Outro - wychodzimy poza schemat nr 263 by Outro Beyond outlines

LEPIEJ JUŻ BYŁO Sopot, rok 1964. Fenomenalna Ewa Demarczyk za wspaniałe, pełne emocji wykonanie Grand valse brillante w polskich eliminacjach do międzynarodowego finału zdobywa drugie miejsce. Drugie? Drugie?! Pamiętam, jak zaskoczony

dowiedział, ze wtedy, w ro-

rzeniu na historię najwaz-

byłem tym faktem po wy-

ku 1964, ktos mowił do-

niejszego (albo drugiego naj-

słuchaniu nagrania sprzed

kładnie

podobnego

wazniejszego) wydarzenia

ponad pięcdziesięciu lat.

o poziomie owczesnej mu-

w polskiej piosence – Kra-

Nie mogłem nie sprawdzic,

zyki

jowego Festiwalu Piosenki

dlaczego jury zrobiło to au-

więc nie wiem, czy moja

torce

brawurowego

obecna opinia o polskiej

wykonania i kto miał byc

muzyce – opinia ogolnie

od niej lepszy. I zrozumia-

nie najlepsza – nie jest ro-

łem – to była Anna German

dzajem takiej własnie prze-

z „Tanczącymi Eurydyka-

sady. Moze za trzydziesci

mi”. Co za poziom. Starcie

lat ktos z naboznym podzi-

tytanow. Czarnego Anioła

wem

(Demarczyk) z Białym Anio-

występy Anny Wyszkoni

łem (German). Chapeau bas

czy Patrycji Markowskiej.

tak

cos

rozrywkowej.

będzie

Sam

wspominał

albo czapki ze łba, jak wiele lat temu powiedział pewien poseł.

Polskiej w Opolu.

Nie jest to oczywiscie koniec atrakcji przygotowanych w numerze. Spojrzcie tylko na ten zestaw haseł: taniec na rurze, zwierzęta,

marihuana i Mariah Carey. To wszystko naprawdę znajdziecie w tym wydaniu. Nie ma co zwlekac, czytajcie!

Z racji swoich ograniczen nie zamierzam Was jednak

Marek

namawiac do uznania SylTo pewnie naturalne, ze

wii Grzeszczak za nową

idealizujemy dawne czasy,

Zdzisławę Sosnicką, ale do

nawet jezeli nie mielismy

dania się porwac w podroz

okazji widziec ich na wła-

do tych własnie lat, o kto-

sne oczy. Stąd te wszystkie

rych dzis wiem juz na pew-

historie o złotym wieku,

no, ze były dobre (oczy-

stąd to ciągłe utyskiwanie,

wiscie w muzyce). Bogate.

ze kiedys było lepiej, albo

Kolorowe. To tam własnie

ze teraz to juz nie to samo

chce Was zabrac Beniamin

co wtedy. Nie zdziwiłbym

Strzelecki w „Jedynym ta-

się szczegolnie, gdybym się

kim amfiteatrze”, czyli spoj4

PS Obiecałem na naszym fejsbukowym

fanpejdzu,

ze wstępniaku wydam specjalne oswiadczenie w sprawie, czy DecoMorreno to dla mnie zwykłe kakao. Oswiadczam: owszem. Ale chętnie bym je przeczytał, gdybym tylko umiał czytac kakao.

Outro - wychodzimy poza schemat

Szefowie działów: Patrycja Ziemińska

ISSN: 2299-5242

(korekta), Jakub Dudek (foto), Patryk Sko-

Ogolnopolski miesięcznik młodziezowy

czylas (graficy), Anna Lewicka (promocja)

Wydawca: Fundacja Nowe Media www.outro.pl

Opieka merytoryczna nad dziennikarza-

mail: redakcja(@)outro.pl,

mi:

rekrutacja(@)outro.pl

Maria Gołaszewska, Lena Janeczko, Agnieszka Kracla, Justyna Ksiązek, Marek Suska, Monika Wisniowska, Kamil Wisniowski,

Redaktor naczelny: Marek Suska

Paulina Zguda

Zastępcy redaktora naczelnego: Anna Lewicka, Monika Wisniowska, Kamil Wisniow-

Korekta:

ski, Paulina Zguda

Ariadna Grzona, Ela Kotas, Kinga Krol-

Sekretarz redakcji: Mariola Lis

Kamoji, Tomek Krol, Janusz Pyrkosz, Ilona

Skład wydania: Anna Lewicka

Sieradzka, Klaudia Trzeciak, Mateusz Tutka,

Fotoedycja: Ewa Jerzyło, Anna Lewicka

Patrycja Zieminska

Projekt okładki: Patryk Skoczylas

Zdjęcia w wydaniu zostały zmniejszone

Zdjęcie na okładce: Łukasz Skrzypecki (CC

i przycięte z oryginałow.

BY 2.0) 5

JEDYNY TAKI AMFITEATR

W czerwcu 1963 roku w nowo powstałym opolskim amfiteatrze zorganizowano

Piosenki Polskiej. W tym roku odbył się on już po raz pięćdziesiąty trzeci. Pół wie

amfiteatr zmienił się nie do poznania, impreza również wygląda dziś zupełnie ina

o pierwszy Festiwal

eku to szmat czasu â&#x20AC;&#x201C;

aczej.

Fot. Dioblina CC BY-SA 3.0

Prawdopodobnie Opole nie miałoby ani am-

w roku 1979. Za to do dzisiaj zadaszenia nie

fiteatru, ani festiwalu, gdyby owczesny prze-

doczekała się widownia, co przeszkadza

wodniczący opolskiej rady narodowej, Karol

o tyle, ze opady w trakcie imprezy stały się

„Papa” Musioł, nie odwiedził Budapesztu.

tradycją.

Był rok 1957. Musioł wybrał się wowczas z wizytą do bratankow mieszkających

Festiwal był wspolną inicjatywą trzech

w stolicy Węgier. Tam zobaczył amfiteatr na

osob. W 1963 roku amfiteatr odwiedzili lite-

wyspie sw. Małgorzaty i zdecydował, ze po-

rat i radiowiec Jerzy Grygolunas oraz muzy-

dobny obiekt powinien powstac w Opolu.

kolog Mateusz Swięcicki. To oni zapropono-

Na jego lokalizację wybrano Ostrowek na

wali gospodarzowi, Karolowi Musiołowi, or-

wyspie Pasiece.

ganizację ogolnokrajowego widowiska. Pierwsza edycja wystartowała jeszcze w tym sa-

Budowa gmachu została zakonczona w roku

mym roku. Okazało się jednak, ze pomysł

1963. Jego widownia liczyła wtedy prawie

nie spotkał się z ciepłym przyjęciem we

5000 miejsc. Był to wowczas jeden z naj-

wszystkich kręgach społecznych. Na organi-

większych tego typu obiektow w kraju. Nie

zatorow spadły gromy ze strony Radia Wol-

starczyło jednak srodkow finansowych na

na Europa oraz srodowisk emigracyjnych.

wykonanie dachu; w trakcie pierwszych fe-

Działacze sugerowali, ze festiwal wpisuje się

stiwali zadaszenie estrady było prowizo-

w nacjonalistyczną politykę i antyniemiecką

ryczne – kazdorazowo nad sceną rozkłada-

fobię ekipy Władysława Gomułki, ktora

no płachtę tkaniny. Nadrobiono to dopiero

wszelkimi sposobami manifestuje polskosc

Opolszczyzny. W kraju wybrzydzano, ze impreza odbywa się na głuchej prowincji. Z tych powodow będąca u szczytu popularnosci Sława Przybylska odmowiła przyjazdu do Opola, zas Irena Dziedzic, czołowa prezenterka telewizyjna tamtego okresu, nie chciała pojawic się na estradzie w charakterze konferansjerki. Niechęc niektorych srodowisk nie skłonił

jednak organizatorow do wycofania się z projektu. Porywający występ Ewy Demarczyk, ktora zaspiewała Karuzelę z Madonnami, przeszedł do historii; legenda najwazniejszego wydarzenia na polskim rynku piosenki własnie się tworzyła. Od drugiej edycji

szawy do Opola był naprawdę duzą wypra-

wspołorganizatorami wydarzenia zostały

wą, Jerzy Połomski, Czerwone Gitary czy An-

Komitet „Polskie Radio i Telewizja” (pozniej

na Jantar spędzali w stolicy Opolszczyzny

Telewizja Polska i Polskie Radio) oraz To-

nieraz tydzien lub więcej. Jak wspomina

warzystwo Przyjacioł Opola.

wielu artystow, „dwojka” w Hotelu Opole była wyznacznikiem klasy wokalisty. To

Czym charakteryzowała się muzyka w cza-

własnie tam ustawiały się tłumy fanow po

sach PRL-u? Głownie tym, ze wszystkie tre-

autograf lub pamiątkowe zdjęcie. Większosc

sci podlegały cenzurze. W czasach komuni-

musiała zadowolic się pokojami w innych

zmu niewiele zdarzało się okazji, aby ze-

obiektach.

tknąc się z pełnowymiarową kulturą, rozrywką. Wobec tego nie ma co się dziwic, ze

Bez dwoch zdan Opole stało się mekką

festiwal zaczął przyciągac widzow z całej

wszystkich tych, ktorzy chcieli w polskiej

Polski – zarowno przed telewizory, jak i do

piosence cos znaczyc. Trudno jest dzisiaj

samego Opola. Obok obcowania z polską

wskazac chocby jednego znanego polskiego

muzyką w najlepszym wydaniu, przyjezdza-

artystę, ktory nigdy nie wystąpił na deskach

jący mieli unikalną okazję spotkac najwięk-

opolskiego amfiteatru. W czasach, gdy nie

sze gwiazdy polskiej piosenki w jednym

tak łatwo było przebic się ze swoim talen-

miejscu. W czasach, kiedy przejazd z War-

tem do swiadomosci krajowej publicznosci, 9

występ na festiwalu prawie zawsze gwaran-

nych artystow na koncercie Premiery.

tował sukces. To tutaj rozpoczęła się kariera

Nalezą do nich chocby: Pomaluj moj s wiat

takich tuzow jak Zbigniew Wodecki, Maryla

zespołu Dwa plus Jeden, Tyle słonca w ca-

Rodowicz czy Justyna Steczkowska. Lista

łym mieście Anny Jantar, a także Czy ten pan

debiutantow,

i pani Anny Wyszkoni.

ktorzy

zdobyli

Opolu

wymarzoną popularnosc jest długa, a spis wszystkich znanych piosenkarzy i zespołow,

Oprocz momentow pięknych, wiele wystę-

ktorzy wystąpili tam w ciągu ostatnich 53

pow zapamiętanych zostało dlatego, ze wy-

lat jeszcze dłuzszy – nie sposob ich tutaj

wołały niemały skandal. Jednym z nich było

wymienic. Warto jednak zwrocic uwagę na

wyjscie na scenę Haliny Frąckowiak w roku

przeboje wypromowane na festiwalu, tra-

1970. Wokalistka zaspiewała w stroju z po-

dycyjnie przedstawiane przez zaproszo-

złacanej blachy, spod ktorej wyraznie wy10

zierało… No własnie. Nic nie wyzierało. Fo-

dzy innymi: Jacek Fedorowicz, Grazyna Tor-

toreporterzy rzucili się na artystkę jak wy-

bicka, Artur Orzech czy Wojciech Mann

poszczeni zołnierze. Na tym samym festiwa-

i Krzysztof Materna.

lu jeden ze swoich najsłynniejszych występow zaliczyła Maryla Rodowicz. Z piosenką

Jak po upływie połwiecza wygląda Festiwal

Jadą wozy kolorowe wystąpiła ubrana jak

Piosenki Polskiej? Rola festiwalu w Opolu,

hipiska, w dodatku boso. Była zupełnym

zresztą jak wszystkich pozostałych, nie tyle

przeciwienstwem owczesnych gwiazd est-

zmalała, co zmieniła się. Dzisiaj za odkrywa-

rady. Inny z pamiętnych występow miał

nie talentów odpowiedzialne są inne media.

miejsce juz na pierwszym festiwalu. Dwud-

Organizując jedno takie wydarzenie w ciągu

ziestoletnia wowczas Urszula Dudziak wy-

całego roku nie jesteśmy w stanie konkuro-

konywała swoj utwor przy akompaniamen-

wać z telewizją czy internetem – mowi Rafał

cie zespołu, kiedy to w pewnym momencie

Poliwoda, dyrektor Narodowego Centrum

zdała sobie sprawę, ze kapela w tle prze-

Polskiej Piosenki, ktore z ramienia miasta

stała grac. Wokalistka przekonana, ze to jej

odpowiada za organizację przedsięwzięcia.

nie najlepszy występ zniechęcił grajkow, po

Festiwal stał się jednak okazją do podsumo-

skonczeniu piosenki szybko uciekła za

wania roku na scenie polskiej piosenki: po-

kulisy. Pozniej okazało się, ze winny był

kazania trendow, nagrodzenia wyrozniają-

wiatr, ktory zwiał nuty muzykom.

cych się artystow. O skali przedsięwzięcia swiadczy jego popularnosc: bilety wyprze-

„(…) bilety wyprzedawane są na

dawane są na kilka tygodni przed rozpoczę-

kilka tygodni przed rozpoczęciem

ciem imprezy, a oglądalnosc niektorych koncertow sięga 4,5 miliona telewidzow. Mimo

imprezy, a oglądalność niek-

ze charakter wydarzenia zmienił się, występ

tórych koncertów sięga 4,5 miliona

na nim pozostaje dla młodych artystow du-

telewidzów”

zym wyroznieniem. Festiwal w Opolu pozostaje szczegolną imprezą na rynku polskiej

Choc przewaznie to wykonawcy piosenek

piosenki, a Amfiteatr Tysiąclecia – gruntow-

błyszczą najjasniej, o klasie festiwalu nie de-

nie przebudowany w latach 2009-2011 –

cydują tylko oni. Na scenie amfiteatru kaz-

stał się szczegolnym miejscem dla miesz-

dego roku pojawiały się największe gwiazdy

kancow miasta. Pomimo upływu lat nie sta-

szklanego ekranu i radia. Prowadzenie tego

rzeje się, a wręcz rozkwita.

wydarzenia zawsze było nobilitacją. Na przestrzeni lat tego zaszczytu dostąpili mię-

Beniamin Strzelecki 11

PRZEŁAMAĆ STEREOTYP Jestem facetem, za chwilę zostanę lekarzem i absolutnie ‪#niewstydzesierury. Nie wstydzi się też sprzedawczyni (prywatnie matka) ani radna Gdyni. Zwykle najpierw jest zdziwienie. Pozniej seria pytan. Z taką reakcją najczęsciej spotykają się osoby trenujące pole dance, czyli taniec na rurze. Bardziej niz z gimnastyką, ko-

jarzy się z erotycznymi występami skąpo ubranych dziewczyn w nocnych klubach. Stopniowo traci nieobyczajne konotacje, ale nie zadomowił się jeszcze w swiadomosci Polakow jako pełnoprawny sport.

Joanna pracuje w sklepie sportowym, ma małe dziecko. Probowała swoich sił na roz-

nych zajęciach fitness, ale nic nie wciągnęło jej tak jak pole dance. Tu nie ma monotonii, ciągle uczymy się czegoś nowego – tłumaczy. Ludzie reagują roznie. Zwykle pozytywnie, ale zdarzają się tez nieprzyjemne sytuacje. Zamieściłam na Facebooku zdjęcie, na którym wykonuję figurę na rurze. Podczas rozmowy kwalifikacyjnej zostałam o nie zapyta-

na w bardzo nieprzyjemny sposób. Po uświadomieniu niedoszłego pracodawcy, czym jest pole dance, szybko wyszła i o tę posadę juz się nie ubiegała.

Kuba Zielinski studiuje medycynę i pracuje jako trener. W 2015 został wicemistrzem 12

Europy Pole Sport w duetach mieszanych.

tzw. supermana. Twierdzi, ze nie publikowa-

Ze sportem związany od małego, na pole

ła tego filmu z myslą o prowokacji – chciała

dance natknął się przypadkiem. Szukałem in-

raczej pochwalic się sprawnoscią i promo-

nej formy aktywności niż siłownia. Podjąłem

wac aktywnosc fizyczną. To, co robię, jest

ryzyko. Miał trochę więcej szczęścia niż Joan-

sportem. Nie uważam, żebym zachowała się

na, bo nieprzyjemnosci wynikające z faktu,

niewłaściwie. Chciałam pokazać, że mimo to,

ze tanczy na rurze, ograniczyły się do niepo-

że studiuję i jestem radną, mam też czas na

chlebnego komentarza na Facebooku. Wła-

ćwiczenia. Każdy powinien robić coś dla sie-

snie z taką formą dezaprobaty spotkał się

bie i swojego ciała.

tez Paweł Kułaga – wicemistrz Polski Pole

Pole dance, od strony czysto technicznej, róż-

Sport 2015 oraz połfinalista 8. edycji pro-

ni się od zwykłej gimnastyki tylko obecno-

gramu Mam Talent, ktory swoim występem

scią pionowego drązka. Tym, co rzeczywi-

w programie, wraz z Iwoną Drzymałą, zna-

scie wyodrębnia go na tle innych dyscyplin,

cząco przyczynił się do zmiany reputacji

jest jego przedsportowa przeszłosc, ktora

tanca na rurze w naszym kraju.

zakorzeniła się w pamięci ludzi, utrwalana w powszechnej swiadomosci, z pokolenia na pokolenie. Osoby trenujące pole dance nie

„Pole dance, od strony czysto tech-

mają wpływu na to, w jaki sposob tanczenie

nicznej, różni się od zwykłej gim-

na rurze jest postrzegane przez społeczen-

nastyki tylko obecnością pionowe-

stwo. Nawet jesli większosci sprawa jest ob-

go drążka”

ojętna, stereotyp funkcjonuje w podswiadomosci. Czasem prowadzi to do nieprzyjemnych sytuacji. Wsrod osob, z ktorymi rozma-

Ten rodzaj aktywnosci wychodzi więc po-

wiałam, zdecydowana większosc nie była

woli z zamkniętej dotąd sfery skojarzen. Jed-

jednak wrogo nastawiona do takiej formy

nak tak długo, jak zdarzają się przykre sytu-

aktywnosci. Mi się trochę zle kojarzy, ale je-

acje, nie mozna mowic o przełamaniu ste-

śli komuś to sprawia przyjemność i przynosi

reotypu. Nie kazdy Polak ogląda Mam Ta-

satysfakcję, to nie mam nic przeciwko – mowi

lent. Miała okazję się o tym przekonać Marika

uczennica jednego z gdynskich liceow. Bar-

Domozych – dwudziestoletnia radna miasta

dziej entuzjastyczne podejscie ma nauczy-

Gdynia, ktora – w trakcie swojej kadencji –

cielka wiedzy o społeczenstwie w tej samej

wywołała medialną burzę, zamieszczając na

szkole – To świetnie, że młodzi przełamują

facebookowym profilu kontrowersyjne na-

stereotyp.

granie. Wykonuje na nim figurę na rurze, 13

Odwazni walczą o lepszą opinię sportu, kto-

mawialiśmy o tym z Mariką. Mówiła, że zdzi-

ry zdecydowali się uprawiac. Probują odzy-

wiła ją ta afera, próbowała mi wytłumaczyć,

skac społeczne powazanie. Oczywiscie, cza-

że ona w ogóle nie powinna mieć miejsca. Jed-

sem nie chodzi tu tylko o zaspokojenie natu-

nak zainteresowały się nią media, więc ewi-

ralnej dla kazdego potrzeby szacunku, ale

dentnie to jednak JEST temat do dyskusji – ko

takze o korzysci materialne. Medialny szum

-mentuje Zygmunt Zmuda-Trzebiatowski, do

to dobra okazja, zeby pozyskac nowych

niedawna przewodniczący Rady Miasta Gdy-

klientow. Daria Lisowska, trenerka w studiu,

nia. Rura przez wiele lat miała inne znacze-

do ktorego na zajęcia uczęszcza Marika,

nie. Nie ma co się dziwić, że wzbudza określo-

w odpowiedzi na nieprzyjemne komentarze

ne skojarzenia. To, że komuś zależy na zmia-

dotyczące jej kursantki, zorganizowała akcję

nie, nie znaczy, że już się dokonała – dodaje.

na Facebooku. Zachęcała wszystkich trenujących pole dance do wstawiania swoich

Gdyby ta sytuacja wydarzyła się za kilka

zdjęc na rurze z hashtagiem #niewstydze-

(nascie?) lat, pewnie przeszłaby be echa.

sierury. Informacja dotarła do srodowisk

Własnie o te lata pomyliła się młoda radna

pole dancerów w najdalszych zakątkach Pol-

ze swoim zdziwieniem wywołaną aferą.

ski. Odzew był tak duzy, ze do pierwszego

Mozliwe, ze wzmozone zainteresowanie tan-

zdjęcia oznaczonego wspomnianym hashta-

cem na rurze, jakie wywołała, przyspieszy

giem trudno się juz dokopac.

proces zmiany mentalnosci Polakow. Prywatnie nigdy nie usłyszałam złego słowa na

„Gdyby ta sytuacja wydarzyła się

temat tego, że trenuję pole dance – zapewnia

za kilka(naście?) lat, pewnie prze-

Marika.

szłaby be echa” Skąd własciwie wzięła się popularnosc tego sportu w ostatnim czasie? Jest promowany

Młoda radna, choc podobno działała nie do

w mediach, dzięki czemu ludzie bardziej się

konca swiadomie, mogła stracic częsc elek-

na niego otwierają – stwierdza Paweł Kuła-

toratu, ale tez pozyskac nowy. Głosna akcja

ga. Bardzo szybko widac efekty. No i nie jest

z pewnoscią uczyniła z niej lepiej rozpozna-

potrzebne żadne wcześniejsze przygotowanie

walną postac. Pewnie jeszcze długo będzie

sportowe – dodaje Daria Lisowska, choc ten

kojarzona głownie z trenowaniem pole dan-

ostatni argument mozna by odniesc do

ce. Pytanie, czy taka łatka nie zacznie jej kie-

większosci dyscyplin sportowych, gdy upra-

dys przeszkadzac. Walka ze stereotypem

wia się je amatorsko.

trwa, ale jest to dosyc zmudny proces. Roz14

Poza tym, pole dance to dla wielu osob nadal nowosc. Jego popularnosc moze wynikac z ciekawosci osob, ktore po raz pierwszy stykają się z nim w telewizji i na portalach społecznosciowych. Trenujący chwalą się swoimi osiągnięciami, zamieszczając zdjęcia na Facebooku, czy na Instagramie. Niektorych moze to zaintrygowac, wydac się atrakcyjną formą fizycznej aktywnosci, więc postanawiają sami sprobowac. Na zajęcia przy-

chodzą panie w roznym wieku, zdarzają się rowniez panowie. Otwiera się nawet grupy dla dzieci.

Trudno dziwic się osobom, ktore chcą trenowac taniec na rurze, bo wydaje się po prostu atrakcyjnym sportem. Pewnie jest wiele rownie ciekawych, patrząc obiektywnie. Jednak ludzie, gdy decydują się uprawiac jakąs dyscyplinę, kierują się tym, co wydaje się byc najbardziej interesujące dla nich. Szukają sportu, ktory przyniesie im najwięcej satysfakcji. Mogli trafic na pole dance przypadkiem albo swiadomie podjąc się sprawdzenia tego, co nieznane i jeszcze nie do konca oswojone. Niewykluczone, ze padli ofiarą

Pole dance bardziej kojarzy się z erotyzmem,

marketingowych chwytow. Medialny roz-

niz ma z nim rzeczywiscie cokolwiek wspol-

głos i afery – w stylu tej z Mariką – pomagają

nego. Trenujący nie chcą byc w takiej sytua-

zdobywac nowych kursantow. Jednak nawet

cji oskarzani o przekraczanie granic obycza-

jesli zachęciła ich chwilowa popularnosc

jowosci. Bez względu na to, czy ten sport to

w mediach, większosc zwyczajnie ten sport

dla nich pasja, czy – w wypadku trenerow –

polubiła, znajdując w nim alternatywę dla

sposob zarobkowania.

zajęc, ktore uwazali za mniej ciekawe czy

Ania Gierman

roznorodne. 15

CZŁOWIEK ZWIERZĘCIU

WILKIEM Kurczęta płci męskiej w chowie przemysłowym – jako nieprzydatne – są mielone żywcem lub duszone dwutlenkiem węgla. Psy jednej z ras spanieli, sztucznie wyhodowanej przez człowieka, nierzadko cierpią na chroniczne bóle spowodowane zbyt małym rozmiarem czaszki w stosunku do objętości mózgu. Na co możemy sobie pozwolić wobec zwierząt? O czym mowią etycy, gdy mowią o statusie

wyraził Jeremy Bentham: Nalezy pytac nie

moralnym? Najprosciej rzecz ujmując, gdy

o to, czy zwierzęta mogą rozumować, ani czy

cos taki status posiada, oznacza to, ze musi byc ono uwzględniane w decyzjach etycznych. Nie jest sprawą moralnie istotną, czy kopnę lezący na drodze kamien (jesli kogos lub czyjejs własnosci nim nie trafię), jest za to sprawą moralnie istotną, czy kopnę stojące przy drodze dziecko. Gdzie jednak na tej osi nalezy umiejscowic zwierzęta? Co miałoby decydowac o tym, ze jednym bytom (mowiąc najogolniej) status moralny przysługuje, a innym nie?

Od tego tez swoje rozwazania zaczyna Urszula Zarosa w ksiązce Status moralny zwierząt. Przedstawia różne sformułowane w etyce kryteria statusu moralnego, dochodząc do wniosku, ze tym najtrafniejszym jest kryterium odczuwania, ktore chyba najlapidarniej 16

mogą mówić, lecz czy mogą cierpieć. W publi-

moze byc usprawiedliwione, choc i tu, i tu

kacjach Petera Singera – prawdopodobnie

chodzi o zycie), ale z pewnoscią nie nalezy

najbardziej kontrowersyjnej postaci wspoł-

tego czynic arbitralnie. Chocby przez stwier-

czesnej etyki – kryterium to doczekało się

dzenie, ze w kazdej sytuacji interesy ludzkie

niezwykle konsekwentnego zastosowania.

są bardziej wartosciowe niz zwierzęce – dla-

Wiąząc je z podstawową dla moralnosci

tego, ze są ludzkie. Byłby to przejaw posta-

wartoscią, jaką jest rownosc, sformułował

wy, ktorą Singer okresla jako szowinizm ga-

on zasadę rownego rozwazenia interesow.

tunkowy – przyznawania większej wartosci

W decyzjach moralnych, zgodnie z tym sta-

istotom własnego gatunku, mimo ze inne

nowiskiem, nalezy dokonywac sprawiedli-

istoty mogą miec silniejsze interesy.

wego porownania roznych interesow (z ktorych uniknięcie bolu jest tym najbardziej

„Zarosa nie zatrzymuje się na po-

podstawowym). Nie znaczy to, ze interesom tym nie mozna przyznawac roznej siły

ziomie trudnych, ogólnoetycznych

(np. zastrzelenie psa atakującego człowieka

rozważań, lecz przytacza również bardzo wiele przykładów”

Przedstawiciele Homo sapiens wcale nie zawsze cechują się wyzszymi zdolnosciami intelektualnymi (np. do tworzenia abstrakcyjnych pojęc). Bywa bowiem tak, ze niektorzy ludzie, na przykład głęboko uposledzeni, mają je rozwinięte w stopniu nizszym niz niektore zdrowe zwierzęta. Ten tak zwany argument z przypadkow marginalnych ma jednak – mam nadzieję – prowadzic nie tyle

do ponizenia znaczenia niektorych jednostek ludzkich, co sam uwazałbym za rzecz obrzydliwą, lecz do zwrocenia uwagi na zło, ktore moze powodowac szowinizm gatunkowy. Szowinistyczne byłoby chocby uznanie, ze ludzkie potrzeby rozrywkowe mogą byc bardziej znaczące niz zwierzęcy interes

Fot. Faris Algosalbl CC BY 2.0 17

przykładow, ktore naprawdę pozwalają zmienic myslenie o zdolnosciach intelektualnych zwierząt. Jak chocby tę, ze kury potrafią rozroznic ludzi, z ktorymi miały stycznosc, od pozostałych. Czy tę o swiniach, ktore udało się nauczyc obsługi prostej gry wideo i ktore – co wazne – po roku dalej potrafiły ją obsługiwac. Nie mowiąc juz chocby o takich zachowaniach jak wzajemne pocieszanie się przez szympansy.

Ostatnią częsc pracy wypełniają refleksje nad praktycznymi konsekwencjami wczesniej zarysowanego podejscia etycznego. Zarosa rozwaza takie problemy jak mozliwosc zabijania zwierząt, ich spozywania, przeprowadzania na nich doswiadczen, wykorzysty-

zaspokojenia biezących potrzeb tylko z tego

wania ich w cyrkach, chowania ich w ogro-

powodu, ze po jednej stronie jest człowiek,

dach zoologicznych czy domach. Probuje

a po drugiej zwierzę.

rowniez nakreslic granice dla sprzecznych z prawem działan organizacji prozwierzę-

Autorka Statusu… za podstawę swoich roz-

cych.

wazan (choc niebezkrytycznie) przyjęła własnie etykę Petera Singera, ktora – odno-

Jesli miałbym wskazac na braki tej ksiązki,

szę wrazenie – ma zresztą największy

to zaliczyłbym do nich niewyczerpany pro-

wpływ na optykę działaczy prozwierzęcych,

blem arbitralnosci kryterium gatunku w de-

niezaleznie od tego, czy jest to przez nich

cyzjach etycznych. Jest bowiem tak, ze czę-

bardziej czy mniej uswiadomione. To tez

sto z gory uznajemy interesy członkow na-

stanowi o wartosci tej pracy, pozwalającej

szej rodziny czy przyjacioł za wazniejsze od

lepiej zrozumiec nie tylko problem, lecz i po-

interesow innych ludzi i niekoniecznie po-

stawę duzej i wciąz rosnącej grupy ludzi.

stępowanie takie nalezy uznawac za złe.

Tym bardziej, ze Zarosa nie zatrzymuje się

Z drugiej strony powszechna jest juz zgoda

na poziomie trudnych, ogolnoetycznych roz-

co do tego, ze nie nalezy w ten sposob przy-

wazan, lecz przytacza rowniez bardzo wiele 18

znawac priorytetu ze względu na przynalez-

cych duzego skupienia przy lekturze, ale

nosc do tej czy innej rasy ludzkiej. Dla mnie

w zamian oferująca pogłębione spojrzenie

samego kłopotliwa w tym kontekscie jest

na problem. Nie znaczy to jednak, ze Statu-

narodowosc. Zarosa zauwaza problem więzi

su… nie mozna polecic osobom, dla ktorych

rodzinnych, jednakze jej rozwazania (odwo-

rozwazania nad miejscem zwierząt w etyce

łujące się do tzw. płaszczyzn myslenia mo-

są zagadnieniem zupełnie nieznanym. Moze

ralnego) pozostawiły we mnie spory niedo-

byc to dla nich ciekawy wstęp do tej proble-

syt i przez to nie do konca czuję się przeko-

matyki, zwłaszcza ze względu na – chwalone

nany do teorii szowinizmu gatunkowego.

tu juz – bardzo liczne ilustracje kompetencji kognitywnych zwierząt czy obrazowe opisy

cierpien zwierząt w przemysle spozywczym

„Nie zniechęcałbym się poczu-

czy w badaniach naukowych. Nie zniechę-

ciem, że po jednej lekturze nie

całbym się poczuciem, ze po jednej lekturze

wszystkie etyczne zawiłości będą

nie wszystkie etyczne zawiłosci będą zrozu-

zrozumiałe”

miałe – myslę, ze to nic wstydliwego i sam jestem w tym punkcie, jednak nie uwazam, ze czas poswięcony Statusowi… był czasem

Status moralny zwierząt trudno mi uznać za

zmarnowanym. Wręcz przeciwne. Polecam!

pozycję popularnonaukową. To ksiązka

Marek Suska

z gatunku tych powazniejszych, wymagają-

ZIOŁO O WIELU OBLI

ICZACH

Dodę skazano na karę grzywny za

obrazę uczuć religijnych, gdy stwierdziła, że Biblię napisali ludzie napruci winem i palący jakieś zioła. Tymczasem niektórzy naukowcy są skłonni twierdzić, że substancje psychoaktywne mogły odegrać znaczącą rolę w powstawaniu systemów religijnych. Te demonizowane we współczesnym świecie środki stanowią jednak ważny element rozwoju naszej cywilizacji, bez którego jej historia mogłaby być zupełnie inna. Dawniej cpanie było bardziej powszechne.

Przyjmowanie psychoaktywnych substancji stanowiło częsc religijnych rytuałow i to w najrozniejszych kulturach. Aldous Huxley twierdził, że zanim człowiek stał się rolnikiem, już był farmakologiem. Takie zdanie pada w publikacji Jerzego

Vetulaniego,

ktory

rozmowie

z dziennikarką Marią Mazurek dzieli się swoją wiedzą na temat narkotykow (chociaz sam tego słowa nie lubi – zamiast niego uzywa sfor-

mułowania addyktogeny, czyli z łaciny substancje

uzależniające).

Skupia

się

przede

wszystkim na marihuanie, ze względu na jej szczegolną pozycję w naszej kulturze. Wokoł cannabis, addyktogenu otrzymywanego z konopi, narosło wiele mitow. Z jednej strony – nadal jest najczęsciej spozywaną substancją

uzalezniającą z listy prawnie zakazanych,

wspomnianej wyzej ksiązki A w konopiach

z drugiej – wielu ludzi stara się ją zwalczyc. Ve-

strach, wskazuje na pochodzenie marihuany z

tulani mowi wręcz o marihuanofobii, zaznacza-

Dalekiego Wschodu, choc pewnosci co do

jąc, ze nie jest to zjawisko dotykające poszcze-

tego nie ma i zdania naukowcow są podzie-

golne jednostki, ale całe społeczenstwa. Skąd

lone. Niezaleznie od tego, skąd ona pocho-

wziął się ten irracjonalny, według naukowca,

dzi, wiekami była obecna w naszej kulturze.

strach? Jako przyczynę wskazuje on ludzkie

Jerzy Waszyngton opisywał hodowanie ko-

skłonnosci do popadania w fobie. Zrodłem

nopi w swoim pamiętniku, a krolowa Wikto-

obawy przed szkodliwym działaniem marihua-

ria podobno zazywała nalewkę na jej bazie,

ny ma byc propaganda, ktorą rząd amerykan-

zeby usmierzyc silne bole miesiączkowe.

ski prowadził z pobudek ekonomicznych oraz… rasowych.

Co więcej, pod wpływem cannabis powstawały dzieła takich tworcow jak Szekspir, Dickens

„Jerzy Waszyngton opisywał hodo-

czy Louis Armstrong. Podobnie, według nie-

wanie konopi w swoim pamiętniku”

ktorych naukowcow, w tym Vetulaniego (no i jeszcze Dody, rzecz jasna) – Biblia. Profesor

Po pierwsze, marihuana cieszyła się popular-

stwierdza, ze objawy po spozyciu okreslonych

noscią wsrod Meksykanow, ktorzy na początku

substancji psychoaktywnych mozna łatwo ze-

XX wieku często emigrowali do USA, między

stawic z niektorymi biblijnymi opisami. Jest to

innymi z powodu rewolucji meksykanskiej. Do

jednak trudna, jesli nie niemozliwa do udo-

grona jej palaczy często nalezeli tez Murzyni.

wodnienia teza. Z Szekspirem, dla przykładu,

Po drugie, w tamtym czasie utworzono Fede-

jest juz łatwiej – w jego fajkach odnaleziono

ralne Biuro ds. Narkotykow, na ktorego czele

resztki marihuany. Niektorzy autorzy nawet

stanął Harry Ansligner, niekryjący się z rasi-

nie kryli się z tym, ze tworzą pod wpływem

stowskimi poglądami. Ameryka była w stanie

narkotykow, wprost opisując to w swoich pa-

kryzysu, więc Ansligner bał się, czy jego biuro

miętnikach.

nie zostanie uznane za zbędne. Musiał udowodnic, ze istnienie tej placowki ma sens.

Złotym wiekiem marihuany był wiek XIX, kie-

Wziął więc na cel marihuanę. Dla jej zwalcza-

dy jak nigdy zaczęto doceniac jej medyczne

nia rozpowszechniał rozne, jak się pozniej oka-

własciwosci, znajdując w niej lekarstwo na

zało, nieprawdziwe informacje na jej temat, na

szereg przeroznych dolegliwosci. Byc moze

przykład o własciwosciach halucynogennych.

miał na to wpływ fakt, ze nie znano jeszcze wtedy ani aspiryny, ani penicyliny. Niemniej

Vetulani - profesor nauk przyrodniczych, psy-

jednak konopie swięciły triumfy zarowno na

chofarmakolog i biochemik, wspołautor

Zachodzie, gdzie znalazły dla siebie miejsce

w amerykanskiej farmakopei, jak i na Wschodzie. Przykładowo, w Indiach w tamtym czasie została powołana specjalna komisja do badania

medycznych

zastosowan

marihuany.

Wszystko zmienił wiek XX i uskuteczniana wtedy propaganda. Obecnie częsc lekarzy walczy o to, zeby konopie mogły byc ponownie wykorzystywane w celach medycznych. Stanowcze działania w tym kierunku są podejmowane w USA, gdzie przepisy dotyczące zazywania marihuany stają się coraz łagodniejsze, a niektore stany decydują się na pełną legalizację. W czasach, kiedy opinie o marihuanie bywają tak rozne, dobrze jest sięgnąc po pozycję, w ktorej na jej temat wypowiada się nauko-

W najnowszej publikacji, poza opisaniem spo-

wiec – ktos, kto nie opiera się na obiegowych

sobu, w jaki działają substancje psychotropo-

przesłankach, tylko na konkretnej wiedzy. Pod

we i przedstawieniem ich krotkiej historii, wy-

tym względem ksiązka jest strzałem w dzie-

stawia rowniez ocenę wspołczesnemu społe-

siątkę. Sukces komercyjny ma raczej zagwa-

czenstwu. Mimo ze jest przeciwny delegalizacji

rantowany. Inna sprawa, ze ostre, dosyc jedno-

marihuany, zwłaszcza w celach medycznych,

stronne spojrzenie Vetulaniego moze co nie-

dostrzega rowniez drugą stronę medalu. Daw-

ktorych urazic, zwłaszcza osoby wierzące.

niej ludzie spozywali narkotyki w scisle okre-

Ksiązka jest zapisana w formie rozmowy, czyta

slonych warunkach. Podczas religijnych cere-

się ją więc bardzo lekko, nawet mimo tego, ze

monii byli kontrolowani przez kapłanow.

pada w niej wiele stricte naukowych termi-

Obecnie panuje praktycznie samowolka (inna

now. Jesli więc czytelnik znieczuli się na mo-

sprawa, ze w niektorych miejscach legalna,

ment na niewrazliwe podejscie Vetulaniego do

w innych juz mniej). Bo wspołczesny człowiek

uczuc religijnych, lektura A w konopiach strach

jest niezniszczalny, niepotrzebne mu ani grani-

powinna sprawic mu przyjemnosc.

ce, ani autorytety. Łatwo w takiej sytuacji przesadzic. Ale, jak zrozumiałam z lektury, jesli

Według Vetulaniego marihuana to wcale nie

ktos juz musi z czyms przesadzic, to lepiej wła-

tak grozny narkotyk. Jego stosunek do addyk-

snie z marihuaną.

togenow ogolnie wydaje się dosyc liberalny.

Anna Gierman

MAT HORYZONTU Czy szersza skala to znak rozpoznawczy dobrego wokalisty? Oczywiście, że nie. Ważne są również inne cechy. Czystość dźwięku, odpowiedni dobór ornamentów oraz coś, czego nie można podrobić – umiejętność przekazywania emocji. To właśnie odróżnia prawdziwy śpiew od karaoke, z którym dziś mamy do czynienia o wiele częściej niż kiedyś. Dlaczego tak dużo osób nadal zwraca uwagę na to, jak wysoki lub niski dźwięk może wydobyć z siebie dany wokalista? W Internecie powstaje coraz więcej blogow

twierdzono, ze wynosi ona osiem oktaw.

oraz filmow skupiających się na badaniu te-

Warto zauwazyc, ze taki pomiar wymagał

go zagadnienia. Nie ma w tym nic dziwnego

nie tylko zaangazowania wielu ludzi, mi-

– na rynku muzycznym pojawia się coraz

strzowskiej precyzji, lecz takze profesjonal-

więcej nowych twarzy, a dla zielonych inter-

nego sprzętu. Kobieta bowiem w bitwie

nautow najszybszą – choc nie zawsze sku-

z fortepianem odniosła rychłe zwycięstwo,

teczną – metodą sprawdzenia czyjejs warto-

organy przegrały z kretesem. Dopiero wyso-

sci jest wpisanie przy jego imieniu i nazwi-

kiej klasy programy komputerowe były

sku hasła vocal range. W ten sposob w na-

w stanie zweryfikowac potencjał piosen-

szej podswiadomosci bezlitosnie odrzucani

karki. Wkrotce okazało się, ze w jej zasięgu

na bok są przyzwoici wokalisci, ktorym nie

miesci się parę ultradzwiękow – to takie

dalismy szansy.

częstotliwosci, ktorych człowiek nie moze

W tym roku mija dwanascie lat od uzyskania

usłyszec.

przez włosko-brazylijską wokalistkę Rossanę Monti tytułu kobiety potrafiącej wydobyc

Werdykt podzielił ludzkosc na dwa obozy.

z siebie najwyzszy dzwięk, jaki kiedykol-

Do pierwszego zaliczają się osoby myslące

wiek zarejestrowano. 18 sierpnia 2004 ro-

optymistyczne. Są zachwyceni sukcesem

ku, w szkole muzycznej w Sao Paulo, zbada-

Georgii Brown (pod takim pseudonimem

no wnikliwie jej skalę głosu i ostatecznie po-

ukrywa się artystka). Naprzeciwko rosnie 24

mur ludzi wybitnie sceptycznych wobec in-

słuchac przywołanego wyzej Emotions, aby

formacji od lat widniejącej w Księdze Rekor-

dowiedziec się, o co chodzi. Jak ciekawy był-

dow Guinnessa. Duzy procent z nich stano-

by utwor, gdybysmy wyciszyli najbardziej

wią fani Mariah Carey oburzeni faktem, ze

ekscytujące fragmenty?

to juz nie do niej nalezy rekord. Mieszają Rossanę Monti z błotem, wysmiewając słabą

Duza skala głosu niewątpliwie poszerza wa-

intonację i odstraszającą barwę głosu. Po-

chlarz dodatkow, ktore mozemy umiescic

twierdza to tezę, ze niebosięzne krzyki czy

w zwrotce. Przeciętna piosenka popowa nie

piski nie uchronią nikogo przed mijaniem

wykracza jednak poza połtorej oktawy, bar-

się z innymi dzwiękami o cwierc tonu, a mo-

dziej ambitna wokalnie – poza trzy. Nie po-

ze nawet większą odległosc. Mozemy ode-

winnismy wzorowac się na wspomnianej

tchnąc z ulgą – nie wszyscy patrzą na spiew

wyzej Georgii Brown, w utworze Mermaid

jedynie przez pryzmat czystego potencjału.

przez blisko dwie minuty imitującej dzwięki delfinow.

„Przeciętna piosenka popowa nie wykracza jednak poza

Desperaci pomyslą, ze tak naprawdę dla

półtorej oktawy, bardziej

większosci ludzi czyjas skala nie ma znacze-

ambitna wokalnie – poza trzy”

nia. Zaprzecza temu faktowi liczba komenta-

rzy, co chwilę zwiększający objętosc pod legendarną, mozna by rzec zartobliwie, listą

Kiedy zaczęło się szalenstwo na tym punk-

opublikowaną na stronie www.concertho-

cie? Trudno wyznaczyc konkretne wydarze-

tels.com – The Vocal Ranges of the World’s

nie z historii muzyki, ale warto sobie uswia-

Greatest Singers. O ile ranking stworzono dla

domic, ze to w 1991 roku wspomniana Ma-

ciekawskich i nie kryje on zadnych teorii

riah Carey, wraz z pojawieniem się utworu

spiskowych, o tyle internauci – nie tylko wier-

Emotions, w pewnym sensie podniosła zainte-

ni czytelnicy, lecz takze przypadkowi goscie

resowanie oktawami w głosie. Zazwyczaj

– nie pozostawiają na autorach zestawienia

wychwala się ją za umiejętnosci spiewu ogo-

suchej nitki. Sekcję zawierającą opinie czy-

łem, ale przeciętny słuchacz podswiadomie

tających zapełniły małe lub większe kłotnie

skojarzy to zaledwie z trafianiem w niemoz-

między osobami mniej lub bardziej znający-

liwie wysokie dzwięki. Między innymi to

mi się na rzeczy. A zdawac by się mogło, ze

z pewnoscią zainspirowało wiele wokalistek

to przeciez sprawa drugo- albo nawet i trze-

młodszego pokolenia – Leonę Lewis, Arianę

ciorzędna. Dziwny jest ten swiat…

Grande, Christinę Aguilerę. Wystarczy po-

Emilian Mucha 25

POLSKA, GRECJA, MAMMA MIA Od ponad roku musical Mamma Mia podbija serca publiki warszawskiej Romy. Najlepsze miejsca na ten spektakl wciąż wyprzedają się w tempie błyskawicznym. Za tak wielkim sukcesem przedstawienia stoi jednak coś więcej niż tylko ponadczasowość tanecznych piosenek Abby czy zabawna, lekka historia.

Musical Mamma Mia został po raz pierwszy

w niezwykle ciepły i humorystyczny sposob

wystawiony w Polsce w lutym ubiegłego ro-

ukazujący pewne zyciowe kwestie. Rodzaj

ku. Dopiero po szesnastu latach od premiery

sztuki, ktora potrafi naładowac do pełna ba-

w Prince Edward Theatre na londynskim

terie pozytywną energią i dobrym humo-

West Endzie trafił na afisze polskiego teatru

rem. Historia opowiedziana w tym spekta-

Roma. I choc echa szalonej akcji marketingo-

klu, mimo ze zahacza o tematy tabu, bawi

wej tego musicalu, związanej ze swiętowa-

tysiące ludzi na całym swiecie. To opowiesc

niem połmilionowego pasazera Dreamlinera

o Sophie, młodej dziewczynie, ktora przed

LOT-u i przygotowanym flashmobem na lot-

zamązpojsciem pragnie odnalezc swojego

nisku Chopina, juz dawno wygasły, spektakl

ojca, ktorego nigdy nie poznała. Problem po-

nadal cieszy się ogromnym zainteresowa-

lega na tym, ze pamiętnik jej mamy wcale

niem. Bilety na sztukę nadal trzeba rezerwo-

nie wskazuje, ktory z trzech kandydatow na

wac z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem.

ojca panny młodej rzeczywiscie nim jest. Fabuła zainspirowana była zresztą filmem powstałym jeszcze w 1968 roku, Buona Sera,

Musical Mamma Mia jest bez wątpienia jed-

Mrs. Campbell, więc pomysł na tego typu sce-

ną z najbardziej kasowych produkcji tego

nariusz ma juz prawie poł wieku. I nadal wy-

typu w historii teatru. I nie ma się czemu

wołuje usmiechy na twarzach widzow.

dziwic. To radosny, słoneczny musical, 26

Polska wersja spektaklu to tak zwana non-

anglojęzycznych przebojow Abby. Oglądając

replica. Oznacza to, że producent oryginalne-

polską Mamma Mię w teatrze Roma nie spo-

go musicalu zezwolił na wprowadzenie kil-

sob wyzbyc się dziwnego uczucia, ze częsc

ku zmian, rozniących polską sztukę od tej

piosenek po prostu brzmi zle. Mimo tego, ze

pierwotnej, np. odmiennosci w choreografii

większosc tekstow przetłumaczono napraw-

czy scenografii. Teatr Roma ubiegał się o ta-

dę zręcznie i prawdopodobnie najlepiej, jak

kie pozwolenia juz wielokrotnie, chocby wy-

mozna było to zrobic, nadal razi mnie pol-

stawiając musicale Koty czy Upior w operze,

skojęzyczna wersja Dancing Queen z frag-

rezyserowane przez dyrektora Romy, Woj-

mentem Ty jestes dancing queen / chociaz

ciecha Kępczynskiego. Podczas przenosze-

masz siedemnaście lat. Utwór Money, money,

nia oryginalnych sztuk na własne podworko

money z wersami Kasa, kasa, kasa / pierwsza

najbardziej oczywistą trudnoscią jest ko-

klasa / dla bogatych świat brzmi już o niebo

niecznosc tłumaczenia zarowno tekstow

lepiej i nawet pozwala się beztrosko nucic.

dialogow, jak i słow piosenek. Jak dobrze nie byłyby przełozone, zawsze pierwsze ze-

Siłą Mamma Mii zawsze były wielkie prze-

tknięcie się z nowymi wersjami powoduje

boje Abby – melodyjne, energetyczne, nie-

pewien zgrzyt, niesmak. Szczegolnie w przy-

zwykle pozytywne. Jednak w zestawieniu

padku Mamma Mii i powszechnie znanych,

z całą scenografią – greckimi krajobrazami wykreowanymi na scenie, białymi scianami tawerny, w ktorej ma miejsce większa częsc akcji spektaklu – mają one jeszcze większą siłę razenia. Do tego, jak juz na Romę przystało, zachwyca bardzo dobra, dopracowana choreografia i odpowiednie kostiumy. Musical ogląda się przyjemnie i lekko, zdecydowanie jest czym (oraz kim) nacieszyc oko.

Szczegolnie podczas plazowych scen z choreografią tancerzy w samych kąpielowkach.

O ile sam oryginalny spektakl oraz pozniejszy film mają w sobie trochę kiczu i jest to cos, co definitywnie charakteryzuje tę produkcję, o tyle w Romie momentami czułam 27

niesmak z jeszcze innego powodu niz spolszczone przeboje Abby. Ogromną rolę w tworzeniu scenografii grał tam potęzny ledowy ekran, stojący z tyłu sceny i zakrywający całą przestrzen wszerz i wzdłuz. Owszem, nie sposob wyobrazic sobie stworzenia podobnego srodziemnomorskiego klimatu bez wyswietlanej na nim turkusowej tafli wody, rownie błękitnego nieba i jasnych skałek wystających po bokach. I to by-

ło w dobrym smaku. Jednak były momenty, podczas ktorych animacje posunięte były trochę za daleko, jak chocby tło dla sceny koszmarnego snu Sophie, ktore wyglądało zupełnie dziwnie i nienaturalnie. Choc znowu są to tylko pojedyncze momenty. Dla odmiany, scena wieczoru panienskiego w tawernie z pokazywanym na ekranie gwiezdzistym niebem i papierowymi lampionami sprawiała niezapomniane wrazenie.

Tak wielka, nieprzerwana popularnosc zarowno musicalu, jak i filmu Mamma Mia pokazuje, ze ludzi nadal ciągnie w stronę ciepłych komedii z nutą szalenstwa. Najciekawsze w polskiej wersji spektaklu jest jednak

to, ze – nie tylko ze względu na fabułę, ale i zastosowaną technologię – jego odbior zalezy od wieku widza. Ale i tak spektakl łączy pokolenia, jest ponadczasowy i długo jeszcze takim pozostanie.

Aleksandra Golecka 28

„Nike” - fot. Anna Rogoz 30

GŁĘBIA SPOJRZENIA Ze wszystkich prac moją absolutną faworytką była czarno-biała fotografia przedstawiająca dwie kobiety. Trochę zadziorna w swoim wydźwięku – można na niej zobaczyć staruszkę i małą dziewczynkę. Starość i młodość, smutek i radość, obojętność i ciekawość. To Dziewczyny.

Tę i inne fotografie mozna było zobaczyc

wieka w centrum zdjęcia. To jeden z tych

w kawiarni Metaforma w Krakowie podczas

konkursow, na ktorych nie liczy się fachowy

wystawy

studenckiego

sprzęt czy nawet zdobyte wczesniej do-

konkursu fotograficznego Głębia spojrzenia,

swiadczenie, a umiejętnosc odnalezienia

zorganizowanego przez Koło Naukowe Stu-

w codziennosci tej jedynej, odpowiedniej

dentow Dziennikarstwa Uniwersytetu Ja-

chwili i prawdziwe zainteresowanie swia-

giellonskiego. Takie studenckie inicjatywy

tem otaczającym fotografa amatora.

ogolnopolskiego

mogą przykuwac uwagę dzięki swojej swiezosci oraz pomysłowosci, ktore sprawiają,

Takie załozenie spowodowało, ze poziom

ze roznią się od standardowej oferty kultu-

konkursu był trochę nierowny – kilka prac

ralnej. Wernisaz, ktory odbył się 28 kwiet-

budziło powszechny zachwyt, ale nagrodze-

nia, wienczył siodmą edycję Głębi… Uczest-

nie niektorych odczytywano jako kontro-

nicy, niezajmujący się fotografią zawodowo,

wersyjne. Wszystkie pokazywały jednak, co

mieli okazję zmierzyc się w trzech katego-

najbardziej frapuje młodych ludzi. W kate-

riach: Postacie w migawce – human story:

gorii Postacie w migawce zwycięzyła Anna

portrety znanych i nieznanych, grupy społecz-

Rogoz. Jej Nike – praca przedstawiająca po-

ne, sylwetki; Dzieła codzienności – fotofelie-

stac anorektyczki z owiniętymi materiałem

ton: wycinek rzeczywistości; Historie praw-

piersiami i twarzą – jest naprawdę przejmu-

dziwe – mały fotoreportaż (trzy fotografie).

jąca. Czy bohaterka tego zdjęcia czuje się

Juz te nazwy wskazują na cele postawione

zwycięska tak jak bogini, na ktorą została

przez organizatorow: przedstawienie swojej

ucharakteryzowana? A moze pokonała ją

wyjątkowej perspektywy i pokazanie czło-

choroba? Ten portret jest oszczędny w for31

mie, ale skłania do bogatych refleksji nad

wyroznione zdjęcia pokazują, jak interesują-

naszymi kategoriami piękna, niebezpieczen-

ca jest dla fotografa relacja młodosc–starosc.

stwami pogoni za swoimi marzeniami, az

Subtelnie uchwycone przemijanie i więzi łą-

wreszcie nad tym, czym jest w tym wszyst-

czące bohaterow były dla mnie duzymi atu-

kim człowiek, ktory wpada w zastawioną

tami tej wystawy.

przez siebie pułapkę. II miejsce zajęła Aleksandra Iwanczak z magicznym wycinkiem

W kolejnej kategorii – Dzieła codzienności –

rzeczywistosci ujętym w fotografii pod tytu-

nie zabrakło dowodow na niezwykłe wyczu-

łem Sni. W prozaicznej scenerii zupełnie

cie chwili uczestnikow konkursu. Zwycięska

zwyczajnego pokoju kryje się cos nieu-

czarno-biała fotografia Katarzyny Mieszaw-

chwytnego, podobnie jak w nagrodzonym

skiej Los Hijos de Torre przedstawia dzieci

trzecią lokatą Ghost Riderze Łukasza Pięko-

budujące zywą wiezę podczas jednej z hisz-

sia. Mroczny klimat tej fotografii swietnie

panskich uroczystosci; zdjęcie prezentuje

oddaje enigmatycznosc kryjącej się w dymie

idealnie uchwycony przez autorkę moment,

postaci. Wreszcie chwalone juz przez mnie

w ktorym zaabsorbowana wydarzeniem

Dziewczyny Katarzyny Dróżdż i Dziadek

dziewczynka wspina się po swoich towarzy-

z wnukiem Małgorzaty Bazylewicz – te dwa

szach. Widok na podworko Karoliny Spiewak to z kolei wycinek z prozaicznej scenki, ktorej kazdy był swiadkiem – stojące przed blokiem matki dyskutują o codziennych sprawach, nie zdając sobie z sprawy z faktu, ze ich zaaferowanie przyziemnymi kwestiami moze uczynic z nich bohaterki zupełnie niezwykłego zdjęcia.

„Zdjęcia starych dłoni ściskających różaniec czy pooranej zmarszczkami twarzy mówią więcej niż najlepszy opis”

III miejsce zdobyła Katarzyna Cieslak z Miej-

„Los Hijos de Torres” fot. Katarzyna Mieszawska

skimi dzieciami – ostatni snieg skłonił dzieci 32

„Dziewczyny” - fot. Katarzyna Drozdz z krakowskiego Kazimierza do niesfornej

ją przyłapani na uwaznym analizowaniu

zabawy, a interesujący klimat tej chwili au-

rzeczywistosci i ciekawskim przyglądaniu

torkę do zrobienia tej na pozor banalnej fo-

się innym.

tografii. Rowniez Disdainland Filipa Gąsiorowskiego i W drodze do pracy Natalii Sta-

Ostatnia, dodana w tym roku kategoria Hi-

rzynskiej przykuły uwagi jury, ktore zdecy-

storie prawdziwe to próba stworzenia spójnej

dowało o przyznaniu im wyroznien. Obie

i przemawiającej do odbiorcy opowiesci zło-

prace, przedstawiające z pozoru banalny

zonej z zaledwie trzech zdjęc. Maksymilian

wycinek rzeczywistosci, zasługują choc na

Hryniewicki postawił na niezwykle aktualny

chwilę refleksji odbiorcy. Disdainland to por

problem i skupił się na przedstawieniu czło-

-tret wspołczesnego swiata kontrastow,

wieka w sytuacji granicznej. Jego Uchodzcy

w ktorym pod sklepem Disneya, symbolu

pozbawieni są oceny, brak tutaj prob mora-

zachodniego konsumpcjonizmu, lezy zebrzą-

lizowania jedynie słusznym stanowiskiem –

ca kobieta. Niby zwyczajna scena, a jednak

tylko obrazy ludzi starających się normalnie

porusza w swojej prostocie. Nie inaczej jest

zyc mimo wszystko. II miejsce (Jakub Wy-

i z W drodze do pracy – ksiądz zza tramwa-

socki i Lepsze jutro) to z kolei przejmujący

jowej szyby obserwuje fotografa schowane-

fragment rzeczywistosci starszych ludzi za-

go za swoim aparatem. I on, i fotograf zosta-

wieszonych w czasie i przestrzeni. Zdjęcia 33

starych dłoni sciskających rozaniec czy poo-

zycia zdecydowali się na pobyt w obcym

ranej zmarszczkami twarzy mowią więcej

kraju, często wykonując prace ponizej swo-

niz najlepszy opis. Przedstawieniem i glory-

ich kwalifikacji, wykształcenia i oczekiwan.

fikacją pewnego etosu pracy są zas zdjęcia Ali Savashevich pod tytułem Pan Adas

Choc to konkurs dla amatorow (o ile tych

(III miejsce ex aequo z Paliwodą Klaudii Pa-

fotografow mozna nazwac amatorami), jest

liwody, przedstawiającą wycinek rzeczywi-

to wydarzenie z pewnoscią zasługujące na

stosci rodzinnej autorki). Kilka fragmentow:

uwagę – zdjęcia są zroznicowane, ale łączy

skupienie przy cięzkim zadaniu, uczestni-

je głębokie zainteresowanie wspołczesnym

czenie w tworzeniu czegos z innymi czy

człowiekiem i jego problemami, rzadka

chwila przyjemnosci przy papierosie swiet-

umiejętnosc odnalezienia w prozaicznej rze-

nie oddają dzien z obcego dla wielu nas

czywistosci elementu magii i nieszablonowe

swiata. Wyroznienie w Historiach prawdzi-

podejscie do tematow kategorii. Następna

wych otrzymała Aleksandra Iwańczak za

Głębia spojrzenia za rok – czy i wtedy jak

Emigrację od kuchni, stając się tym samym

w soczewce skupi w sobie młode fotogra-

jedyną laureatką nagrodzoną za dwie prace.

ficzne talenty?

W jej krotkiej opowiesci mamy okazję zoba-

Paulina Zguda

czyc ludzi, ktorzy w poszukiwaniu lepszego

„Dziadek z wnukiem” - fot. Małgorzata Bazylewicz

Moja Off Camera Majówka od kilku lat wielu kinomanom kojarzy się tylko z jednym – Festiwalem Kina Niezależnego. Jest to czas intensywnego obcowania z filmami, czas magiczny, w którym świat zewnętrzny przestaje istnieć. Będąc wolontariuszką w czasie festiwalu doświadczyłam tego na własnej skórze i polecam to każdemu miłośnikowi kina.

Wielu wielbicieli filmow, zamiast odpocząc

niem było wybranie najlepszego filmu rezy-

gdzies poza miastem od zgiełku ulic, zdecy-

sera debiutującego, stawiającego pierwsze

dowało się na początku maja pozostac w do-

artystyczne kroki. Przewodniczącym został

mu lub przybyc do Krakowa, aby spędzic te

Krzysztof Zanussi. W skład jury weszli row-

dni z kinem, podczas kolejnej edycji Między-

niez Brigitte Lacombe – mistrzyni portretow

narodowego Festiwalu Kina Niezaleznego –

i fotograf gwiazd, Lynne Ramsay – rezyserka

NETIA Off Camera. W czasie tego wydarze-

i scenarzystka oraz Dick Pope – operator,

nia filmy mozna było oglądac w kinach stu-

stały wspołpracownik Mike’a Leigha. Zwy-

dyjnych oraz na wielkim ekranie. Dla naj-

cięzcą konkursu głownego został Kaweh

młodszych widzow stworzono specjalny ką-

Modiri, rezyser filmu Bodkin Ras.

cik Off Family, gdzie rodzice, codziennie w godzinach porannych, mieli mozliwosc

Czym w zasadzie wyroznia się Off Camera?

brac udział w seansach dostosowanych do

Wydawac by się mogło, ze niczym szczegol-

potrzeb ich dzieci. Dodatkowo, co noc o 21,

nym. W ostatnim czasie w srodowisku fil-

na placu Szczepanskim odbywały się projek-

mowym kolejne festiwale pojawiały się jak

cje plenerowe.

grzyby po deszczu. Jest jednak w tym wydarzeniu cos, co przyciąga tłumy nie tylko

Na czas festiwalu do kulturalnej stolicy Pol-

z Polski, lecz rowniez zza granicy, nie tylko

ski zawitało wielu znakomitych gosci.

gosci, ale i wolontariuszy. W tegorocznej

Wsrod nich znalezli się jurorzy Konkursu

edycji oprocz seansow filmowych dla fanow

Głownego Wytyczanie Drogi, ktorych zada-

małego ekranu pojawiło się cos nowego: Se37

rialCon – porozmawiajmy o serialach, obej-

chcieli wziąc udział w Off Camerze? Odpo-

mujący szereg interesujących prelekcji, dys-

wiedz jest prosta – przez miłosc do kina.

kusji panelowych i wykładow, przygotowanych przez fanow seriali, krytykow, dzienni-

A dlaczego ja zdecydowałam się wysłac

karzy, naukowcow, blogerow, podcasterow

zgłoszenie do udziału w festiwalu? Długo

oraz youtuberow. Ponadto, po raz kolejny

sama nie znałam odpowiedzi na to pytanie.

zorganizowano warsztaty OFF CAMERA

Wewnętrzny głos podpowiadał mi, ze po-

PRO INDUSTRY, adresowane do profesjona-

winnam tak zrobic – trzeba przeciez posze-

listow związanych z polską i międzynarodo-

rzac swoje horyzonty, nabywac nowe do-

wą branzą filmową. W czasie warsztatow

swiadczenia i poznawac aspekty pracy na

filmowcy mieli mozliwosc nawiązac kontak-

kazdym stanowisku. Mimo wszystko nie by-

ty i podniesc swoje kwalifikacje, ucząc się od

łam przekonana. Weekend majowy to czas

najlepszych specjalistow z całego swiata.

na odpoczynek i regenerację, a nie wytęzoną pracę, w dodatku bez wynagrodzenia. Jed-

„Weekend majowy to czas na od-

nak los zdecydował za mnie i dzis nie załuję

poczynek i regenerację, a nie wytę-

ani jednej minuty spędzonej na festiwalu.

żoną pracę, w dodatku bez wynaNa czas Off Camery wszystkie sprawy dnia

grodzenia”

codziennego zeszły na boczny plan. W ciągu dnia wykonywałam swoje zadania w CenSukces wydarzenia w duzej mierze przypi-

trum Informacji Festiwalowej, opowiadając

sac trzeba koordynatorom, ale nie mozna

zainteresowanym o festiwalu, filmach, ktore

zapominac takze o wolontariuszach, ktorzy

polecam, a przede wszystkim rozdawałam

co roku licznie zgłaszają się do pomocy. Fe-

przewodniki, będące skarbnicą wiedzy na

stiwal Off Camera jest jak magnes: przyciąga

temat imprezy. Inni wolontariusze pracowa-

młodych ludzi z całej Polski. Zgłaszają się

li w kinach przy obsłudze widzow, w telewi-

studenci, uczniowie szkoł srednich, a takze

zji festiwalowej czy przy zadaniach specjal-

nieco starsi entuzjasci kina. Większosc

nych. Kazdy z nas miał ręce pełne roboty.

z nich uczy się filmoznawstwa na Uniwersytecie Jagiellonskim. Pozostali studiują dziennikarstwo, ekonomię, prawo i wiele innych

Rozpoczynając pracę w Centrum Informa-

technicznych kierunkow, całkowicie nie-

cyjnym, znałam dosłownie jedną osobę. Jed-

związanych z branzą filmową. Dlaczego

nak juz po kilku dniach stworzylismy grupę

dobrych znajomych. Kazdego ranka pochylalismy głowy nad programem festiwalowym, aby ustalic, na ktore filmy chcemy się wybrac danego dnia. Kolejnym krokiem była rezerwacja miejsc oraz wyczekiwanie na koniec zmiany. Wieczorami, pomimo zmęczenia, często widywalismy się w klubie festiwalowym na Rynku Głownym. Największym zaskoczeniem dla mnie podczas wieczornych spotkan były długie rozmowy i analizy

obejrzanych filmow. Trzeba było zapytac kazdego, co sądzi o danej ekranizacji, aby racjonalnie wybrac repertuar na następny dzien. Zazwyczaj okazywało się, ze jedna z kolezanek rowniez planuje wybrac się na ten sam seans. Wtedy robiło się jeszcze ciekawiej. Rozpoczynały się dyskusje na temat tego, co nas skłoniło do wyboru danego re-

pertuaru. Program festiwalowy stał się dla nas biblią, ktorej potrzebowalismy do codziennego zycia. Ktos moze uznac moje słowa za przesadne, jednak jako nowicjuszka postrzegałam wszystko z podwojoną intensywnoscią. Klimatu, jaki wytworzył się między

wolontariuszami

działającymi

w mojej grupie nie sposob opisac słowami.

filmow dziennie czy spędzac przerwy snia-

Dzis mogę smiało stwierdzic, ze zawarte

daniowej przy kawie, zajadając festiwalową

tam znajomosci będą trwac jeszcze przez

bułkę. Z niecierpliwoscią czekam na następ-

długie lata.

ny rok. Wiem, ze perspektywa cięzkiej pracy i tym razem wygra z chęcią wyjazdu na majowkę. Jestem rowniez pewna, ze następna

Po zakonczeniu festiwalu wrociłam do co-

edycja przyniesie mi kolejne niezapomniane

dziennego trybu zycia. Miałam więcej czasu

wspomnienia i nowe doswiadczenia.

dla siebie. Jednak do dzis czuję, ze czegos mi

Paulina Małota

brakuje. Nie mam juz okazji oglądac kilku 39