str /
TEMAT NUMERU:
TEKST NUMERU MARTA PŁOCHOCKA
USIĄDŹ WYGODNIE W FOTELU, DROGI WIDZU, I POSŁUCHAJ
strona 8
SPIS TREŚCI KONRAD TRACZYK
IDĘ PO SWOJE MARZENIA! strona 16 ANNA SYDORCZAK
60 MINUT NA GODZINĘ str /
strona 22
KATARZYNA HYLA PROBLEMY
PIERWSZEGO ŚWIATA
I ZASKAKUJĄCE PASOŻYTNICTWO
strona 26 KATARZYNA GIEMZA
JĘZYKI MAŁYCH NACJI NA WIELKIM EKRANIE
strona 34 JAGODA JABŁOŃSKA
MUZYKA DŻUNGLI strona 38 JOANNA ŻYŁA
FILM NA MIARĘ OSCARA strona 42 BARBARA TRUCHAN
MA BYĆ PIĘKNIE strona 54 str /
KALENDARIUM str. 58
Jan Rybkowski, polski scenarzysta i reżyser, powiedział niegdyś o kinie: Jest to chyba najradykalniejsza forma wędrówki w pewną rzeczywistość, tworzenie fikcyjnej rzeczywistości, ale ta fikcja nie jest jej przeciwieństwem, ona ją wyostrza. Co w tym świecie pasjonuje najbardziej? Kino rozwija się stosunkowo niedługo w porównaniu z innymi sztukami - w obliczu 2500 lat rozwoju teatru niespełna 130, które upłynęły od momentu wynalezienia kinematografu przez braci Lumiere wydaje się tylko chwilą. Ten czas był jednak pełen nagłych zwrotów akcji, które składały się na nieustanny rozwój - przyzna to chyba każdy, gdy porówna dzisiejsze superprodukcje z nagraniem robotników wychodzących z fabryki - bo temu tematowi francuscy wynalazcy kina poświęcili swe pierwsze ujęcia. Zasiadając przed wielkim ekranem zatapiamy się w inną rzeczywistość. Tak było zawsze, jednak dziś wrażenie przejścia do zupełnie innego uniwersum jest jeszcze wyraźniejsze - dzięki jakości na-
grań oraz technice komputerowej dzisiejsze dzieła kinematografii przenoszą w inny wymiar, odrywają całkowicie od życia toczącego się za drzwiami sali kinowej. Ten alternatywny świat sam sobie narzuca reguły - może przejąć je z naszej rzeczywistości, może ukształtować całkowicie na nowo. Nad jego spoistością i właściwym kształtem czuwa Demiurg - reżyser, stanowiący we wszystkich kwestiach ostateczną instancję odwoławczą. Do tej skomplikowanej układanki, bogactwa postaci i motywów dopuszczeni zostajemy my - widzowie. Czego tak naprawdę oczekujemy od kina? Wydaje się, że ilu widzów, tyle odpowiedzi. Jedne produkcje powstają z intencją rozśmieszenia do łez, umożliwienia wpadnięcie str /
w stan błogiego zapomnienia o codziennych troskach. Inne rozpalają uczucia i zmysły, są i takie, które mają za zadanie wprowadzić nas w stan lęku i ciągłej obawy o to, co nastąpi za chwilę. Nie brakuje też jednak dzieł, które nastawione są przede wszystkim na pobudzanie naszej refleksji moralnej, aksjologicznej czy społecznej. Czasem tendencja ta splata się z wymienionymi wcześniej motywacjami twórców, innym razem staje się dominantą dzieła, decyduje o jego całokształcie i stanowi główny wzorzec wewnętrznego uporządkowania. Kino rozwija się na kształt drzewa, którego kolejne gałęzie wydają coraz dorodniejsze owoce. W tym wydaniu staramy się nimi zająć nieco dokładniej. Krzysztof
Outro – wychodzimy poza schemat
Szefowie działów:
ISSN: 2299-5242
Olimpia Orządała (korekta), Monika Stankiewicz (graficy), Martyna Kłos (promocja)
Ogólnopolski miesięcznik młodzieżowy Wydawca: Fundacja Nowe Media
Promocja: Martyna Kłos, Żaneta Chwiałkowska, Bartosz Simiński, Jagoda Jabłońska
www.outro.pl mail: redakcja(@)outro.pl, rekrutacja(@)outro.pl Redaktor naczelny: Krzysztof Andrulonis
Korekta: Olimpia Orządała, Paulina Kos, Barbara Truchan, Janusz Pyrkosz, Beata Ptach, Natalia Popławska
Skład wydania i fotoedycja: Krzysztof Andrulonis
Grafiki: Monika Stankiewicz, Julia Dałek, Wiktoria Wójcik
Projekt okładki: Krzysztof Andrulonis
str /
Z pierwszej ręki
redaktor
Martyna Kłos
Wybitni artyści z wystawą w Polsce 18 października br. w Galerii Sztuki Współczesnej BWA w Katowicach odbył się wernisaż wystawy “O naturze świata”. Zwiedzający mogą zobaczyć niezwykłe obrazy Francuza Damiena Deroubaix oraz mieszkającej w Niemczech artystki o polskich korzeniach – Moniki Grzymali.
Inspiracją do powstania dzieł wystawionych
Wystawa obrazów Deroubaix stanowi inaugura-
w BWA była “Guernica” Pabla Picassa – przed-
cję jego pierwszego światowego tour z Guernicą,
stawiająca nieszczęścia, jakie na miasteczko
natomiast instalacja Moniki Grzymali jest jej
(Guernicę) ściągnęła wojna. Artyści podkreślili, że
pierwszym występem artystycznym w naszym
obraz jest również ważny dla współczesnych
kraju.
w kontekście tego, co dzieje się teraz na świecie. Wystawa zorganizowana została w ramach festiwalu Ars Cameralis i potrwa do 8 grudnia.
str /
Fot. Organizatorzy
Z pierwszej ręki
str /
str /
USIÄ„ D
ĄDŹ WYGODNIE W FOTELU, FOTELU, DROGI WIDZU, I POSŁUCHAJ str /
TEKST NUMERU
redaktor
Marta Płochocka
Muzyka w filmie, zdawałoby się, jest zbędnym elementem. Ważne są obraz i dialogi. To powszechnie spotykane myślenie wynika z tego, że nie zwracamy uwagi na piosenki w filmie, bo są one tłem do sceny. Jednak są też takie utwory, które pełnią diametralnie różną rolę – wręcz definiują cały film. Kto z nas nie zna słynnej piosenki z Titanica czy motywu przewodniego ze Szczęk – czy te filmy byłyby tak kultowe, gdyby nie ścieżka dźwiękowa?
Muzyka filmowa i soundtrack –
dziej piosenka bywa „mrugnięciem oka” w stronę widza, bo jej tekst odzwierciedla właśnie to, co
- znajdź różnicę
przydarza się bohaterowi.
Film opiera się na dwóch filarach, czyli rucho-
Skupmy się teraz na relacji filmów i muzyki.
mym obrazie i dźwięku. Pierwszy element po-
Ścieżkę dźwiękową można podzielić na dwie ka-
zwala odpocząć naszej wyobraźni i przyjąć wizję
tegorie: muzyka filmowa i soundtrack. Ta pierw-
reżysera dotyczącą wyglądu postaci, miejsca ak-
sza jest zwykle skomponowana na potrzeby fil-
cji oraz umieszczenia jej na linii czasu. Drugi zaś
mu. Choć nie wszyscy interesują się muzyką fil-
ukazuje nam relacje między bohaterami, daje
mową, to z pewnością każdy słyszał takie nazwi-
wgląd w ich konwersacje, a nieraz myśli. Jest też
sko, jak Hans Zimmer. Jest on autorem wielu
muzyka, której rola często pozostaje niezauwa-
pięknych kompozycji, które możemy usłyszeć
żalna, ale kontroluje nasze emocje podczas oglą-
w Piratach z Karaibów, filmie Batman: Początek
dania seansu. Ścieżka dźwiękowa buduje nastrój,
czy w Gladiatorze. Co ciekawe, nie tylko filmy
czasem jest melodią, którą słyszą także postacie
aktorskie, ale również popularne animacje, jak
filmowe i nawiązują z nią interakcje. Nieco rza-
str /
TEKST NUMERU Kung Fu Panda czy Madagaskar, również wypeł-
W przypadku muzyki filmowej często są to melo-
niały melodie Zimmera.
die powtarzające się wielokrotnie w filmie, a na-
Wiele naprawdę popularnych utworów jest dzie-
wet w serii, jak w przypadku Harry’ego Pottera.
łem innego kompozytora, Johna Williamsa.
Oczywiście nie są to jedynie utwory tak charak-
Myślę, że nawet jeśli to nazwisko nie jest wam
terystyczne jak te, które wymieniłam, ale wszyst-
tak znane jak Zimmera, to na pewno rozpoznacie
kie to instrumentalne (choć nie zawsze) motywy,
melodie, które stworzył. Kultowe ścieżki filmowe
które idealnie dopasowują się do akcji czy na-
skomponowane przez Williamsa można by wy-
stroju, a wręcz podsycają go. Widz, chcąc czy nie,
mieniać godzinami, a do najpopularniejszych
zaczyna się angażować emocjonalnie w to, co się
spośród nich należą: Twisted Nerve z filmu Kill
dzieje w filmie, nie tylko poprzez obraz, ale też
Bill, Hedwig's Theme z cyklu o Harrym Potterze,
dźwięk oraz muzykę. Ścieżka dźwiękowa, choć
Main Theme ze Szczęk, The Pink Panther Theme
nie zawsze jest najważniejsza, to ma ogromne
z
zadanie do wykonania – dosłowne „zagranie” na
Różowej Pantery, Star Wars Theme z cyklu
Gwiezdne Wojny. Ile motywów zabrzmiało wam w głowie podczas czytania?
str /
emocjach widza.
TEKST NUMERU
Na myśl przychodzi mi jeszcze La La Land – tam
przed premierą filmu. Często użycie takiej pio-
ścieżka dźwiękowa jest w całości stworzona na
senki już na zawsze kojarzy się z określoną ekra-
potrzeby filmu – wersje instrumentalne i śpiewa-
nizacją. Taki scenariusz zrealizował się w przy-
ne to często ten sam motyw, grany na wesoło
padku zespołu The Smiths, który na zawsze bę-
lub na smutno, w przyspieszeniu lub zwolnieniu.
dzie już kojarzony z filmem 500 dni miłości. Inne
Zarówno tutaj, jak i w przypadku innych musica-
warte uwagi przykłady: You Can Never Tell au-
li, muzyka jest trzecim filarem budującym film
torstwa Chucka Berry’ego w kultowej scenie tań-
i można powiedzieć, że najważniejszym.
ca w filmie Pulp Fiction, Bang Bang w wykona-
Soundtracki to piosenki tworzone przez popular-
niu Nancy Sinatry w filmie Kill Bill, All Star ze-
ne, choć nie tylko, zespoły czy piosenkarzy – nie-
społu Smash Mouth z animacji Shrek czy nowsza
koniecznie wyłącznie na potrzeby filmu. Często
ekranizacja – Strażnicy Galaktyki i Hooked On
są to utwory powstałe nawet kilkadziesiąt lat
A Feeling Blue Swede. Oczywiście zdarza się też, że artyści są proszeni o stworzenie piosenki spe-
str /
TEKST NUMERU
cjalnie do wypromowania filmu, np. Immortals
dii. Byłyby tylko ruchomymi obrazami, które mo-
zespołu Fall Out Boy do Wielkiej Szóstki, Swan
głyby nas rozbawić, ale równie dobrze mogliby-
Song Dua Lipy do filmu Alita: Battle Angel czy
śmy też przejść obok nich obojętnie, bo nie sku-
Zero zespołu Imagine Dragons do Ralpha Demol-
piłyby naszej uwagi.
ki 2. W teledyskach do piosenek często wykorzy-
Wspominałam wyżej o filmach akcji, przygodo-
stuje się fragmenty ekranizacji, aby wypromować
wych, komediach, a także musicalach. Na tych
film i rozpowszechnić datę jego premiery wśród
przykładach można wysnuć tezę, że bez względu
fanów danego artysty.
na gatunek filmowy muzyka odgrywa ważną ro-
Cofnijmy się jednak do początków kinematogra-
lę. Tu z pewnością nasuwa się wam pytanie –
fii. Pamiętacie filmy z Charliem Chaplinem? Nie
czy można zrobić film bez muzyki?
zawierały dialogów, właściwie to obraz i muzyka prowadziły widza przez akcję. Można wręcz powiedzieć, że to właśnie ścieżka dźwiękowa opo-
Cisza na sali
wiadała nam film. To, kiedy miało być smutno,
Można. I nawet trzeba, jeśli działasz według ma-
a kiedy wesoło – wskazywała melodia, która do-
nifestu zwanego „Dogma 59”. Został on opubli-
pełniała to, co widać było na ekranie. W tym
kowany w 1995 roku przez grupę awangardo-
wypadku nie umiem sobie wyobrazić, aby czarno
wych duńskich twórców filmowych, których
-białe filmy pozbawione dialogu nie miały melo-
głównym hasłem są słowa: „Kino to człowiek
str /
TEKST NUMERU
wobec samego siebie, a nie tylko aktor przed ka-
pojawić się w filmie, musiało być prawdziwe.
merą”. Zgodnie z tym mottem chciano, aby film
Twórcy „Dogmy 59” również odnieśli się do kwe-
został „oczyszczony” z efektów specjalnych, re-
stii muzyki. Jeden z punktów manifestu głosi:
kwizytów oraz scenografii – wszystko, co miało
„Nie należy dodawać żadnego dźwięku, który nie
str /
TEKST NUMERU wynika wprost z obrazu. Muzyka może wystąpić
wać się inaczej, ponieważ odgłosy ptaków nakła-
w filmie tylko wtedy, kiedy jest elementem sceny
dają się w ten sposób, aby brzmiały jak złożona
(tzn. słyszą ją również bohaterowie)”. Inicjatorzy
kompozycja. Poza tym jedyną melodią pojawiają-
manifestu chcieli, by ich filmy były surowe, nie-
cą się w tym obrazie jest piosenka grana na pia-
mal jakby przedstawiali widzom zdarzenia, które
ninie przez jedną z postaci. Pomimo braku nie-
wydarzyły się naprawdę. Dzięki takim zabiegom
pokojącej muzyki film budzi emocje poprzez ak-
ekranizacja wydawała prawdziwsza i bliższa od-
cję.
biorcy, który mógł się utożsamić z bohaterami czy z akcją. W końcu film jest odzwierciedleniem życia z punktu widzenia reżysera.
Po co nam muzyka w filmie?
Przykładowymi obrazami kinematografii bez mu-
Przeglądając materiały do tego artykułu, prze-
zyki są Idioci Larsa von Triera, jednego z wydaw-
czytałam wiele opinii, które można streścić sło-
ców i czołowych artystów tworzących zgodnie
wami: „Nie ma dobrego filmu bez dobrej muzyki”
z manifestem. Co ciekawe, twórcy, których filmy
– ale czy możemy się z tym zgodzić? Lars von
wpisywały się w zasady „Dogmy 59”, mogli ubie-
Trier oraz inni duńscy twórcy to osoby znane
gać się o certyfikat umieszczany w napisach po-
i cenione w świecie kinematografii, podobnie jak
czątkowych. Do tej pory tylko 35 filmów otrzy-
Hitchcock i jego kultowy film Ptaki. Ich dzieła
mało taki certyfikat, w tym wspomniany już film
kojarzą wszyscy, a jednak są to obrazy pozba-
Idioci. Innym przykładem może być Tańczący
wione muzyki. Moim zdaniem, w czasach, w któ-
w ciemnościach, również von Triera, który w tej
rych żyjemy, występują liczne „rozpraszacze”,
produkcji współpracował z Björk. Tu reżyser za-
które odciągają nasza uwagę od tego, co robimy.
stosował interesujący zabieg – dźwięki z otocze-
Przypomnij sobie, ile razy sięgnąłeś po telefon,
nia zaczęły powoli zamieniać się w utwór skom-
czy wyszedłeś na chwilę do innego pomieszcze-
ponowany
przykładowo
nia podczas oglądania filmu? Ja, pomimo swoje-
dźwięk kół pociągowych stukających o tory i od-
go zamiłowania do produkcji filmowych, często
głos pracujących maszyn w fabryce nakładając
to robię. Dlatego twórcy filmowi robią wszystko,
się, zaczynały tworzyć melodię. Sięgnijmy po nie-
by w różny sposób skupić uwagę widza na swo-
co popularniejszy film spoza listy twórców stosu-
im dziele – czy to poprzez obraz, dźwięk, efekty
jących się do „Dogmy 59”, czyli Ptaki Alfreda Hi-
specjalne, czy też akcję filmu. Pozbywając się
tchcocka. Wiele osób tego nie zauważa, ale w tej
jednego spośród tych elementów, mogą zgubić
ekranizacji nie pojawia się muzyka. Może wyda-
skupienie i zainteresowanie odbiorcy.
na
potrzeby
filmu,
str /
IDĘ PO SW SWOJE OJE MARZENIA!
Je a to
jo
str /
edni zbierają plakaty, inni karty z piłkarzami, on... jest łowcą autografów! Radek Kopalko uczeń technikum o profilu architektura kra-
obrazu. I choć sam nie jest sławny, to doskonale znają go dziennikarze. Bo Radek jest wszędzie tam, gdzie nie brakuje znanych osób.
str /
Warto rozmawiać
rozmawiał Konrad
Traczyk
Konrad Traczyk: Jak zaczęła się Twoja przy-
Już od dawna nie liczę zbiorów, bo jest to do-
goda ze zbieraniem autografów? Skąd wziął
słownie niemożliwe. Musiałbym spędzić na tym
się ten pomysł?
pół dnia. Moja kolekcja liczy około 4-5 tysięcy
Radek Kopalko: Zaczęło się od tego, że pewne-
autografów znanych polskich i zagranicznych
go sobotniego wieczoru, pięć lat temu, oglądając
aktorów/aktorek oraz piosenkarzy/piosenkarek.
show „The Voice of Poland” zamarzył mi się
Rzadko za to zbieram podpisy sportowców, cho-
podpis polskiej piosenkarki, a obecnie też aktorki
ciaż kilka znajduje się w mojej kolekcji. Staram
- Katarzyny Sawczuk. Było to dla mnie całkiem
się zbierać autografy na zdjęciach, ale również
nowe i nie wiedziałem, jak go zdobyć. Na drugi
są i te na kartkach.
dzień napisałem do Kasi na Facebooku z pytaniem, czy byłaby możliwość otrzymania jej zdję-
Kolekcjonujesz je w jakiś specjalny sposób?
cia z autografem. Byłem ogromnie skrępowany.
Gdzie to wszystko mieścisz?
Do czasu, gdy Kasia mi odpisała, że jest jej bardzo miło i podała adres, gdzie mogę wysłać kopertę ze znaczkiem zwrotnym. I tak zaczęła się
Na autografy mam specjalnie przeznaczone albumy, półki oraz kawałek ściany w pokoju.
cała moja przygoda. Później z autografu na autograf zacząłem się coraz bardziej wkręcać. Ni-
Są autografy, które mają np. jakieś honoro-
gdy nie sądziłem, że stanie się to moim
we miejsce czy wszystkie traktujesz równo?
"życiowym" hobby.
Oczywiście. Wszystkie są dla mnie ogromnie ważne, każdy ma swoją osobną historię. Te naj-
Ile mniej więcej autografów i zdjęć znajduje
ważniejsze zwykle wkładam do specjalnego albu-
się w Twojej kolekcji? To są tylko kartki i
mu albo wieszam w ramce na ścianie.
zdjęcia czy też np. podpisane koszulki?
str /
Warto rozmawiać Czyli zbyt wiele wolnego miejsca w pokoju
Już od tylu lat to robię, że biorę to po prostu na
zapewne nie masz. A jak zazwyczaj wygląda
logikę. Mam takie miejsca, w których przykłado-
proces starania się o autograf? Wyczekujesz
wo już wiem, o której zazwyczaj artyści mają
na gwiazdy pod hotelami czy robisz to w ja-
próbę. Zazwyczaj gdy ochroniarze każą opuścić
kiś inny sposób?
teren, to ja i tak zostaję - czekam w danym
Zależy od sytuacji. Jest kilka różnych miejsc. Są
miejscu lub gdzieś obok.
to chociażby festiwal, koncert, spektakl albo plan filmowy. Dowiaduję się wcześniej, o której godzi-
Ryzykownie! A które gwiazdy są bardziej
nie dany artysta ma np. próbę i czekam po kilka
otwarte: te znane z tworzenia muzyki czy z
godzin, czasem nawet pół dnia, aż się pojawi.
ekranu telewizyjnego lub kinowego?
Jest to strasznie męczące, ale satysfakcja później jest nie do opisania.
Zależy od gwiazdy. Są tacy, którzy z sercem wychodzą do fana, ale są i tacy, którzy potrafią na-
Skąd wiesz o godzinach prób albo miejscach
wet zwyzywać, żeby tylko dać im święty spokój.
planów zdjęciowych? Zdarzyło się, że musia-
Także można ich podzielić na dwie osobne grupy.
łeś kiedyś uciekać przed ochroniarzami?
str /
Warto rozmawiać Ktoś był szczególnie otwarty i zapadł Ci
Ale pewnie nie zawsze było tak przyjemnie.
w pamięci?
Ile razy zdarzyło się, że ktoś Ci odmówił al-
Bardzo pozytywne wrażenie zrobili na mnie An-
bo potraktował Cię w niefajny sposób?
drzej Grabowski i Krystyna Janda. Znajomi ko-
Zdarzyło się to kilka razy. Zwykle te spotkania
lekcjonerzy
odsyłam w niepamięć, bo po co wspominać takie
opowiadali
mi,
że
kilkakrotnie
w okropny sposób im odmówili. W moim przy-
przykre sytuacje?
padku było inaczej. Z zagranicznych gwiazd bar-
Czym kierujesz się przy wyborze gwiazd, od
dzo miło wspominam spotkanie z Alvaro Sole-
których chcesz autograf? Są takie, które
rem. Wywarł na mnie niesamowite wrażenie
znajdują się na "hot liście" i takie, do któ-
swoim podejściem do fanów, całkiem innym niż
rych byś nie podszedł?
u polskich gwiazd. Był otwarty i przy tym bardzo miły.
Obecnie staram się łapać artystów „starszego pokolenia” To są największe gwiazdy, które war-
Była jeszcze jakaś ciekawa historia?
to spotykać, bo nie zawsze to jest zwykłe „Dzień
Na pewno pełne wiedzy i wielkiego poczucia hu-
dobry, czy można prosić o autograf?”, lecz
moru spotkanie z Marią Czubaszek w 2015 roku.
ogromna lekcja, którą nam przekazują rozmową.
Wtedy niestety widziałem ją po raz ostatni. Pani
Jak każdy kolekcjoner mam listę artystów, któ-
Maria bardzo ciekawie opowiadała o swoim ży-
rych ogromnie chciałbym spotkać. Znajdują się
ciu. Była niesamowitą kobietą. Mam też w pa-
na niej m.in. Edyta Górniak, Justyna Steczkow-
mięci spotkanie z Haliną Kunicką w 2017 roku,
ska, Jan Nowicki... Długo wymieniać. Do niedaw-
również ciekawie opowiadała o swoim życiu.
na była też na niej Barbara Krafftówna, ale to
M.in. o nieżyjącym już dziennikarzu, a prywatnie
marzenie udało mi się spełnić.
mężu, Lucjanie Kydryńskim.
str /
Warto rozmawiać
A zdarzyło Ci się kiedyś zaprzyjaźnić z jakąś
Bardzo pozytywnie podchodzą do mojego hobby.
gwiazdą?
Z zainteresowaniem słuchają moich historii
Przyjaźnię się już od kilku dobrych lat z piosen-
i opowiadań na temat jakichś spotkań itp. Naj-
karką, a jednocześnie od dzieciństwa moją wiel-
bardziej jestem wdzięczny nauczycielom, że cza-
ką idolką - Dorotą Osińską. Prowadzę Oficjalny
sami są tak wyrozumiali i nie robią mi proble-
Fan club artystki.
mów w szkole. Ogromnie im za to dziękuję. Nie raz oczywiście zdarzały się hejty typu - "Po co ci to? Z tego się nie utrzymasz! Tylko tracisz pie-
Jak na tę pasję reagują osoby z Twojego
niądze!". Ale ja się nie zatrzymuję i idę dalej. Idę
otoczenia?
po swoje marzenia!
str /
60 MINUT NA GODZINĘ
Kino. Co widzisz, kiedy słyszysz to słowo? Pozwoliłam sobie na małe oględziny: pokolenie naszych rodziców widzi salę z wielkim ekranem i widownię wypełnioną po brzegi ludźmi. A nasze pokolenie? Już niekoniecznie. Część odpowiedzi pokrywa się ze zdaniem starszych, ale druga połowa określa to tylko jednym, magicznym i ostatnio często używanym słowem: NETFLIX. str /
str /
Zastrzyk wiedzy
redaktor
Anna Sydorczak
Czy to oznacza, że tradycyjne kino odchodzi do
po drodze. Teraz siedząc w łóżku, odpalamy ko-
lamusa? Nic bardziej mylnego. W niektórych
lejny film i nie musimy ruszać się spod koca,
miastach wciąż funkcjonują jeszcze m.in. kino-
a przelew za subskrypcję popłynie zawiłymi
kawiarnie, gdzie siedzi się przy stolikach, można
i rzecz jasna zabezpieczonymi drogami internetu.
zamówić kawę, herbatę, ciasto czy piwo. Takie
Proste, prawda? Absolutnie nie demonizuję tu
miejsca wciąż cieszą się niesłabnącą popularno-
Netflixa, bo to głównie on sprawił, że zmniejszy-
ścią, skąd więc moje spekulacje o rzekomym za-
ła się liczba osób wykorzystujących nielegalne
nikaniu sal kinowych?
streamingi, ale stał się on prywatną kinową ostoją dla jednostek.
U pana Wiesia Zacznijmy od wyjaśnień. Wikipedia określa tę
Co z tym kinem?
platformę jako internetową wypożyczalnię, ofe-
Wróćmy do meritum. Kino odchodzi w końcu do
rującą za zryczałtowaną opłatą dostęp do fil-
lamusa, czy nie? Odpowiedź nie jest jednoznacz-
mów i seriali. Termin wypożyczalnia brzmi tu
na, bo w zasadzie i tak, i nie. Dlaczego tak? Bo
dosyć śmiesznie, bo osobiście kojarzy mi się
Netflix bardziej nam się opłaca i rzeczywiście
z latami 90. i typową wypożyczalnią kaset video.
większość wybiera oglądanie seansów w domo-
Prowadził ją zazwyczaj jakiś pan Wiesio, który
wym zaciszu bez fatygowania się do kina. Czy
pobierał drobną opłatę i rzucał na odchodne,
staliśmy się wygodniccy? Nie, Netflix nas takimi
kiedy upływa data zwrotu. Nie żyjemy jednak
uczynił! Jednocześnie zaś Netflix ma ten manka-
w latach 90., tylko w 2019 roku i mamy inter-
ment, że nie emituje obecnych rzeczywistych
net. A skoro mamy internet, to mamy też w nim
premier kinowych. I tu, aby obejrzeć np. Boże
Netflixa, który jest częścią internetowego kina.
Ciało musimy niestety skierować nasze kroki do
Internet i Netflix ukróciły więc interakcje mię-
kina tradycyjnego. Niestety albo właśnie stety.
dzyludzkie, bo przecież żeby obejrzeć taki film
Co takiego daje nam więc kino? Przede wszyst-
trzeba było odwiedzić wspomnianego pana Wie-
kim KLIMAT. Takiego klimatu jak w sali kinowej
sia, a przy okazji może spotkać kogoś znajomego
nie ma nigdzie indziej. Szczególnie kiedy owa
str /
Zastrzyk wiedzy sala wypełniona jest po brzegi i można jedno-
my sami lub nasi przyjaciele (którzy okazyjnie
znacznie na koniec seansu stwierdzić, czy film
przyniosą ze sobą jedzenie i nas nimi poczęstu-
się podobał, czy nie. Nie mówię tu o multiplek-
ją). Mamy też możliwość oglądania seriali bez
sach, tylko o kinach studyjnych, w których pusz-
reklam, z napisami, które są niekiedy bardzo po-
czane jest kino niszowe, często trudno dostępne
mocne, przykładowo gdy akurat spożywamy coś
na płatnych platformach streamingowych. A co
chrupiącego i nie słyszymy dialogu postaci. Wy-
z popularnością? No cóż, mówi sama za siebie.
daje się, że wszystko przemawia na korzyść
Przed rokiem 1989 najchętniej oglądanym fil-
Netflixa, ale czy na pewno? Niestety, jak już
mem byli Krzyżacy, a po transformacji ustrojo-
wspominałam, ta platforma w znacznej części
wej Quo vadis. Niedawno jednak film ten został
emituje swoje produkcje, które niekiedy nie po-
pobity przez Kler z 2018 roku. Widocznie tematy
siadają zapierającej dech w piersiach fabuły,
wiary, historii i patriotyzmu nigdy nam nie
a są wytworem mainstreamu. Kino za to jest po-
zbrzydną.
lem do popisu nieoczywistych kreacji i czasem wybitnych historii. Poza tym w kinie też można jeść (niestety nie na takich warunkach, jak w domu) jednak wspomniany klimat potrafi nie-
Hybryda Zróbmy teraz ranking zalet i wad obu możliwości. W czym Netflix jest lepszy od tradycyjnego kina? Przede wszystkim to my dobieramy sobie towarzystwo do oglądania. Możemy to być tylko
str /
kiedy zrekompensować wszystko. Szczególnie gdy mamy okazję zawitać do bardzo starego kina. Wtedy doznania przypominają teleportację do przeszłości, a sala kinowa jest portalem, w którym widać już inny świat.
Problemy pierwszego świata i zaskakujące pasożytnictwo
str /
Downton Abbey Michaela Englera i Parasite Joon-ho Bonga to pozycje skrajnie różne i zestawianie ich ze sobą może wywoływać niemałe zdziwienie. Na pierwszy rzut oka jedyne, co je łączy, to czas wejścia do kin. No bo co może mieć wspólnego życie XX-wiecznej brytyjskiej arystokracji ze współczesną południowokoreańską rodziną żyjącą na skraju ubóstwa?
str /
Ze świata filmu
redaktor
Katarzyna Hyla
Mimo wielu oczywistych różnic, w gruncie rzeczy
nastawieniu,
oraz
pomoc
kuchenna
Daisy
oba filmy dotykają zbliżonych problemów i zada-
(Sophie McShera) nie są zachwyceni odwiedzina-
ją podobne pytania. Robią to jednak na odmien-
mi, ale i tak włączają się w wir przygotowań i
ne sposoby i z zupełnie innym przesłaniem.
robią, co mogą, by wizyta wypadła bez zakłóceń.
Jakim? Warto przekonać się samemu. Uwaga na spojlery – w przypadku Parasite reżyser zachęcał, by oglądać film, nie wiedząc o nim zupełnie
Problemy pierwszego świata
nic. Jeżeli więc chcecie pozostać bezstronni, su-
Jeżeli chodzi o fabułę – to by było na tyle. Jak
geruję, by najpierw obejrzeć film, a dopiero po-
zauważa Jakub Majmurek w recenzji na portalu
tem o nim czytać.
filmweb.pl: stanowiąca oś fabuły historia wizyty
Wielka Brytania, rok 1927, posiadłość Downton.
pary królewskiej w Downton Abbey nie ma w
Rodzina Crowleyów, dobrze znana wszystkim fa-
sobie dramatycznego potencjału, by unieść
nom serialu Juliana Fellowesa (film jest jego
dwugodzinny film. Trudno się nią przejąć, skoro
bezpośrednią kontynuacją, akcja toczy się rok po
stawka jest iluzoryczna (J. Majmurek, Fantazje
wydarzeniach z ostatniego sezonu Downton Ab-
na czasy chaosu, www.filmweb.pl). Akcja jest
bey), szykuje się do przyjęcia w gościnę pary
rozproszona na pomniejsze wątki i incydenty,
królewskiej. Dla wielu członków służby i lokalnej
jednak żaden z nich nie ma szans się rozwinąć,
społeczności ta wizyta jawi się jako najważniej-
wybić się ponad inne. Serial przyzwyczaił widzów
szy dzień życia, moment, w którym dostąpią naj-
do barwnych postaci, a ich perypetie, oprócz
wyższego możliwego zaszczytu. Dla Crowleyów to
splendoru posiadłości oraz tła historycznego,
lekki stres i niedogodności, konieczność rozkła-
były kanwą, na której opierał się sukces serialu.
dania krzeseł w deszczu i wybierania nowych
Tutaj (z wyjątkami) nie mają czasu, by się zapre-
strojów. Jedynie Irlandczyk Tom Branson (Allen
zentować – są tylko jednymi z wielu rekwizytów
Leech), o niegdyś rewolucyjnym i patriotycznym
obok pięknych strojów, samochodów i zastawy.
str /
Ze świata filmu Pomimo rewelacyjnej gry aktorskiej (Maggie
skę i niełaskę innych. Zawsze wyróżniała się
Smith jest jak zwykle bezkonkurencyjna) bohate-
życzliwością i brakiem snobizmu, a tu okazuje
rowie w filmie blakną.
się dość materialistyczna i przewrotna. Podobnie
A niektórzy także rozczarowują – Lady Edith, nie-
zniknęła radykalność i wywrotowość Toma. Nie
gdyś przełamująca konwencje i zachęcająca do
chodzi nawet o to, co robi, ale jak i dlaczego to
tego innych, daje się poznać jako znudzona mar-
robi – okazuje się, że nieskazitelne imię rodziny
kiza, której ogromnym zmartwieniem jest brak
Crowleyów (choć wciąż czuje, że nie do końca
odpowiedniej sukni (czy to ta sama Edith, która
jest jednym z nich) to jego najwyższy priorytet.
w spodniach pracowała na farmie?). Ma także
Nadal mówi to, co myśli, ale jego dawne ideały
poważniejsze rozterki, ale poza wyrażaniem swo-
jak gdyby rozwiały się po latach mieszkania
jego niezadowolenia w zasadzie zdaje się na ła-
w Downton.
str /
Ze świata filmu Korea Południowa, dzień dzisiejszy. Mieszkająca
razem twarzy podnosi do góry zaciśniętą pięść,
w ciasnej suterenie rodzina – małżeństwo
równie dobrze może za moment uderzyć albo
z dwójką dorosłych dzieci – której jedyny zarobek
wybuchnąć
pochodzi ze składania pudełek na pizzę, zasta-
oglądając Parasite, nie jest łatwo się rozluźnić.
nawia się, jak polepszyć swoją sytuację finanso-
Równocześnie trudno nie żywić nadziei, że nawet
wą. Szczególnie, że szefowa potrąca im z pensji
gdy wszystko wskazuje inaczej, historia jednak
za źle złożone pudełka, sąsiadka odcina dostęp
będzie miała szczęśliwy finał. Bohaterowie są
do WiFi, w ich mieszkaniu żyją pluskwy, a lokal-
interesujący i dobrze wykreowani, szczególnie
ny pijak regularnie sika pod ich oknem. Z pomo-
ojciec rodziny, Gi-taek (Kang-ho Song), przykuwa
cą przychodzi przyjaciel syna, Gi-woo (Woo-sik
uwagę.
Choi) – przynosi rodzinie kamień mający zapew-
Parasite to w dużej mierze film o rodzinie, wię-
nić im dobrobyt i proponuje Gi-woo pracę kore-
zach i relacjach między jej członkami. Jest tu
petytora u bogatej rodziny. Od tego momentu
wiele ciepła, wzajemnego zrozumienia i poczucia
dla bohaterów odwraca się karta i rozpoczyna
odpowiedzialności za siebie nawzajem. Bezpie-
się pasmo emocjonujących wydarzeń.
czeństwo i dobrobyt bliskich stoją tutaj na
serdecznym
śmiechem.
Dlatego,
pierwszym miejscu. Za wszelką cenę. Ale także,
Zaskakujące wyjścia
podobnie jak Downton Abbey, Parasite pokazuje
z sytuacji bez wyjścia
i klasy niższej. Choć Crowleyom i Parkom daleko
zderzenie dwóch światów: bogatej klasy średniej
Parasite trzyma w napięciu do samego końca, nie ma tu mowy o nudzie. Film korzysta z klisz i znanych schematów fabularnych, ale tylko po to, by na chwilę uśpić czujność widza, a po chwili zupełnie go zaskoczyć. Jest nieprzewidywalny, a momentami wręcz szokujący. Miesza w sobie przeróżne gatunki: komedię, dramat, film akcji.
do bezwzględnych wyzyskiwaczy, to oczekują, że służba będzie znać swoje miejsce i wykonywać pracę w rzetelny i właściwie niewidzialny sposób. Gdy jednak zachowa się nieodpowiednio, na idealnej rzeczywistości pojawi się rysa, porządek zostanie zakłócony. W bardziej lub mniej dramatyczny sposób.
Tragizm przeplata się z humorem, a groźnie wyglądające sytuacje mogą zostać rozładowane w zabawny sposób. Jednak te żarty nie zawsze
Bieda? A co to?
są śmieszne. Nigdy nie wiadomo, czego można
Rodzina w Downton Abbey jest zżyta ze służbą,
się spodziewać – kiedy bohater z wściekłym wy-
dba o jej warunki życiowe i wstawia się za nią
str /
Ze świata filmu
str /
Ze świata filmu
str /
Ze świata filmu w różnych sytuacjach (choć w filmie nie widać te-
może to być także przestrzeń, w której czai się
go tak jak w serialu). U Parków (Seon-gyun Lee)
groza. Tym razem w Downton Abbey napięcie po-
pracowników łatwo zastąpić, a pracodawcy wła-
między arystokracją a służbą jest niewielkie –
ściwie nic o nich nie wiedzą – i nie chcą wiedzieć.
- pracownicy są szczęśliwi, że mogą służyć
I właśnie ten brak zainteresowania okaże się
w Downton i tego przywileju nie zamierzają się
brzemienny w skutkach. Pani Park (Yeo-jeong Jo)
wyzbyć. Jeżeli ktoś zastanawia się, czy taki styl
żyje w idealnym świecie piękna i nieograniczonych
życia ma jeszcze sens, to arystokraci. Z pomocą
pieniędzy – jej priorytetem jest rodzinne szczęście
przychodzi służba, opowiadając się po stronie
i bezpieczeństwo. Z pięknego, otoczonego żywo-
konserwatywnych wartości.
płotem domu na wzgórzu nie widać ciasnych uli-
W dzisiejszych czasach politycznej zawieru-
czek i brudnych suteren w biednej dzielnicy. Dla
chy, próby ustalenia wspólnych wartości i pod-
Parków bieda (czy też przynależność do niższej
staw, Downton Abbey przychodzi z dość konser-
klasy) jest obca, niezrozumiała i ma w sobie coś
watywnym przesłaniem pomimo homoseksualne-
nieprzyzwoitego, co albo wywołuje bezwarunkową
go wątku społecznego. Bądźmy szlachetni, trzy-
odrazę (jak dziwny, piwniczny zapach), albo
majmy się rodziny i tradycyjnych wartości,
w perwersyjny sposób podnieca (jak tanie majtki
a (prawie) wszyscy będą szczęśliwi. Za to film
znalezione w samochodzie). Znamienny jest tytuł
Joon-ho Bonga nie daje nam żadnej recepty, tylko
filmu, który może się odnosić do kilku różnych po-
rodzi kolejne pytania. To świetny film, który cza-
staci (lub grup postaci). Pytanie, na które każdy
sem bawi, czasem szokuje, a przez cały czas trzy-
musi odpowiedzieć sam, brzmi – kto na kim tak
ma w napięciu. Dostarcza zarówno refleksji, jak
naprawdę pasożytuje?
i rozrywki. Nie tylko warto, ale trzeba go zobaczyć. Natomiast Downton Abbey w wersji filmowej nie jest tak dobry jak serial. Dlaczego jednak mimo
Na górze róże, na dole…
jego wszystkich niedociągnięć wyszłam z kina
Uwagę zwraca też operowanie przestrzenią na linii
z szerokim uśmiechem na twarzy? Bo to napraw-
góra–dół, które w obu filmach podkreśla podziały
dę miły, uroczy obraz ze szczęśliwym zakończe-
między klasami. Bogacze mieszkający na górze
niem, w którym ludzie są dobrzy, nawet jeśli cza-
wśród zbytków, przestrzeni i światła pozostają
sem złośliwi, Downton jest piękne, a Lady Gran-
w znacznej mierze nieświadomi, co dzieje się w
than (Maggie Smith) i Lady Mary (Michelle Docke-
ciasnych i ciemnych pomieszczeniach na dole. Te
ry) błyskotliwe. Jeżeli Parasite jest jak wypicie
dwie sfery przenikają się, ale każda z nich rządzi
energy drinka – na pewno nie zaśniecie po nim
się własnymi prawami. I tak: pod spodem może
spokojnie, to Downton Abbey jest jak gorąca cze-
kryć się dobrze zorganizowany mechanizm, ale
kolada w wietrzny, jesienny dzień.
str /
Wykorzystanie języków regionalnych w kinematografii nie jest rzadkim zjawiskiem. Zdarza się to nie tylko w tak zróżnicowanych pod względem ludności i języków krajach, jak Rosja czy Hiszpania, ale też w Polsce – - kraju jedynie na pozór jednolitym demograficznie i językowo. str /
JĘZYKI MAŁYCH NACJI NA WIELKIM EKRANIE
str /
Zastrzyk wiedzy
redaktor
Katarzyna Giemza
W filmach produkcji polskiej nierzadko występują
głównej roli, Augustyn Halotta, znalazł się
przynajmniej pojedyncze dialogi w języku ka-
w sytuacji bardzo podobnej do tej ukazanej w
szubskim bądź gwarze śląskiej. Kaszubski poja-
filmie.
wił się w wyreżyserowanym przez Filipa Bajona Kamerdynerze, którego akcja rozgrywa się właśnie na Kaszubach w latach 1900–1945. Ukazuje on historię życia mieszkającego tam chłopca Mateusza Krolla na tle ważnych dla jego rodaków wydarzeń tego okresu, w tym traktatu wersalskiego czy masowych egzekucji w Piaśnicy w latach 1939–1940.
Kino w iberyjskim klimacie Języki regionalne pojawiają się również w filmach produkcji hiszpańskiej. W języku galicyjskim nakręcono osadzony w latach 50. XX wieku w mieście Ourense film urodzonego tamże Ignacia Vilara W cugu. Opowiada on o trzech przyjaciołach, którzy spędzają noc w tytułowym ciągu
Z kolei elementy gwary śląskiej znalazły się w Paciorkach jednego różańca w reżyserii rodowitego Ślązaka – Kazimierza Kutza. Produkcja ta opowiada o emerytowanym górniku, sprzeciwiającym się wyburzaniu osiedla domków górniczych, gdzie mieszkał, i stawianiu na jego miejscu budynków z wielkiej płyty, do których mieszkańcy osiedla mieli zostać przesiedleni. Film miał problemy z cenzurą, gdyż został oparty na prawdziwej historii z przełomu lat 60. i 70. XX wieku, kiedy to zapadła decyzja o wyburzeniu domków górniczych w katowickiej dzielnicy Giszowiec i wybudowaniu wieżowców. Odtwórca
str /
alkoholowym. Ten obfitujący w różne wydarzenia czas kończy się tragicznie. Dramatyzm sytuacji jest spotęgowany nędzą Galicji, która trwała jeszcze długo po zakończeniu hiszpańskiej wojny domowej. Z kolei dramat Czarny chleb w reżyserii Agustíego Villarongi, został zrealizowany w języku tego regionu. Ten film pokazuje historię żyjącego w Katalonii lat 40. XX wieku chłopca imieniem Andreu, który w trakcie wędrówki po lesie znajduje zwłoki mężczyzny i jego syna. Postanawia się
Zastrzyk wiedzy dowiedzieć, kto był sprawcą tej zbrodni, zwłasz-
pochodzi Bałagow. Tłem dla wydarzeń jest cha-
cza że lokalne władze posądzają o nią jego ojca.
os, który wówczas panował w regionie.
Mozaika etniczna na ekranie
Innym rosyjskim filmem zrealizowanym w języku
W Rosji żyją różne grupy etniczne, przez co kraj ten jest bardzo zróżnicowany pod względem językowym. W produkcji Kantemira Bałagowa Bliskość usłyszeć można dwa języki – rosyjski i kabardyjski. Film opowiada o dokonanym przez nieznanych sprawców porwaniu młodego Żyda imieniem Dawid i jego narzeczonej. Akcja rozgrywa się na początku lat 90. minionego stulecia w mieście Nalczyk – stolicy mieszczącej się w południowej Rosji w regionie Kaukazu Republiki Kabardyjsko-Bałkarskiej – z którego to miasta
regionalnym są Niebiańskie żony łąkowych Maryjczyków w reżyserii Aleksieja Fiedorczenki – dramat złożony z ponad dwudziestu osobnych historii o kobietach pochodzących z tytułowego ludu, zamieszkującego rosyjską autonomiczną Republikę Mari El, mieszczącą się na wschodnim skrawku europejskiej części Rosji. Ze względu na swoją kompozycję oraz odważną formę i erotyzm jest porównywany do Dekameronu – zbioru nowel autorstwa Giovanniego Boccaccia. Film jednak wyróżnia się tym, że obok wątków miłosnych i erotycznych dużą rolę w nim odgrywa maryjski folklor. Użycie języków regionalnych w tych filmach było ściśle związane z ich miejscem akcji i problematyką, ale nie tylko z nimi. Reżyserowie części z ukazanych produkcji wykorzystali w nich języki regionów, z których sami się wywodzą, co można uznać za swego rodzaju patriotyzm lokalny i przejaw troski o kulturę swojej małej ojczyzny. Wybór omówionych filmów nie był przypadkowy. Kierowałam się zamiarem pokazania, że języki regionalne mają rację bytu zarówno w kinematografii krajów pozornie jednolitych pod względem lingwistycznym (takich jak Polska), jak i tych bogatszych językowo.
str /
MUZYKA DŻUNGLI
Szkoła artystyczna jest niezwykłym miejscem. Oprócz kształcenia i wspierania młodych zdolnych, jest zbiorowiskiem przeróżnych charakterów. str /
str /
Ogląd sprawy
redaktor
Jagoda Jabłońska
Znacznie różni się od typowych placówek eduka-
No tak, ktoś już to kiedyś wymyślił. Ten chaos
cyjnych, chociażby dlatego, że mamy w niej do
został nazwany chórem. Co więcej, świadomie
czynienia z samymi artystycznymi duszami. Jak
zaoferowano
wiadomo takie osobniki są bardzo wrażliwe
(ministerstwo wydłużyło czas zajęć o dodatkowe
(zwłaszcza na swoim punkcie), kierują się okre-
sześćdziesiąt minut tej przyjemności) zderzenia
ślonymi zasadami i minimum połowa z nich
muzycznych tytanów.
w młodym wieku postawiła sobie za życiowy cel
Najpierw trzeba dotrzeć do jaskini. Nie wszyst-
dostać się do najlepszej akademii muzycznej.
kim udaje się to zrobić o umówionej porze, tak
W oczekiwaniu na skończenie nauki w szkole
więc pierwsze dziesięć minut wypada poczekać
średniej, zmuszane są do uczestniczenia w wielu
na resztę zwierzyńca. Na przestrzeni lat wy-
dodatkowych zajęciach, które mają towarzyszyć
kształciło się wiele gatunków i podgatunków.
ich rozwojowi. W praktyce działają wszystkim na
Jednym z najbardziej popularnych, reprezentują-
nerwy, stanowią pewnego rodzaju zapychacz
cych północną stronę sawanny jest lizusus du-
czasu. Biedni, młodzi muzycy, przytłoczeni nad-
pius. Te osobniki o wyjątkowej potrzebie uwagi
miarem obowiązków, zamiast skupić swoją uwa-
zawsze czekają pod wejściem kilka minut przed
gę na przyswajaniu nowych zagadnień, analizują
rozpoczęciem współpracy. Dostawiają pieńki bli-
w myślach inwencje lub fugi Jana Sebastiana
sko stanowiska dyrygentusa – przywódcy stada,
Bacha, które muszą umieć zaprezentować na na-
następnie wpatrzeni w niego niczym w kawałek
stępnej lekcji fortepianu. Kiedy na ich twarzach
soczystego steku potakują i śmieją się głośno
wymaluje się nagły grymas, prawdopodobnie
z jego mniej lub bardziej zabawnych ryków.
pomylili klawisz na wyimaginowanej klawiaturze
Na heheszki nie da się nie zwrócić uwagi. Jak
pianina.
przystało na bliskie kuzynki hien, bez przerwy
A gdyby tak stworzyć kiedyś zajęcia zbiorowe,
słychać ich chichot. Nie ważne jakie nuty rozczy-
połączyć wszystkie gatunki i kazać im wykony-
tuje się w danym momencie, swoimi uszczypli-
wać ten sam utwór? Oczywiście nie za pomocą
wymi komentarzami zwracają uwagę każdego,
ich instrumentów wiodących – to byłoby za pro-
nawet leniwiusa anonimusa, który zaszył się
ste. Musieliby zagrać na strunach… głosowych!
gdzieś poza linią wzroku dyrygentusa i ucina so-
str /
dwie
godziny
w
tygodniu
Ogląd sprawy bie drzemkę. Talentusy, co prawda nie są gatun-
niezauważeni przez surowy wzrok dyrygentusa
kiem zagrożonym, lecz stanowią małą garstkę
do końca lekcji. Wiele osobników wyraża wspólne
przybyłych. Ich wrodzone umiejętności sprawiają,
cechy przez co trudno ich przyporządkować do
że nie muszą przygotowywać się na kolejne zaję-
poszczególnych grup.
cia, podtrzymują melodię główną kiedy reszta się
Nikt nie lubi tu być. Zamykani w klatce wykonują
gubi. W odróżnieniu od wyjców pospolitych nie
polecenia, które czasem przewyższają ich możli-
musiały pracować na swój sukces. Wyjce stano-
wości. Za popełnienie błędu skazuje się na karne
wią elitę. Nie mają instrumentu prowadzącego,
solówki. Po rozgrzewce zgromadzeni sprawnie
od samego początku kariery kształcą swój głos
spinają tyłki, aby jak najlepiej zaśpiewać naczel-
na wydziale wokalnym. Na chórze czują się jak
ną
Lady Gaga – nie ważne jaką kreacją zadziwią
z nadzieją szybszego upływu czasu. Zbliżając się
tym razem, zrobią wrażenie.
do końca każdy czuje się jak zwycięzca maratonu
Całą resztę składu trudno zidentyfikować. Nie-
i stara się nie myśleć, że za tydzień czeka po-
którzy dzięki dobremu kamuflażowi pozostają
wtórka z rozrywki.
str /
pieśń
„The
lion
sleeps
tonight”
FILM NA MI MIARĘ ARĘ OSC OSCARA ARA
str /
str /
Zastrzyk wiedzy
redaktor
Joanna Żyła
Co tak naprawdę wiemy o statuetkach, jakimi obsypywane są wybitne dzieła światowej kinematografii? Czy istnieje przepis na megahit? Można odnieść wrażenie, że niektórzy producenci mają na to znane tylko sobie metody.
Wydaje się, że jest to przypadek Władcy Pier-
filmowej. To obiekt pożądania każdego człowieka
ścieni: Powrotu Króla. To jedna z najbardziej
pracującego w przemyśle filmowym. Za twórcę
znanych produkcji filmowych na świecie. Nakrę-
projektu nagrody uważa się Cedricka Gibbonsa,
cona z niezwykłym rozmachem adaptacja trylogii
scenografa wytwórni MGM. Początkowo nagroda
J.R.R. Tolkiena otrzymała łącznie aż 54 bardzo
ta nazywana była „Academy Award”, dzisiejszą
prestiżowe nagrody (w tym jedenaście Oscarów,
nazwę przyjęła prawdopodobnie w 1931 roku.
cztery Złote Globy, pięć nagród BAFTA, dziewięć Saturnów oraz Złotego Satelitę). Zdobyła wielkie uznanie wśród krytyków filmowych i ogromną sympatię widzów.
Pierwsza ceremonia wręczenia Oscarów odbyła się 16 maja 1929 roku na prywatnym przyjęciu w Hollywood Roosevelt Hotel w Los Angeles. Bilety kosztowały pięć dolarów, a uroczystość oglądało 270 osób. Ceremonię poprowadził wówczas Douglas Fairbanks. Trwała ona zaledwie około
Obiekt pożądania
15 minut. Pierwsze nagrody rozdane zostały
Oscar to przyznawana przez amerykańską Aka-
w dwunastu kategoriach. Z biegiem lat zmienia-
demię Filmową statuetka o wyglądzie rycerza
ła się jednak ich liczba, aż do obecnego stanu,
opierającego się na mieczu i stojącego na rolce
gdy przyznaje się ich dwukrotnie więcej.
str /
Zastrzyk wiedzy Dorobek Disneya imponuje, a jego historia jest
Od zera do milionera Absolutny rekord pod względem otrzymanych Oscarów ustanowił Walt Disney. Zdobył w sumie aż dwadzieścia sześć statuetek i sześćdziesiąt cztery
nominacje.
Mająca
swoją
premierę
w grudniu 1937 roku Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków (pierwsza na świecie pełnometrażowa animacja) do 1939 roku stała się najbardziej kasowym filmem tamtych czasów. Kto z nas nie zna barwnych przygód Kubusia Puchatka, Kaczora Donalda, Myszki Miki, Pluta czy Alicji w Krainie Czarów?
str /
najlepszym dowodem na to, że marzenia się spełniają. Walt nie miał łatwego dzieciństwa. Jego ojciec był bardzo surowy. Wielodzietna rodzina Disneya żyła w biedzie. Rysowanie było nie tylko pasją małego Walta. Okazało się także przepustką do innego świata. Disney zaczynał swą drogę do gwiazd od ciężkiej pracy i wielu porażek. Jednak dzięki miłości do rysunku i wytrwałości wygrał życie. Dorobił się ogromnej fortuny, a nakreślone przez niego postaci niezmiennie są ulubieńcami dzieci.
Zastrzyk wiedzy
Oscarowi rekordziści Najmłodsza laureatka Oscara to aktorka Shirley Temple, która w 1934 roku, jako sześciolatka, otrzymała nagrodę specjalną za wspaniały wkład w rozwój kina. Do najmłodszych aktorów, którym przyznano nominacje do Oscara, należą z kolei: ośmioletni Justin Henry (za rolę w Sprawie Kramerów, 1980), dziesięcioletnia Mary Badham (Zabić drozda, 1963) i dziesięcioletnia Abigail Breslin (Mała miss, 2007). Pierwsza czarnoskóra aktorka nagrodzona Oscarem to Hattie McDaniel (na zdjęciu obok), uhonorowana w 1940 roku za drugoplanową rolę w Przeminęło z wiatrem, gdzie wcielała się w postać Mammy. Pierwszym czarnoskórym aktorem, który dostał Oscara, był natomiast Sidney Poitier, nagrodzony za główną rolę w Polnych liliach w 1964 roku.
Przepustka do Oscara Powyższą metaforą zwykło się określać jedno z najistotniejszych wyróżnień światowej kinematografii – Złote Globy. Jest to nagroda filmowa przyznawana corocznie przez Hollywoodzkie Stowarzyszenie Prasy Zagranicznej w dziedzinie filmu i telewizji. Pierwsza ceremonia wręczenia Złotych Globów odbyła się w styczniu 1944 roku w siedzibie 20th Century Fox w Los Angeles.
str /
Zastrzyk wiedzy
Tego na pewno nie wiedzieliście… W trakcie imprezy wybierana jest Miss Złotych Globów. Najczęściej jest to młoda gwiazda, która nie jest jeszcze sławna, ale zdążyła zwrócić na siebie uwagę gości. Tytuł Miss zdobyły dotychczas między innymi: Sosie Bacon oraz Dakota Johnson (grająca w filmie 50 twarzy Greya). Największą liczbę Złotych Globów w karierze otrzymała Barbra Streisand, która ma na koncie dziesięć statuetek. Rekordowa liczba nominacji należy z kolei do Meryl Streep, która blisko dostania nagrody była aż dwadzieścia osiem razy. Najczęściej nominowany aktor to Jack Lennon (aż dwadzieścia trzy razy). Są tylko trzy filmy, które po ogłoszeniu nominacji zdobyły nagrody we wszystkich kategoriach: Doktor Żywago, Narodziny Gwiazdy i Lot nad kukułczym gniazdem. Ostatni z wymienionych obraz Milosa Formana to niezwykle przejmująca opowieść o zniewoleniu oraz tęsknocie za wolnością. Oczami jednego z pacjentów poznajemy zamknięty świat zakładu psychiatrycznego wraz z panującymi tam zasadami, hierarchią wśród personelu i jego podejściem do pacjentów. Film wskazuje na poważny problem ludzi chorych psychicznie, którzy traktowani są często w bardzo niehumanitarny sposób. Zdjęcia do filmu nakręcono w Salem, Depoe Bay (Oregon, USA) i Fort
str /
Zastrzyk wiedzy
Bragg (Kalifornia, USA). Wielu spośród statystów
Złota Palma po raz pierwszy została wręczona w
było prawdziwymi pacjentami zakładu psychia-
1955 roku Delbertowi Mannowi za film Marty.
trycznego.
Do dzisiaj jedyną kobietą wyróżnioną tą nagrodą jest Jane Campion, która Złotą Palmę zdobyła w 1993 roku za swój obraz Fortepian.
W słonecznej Prowansji
Wśród tegorocznych laureatów tej nagrody warto
Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Cannes to
wymienić film Pedro Almodóvara Ból i blask –
impreza, której nie trzeba nikomu przedstawiać.
- najbardziej osobisty w całym jego dorobku.
Ten mały nadmorski kurort niezmiennie przycią-
To portret smutnej duszy artysty na skraju zała-
ga międzynarodowe gwiazdy i tłumy turystów,
mania nerwowego. Na ekranie obserwować moż-
stając się na dwa tygodnie centrum światowej
na rozliczenie Almodóvara z trudnym dzieciń-
kinematografii.
stwem, bliskimi i delikatnie dającą o sobie znać
str /
Zastrzyk wiedzy twórczą niemocą. Poza gwiazdorską obsadą
laza. To nie była zresztą jedyna nagroda dla
i pięknym krajobrazem prowincji Ciudad znaj-
Wajdy. W sumie o najwyższe trofeum oprócz
dziemy tu sporo poezji, ciszę i obecność ukocha-
Człowieka z żelaza walczyło aż pięć jego filmów:
nej matki. To obraz pełen ciepła, skłaniający do
Bez znieczulenia, Polowanie na muchy, Popioły,
refleksji nad upływającym czasem.
Kanał oraz Krajobraz po bitwie. W 1957 roku Kanał otrzymał nagrodę specjalną jury. W 1976 roku Człowiek z marmuru został nagrodzony Nagrodą Międzynarodowej Federacji Krytyki Filmo-
Cannes nie dla nas?
wej (FIPRESCI). Ze Złotą Palmą dla najlepszej
W ciągu 70-letniej historii festiwalu kilka razy do głównej nagrody nominowane były polskie filmy. Niestety tylko dwa razy Złota Palma trafiła w polskie ręce. Andrzej Wajda to pierwszy Polak, którego canneńskie jury uhonorowało Złotą
aktorki wyjechała z Cannes Krystyna Janda. W 1990 roku doceniono jej rolę w Przesłuchaniu. Do Cannes po nagrody jeździli także Wojciech Jerzy Has, Jerzy Kawalerowicz, Krzysztof Kieślowski, Krzysztof Zanussi oraz Agnieszka Holland.
Palmą, doceniając w 1981 roku Człowieka z że-
Berlin – centrum filmowego świata Niedźwiedź na co dzień zamieszkuje herb Berlina, a na czas festiwalu dosłownie opanowuje stolicę Niemiec. Jest na każdym plakacie, w metrze, na ulicach, w gazetach, internecie. Jego złota odmiana jest główną nagrodą w berlińskim konkursie dla najlepszego filmu. Oprócz tego ma srebrnych braci – ci trafiają m.in. w ręce scenarzystów, reżyserów, aktorki i aktora. Międzynarodowy Festiwal Filmowy Berlinale co roku przyciąga dziesiątki tysięcy gości z całego świata. Po raz pierwszy odbył się w 1951 roku. Początkowo postrzegany był jako „wizytówka
str /
Zastrzyk wiedzy
wolnego świata”. Ukształtowany przez burzliwy
ry reprezentująca Polskę pojawiła się na Berlina-
okres powojenny i wyjątkową sytuację podzielo-
le w 1969 roku. Była jednocześnie, nie licząc
nego miasta, z czasem przekształcił się w miej-
obecnych już wcześniej członków z ZSRR, pierw-
sce wymiany myśli międzykulturowej i platformę
szą obecną w jury przedstawicielką państw zza
dla krytycznej kinowej eksploracji zagadnień spo-
żelaznej kurtyny.
łecznych. W międzynarodowym jury zasiadają co roku inni wybitni przedstawiciele branży filmowej. Nagrody przyznaje się łącznie w siedemnastu kategoriach (m.in.: Złoty Niedźwiedź dla najlepszego filmu, Srebrny Niedźwiedź – Nagroda Grand Prix Jury, Honorowy Złoty Niedźwiedź oraz
Europejski Oscar W ten sposób przyjęło się zwyczajowo określać wyróżnienie przyznawane przez członków Europejskiej Akademii Filmowej. Pierwszym laurea-
Nagroda Teddy dla filmów o tematyce LGBT).
tem tej nagrody był nieżyjący już Krzysztof KieW jury Berlinale ośmiokrotnie zasiadali Polacy.
ślowski (znany z takich obrazów, jak: Podwójne
Byli wśród nich m.in. Jerzy Kawalerowicz (1976),
życie Weroniki, 1991; Krótki film o zabijaniu,
Krystyna Janda (1993), Andrzej Wajda (2000)
1987; Krótki film o miłości, 1988). Jego filmy
i Janusz Kamiński (2006). Pierwsza członkini ju-
ukazują często specyficzne i destrukcyjne relacje
str /
Zastrzyk wiedzy
międzyludzkie, które cechuje charakterystyczny, niepowtarzalny klimat. W całym swoim dorobku artystycznym Kieślowski dostał aż 46 statuetek (dwadzieścia sześć razy był nominowany). Jego tryptyk Trzy kolory… otrzymał wiele nagród. Został uhonorowany m.in. na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym (MFF) w Wenecji. Ma też na swoim koncie wygraną Independent Spirit, sześć
Na polskiej scenie filmowej Również w Polsce przyznawane są różnego rodzaju nagrody filmowe. Gdyby zapytać losowo wybrane osoby, zapewne wskazałyby Orły czy Paszporty „Polityki”. Corocznie jednak wyróżnienia są rozdawane w ramach dużo mniej znanych, a równie ciekawych rywalizacji.
Cezarów oraz Nagrodę Goya. Dzięki takim twór-
Złoty Klakier to nagroda pozaregulaminowa Ra-
com jak Kieślowski polskie kino coraz częściej
dia Gdańsk, przyznawana reżyserowi najdłużej
jest zauważane i doceniane na arenie międzyna-
oklaskiwanego filmu prezentowanego w ramach
rodowej.
konkursu głównego podczas Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych.
str /
Zastrzyk wiedzy
Złota, Srebrna i Brązowa Żaba są przyznawane
mowych poświęconych sztuce operatorów filmo-
z kolei operatorom w konkursie filmów fabular-
wych). Pomysł na nagrodę narodził się w Toru-
nych podczas Międzynarodowego Festiwalu Sztu-
niu, który użyczył festiwalowi „żabki” ze swojej
ki
Camerimage
legendy o flisaku do głównej nagrody nazwanej
(jednego z największych na świecie festiwali fil-
Złotą Żabą. Podczas imprezy odbywają się spo-
Autorów
Zdjęć
Filmowych
str /
Zastrzyk wiedzy tkania z operatorami filmowymi, projekcje filmo-
między innymi takie produkcje, jak: Studniówk@
we, a także warsztaty i seminaria prowadzone
(za ciężkostrawny produkt filmopodobny, od któ-
przez wybitnych operatorów i reżyserów. Twórcą
rego aż bije nieudolność), Dywizjon 303. Historia
i dyrektorem festiwalu jest Marek Żydowicz.
prawdziwa (żenujący film na ważny temat) oraz
Złoty Wąż jest natomiast antynagrodą, przyzna-
Pech to nie grzech (najgorszy scenariusz).
waną najgorszym polskim filmom od 2012 roku. Nagroda ta została wymyślona przez krytyków Spóra i Konrada Wągrowskiego. Pierwsza cere-
Zmierzając ku końcowi, czyli jak rozbić bank box office?
monia odbyła się 1 kwietnia 2012 roku. Wyróż-
Oscarowy film można by porównać do genialnie
nienia te przyznaje specjalnie powołana Akade-
doprawionej potrawy. Ważne jest, by zachować
mia składająca się z krytyków i pasjonatów kina.
odpowiednie proporcje. Z zachwytem i uznaniem
Nazwa wywodzi się od tytułu filmu Klątwa Doli-
spotykają się te produkcje, które dotykają waż-
ny Węży. Rekordzistą w liczbie zdobytych Węży
nych problemów społecznych czy etycznych.
jest Botoks, który w 2018 roku otrzymał dziewięć
Ostatnie lata to wielki boom produkcji o tematy-
statuetek. Wcześniej nagrodom przewodziły ex
ce budzącej kontrowersje, rozpalającej ludzkie
aequo Kac Wawa i Smoleńsk – w 2013 i w 2017
emocje do czerwoności. Znany większości obraz
roku zdobyły nagrody w siedmiu kategoriach.
Spotlight z 2015 roku, który zdobył trzydzieści
filmowych Kamila Śmiałkowskiego, Krzysztofa
Węże są zawsze rozdawane w następujących kategoriach: Wielki Wąż, najgorszy reżyser, najgorszy aktor, najgorsza aktorka, najgorszy duet na ekranie, najgorszy scenariusz, efekt specjalnej troski (wcześniej: najgorszy efekt specjalny), żenujący film na ważny temat (od 2014 roku kategoria ta zastąpiła kategorię komedia, która nie śmieszy), żenująca scena, występ poniżej talentu
dwie statuetki i dwadzieścia sześć nominacji na różnych festiwalach, okazał się przysłowiowym kijem wrzuconym w mrowisko. Historia dziennikarzy bostońskiej gazety, wpadających na trop wielkiego pedofilskiego skandalu w Kościele rzymskokatolickim, zaowocował kolejnymi produkcjami obnażającymi grzechy hierarchów kościelnych.
(wcześniej: występ poniżej godności), najgorszy
Sukces na miarę Oscara jest sumą talentu, wy-
teledysk okołofilmowy, najgorszy plakat oraz
trwałości, kreatywności, umiejętności współpracy
najgorszy przekład tytułu zagranicznego. Wśród
oraz wiary w to, że marzenia się spełniają…
tegorocznych laureatów tej nagrody znalazły się
str /
MA BYĆ PIĘKNIE
str /
Teraz ma być pięknie – długa lista zrealizowanych celów, majątek na koncie, gdzie oprócz kilku zer na początku stoi jedynka, idealna równowaga między pracą a życiem osobistym. Oczywiście, że ci się uda – wystarczy uwierzyć w siebie, skoczyć w siną dal albo spalić za sobą wszystkie mosty… Jak ryzykować, to na całego! Można by powiedzieć, że scenariusz życia piszemy osobiście, ale czy na pewno?
str /
Ogląd sprawy
redaktor
Barbara Truchan
Popkultura jest już mocno nadszarpniętym fra-
Wbieganie po schodach na ósme piętro nie uczy-
zesem, który powoli przestaje się trzymać kupy.
ni z ciebie sprintera – chyba że wejdzie ci to
Najlepsze w tym wszystkim jest to, że żyjemy w
w nawyk i stanie się twoją drugą skórą. Posta-
tym, co nazywa się naszym życiem, ale obok
wisz sobie cel: jeden, drugi, a potem zaczniesz
tysięcy „must have’ów”, instagramowych dużych
się rozglądać za dobrym miejscem na twarde
oczek i jeszcze pełniejszych biustów, superzdol-
lądowanie, bo tak naprawdę nigdy nie lubiłeś
nych celebrytów, którzy – jakimś cudem – zali-
biegać. Od przebierania nogami wolałeś zaszy-
czani są do gatunku homo sapiens. Otwarcie na
wać się w świecie wykręcania i przykręcania śru-
innych miało dać szansę na coś nowego, lepsze-
bek w radiach, w rowerach i w motorach. My-
go, a tak naprawdę okazało się, jak to zwykle
ślisz, że trochę odsunąłeś na bok własne marze-
bywa, że starożytni mieli rację – mniej myśleć,
nia, ale w sumie jesteś zadowolony z efektów,
więcej czuć, żyć pięknie. Dzisiaj ponownie czyta-
a przecież o to chodzi.
my w gazetach o tym, jak czerpać siłę z życiowych trudności, do których przez lata nie wolno
Powiedziano nam, że mamy być sobą, najlepszą
było się nam przyznawać. Sukces krzyczącej kul-
wersją siebie, tworzyć „to-do” listy i zakładać
tury polega na tym, że wszystkim ludziom nao-
najlepsze, bo najgorsze zawsze „udaje się” nawet
koło może się udać. Otóż nie – bo w życiu nic się
bez naszego udziału. W ferworze spraw, piętrzą-
nie udaje; bo na efekty, nawet w postaci pora-
cych się obaw i niespełnionych oczekiwań rzadko
żek, się pracuje.
słychać czyiś upadek – do tego nie można się przyznawać. Za to nikt medali nie wręcza, a ma-
str /
Ogląd sprawy ło kto odczuwa wdzięczność. Wydawać by się
ze zniecierpliwienia. Nade wszystko pełne mil-
mogło, że cisza jest artefaktem coraz bardziej
czenie brzmi jak nietakt; obraza gościa, z którym
zapomnianym, ale jest jedynym sposobem, by
nie mamy ochoty zamienić kilku słów – choćby
odkryć siebie; by poznać swoje „tak” i swoje
zapytać: „Kawa? Herbata?” Rzadko ze sobą sa-
„nie”. Może by tak posłuchać „4' 33''” Johna Ca-
mymi rozmawiamy, bo i po co, przecież wszystko
ge’a, który nęci niewybrzmianymi nutami. Dla
o nas już powiedzieli – że chcemy więcej i szyb-
niektórych te cztery minuty to cała wieczność,
ciej, a za ścianą czasami pobrzmiewa nikomu
sto zmian pozycji siedzenia i machanie nogami
nieznana cisza.
str /
Kalendarium - listopad 2019
KatoHej! Festiwal 8 listopada, Katowice
Wrocław Hip Hop Festival 2019 22 listopada, Wrocław Energa CAMERIMAGE Film Festival 9 - 17 listopada, Toruń 13. Festiwal Filmowy Pięć Smaków 13 - 21 listopada, Warszawa
XXVIII Festiwal Ars Cameralis 9 - 24 listopada, Katowice
Horror Day 2019, str 16/ listopada, Wrocław