Outro - wychodzimy poza schemat nr 264 by Outro Beyond outlines

temat numeru

pogromcy operowych mitów strona 6

społeczeństwo

chciałabym kiedyś zagrać na West Endzie strona 12 podróże po Murze (i nie tylko) strona 18 fenomen twórczych tandemów strona 22 jak popełnić zbrodnię doskonałą? strona 24

kultura

krew i satyna strona 29 podano do stołu! strona 32 3

SĄ TAM INNI, NAS TAM NIE MA Z opery niestety zawsze byłem i wciąż jestem kiepski. Oglądałem tylko kawałek Madame Butterfly w telewizji i to w czasach tak zamierzchłych, że część z Was może ich nawet nie pamiętać. Właściwie mogę się pochwalić jeszcze tylko tym, że znam to co wszyscy, czyli parę najsłynniejszych arii (czy raczej kilka ich fragmentów).

dobra,

yaycowałem.

do Stanow Zjednoczonych

To zresztą niejedyny inspi-

Wcale nie piszemy w tym

czy nawet Chin – tak, moim

rujący materiał, jaki przy-

miesiącu o operze, a o au

zdaniem trzeba tu odrobi-

gotowalismy w tym miesią-

pair. Ale bardzo podobają

ny brawury. Ktorej po ci-

cu. Mamy rowniez wywia-

mi się spolszczenia oper

chu zazdroszczę. A Wy? Nie

dy z Magdaleną Placek –

i operka (czy to nie brzmi

macie czasem tego uczucia,

pierwszą Polką przyjętą na

przesłodko?), więc będę je

ze się nie nadajecie, ze jest

studia w londynskiej Royal

popularyzował. Ktos powie

tyle trudnosci, ze cos na

Academy

moze, ze zwariowałem, sta-

pewno nie jest szansą dla

i Adamem Szostkiem, ktory

wiając uczestnikow tego

Was… Moze dla innych, ale

podrozuje po swiecie na

programu wymiany kultu-

nie dla Was? Jak tak, to

longboardzie. Oni tez speł-

rowej w jednym rzędzie

uwierzcie mi, doskonale to

niają

chocby z naszym Łuka-

rozumiem i znam z własne-

a przeciez nie są ulepieni

szem, ktory ruszył w sa-

go doswiadczenia. Ale wiem

z innej gliny. Są po prostu

motną wyprawę na Islan-

tez, ze to błędne myslenie.

nieco odwazniejsi niz ja

dię. Ale nie dam Ktosiowi

Czasem warto się osmielic,

takiej szansy, nie zrownam

mimo strachu i przekona-

z Was. Nie chcę zabrzmiec

ze sobą tych sytuacji.

nia, ze się nie nadajemy.

jak coach (Kim jestes ? Je-

Moze solidna i podparta

steś zwycięzcą!), ale może

Nie zmienia to faktu, ze

wspomnieniami zywych osob

jednak warto byłoby wbrew

uwazam takie decyzje za

analiza dokonana przez Zu-

sobie i swoim lękom rzucic

dowod sporej zyciowej od-

zę Jeglorz w Pogromcach

się w nieznane?

wagi. Zostawic wszystko

operowych mitów będzie dla

i ruszyc na rok w nieznane,

Was odpowiednią pomocą

nawet nie do Europy, ale

w przełamywaniu się?

swoje

pewnie

Music

–

marzenia,

spora

częsc

Marek

Outro - wychodzimy poza schemat

Szefowie działów: Patrycja Ziemińska

ISSN: 2299-5242

(korekta), Jakub Dudek (foto), Patryk Sko-

Ogolnopolski miesięcznik młodziezowy

czylas (graficy), Anna Lewicka (promocja)

Wydawca: Fundacja Nowe Media www.outro.pl

Opieka merytoryczna nad dziennikarza-

mail: redakcja(@)outro.pl,

mi:

rekrutacja(@)outro.pl

Maria Gołaszewska, Lena Janeczko, Agnieszka Kracla, Justyna Ksiązek, Marek Suska, Monika Wisniowska, Kamil Wisniowski,

Redaktor naczelny: Marek Suska

Paulina Zguda

Zastępcy redaktora naczelnego: Monika Wisniowska, Kamil Wisniowski, Paulina

Korekta:

Zguda

Ariadna Grzona, Ela Kotas, Kinga Krol-

Sekretarz redakcji: Mariola Lis

Kamoji, Tomek Krol, Janusz Pyrkosz, Ilona

Skład wydania: Anna Lewicka, Mariola

Sieradzka, Klaudia Trzeciak, Mateusz Tutka,

Lis

Patrycja Zieminska

Fotoedycja: Ewa Jerzyło, Anna Lewicka, Mariola Lis

Projekt okładki: Patryk Skoczylas

Zdjęcia w wydaniu zostały zmniejszone

Zdjęcie na okładce: Elizabeth Albert (CC

i przycięte z oryginałow.

BY 2.0) 5

POGROMCY OPER Nadeszło lato – czas dorywczych prac,

opiekowania się młodszym rodzeństw

starczy, by stwierdzić, że takie poświęce

A po takim wysiłku najlepiej byłoby w

Los Angeles. Tak, tak, do tego zmierzam

„Au pair”. Czas rozprawić się z kilkoma l

Mit nr 1: Au pair to po prostu niania

mieszka bowiem w miejscu pracy i nie moze

Sądzi tak wiele osob, a w związku z tym nie-

z dnia na dzien z niej zrezygnowac, jak czę-

ktorym nie podoba się to popisywanie fran-

sto zdarza się to w przypadku nian.

cuszczyzną. Tymczasem jest to jak najbar-

Ponadto, zarobki tych ostatnich są zdecydo-

dziej uzasadnione! Po pierwsze, „niania” za-

wanie wyzsze, przykładowo w Stanach Zje-

raz kojarzy się z kobietą, a omawiany tu

dnoczonych stawka dla niani wynosi sred-

program wymiany kulturowej jest skiero-

nio dwanascie dolarow na godzinę. Au pair

wany takze do męzczyzn. Neutralne au pair

otrzymują wynagrodzenie rzędu jedynie

sprawdza się idealnie. Po drugie, niania to

pięciu dolarow, gdyz głownym załozeniem

ktos, kto z reguły wpada tylko na kilka

tego programu nie jest zarobkowanie. Ma

godzin, by posiedziec z dzieckiem. Z kolei

on byc raczej okazją do poznania innej kul-

w programie au pair (z francuskiego „row-

tury czy ciekawego spędzenia gap year. Kła-

ny”) opiekun lub opiekunka stają się na pe-

dzie się tez duzy nacisk na aspekt eduka-

wien czas jednym z domownikow. Au pair

cyjny – obowiązkowe jest na przykład 6

ROWYCH MITÓW szalonych pomysłów i, co najgorsze –

wem. Kilka dni w tej ostatniej roli wy-

enie koniecznie powinno być odpłatne.

wskoczyć do basenu albo przejść się po

m – jest na to szansa. „O-per” albo raczej

legendami na temat tego programu.

uczestnictwo w kursach językowych na col-

poczucie bezpieczenstwa. W interesie agen-

lege'u.

cji takze lezy to, zeby wszystko się udało. Agencje wyszukują rodzinę najbardziej odpowiednią dla danego uczestnika, kierując

Mit nr 2: Trafię na rok do psychopatów

się podanymi przez niego preferencjami.

Jesli ktos zdecyduje się, by zostac au pair,

Następnie odbywa sie obowiązkowa rozmo-

moze wyjechac na własną rękę lub zgłosic

wa na Skypie, a czasem zdarzają się i zapoz-

się do specjalnej agencji. W tym pierwszym

nawcze odwiedziny. Warto zaznaczyc od ra-

przypadku o wiele trudniej jest znalezc taką

zu, czego się oczekuje. I zrezygnować, jeśli coś

rodzinę, ktora nam się spodoba i, co nie

wydaje się być nie tak – radzi au pair Wero-

mniej istotne – zapłaci za opiekę nad dzie-

nika. – Bałam się, że źle trafię. Ale w ostate-

cmi. Natomiast dzięki wspołpracy z agecją

czności zawsze pozostaje rematch, czyli zmia-

mozemy liczyc na jasno okreslone zasady

na miejsca pobytu. Można też wrócić do

i rzetelnie skonstruowane umowy, co daje

kraju, a odpowiedzialność za to ponosi host 7

rodzina, bo prawdopodobnie wina leży po ich

blogach, gdzie au pair piszą o wielkich let-

stronie. Ja mam o tyle dobrze, że goszcząca

nich domkach, wakacjach w Dubaju czy pry-

mnie para poznała się podczas podobnego do

watnych samolotach. Weronika i Ola, jak

au pair programu work&travel. Dzięki temu

wszystkie au pair w USA mają zapewniony

mniej więcej wiedzą, jak to funkcjonuje i łat-

w umowie swoj własny pokoj. Dlatego tez

wiej się z nimi dogadać – dodaje.

większym problemem wydaje się byc raczej charakter hostow niz ich majętnosc. Na facebookowym profilu Global Gocha mozna

Tym, co zazwyczaj najbardziej zaprząta gło-

przeczytac relację dziewczyny, ktora trafiła

wy potencjalnych opiekunek i opiekunow

do domu pełnego kamer, gdzie kontrolowa-

jest pytanie, czy host family będzie w stanie

no kazdy jej krok, a nowy „tata” był agentem

zapewnic im wikt i opierunek przez cały rok.

FBI. Ale, jak zaznacza sama autorka postow:

Powiedzmy sobie jednak szczerze: ludzie,

co jej – to jej, wspomnienia pozostaną, a po-

ktorych stac na roczne utrzymanie dodatko-

drozy po Stanach i zdobytych znajomosci nie

wej osoby w domu, do biednych raczej nie

załuje ani trochę.

nalezą. Potwierdzają to wpisy na licznych

Mit nr 3 Stajesz się członkiem rodziny

pieścisz i zaczniesz im gotować, to potem bę-

Z dziewczynami rozmawiałam w dniu uro-

dą pytać: „Co na obiad?”. Moja metoda jest ta-

dzin Oli. Podczas, gdy ona siedziała w poko-

ka, że nic nie ukrywam – jeśli coś jest nie tak,

ju przed Skype’em, na dole w kuchni jej host

jak powinno, po prostu rozmawiam o tym

rodzinka przygotowywała juz tort i koloro-

z hostami. Weronika wspomina też, że – ina-

we czapeczki. Ola bardzo się z nimi zzyła, ale

czej niz w przypadku Oli – o jej urodzinach

nie traktuje ich jednak jak swoich rodzicow.

niestety nikt nie pamiętał. Ale co się dziwic?

Lubię ich bardzo, ale mamę i tatę mimo

Zapewne łatwo o tym zapomniec, gdy za-

wszystko wciąż mam w Polsce – smieje się.

trudnia się juz szostą au pair.

Weronika wyjasnia: To trochę tak, jakbys

„Denerwują mnie osoby, które jadą

była u jakichś dalekich wujków. Są mili, ale

bez żadnego doświadczenia i tylko

czasami trzeba umieć im się postawić, gdy na

po to, by być za granicą”

przykład proszą cię o zrobienie czegoś, o czym nie było słowa w umowie. Jeśli ich rozBywa jednak, ze dzieci i ich rodzice mocno zzywają się z opiekunem. Wtedy au pair po 12 miesiącach mogą zostac u rodziny – juz poza programem i wspołpracą z agencją. W Europie nie ma z tym zadnego problemu, w Stanach zas wystarczy, ze hostowie wystąpią o przyznanie au pair wizy pracowniczej. W innym przypadku taka osoba będzie przebywac na terenie kraju nielegalnie. No, chyba, ze tak, jak Agnieszka z www.againamerica.com/pl/ postanowi wyjsc za mąz.

Albo się ozenic. To drugie sprawdza się w przypadku chłopakow oraz samotnych matek z dziecmi, u ktorych podejmują oni zatrudnienie jako au pair. Są w stanie skosic trawnik, naprawic cos, a przy okazji pomogą w wychowaniu synow „po męsku”. Tak więc, panowie – warto probowac, macie tyle samo szans, co dziewczyny!

Mit nr 4: Wrócę po roku i wszystko bę-

umysł, poznałam siebie i zaczęłam robić rze-

dzie po staremu

czy, o których wcześniej nie śniłam. Opowieść

Swoją drogą, takie sytuacje z małzenstwem

ta jednak wygląda dosc cukierkowo, gdy ze-

nie są zadną anomalią. Ola wyznaje: Szałem

stawic ją ze wspomnianą przygodą Global

wśród au pair jest Tinder, czyli aplikacja

Gochy. W internecie można zresztą znaleźć

randkowa. Często szuka się też znajomych na

mnostwo blogow na temat au pair, przedsta-

Facebooku. Trudno inaczej kogoś poznać,

wiających skrajnie rozne opinie. Jak się

skoro całe dnie spędzamy z dziećmi. Mimo to

w tym zorientowac, by nie zrobic sobie zbyt

wiele dziewczyn (i chłopakow zapewne tez,

wielkich nadziei, a jednoczesnie nie zrazic

ale oni są wciąz mniejszoscią w programie)

się od razu do programu? Wazne, by pamię-

podczas tego rocznego pobytu znajduje swo-

tac, ze nie tylko wybor host rodziny decydu-

ją drugą połowkę. A jesli to się nie udaje, to

je o tym, jaki będzie ten rok. W duzej mierze

mogą jeszcze po prostu odnalezc wymarzo-

zalezy to od osoby, ktora wyjezdza jako au

ne miejsce do zycia czy otrzymac propozycję

pair. Mówiąc krótko: nastawienie jest tu sło-

dobrej pracy. O programie au pair mowi się

wem-kluczem.

więc czasem, ze jest dobrym sposobem na wyrwanie się do duzego swiata. Sprawdza

Mit nr 5: Wyjadę i jakoś to będzie

się to zwłaszcza wtedy, gdy mysli się o wy-

W przypływie euforii związanym z wyjaz-

jezdzie daleko, na przykład do USA czy Chin,

dem au pair zapominają często o jednym: ze

gdzie nie jest łatwo się dostac, a co najwaz-

zanim nadejdzie czas na wakacje i podroze,

niejsze – potrzebna jest wiza. Jezeli zdecydu-

najpierw czeka je rok pracy. W dodatku nie-

jemy się na wyjazd jako au pair, problem

zbyt prostej. Denerwują mnie osoby, ktore

znika, bo wszelkimi formalnosciami zajmuje

jadą bez żadnego doświadczenia i tylko po to,

się agencja.

by być za granicą – mowi Ola. – Potem tylko narzekają, a ich opieka kończy się na tym, że

Trzeba zdawac sobie sprawę, ze te 12 mie-

dają dziecku tablet. Agnieszka na blogu Aga

sięcy duzo zmienia w zyciu i powrot do Pol-

in America potwierdza: Można ogarnąć sobie

ski moze skonczyc się natychmiastową ucie-

fałszywe referencje – to nie jest trudne. Pyta-

czką w miejsce, z ktorego się własnie przyje-

nie tylko, czy warto? W tej pracy chodzi o to,

chało. Dobrze podsumowała to au pair z Da-

że pracuje się z dziećmi. Jeśli więc wiesz, że

nii, ktora spędza tam juz kolejny rok: Nie

nie lubisz dzieci, to nawet nie probuj. – Nic

zawsze jest kolorowo, ale wyjazd był najlep-

na siłę – przecież nie jedziesz tam za karę.

szą decyzją, jaką podjęłam. Otworzyłam swój

Trzeba wiedzieć, jak postępować i samemu

mieć z tego radochę – przyznaje Weronika.

wuje, to prawo w USA. Najgorsze jest to, ze

Potem opowiada, jak bardzo była podekscy-

poniżej 21 roku życia nie wejdziesz do żadne-

towana, gdy dziewczynka, ktorą się opieku-

go klubu czy pubu, nawet, jeśli nie zamierzasz

je, nauczyła się pisac jej imię. Nawet host

tam nic pić. Możesz więc iść co najwyżej do

mum dziwnie na mnie patrzyła – smieje się –

kina. Zdarzają się też rodziny, które w ogóle

a ja byłam tak bardzo szczęśliwa. Widać, że

nie zgadzają się na wyjscia. Dla niektorych

choc nie są to ich dzieci, dziewczyny dają im

au pair bywa to dobijające: Twoi znajomi

cząstkę siebie.

z Polski wysyłają ci snapy z imprez, a ty siedzisz w domu, uziemiona gdzieś pośrodku pustki.

Na pytanie, co robią w czasie wolnym, odpowiadają krotko: s pimy. Potem dodają jeszcze naukę w college'u i wypady na siłownię. Co

Dziewczyny przyznają jednak, ze najwaz-

miesiąc odbywają się tez regionalne spotka-

niejsze jest odpowiednie podejscie. Warto

nia, gdzie uczestnicy programu mogą powy-

wykorzystac czas spędzony za granicą na sto

mieniac się uwagami i poznac nowych ludzi.

procent –na chłonięcie języka, kultury, oby-

Gdy przyjeżdżasz do obcego kraju, wpierw je-

czajow. Tak, by moc potem smiało powie-

steś całkiem sama. Potem poznajesz inne au

dziec, ze przez ten rok nauczyliscie się wię-

pairki i to w ich gronie głównie się obracasz,

cej niz na najlepszym mozliwym uniwersy-

nie licząc znajomych twoich hostów czy ja-

tecie. Bo to naprawdę mozliwe.

kichś przypadkowych znajomości. Dziewczyny jednak nie narzekają. Jedyne, co je dener-

Zuzanna Jeglorz

CHCIAŁABYM KIEDYŚ ZAGRAĆ NA WEST ENDZIE Mam wreszcie w rękach najlepsze karty – kiedyś musiały przyjść. Czekałam długo, bardzo długo, może wygram więc dziś? – śpiewała Magdalena Placek w piosence Maybe this time z musicalu Cabaret na egzaminie wstępnym do Royal Academy of Music w Londynie. Wygrała. Dostała się na najbardziej prestiżowe studia artystyczne. Jeśli uda jej się zgromadzić pieniądze na podjęcie nauki, stanie się pierwszą Polką w historii tej uczelni.

Oliwia Olczyk: Studia w Royal Academy

Co świadczy o elitarności tej uczelni?

były marzeniem dojrzewającym w twojej

Chocby fakt, ze 99% absolwentow wszyst-

głowie już od dłuższego czasu czy raczej

kich wydziałow ma pracę w zawodzie,

spontanicznym pomysłem?

a przyznasz, ze to imponująca liczba, praw-

Magdalena Placek: Pomysł na studia w Roy-

da? W dzisiejszych czasach zadne studia nie

al Academy of Music pojawił się u mnie juz

dają gwarancji zatrudnienia, a jednak ta

na pierwszym roku studiow w PWST w Kra-

szkoła dba o to, by jej absolwenci pracowali

kowie, czyli siedem lat temu (matko, kiedy

w zawodzie, a nie na zmywaku czy kasie

to zleciało…). Juz wtedy myslałam o apliko-

w supermarkecie. Renomę uczelni wzmac-

waniu na tę prestizową uczelnię w Londy-

niają rowniez nazwiska absolwentow –

nie, ale stwierdziłam, ze skoro zaczęłam juz

uczyli się tam chocby Elton John czy Annie

studia aktorskie w Polsce, to wypadałoby

Lennox.

najpierw je skonczyc. Sam pomysł kiełkował i dojrzewał we mnie kilka lat... Az w koncu

Co roku do Royal Academy zdaje po kilkaset

postanowiłam, ze czas najwyzszy na jego

osob z całego swiata. Większosc wydziałow

realizację.

ma swoje wymogi – na przykład kandydat 12

Magdalena Placek to absolwentka Wydziału Aktorskiego PWST im. Ludwika Solskiego w Krakowie. Studiowała rowniez na wydziale Interpretacio de Musical w Institut del Teatre w Barcelonie. Od 2013 roku jest aktorką w Teatrze Powszechnym im. Jana Kochanowskiego w Radomiu.

Wybrane doswiadczenie sceniczne: – zjawa/sen w El temps de Planck S. Belbel i O. Roig w rezyserii Joan'a Marii Segura i Bernadas

– Kobieta Porzucona w Cafe Sax C. Domagały w Teatrze Powszechnym im. Jana Kochanowskiego w Radomiu, w rezyserii Macieja Korwina – Betsy Twerska w Annie Kareninie L. Tołstoja w Teatrze Powszechnym im. Jana Kochanowskiego w Radomiu, w rez. Grigorija Lifanova – Panna Młoda w Weselu S. Wyspianskiego w Teatrze Powszechnym im. Jana Kochanowskiego w Radomiu, w rez. Mikołaja Grabowskiego – Sally Bowles w Cabarecie J. Kandera, J. Masteroffa, F. Ebba w rez. Waldemara Zawodzinskiego

Zrodło: www.teatr.radom.pl

musi miec albo wczesniej ukonczony jakis

wałam tę piosenkę po polsku – chciałam, by

stopien szkoły muzycznej albo doswiadcze-

komisja zobaczyła, jak spiewam i prezentuję

nie w danym kierunku, by w ogole moc

się w ojczystym języku. Przyjęto ten pomysł

przystąpic do rekrutacji. Wszyscy aplikujący

z entuzjazmem.

muszą byc solidnie przygotowani. Same egzaminy są bardzo wymagające, często kilku-

„Rok moich studiów (samej opłaty

etapowe, a kandydaci sprawdzani pod kaz-

za szkołę) to 16.500 funtów, czyli

dym kątem – czy nadają się do danego za-

bez mała sto tysięcy złotych”

wodu, czy jednak czegos im brakuje.

Jechałaś tam z myślą, że masz sukces

Jak wyglądał egzamin?

w zasięgu ręki, czy raczej byłaś niepewna

Pierwszym etapem był sprawdzian rucho-

swego?

wy. Musielismy w ciągu czterdziestu minut

Jechałam do Londynu potwornie zmęczona,

nauczyc się choreografii zaprezentowanej

bo byłam w trakcie intensywnych prob do

przez tamtejszego nauczyciela tanca, a po-

nowej sztuki, w ktorej grałam głowną rolę.

tem zaprezentowac ją przed komisją egza-

Nie miałam nawet czasu na porządne przy-

minacyjną. Drugi etap to sprawdzenie pre-

gotowanie, bo proby trwały codziennie po

dyspozycji aktorskich: kazdy z nas przygo-

dziesięc godzin. W pewnym momencie prze-

tował dwa wybrane fragmenty prozy lub

szła mi przez mysl rezygnacja z podejscia do

inne fragmenty z dzieł dramatycznych zroz-

egzaminu – nie chciałam jechac tak nieprzy-

nicowane pod względem stylu, charakteru.

gotowana. Dopingował mnie wtedy moj

Komisja wybierała, czy chce usłyszec oba,

obecny mąz (wtedy jeszcze nie mąz) i pilno-

czy tylko jeden. Trzeci etap polegał na wery-

wał zdalnie, bym w kazdej wolnej chwili się

fikacji umiejętnosci wokalnych. Tu musieli-

uczyła (sam robi doktorat w Wiedniu). Jadąc

smy przygotowac trzy piosenki takze zroz-

na egzamin powiedziałam sobie: będzie co

nicowane pod względem stylu, charakteru

będzie – chcę tylko pokazac się z jak najlep-

i rodzaju, a komisja wybierała, ktore z nich

szej strony i dac z siebie wszystko, a potem?

chce usłyszec. Na koniec odbyła się rozmo-

Niech się dzieje wola nieba. Wieczor przed

wa kwalifikacyjna. Moimi zadaniami na eg-

egzaminem moj mąz oswiadczył mi się

zaminie było wygłoszenie monologu Anny

w parku obok Royal Academy, więc na kon-

Kareniny i zaspiewanie piosenki I'm chan-

kurs poszłam oszołomiona, przeszczęsliwa

ging z musicalu DreamGirls oraz utworu

i z jeszcze większą motywacją, by pokazac

Maybe this time z musicalu Cabaret. Zaśpie-

wszystko co umiem. 14

Jak dowiedziałaś się o tym, że udało ci się

Zmiany dotyczą głownie zycia prywatnego.

spełnić marzenie?

Zawodowo? Nie, raczej nie... Nadal pracuję

Wiedziałam, ze odpowiedz z Londynu po-

w teatrze, w ktorym pracowałam do tej po-

winna przyjsc po 16 grudnia, więc nie ukry-

ry, czyli w Teatrze Powszechnym im. Jana

wam, ze codziennie milion razy sprawdza-

Kochanowskiego w Radomiu. Wciąz uczę

łam maila, czy aby nie ma zadnej wiadomo-

spiewu i zyję tak, jak zyłam. Tyle ze ze swia-

sci (włączając w to zakładkę ze spamem).

domoscią następnego spełnionego marzenia

Wiadomosc przyszła podczas jednej z prob

na koncie.

do mojego spektaklu, kiedy akurat miałam chwilę przerwy. Siedziałam w garderobie

A jakie są twoje kolejne marzenia?

i nagle zobaczyłam wiadomosc z nazwą na-

Nie będę ukrywała, ze chcę pracowac w za-

dawcy Royal Academy of Music... Serce sta-

wodzie, czyli grac w musicalach. Dyplom

nęło mi w gardle. Otwieram maila, a tam

Royal Academy otwiera nowe mozliwosci.

wielki napis Study offer. Popłakałam się ze

Myslę o tym, by sprobowac znalezc pracę

szczęscia i kazałam mojej kolezance zoba-

tam... Owszem, chciałabym kiedys zagrac na

czyc, czy to faktycznie jest prawda, czy moze

West Endzie i jest to moje wielkie marzenie,

cos zle zrozumiałam. Ale na razie wszystko

ale nie ukrywam tez chęci powrotu do Pol-

wskazuje na to, ze jednak dotarło do mnie

ski i pracy w jednym z teatrow muzycznych

prawdziwe przesłanie maila.

w kraju.

Co w twoim życiu zmieniło się od czasu,

Jak będzie wyglądać twoja nauka w Royal

gdy dowiedziałaś się o przyjęciu na stu-

Academy, czego się spodziewasz?

dia?

Chcę tam przede wszystkim rozwijac swoj

warsztat. Będę miec intensywne zajęcia ta-

wpłacały tam pieniądze osoby prywatne. Za

neczne, wokalne, aktorskie, ale takze czysto

kazdą złotowkę jestem wszystkim dozgon-

teoretyczne, na przykład z historii musicalu.

nie wdzięczna. Oprocz tego szukam sponso-

Oprocz tego w ciągu roku musimy przygoto-

row, firm, ktore mają swoje fundacje wspie-

wac cztery spektakle musicalowe.

rające młodych artystow. Nie oszukujmy się, opłacenie szkoły to jedno, ale jakos tam mu-

A jakie masz plany na najbliższą przy-

szę jeszcze funkcjonowac. A niestety nauka

szłość?

w tej szkole wymaga całkowitego oddania –

Hmm… Zgromadzic brakujące fundusze.

zajęcia często trwają od 8:00 rano nawet do

Royal Academy to niezwykle droga uczelnia.

22:00, zatem o dodatkowej pracy nie ma

Rok moich studiow (samej opłaty za szkołę)

mowy. Poza kwestiami finansowymi, chcę

to 16.500 funtow, czyli bez mała sto tysięcy

odpocząc przed niezwykle intensywnym ro-

złotych. Dla wielu osob jest to bariera nie do

kiem, znalezc mieszkanie w Londynie, prze-

przejscia. Sama się zastanawiam, czy uda mi

prowadzic się wraz z męzem i zacząc wyma-

się zebrac wystarczającą kwotę. Chciałabym

rzone studia. A potem zobaczymy, co się wy-

powiedziec, ze ludzie z klasą nie gadają

darzy.

o pieniądzach, ale prawda jest taka, ze dumę muszę schowac do kieszeni, bo naprawdę

Jesli chcesz pomoc Magdzie w zgromadze-

potrzebuję pomocy ze strony innych. Ta

niu srodkow finansowych na spełnianie jej

kwota jest dla mnie niewyobrazalna. Na

marzenia, wejdz na jej profil na portalu

portalu zrzutka.pl udało mi się zebrac pra-

zrzutka.pl: https://zrzutka.pl/cf2y5d

wie trzy tysiące złotych, co jest niesamowitym wynikiem, biorąc pod uwagę fakt, ze

Rozmawiała Oliwia Olczyk

PODRÓŻE PO MURZE (I NIE TYLKO) Na longboardach – deskorolkach dłuższych niż standardowe i stworzonych

bardziej do jazdy niż trików – organizuje się już nawet zawody w zjazdach. Ale to brzmi jeszcze mało radykalnie. Longiem można bowiem choćby przejechać całe malezyjskie wybrzeże, tak jak to zrobił Adam Szostek. Patrycja Kempka: Byłeś nominowany do

Najpierw zafascynowałeś się podróżami

Kolosów 2015, chyba najważniejszych na-

czy longboardem?

gród podróżniczych w Europie. Jak czu-

Trudno powiedziec, ale chyba najpierw jez-

jesz się po zaliczeniu do grona takich

dziłem na desce. Robię to juz z osiemnascie

sław jak choćby Olek Doba?

lat, a moze i więcej. Zresztą zwiedzanie tez

Adam Szostek: Na pewno nie ma co po-

kręciło mnie od małego. To pewnie zasługa

rownywac naszych deskowych wypadow

rodzicow, ktorzy dawali mi mnostwo ksią-

z tym, czego dokonali Olek Doba czy Kamila

zek o roznych kulturach. Wreszcie zaczęły

Kielar. Zresztą nominacja to za duze słowo –

się pierwsze wyprawy stopem. Najpierw po

po prostu miałem przyjemnosc opowiedziec

Polsce, potem Europie, a pozniej jeszcze da-

tam o swoich podrozach. Od kilku lat per-

lej. No i w koncu stwierdziłem, ze pora połą-

spektywa udziału w Kolosach w takiej roli

czyc te pasje.

jest dla mnie mocną motywacją. W bodajze 2008 roku opowiadałem tam o pierwszym

Jak wygląda taka podróż – ile kilometrów

wyjezdzie z deską do Indii i własnie wtedy

dziennie pokonujecie, gdzie nocujecie,

zaczęły się moje marzenia, by ruszyc do Azji

w jaki sposób ludzie na was reagują?

na dłuzej, co tez udało się podczas wyjazdu

Podroz Na longu do Hong Kongu to była wy-

Long’and’roll – Na longu do Hong Kongu.

prawa, podczas ktorej jezdzilismy od miasta

lismy duzą ekipą znajomych w Sopocie i na-

do miasta przy pomocy lokalnego transpor-

gle ktos zaproponował: Jedzmy do Syrii! To

tu, a na miejscu robilismy dłuzsze i krotsze

było przed wojną. Pomysł niespodziewanie

trasy na longboardach, przy okazji uczyli-

udało się zrealizowac i tydzien pozniej je-

smy dzieciaki jezdzic itp. W Malezji postano-

chalismy starym bułgarskim autobusem do

wilismy zas pokonac całe wybrzeze, jadąc

Stambułu, tam pierwszy raz opuscilismy Eu-

na deskach. Nie było to łatwe – gorąco, cięz-

ropę i stopem objechalismy prawie całą Tur-

kie plecaki, namiot, ale dziennie pokonywa-

cję dookoła. Ostatecznie do Syrii nie wjecha-

lismy około 50 kilometrow (z rekordem 86

lismy (wizy trzeba było załatwiac ze sporym

km). A ludzie to chyba najwspanialsza częsc

wyprzedzeniem), ale bylismy 40 kilome-

wypraw – często bylismy zapraszani na her-

trow od granicy. Mozna powiedziec, ze się

batę czy obiad do domow. Spalismy w me-

udało. A do Syrii dotarłem rok pozniej – bo-

czetach i chinskich swiątyniach. O Malezji

dajze w 2007.

sporo się dowiedzielismy od jej mieszkancow – jednych z najsympatyczniejszych ludzi, jakich miałem okazję poznac.

Syria, Malezja, Chiny, Egipt… Przejecha-

łeś spory kawał świata. Co z tych podróży najbardziej zapadło ci w pamięć?

A pierwsza wyprawa? Gdzie to było?

Sytuacja, ktorą na pewno zapamiętam na

Opowiem moze nie tyle o pierwszej wypra-

zawsze, zdarzyła się w Nepalu podczas trasy

wie w ogole i nawet nie na desce, ale na

Na longu do Hong Kongu. Jeździłem akurat

pewno takiej, po ktorej byłem pewien, ze

sam, trochę za miastem Pokhara, i w pew-

chcę więcej. Pewnego letniego dnia siedzie-

nym momencie z pobliskiego buddyjskiego

klasztoru wybiegł mnich z zapytaniem, czy

nasz gospodarz, odpowiadający za budowę

nie chcę pokazac im, jak się jezdzi. Oczywi-

kompleksu hotelowego niedaleko, zadzwo-

scie się zgodziłem i chwilę pozniej uczyłem

nił do ochrony i otworzono dziesięc kilome-

sporą grupę młodszych (i nie tylko) mni-

trow Chinskiego Muru tylko dla nas! Nie

chow, w tym głownego Lamę. Było swietnie

wiem, dlaczego to zrobił, ale to są Chiny

– potem zostałem zaproszony na kolację

i tam wszystko wygląda inaczej. Trochę tak,

i tradycyjną puję [hinduistyczny obrzęd reli-

jakbysmy wygrali milion dolarow. Odcinek

gijny, podczas ktorego składa się bostwu

był nieodnowiony i bylismy tam cały dzien

ofiarę – przyp. red.], zorganizowano dla

sami. Rewelacja!

mnie tez koncert na rogach. Tylko dlatego, ze mnisi widzieli deskę w filmach, a nigdy

A myślisz, że każdy może podróżować na

na zywo, miałem okazję spędzic z nimi cały

longu?

dzien i przyjrzec się ich zyciu w klasztorze.

Na pewno kazdy moze się nauczyc, bo to nic

No i był jeszcze Mur Chinski…

trudnego – jak jazda na rolkach czy rowerze. Choc w tym przypadku mocno ogranicza nas Właśnie, jak to się stało, że „dostaliście

nawierzchnia. Deska jest swietna do prze-

10 kilometrów Muru Chińskiego na wła-

mieszczania się po miescie, jednak na dłuz-

sność”?

sze trasy trzeba byc dosc zawziętym.

Wracając z Hong Kongu, zrobilismy nieplanowany, dłuzszy postoj w Pekinie i probo-

Dłuższe trasy pewnie wymagają od Cie-

walismy dostac się stopem na jeden z mniej

bie dłuższych przygotowań?

uczęszczanych fragmentow Muru Chinskiego. Stoimy z godzinę za Pekinem, kazdy, kto

Nie przygotowuję się jakos specjalnie, ale

się zatrzymuje, mowi łamanym angielskim:

cały rok sporo jezdzę, do tego rower i się

100 dolars – my odmawiamy. W koncu pod-

udaje. Choc kolana juz nieco się buntują.

chodzi do nas męzczyzna stojący na przystanku autobusowym obok i mowi, ze za-

Czyli zamierzasz przystopować?

dzwoni po szofera i nas zawiozą. Na począt-

Nie ma mowy, nie umiem wysiedziec zbyt

ku odmawiamy, mowiąc, ze nie mamy pie-

długo w miejscu. Moze po prostu nie będzie

niędzy na wynajem auta, ale uparł się, ze je-

juz wypraw na tak długie dystanse na desce

dziemy. Zaciekawiło nas to, ze doskonale

– to się okaze.

zna angielski… No i pojechalismy. Okazało się, ze miejsce do ktorego jedziemy, jest od dwoch lat zamknięte dla zwiedzających, ale

Rozmawiała Patrycja Kempka 21

FENOMEN

TWÓRCZYCH

TANDEMÓW Wielkie dokonania rzadko są efektem pracy i zaangażowania tylko jednej osoby. Często zapomina się o tym, tym bardziej, że będąc już na piedestale, raczej unika się opowiadania o szczegółach tego sukcesu. Może jednak warto zastanowić się, jak wyglądałaby twórczość Lewisa bez wpływu Tolkiena, albo czym byłyby wynalazki Jobsa bez wkładu Wozniaka?

Joshua Wolf Shenk w Sile duetow przedsta-

Wozniaka, a takze małzenstwa Marii Curie-

wił zbior szkicow biograficznych niezwykle

Skłodowskiej i Piotra Curie. Autor pokazuje,

tworczych par – naukowcow, odkrywcow,

ze bez względu na stopien zazyłosci czy for-

artystow – począwszy od ich pierwszego

malizacji danej relacji, pary tworzą jeden

spotkania az do momentu ewentualnego

organizm, komunikują się za posrednic-

rozstania. Słowo para jest kluczowe w jego

twem własnego, prywatnego języka, ktory

analizie, poniewaz autor przedkłada war-

jest narzędziem do tworzenia rzeczy nie-

tosc pracy wykonywanej wspolnie nad wy-

zwykłych.

siłek osoby działającej samotnie. Para według autora jest niezwykle cennym zjawi-

Raczej nie zastanawiamy się na co dzien, co

skiem w swiecie sztuki i nauki – z jednej

było inspiracją czy stanowiło impuls do

strony to relacja prywatna i intymna,

podjęcia konkretnych działan, ktore w efek-

a z drugiej rodząca innowacje i przez to

cie przyczyniły się do powstania najznako-

wpływająca na zycie ogołu. Shenk patrzy na

mitszych dzieł i wynalazkow. J.W. Shenk

sprawę z perspektywy wielu duetow: Tol-

wskazuje tu na zaleznosc obejmującą proces

kiena oddziałującego na C.S. Lewisa, wspoł-

tworzenia w tandemie, ktora ma swoje po-

pracujących ze sobą Steve’a Jobsa i Steve’a

twierdzenie w psychologii. Na podstawie za22

łozen Zygmunta Freuda mozna powiedziec,

jednej i drugiej osoby wspominała tez corka

ze ludzie powinni szukac w zyciu rownowa-

Marii i Piotra Curie. Twierdzi, ze praca jej

gi pomiędzy antyspołecznoscią a konieczno-

rodzicow była bardzo złozonym przedsię-

scią podporządkowywania się innym. Na-

wzięciem. To prawie niemozliwe, aby odroz-

stępczyni mysliciela, brytyjska psycholog

nic ich wkład w poszczegolne osiągnięcia,

i psychoanalityk — Melanie Klein, zajęła się

badając notatniki laboratoryjne oraz inne

juz scisle tematyką psychiki w diadzie, tj.

pozostałe po nich rzeczy.

specyficznej dwuosobowej grupie społecznej. Z prac badaczki i jej następcow wynika

Autor Siły duetow przedstawia dokładną

kilka faktow, m.in. to, ze relacja kształtuje

popularnonaukową analizę tematu, języ-

nie tylko nasze uczucia i zachowania, ale na-

kiem chwilami lekkim i przyjemnym, a mo-

wet najgłębsze podstawy naszych mysli. My-

mentami trudniejszym, wymagającym od

sli te nazwac mozna nazwac swiatem we-

czytelnika więcej zaangazowania. Shenk

wnętrznym człowieka, w ktorym znajduje

spaja dane z przeszłosci i terazniejszosci.

się sedno – własne ja, kształtowane i na-

Podaje wiele intrygujących szczegołow z zy-

bierające formy dopiero poprzez dialog

ciorysow osob dobrze znanych i tych nieco

z innymi.

mniej rozpoznawalnych. Tym, co nieco utrudnia swobodne czytanie, jest załozenie

Autor Siły duetow znalazł niemało przykła-

przez autora, ze czytelnik posiada rozległą

dow takich dialo-

wiedzę biograficzną

gow. Chocby niemal

z zycia konkretnych

blizniaczą więz mu-

„(…) relacja kształtuje nie tylko nasze

osob. Przez to rezy-

zykow z The Bea-

uczucia i zachowania, ale nawet naj-

gnuje z dokładnego

tles. John Lennon

głębsze podstawy naszych myśli”

opisu waznych wy-

napisał Strawberry

darzen. Autor nie

Fields

opowiada na przy-

Forever,

Paul McCartney wymyslił Penny Lane,

kład, co doprowadziło do kulminacyjnego

utwor będący odpowiedzią na ten pierwszy,

momentu w zyciu tworczym osob takich jak

probą muzycznej komunikacji. Potrafimy

amerykanski artysta Jeff Koons czy woka-

dokonac tego rozroznienia, ale ich muzyka

listka Patti Smith. To moze utrudniac odbior

tego nie wymaga. Jest wyrazem stopnia za-

tej publikacji, jednak z pewnoscią nie po-

zyłosci obu męzczyzn i dowodem na to, jak

winno zniechęcac do lektury.

bardzo

cenią

swoją

tworczosc.

O zacieraniu się granicy pomiędzy pracą

Klaudia Trzeciak 23

JAK POPEŁNIĆ ZBRODNIĘ DOSKONAŁĄ? Według polskiego prawa zgwałcenie jest występkiem, zbrodnią zaś – dopie-

ro gwałt zbiorowy. Problem tkwi w dolnej granicy kary, którą sędzia może wymierzyć oskarżonemu za dany czyn. Jakie jeszcze meandry skrywa w sobie polskie prawo i jak można sobie z nimi poradzić?

W ostatnim czasie na rynku ukazało się wie-

przestępcy. Istotną rolę odgrywają tu krot-

le ksiązek traktujących o przestępczosci.

kie podsumowania, ktore zamieszczone są

Jedną z nich jest Zbrodnia prawie doskona-

pod koniec kazdej częsci. Pomagają ono wy-

ła, będąca zapisem rozmowy Iwony Schymalli

łapac i zapamiętac to, co w danym fragmen-

z Moniką Całkiewicz, specjalistką z zakresu

cie najwazniejsze. Są takze bardzo uzytecz-

kryminalistyki i postępowania karnego. Cał-

ne w przypadku, kiedy chcemy wrocic do

kiewicz przez lata, jako prokurator, zajmo-

ksiązki, aby odszukac w niej jakąs informa-

wała się badaniem miejsc zbrodni. Razem ze

cję, a nie jestesmy pewni, w ktorym miejscu

Schymallą stworzyły zgrany duet, ktory

była ona zamieszczona.

w ciekawy i zarazem prosty sposob potrafi przekazac czytelnikowi złozoną wiedzę

„Planując popełnienie czynu karal-

prawniczą. Ich publikację wyroznia forma –

nego warto też uczyć się na błę-

bardzo dobry wywiad-rzeka – ktorej nie

dach innych kryminalistów”

spodziewałabym się po tego typu literaturze. Odnajdziemy w nim odpowiedzi na wie-

Całkiewicz w jednej ze swoich pierwszych

le pytan: począwszy od tego, dlaczego ludzie

wypowiedzi mowi: Dzis wiedza o tym, jak

łamią prawo, przez te dotyczące sposobu

pracuje policja, prokuratura czy sąd, jest bez-

postępowania policji na miejscu zbrodni, az

cenna. Dlatego chciałabym, aby nasza rozmo-

po rady, co robic, aby nie stac się ofiarą

wa nie została odebrana jako podręcznik dla 25

przestępców, lecz przestroga, że każdego

za zabojstwo. Skazano go na podstawie do-

sprawcę przestępstwa można wykryć i uka-

wodow poszlakowych (slady krwi ofiary

rać, czasem po wielu latach. Od razu nasunę-

w mieszkaniu oskarzonego) mimo tego, ze

ła mi się mysl, ze lepiej nie mozna było zachęcic, zeby tę ksiązkę traktowac własnie w tych niechcianych kategoriach. Wcielmy się na chwilę w osobę planującą popełnic zbrodnię. Dostajemy do ręki publikację, w ktorej jest wyłozone dokładnie wszystko: jakich błędow unikac, zeby nie dac się zła-

pac, jak zachowywac się podczas trwania przesłuchania, a takze jak procedury mogą działac na naszą korzysc. Oczywiste jest, ze z tej wiedzy skorzystamy. Będziemy chcieli poznac informacje z pierwszej ręki. Znajdziemy tu wiele informacji o naszym rodzimym Archiwum X, czyli Polskim Wydziale Spraw Otwartych i Niewyjasnionych, ktory

zajmuje się wykrywaniem sprawcow przestępstw sprzed kilku, a nawet kilkunastu lat. Dowiemy się, czy badania osmologiczne mogą stanowic dowod w sprawie o zabojstwo. Poznamy takze tajniki pracy profilera, najczęsciej posiadającego wykształcenie psychologiczne, ktorego zadanie (…) polega na wskazaniu cech osobowościowych, czasami cech wyglądu, cech demograficznych nieznanego sprawcy przestępstwa na podstawie danych zgromadzonych z miejsca zdarzenia. Planując popełnienie czynu karalnego warto tez uczyc się na błędach innych kryminalistow. Ciekawym przykładem będzie tu historia Arkadiusza Barei, ktory odpowiedział 26

ciała kobiety nie znaleziono. Rada: trzymaj-

nienia czynu oraz jak spreparowac motyw,

my więc swoje ofiary z daleka od domu. Au-

ktory będzie mozna przypisac innej osobie.

torki rozmawiają rowniez o tym, w jaki spoZbrodnię… poleciłabym kazdemu, kto jest przekonany, ze rozprawy sądowe wyglądają tak, jak w court show Sędzia Anna Maria Wesołowska. Ktoś taki może przeżyć duże rozczarowanie dowiadując się, ze tak naprawdę ciągną się one całymi miesiącami. Poza tym wcale nie dochodzi tam do tak in-

teresujących wydarzen, jak kłotnie między uczestnikami, wzajemne ataki i zaskakujące zwroty akcji. Całkiewicz i Schymalla odwołują się rowniez do spraw nagłosnionych przez media: zarowno tych biezących (Katarzyna Wasniewska, Ewa Tylman i Anders Breivik), jak i tych historycznych (Kuba Rozpruwacz). Przyszły pisarz kryminałow takze

znajdzie tu cos dla siebie. Chyba ze woli wzorowac się na polskich serialach – w takim przypadku sięgnięcie po tę lekturę moze co najwyzej wprowadzic go w konsternację. Zbrodnię prawie doskonałą warto więc przeczytac nie tylko wtedy, kiedy szuka się informacji, jak przechytrzyc wymiar sprawiedliwosci. Polecam ją rowniez wszystkim tym, ktorzy interesują się literaturą kryminalną, prawem i szeroko rozumianą przestępczosob mozna się bronic na sali sądowej, kiedy

scią. Jak i tym, ktorzy po prostu chcą prze-

wniesiony juz zostanie akt oskarzenia: jak

czytac cos ciekawego w wolnej chwili.

stworzyc wiarygodne alibi, czy mozna symulowac niepoczytalnosc w chwili popeł-

Martyna Kłos 27

KRE

EW I SATYNA Ze skromnym uśmiechem robi ukłon w stronę publiczności. Ubrana w długą, czarną suknię jest wisienką na torcie w swoim zespole. Atrakcją. Między innymi ze względu na bardzo charakterystyczny głos i nieziemskie umiejętności improwizacyjne. Śpiewa Now or Never i zdawać by się mogło, że jest najbardziej zadowoloną osobą na świecie. Rozpoznawalną i twórczą. Czy tak jest naprawdę?

Niestety, umiera dekadę pozniej, w wie-

wyłącznie samą siebie. Czy to prawdziwa La-

ku czterdziestu czterech lat, wyglądając

dy Day?

na ponad pięcdziesiąt. Nadmiar narkotykow i spozywanego alkoholu dał o sobie

Spojrzmy

znac – jej wątroba i nerki odmowiły po-

jej

losy.

Billie

Holiday

(własciwie Elinoire Harris) przychodzi na

słuszenstwa. Czy mimo bardzo trudnego

swiat 7 kwietnia 1915 roku w Filadelfii. Jej

zycia i traumatycznych doswiadczen była

matka – Sadie – zachodzi w ciązę w wieku

osobą szczęsliwą? Do dzis biografowie

osiemnastu lat, za co zostaje wyrzucona

dyskutują na ten temat, a wokoł jej filmu

z domu. Szuka schronienia u przyrodniej sio-

biograficznego Lady Sings the Blues na-

stry, Evy. Podejmuje się wielu prac, aby się

dal pojawiają się kontrowersje. Billie

utrzymac, a opiekę nad corką powierza te-

w wykonaniu Diane Ross niestety przy-

sciowej Evy. Mała Elinoire spędza ogrom

pomina raczej karykaturalnie wyrzezbio-

czasu na ulicy, w bardzo szkodliwym srodo-

ną postac z typowym syndromem ofiary

wisku. Wkrotce przeprowadzają się do Har-

– nieszczęsliwą w zyciu, nieszczęsliwą

lemu, stolicy Nowego Jorku, pulsującej od

w miłosci oraz za wszystko obwiniającą 29

muzyki i tanca. Marzenia Sadie o ustabilizo-

Strange Fruit na podstawie wiersza Abla Me-

wanej przyszłosci zderzają się jednak z rze-

erpoola. Tak powstaje jedno z najwspanial-

czywistoscią domu publicznego, do ktorego

szych dzieł wokalistki.

szybko trafia i corka. Czternastoletnia Billie zaczyna występowac na prywatnych przyję-

W 1941 roku poznaje Jimmy’ego Monroe,

ciach, przenosi się do klubow. Młodzienczy

ktory zapoznaje ją z działaniem opium. Ich

talent improwizacyjny zostaje wkrotce do-

związek nie trwa długo, jednak pozostawia

strzezony przez Johna Hammonda, ktory

po sobie nowy nałog. Billie niebywale szyb-

proponuje jej wspołpracę. Kariera nabiera

ko uzaleznia się od wszelkiej masci substan-

prędkosci. Wiedziałam, ze potrafię s piewac.

cji psychoaktywnych. Probuje wszystkiego,

Robiłam to od zawsze – opowiada.

co wpada w jej ręce, a jej znajomi czy kochankowie nierzadko okazują się dilerami.

Nie wszędzie jest podziwianą gwiazdą. Gor-

Wkrotce problem nasila się. Artystka spoz-

szy wizerunek ma zwłaszcza na południu,

nia się na koncerty, jej głos zaczyna szwan-

gdzie natęzenie dyskryminacji rasowej jest niewyobrazalnie wysokie. Tak powazny podział społeczny zaczyna ją denerwowac. W saksofoniscie — Lesterze Youngu znajduje oparcie. Billie otrzymuje od niego pseudonim Lady Day. Pozniej Holiday rusza w trasę z Artiem Shawem, znanym klarnecistą i jego zespołem. Czuje się obco. Tym razem jeszcze bardziej odczuwa brak tolerancji wobec osob o ciemnej karnacji. W hotelu Lincoln (nazwanym na czesc osoby propagującej wolnosc i rownosc wszystkich obywateli)

zostaje poproszona o opuszczenie głownego holu i udanie się do przejscia dla personelu, gdyz przebywającym tam ludziom przeszkadza jej obecnosc. Po tym incydencie kobieta odchodzi z zespołu. Do Nowego Jorku wraca w odpowiednim czasie. Własnie otworzono Cafe Society. Zostaje poproszona o odwiedzenie tego miejsca. Billie odkrywa tez piesn 30

kowac. Kobieta za namową znajomych poja-

zowany koncert w Carnegie Hall. Kobieta

wia się w szpitalu na badania, a przede

jest przekonana, ze nikt nie przyjdzie. Sala

wszystkim — aby pozbyc się szkodliwego

zapełnia się po brzegi, rzędy krzeseł usta-

nawyku. Zabawne, ze to pielęgniarka sciąga

wiane są nawet na scenie. Dostaje pudełko

tam dla niej narkotyki.

gardenii – prawdopodobnie jej ulubionych kwiatow. Natychmiastowo przytwierdza je do boku głowy. W skupisku kwiatow nie za-

Wraca na scenę po kilku tygodniach. Po jed-

uwaza szpilki do kapelusza, ktora wbija się

nym z koncertow policja znajduje u niej he-

w skorę. Billie na początku nie czuje bolu.

roinę. Billie zostaje aresztowana. Ludzie

Zaczyna panikowac, kiedy wyczuwa krew

z otoczenia wokalistki uwazają, ze to najlep-

spływającą po twarzy.

sze, co mogło się jej przytrafic w walce z nałogiem. Nie moze spiewac. I nie chce. Za dobre sprawowanie wychodzi na wolnosc

Rok 1959. Wkracza na scenę, ale po jej daw-

wczesniej. Wkrotce zostaje dla niej zorgani-

nym głosie nie pozostał slad. Wychudzona i słaba brzmi co najmniej groteskowo, a nawet załosnie. Nie wszyscy widzowie zdają sobie sprawę, czego w zyciu doswiadczyła. Usiłują utozsamic się z nią, ale nikt nie byłby na tyle bezczelny, aby stwierdzic, ze w pełni ją rozumie. Ją — desperacko usiłującą dociągnąc kazdy dzwięk w Strange Fruit, będącym jednym z najwazniejszych utworow dwudziestego wieku – opowiadającym o dyskryminacji rasowej i linczu dokonywanym na czarnoskorych obywatelach Stanow Zjednoczonych. Oskarzona o posiadanie narko-

tykow i niezgłoszone wczesniej opuszczenie kraju w ramach trasy koncertowej, umiera w Nowym Jorku kilka miesięcy pozniej. Własnie tam, w wieku czterdziestu czterech lat, wyglądając na ponad pięcdziesiąt. W łozku szpitalnym, z kajdankami na rękach.

Emilian Mucha 31

PODANO DO STOŁU! Smażone zielone pomidory kończyłam z miną podobną do tej, która rysowała się na pyszczku występującego tam szopa Herbatnika. Ten ancymon całymi dniami bawił się nad patelnią z wodą i usiłował wyprać krakersa. Prał krakersa za krakersem i za każdym razem dziwił się, że znika.

Tak tez niespodziewanie rozpłynęła się opo-

skrywająca zbrodnie. Ksiązka o zwykłych

wiesc Pani Threadgoode, staruszki mieszka-

ludziach, o kolorowych i białych, o ich wza-

jącej w domu spokojnej starosci, ktora opo-

jemnych niesnaskach. Rozgrywająca się

wiada historię swojego zycia Evelyn – kobie-

w czasach, gdy na południu USA panował

cie z kryzysem wieku sredniego. Smazone

bardzo wyrazny podział rasowy, a osobne

zielone pomidory to powieść zakorzeniona

szpitale czy kawiarnie nie były niczym nad-

w latach trzydziestych XX wieku w Alabamie

zwyczajnym. Mimo tego trudnego podłoza

– wzruszająca, pełna dramatyzmu, a nawet

politycznego i obyczajowego, Smazone zie-

lone pomidory są jednak pełne tryskającego

łoby się, ze zupełnie nieumyslnie – wspiera

humoru, choc czasem jest to dosyc gorzki

niemłodą juz Evelyn w jej trudach dnia co-

smiech.

dziennego. Staruszka mogłaby opowiadac w nieskonczonosc, buzia jej się nie zamyka,

Fannie Flagg opowiada takze o zmianach

ale za jej słowami kryje się wiele wskazo-

zachodzących w pozycji kobiet, choc udo-

wek i porad, ktore Evelyn zapragnie wpro-

wadnia jednoczesnie, ze jedno się nie zmie-

wadzic w zycie. Nieszczęsliwa w małzen-

niło – kobieca solidarnosc. Ta widoczna jest

stwie kobieta, ktora uwazała, ze jej rola po-

między innymi w rozmowach Pani Thread-

winna ograniczac się jedynie do bycia pod-

good i Evelyn. Gadatliwa staruszka – zdawa-

nozkiem, dzięki tym rozmowom

zapragnie czegos więcej niz jałowej

egzystencji.

prawda czasem te babcine opowiesci mogą byc nieco nuzące, lecz juz na kolejnej stronie Pani Threadgood

szczodrze

sypnie

garscią wartosciowych mą-

drosci.

Nie chcę jednak przez to powiedziec, ze

damsko-męska?

Flagg

nie

odpowiada

Smażone zielone pomidory to książka o tym

wprost na te pytania. Pozwala czytelnikowi

jak żyć. To żaden dekalog – Flagg nikogo tu

snuc domysły, nienachalnie opowiada o mi-

nie ocenia, niczego nie kaze. To podejscie

łosci homoseksualnej.

jest widoczne zwłaszcza, gdy pojawia się wątek miłosci trudnej, bo rodzącej się po-

Jednak pomimo tego, ze w ksiązce podejmo-

między dwiema kobietami – Ruth i Idgie.

wane są tematy trudne, cięzar tych wątkow

Czy była to jedynie wyjątkowa przyjazn –

nie przygniata. Powiesc Fannie Flag czyta

cos na wzor siostrzanej więzi? A moze ra-

się lekko. W pewnym stopniu to zasługa bu-

czej uczucie silniejsze niz niejedna relacja

dowy utworu. Rozmowy Pani Threadgoode

i Evelyn przeplatane są artykułami z gazet,

Doswiadczcie na własnej skorze, jak ta

luznymi zapiskami, wyrwanymi niczym

ksiązka zagina czasoprzestrzen, jak aktualna

z pamiętnika. Na koncu zas, tak na wypadek

jest rowniez dzisiaj. Zapewniam, ze zako-

gdyby ktos zgłodniał, zamieszczonych zosta-

chacie się w niej, a przynajmniej w Pani

ło parę przepisow kulinarnych. Zanim jed-

Threadgoode. Zapraszam więc do jej uko-

nak sięgniecie po te ostatnie, gorąco zachę-

chanej kawiarni – moze opowie kolejną cie-

cam do lektury całej reszty tego niezaprze-

kawą historię? A jesli nawet nie, to na pew-

czalnego must-readu. Pozwólcie się przenieść

no poczęstuje ulubionymi zielonymi pomi-

o kilkadziesiąt lat wstecz i poczujcie klimat

dorami prosto z gorącej patelni.

Ameryki lat trzydziestych ubiegłego wieku.

Marlena Rzepniewska