie. Często tak

zakładasz psu kaganiec i zmieszany pytasz

bardzo boimy się czyjejś opinii, że wyglądem

krótko: Co?.

staramy się nie odróżniać od połowy ludzi mijanych na ulicy. To przerażające, że strach paraliżuje nasze własne „ja”, które po dłuższym

Każdy ma w sobie

czasie poddaje się jego rozkazom i wykonuje

odrobinę szaleńca

szablonowe polecenia: – Teraz wypada się uśmiechnąć, Oni się śmieją! Nieważne dlacze-

Najczęściej zwalczamy go najnowszymi trendami, szablonami tendencyjnych zachowań

go, ty też się śmiej.

Problem zaczyna się, kiedy przychodzi czas na improwizację. Ktoś rzuci hasło: Zaszczekaj jak pies. Chwila na przywołanie w głowie donośnego szczeknięcia. Okazuje się, że jesteś w stanie wyszczekać jeden z najnowszych radiowych hitów, a po chwili uświadamiasz so-

str /

lub brakiem odwagi społecznej. Im częściej staramy się go ignorować, tym szybciej wchodzi nam to w nawyk. Zapominamy, nie odzywamy się, nie dzwonimy na święta, z czasem wydziedziczamy

z

naturalnych

Owszem, tak się da, ale czy warto?

odruchów.

Fot. Zasoby prywatne autora, opracowała: Monika Stankiewicz

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

Zdarza się, że przychodzi moment

z akceptacją drugiego człowieka. Po-

zwątpienia w siebie, w swoje możli-

może, wysłucha, wesprze. Po drodze

wości. W tym czasie zadajemy sobie

popełni kilka błędów, wszak nie moż-

zwykle ogrom pytań. Na pewno nie-

na być idealnym. Mimo wszystko po-

jedno będzie dotyczyło braku sponta-

trafi iść do przodu, ignorując porażki.

niczności, obojętności czy częstego niezdecydowania. Im dłużej będziemy w tym trwać, tym trudniej będzie się

Jak wygląda?

przestawić i sprawić, by szalony zna-

Trudno

jomy wrócił na swoje miejsce w pod-

w ukryciu. Jeden jest blondynem, dru-

świadomości.

gi ma fioletowe włosy, u trzeciego

Wspomniany szaleniec nie powie: Jutro skaczesz ze spadochronem, a dziś jesz dwa świerszcze na drugie śniadanie. Ma motywować, nie przerażać i utwierdzać w przekonaniu, że możesz osiągnąć więcej, zaczynając od wykonania pierwszego kroku – - uwierzenia w swoje możliwości.

powiedzieć,

często

żyje

trudno określić kolor. Może mieć piętnaście, trzydzieści cztery, a nawet dziewięćdziesiąt dziewięć lat. Wysoki, niski, z nadwagą lub bez niej. Pali, ma tatuaże, być może nosi dużo kolczyków. Słucha różnych gatunków muzyki. Nie musi lubić czytania i oglądania filmów Disneya. Nie gra nikogo, jest autentyczny i asertywny.

Jest piękny.

Kim jest Każdy może stać się

Osobą otwartą, twórczą, która nie boi

takim aniołem.

się odbiegać od reszty. Dąży do po-

Wystarczy sobie zaufać.

stawionych celów. Nie za wszelką ce-

Spróbujesz?

nę – tak, żeby żyć w zgodzie ze sobą.

Jest szczery. Potrafi i nie wstydzi się pokazać, co siedzi mu głowie i cieszyć się z tego. Nie ma problemu

str /

Grafika: Monika Stankiewicz

współczesny anioł?

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

Strach ujęty w słowa Powieść grozy na stałe weszła do kanonu literatury w połowie XVIII wieku i odtąd cieszy się niesłabnącą popularnością niezależnie od epoki. Lektura takich książek ma wyzwalać w człowieku strach, który jednak w tej sytuacji staje się przyjemnym uczuciem. str /

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

redaktor:

Katarzyna Giemza

Mary Shelley i mitologię Cthulhu stworzoną

Gotycki mrok

przez H. P. Lovecrafta. Powieść gotycka cieszyW połowie XVIII w. pojawiła się tzw. powieść gotycka, która była pierwowzorem współcze-

ła się znaczną popularnością do początku XX wieku, kiedy to zaczęła tracić na znaczeniu.

snych horrorów. Za pierwszy i wzorcowy przykład tej odmiany powieści uchodzi wydane w 1764 roku Zamczysko w Otranto. Powieść gotycka Horacego Walpole’a. Tytuł dzieła zwiastował nadejście nowej tendencji w literaturze.

Upiory, ale nie tylko Obecna literatura grozy zachowuje wiele swoich dawnych cech, ale nie wszystkie. W dość

W pierwszych tego typu powieściach można

licznych dziełach elementy nadprzyrodzone

było wyróżnić pewne stałe elementy, w tym

pojawiają się jako cechy bohaterów, a zdecy-

upiorną scenerię, równie przerażającą proble-

dowanie rzadziej w uosobieniach takich posta-

matykę (śmierć, klątwy, obłęd) i mroczną

ci, jak demony, upiory lub wampiry. Przykła-

zbrodnię odciskającą piętno na fabule i wymo-

dem może być seria Kroniki wampirów Anne

wie ideowej dzieła. Bohaterami zaś była za-

Rice, opowiadająca historię wampirów od cza-

zwyczaj antynomiczna para rodem z dwóch

sów ich królowej, według powieści żyjącej

biegunów – demonicznego i anielskiego.

w czwartym tysiącleciu p.n.e., aż do czasów

Wszystkie wspomniane elementy służyły kreo-

współczesnych. Przykład użycia nadnatural-

waniu nastroju grozy, któremu takie powieści

nych zdolności można zaś znaleźć w Podpa-

zawdzięczały popularność wśród czytelników.

laczce Stephena Kinga. Tytułowa bohaterka

Do najbardziej znanych utworów pochodzą-

powieści była obdarzona umiejętnością two-

cych z tamtego okresu można zaliczyć Doktora

rzenia ognia wyłącznie za pomocą swojego

Jekylla i Pana Hyde’a Roberta Louisa Steven-

umysłu, tzw. pirokinezą.

sona, Drakulę Brama Stokera, Frankensteina

str /

www.outro.pl /

Istnieją także powieści, w których fabuła

współczesnej kultury, a we wcześniejszych

niemal całkowicie opiera się na realnym nie-

epokach wydawało się to nie do pomyślenia.

bezpieczeństwie,

Skazanych

Osiemnastowieczne powieści gotyckie i współ-

na Shawshank Stephena Kinga. To opowiada-

czesne horrory mimo odmiennych cech repre-

nie koncentruje się na więźniach przebywają-

zentują ten sam nurt w literaturze – powieść

cych w Shawshank – więzieniu o zaostrzonym

grozy. Niesłabnąca popularność tego typu

rygorze, z którego próbują uciec, zwłaszcza

utworów pokazuje, że strach może być czymś

że jednego z nich niesłusznie tam umieszczo-

przyjemnym i pobudzać wyobraźnię. Żeby

no. W Skazanych na Shawshank nie występu-

to uczucie właściwie spełniało swoją funkcję,

ją elementy nadprzyrodzone, co pozornie nie

powinno jednak pozostawać jedynie na kar-

jest cechą typową dla literatury grozy. Takie

tach powieści. Nie należy go przenosić do real-

znaczne zróżnicowanie w obrębie jednego ga-

nego życia, bo wtedy już nabiera negatywnego

tunku lub nurtu literackiego jest typowe dla

znaczenia.

jak

w

np.

str /

www.outro.pl /

MAŁE OCZY WIELKI STRACH

Kiedy strach sprawia ci największą przyjemność? Nie masz wrażenia, że to uczucie uzależnia i za każdym razem chcesz więcej i więcej? Jesteś w stanie zapłacić za to, żeby poczuć na ciele gęsią skórkę?

Bać się na własne życzenie? str /

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

redaktor: Gabriela

Szczepanik

Czy strach jest nam potrzebny? Jak sam

adrenaliny we krwi, a przez to wywołują-

dobrze wiesz, czasem bywa on pomocny,

cych przerażenie? Wydaje się, że tak.

a czasem wręcz przeciwnie – destrukcyj-

W Polsce znajduje się około dwadzieścia

ny. Nie ma jednak wątpliwości, że strach

pięć firm zajmujących się straszeniem za-

działa jak narkotyk: potrafi uzależnić

wodowo. Mają ponad trzydzieści różnych

do tego stopnia, że na własne życzenie

scenariuszy i działają w różnych miastach

próbujemy każdego jego smaku i nie my-

w Polsce: w Poznaniu, Bydgoszczy, War-

ślimy o tym, żeby przestać.

szawie, Rybniku, Tychach… Dla każdego klienta znajdzie się coś interesującego, od Horror Room Amnesia po Soul Prison

Bać się można tylko strachu

czy Rytuał Amy.

Strach pojawia się wtedy, kiedy coś nas

Ceny nie są zbyt wygórowane, za dwadzie-

bardzo zaskoczy i odczuwamy to jako sytu-

ścia

ację niosącą zagrożenie. W jednej z audy-

20–30 zł za osobę. Jeśli chcesz wybrać

cji Polskiego Radia dr Aleksandra Piotrow-

coś dla siebie, warto zapoznać się z utwo-

ska powiedziała, że strach jest jedną

rzonym przez internautów rankingiem,

z podstawowych emocji i, jako jedna z nie-

z którego dowiesz się m.in. tego, który

wielu, jest zapisana w naszym kodzie ge-

dom jest wart odwiedzenia oraz że niektó-

netycznym.

re scenariusze są przeznaczone dla ludzi

Czy to właśnie dlatego próbujemy różnego

o szczególnie mocnych nerwach.

rodzaju rozrywek podnoszących poziom

str /

minut

rozrywki

należy

zapłacić

www.outro.pl /

krótkometrażowe, a widz ma wrażenie,

Strach na wesoło

jakby znajdował się w samym środku akcji Kolejnym miejscem, w którym małym kosztem można poczuć odrobinę napięcia na własnej skórze, jest wesołe miasteczko. Organizatorzy proponują nam nie tylko tunel strachu, gdzie podczas podróży w wagonie niespodziewanie zagradzają nam drogę wampiry, czarownice i wilkołaki, ale także kino 4D. Puszczane są filmy

str /

dzięki ruchomym fotelom, sztucznie generowanym wichurom, pryskającej wodzie i świetnej akustyce. Warto zwrócić uwagę na kolejki górskie – dzięki szybkiej jeździe w górę i w dół po krętych torach naprawdę możemy poczuć paraliżujący strach.

www.outro.pl /

Poczuj smak adrenaliny Wspomniana już adrenalina to hormon uaktywniający się w sytuacjach stresowych, wymagających rywalizacji i w przypadku zagrożenia, kiedy czujemy strach. Gdy znajdujemy się w budzącej lęk sytuacji, praktycznie zawsze towarzyszy temu intensywne wydzielanie adrenaliny. Dzieje się tak dlatego, że adrenalina pobudza organizm, pomaga się skoncentrować i poprawia wszystkie najważniejsze funkcje organizmu, a kiedy emocje opadają, przynosi zadowolenie. Dlatego niektórzy kiedy już raz spróbują skoku ze spadochronem, będą chcieli zrobić to kolejny raz… Podobnie jest ze skokiem na bungee. Przyjemności

te oczywiście kosztują

(skok

spadochronowy

ok. 700 zł, skok na bungee od 100 zł), ale za to ile dają radości! Mimo tego, że przed samym skokiem prawie każdy próbuje się wycofać. Na swojej stronie mariuszkapusta.pl blogger określa skok na bungee jako „śmierć zdrowego rozsądku”.

Jednocześnie pisze, że na pytanie instruktora o to, co go do tego skłoniło, odpowiada, że to właśnie ogromny strach przed skokiem sprawił, że dziś robi to nałogowo.

Strach jest chyba jedną z najważniejszych emocji w naszym życiu i choć może być paraliżujący, to jednak często ratuje nam życie. Gdybyśmy go nie odczuwali, nie mielibyśmy chwili zawahania przed wejściem na jezdnię, jak również nie przygotowywalibyśmy się do egzaminów, bo nie balibyśmy się, że ich nie zaliczymy. Lęk wywołuje sprzeczne odczucia – z jednej strony każe uciekać, a z drugiej wzbudza w nas ciekawość.

Ta mieszanka może być uzależniająca, o czym może sam się zdążyłeś już przekonać.

str /

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

Masz p

Jeste

str /

www.outro.pl /

panofobię?

eś jak Woody Allen

Kto z nas nie boi się wystąpień publicznych? Albo kto nie bał się w dzieciństwie ciemności? Każdy odczuwa przed czymś obawę. W niektórych przypadkach strach przeradza się w uporczywy lęk. Agorafobia, klaustrofobia, arachnofobia to najpowszechniejsze lęki, które nieraz przeszkadzają w codziennym życiu. Tymczasem istnieją fobie, z których istnienia nie zdajemy sobie sprawy, ponieważ mogą wydawać nam się dziwne. Przed czym możemy odczuwać przerażenie? str /

www.outro.pl /

redaktor: Olimpia Orządała Fobia to uporczywy, nadmierny strach, który

duszności, drżenie rąk, zawroty głowy czy na-

potrafi sparaliżować człowieka i może utrud-

wet zatrzymanie akcji serca. Lęk fobiczny mo-

niać mu codzienne funkcjonowanie. Podejście

że wręcz doprowadzić do śmierci, czego dowo-

ewolucjonistyczne zakłada, że każdy z nas no-

dzi poniższy przykład: Sophie panicznie bała

si w sobie zadatki fobii, tylko nie u każdego się

się dentysty. Kiedy zaczęły chwiać się jej

one ujawniają (źródło: portal.abczdrowie.pl).

mleczne

Ok. 10% ludzi cierpi na jakiś lęk fobiczny

Nie jadła i nie piła. Ze strachu nie mogła spać.

(źródło: mojafobia.pl). Z czasem lęk powstały

W ciągu trzech tygodni straciła 11 kilo. Była

w dzieciństwie mija, ale może się zdarzyć,

tak słaba, że nie mogła chodzić. Umarła z gło-

że dorośli wciąż będą go odczuwać.

du, bo bała się otworzyć buzię (źródło: zwier-

zęby,

przestała

otwierać

usta.

ciadlo.pl).

Skąd się bierze fobia?

Większość fobii powstaje, kiedy jesteśmy

Najdziwniejsze fobie

dziećmi. Lęk fobiczny może się rozwinąć w wy-

Istnieją różne lęki, które mogą wydawać nam

niku traumy przeżytej w najmłodszych latach,

się wręcz śmieszne, ale osoby zmagające się z

jakiegoś nieprzyjemnego wydarzenia albo

nimi na pewno nie mają powodów do śmie-

wskutek kojarzenia jakiejś sytuacji czy rzeczy

chu. Większość z nas lubi masło orzechowe,

z niebezpieczeństwem (np. dziecko, które było

prawda? Tymczasem wśród najdziwniejszych

straszone pająkami, najczęściej cierpi później

lęków można wymienić arachibutyrofobię, czyli

na arachnofobię). Zdarza się, że osoba mają-

strach przed przyklejeniem się masła orzecho-

ca fobię odczuwa strach na samą myśl o swo-

wego do podniebienia. Ktoś cierpiący na tę

im lęku (jest to tzw. lęk antycypacyjny). Cha-

fobię może odnosić wrażenie, że zaraz się

rakterystycznymi objawami fobii są m.in. przy-

udusi. Istnieje również lęk przed gumą do żu-

spieszone bicie serca, wzmożona potliwość,

cia, czyli chiclefobia. Dla niektórych osób jest

str /

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

ona siedliskiem bakterii i przyczyną różnych

zostałość ewolucyjna, ponieważ nasz mózg

chorób. Zetknięcie się z gumą może powodo-

kojarzy

wać u nich mdłości i ból brzucha. Z tą fobią

(źródło: naukawpolsce.pap.pl).

dziury

z

jadowitymi

zwierzętami

zmaga się np. Oprah Winfrey, amerykańska prezenterka telewizyjna i aktorka. Z kolei chronofobia to strach przed zegarami, przed upły-

Najbardziej dokuczliwe fobie

wem czasu, a także przed słowami takimi jak

Niektóre fobie naprawdę bardzo utrudniają

„przeszłość”, „teraźniejszość” i „przyszłość”.

codzienne życie. Przykładem jest stazibazifo-

Przyczyną tego lęku jest często nieumiejęt-

bia, czyli strach przed staniem lub chodze-

ność pogodzenia się z przemijaniem. Trypofo-

niem. To bardzo wyniszczający lęk, z którym

bia zaś to lęk przed otworami, a dokładniej

trzeba się zmagać wiele razy każdego dnia.

przed nagromadzeniem dziur (jak np. w pla-

Osoby cierpiące na tę przypadłość odczuwają

strach miodu). Według brytyjskiego badacza

spokój, tylko gdy siedzą lub leżą. Stazibazifo-

Geoffa Cole’a z University of Essex jest to po-

str /

www.outro.pl /

bia może prowadzić do unikania otoczenia

Panofobia prowadzi do wykończenia psychicz-

i do depresji. Decidofobia natomiast to lęk

nego i fizycznego. Strach ten jest często po-

przed podejmowaniem jakichkolwiek decyzji.

strzegany

Niewątpliwie komplikuje to normalne funkcjo-

(źródło: mojafobia.pl).

jako

drugi

objaw

schizofrenii

nowanie, ponieważ codziennie stajemy przed mnogością różnych wyborów. W skrajnych przypadkach dotyczy nawet wyboru jedzenia na śniadanie. Innym niewdzięcznym lękiem jest somnifobia, czyli strach przed snem.

Powoduje on ataki paniki i uniemożliwia zaśnięcie. Brzmi strasznie, prawda? Lęk, który odczuwa Woody Allen, to panofobia. Polega ona na odczuwaniu strachu przed dosłownie wszystkim; lęk nieustannie towarzyszy osobie cierpiącej na tę fobię. Taki człowiek nie może nawet stwierdzić, czego tak naprawdę się boi.

str /

Tak naprawdę prawie wszystko może wywoływać fobie. Lustra, kolory, windy, zwierzęta, kurz i wiele, wiele innych przedmiotów i sytuacji. Jeżeli odczuwamy tylko lekki strach, to nie musimy się martwić. Problem powstaje, gdy lęk staje się naszą zmorą, zaczyna nas paraliżować i utrudniać codzienne funkcjonowanie.

W takim przypadku powinniśmy zgłosić się do psychologa, który pomoże nam przezwyciężyć strach.

www.outro.pl /

MARTWICA GUSTU

str /

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

redaktor:

Marta Klon

Ludzkość po raz kolejny staje w obliczu śmiertelnego zagrożenia!

Gigantyczne zombie-rekiny-mutanty znów spadają z nieba, a jedynym sposobem ich powstrzymania jest stworzenie genetycznie zmodyfikowanej, trójgłowej krokodylokondy, która pożre wszystko, co żyje, a następnie zostanie zniszczona przez wytresowane zabójcze mrówkojady.

Czy znana biolog Jane Cambell i żołnierz James Rivers zdołają tego dokonać?

Zombie-rekiny-mutany kontra trójgłowa krokodylokonda kontra zabójcze mrówkojady w kinach już 1 kwietnia.

Powyższy opis jest oczywiście wyssany z palca, nie wyszukujcie więc tego tytułu w popularnych portalach filmowych. Nie oznacza to jednak, że tego typu arcydzieło nigdy nie powstanie. W świecie horrorów klasy B granice absurdu zostały przekroczone już dawno i wydaje się, że twórcy tego typu filmów nie posiadają w swoich słownikach słów „niemożliwie” i „przesada”. Wystarczy przyjrzeć się tytułom tych wiekopomnych dzieł, by zrozumieć jak daleko sięga wyobraźnia ich twórców.

Szczęki 18: Powrót szczęk Bogowie kina i wszystkiego, co dobre, za co tak bardzo nienawidzicie rekinów? Odpowiedź wydaje się prosta – Szczęki Stevena Spielberga okazały się ogromnym sukcesem i zapoczątkowały modę na tzw. summer blockbusters, czyli wysokobudżetowe hity wypuszczane głównie w okresie wakacyjnym. Kolejne części nie zyskały już jednak statusu filmów legendarnych, więc wydawało się, że moda na zabójcze rekiny szybko przeminie. Tak się jed-

str /

www.outro.pl /

nak nie stało. Główny nurt z czasem zaprze-

Pomagają w tym liczne roznegliżowane biusty,

stał eksplorować temat, jednak klasa B nie

umięśnione męskie klaty i cała masa absurdu.

zrezygnowała. Dzięki temu powstały tak wspa-

I nic tam, że dialogi drętwe, że scenariusz

niałe tytuły, jak: Dwugłowy rekin atakuje, Trój-

dziurawy, a efekty specjalne wyglądają, jakby

głowy rekin, Rekin widmo, Człowiek-rekin, Re-

zrobione były w Paincie przez pięciolatka, któ-

kin z bagien czy szalenie popularne Rekinado.

ry pierwszy raz usiadł do komputera. Najważ-

Każde z tych dzieł zasadza się na dość podob-

niejsze, żeby żądne krwi drapieżne ryby poże-

nych schematach okraszonych coraz większą

rały niezbyt lotnych bohaterów, a przez to za-

dawką przesady. Twórcy wyznają zasadę, że

służyły sobie na zniszczenie przez dzielnego

co trzy głowy, to nie dwie i dokonują na tych

żołnierza czy innego badassa. W końcu zaw-

wspaniałych stworzeniach kolejnych mutacji,

sze mogą powrócić jako duchy i dokonać

byleby tylko przyciągnąć widza przed ekran.

okrutnej, pełnej flaków zemsty.

str /

Grafika: Monika Stankiewicz www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

wiać i już mamy znakomity przykład filmu tak

Mordercze żółwie mutanty 3:

złego, że aż dobrego. Podobnie sprawy mają

Noc żółwi

się z Ludźmi kretami czy Morderczymi mrów-

Nie potrzeba robić większych badań, aby

kami. Ten drugi jest zresztą świetnym przykła-

stwierdzić, że ulubionymi słowami twórców

dem na to, że granice absurdu zwyczajnie nie

horrorów klasy B są: „zabójczy/morderczy”,

istnieją. Chyba że kosmiczne mrówki tworzące

„krwiożerczy”,

superkomputer z własnych ciał nie są dla was

„zmutowany”,

„zombie”

i „kontra”. Widać to już na pierwszy rzut oka

niczym szczególnym.

i przyznać trzeba, że scenarzyści wykazują się nie lada kreatywnością w operowaniu tymi hasłami. O ile Krwiożercza małpa wydaje się

Abraham Lincoln

dość konserwatywna, a Boa kontra Pyton nie

kontra zombie szczury

pali jeszcze zwojów mózgowych, o tyle już Di-

Zombie, zombie, zombie. Żywe trupy znajdzie-

nokrokodyl kontra Supergator bądź Megare-

my dosłownie wszędzie: w grach, książkach,

kin kontra krokozaurus przyprawiają o zawrót

filmach, komiksach, możliwe nawet, że czają

głowy. Oczywiście nie powinno się oceniać fil-

się gdzieś w naszych szafkach i lodówkach.

mu wyłącznie po jego tytule, jednak w niektó-

Kino klasy B również musiało uszczknąć dla

rych przypadkach pierwsza reakcja jest jak

siebie kawałek tego niezbyt już świeżego tor-

najbardziej trafiona. Jeśli więc słysząc o Zabój-

tu. Okazuje się jednak, że Navy Seals kontra

czych ryjówkach, wyobrażacie sobie na wskroś

zombie, Abraham Lincoln kontra zombie czy

głupawy i tandetny obraz, możecie być niemal

nawet Wampiry kontra zombie to wciąż zbyt

pewni, że jesteście bardzo blisko prawdy.

mało dla naszych mistrzów. Czemu nie pójść

W tym wypadku można mówić nie tylko o

o krok dalej i nie napisać scenariusza o zwie-

bzdurnej historii, głupawych dialogach i kiep-

rzętach zamienionych w zombie? W taki wła-

skim aktorstwie, ale również o niezwykle po-

śnie sposób powstały Zombiebobry, w którym

mysłowej charakteryzacji ryjówek – okazuje

to filmie ugryzieni nieszczęśnicy zamieniali się

się, że wystarczy kilka obleczonych w koce

zombie-człowieko-bobry, bądź, jak to było

psów i sporo wyobraźni. Do tego dodajmy fa-

w przypadku jednego pechowego niedźwie-

talne wpadki montażowe i masę błędów, któ-

dzia,

rych ewidentnie nikomu nie chciało się popra-

to wciąż nie wystarczy, proponuję zapoznać

str /

zombie-niedźwiedzio-bobry.

A

jeśli

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

się z ani nie martwą,

wątpienia

ani nie żywą, za to bez

monstrualną

Frankenfish.

Satysfakcja gwarantowana.

Pączki zabójcy 7: Zemsta lukru Jeśli kochacie Plan 9 z kosmosu, a nie znacie któregoś z powyższych tytułów, koniecznie nadróbcie zaległości. Kino klasy B może i jest tandetne, grubo ciosane, odtwórcze i generalnie pod każdym względem słabe, ale w tym szaleństwie jest metoda. Stwierdzenie „tak zły, że aż dobry” nie wzięło się przecież znikąd. Poza tym Obecność, To czy Lśnienie smakują lepiej i straszą bardziej, gdy przyrówna się je do Potwora z otchłani. W końcu to lepsze, a nie złe, jest wrogiem dobrego. W związku z tym opuszczam was, gdyż najwyższa pora na nadrobienie Ataku krwiożerczych donatów i Ataku pomidorów zabójców.

Uważajcie na to, co trzymacie w kuchni!

str /

7 RZECZY,

www.outro.pl /

KTÓRYCH LUDZIE (NIE)

NAUCZĄ SIĘ

W 2018 ROKU

str /

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

redaktor:

Ilona Sieradzka

Styczeń mamy już za sobą. To miesiąc największych trudów i rozczarowań, jakich młody człowiek doznaje w ciągu roku – koniec semestru, sesja, niedotrzymanie noworocznych postanowień, ciemne przedpołudnia i popołudnia. A gdybym powiedziała, że jest nadzieja na uczynienie przynajmniej cudzego życia piękniejszym choć na moment?

Każdego roku mam nadzieję na to samo – że ludzie się w końcu ogarną. Oto lista 7 rzeczy, których (nie) nauczą się w nowym roku. Czemu „(nie)”? Bo co roku się nie udaje, co roku robią to samo, a ja co roku mimo wszystko mam wiarę, że może tym razem będzie inaczej. A może po prostu nie wiedzą, że źle robią i tym samym denerwują innych ludzi lub szkodzą środowisku?

Gdyby stosowali się do poniższych rad, uszczęśliwiliby naprawdę wiele osób w swoim otoczeniu i nam wszystkim wygodniej by się żyło.

str /

www.outro.pl /

1. Jak należy stać w tramwaju/autobusie Co najlepiej zrobić, gdy wsiada się do tramwaju czy autobusu i ma się do przejechania 10 przystanków? Tak, stanąć w drzwiach, żeby każdy kolejny wsiadający i wysiadający musiał delikwenta potrącić. Nie ma co wysiadać i wsiadać na każdym przystanku z osobna, jakoś się miniemy – - pomyślała połowa pasażerów. Patrzysz na okolice drzwi – ludzie jadą z twarzami przyklejonymi do szyb, ale gdy tylko miniesz okolice wejścia, możesz komfortowo usiąść na „czwórce”, sam.

A gdyby tak od teraz stawać jednak dalej lub, skoro i tak stoisz nad wolnym siedzeniem, usiąść?

Od razu wszystkim nam będzie wygodniej, wysiąść na pewno zdążysz, a na dodatek nie będziesz musiał po drodze obetrzeć się o 30 osób.

str /

www.outro.pl /

2. Zabierania na zakupy swoich siatek Mam na osiedlu warzywniak. Od pół roku konsekwentnie powtarzam: „Proszę nie pakować, ja sobie spakuję”, a mimo wszystko ręka sprzedawcy często wędruje w stronę zielonej reklamówki. Nie dość, że materiałowe torby są łatwo dostępne, pojemne i ładne, to jeszcze ekologiczne. Niestety rzadko widzę, żeby inni klienci mieli jakiekolwiek swoje siatki na zakupy – logiczne, skoro ktoś spakuje i poda za uszy.

Problem w tym, że toniemy w plastikowych śmieciach i takim działaniem sprawiamy, że jest ich jeszcze więcej. Na początku było mi głupio odmawiać takiego pakowania, no bo „nikt tak nie robi”, teraz zupełnie nie mam oporów. Mam nadzieję, że opłata recyklingowa, nawet jeśli nie przekona wszystkich do noszenia własnych siatek, zmusi przynajmniej właścicieli sklepów (i warzywniaków, i marketów typu Auchan) do rozsądnego pakowania ludziom zakupów – a to już będzie bardzo dużo.

str /

www.outro.pl / 3.

Naciskania guzików wzywających windę

Uważam, że powinno się tego uczyć. Chcesz jechać w górę? Wciśnij strzałkę w górę. Chcesz jechać w dół? Wciśnij strzałkę w dół. Chcesz jechać jedno piętro w dół, ale wciskasz oba guziki, więc jedziesz najpierw na samą górę, a dopiero potem tam, gdzie chciałeś i w efekcie jeździsz jak głupek 10 minut? Naucz się naciskać, jak trzeba.

str /

www.outro.pl /

4. Nieotwierania paczek z ryżem i kaszą To zastanawia mnie już od kilku lat. Po co otwierać opakowanie ryżu czy kaszy 4×100 g? Żeby się przekonać, że są cztery torebki? Żeby sprawdzić, czy jak jest napisane „kasza”, to to naprawdę kasza? Jest to dla mnie największa z zagadek w supermarketach.

I pewnie przekonałyby mnie własne domysły, gdyby nie fakt, że potem się tego nie kupuje, tylko bierze zamknięte opakowanie i wsadza je do koszyka. Co się potem stanie z otwartym? Albo ktoś je przeceni (jak czasem w Kauflandzie), albo, co bardziej prawdopodobne, wyrzuci. Nawet jeśli to nie twoje ręce wyrzucą, to ty zmarnowałeś to jedzenie. str /

www.outro.pl / 5.

Zwrotów grzecznościowych

„Kostkę masła” – słyszysz czasem tylko tyle od innych klientów w sklepie? A gdzie „dzień dobry”, „poproszę”, „dziękuję”? To nie jest takie trudne, jak się wydaje, nic nie kosztuje, a bardzo wiele mówi o człowieku i jego kulturze. Nawet jeśli masz zły dzień, nie każdy musi o tym wiedzieć i to odczuć. Bądź miły dla ludzi, a zrewanżują się tym samym, a wtedy najgorszy dzień stanie się ciut lepszy.

str /

www.outro.pl / 6.

Odwoływania obecności na darmowym spotkaniu

Wiadomo, jak za darmo, to co za różnica, czy będę, czy nie. A że mam bilet, to co tam, na pewno nie zauważą, że mnie nie ma. Problem w tym, że każdy taki niewykorzystany bilet odbiera szansę komuś zainteresowanemu, kto mógłby przyjść, na udział w wydarzeniu. Jeśli wiesz rano, że rezygnujesz, nie czekaj do godziny rozpoczęcia spotkania z propozycją oddania komuś miejsca – być może organizatorzy znajdą jeszcze chętnego. „Darmowe” nie znaczy nic niewarte, ktoś bardzo się stara, żeby zorganizować takie wydarzenie i mieć duże audytorium, uszanuj to.

str /

www.outro.pl /

7. Korzystania z lupki z grupach na Facebooku W twoich grupach też często przewija się jeden i ten sam temat, bo komuś nie chce się sprawdzić, czy taki wątek już się pojawił? Im większa grupa, tym większa szansa na to, że ktoś już zadał podobne pytanie – nie dość, że odpowiedzi dostaniesz od razu, to zapewne w dużo większej liczbie. Mała rzecz, a ile zmienia.

Czasem nie zdajemy sobie sprawy z tego, jaki skutek może mieć jedna mała zmiana. Nie tłumacz się jak pewna posłanka, że „myślałeś, że twój głos nic nie znaczy”. Za tobą może pójść 10 osób, a każda z nich pociągnąć kolejne 10. Możesz nie marnować jedzenia, nie przeszkadzać innym i pracować na opinię człowieka kulturalnego – a to wszystko w prostych gestach. Tylko nie postanawiaj (wiesz, jak się to kończy), str a bez / zastanowienia wdrażaj.

www.outro.pl /

STRACH

str /

www.outro.pl /

SIĘ BAĆ

str /

www.outro.pl /

redaktor:

Anna Sydorczak

Mówi się, że w obecnych czasach raczej strach się nie bać, bo przy tak szybkim trybie życia ludzie boją się wszystkiego. Począwszy od tego, czy będzie się w pracy na czas i czy szef przypadkiem nie zauważy kolejnego spóźnienia, skończywszy na zagrożeniu atakiem terrorystycznym, a nawet kolejną wojną światową lub strasznym kataklizmem. Mówiąc krótko – boimy się wszystkiego, co związane z przyszłością. Ale czy rzeczywiście powinniśmy?

No właśnie, jak to jest? Powinniśmy czy nie?

mogło bać się np. kalafiora, którego miało

No bo jeśli ktoś się rzeczywiście boi, to jest

zjeść na obiad. Generalnie rzecz biorąc – dzie-

mięczakiem i tchórzem. Ale jednak kiedy się

ci bardziej martwią się o to, co ma się zdarzyć

nie boi, to zgrywa bohatera albo jest uważany

za chwilę. Nie myślą o dalekiej przyszłości

za skrajnie nieodpowiedzialnego – więc jak

i raczej żyją beztrosko, oddając się bez reszty

to jest?

dobrej zabawie.

Nastolatkowie z kolei troszczą się częściej o to, czy rodzice pozwolą im wyjść na tę supe-

Każdy boi się czegoś innego Zacznijmy od dzieci. Pamiętam, że jako dziecko najbardziej bałam się duchów i tego, że w przyszłości mnie kiedyś odwiedzą i porządnie nastraszą. Bałam się też, że mama nie kupi mi lalki, na którą tak się uparłam i którą bardzo chciałam mieć. Jakieś inne dziecko

str /

rimprezę, która ma być w piątek, ewentualnie o to, co napiszą następnego dnia na sprawdzianie, wiedząc, że zbytnio się na niego nie przygotowali.

Studenci – czy zdążą opanować cały materiał do zbliżającej się nieubłaganie sesji, ale też myślą o sprawach poważniejszych. Czy uda

www.outro.pl /

im się przeżyć za 20 zł do końca miesiąca?

opłacić wszystkie rachunki, dzieci, kredyt i

Albo czy resztę zaoszczędzonych pieniędzy

psa? A co, jeśli wydarzy się coś nieoczekiwa-

(jeśli takowe są) przeznaczyć na obiad, czy

nego i będę musiał/musiała wydać więcej na

książkę potrzebną do zdania egzaminu? Oczy-

coś innego i tych pieniędzy zabraknie? Uwa-

wiście żartuję, ale studenckie życie ma swoje

żam, że to właśnie brak pieniędzy jest najwięk-

blaski i cienie, trzeba już myśleć o poważniej-

szym strachem obecnej cywilizacji. Ponoć

szych sprawach. Tych dwudziestoparolatków

szczęścia nie dają, ale jednak warto je mieć,

martwi oczywiście to, czy po pięcioletnim wy-

by zapewnić sobie jako taki byt i komfort ży-

siłku umysłowym znajdą pracę adekwatną do

cia. Tutaj uśmiecham się w stronę dziewczyn

ukończonego kierunku. W obecnych realiach

– czy chociaż raz nie dałyśmy się wciągnąć

chyba właśnie to pytanie jest największym

w wyprzedażowy wir i nie sprawiłyśmy sobie

strachem młodych ludzi.

przyjemności, kupując kolejną torebkę albo

Dorośli natomiast mają o wiele bardziej utrud-

parę butów? No właśnie, pieniądze przydają

nione zadanie. Czy za moją pensję zdołam

się nawet do polepszenia samopoczucia.

str /

www.outro.pl /

czyna ataki na sklepy spożywcze. Inni wyśmie-

Bać się czy nie bać?

Oczywiście jest wiele innych wątków, które spędzają wszystkim sen z powiek: powodzie, wichury, pożary, zagrożenie wojną, a nawet wybuch bomby jądrowej. Przykłady można mnożyć, ale właśnie w takiej rzeczywistości żyjemy. Wojny toczą się na naszych oczach, ataki terrorystów również nie są nam obce, a anomalie pogodowe to już norma, bo globalne ocieplenie jest niestety faktem. Co robić?

Bać się czy nie bać? Ktoś może powiedzieć, że należałoby robić zapasy i budować schrony, bo czasy są niepewne. Część osób już rozpo-

str /

wają takie zachowania i nie martwią się o jutro, bo przecież i tak można w każdej chwili umrzeć bez wyraźnej przyczyny. Liczy się tu i teraz. Ilu ludzi na świecie, tyle zdań na ten temat, ale mimo wszystko trzeba robić swoje.

Krok po kroku do przodu. Czy przez takie „straszenie” powinniśmy rezygnować z naszych planów? Oczywiście, że nie. Jednak do realizacji marzeń potrzebne są zazwyczaj wspomniane już pieniądze. No i znów wracamy do punktu wyjścia.

www.outro.pl /

cza to też, że mamy zbagatelizować całą sytu-

Wyrozumiałości nigdy za wiele Jak do każdego tematu, tak i w tym przypadku powinniśmy podejść wyrozumiale. Psychologowie stwierdzili kiedyś, że strach jest najskuteczniejszą

metodą

sterowania

ludźmi.

Rzeczywiście tak jest! Wiele dyktatur i reżimów było opartych właśnie na strachu, zastraszaniu obywateli i wmawianiu im nieprawdziwych informacji budzących niepokój. Nie twierdzę oczywiście, że podobna sytuacja jest obecnie w demokratycznych państwach, ale weźmy pod uwagę, że niektóre zamachy są obecnie wręcz aranżowane w taki sposób, by wywrzeć jak największe wrażenie

na opinii

mediów, a informacja rozpowszechniła się jak najdalej. Ale czy to oznacza, że mamy nigdzie nie wyjeżdżać? Oczywiście, że nie. Nie ozna-

str /

ację. Chodzi tu raczej o wypośrodkowanie wszystkich „za” i „przeciw”.

Odpocznijmy więc od hałasu medialnych krzyków, które co chwilę informują nas o kolejnej katastrofie. Choć zabrzmi to samolubnie, ale można powiedzieć, że mamy szczęście, mieszkając w Polsce wolnej od konfliktów zbrojnych i katastrof. Nie warto więc martwić się na zapas i wymyślać coraz to nowszych, apokaliptycznych wizji przyszłości. Weźmy raczej przykład z Duńczyków nazywanych najszczęśliwszym narodem na świecie i ich filozofii szczęścia – hygge. Kto wie, może gdyby Polacy z takim spokojem podchodzili do życia, wymyśliliby własną, jeszcze lepszą wersję tego zjawiska?

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

Kryptonim:

CYKOR - Albo idziesz, albo pan cię zabierze! – - rzuciła w furii kobieta, mając na myśli mnie. Szlag mnie trafił. Nikt nie ma prawa straszyć dzieci, a tym bardziej mną.

Chciałem wtedy powiedzieć tej pani: – A może to panią zabiorę? Zwiążę, wrzucę do bagażnika i wywiozę. str /

www.outro.pl /

redaktor:

Konrad Traczyk

Ostre słowa, wiem – ciekawe, czy po ich usły-

ocen nie mogą w nocy spać. W sumie –

szeniu nadal używałaby wobec bezbronnego

- czy pozbycie się stresu jest w ogóle możliwe?

dziecka idiotycznych argumentów pokroju

Obawiam się, że z tego wszystkiego skończę

„pan cię zabierze”. Ale zapomniałem, star-

w wieku 20 lat jako bojący się własnego cienia

szym wolno więcej. Od straszenia mną dzieci

samotnik siedzący codziennie w szafie, owi-

zaczynając (w sumie żeby się mnie wystraszyć,

nięty kocykiem i jedzący lody. Potem pozosta-

wiele nie trzeba), na narzekaniu, jaka to mło-

nie już tylko kaftan bezpieczeństwa i śpiewa-

dzież niewychowana, kończąc. Chociaż mało

nie W sumie nie jest źle Maryli Rodowicz.

brakowało, przyznaję, nic tej pani nie powie-

Zastanówmy się jednak, skąd bierze się u lu-

działem. Bałem się, czy w ramach odwetu nie

dzi strach? Wielu z nas boi się występów sce-

zmiesza mnie z błotem albo nie rzuci we mnie

nicznych. Zapomnę tekstu! Pomylę się! Co bę-

torbą ze znanego dyskontu.

dzie jak wszyscy zaczną się śmiać?! – zadrę-

Jakiś czas temu w mojej szkole skończył się

cza się niejedna osoba przed wyjściem na es-

pierwszy semestr. Jego końcówka stała pod

tradę. Ponadto nie mówimy innym głośno,

znakiem trudnej walki o to, by uratować oceny

co o nich sądzimy, bo jeśli wpadną w depre-

i osiągnąć wymarzoną średnią. Czas boju

sję, będzie to nasza wina. Nie chcemy także

z antycznym Rzymem (rozszerzona historia

otwierać się przed ludźmi, bo co jeśli okaże

to był zły wybór) i deltą ( b2 - 4ac – nigdy nie

się, że są lepsi od nas albo burzą nasze ste-

zapomnę). I… ciągłego stresu oraz lęku – co

reotypy? Jesteśmy jednym wielkim kłębkiem

jeśli mi się nie uda? Jak sięgam pamięcią, tak

pełnym napięć i ciągłego lęku przed tym

jest co roku, a ja nadal nie nauczyłem się wal-

„co jeśli…?”. Co jeśli…? Nic. Ludzie nie są po-

czyć ze strachem na tyle skutecznie, aby się

tworami chcącymi skrzywdzić nas na każdym

go pozbyć. Zresztą nie jestem jedyny, znajomi

kroku. No, może z wyjątkiem nauczycieli, któ-

nieraz opowiadali mi, że przed wystawieniem

rzy

str /

dają

otwarte,

szczegółowe

pytania

www.outro.pl /

na sprawdzianach. Pytania otwarte – to, co

Swoją drogą, politycy to też ciekawe stworze-

tygryski lubią najbardziej. Człowiek siada i cze-

nia. Z jednej strony rzucą w ciebie darmowym

ka jak na wyrok, a jedynym przebłyskiem mą-

podręcznikiem, a z drugiej, nim go złapiesz,

drości po usłyszeniu zadania jest przypomnie-

zamkną gimnazja. Do tego dorzucą 500+, ob-

nie sobie powiedzenia Sokratesa: Wiem,

niżą wiek emerytalny, a ty się martw za 50 lat,

że nic nie wiem. Zawsze pozostaje jeszcze

z czego ugotować obiad na emeryturze. Ale

wpisać w puste pole: Bóg jest odpowiedzią na

spokojnie, w razie potrzeby zawsze można li-

wszystkie pytania. Zabawne, że wszyscy polity-

czyć na pomoc bezdomnych. W końcu skoro

cy mówią, że szkoła powinna być przyjazna

dyrektor Radia Maryja dostał od jednego

uczniom, ale nie widzą nic złego w tym, żeby

z nich dwa Maybachy, to myślę, że spokojnie

nękać ich codziennie sprawdzianami, tak jak

będzie ich stać na sponsorowanie polskim

to robią natrętni akwizytorzy chcący zaprosić

emerytom obiadów w wykwintnych restaura-

na pokaz garnków ze złota. A potem wszyscy

cjach. Kto wie, może nawet będą to ośmior-

się dziwią, skąd u nastolatków wahania na-

niczki? Tak czy siak, strach był, jest i będzie.

strojów... Ale najważniejsze jest to, że chociaż

Jest tak samo wieczny jak popularność Magdy

pani minister jest zawsze pogodna i ma

Gessler i hitu Mandaryny Ev'ry Night. Ale jest

uśmiech biały niczym koszulka po wypraniu

przed nim jedna prosta ucieczka. Wystarczy

w Perwollu.

wsiąść w złoty pociąg i pojechać na San Escobar. Ja już kupiłem bilet, a ty?

str /

www.outro.pl /

#czytamw

Zad

str /

www.outro.pl /

mwiersze:

dura

str /

www.outro.pl /

redaktor:

Martyna Kłos

Polonista w szkole wielokrotnie pytał nas, zgodnie z obowiązującym w Polsce sposobem nauczania, co autor miał na myśli. Powstało nawet na ten temat wiele, czasami bardzo celnych, memów.

Chyba niewielu z nas, jeśli ktokolwiek, zasta-

Przede wszystkim warto podkreślić, że wiersze

nawiało się, co autor chciał nam przekazać,

Zadury nie powstałyby, gdyby nie inspiracja

a nie co przekazuje nam poeta zaprojektowa-

płynąca z czytanych przez niego lektur. Na py-

ny przez nas na potrzeby naszej interpretacji.

tanie, czy można nauczyć się pisania wierszy,

Dlatego warto choć raz wysłuchać tego, co au-

autor Pożegnania Ostendy odpowiada: Jeśli

tor miał na myśli, szczególnie, gdy opowiada

miałbym mówić o sobie, to do pewnego mo-

o tym poeta takiej klasy, jak Bohdan Zadura.

mentu czytanie było warunkiem koniecznym, żebym pisał lepiej, niż pisałem. Pewnie w ogóle sam pomysł na pisanie nie przyszedłby

W książce Klasyk na luzie. Rozmowy z Bohdanem Zadurą Jarosław Borowiec zebrał i opracował wywiady przeprowadzone przez różnych ludzi (poetów, dziennikarzy…) z puławskim poetą na przestrzeni wielu lat. Zadura pytany był m.in. o swoje powiązania (albo raczej ich brak) z poetami pokolenia Nowej Fali, o studia, o niezwykły kontakt z młodymi twórcami, o przekłady oraz – w szczególności – o poezję.

I na tym chciałabym się skupić.

str /

mi do głowy, gdybym wcześniej nie czytał. Natomiast czy żeby lepiej pisać, trzeba czytać tylko dobre wiersze, to jest już sprawa otwarta. Czasami na złych można nauczyć się dużo więcej, pod warunkiem, że zakłada się, że one mogą być złe.

Widać więc, że pisanie wiąże się z czytaniem.

Da się to również uchwycić w wierszach Zadury. W poszczególnych okresach swej twórczo-

Fot. demotywatory.pl

Wyssać innych poetów

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

ści, gdy zaczytywał się innymi autorami, próbo-

mości pokaźnej części literatury (jak widać nie

wał tworzyć wiersze inspirowane ich stylem.

tylko polskiej) i powiązań między poetami, po-

Pisał więc pod Harasymowicza, pod Różewi-

tencjalnemu odbiorcy tekstu może być trudno

cza, pod Czycza. Znajdziemy również nawiąza-

owe nawiązania uchwycić. Tak samo, jak za-

nia do Jewtuszenki, Białoszewskiego (o którym

leżności między poszczególnymi tekstami: (…)

już w naszym kąciku pisaliśmy) i Johna Ashbe-

wiersze się w jakieś ciągi układają i oczywiście

ry’ego, którego Zadura tłumaczył na język pol-

autor ma do tego prawo, a czytelnik ma zupeł-

ski. O tych licznych odniesieniach puławianin

nie inne prawo, bo co go obchodzi, że jest ja-

opowiadał: (…) prawdziwa fascynacja człowie-

kiś wiersz, który był przed innym wierszem…

ka piszącego wiersze innymi poetami jest wte-

Podkreśla więc, że istnieją powiązania między

dy, gdy jest instrumentalna. To znaczy jeśli

wierszami, jednak ich nieznajomość nie spra-

człowiek piszący może się przyssać do innego

wia, że poszczególne odczytania tracą na war-

poety i coś z niego wyssać. Jednak bez znajo-

str /

www.outro.pl /

tości. Natomiast ich odnalezienie może być

ale pierwsze wiersze z tego cyklu (Szkice do

miłą dla czytelnika nagrodą.

sonetów – M.K.) zwyczajnie mi się napisały, a to, że są sonetami, powiedział mi Witek Maj, z którym się przyjaźniłem. Zadura podkreśla

Co autor miał na myśli?

Przywołując raz jeszcze złote szkolne pytanie: Co autor miał na myśli?, warto podkreślić słowa Zadury, który mówi, że w zasadzie nie wie, czy wiersze są pisane, czy piszą się same.

Z punktu widzenia lekcji języka polskiego to bardzo istotne, bowiem jeśli sam autor nie wiedział przed rozpoczęciem, co dokładnie napisze (albo co „mu się napisze”), to jak można próbować interpretować, co miał na myśli, pisząc dany utwór? Jak odczytywać choćby zamiary autora, który nawet nie wiedział, że pisze sonety? Może to zabrzmi anegdotycznie,

str /

również, że wiersze należy pisać, gdy to, co ma się do powiedzenia, nie da się opisać w żaden inny sposób. Gdy masz do wyboru felieton lub wiersz, wybierz felieton, bo wiersz będzie słaby. Jeśli zaś wybierzesz wiersz, to o tym, jaki będzie miał kształt, czy będzie rymowany czy biały, czy stanie się sonetem, odą, czy haiku zadecydujesz nie ty, lecz temat. To najkrótsza lekcja z tego, co Zadura mówił na temat pisania wierszy. Jak w takim razie brać na poważnie słowa polonistki, która mówi, że rodzaj wiersza ma istotne znaczenie?

www.outro.pl /

nych, znanych i uznanych pisarzy polskich,

Autor na wieczorze autorskim…

więc z pełną odpowiedzialnością mogę powie-

i nie tylko

dzieć, że jeśli chodzi o obraźliwość i pamiętli-

Skoro mam okazję przedstawić poezję niejako

wość, biją oni na głowę wszystkie kategorie

„od kuchni”, to trudno byłoby uniknąć tematu

twórców. Literaci polscy zaś – wszystkich ludzi

spotkań autorskich i tego, co autor o nich my-

na

śli. Twórca Zejścia na ląd wspomina o publicz-

„obraźliwość” nie jest cechą narodową Pola-

ności: Po paru przygodach na wieczorach au-

ków. Jednak podkreślono w owej wypowiedzi,

torskich patrzę teraz na salę i zastanawiam

że Bohdan Zadura z całą pewnością do tej

się, co można przeczytać, co nie. Bo nie chce

grupy się nie zalicza (jak to mówią: wyjątek

mi się kolejny raz tłumaczyć, że nie ma brzyd-

potwierdza regułę!).

Ziemi.

Można

się

zastanawiać,

czy

kich wyrazów, są tylko niewłaściwie użyte.

Zdaniem poety jest to główny problem, który

Jeśli nadal nie jesteście przekonani do się-

pojawia się przed autorem przygotowującym

gnięcia po wiersze tego autora, to gorąco pole-

się do spotkania z czytelnikami – nigdy nie

cam książkę Klasyk na luzie. Po przeczytaniu

wie, jaka grupa pojawi się na spotkaniu

przynajmniej pierwszej połowy rozmów wyłoni

i na co będzie mógł sobie pozwolić.

się z nich postać nietuzinkowego człowieka podchodzącego do życia z dużym dystansem.

Na zakończenie chciałabym przytoczyć bar-

Wystarczy przypomnieć sytuację, w której po

dziej optymistyczny fragment wypowiedzi Sta-

napisaniu podania do władz uczelni przesko-

nisława Beresia z przedmowy do jego wywiadu

czył bezpośrednio z trzeciego na piąty rok stu-

Klasyk na luzie, dotyczący artystów: Polski pi-

diów – a miał nadzieję, że nie przyjmą go z po-

sarz to ktoś niewiarygodnie przeczulony

wrotem! Po tej lekturze może uda się spojrzeć

na swym punkcie, obraźliwy, a do tego nazna-

na jego poezję bez stawiania odwiecznego py-

czony syndromem wieszczym, czyli organicz-

tania – sami dobrze wiecie jakiego.

nie niezdolny do podważania jego wiedzy na jakikolwiek temat, a już na pewno własnej

Cytaty zamieszczone w tekście pochodzą

twórczości. (…) Rozmawiałem w ciągu czterna-

z książki „Klasyk na luzie. Rozmowy z Bohda-

stu lat istnienia programu (Telewizyjne Wiado-

nem Zadurą” w opracowaniu Jarosława Bo-

mości Literackie – M.K.) z większością wybit-

rowca z 2011 roku.

str /

www.outro.pl /

*** Gdzie Baskerville’ów pies nocami zęby szczerzy I gdzie dojrzewa w szkarłacie studium krwi spienionej Gdzie nerek obu filtr osadza sprawnie sole Gdzie szerszeń się wplątuje w chłopięcych loków sieci Gdzie pod pieszczotą wody uśpiony zmysł się budzi I czyta przepowiednię o kobiecym ciele Gdzie sypią się zielonych kasztanów ostre kulki Indiańskich ognisk dym wieczorem letnim ściele Tam robak sławy drąży zielone jabłko życia Początek ma wapienny długi szlak Tam źródle drżą obłoków trzy odbicia Jak głodny tygrys idzie śmiertelnie ranny czas [Pożegnanie Ostendy, 1974]

str /

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

Wakacje w Stuposianach Gdy w drodze na Tarnicę zeszliśmy ze szlaku Zasadził się na nas niedźwiedź w maliniaku Jak zeszły jałowiec Na tylnich stał łapach – Na drzewo! Zasieśniał krąg chodził i sapał Trzasnęło coś z boku i beknęło jeszcze Cisza – Na dół i w górę otwarta przestrzeń!

Brnąc przez jagodniak jak wryty stanąłem Żubra wielkiego widząc jak stodołę [Zejście na ląd, 1983] str /

www.outro.pl /

str /