Outro 278

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

strona 6

strona 16

strona 22

strona 32

strona 38

strona 44

strona 48

strona 54

strona 60

strona 72

strona 78 str /

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

Tak często spotykasz podobne polecenia przy okazji różnorakich zadań – zazwyczaj istnieje tylko jedna możliwość poprawnego wyboru. Egzaminy jednak sobie, a życie sobie. Mierzenie się ze spadającymi na ciebie pytaniami jest trudne, ale znalezienie jedynego słusznego środka zaradczego na męczące wątpliwości wydaje się nieraz kompletnie niemożliwe.

Już pozornie tak przyziemne

gnięcia w stu procentach ocze-

rozprawy z własnymi wątpliwo-

wątpliwości, jak choćby który

kiwanych skutków. Tego typu

ściami. Paradoksalnie jednak

produkt ze sklepowej półki wy-

rozważania możemy zamknąć w

potęguje wątpliwości każdego z

brać albo co przygotować na

szerokiej kategorii: problemy

nas – jaki to wszystko ma cel?

dzisiejszy obiad, mogą być dla

egzystencjalne.

ciebie problemem. Jednocześnie jednak są one czysto materialne, a skutki danego wyboru łatwo

przewidywalne.

Jeżeli

zdecydujesz się na ugotowanie zupy pomidorowej, ostatecznie uda ci się podać gotową potrawę na stół. Nie brakuje pytań o zupełnie innym wydźwięku – nieodnoszących się do codziennych obowiązków, lecz do sensu działania czy słuszności danego postępowania. W tym przypadku żadna z podjętych decyzji nie gwarantuje ci osią-

W tym wydaniu postanowiliśmy Można się zastanawiać, kto czę-

zmierzyć się z pytaniami, które,

ściej zadawał sobie trudne py-

jak nam się wydaje, nękają

tania o metafizyczną część ist-

człowieka najczęściej i najtrud-

nienia – my czy nasi przodko-

niej znaleźć na nie jakąkolwiek

wie. Z jednej strony ich życie

sensowną odpowiedź. Nie po-

płynęło wolniej, przez co mieli

dajemy ci wszystkiego na tacy –

więcej czasu na przemyślenia

wszak każdy musi odpowiedzieć

różnej natury. Z drugiej strony

na swoje egzystencjalne wątpli-

wydaje się, że żyli pochłonięci

wości w zgodzie z własnymi po-

problemami na tyle przyziemny-

glądami. W zamian nakreślamy

mi, że próżno wymagać od nich

różne punkty widzenia, pokazu-

głębszych rozważań. Nasz świat

jemy mnogość możliwych dróg.

ciągle pędzi niczym pociąg TGV

Którą wybierzesz?

– nie zostawia wielu chwil na

str /

Krzysztof

www.outro.pl /

Outro – wychodzimy poza schemat

Szefowie działów:

ISSN: 2299-5242

Ilona Sieradzka (korekta), Patryk Skoczylas

Ogólnopolski miesięcznik młodzieżowy

(graficy), Martyna Kłos (promocja)

Wydawca: Fundacja Nowe Media www.outro.pl

Webmaster: Maciej Perkowski

mail: redakcja(@)outro.pl, rekrutacja(@)outro.pl

Promocja: Anna Jastrzębska, Martyna Kłos, Kamil Durajczyk, Krzysztof Andrulonis, Marta Klon

Redaktor naczelny: Krzysztof Andrulonis Zastępca redaktora naczelnego: Marek Suska

Korekta: Paulina Kos, Kinga Król-Kamoji,

Sekretarz redakcji: Paulina Małota

Janusz Pyrkosz, Ilona Sieradzka, Barbara Truchan, Klaudia Trzeciak

Skład wydania i fotoedycja: Krzysztof Andrulonis

Grafiki: Magdalena Kosewska, Patryk Sko-

Projekt okładki: Magdalena Kosewska

czylas, Paulina Wyroślak

str /

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

Biura podróży oferują atrakcyjne wycieczki do Oświęcimia, w Izraelu organizuje się konkurs piękności dla kobiet ocalałych z Zagłady, a w Internecie znaleźć można zdjęcie z podpisem „skacząc po martwych Żydach”. Pytanie, czy świat zapomniał o kategorii przyzwoitości, czy nabrała ona nowego znaczenia?

str /

www.outro.pl /

tytuły dosyć trafne. Te dwa dokumenty opisu-

REDAKTOR

ją zjawiska, które mogą dziwić czy oburzać.

Anna Gierman

A z pewnością zmuszają do zastanowienia nad tym, co przy mówieniu o Holocauście jest

W programie tegorocznego Krakowskiego Fe-

dozwolone i czy właściwie istnieje taka forma

stiwalu Filmowego uwagę zwracały filmy

pamięci, która dozwolona nie jest.

z Holocaustem w tle – nie tylko ze względu na wciąż nośną tematykę, ale przede wszystkim

Historia i sztuka w obliczu niewyrażalnego

za sprawą osobliwych tytułów. Nieoczywiste,

Z Holocaustem problem ma właściwie każdy –

a może wręcz kontrowersyjne zestawienie

- kłopot sprawiają zarówno opis historyczny,

słów „miss” i „Holocaust” czy poprzedzenie

jak i ujęcie artystyczne. Język historyczny jest

nazwy, w której występuje słowo „Holocaust”,

językiem metafor. Niezrozumiałe wydarzenia

hashtagiem to z pewnością dobre chwyty

z przeszłości tłumaczy się za pomocą analogii

marketingowe, ale w tym przypadku też...

do zdarzeń, które mieszczą się w granicy poj-

str /

www.outro.pl /

mowania współczesnego człowieka. Tymcza-

wej

obozu

koncentracyjnego.

Wszystkie

sem Zagłada w świecie pooświeceniowym

te dzieła powstały przed rokiem 2000, ale

uchodzi za zjawisko bezprecedensowe, a więc

w czasach nam najbliższych wciąż stanowią

w odniesieniu do języka stosowanego przez

przedmiot sporu o stosowność. Świadczy

historyków – niemożliwe do opisania.

o tym chociażby odbiór wystawy w MOCAK-u w 2015 roku, na której prezentowane były

Po dylematach historyków przychodzi czas

między innymi dwa ostatnie wymienione prze-

na sztukę, w której obecność Holocaustu to

ze mnie projekty. Oburzenie manifestowały

nieustające pytania o formę, stosowność

niektóre środowiska żydowskie. Postulowano

i kondycję człowieka w obliczu pamięci

nawet zamknięcie wystawy.

o przeszłości. Adorno już dawno pytał: czy po

Auschwitz da się jeszcze pisać wiersze?, jed-

Kontrowersje wyjaśnione

nak głosy na ten temat się nie wyczerpują.

Artystów broni idea. Swoje działania, które

Chyba częściej niż „czy” pojawia się pytanie

czasem sprawiają wrażenie braku szacunku

„jak”. Wątpliwości wzbudził wydany po raz

dla ofiar Zagłady, tłumaczą konkretnymi re-

pierwszy w 1986 roku komiks Maus Arta Spie-

fleksjami na temat Holocaustu, które dopro-

gelmana, w którym postacie Żydów noszą ma-

wadziły ich do stworzenia takiego, a nie inne-

ski myszy, Niemców – kotów, a Polaków –

go projektu. Zbigniew Libera ideę stojącą za

- świń. Jeszcze głośniej było o filmie Beni-

zbudowaniem obozu koncentracyjnego z kloc-

gniego Życie jest piękne, przy którym kontro-

ków Lego tłumaczy następująco: Myśl, która

wersje dotyczą teatralnej konwencji i elemen-

doprowadziła mnie do zrobienia tej pracy, do-

tów komicznych. Do tej wyliczanki dosyć po-

tyczyła samej racjonalności, która jest pod-

wszechnie znanych przykładów niejedno-

stawą systemu klocków Lego, a która wydała

znacznej etycznie sztuki holocaustowej moż-

mi się przerażająca: nie można z tych klocków

na dodać jeszcze chociażby Lego. Obóz kon-

zbudować nic, na co nie pozwala precyzyjny,

centracyjny Libery czy Berka Żmijewskiego –

racjonalny system .

- film, na którym grupa dorosłych, nagich ludzi bawi się w berka w dawnej komorze gazo-

str /

www.outro.pl /

Natomiast zasadność wpisania historii o Za-

no przyzwyczaiły widza do obrazów reali-

gładzie w konwencję komedii, tłumaczy Kata-

stycznych czy nawet hiperrealistycznych,

rzyna Makaruk w eseju Czy możliwa jest ko-

przez co jest on na realizm znieczulony. Po-

media o Holocauście?. Po pierwsze, wybór

nownie, teatralna konwencja wytrąca widza z

formy tak kontrastującej z tematem ją uwypu-

jego odbiorczej strefy komfortu i, paradoksal-

kla. Kinematografia zwykła łączyć Holocaust

nie, zmusza do zestawienia tego co na ekra-

z konwencją dramatu, przez co odbiór uległ

nie, z prawdziwą przeszłością.

automatyzacji. Powtarzający się schemat uśpił czujność widza, zmniejszyła się jego re-

Co z najmłodszym pokoleniem?

fleksyjność. Zabieg ten uzmysławia, że forma

Nowy wymiar mówienia o stosowności w kon-

nie jest przezroczysta – każdorazowo łączy się

tekście Holocaustu otwiera era smartfonów,

z jakimś znaczeniem. Poza tym telewizja i ki-

Facebooka i Snapchata. Temat zyskał szerszy

str /

www.outro.pl /

rozgłos w momencie powstania projektu Yolo-

Podobny problem zdaje się podejmować

caust. Pisarz Shahak Shapira, Izraelczyk za-

wspominany

mieszkały w Niemczech, przerobił zdjęcia tu-

#uploading_holocaust. Opowiada o młodych

rystów odwiedzających Pomnik Pomordowa-

Izraelczykach, odbywających obowiązkową

nych Żydów Europy w Berlinie, w miejsce mo-

wycieczkę do Polski, podczas której odwie-

numentu wstawiając archiwalne zdjęcia z ob-

dzają obozy koncentracyjne i inne miejsca pa-

ozów koncentracyjnych. Na jego stronie inter-

mięci o Holocauście. Dzięki treści możemy ob-

netowej czytamy, że większość osób, które

serwować zachowania młodzieży podczas wy-

znalazły się na zmienionych w ten sposób

cieczki, poznać jej stosunek do Zagłady i stan

zdjęciach, wysłało maile z przeprosinami. List

wiedzy nastolatków na ten temat. Jednak

od chłopaka ze zdjęcia, pod którym oryginal-

w tym wypadku ważniejsza wydaje się przyję-

nie został umieszczony podpis Jumping on

ta forma. Film został zmontowany z użyciem

dead Jews, został zacytowany w całości.

wyłącznie

we

krótkich

wstępie

filmów

dokument

znalezionych

na Youtubie. Poprzez taki wybór twórcy sta-

str /

www.outro.pl /

wiają pytanie o to, jak współczesna nam rze-

jest „wycieczka do Polski”, jest stosowne.

czywistość i związany z nią styl życia sytuują

Zwłaszcza że za pośrednictwem tych samych

się wobec Holocaustu i czy najnowsza kultura

mediów publikuje się też materiały ze spotkań

pozostawia przestrzeń na pamięć o tragicz-

towarzyskich, imprez czy wyjść do restauracji.

nych wydarzeniach przeszłości. A najnowsza

Czy nie jest to banalizacja i włączenie Holo-

kultura to też kultura Internetu, wraz

caustu w poczet elementów, którymi żywi się

ze wszystkimi jej zwyczajami, takimi jak pu-

kultura masowa? I czy równocześnie nie goi

blikowanie zdjęć, nagrań czy postów przy każ-

się przez to rana po Zagładzie, która nigdy nie

dej możliwej okazji.

powinna zostać zagojona ?

Holocaust niczym wyjątkowym

Stosunek młodzieży do Holocaustu wskazy-

Widz zastanawia się, czy dzielenie się na por-

wałby na to, że stał się on jednym z wie-

talach społecznościowych przeżyciem, jakim

lu

str /

tragicznych wydarzeń z przeszłości.

www.outro.pl /

Nie zajmuje specjalnego miejsca w pamięci,

Problem turystyki w miejscach pamięci o Ho-

bo nie wydaje się już niczym wyjątkowym.

locauście doczekał się osobnego dokumentu.

To zresztą nie tylko problem młodzieży. Tego

W Austerlitz, również prezentowanym pod-

samego dowodzą oferty co niektórych biur

czas tegorocznego KFF, reżyser przygląda się

podróży, w których można znaleźć na przykład

osobom odwiedzającym obozy koncentracyjne

kilkugodzinną łączoną wycieczkę do Au-

w Dachau i Sachsenhausen. Wśród osób przy-

schwitz i Wieliczki. Taką właśnie ofertą zain-

glądających się miejscu w zadumie, nie bra-

spirował się Mirosław Bałka tworząc korytarz

kuje i takich, którzy radośnie robią sobie pa-

Auschwitzwieliczka. Chociaż miał to być przy-

miątkowe zdjęcia. Tytuł filmu może być mylą-

kład angażującej sztuki publicznej, zasłynął

cy, jest to bowiem, jak tłumaczy reżyser, do-

głównie za sprawą problemów z jego usytuo-

syć luźne nawiązanie do książki Austerlitz

waniem i sprowokował dyskusje na temat

W.G. Sebalda, którą się inspirował.

wkomponowywania dzieł sztuki w przestrzeń miejską.

str /

www.outro.pl /

Zwycięstwo nad Hitlerem

z nich jest sposób radzenia sobie z dokuczli-

Jednak to, co na pierwszy rzut oka wygląda

wymi, powracającymi wspomnieniami, dla in-

na ignorancję i zapomnienie, w niektórych

nych jest to forma utrwalania pamięci o Holo-

wypadkach może okazać się też sposobem

cauście – zwłaszcza wśród młodych pokoleń.

na oswojenie z traumą, czy nawet formą triumfu nad złem Zagłady. Ze skrajnie różny-

Z jednej strony mamy dzieła, które uświada-

mi reakcjami spotkał się opublikowany w In-

miają nam, że emocjonalny stosunek ludzi

ternecie film Tańcząc w Auschwitz, który

do Holocaustu powoli zanika. Przestaje to być

przedstawia rodzinę, w tym jedną osobę, któ-

wydarzenie budujące europejską tożsamość.

ra ocalała z Zagłady, tańczącą do I will

Z drugiej – sam fakt powstawania tak licznych

survive Glorii Gaynor w obozie w Oświęcimiu.

dzieł traktujących o Holocauście z najróżniej-

Autorzy filmiku tłumaczyli, że dla nich jest

szych perspektyw dowodzi, że temat Zagłady

to wyraz zwycięstwa nad złem, nad Hitlerem –

się jeszcze nie wyczerpał. Rany nie zostały

- pokazanie, że naród żydowski przetrwał mi-

zagojone. I chyba tym lepiej dla nas. Jak pisze

mo przeciwności losu.

Frank Ankersmit w eseju Pamiętając Holo-

caust: czasami w życiu cywilizacji choroba Osobliwą formą terapii jest zjawisko przedstawione we wspomnianym już dokumencie

Miss Holocaust. W Izraelu ma bowiem miejsce konkurs piękności, w którym startują kobiety ocalałe z Zagłady. Jak tłumaczą, dla jednych

str /

jest lepsza niż zdrowie.

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

Z czarno-białego zdjęcia na okładce podręcznika do filozofii uśmiecha się młody mężczyzna o czarnych włosach i ciemnych oczach. To fotografia laureata literackiej nagrody Nobla z 1957 roku – Alberta Camusa.

tyzował ze środowiskami komunistycznymi,

REDAKTOR

popularnymi we Francji lat 30. ubiegłego wie-

Sebastian Sosnowski

ku, jednak, przez różnice światopoglądowe, ostatecznie zerwał z nimi kontakty. Camus

Dziecko Algieru

planował zdobyć gruntowne wykształcenie

Albert Camus był człowiekiem żyjącym w roz-

i podjąć pracę na uniwersytecie, lecz z powo-

darciu. Urodził się w 1913 roku w Algierii,

du gruźlicy nie został przyjęty na École Nor-

w rodzinie europejskiego pochodzenia. Jego

male Supérieure – prestiżową uczelnię w Pa-

ojciec zmarł na froncie pierwszej wojny świa-

ryżu, którą ukończyli m.in. Jean Paul Sartre

towej pod Marną, dlatego synem zajmowała

czy Simone de Beauvoir. W związku z tym

się matka – osoba niema i niepiśmienna.

podjął studia filozoficzne w Algierze, a póź-

Solidne wykształcenie Albert Camus zawdzię-

niej

czał wychowawcy Louisowi Germainowi, któ-

w „Alger républicain”. Uważnie obserwował

ry starał się o stypendium naukowe dla swo-

i

jego ucznia. Początkowo młody pisarz sympa-

i kolonialne stosunki panujące w ojczystej

str /

rozpoczął

trafnie

pracę

komentował

jako

dziennikarz

niesprawiedliwość

FOT. ROBERT EDWARDS

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

Algierii. W trakcie spotkania z algierskimi

mnienia rodzinnego kraju przewijają się przez

studentami w Sztokholmie, po odebraniu

większość dzieł, a sam autor wskazywał,

nagrody Nobla, na pytanie o przemoc z obu

że w

stron konfliktu odpowiedział: Dziś w Algierze

i wolność, czyli wszystko, co tam otrzymał.

pod tramwaje podkłada się bomby. W którymś

Piękno przyrody było kluczowe w budowaniu

z nich mogłaby się znaleźć moja matka. Jeśli

nastroju jego dzieł.

twórczości ważne są słońce, piasek

tak wygląda sprawiedliwość, to ja wybieram moją matkę.

Jego związki z egzystencjalizmem były bliskie, jednak sam pisarz nie określał się jedno-

Camus i Sartre

znacznie jako przedstawiciel tego nurtu filo-

W 1942 roku Camus na stałe opuścił swoją

zoficznego. Po wyjeździe do Francji Camus

ojczyznę i zamieszkał w Paryżu, co pogłębiło

zaprzyjaźnił się z Jeanem Paulem Sartre'em,

jego rozdarcie i wzbudziło tęsknotę. Wspo-

co jednoznacznie zaszufladkowało go jako

str /

www.outro.pl /

egzystencjalistę. Obu mężczyzn połączyła mi-

Pisarze zaczęli różnić się między sobą rów-

łość do teatru. Co ciekawe, zanim się poznali,

nież na polu ideologicznym. Po zakończeniu

czytali i recenzowali nawzajem swoje pisma

wojny we Francji Jean Paul Sartre stał na sta-

i sztuki. Różniło ich pochodzenie. Sartre był

nowisku literatury zaangażowanej w życie po-

Francuzem z rodziny burżuazyjnej, który ła-

lityczne kraju. Według niego francuscy twór-

mał normy obyczajowe ówczesnego społe-

cy powinni poświęcić swoje prace problemom

czeństwa, natomiast Camus był dumny

politycznym ojczyzny. Camus zanegował ten

ze swojego skromnego algierskiego pocho-

pomysł i napisał w swoim dzienniku, że waż-

dzenia i nigdy nie obrócił się przeciwko nie-

niejsze dla niego jest społeczne zaangażowa-

mu. Sartre lubił towarzystwo paryskiej elity

nie twórcy. Konflikty te doprowadziły do roz-

i

stronił

padu przyjaźni. Gdy Sartre otrzymał Nobla

od zbędnego blichtru. W końcu te różnice

w 1964 roku, odmówił, tłumacząc, że nikogo

przemieniły się w osobiste przytyki.

nie powinno się honorować za życia oraz za-

otoczenie

wielbicielek.

Camus

str /

www.outro.pl /

pewniając, iż nie jest urażony tym, że Camus dostał nagrodę przed nim. Przyjaźń największych intelektualistów XX wieku przerodziła się w otwartą wrogość.

Camus egzystencjalistą?

Tezy typowe dla filozofii egzystencjalnej Albert Camus rozwijał w wielu swoich dziełach.

W Micie Syzyfa przedstawił obrazowo absurd egzystencji. Syzyf jest alegorią każdego człowieka, a jego praca – ludzkiego życia. Wielkie starania i nadzieje mogą przynosić rozczarowanie, czyli upadek toczonego przez Syzyfa głazu. Bardzo bolesna jest świadomość tragiczności tego położenia. Syzyf nie może uniknąć swojej kary, człowiek nie może uniknąć swojego życia. Camus nie przewiduje samobójstwa

jako

rozwiązania,

uważa

je

za tchórzostwo, jednak świadomość nieuchronności daje siłę do zrozumienia absurdu swojego

losu.

Człowiek

świadomy

wie,

że śmierć jest nieunikniona i godna pogardy.

Wszystko inne do niego należy. Powraca do życia. Moment uświadomienia sobie tej prawdy jest kluczowy dla całej myśli Alberta Camusa. Bunt wobec absurdu życia to motor, który nadaje sens ludzkiej egzystencji. Trzeba

wyobrażać sobie Syzyfa szczęśliwym.

str /

Człowiek zbuntowany, w ujęciu Camusa, to ktoś wolny, kto rozumie absurd świata, w jakim żyje, ale także ma świadomość, że nie ma żadnej innej możliwości życia. Bunt to potwierdzenie wartości jednostki, możliwość życia „po swojemu”, prawdziwa wolność człowieka, który rozumie, że jest jedynie trzciną, ale trzciną rozumiejącą i zdolną do buntu.

www.outro.pl /

Rieux, bohater Dżumy, stara się walczyć z groźną dla miasta epidemią. Cenne są dla niego relacje z matką, żoną i przyjaciółmi.

Doktor Rieux reprezentuje drugi typ bohatera w twórczości Camusa, oparty na micie Prometeusza. Podobnie jak tytan, człowiek przez poświęcenie dla innych jest w stanie nadać sens swojemu życiu. Świat bez miłości jest

światem pustym.

W myśli Alberta Camusa najczęściej wyróżnia się dwie postawy. Tę inspirowaną Syzyfem, który przez świadomość absurdu życia i świata jest w stanie samodzielnie kreować swoje życie. Ten pogląd zbliża go do francuskich egzystencjalistów pokroju Sartre'a. W opozycji do nich Camus stoi na stanowisku humanizmu, o czym świadczy postawa prometejska, przyjmowana przez niektórych z bohaterów

Postawa prometejska

jego dzieł. Człowiek zbuntowany ponosi od-

Ogromną wartość w myśli Alberta Camusa,

powiedzialność za swój bunt, ale też kocha

w odróżnieniu od poglądów m.in. Jeana Paula

innych w absurdzie ich egzystencji.

Sartre'a, stanowi inny człowiek. Sartre uważał, że samotność jest atrybutem życia.

Nie można jej pokonać przez miłość, bo miłość to walka, a piekło to inni. Natomiast w dziełach Alberta Camusa możemy odnaleźć przykłady poświęcenia się dla innych. Doktor

str /

www.outro.pl /

Pytanie o sens towarzyszy ludziom od zawsze. Spotykamy się z nim zarówn

życiowych decyzji. Nie inaczej jest z sensem w znaczeniu najogólniejszym. T

str /więc postawić je również na łamach Outro: ja zwykłym ludziom. Spróbujmy

www.outro.pl /

no w zwykłych codziennych sytuacjach, jak i przy podejmowaniu ważnych

To zagadnienie od wieków spędza sen z powiek zarówno filozofom jak i tzw.

aki sens ma życie?

str /

www.outro.pl /

Ludzie i punkty widzenia

REDAKTOR

Podejdźmy do sprawy ściśle egzystencjalnie,

Kamil Durajczyk

a przynajmniej z zacięciem charakterystycznym dla tego kierunku filozofii. Aby to uczynić skupmy się na wybranych, indywidualnych

Wydawać by się mogło, że zadając to pytanie

losach ludzkich. Jako przykład posłużą nam

nie sposób uciec od rozważań religijnych.

cztery żyjące współcześnie osoby. Dla formal-

W końcu zupełnie inaczej przedstawia się wi-

ności dodajmy jeszcze tylko standardową

zja człowieka i jego życia, gdy przyjmiemy

w takich sytuacjach formułę: „wszelkie podo-

możliwość istnienia Boga/bogów. Ich obec-

bieństwo do prawdziwych osób i zdarzeń jest

ność zmienia sposób patrzenia na egzystencję

przypadkowe” i możemy zaczynać.

człowieka i stawia nas wobec perspektywy dalszego istnienia po śmierci.

Z kolei zupełnie inaczej przedstawia się spra-

Działka

wa, jeżeli uznamy istnienie ludzi za efekt serii

Hanna nie wyróżnia się spośród tysięcy in-

kosmicznych zbiegów okoliczności, których

nych polskich emerytek. Kobiety takie jak ona

ostateczną granicą, zza której nie ma już po-

mijamy na co dzień – na ulicach, w sklepach,

wrotu, jest moment śmierci każdego z nas.

parkach, pod domem i na klatce schodowej.

Ta mroczna perspektywa radykalnie zmienia

Wydawać by się mogło, że zlewają się w jedną

patrzenie na los człowieka.

zwartą masę. Tymczasem każda z tych pań

Aby jednak nasze rozważania choć trochę różniły się od milionów już istniejących, spróbujmy zrezygnować z rozpatrywania zagadnień

(swego

czasu

zwanych

pogardliwie

„moherami”) ma swój własny świat, do którego wstęp mają tylko nieliczni.

religijnych i kwestii istnienia Boga. Poszukaj-

Świat Hanny zamyka się na obrzeżach miasta,

my sensu tu i teraz – w życiu doczesnym

w którym samotnie mieszka. To zaledwie kil-

na ziemi.

kadziesiąt metrów kwadratowych, w których przebywa średnio trzy, cztery razy w tygodniu. I to tylko w miesiącach wiosenno-

str /

www.outro.pl /

letnich. Miejsce to zwie się „ogródkiem dział-

Przebywając na swojej działce, Hanna prze-

kowym”. To taka miejska namiastka kontaktu

nosi się do zupełnie innej rzeczywistości. Jest

z naturą dla ludzi z bloków, których nie stać

wtedy bardzo daleko od siermiężnego bloko-

na dom z ogrodem.

wiska rodem z PRL, w którym przyszło jej

Jednak dla naszej bohaterki działka to coś

mieszkać. Nie przeszkadza to, że z jej działki

więcej niż tylko skromny kawałek ziemi oto-

dobrze widać niemal identyczne bloki górują-

czony ogródkami działkowymi nie zawsze

ce nad okolicą. Ta mała zielona kraina jest dla

życzliwych sąsiadów. Ona patrzy na to ina-

Hanny całym światem. Nic sobie nie robi z do-

czej. To niemalże prawdziwy tajemniczy

cinek ludzi, którzy dowiadują się o jej pasji.

ogród, w który zanurzała się bohaterka kla-

Zdarzało jej się bowiem słyszeć za plecami: ta

sycznej powieści Frances Burnett. Magia

wariatka gadająca do kwiatów. Dla niej pro-

w czystej postaci. Każda z rosnących tu roślin

blemem są jednak wyłącznie miesiące jesien-

nosi imię nadane jej przez właścicielkę i jest

no-zimowe, kiedy to jest zmuszona spędzać

pieczołowicie pielęgnowana.

czas w mieszkaniu. Z dala od swojej pasji, która stanowi dla niej prawdziwy sens życia.

str /

www.outro.pl /

Klub

Jest obecny na wszystkich spotkaniach, sta-

Jak co sobotę, Kuba wsiadł do autobusu ma-

dion miejski zna od podszewki, jeździ także

jącego za chwilę ruszyć na przedmieścia mia-

na mecze wyjazdowe. W ten sposób zwiedził

sta. Jest to 25-letni chłopak, który jednak nie

już niemalże cały kraj. Choć drużyna od lat

zamierza się ustatkować. Poza codzienną pra-

nie radzi sobie najlepiej, chłopak nie rezygnu-

cą, cały wolny czas zajmuje mu zaangażowa-

je z poświęcenia i z całą siłą angażuje się w

nie w środowisku kibiców. Kuba od najmłod-

działalność na rzecz ukochanego klubu.

szych lat jest zapalonym fanem miejscowego

Z pewnością nie jest typem sezonowego kibi-

klubu piłkarskiego. Wciągnął go w to starszy

ca, który jest ze swoim zespołem tylko w cza-

brat, który jednak już dawno zapomniał

sie jej zwycięstw.

o swojej pasji, podczas gdy Kuba wyrósł na

Również w domu Kuba nie ustaje w działa-

lidera osiedlowej grupy kibiców .

niach manifestujących przywiązanie do swojej drużyny. Tapeta na pulpicie komputera ja-

str /

www.outro.pl /

sno daje do zrozumienia, czyim jest kibicem,

ści, które nabył trenując w gimnazjum karate,

podobnie jak strona startowa, którą jest fo-

a także… sztuka szybkiego biegania.

rum wiadomego klubu. Ileż to razy ścierał się

Co sobotę, Kuba – oczywiście w pełnym

tam z kibicami innych drużyn. Nierzadko po-

umundurowaniu klubowym – wsiada z kole-

dobne problemy spotykały go także w real-

gami, lub sam do miejskiego autobusu, który

nym życiu – Kuba ma bowiem zwyczaj dumnie

podwozi go pod samą bramę stadionu. Często

paradować w koszulce klubowej. Pół biedy,

widuje tu starszą kobietę, o której mówi się

gdyby czynił to tylko podczas meczów. Nie-

w okolicy, że to wariatka, która gada z kwia-

stety podobnie ubiera się także na co dzień,

tami. To nawet zabawne, ale Kuba nie ma cza-

również podczas wypraw do tej części miasta,

su się nad tym zastanawiać – jego myśli krążą

która jest zamieszkiwana przez kibiców zu-

już tylko wokół kolejnego meczu. Wszystko

pełnie innej drużyny… Zawsze jednak jakoś

skupia się wokół tego, bo właśnie to jest

sobie radzi. Pomocna okazują się umiejętno-

dla chłopaka prawdziwym sensem życia.

str /

www.outro.pl /

Rodzina

Nie mogła jednak narzekać na swoje życie za-

Zosia niedawno przekroczyła trzydziestkę.

wodowe. Skończyła dobre studia, które szyb-

Jest to wiek, w którym otoczenie zaczyna od

ko zapewniły jej stabilną pracę i przyzwoite

nas wymagać, abyśmy się ustatkowali i zało-

dochody. Różniła się pod tym względem

żyli rodzinę. Z biegiem lat dziewczyna zaczy-

od wielu

nała odczuwać tę narastającą presję, a na do-

w okresie studiów Zosia angażowała się

miar złego tego samego domagał się jej we-

w wiele działań – próbowała znaleźć swoją

wnętrzny głos. Pomimo to wciąż nie mogła

drogę i odkrywać nowe pasje. To zapewniło

znaleźć odpowiedniego kandydata. Wszak –

jej wiele wspaniałych przygód, doświadczeń,

do tanga trzeba dwojga. Jak na złość wyda-

znajomości. Ale wciąż z tyłu głowy tkwiło nie-

wało się, że wszystkie koleżanki dawno już

dające spokoju przekonanie o niespełnieniu.

mają ten problem za sobą, a niektóre docze-

Czuła, że chciałaby znaleźć szczęście także

kały się już nawet dzieci. A ona wciąż pozo-

w tej najbardziej prywatnej warstwie życia

stawała singielką.

każdego z nas. To jednak nie było proste.

str /

swoich

rówieśników.

Ponadto

www.outro.pl /

Nagle pewnego dnia pojawił się on. Spotkała

Z każdym dniem ich relacja układała się coraz

go przez przypadek podczas jednej z imprez.

lepiej, aż wreszcie zdecydowali się na ślub.

Nie mieli żadnego wspólnego znajomego,

Wkrótce po nim Zosia dowiedziała się, że jest

a jednak od pierwszych słów nawiązali dobry

w ciąży. Spełniały się jej marzenia o stabiliza-

kontakt. Ta obawa zawsze pojawia w takich

cji rodzinnej. Dopiero teraz poczuła się w peł-

sytuacjach i często paraliżuje przed nawiąza-

ni szczęśliwa. Nieoczekiwanie pokochała tak-

niem nowych znajomości. Na szczęście w tym

że mężczyznę z którym zdecydowała się zało-

przypadku lęk został przezwyciężony, a oba-

żyć rodzinę. W końcu dostrzegła to, jak do-

wy nie sprawdziły się. Jakiś czas później spo-

brze ją traktował przez cały ten czas. Patrząc

tkali się jeszcze kilkakrotnie, jednak Zosia nie

na zdjęcie USG ich dziecka, zrozumiała, że „to

była przekonana do tej znajomości. Czegoś jej

jest to” i wreszcie poczuła, że odnalazła

brakowało i nie chciała przenosić tej relacji

prawdziwy sens życia.

na wyższy poziom. Wolała poczekać na prawdziwe uderzenie miłości, strzałę Amora, czy też motyle w brzuchu.

Jednak lata mijały, a za każdym razem gdy Amor się zjawiał, posyłał strzałę w nieodpowiednim kierunku. Z kolejnych znajomości nic nie wychodziło. Po jakimś czasie Zosia zdecydowała się odnowić lekko już zakurzoną relację z chłopakiem poznanym na imprezie.

Wciąż nie była do niego przekonana, ale okazał się, że nadal dogadują się tak samo świet-

Pomoc Marcin już od czasów szkolnych wykazywał aktywność w wielu dziedzinach. Albo–jak uważali złośliwi – wręcz nadaktywność.

Był typowym społecznikiem, więc gdy tylko w szkole ogłaszana była jakaś akcja, on zawsze zgłaszał się jako jeden z pierwszych.

Wszędzie było go pełno i zawsze można było na niego liczyć.

nie jak wcześniej. Miała do wyboru: albo w

Nie ma jednak róży bez kolców. Często skry-

dalszym ciągu czekać na tego jedynego, albo

cie zazdrościł kolegom - lekkoduchom, którzy

spróbować stworzyć coś trwałego z poznanym

spędzali czas na niekończących się impre-

na imprezie mężczyzną . Wciąż pełna wątpli-

zach, zabawach i beztrosce. On z trudem znaj-

wości, wybrała w końcu tę drugą drogę.

dował czas na sen, nie mówiąc już o jakich-

str /

www.outro.pl /

kolwiek rozrywkach. Mimo to, wciąż „coś” -

wać się ze swoją działalnością. Po prostu ro-

jakaś wewnętrzna siła, popychała go do spo-

bił to, co uważał za słuszne.

łecznej aktywności. Chociaż sam nie do końca

Pewien słoneczny dzień na zawsze zapisał się

mógł to zrozumieć, cierpliwie podążał za tym

w pamięci chłopaka. Wraz ze znajomymi był

głosem.

wtedy w popularnej sieci fast food, a później samotnie wracał

ulicami miasta do domu.

Nic nie zmieniło się także na studiach. Marcin

Nagle zauważył idącą z naprzeciwka młodą

wciąż z niezwykłą aktywnością angażował się

dziewczynę – na oko była w szkole średniej,

charytatywnie oraz społecznie. Pomagał mię-

może w gimnazjum. Nie zwróciłaby jego uwa-

dzy innymi biednym, chorym, a także udzielał

gi, gdyby nie świdrujący, badawczy wzrok,

się w schronisku dla zwierząt. Mówiono o nim

którym go wręcz prześwietliła. Gdy mieli się

„Ojciec Teresa”. Nawet śmieszyło go to okre-

minąć, przystanęła i spojrzała na niego z lek-

ślenie, choć nie lubił nigdy przesadnie afiszo-

ką niepewnością.

str /

www.outro.pl /

– Przepraszam, ale my się chyba znamy…

niej wizerunek świętego mikołaja. Oboje ro-

„Podryw? Miło, dziewczyno, ale jestem zajęty.

ześmiali się i przytulili. To spotkanie trwało

A poza tym jesteś ode mnie młodsza o dobre

krótko, ale na długo pozostało w pamięci

10 lat” – pomyślał, ale zanim zdążył zwerbali-

Marcina. W tamtej chwili bowiem zrozumiał,

zować to w jakikolwiek sposób, dziewczyna

że to, co robi ma absolutny sens. Zarówno dla

dokończyła:

innych ludzi, jak i dla niego samego – jest to

– … może to głupie, ale ja mam pamięć

jego własny sens życia.

do twarzy, a pańska szczególnie utkwiła mi w pamięci. Chyba wiem, kiedy się poznaliśmy.

Różnorodność sensów

Po chwili wyjaśniła zaskoczonemu Marcino-

Jest tyle sensów, ile ludzi. Każdy musi sam

wi, że gdy miała 10 lat przyjechał do niej do

rozstrzygnąć, co ma dla niego największą

domu z charytatywną paczką świąteczną. Po-

wartość. Czy chce poświęcić swoje życie ja-

chodziła z bardzo ubogiej rodziny, więc były

kiejś pasji? A może zamierza założyć rodzinę

to dla niej pierwsze prezenty świąteczne, ja-

lub poświęcić się dla innych, działając chary-

kie dostała w życiu. Dlatego bardzo szczegó-

tatywnie? Dróg jest tak wiele, jak ludzi, z ich

łowo zapamiętała twarz chłopaka i – jak przy-

indywidualnym spojrzeniem na świat. Za-

znała ze śmiechem – od tamtej pory to był dla

miast więc rozpaczać lub powątpiewać, warto wziąć się w garść, określić to, czemu chcemy się poświęcić i… po prostu zacząć to robić.

Warto bowiem zauważyć, że perspektywę ludzi wierzących jak i niewierzących łączy jedno – świadomość ograniczonego czasu. Wniosek jest więc prosty (i wspólny dla obu tych sposobów na życie): nie warto tracić ani chwili i już teraz spróbować dołączyć do Hanny, Kuby, Zosi i Marcina, odnajdując swój własny sens.

str /

www.outro.pl /

Depresja jest jak pasożyt, który żywi się wszystkim co dobre, aż w człowieku nie pozostaje nieraz nic poza pragnieniem śmierci. Jako jednostka chorobowa znana jest już od starożytności, jednak osoby cierpiące na nią wciąż spotykają się z brakiem zrozumienia. Czy można temu zapobiec i pomóc innym lepiej pojąć istotę tej choroby?

być postrzegany jako właściwie funkcjonują-

REDAKTOR

ca jednostka społeczna. Depresja jest jedną

Marcin Kornacki

z chorób, najłatwiejszych do zlekceważenia zarówno przez chorego, jak i jego otoczenie.

Psychiatria

zajmuje

specyficzne

miejsce

Powodów ku temu jest niestety wiele.

w hierarchii dziedzin medycznych. Niby od ponad wieku jest uznawana za prawdziwą naukę, ale wciąż wielu laików traktuje ją z przy-

Weź się ogarnij

mrużeniem oka. Zdrowie psychiczne w poję-

Przede wszystkim nie jest łatwo na pierwszy

ciu społecznym nadal postrzegane jest jako

rzut oka.

mniej istotne w porównaniu do fizycznego.

Objawy tej choroby w dużej mierze pokrywają

Dolegliwości z tej pierwszej kategorii lubimy

się z symptomami zwykłego smutku. To trud-

często szufladkować jako zwykłe dziwactwa,

ne nawet dla chorego. W końcu każdy miewa

które każdy musi zwalczyć sam, jeżeli chce

czasem gorszy dzień i jedyne czego chce

str /

zdiagnozować u kogoś depresję.

www.outro.pl /

to pozostać sam na sam ze swoimi myślami.

jomych i rodziny. Kontekstem do ich komen-

Zwykły smutek ma jednak swoje granice i ła-

tarzy była tragiczna śmierć dwóch znamieni-

two to zauważyć. Normalnie przygnębienie

tych artystów ze świata muzyki.

nie trwa tygodniami i nie doprowadza do stanów, których efektem są chociażby myśli samobójcze. Mimo to większość ludzi zdaje się

Zarozumiali tchórze?

tego nie widzieć. Często można od nich usły-

Pierwszym z nich był Chris Cornell – znany

szeć „Weź się ogarnij, nie masz powodów do

przede wszystkim z zespołu Soundgarden,

smutku”. Czasami tego typu ignorancja bywa

drugim Chester Bennington – wokalista Lin-

wręcz zatrważająca. „Nie rozumiem dlaczego

kin Park. Obydwaj w stałych, szczęśliwych

ktoś jest gotowy pozbawić siebie życia, tylko

związkach, ojcowie kilkorga dzieci, posiada-

dlatego, że czuje się przygnębiony” – tę opi-

jący ogromny dorobek artystyczny i fanów na

nię słyszałem dość często wśród swoich zna-

całym świecie. A mimo to każdy z nich wybrał

str /

www.outro.pl /

samobójstwo. W obu przypadkach pomiędzy

że wielu ludzi nadal nie jest w stanie poczuć

komentarzami zdruzgotanych fanów pojawia-

empatii do osoby psychicznie chorej. Co odpo-

ły się również zgryźliwe uwagi o egoistycz-

wiada za taki stan rzeczy?

nym zachowaniu muzyków, bo przecież „porzucili rodzinę, wybierając tak tchórzliwe rozwiązanie”. W podobnej sytuacji znajduje

Temat tabu

się również Sinead O’Connor – piosenkarka

O ile w przypadku osób cierpiących na choro-

cierpiąca

afektywno-

by atakujące bezpośrednio organizm zazwy-

dwubiegunowe. Zdarzało się, że podczas sil-

czaj jesteśmy w stanie dostrzec namacalne

nych stanów depresyjnych prosiła o pomoc

objawy świadczące o ich bólu, tak w przypad-

poprzez portale społecznościowe. Wiele osób

ku cierpiących na depresję dostrzegalne zna-

nazywało to jednak zwykłym sposobem

miona ich dolegliwości są zaledwie wierz-

na zdobycie uwagi. Przykłady te pokazują,

chołkiem góry lodowej. Wszystko co najgor-

na

zaburzenia

str /

www.outro.pl /

sze kryje się głęboko w ich umyśle. Poza tym,

Diagnoza dla każdego

tak jak wspominałem, psychiatria to dziedzi-

W pewnym sensie część winy za to ponoszą

na ciągle młoda dla laików. Edukacja szkolna

także nadgorliwi psycholodzy czy psychiatrzy.

w tym zakresie ogranicza się jedynie do wspo-

Według powszechnego przekonania nawet

minania o tym, jakie są najczęstsze choroby

u najnormalniejszej osoby można zdiagnozo-

psychiczne i co uznaje się za ich objawy, jed-

wać objawy jakiegoś psychicznego schorzenia

nak praktycznie brak jakichkolwiek prób nau-

i jest w tym sporo prawdy. Kiedy w latach 70.

czania wrażliwości pod tym względem.

zrobiło się głośno o ADHD i dysleksji, choroby

Wychowanie dzieci w tym aspekcie zazwyczaj

te w krótkim czasie zaczęły być postrzegane

również opiera się na powielaniu przez rodzi-

przez społeczeństwo jako możliwe do zdia-

ców znanych im stereotypów. O ile osobę na

gnozowania u każdego. W wielu przypadkach

wózku inwalidzkim czy niewidomą dziecko

(głównie na Zachodzie) rodzice mogli przy-

ma traktować z odpowiednim szacunkiem,

prowadzić do psychologa dziecko, które nie

bo nie ma ona łatwo w życiu, o tyle choroby

umiało wysiedzieć na miejscu zbyt długo albo

psychiczne to praktycznie temat tabu.

miało problemy w szkole. Tyczyło się to rów-

str /

www.outro.pl /

nież innych schorzeń jak np. zespół Asperge-

stwa czy konformizmu społecznego? Wystar-

ra. Społeczeństwo w końcu nabrało dystansu

czy też spojrzeć na samo użycie słowa

do tego typu postępowania ze strony lekarzy,

„depresja”. Często określa się nim niemal

co poskutkowało zaszufladkowaniem osób

wszystko co związane ze smutkiem, nie zaś

faktycznie dotkniętych tymi schorzeniami ja-

z jednostką chorobową. Sam usłyszałem kie-

ko ludzi z wymyślonymi chorobami. Podobnie

dyś takie zdanie: „No przez ostatnie dwa tygo-

jest i z depresją. Skoro można pójść do leka-

dnie miałem depresję, ale już mi przeszło”.

rza z nadpobudliwym dzieckiem i od razu wrócić ze zdiagnozowanym ADHD, to przecież, według tego schematu, równie dobrze to sa-

Problemy pierwszego świata

mo może się stać, jeżeli pójdziemy ze „trochę

Jednym z czołowych argumentów osób nieak-

większym” smutkiem i otrzymamy diagnozę

ceptujących bądź nierozumiejących depresji

o depresji. Problem istnieje więc tylko w gło-

jako choroby, jest to, że inni mają gorzej, więc

wach psychologów i psychiatrów, czyż nie?

nie powinniśmy być takimi egoistami. Jako

Skrót myślowy wynikający ze zwykłego leni-

tych, którzy mają gorzej, podają osoby bez-

str /

www.outro.pl /

domne, biedne, cierpiące głód lub żyjące

spora część osób definiujących się jako do-

w krajach ogarniętych wojną. Ogólnie wszyst-

tkniętych depresją, desperacko szukając uwa-

kich fizycznie pokrzywdzonych przez los.

gi, faktycznie stwarza sobie problem, niema-

Fakt, depresja to w zasadzie choroba cywili-

jący odniesienia do rzeczywistości i zakrzyku-

zacyjna. Osoby, które są zmuszone, by myśleć

je tym samym ludzi, którzy faktycznie cierpią.

tylko o tym jak przetrwać kolejny dzień, za-

Brak wsparcia w środowisku, w jakim żyje

zwyczaj nie doświadczają depresji w jej ści-

osoba z depresją przyczynia się do rozwoju tej

słym znaczeniu. Nie oznacza to jednak, że sa-

choroby. Im mocniej próbujemy zdystansować

ma choroba jest wymysłem bogatych Europej-

kogoś do jego własnych kłopotów, tym bar-

czyków czy Amerykanów, którzy z nudów

dziej potęgujemy przytłaczające go poczucie

stwarzają sobie sztuczne problemy. Ludzie,

izolacji. Ludzie, którzy czują, że mogą nie po-

którzy mają lepszy standard życia, poszukują

radzić sobie ze stanem swojego zdrowia psy-

zaspokojenia potrzeb, które nazywamy wyż-

chicznego, boją się o tym rozmawiać, a tym

szymi wartościami; miłości, akceptacji, jed-

samym szukać pomocy. Powodem tego jest

nym słowem po prostu szczęścia. Znane jest

najzwyczajniej w świecie wstyd i niejako po-

to zresztą jako piramida Maslowa. Im bliżej

czucie winy, że próbują wymusić u innych

ku jej szczytowi, tym bardziej abstrakcyjny

współczucie dla problemów, które przecież

wymiar mają ludzkie potrzeby. Jeżeli któryś z

nie są dla nich prawdziwymi problemami.

jej stopni jest niemożliwy do osiągnięcia,

W tym wszystkim nie chodzi jednak o to, żeby

wówczas człowiek nie może czuć się spełnio-

ktoś mógł się czuć komfortowo, ale przede

ny. Taki stan trwający zbyt długo, jest jedną

wszystkim o ludzkie życie. Środowisko nie

z najistotniejszych przyczyn depresji. Więk-

musi otaczać chorego nie wiadomo jaką opie-

szość ludzi, będących częścią społeczeństwa

ką, ale powinno zawsze wyrażać akceptację.

należącego do tzw. pierwszego świata, nie

Jeżeli przestaniemy traktować depresję jak

rozumie tego, ponieważ błędnie utrzymuje

coś wyssanego z palca, z pewnością zapobie-

siebie samych w przekonaniu, że tylko ludzie,

gniemy wielu tragediom. Nie trzeba wielkiego

mający gorszy status od nich, mogą mieć

wysiłku, wystarczy jedynie odrobina zrozu-

„prawdziwe” problemy. Z drugiej zaś strony,

mienia.

str /

www.outro.pl /

Dzie

na u

to w

str /

www.outro.pl /

eje się dużo, mówi się głośno, ciśnienie rośnie. Złościmy się na ustalenia,

ustawy i na reakcje polityków. Mnie jednak najbardziej mierzi to, jakie przez

wszystko przyjmujemy strategie zachowań wobec siebie.

str /

www.outro.pl /

Czuję presję za każdym razem, gdy włączam

REDAKTOR

telewizję,

Klaudia Trzeciak

czy

przeglądam

wiadomości.

Tak jakbym natychmiast musiała ustosunkować się wobec obecnych wydarzeń, bo to jaką

Zagrywki polityczne przypominają mi coraz

przyjmę postawę, zaważy na wyborze jednej

bardziej te sportowe. Politycy i ich medialni

z

sympatycy odgrywają role, odpowiednio: ata-

do siebie drużyn. Tym gorzej, że rozgrywki

kujących, rozgrywających i obrońców, a my

stają się coraz częstsze, z coraz bardziej za-

zajmujemy określone miejsca na trybunach.

skakującymi wynikami, a wszystko to w at-

Jak to na stadionie: są i kibice, i kibole – jedni

mosferze wrogości i niezrozumienia. Z każdej

kierujący się prawdą, drudzy prowadzeni sza-

strony rozbrzmiewa podprogowy przekaz,

leństwem. Jedni zwalczają drugich.

zmuszający do poddania się któremuś ze ście-

dwóch

antagonistycznie

nastawionych

rających się stanowisk, bezkrytycznie odrzu-

str /

www.outro.pl /

cających inne. Osoby, które wybierają bycie

Martwi cię sytuacja w Białowieży? Zanim zdą-

pomiędzy, czyli arbitralność i zdystansowanie

żysz wypowiedzieć swoje wątpliwości wzglę-

wobec gry obydwu drużyn, określa się syme-

dem decyzji prof. Szyszko, przeczytasz w In-

trystmi. Jest to pojęcie cechujące dociekliw-

ternecie, że jesteś szalonym KODziarzem,

ców, którzy rozdają żółte kartki nie tylko jed-

który nic nie wie o prawdziwym, uczciwym

nej drużynie. Kierowanie się tą taktyką jest

życiu. Bredzisz w imię niestworzonych idei

w gruncie rzeczy ryzykowne – bywa bowiem

sfrustrowanych ekologów, ogarniętych falą

uznawane za matackie i kolaboranckie. Jeśli

sprzeciwu wobec wszystkiego, co nie pocho-

mimo to chcesz być sędzią, przygotuj się

dzi od matki natury, a zostało przyklepane

na serię „jajek nienawiści” rzucanych z sza-

przez rząd. Sympatyzując z przedstawicielami

leńczym zapałem w twoją stronę. Z kolei

ministerstwa nie jesteś niczym więcej jak

przynależność do jednego z klubów wiąże się

niszczycielskim śmieciem. W końcu przemi-

z przyjęciem odpowiednio ciężkiego bagażu

niesz, a po sobie – zamiast sielskich borów –

określających cię obelg, w końcu jesteśmy

zostawisz marne ściernisko, bo nie walczyłeś;

na stadionie.

bo nie było cię pod Sejmem; bo jesteś bierny.

str /

www.outro.pl /

Nie sprzeciwiasz się, jesteś konformistą, czło-

ocen innych ludzi bez najmniejszej chęci zro-

wiekiem wciągniętym w dystopijną rzeczywi-

zumienia ich punktu widzenia. I to, że dajemy

stość Kaczyńskiego.

się wplątać w tę antypodyczną grę. Czy to, że sąsiad wyśmiał weta Dudy oznacza,

Wyolbrzymiam nie bez przyczyny. Otwieram wyszukiwarkę, wpisuję najgłośniejsze hasła

że mam przestać go lubić, bo ja z niecierpliwością na nie oczekiwałam?

ostatnich dni, a od zmanipulowanych, nieobiektywnych informacji kręci mi się w głowie.

Redakcje, sztaby, kampanie, kluby i partie

Nie mówię już o mistrzowskich memach

prześcigają się w ilości przeprowadzonych

i prześmiewczych filmach, pod którymi można

formularzy i wywiadów, ciesząc się ze wzro-

oznaczyć kolegę. Możemy nie dowiedzieć się

stu odpowiednich słupków. Tym samym od

o co chodzi w całej sprawie, ale będziemy już

społeczeństwa oczekują najczęściej tylko od-

odpowiednio przygotowani do skrytykowania

powiedzi typu „tak lub nie” – czy to nie pogłę-

postawy oponenta. Czasami naprawdę mam

bia konfliktu?

wrażenie, że ludzi nie interesuje sedno sprawy, tylko to w jaki sposób – za jej przyczyną – - wykopać z pola ideologicznych przeciwników. Domagamy się prawa do wolności, równości i możliwości do opowiadania się za tym, co czujemy, a bez przerwy sami je podważamy – bezsensownie się atakując. Przez rzucanie na wiatr wielkich haseł ludziom trochę poprzestawiało się w głowach.

Demokracja polega na tym, że sami decydujemy, którą stronę boiska wybrać. Zawsze jest też opcja niepójścia na mecz; to ty płacisz za bilet, to ty wybierasz skład drużyn.

Nie traktujmy się sondażowo – nie jesteśmy słupkami. Nie porozumiewajmy się ze sobą za pomocą transparentów, przecież umiemy mówić. No chyba, że jedyne co przychodzi nam na myśl to szykana, wtedy faktycznie le-

Kierowanie się własnymi wartościami to nie wstyd. Wstydem jest to, że czujemy się kompetentni do wystawiania bezkompromisowych

str /

piej chwilowo zaniechać tej umiejętności.

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

Chociaż Jean-Paul Sartre był egzystencjalistą, wyznawał zasadę, która brzmi dość pozytywnie: zawsze należy wybierać życie. Francuski filozof prezentował oryginalne poglądy dotyczące głównie człowieka, jego życia i podejmowanych przez niego działań.

REDAKTOR

Agata Wójcik

Chociaż sam myśliciel interesował się różnymi filozofiami, zdecydowanie najpełniej opisał swoje poglądy zgodne z nurtem egzystencjalnym. Jego dzieła znacząco wpłynęły na wiek XX oraz egzystencjalizm ateistyczny.

Sam ostatecznie silnie zaangażował się w komunizm. Twórczość Sartre’a okazała się tak

str /

www.outro.pl /

wybitna, że Francuza uhonorowano literacką

którą przedstawia myśliciel, trudno nazwać

nagrodą Nobla za powieść autobiograficzną.

optymistyczną. Człowiek jest samotny, zagu-

Filozof odrzucił wyróżnienie, co także miało

biony, opuszczony. Kolejne istotne założenie

związek z jego poglądami.

głosi, że każdy z nas ponosi pełną odpowie-

Najsłynniejsze dzieło Sartre’a to „Byt i ni-

dzialność za swoje czyny. Chociaż jednostka

cość”. W książce podjął próbę odpowiedzi na

teoretycznie jest w pełni wolna, musi zasta-

niezwykle ważne pytanie – co to znaczy być

nowić się nad konsekwencjami podejmowa-

istotą ludzką?. Pisał o egzystencji oraz esen-

nych decyzji, aby uniknąć czynienia zła.

cji, które pozwalały wytłumaczyć, czym jego

W ten sposób jej wolność zostaje ograniczona

zdaniem jest istota ludzka. Drugim funda-

przez dobro innej jednostki. Jest to absolutna

mentalnym pojęciem jest nicość, która ściśle

podstawa etyki, jaką prezentuje nam w swojej

wiąże się z egzystencjalizmem. Wizję świata,

filozofii Sartre.

str /

www.outro.pl /

Jednostka wpływa na społeczeństwo

Rozprawianie się z Bogiem

Odpowiedzialność za własne czyny ściśle wią-

Sartre był ateistą – uważał Boga za element

że się z oddziaływaniem jednostki na całe

zbędny w swojej filozofii. Francuz wyróżniał

społeczeństwo. Chociaż każdy z nas jest wol-

„byt w sobie”, czyli świat materialny, oraz

ny, to jednocześnie funkcjonuje w pewnej

„byt dla siebie”, czyli egzystencję związaną

grupie ludzi. Podejmowane przez nas decyzje

z posiadaniem świadomości. „Byt w sobie”

oddziałują zarówno na nasze życie, jak i na

nie może łączyć się z „bytem dla siebie”.

losy innych osób. Jeśli komuś zaszkodzimy,

Wszystko, co jest na świecie, to albo przed-

będziemy musieli ponieść konsekwencje.

miot, albo świadomość. Istnienie Boga zakła-

Sartre nawołuje do refleksji nad naszymi

dałoby, że w jego osobie łączą się oba te byty,

działaniami. Poza tym w jego filozofii istotne

ponieważ funkcjonuje niezależnie od świado-

jest zaangażowanie. Wykonywanemu zadaniu

mości człowieka, więc jest bytem dla siebie,

należy poświęcić się w całości, wykonywać

ale aby stworzyć coś materialnego, sam mu-

je najlepiej i najpełniej, jak tylko potrafimy.

siałby być czymś materialnym, czyli bytem

Każdej podejmowanej decyzji należy poświę-

w sobie. W koncepcji myśliciela to coś całko-

cić swoją uwagę, przemyśleć ją. Wiąże się

wicie niemożliwego. Konsekwencją takiego

to bezpośrednio ze wspomnianą już wcześniej

poglądu jest brak wyraźnego systemu warto-

odpowiedzialnością za swoje czyny. Jeśli ma-

ści. W filozofii egzystencjalnej Sartre’a nie ma

my unikać zła, to musimy dokładnie zastana-

uniwersalnego rozgraniczenia dobra i zła.

wiać się nad konsekwencjami naszych dzia-

Każdy postępuje zgodnie ze swoim interesem,

łań. To, co robimy, wpływa nie tylko na nasze

ponieważ jest wolny. Jednostka próbuje uni-

życie, ale również na życie innych ludzi.

kać czynów, które mogłyby powodować przy-

Aby uniknąć zaszkodzenia im, musimy jak

kre konsekwencje. Każdy musi myśleć nie tyl-

najpełniej angażować się we wszystko, czym

ko o sobie, ale także o pozostałych ludziach,

się zajmujemy. Odpowiedzialność i zaangażo-

ponieważ należy unikać krzywdzenia innych.

wanie to dwa bardzo istotne elementy filozo-

Może to osiągnąć poprzez, wspomniane

fii Sartre’a, których absolutnie nie da się roz-

już wcześniej, zaangażowanie i refleksję nad

dzielić.

podejmowanymi decyzjami. Filozof twierdzi,

str /

www.outro.pl /

że za każdym razem mamy w swoim życiu wybór i chociaż czasem nie ma innego wyboru niż śmierć, to w pozostałych sytuacjach zawsze należy iść w kierunku życia. Mimo że w wizji Sartre’a człowiek jest samotny i zagubiony, myśliciel nie skupia się na śmierci, a na wzlotach i upadkach ludzkiej egzystencji.

Egzystencja i esencja Zdaniem

Sartre’a

egzystencja

poprzedza

esencję. Oznacza to, że istnienie występuje przed istotą, a nawet pozwala na nią wpływać. Wszystko zaczyna się od egzystencji, czyli istnienia, na które nie mamy zasadniczego wpływu. Możemy za to zadecydować o naszej esencji, czyli sposobie, w jaki zaistnieje-

to niemożliwe. W ten sposób Sartre dochodzi

my. Filozof wyciąga z tego proste wnioski

do wniosku typowego dla wszystkich egzy-

i mówi o przypadkowości istnienia. Jego zda-

stencjalistów – wszystko jest nicością. Mimo

niem nie ma nic, co poprzedzałoby egzysten-

wszystko ta filozofia na nicości się nie koń-

cję i było jej bezpośrednią przyczyną, więc

czy, bo człowiek jest jednostką autonomiczną

wszystko, co istnieje, spowodowane jest jedy-

i sam ma wpływ na swoją rzeczywistość.

nie zwykłym zrządzeniem losu. Wywołuje

Jak twierdzi filozof:

to poczucie absurdalności, wrażenie, że na całym świecie nic nie ma sensu, ponieważ wszystko jest jedynie przypadkiem. Gdyby świadomość mogła stać się bytem, przypadkowość udałoby się zredukować, jednak jest

str /

Wolność nie jest bytem: jest ona bytem człowieka, to znaczy jego niebytem.

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

Czas biegnie do przodu, nigdy nie staje w miejscu, nawet jeśli sytuacja tego wymaga. Nie ma chwili na odpoczynek. Na osi wydarzeń z życia każdego człowieka zaznacza niewielkie punkciki będące efektem mniejszych bądź większych decyzji. To właśnie one prowadzą nas przez życie i je kształtują. str /

www.outro.pl /

zycznej, na basenie, a może na korcie teniso-

REDAKTOR

wym. W pierwszych latach jesteś wyręczany

Paulina Małota

również w najprostszych kwestiach. Nie musisz tracić czasu na wybieranie odpowiednie-

„Twoja codzienność to ciągłe pytania” –

go stroju przed wyjściem do szkoły czy na za-

- w słowach tych jest mnóstwo prawdy, która

stanawianie się, co ugotować na obiad. Scho-

może niejednego przygnieść swoim ciężarem.

dy zaczynają się jednak stosunkowo szybko –

Kiedy uświadomisz sobie, jak wiele dróg,

- w szkole sam wybierasz, z kim chcesz sie-

skrzyżowań i rozjazdów przed tobą, możesz

dzieć w ławce. Podejmujesz teoretycznie pro-

wpaść w panikę. Nie powinieneś jednak pod-

stą decyzję, jednak jeśli szkolna przyjaźń

dawać się tym emocjom. Nie jesteś jasnowi-

przetrwa próbę czasu, kolega z ławki może

dzem, przez co nie potrafisz przewidzieć przy-

towarzyszyć ci przez całe życie, być najlep-

szłości i nie wiesz, jakie skutki będą niosły ze sobą poszczególne decyzje.

Decyzje małe i duże Bez wątpienia decyzje, które podejmujesz, prowadzą

cię

przez

życie

i

pozwalają

je kształtować. Na początku jest dość łatwo, podejmują je za ciebie rodzice. To właśnie oni wybierają przedszkole, później szkołę podstawową i zajęcia dodatkowe, którymi mogliby cię zainteresować. Jeśli dobrze trafią, mogą ukształtować twoją drogę na najbliższych kilka lat, a nawet na całe życie. W końcu niejeden muzyk lub sportowiec zaczynał karierę od niezobowiązującej wizyty w szkole mu-

str /

www.outro.pl /

szym przyjacielem, powiernikiem i doradcą

szczęśliwy. Nareszcie pozbawiony władzy ro-

w trudnych kwestiach. Wtedy niepozorne po-

dzicielskiej, zdany sam na siebie. Niewielu

stanowienie ma wpływ na całe nasze życie.

z nas zdaje sobie sprawę, że dorosłość to nie

Później pojawiają się kolejne pytania o gim-

tylko przywileje, ale przede wszystkim liczne

nazjum, liceum, profil klasy, aż w końcu do-

obowiązki. Szkoła jeszcze tylko przez jakiś

cierasz do granicy, za którą czeka dorosłość.

czas utrzymuje cię na bezpiecznych torach.

Po maturze stajesz się panem własnego losu.

Na początek wybierasz studia, organizujesz

Młodość Myślę, że najbardziej wyczekiwanym momentem w życiu każdego człowieka są osiemnaste urodziny. Myślisz, że dopiero wtedy będziesz

pierwsze samodzielne wakacje, aby już od października rozpocząć nowy rozdział w życiu pod tytułem „studia”. Jesienią dziewiętnastolatek zderza się z rzeczywistością.

Uniwersytecka machina rusza, a bezbronny student odkrywa kolejne sprawy niecierpiące zwłoki. Musisz dokonać wyboru mieszkania, w końcu spędzisz w nim przynajmniej najbliższy rok. Równie ważne są przedmioty na studiach. Należy starannie zdecydować się na te, które pozwolą rozwijać twoje zainteresowania. Przeprowadzając się do nowego miejsca, decydujesz się na dołączenie do grupy ludzi, których łączą wspólne zainteresowania – może to być duszpasterstwo, szkoła tańca czy koło teatralne. Ogrom możliwości wymaga starannej selekcji i przemyślanych decyzji.

str /

www.outro.pl /

Sztuka odrzucania

lekcje tańca, a indywidualne predyspozycje

Życie każdego dnia oferuje ci mnogość możli-

pozwoliłyby mi osiągnąć sukces w amator-

wości spędzania wolnego czasu. Możesz wy-

skim kole teatralnym? Swego czasu często

brać się na lekcje tańca, dołączyć do jednego

zastanawiałam się, „co by było gdyby”. Z cza-

z wielu kół naukowych, rozpocząć artystycz-

sem jednak postanowiłam wymazać to pyta-

ną przygodę w amatorskim teatrze, chórze

nie ze swojego słownika. Wprowadzało w mo-

lub nauczyć się grać na nowym instrumencie.

im życiu niepokój i ciągłą obawę o to, że przy-

W dzisiejszych czasach sztuką staje się umie-

padkowo dokonam błędnej decyzji. Sztuka

jętność odrzucania nieustannie powstających

odrzucania to cenna umiejętność, której

szans. Doba trwa zaledwie dwadzieścia cztery

wciąż musisz się uczyć, szczególnie w dobie

godziny, więc chcąc nie chcąc musisz nauczyć

nadmiernych możliwości i niezliczonych py-

się rezygnować. I tutaj pojawiają się nieu-

tań bez odpowiedzi.

stannie nurtujące cię pytania: co jeśli wybiorę

str /

www.outro.pl /

Techniki podejmowania decyzji

szłość, wciąż muszę ryzykować, bo nie wiem

W ostatnich kilku latach naukowcy dostrzegli,

jak każda podejmowana decyzja wpłynie

jak wielkim problemem stało się podejmowa-

na moje życie. Wiem, że przede mną mnóstwo

nie decyzji. Wychodząc naprzeciw potrzebom

pytań, na które odpowiedz będzie niezbędna.

ludzkości opracowali przeróżne kursy pozwa-

Nie warto jednak nadmiernie nad tym dywa-

lające uczyć się skuteczniejszego podejmo-

gować, odpowiedź często pojawia się sama

wania decyzji. Miałam okazję brać udział

w najmniej oczekiwanym momencie. Nie war-

w jednym z takich szkoleń. Poznałam szereg

to również dręczyć się myślami „co by było

metod, których zastosowanie w praktyce po-

gdyby”, one nie pomogą nam w wyborze wła-

winno pomóc mi obierać właściwy kierunek

ściwej drogi, a jedynie zabiorą cenny czas.

przy podejmowaniu coraz mniejszych wyborów. Niewiele mi to jednak dało. Wciąż nie potrafię przewidzieć, co przyniesie przy-

str /

www.outro.pl /

Jak zrobić idealne zdjęcie na „Fejsa”?

1. Wykonaj perfekcyjny makijaż składający się z minimum czterdziestu kroków 2. Ubierz się w super modny ciuch 3. Odpal Snapchata 4. Wybierz filtr z króliczymi uszami 5. Zrób dzióbek i pstrykaj

je życie w przestrzeń Facebooka, Snapchata

REDAKTOR

czy Instagrama i tworzymy z nich nowe, po-

Marta Klon

zornie

pełnowartościowe,

rzeczywistości,

które z czasem stają się ważniejsze od świata Portale społecznościowe to osobliwe, tajem-

realnego. Niełatwo funkcjonować w takim

nicze twory nieustannie kreujące coraz dziw-

pseudoperfekcyjnym miejscu, nieustannie za-

niejsze mody, dla jednych zupełnie niezrozu-

rzucającym nas swoimi pomysłami na to, jacy

miałe, dla innych absolutnie fascynujące.

powinniśmy być. Jedno jest jednak pewne –

Trudno zachować indywidualność i własny

- w tym wirtualnym świecie coraz mniej jest

styl, gdy z każdej strony atakowani jesteśmy

miejsca na bycie sobą.

kolejnymi sposobami na bycie cool i trendy (czy ktoś jeszcze tak mówi?). Przenosimy swo-

str /

www.outro.pl /

Jestę królikię

piesków, kotków, dzików, smoków i innych,

Pamiętacie słynne selfie z tak zwanym dziób-

bardziej lub mniej, słodkich stworów, dosłow-

kiem? Jednych zachwycały, innych doprowa-

nie przejęły portale społecznościowe. Z cza-

dzały do szewskiej pasji. Niezależnie od tego,

sem coraz trudniej było znaleźć wizerunek

w jaki sposób je postrzegaliśmy, jednego nie

przyjaciół, na którym przypominaliby siebie.

można im było odmówić – stały się fenome-

Dało się to znieść, jeśli ktoś umieścił na swo-

nem na ogromną skalę. Podobny status osią-

jej tablicy bądź profilu jedną czy dwie takie

gnęły snapchatowe filtry, które niezwykle

fotografie, ale gdy powykrzywiane facjaty

szybko przekształciły się w interesujące, a dla

z doczepionymi uszami zaczęły dosłownie za-

wielu również niezwykle irytujące, kulturowe

lewać Internet, podniosły się krytyczne głosy

zjawisko. Zdjęcia znajomych w roli królików,

– doszło do zwyczajnego zmęczenia materiału. Coś, co początkowo miało być zabawnym, ciekawym dodatkiem, okazało się ulubioną funkcją snapchatowej braci. Profesjonalni fotografowie, ale również zapaleni amatorzy, rwali włosy z głowy, prosząc internautów, by potraktowali selfie jako rodzaj sztuki i szukali ciekawszych sposobów na wykorzystanie tej formy autoportretu. W końcu korzystanie z selfie sticka nie jest już niczym nadzwyczajnym i można dzięki niemu wykonać znacznie lepsze,

bardziej

interesujące

fotografie,

niż te, na których w ogóle nie przypominamy FOT. ZBIORY PRYWATNE

siebie. Zamiast poprzez zdjęcia oddawać swój niepowtarzalny charakter, zlewamy się w jedno z pozostałymi mieszkańcami wirtualnych przestrzeni. Niewiele w tym piękna, za to całe pokłady tandety i masowości, która w małych

str /

www.outro.pl /

ilościach może być akceptowalna, ale w nad-

toshopa, w wyniku którego wyginają się ścia-

miarze przyprawia o ból zębów.

ny, a wszystkie drzwi nabierają kształtu litery

s. I żeby nie było wątpliwości – grzechu tego Zostań twarzą rajstop

nie dopuszczają się wyłącznie panie. Użyt-

Skoro już o zdjęciach mowa, należałoby poru-

kownicy płci męskiej również mają swoje za

szyć inny temat, będący dla części internau-

uszami. Co prawda nie zarzucają oni profili

tów zmorą, dla pozostałych natomiast najlep-

podobiznami pośladków, natomiast chętnie

szym odkryciem ludzkości. W tej materii zdaje

i nierzadko równie nieumiejętnie wykorzystu-

się królować Instagram, gdzie stosunkowo

ją programy graficzne, by pokazać efekty re-

często nadziewam się na tego typu fotki. Cho-

gularnych wizyt na siłce. Zamiast więc po-

dzi o królujące niegdyś na portalu wiocha.pl

chwalić się swoimi prawdziwymi osiągnięcia-

fotografie wypiętych pup. Obecnie jest to po-

mi (Outro popiera regularne ćwiczenia i dba-

dobno niezawodny sposób na zwiększenie

nie o zdrowie – oczywiście pod warunkiem,

liczby followersów, zdobycie sławy i po-

że udział w tym bierze zdrowy rozsądek),

wszechnego uwielbienia – nic nie wskazuje

bądź zwyczajnie pokazać, że się akceptujemy,

na to, by jego popularność miała w najbliż-

bezmyślnie podążamy za modą na sztuczność

szym czasie przeminąć. Kobiety w różnym

i udawanie kogoś, kim wcale nie jesteśmy.

wieku i o różnych budowach ciała zachwyciły

Byle tylko osiągnąć upragniony ideał, nawet

się pomysłem, by zamiast zdjęć swoich rado-

jeśli jest on tylko pozorny.

snych, uśmiechniętych buziek, umieszczać na profilach fotografie swoich pośladków.

(…) i jajecznica (Pozdrawiamy Alę J.)

W legginsach, rajstopach, w bardziej lub

Oczywiście dziwaczne zdjęcia nie są jedynymi

mniej odważnej bieliźnie – wszystko dla laj-

grzeszkami popełnianymi przez mieszkańców

ków, followersów i internetowego fejmu.

internetowego światka. Facebook nieustannie

A jeśli coś nie wygląda tak, jak powinno

zalewany jest falami niekoniecznie kreatyw-

(wzory sylwetki idealnej również można

nych, powielanych przez większą część spo-

na portalach społecznościowych odnaleźć),

łeczności, pomysłów. Swego czasu wszyscy

w ruch idzie amatorskie wykorzystanie Pho-

umieszczali na swoich profilach zdjęcia nie-

str /

FOT. ZBIORY PRYWATNE www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

mal każdego pochłanianego w danej chwili

kupu danego produktu, czy podążenia za no-

posiłku, niezależnie od stopnia jego złożono-

wymi trendami. A przecież tkwią w nas całe

ści (przecież każdego mojego znajomego inte-

pokłady kreatywności!

resuje fakt, że właśnie pałaszuję kanapkę z mortadelą). Ostatnio sławne stały się także

Nie twierdzę oczywiście, że opisane przeze

fake urlopy, czyli ukradzione z wyszukiwarki

mnie sposoby na wykorzystywanie mediów

Google zdjęcia atrakcyjnych turystycznie

społecznościowych są złem najźlejszym. Mój

miejsc, które rzekomo odwiedziliśmy. Trudno

facebookowy profil pełen jest takich małych

również trafić na tablicę, na której regularnie

grzeszków. Sama czasem robię sobie selfie

nie pojawiają się quizy w stylu Kim jesteś

ze śmiesznym filtrem, sprawdzam, którą po-

w Grze o Tron? (zdradzę wam, że ja jestem

stać z Przyjaciół przypominam najbardziej,

Brienne z Tarthu, aczkolwiek mam nadzieję,

bądź umieszczam linki do zewnętrznych

że zbytnio jej nie przypominam).

stron, zamiast zrobić coś autorskiego. Równocześnie jednak uczulam, by do wszystkiego

Nazywam się 01001

podchodzić z umiarem i nie zapominać o tym,

Kiedyś zgrozą Internetu było pismo pokemo-

kim jesteście na co dzień. Czasem lepiej po-

nowe, wszechobecne emotikony i brak jakich-

chwalić się sukcesami bądź wymyślić swój

kolwiek zasad ortograficznych (o interpunk-

własny, kreatywny sposób na to, by się poka-

cyjnych nie ma co wspominać). Obecnie

zać, zamiast bezmyślnie naśladować innych.

znacznie bardziej przeraża zamieranie indy-

Internet byłby ciekawszym miejscem, gdyby

widualności. Pracowite robociki Googla, od-

nasze profile lub strony w większym stopniu

powiadające za przeróżne, niezrozumiałe dla

odzwierciedlały naszą różnorodność. Bo świat

zwykłego Kowalskiego algorytmy, przeliczają

jest interesującym miejscem właśnie dlate-

nas na zera i jedynki, które coraz mniej się od

go, że jesteśmy od siebie tak bardzo różni.

siebie różnią. Jako jednorodna konsumencka

Nie bójmy się tego pokazać.

masa stajemy się łatwiejszymi ofiarami internetowego marketingu, gdyż coraz mniej wysiłku należy włożyć w przekonanie nas do za-

str /

FOT. ZBIORY PRYWATNE www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

Powszechnie wiadomo, że Ziem

pać w nieskończoność. Wielu lu

że nadejść dzień, w którym zab nych przez nich na co dzień.

str /

www.outro.pl /

mia nie jest studnią bez dna, z której można czer-

udzi jednak nie potrafi sobie uświadomić, że mo-

braknie podstawowych zasobów wykorzystywa-

str /

www.outro.pl /

widzenia? Dla kogo produkują potężne, niee-

REDAKTOR

kologiczne zakłady? Skąd biorą się ścieki,

Krzysztof Andrulonis

które potem powodują, że rzeki są zielone lub brunatne, a nie błękitne? Czy nie dla spełnia-

Już od 1987 roku na całym świecie szumnie

nia naszych potrzeb – potrzeb ludzi?

ogłaszany jest Dzień Długu Ekologicznego,

Nie jest wygodne ani przyjemne wypowiedze-

w którym ludzkość wykorzystała zasoby śro-

nie problemu wprost – to my jesteśmy głów-

dowiska naturalnego, jakie natura jest w sta-

nymi winowajcami plądrowania Ziemi z jej

nie odnowić w przeciągu jednego roku. Po raz

naturalnych bogactw bez żadnej litości.

pierwszy tę barierę przekroczyliśmy w 1986,

Jesteśmy potężną grupą konsumentów, naby-

natomiast w tym roku jest ona datowana już

wających różnorodne towary nieustannie

na 2 sierpnia – oznacza to, że przez kolejne

na całym świecie. Nie powstają one z powie-

pięć miesięcy prowadzić będziemy gospodar-

trza ani za przyczyną magicznego zaklęcia –

kę rabunkową ze świadomością, że surowce,

- każdy produkt, który bierzemy do rąk, po-

które przetwarzamy na potrzebne dobra kon-

wstał z jakiegoś surowca, który został wypro-

sumpcyjne, przepadają bezpowrotnie.

dukowany w mniej lub bardziej przyjazny środowisku sposób. Nie można też powiedzieć,

Przecież to nie jest moja wina

że nie korzystamy z różnorodnych usług.

Takie tłumaczenie można usłyszeć od wielu

W najwyżej rozwiniętych gospodarkach świa-

ludzi stających w konfrontacji z oskarżeniami

ta, jak np. USA, udział zatrudnienia w tym

o postępującą dewastację naszej planety spo-

sektorze gospodarki sięgnął w 2015 r. 76,3%

wodowaną nadmiernym rozwojem przemysłu.

ogółu

„Przecież powietrze zanieczyszczają wyziewy

W świadczeniu tego typu działalności zazwy-

z kominów fabrycznych”, „Wody są brudne,

czaj również nie da się obyć bez wykorzysty-

ponieważ są do nich wylewane nieoczyszczo-

wania różnych materialnych zasobów, wytwa-

ne ścieki”, „Lasy są wycinane, bo nieuczciwi

rzanych z naturalnych surowców.

przedsiębiorcy chcą się wzbogacić kosztem biednej przyrody”. A może czas zmienić punkt

str /

pracujących

(Bank

Światowy).

www.outro.pl /

Elektrociepłownie nas trują!

Times” na liście najbardziej zanieczyszczo-

Minionej zimy przez polskie media przetoczy-

nych miejsc na świecie.

ła się burza poświęcona smogowi zalegające-

Fakty te są niezaprzeczalne i przy tym zatrwa-

mu nad polskimi miastami niczym szczelna

żające, jednak winowajców takiego stanu rze-

zasłona. W Krakowie w styczniu tego roku

czy zaczęto szukać, wydaje się w zupełnie

normy stężenia pyłów PM 10 przekroczyły

niewłaściwym miejscu. Ministerstwo Środo-

1200% normy bezpieczeństwa, określonej

wiska w oficjalnym oświadczeniu uznało,

według wytycznych WHO. W podkrakowskiej

że największy problem stanowią zagraniczni

Skale w noc sylwestrową stężenie szkodli-

inwestorzy, którzy przejęli polską sieć cie-

wych pyłów i związków chemicznych w po-

płowniczą i teraz starają się osiągnąć maksi-

wietrzu było wyższe niż w Pekinie – miastecz-

mum zysków przy minimum wydatków. Ogra-

ko stało się potem słynne ze względu na wy-

niczają więc rozbudowę sieci oraz przeciążają

mienienie jego nazwy na łamach „Financial

stare, będące w kiepskim stanie technicznym

str /

www.outro.pl /

urządzenia, generujące wielkie ilości zanie-

mach. Często spala się w nich co popadnie –

czyszczeń. Do tego wszystkiego właściciele

- stare meble, chrust, śmieci z gospodarstwa

ciepłowni nie chcą się jednak przyznawać.

domowego, wysuszony kompost czy runo le-

W tym momencie warto sięgnąć po głos roz-

śne. Nie da się ukryć, że dla wielu ubogich lu-

sądku.

dzi jest to jedyny możliwy wybór, pozwalający nie zamarznąć zimą we własnym mieszkaniu.

W kominku huczy ogień

Problem ten należałoby rozwiązać z udziałem

Największym problemem, z jakim borykaliśmy

władz samorządowych lub państwowych –

się przez prawie całą zimę, było niezwykle

- przeznaczenie środków na renowację istnie-

wysokie stężenie pyłów stałych PM 10, czyli

jących systemów grzewczych, a następnie

o średnicy drobin dochodzącej do dziesięciu

udzielanie pomocy na zakup odpowiedniego

mikrometrów. Nie jest tajemnicą, że tego ty-

opału lub też podłączenie do sieci centralne-

pu zanieczyszczenia pochodzą przede wszyst-

go ogrzewania nie stanowi tak szalenie wiel-

kim ze źródeł tzw. niskiej emisji, czyli wszel-

kiego obciążenia, aby miało ono zrujnować

kich domowych pieców i piecyków, służących

budżet miasta i państwa. Wygodniejsze jest

często za jedyne źródło ciepła w wielu do-

jednak wydanie przepisów zabraniających ko-

str /

www.outro.pl /

rzystania z nieekologicznych źródeł ciepła i

Dla oszczędności spalał on w piecu centralne-

egzekwowanie ich za pomocą horrendalnych

go ogrzewania zużyty olej silnikowy, zawiera-

mandatów.

jący do 40% zanieczyszczeń chemicznych,

Są też tacy, którzy bez najmniejszego proble-

niebezpiecznych

mu mogliby zamontować bardziej przyjazne

Nie robił tego bynajmniej z biedy – posiadał

środowisku instalacje na własny koszt i prze-

dwupiętrowy, odnowiony i zadbany dom jed-

stać zatruwać powietrze. Na ten krok się jed-

norodzinny. Prokuratura w procesie śledztwa

nak nie decydują, ponieważ pieniądze wolą

potwierdziła, że na brak odpowiednich docho-

przeznaczyć na inne cele – droższe ubrania,

dów nie mógł narzekać. Mimo to nie zdecydo-

lepsze kosmetyki, nowocześniejsze smartfo-

wał się na zainwestowanie we właściwej ja-

ny. Tym samym swój własny komfort przed-

kości opał.

kładają nad dobro planety i wszystkich za-

Trudno się takim zjawiskom dziwić – pojęcie

mieszkujących ją ludzi. Świetnym przykładem

ludzkości jest na tyle szerokie, że dla więk-

jest sprawa sądowa, wytoczona mieszkańco-

szości abstrakcyjne, natomiast groźba znisz-

wi krakowskich Bronowic w 2016 roku.

czenia dostępnych zasobów środowiska wy-

str /

dla

ludzkiego

zdrowia.

www.outro.pl /

daje się na tyle odległa, że aż nierealna.

z tymi wszystkimi pijakami, bezdomnymi, dre-

W końcu gdy zima mija, znowu widać błękitne

sami i babami z siatkami” – słyszę. Jest to wi-

niebo, zielone liście na drzewach i kwitnące

zja przekoloryzowana, ponieważ wielu ludzi

kwiaty. Co jednak, gdy któregoś roku miesią-

podróżuje na co dzień autobusami, tramwaja-

ce będą mijać, a mimo to słońce pozostanie

mi czy trolejbusami i nie muszą za każdym

za pyłowymi chmurami, drzewa nie zawiążą

razem toczyć walki o przetrwanie.

pąków, a rośliny zielone nie wzejdą?

Za korzystaniem z publicznych środków transportu przemawiają też względy finanso-

Do pracy czterema kółkami

we. Samochody w warunkach miejskich spa-

Znam wielu ludzi, dla których podróżowanie

lają nawet 10-12 litrów benzyny na każde

komunikacją miejską stanowi dyshonor, urą-

przejechane

ga ich godności. „Przecież nie będę jeździł

co w połączeniu z wysokimi cenami paliw po-

str /

100

km

(testy.mojeauto.pl),

www.outro.pl /

woduje, że rachunki płacone na stacjach ben-

uwzględniają zakup karnetów okresowych -

zynowych są dla portfela każdego kierowcy

na miesiąc, a nawet kwartał czy pół roku.

niemałym

Podróżowanie

Możemy sami łatwo wykonać kalkulację, czy

po mieście wiąże się też z wszechobecnymi

cena tzw. sieciówki byłaby niższa niż wydatki,

korkami – coraz częściej nie tylko w godzi-

jakie ponosimy na paliwo każdego miesiąca.

nach szczytu, ale praktycznie przez cały

Coraz częściej autobusy i tramwaje nie stoją

dzień.

w zatorach drogowych – te pierwsze w new-

obciążeniem.

ralgicznych punktach mogą omijać samochoSzybciej, taniej

dy osobowe buspasami, a te drugie poruszają

Komunikacja miejska wydaje się dobrą alter-

się głównie po wydzielonych torowiskach.

natywą. W większości miast taryfy biletowe

str /

www.outro.pl /

Oczywiście utopijną wizją jest miasto, w któ-

stworzyły na pięciopasmowej trasie korek

rym wszyscy ludzie podróżują komunikacją

długości 150 metrów! Autobus zajął tylko

miejską. Gdyby jednak choć trochę więcej

18 metrów jednego pasa ruchu.

zrezygnowało z własnego środka transportu,

Z czego więc wynika niechęć wielu Polaków

efekty w formie krótszych kolejek przed

do publicznego transportu? Czynników jest

skrzyżowaniami byłyby widoczne. Potwierdza

na pewno sporo, jednak jednym z najistotniej-

to eksperyment przeprowadzony w 2013 roku

szych są mylne wyobrażenia na ten temat.

w Krakowie. Kierowcy, którzy brali udział w

Jedni mają przed oczami obrazki wiecznie

symulacji, pozostawili swoje pojazdy na wy-

przepełnionych,

znaczonej wcześniej ulicy, a następnie prze-

opóźnieniami,

siedli się do podstawionego obok przegubo-

w których każdy pasażer modli się, żeby do

wego autobusu. Gdy ten ostatni się zapełnił,

końca trasy nie poodpadały koła albo nie za-

na jezdni obok stały aż 153 samochody, które

rwała się podłoga, inni z kolei obawiają się

str /

jeżdżących przestarzałych

z

potężnymi autobusów,

www.outro.pl /

tych wszystkich straszliwości, o których już

zytywne zmiany. Coraz więcej ludzi decyduje

wcześniej pisałem. Nie brakuje też osób, dla

się na montowania na dachach swoich domów

których posiadanie samochodu jest wyznacz-

paneli słonecznych, które w sprzyjających

nikiem statusu społecznego – renomowana

warunkach mogą całkowicie pokryć zapotrze-

marka, młody rocznik, pełne wyposażenie…

bowanie na energię elektryczną – nie tylko

Cztery kółka są dla nich powodem do dumy,

latem, ale też zimą, dzięki możliwości akumu-

którym mogą chwalić się przed znajomymi

lowania energii i przechowywania jej przez

i współpracownikami.

dłuższy czas. Według danych z raportu Polskich Sieci Elektroenergetycznych już w 2016

Alternatywa dla czarnego złota

ponad 11 200 gospodarstw domowych w Pol-

Zarówno w kwestii transportu, jak i ogrzewa-

sce posiadało panele fotowoltaiczne, a w bie-

nia naszych domostw trzeba też dostrzec po-

żącym roku eksperci z firmy PGE zapowiadali

str /

www.outro.pl /

rekordowy przyrost tej liczby – na konkretne dane przyjdzie nam poczekać jeszcze kilka miesięcy.

Tradycyjne paliwa kopalne, wlewane przez nas codziennie do baków, wkrótce mogą odejść w zapomnienie – samochody hybrydowe to już dla większości z nas żadna nowinka.

Ekspansję na rynki europejskie rozpoczynają także samochody elektryczne, określane jako najbardziej ekonomiczne pojazdy do jazdy w mieście. Co ważne, niegenerujące żadnych zanieczyszczeń. Projektanci starają się także, aby nie zajmowały zbyt wiele miejsca i były możliwie ergonomiczne. Jak wynika z badań KPMG oraz Polskiego Związku Motorowego w 2016 roku po Polsce jeździło już blisko

i troją, aby sprostać naszym wymaganiom.

160 000 pojazdów z napędami alternatywny-

Ochrona środowiska ma dla nich znaczenie

mi, a pośród nich przeważały auta hybrydowe.

drugorzędne – jeśli chociaż takie. Znacznie

Tym samym wizja przyszłości bez ropy nafto-

istotniejsza jest wydajność i skuteczność sto-

wej nie wydaje się już tak straszna jak jeszcze

sowanych metod, nawet jeżeli powodują one

kilkanaście lat temu.

powstawanie toksycznych odpadków czy niebezpiecznych ścieków. Jeszcze stosunkowo

Idziemy na zakupy

niedawno woda zanieczyszczona w procesach

Czego żądamy od produktów, które nabywa-

przemysłowych zwyczajowo trafiała do naj-

my w sklepach? Najlepiej, żeby były jak naj-

bliższej rzeki nawet bez oczyszczania mecha-

tańsze i miały jak najwyższą jakość. Chociaż

nicznego. Współcześnie wysokość kar grożą-

te dwie właściwości są ze sobą w jawnej

cych za takie „oszczędności” dość skutecznie

sprzeczności, jednak producenci dwoją się

odstrasza, jednak wiadomo, że dla chcącego

str /

www.outro.pl /

a to zmusiłoby producentów do zmiany priorytetów. Jeżeli staniemy się bardziej świadomymi konsumentami, nieupatrującymi sukcesu wyłącznie w jak najniższej wartości rachunku, jaki otrzymujemy w kasie, a w zamian zaczniemy wybierać z zastanowieniem, a przez to z korzyścią dla siebie i dla środowiska, to najtańsze, ale szkodliwe dla zdrowia naszego i otaczającej nas natury produkty, utracą rację bytu. Czy jednak będziemy w stanie poświęcić więcej uwagi temu, w jaki sposób został wyprodukowany produkt, który właśnie wrzucamy do koszyka? Wybory tylko ze względu na cenę czy ładne opakowanie są wygodniejsze. Ostateczna decyzja należy nic trudnego – w końcu służby państwowe nie są w stanie cały czas nadzorować, czy w każdej oczyszczalni przestrzegane są chociażby podstawowe normy.

Dokonując nieprzemyślanych wyborów, narażamy środowisko naturalne na nieodwracalne straty. Można odpowiedzieć, że nawet jeśli mała grupa ludzi zmieni nawyki, to w skali globalnej nie zmieni się nic. Owszem, jednak od czegoś trzeba zacząć – mechanizm efektu domina

z

czasem

doprowadziłby

do

upowszechnienia się pozytywnych praktyk,

str /

do ciebie.

www.outro.pl /

Jak powiedział Konfucjusz: Wybierz pracę, którą kochasz, a nie będziesz musiał

pracować nawet przez jeden dzień w swoim życiu. Połączenie przyjemnego z pożytecznym niesie szereg pozytywów – sprawia, że możemy spełniać swoje marzenia, dzięki czemu czujemy się szczęśliwsi, a także więcej zarabiamy.

W poszukiwaniu pasji

REDAKTOR

Z badań przeprowadzonych przez OECD wyni-

Olimpia Orządała

ka, że Polacy spędzają w pracy 1963 godziny

Zdarza się, że po całym dniu pracy nie masz

rocznie – dlatego warto połączyć zawód

już siły na nic. Nie myślisz nawet o obiedzie.

i hobby. Na początku musimy znaleźć ową pa-

Myślisz tylko o tym, żeby paść na łóżko. Gdy

sję. Aby to zrobić, powinniśmy się zastanowić,

wykonujemy czynności, które sprawiają nam

co daje nam największą radość. Dla jednych

przyjemność, czas płynie inaczej. W dodatku,

będzie to praca z dziećmi, wygłaszanie prze-

jeśli łączymy pracę i pasję, stajemy się efek-

mówień, uczestniczenie w dyskusjach, wypeł-

tywniejsi, jesteśmy bardziej zaangażowani,

nianie dokumentów, natomiast dla innych –

co więcej, obowiązki wykonujemy zdecydo-

- uprawianie sportu, rysowanie, pisanie czy

wanie szybciej i lepiej. A to wszystko przynosi

sklejanie samolotów. Nierzadko znalezienie

sukces w pracy i nierzadko wyższe zarobki.

pasji trwa dosyć długo. Nie jest to nagłe

str /

www.outro.pl /

olśnienie, jak mogłoby się wydawać, lecz czę-

na niej zarabiać. Jak to zrobić? Najważniejsze,

sto – długotrwały proces, bo nie od razu Rzym

abyśmy uzbroili się w cierpliwość. Nieważne,

zbudowano. Człowiek musi spróbować róż-

czy pasja, którą wybraliśmy, to weterynaria,

nych rzeczy, aby znaleźć swoje prawdziwe

gotowanie, gry komputerowe czy też piłka

hobby. W tym celu mogą być przydatne różne-

nożna. Aby pogodzić hobby i zarobek, musimy

go rodzaju książki, kursy oraz informacje zna-

mieć w sobie upór, konsekwencję i samody-

lezione w Internecie.

scyplinę. Powinniśmy nieustannie dążyć do celu i często niczym kot chodzić własnymi ścieżkami. W realizowaniu pasji może nam

Znaleźliśmy pasję… i co dalej?

pomóc Internet. Na stronach internetowych

Dobrze, najważniejsze zadanie wykonane –

i różnych portalach społecznościowych swoje

- wiemy już, co nas najbardziej fascynuje.

dzieła publikują m.in. muzycy, fotografowie

Teraz zastanawiamy się, czy możemy zacząć

czy pisarze. Internet pomoże nam poznać

str /

www.outro.pl /

interesujące osoby, które podzielają naszą

re wzbudzają naszą ciekawość i dają nam

pasję. Przede wszystkim jednak należy pamię-

przyjemność. Jeden człowiek może mieć prze-

tać, że zysk przychodzi najczęściej dopiero po

cież wiele pasji, którym w mniejszym bądź

dłuższym czasie, dlatego nie możemy przed-

większym stopniu się poświęca. Mogą to być

wcześnie się poddawać.

np. siatkówka, modelarstwo, szydełkowanie czy prowadzenie bloga. Posiadanie kilku hobby może sprawić, że nie będziemy się nudzić.

Jak się nie rozczarować?

Czasem może się zdarzyć tak, że nasza pasja się nam „przeje”. Co zrobić, aby tego uniknąć?

Od pucybuta do milionera

Dobrym pomysłem jest niewątpliwie znalezie-

W przypadku pewnych zawodów nie sposób

nie alternatywy, innego zainteresowania. Nie-

wyobrazić sobie, aby wykonywali je ludzie,

ustannie powinniśmy poszukiwać rzeczy, któ-

którzy nie mają do tego pasji. Dobrym przy-

str /

www.outro.pl /

kładem jest sport: czy wyobrażacie sobie Ani-

pasją. Publikacja takich hitów, jak Kod Leo-

tę Włodarczyk, Justynę Kowalczyk, Rafała

narda da Vinci czy Pięćdziesiąt twarzy Greya

Majkę czy też Kubę Błaszczykowskiego, któ-

sprawiły, że do niedawna małe wydawnictwo

rzy sport uprawialiby tylko dla pieniędzy?

przynosi

Nie sądzę. W to, co robią, wkładają całe swo-

Początkowo Sonia Draga nie była zaintereso-

je serca. Pracę z hobby połączyła także Sonia

wana wydaniem powieści erotycznej, ale za-

Draga – właścicielka jednego z największych

interesowało ją to, że w USA wersję elektro-

w Polsce wydawnictw (Wydawnictwo Sonia

niczną ściągnięto w krótkim czasie 250 tys.

Draga). Początkowo zajmowała się sprzedażą

razy. Aż pewnej nocy, o czwartej nad ranem

samochodowego sprzętu audio, a następnie

stwierdziła, że chce wydać Greya. Z kolei

zaczęła wydawać książki, które są jej wielką

w przypadku Kodu Leonarda da Vinci już

str /

obecnie

wielomilionowe

zyski.

www.outro.pl /

po 60 stronach wiedziała, że to będzie hit.

na studia oraz uda mi się je ukończyć, to swo-

Jak mówi wydawczyni: Kiedy zaczęło się

je życie zwiążę z kardiologią lub dziedziną po-

światowe megaszaleństwo, Dan Brown był w

krewną – kardiochirurgią lub chirurgią naczy-

Polsce tylko mój (dziennikzachodni.pl).

niową. Chyba jest coś niezwykłego – czy też

Przyjemne z pożytecznym łączy również Ma-

magicznego – w sercu, naczyniach i krwi,

teusz Hołda – najmłodszy doktor nauk me-

co mnie pociąga. Nie umiem jednak odpowie-

dycznych, który w kwietniu tego roku otrzy-

dzieć na pytanie, co konkretnie.

mał tytuł naukowy, nie ukończywszy jeszcze

(portal Będąc Młodym Lekarzem)

studiów. 24-latek realizował projekt Diamentowego

Grantu

w

Collegium

Medicum

Uniwersytetu Jagiellońskiego, dzięki czemu mógł otworzyć przewód doktorski w czasie trwania studiów magisterskich. Młodego naukowca najbardziej interesuje budowa serca.

Na swoim koncie ma już 85 prac naukowych, a ponadto wykładał w wielu miejscach w Polsce, jak i na świecie. Jest także współzałożycielem i kierownikiem zespołu naukowego HEART (Heart Embryology and Anatomy Research Team), który w swoich badaniach skupia się na morfologii serca. Mateusz Hołda tak mówi o swojej pasji:

Odkąd pamiętam, towarzyszyło mi przekonanie, że chciałbym zostać lekarzem. Jeszcze przed studiami wiedziałem natomiast, że jeżeli moje marzenie się spełni i dostanę się

str /

Ludzie często boją się zmienić pracę, chociaż nie daje im ona satysfakcji. Poczucie bezpieczeństwa staje się ważniejsze niż szczęście.

Jednak gdy czujemy, że z naszej pracy nie czerpiemy radości, powinniśmy spróbować coś tym zrobić. Zmiana nie musi być od razu radykalna. Możemy np. zapisać się na kurs doszkalający, rozpocząć studia podyplomowe albo założyć własną firmę. Warto wyzbyć się strachu przed porażką i iść za głosem serca, aby z czasem móc powiedzieć za Thomasem Edisonem:

Nie przepracowałem ani jednego dnia w swoim życiu.

Wszystko to była przyjemność…

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

Wraz z początkiem sierpnia dotarła do nas smutna wiadomość o śmierci Wandy Chotomskiej. Poetki wyjątkowej, bo łączącej pokolenia – Jacka i Agatkę oglądali dziadkowie i rodzice, którzy dziś czytają swoim wnukom i dzieciom na dobranoc Dzieci Pana Astronoma czy przygody Kokoszki. Marzenie miała jedno: aby jej czytelnicy wyrośli na miłych, wspaniałych i kulturalnych ludzi...

str /

www.outro.pl /

str /

www.outro.pl /

brakowało jej pomysłu. Gdy przeczytała

REDAKTOR

Powrót taty Adama Mickiewicza, postanowi-

Anna Jastrzębska

ła, że także napisze o swoim ojcu. Żonę swoją

z domu wywleka, żona na niego nad Wisłą Choć dziś twórczość Wandy Chotomskiej

czeka, a biedne dziatki, ofiary tatki, są pozba-

ubarwia pierwsze lata życia niejednego dziec-

wione opieki matki. Tak właśnie brzmiał

ka, dzieciństwo samej autorki nie należało

pierwszy wiersz Wandy Chotomskiej, opisują-

do najprzyjemniejszych. Urodzona w 1929 ro-

cy rodzinny wyjazd na ryby. W wieku szkol-

ku, musiała zmagać się z realiami II wojny

nym pojawiły się wiersze satyryczne na temat

światowej. Jako nastolatka brała udział

nauczycieli oraz krótkie felietoniki w gazet-

w walce podziemnej podczas niemieckiej oku-

kach szkolnych.

pacji. Razem z koleżankami zajmowała się kolportażem tajnych gazetek. Chowało się je

pod bluzkę, a zimową porą do butów. Nosiłam

Gdyby tygrysy jadły irysy, to by na świecie nie było źle,

je do naszej sąsiadki doktor Morawieckiej,

bo każdy tygrys

od niej brałam kolejne dla mojego ojca. Prze-

irysy by gryzł,

kazywałam gazetki także koleżankom, które

a mięsa wcale nie.

dawały je swoim rodzicom -

opowiadała

w rozmowie dla Polskiego Radia.

Jakie piękne życiorysy Czytać nauczyła się już w wieku czterech lat,

miały wtedy by tygrysy!

bacznie obserwując szyldy i pytając najbliż-

Z antylopą mógłby tygrys

szych o ich treść. Później, w domu, zaczęła

iść do kina

czytać gazetę ojca. Fascynowała ją dziecięca poezja Brzechwy i Tuwima. Zastanawiała się, jak to się dzieje, że im tak ładnie wychodzi.

Chciała pójść w ich ślady i zacząć pisać, lecz

str /

i irysy by w tym kinie sobie wcinał…

Gdyby Tygrysy jadły irysy

www.outro.pl /

Po wojnie ukończyła studia na Wydziale Spo-

minała znajomość z Białoszewskim. W wywia-

łeczno-Politycznym i Wydziale Dziennikar-

dzie dla „Wysokich Obcasów” powiedziała:

skim Akademii Nauk Politycznych w Warsza-

Przychodziliśmy na godz. 8 i na przemian mie-

wie. Wraz z Mironem Białoszewskim publiko-

liśmy rosyjski i historię WKP(b), czyli partii

wała wiersze w „Świerszczyku” i „Świecie

komunistycznej. Przychodziła nauczycielka,

Młodych”, gdzie używała pseudonimu Wanda

Rosjanka, wszyscy podejrzewali, że jest z bia-

Miron. Z tej drugiej redakcji została zwolnio-

łych Rosjan. My z Mironem, żeby nie zgłupieć,

na, gdy na jaw wyszło, że przed wojną jej ro-

bawiliśmy się w rymowanki, zaczynając od

dzina była w posiadaniu jednego z trzech naj-

niej, np.: Ja staraja, ja za cara Mikołaja, Pusz-

większych

przewozowych

kin druh mój osobisty, Tołstoj do mnie pisał

w Warszawie – B-cia Chotomscy. Pracę

listy. Pisaliśmy też fraszki o sobie, np.: Tu leży

w „Świecie młodych” poetka opisywała jako

poeta Miron, Boże, daj mu większe wyro.

pierwsze poważne zajęcie. Miło także wspo-

Skutki edukacji socjalistycznej były mizerne.

przedsiębiorstw

str /

www.outro.pl /

Niedługo po tym, w 1958 roku, zadebiutowała

sze bajek muzycznych i widowisk, audycje ra-

książką Tere-Fere zawierającą 30 zabawnych

diowe i telewizyjne, scenariusze filmów krót-

utworów, genialnie zilustrowanych przez

kometrażowych i sztuk teatralnych. Krytycy

Bohdana Butenkę. Wraz z tym rysownikiem

określają Chotomską mistrzynią rymu, rytmu

stworzyła także cykl wierszowanych history-

i zabawy słowem. Cenią w niej to, że w swoich

jek o Pannie Kreseczce i Panu Motorku, dru-

utworach kontynuowała najlepsze literackie

kowany

wspomnianym

tradycje Brzechwy i Tuwima, na których prze-

„Świerszczyku”. Ile wierszy napisała Wanda

cież się wzorowała. Ona sama odpowiadała

Chotomska? Trudno powiedzieć, gdyż nawet

zaś, że to przecież nic trudnego. Mówiła, że to

sama autorka stwierdziła, że nie wie, bo… nie

dzieci są jej odbiorcami i nigdy nie chciała pi-

umie liczyć. Specjaliści (umiejący liczyć)

sać dla dorosłych.

w

wyżej

twierdzą jednak, że spod jej pióra wyszło ponad 200 książek dla dzieci, a także scenariu-

str /

www.outro.pl /

Kupił dziadek jajko w sklepie

Jednak to nie wiersze przyniosły Chotomskiej

I po brzuchu już się klepie

największą sławę. W 1962 roku w Telewizji Polskiej został wyemitowany pierwszy odci-

Naszykował szklankę z cukrem

nek dobranocki Jacek i Agatka autorstwa po-

Kogel-mogel sobie utrę

etki. Bajka biła rekordy popularności i była transmitowana przez 10 lat trzy razy w tygodniu. Historią dwóch pacynek o drewnianych

Naglę co to, awantura

główkach zainteresował się nawet Władysław

Dziura w jajku w jajku dziura

Gomułka twierdząc, że piegowata twarz Jac-

A w tej dziurze kurczę blade

ka ma na celu wyśmiewanie się z kalectwa.

Kurczę blade wrzasnął dziadek

Pani Wanda otrzymała nakaz ustosunkowania się do skargi, co też zrobiła. W jednym z kolej-

„Kurczę blade” (fragment)

nych odcinków tata Jacka dostawał anonimy, które… sumiennie wyrzucał do kosza. Zaś ty-

str /

www.outro.pl /

tułowy bohater dołączył do Klubu Piegowa-

można jednak zobaczyć w Muzeum Dobrano-

tych, gdzie organizowane były wybory Króla

cek w Rzeszowie i w muzeum przy TVP w War-

Piegowatych. Na tym się jednak nie skończy-

szawie.

ło. Chłopiec, jak na rasowego rozrabiakę przystało, w jednym z odcinków z patyka zro-

bił sobie konika. Ku ogromnemu zdziwieniu

Sarnim wzrokiem patrzy sarna:

autorki, w telewizji została wyemitowana

– Co on zrobił? Rozpacz czarna!

wersja, w której patyk zastąpiono kijkiem. Jak

Hipopotam? Chlupopotam!

się później okazało, jeden z dyrektorów miał

Jak wyglądam? Jak sierota!

na nazwisko Patyk. Podtrzymanie jego dobrego imienia było ważniejsze od zachowania ry-

Co on zrobił z biednej sarny?

mu i rytmu opowieści. Podczas stanu wojen-

Mnie jest nie do twarzy w czarnym!

nego wszystkie taśmy z nagraniem dobrano-

„Hipopotam lubi błoto” (fragment)

cek miały zostać wysłane do Gdańska. Po latach okazało się, że podczas pakowania żołnierze bawili się nimi jak serpentynami, przez co masa nagrań zaginęła. Niektóre fragmenty

str /

Wanda Chotomska wielokrotnie podkreślała, jak ważne dla jej pracy są spotkania z dzieć-

www.outro.pl /

mi. Ceniła je przede wszystkim za szczerość.

nież z jej inicjatywy w Polsce obchodzony jest

W jednym z wywiadów wspomniała, jak pod-

Dzień Dziadka. Jej imieniem nazwano wiele

czas jednego z nich pewna dziewczynka po-

szkół i bibliotek. Zmarła 2 sierpnia w Warsza-

myliła ją z Marią Konopnicką. Po skończonym

wie, po długiej i ciężkiej chorobie.

wystąpieniu pełna przejęcia podeszła do poetki i powiedziała: Pani Konopnicka, ja tak się

przy tej Sierotce Marysi spłakałam. Przez

Coraz mniej ptasich nut słychać wiosną,

ostatnie lata swojego życia była zmuszona

Coraz mniej ptasich gniazd

zrezygnować ze spotkań z czytelnikami z po-

w zagajnikach.

wodu choroby. Zastępowały ja w tym córka

Gdzie był las, szumiał las –

i wnuczka. Chotomska była inspiratorką obdarowywania Orderem Uśmiechu – międzyna-

domy rosną.

rodowego odznaczenia przyznawanego przez

Jak ocalić piosenkę słowika?

dzieci, dorosłym, którzy przynoszą radość.

Chcemy słuchać słowika

W 1969 sama została nim odznaczona. Rów-

str /

www.outro.pl /

str /