Chemie by Provincie Overijssel

‘Dertien verhalen over succesvolle samenwerking tussen misschien op het eerste gezicht niet altijd logische partijen.’ ‘Enthousiasme van en chemie tussen bedrijfsleven, onderwijsinstellingen en gemeenten bepalen de blijvende kracht van de regio Zwolle.’

Chemie ‘Innovatie is voor mij werken aan werk. Banen dus!’

‘Innoveren doe je niet alleen!’

‘Be good and tell it. Met die gedachte in ons achterhoofd zijn we dit boekje gaan maken; trots op alle mooie dingen die hier tot stand komen. Want de doelstelling die we vier jaar geleden bij de oprichting van Kennispoort Regio Zwolle hebben vastgelegd, begint steeds meer vorm te krijgen. Kennispoort wil, in samenwerking met de provincie, gemeenten, Kamer van Koophandel, VU Windesheim en natuurlijk het mkb, het innovatieve klimaat in de regio Zwolle versterken. Hierdoor kunnen de bij bedrijven aanwezige innovatieve ideeën door samenwerking worden verbeterd en versneld worden gerealiseerd.’

‘Zonder kennis geen verbinding.’

‘Het is goed om te zien dat in de regio Zwolle de link tussen kennisinstellingen en het bedrijfsleven enerzijds en het bedrijfsleven onderling anderzijds steeds vanzelfsprekender wordt. Kennis en kunde wordt steeds vaker gedeeld. Hierbij komt de rol van Kennispoort Regio Zwolle maximaal tot zijn recht.’

Martin Knol

Carry Abbenhues

Gaston Sporre

Hein Dijkstra

Wethouder Economische Zaken

Gedeputeerde Economie, Toerisme

Voorzitter Kamer van

Voorzitter College van

Gemeente Zwolle

en Arbeidsmarkt Provincie Overijssel

Koophandel Oost Nederland

Bestuur Windesheim

Otto Mengelberg

‘In dit boekje vindt u dertien verhalen over succesvolle samenwerkingen tussen misschien op het eerste gezicht niet altijd logische partijen. De mensen achter deze projecten zie ik als de missionarissen van Kennispoort Regio Zwolle. Ze laten zien dat het delen van kennis en kunde tot heel mooie dingen kan leiden. En dat is ook precies wat dit boekje laat zien. Het toont de chemie die door samenwerking tussen de verschillende partijen kan ontstaan. Het intrigeert en triggert andere ondernemers en roept als het ware tegen de lezer ‘zegt het voort, zegt het voort!’ Otto Mengelberg is voorzitter van de programmaraad van Kennispoort Regio Zwolle. Kijk voor meer informatie over Kennispoort op www.kennispoortregiozwolle.nl

inhoudsopgave Inleiding

1 Samen maken we de stad

2 Restaurant van de Toekomst

3 Gezonde Klassen

4 Het nieuwe beugelkrat

5 UR Cool

6 Stichting Kreatieve Industrie Zwolle

7 Smart Chair

8 Apotheek van de Toekomst

9 Fabriek van de Toekomst

10 ICT en gezondheidszorg

11 Productieverbetering

12 Het geheim van Graaf Sassendonk

13 Rijden op GFT

Vooruitblik

Colofon

inleiding Ruimte voor kennis en innovatie Vier jaar Kennispoort Regio Zwolle leert ons dat we trots kunnen zijn op wat wij, ondernemers, onderwijsinstellingen, onderzoeksbureaus en overheden, in onze regio met elkaar bereiken. Maar ook dat we dit aan elkaar moeten vertellen en laten zien. En dat is precies wat “Chemie” doet. Het toont innovatieve allianties van bedrijven en kennisinstellingen in de regio Zwolle.

Partners met een duidelijk doel Kennispoort Regio Zwolle is een initiatief van Hogeschool Windesheim, Kamer van Koophandel Oost Nederland, provincie Overijssel en gemeente Zwolle. Wat in 2004 als project startte om de kennisuitwisseling tussen bedrijven onderling en tussen bedrijven en kennisinstellingen te faciliteren, resulteerde in december 2006 in de oprichting van Stichting Kennispoort Regio Zwolle.door Hogeschool Windesheim en Kamer van Koophandel Oost Nederland. In 2007 is aan de doelstelling de dimensie innovatie toegevoegd. Kennispoort Regio Zwolle wil vanuit een regionaal programma innovatieve, kansrijke projecten faciliteren.

Kennis Daarom organiseren we bijvoorbeeld kenniskringen voor ondernemers en kennisinstellingen. Deze kenniskringen bestaan uit drie bijeenkomsten waarbij interessante onderwerpen inhoudelijk worden besproken. Tijdens zo’n kenniskring, waarbij ongeveer 20 deelnemers aanwezig zijn, nemen we praktijk en theorie interactief door. Het bedrijfsleven wisselt dus onderling én met de kennisinstelling knowhow uit. De meetings zijn inhoudelijk sterk, laagdrempelig en praktisch. Ze leveren ondernemers kennis en netwerken op waarmee zij nog diezelfde dag aan de slag kunnen. Daarnaast vormen ze een stevige aanzet tot bewustwording,het onderzoeken en het aanpakken van specifieke problemen. Een kenniskring blijkt een prima manier om bedrijfsprocessen te verbeteren en technologieën en systemen uit te wisselen. De formule sluit goed aan bij de wensen van de ondernemers zelf.

zwolle: hoofdstad van de smaak in 2008. Innovatie Naast kenniskringen organiseren wij als Kennispoort Regio Zwolle innovatiebijeenkomsten voor ondernemers, kennisinstellingen en overheden, waarbij tijdens branche-, ontbijt- en lunchbijeenkomsten in kaart wordt gebracht waar in onze regio kansrijke innovatieve ideeën en projecten zitten.

Regionaal werkgebied en regionale kracht Winstgroei (% tov 2006)

Winstgroei (% tov 2006)

NL-gemiddelde is 4,8% meer dan 9% 7 - 9% 5 - 7% 0 - 5% afname

Winstgroei (% tov 2006) NL-gemiddelde is 4,8% meer dan 9% 7 - 9% 5 - 7% 0 - 5% afname

De regio Zwolle doet het goed. Stelselmatig scoren we in de hogere regionen van allerlei nationale onderzoeken. We zitten bij de regio’s met de grootste productiegroei en een relatief hoge winstgroei. De stad Zwolle behoort tot de steden met de sterkste investeringsgroei. En de samenstelling van het bedrijfsleven is zeer divers, wat onze regio bijzonder maakt. Binnen deze veelzijdigheid is sprake van een aantal clusters van bedrijvigheid met een onderscheidend profiel. De kunststofsector is sterk vertegenwoordigd en is één van de meest innovatieve sectoren in het Nederlandse bedrijfsleven. De glastuinbouw

kent een groot innovatief vermogen, net als het logistieke cluster waarin een aantal toonaangevende bedrijven en het onderwijsaanbod op het gebied van ICT & Logistiek elkaar versterken en aanvullen. En er is sprake van een groot aandeel regionale instellingen in de zorg die op uiteenlopende manieren zijn betrokken bij het zoeken naar innovatieve oplossingen voor verschillende maatschappelijke vraagstukken.

Kwaliteit regionaal kennisaanbod Een belangrijke voorwaarde voor een innovatieve regio is dat nieuwe en bestaande kennis beter wordt benut en dat de transfer van deze kennis wordt gefaciliteerd. Onze regio beschikt over een aanzienlijk aanbod aan opleidingen in het middelbaar en hoger beroepsonderwijs. Uit het jaarlijkse onderzoek van Elsevier blijkt dat vier hogescholen uit Zwolle, namelijk de Christelijke Hogeschool Windesheim, Artez, de Katholieke Pabo en de Gereformeerde Hogeschool, in de top van beste hogescholen voorkomen.

Verbinding Kennispoort Regio Zwolle heeft als doel verbindingen te leggen tussen deze hogescholen en bedrijven. Zij schept ruimte voor kennisuitwisseling en innovatie, samenwerking en bedrijvigheid door aanjagen, faciliteren, regisseren, uitvoeren, communiceren en netwerken. De contacten met o.a. de Vrije Universiteit en de TU Twente bieden toegang tot wetenschappelijke kennis. In toenemende mate zoeken we contact met de drie kennisvalley’s in Oost-Nederland: Technology in Enschede, Health in Arnhem/Nijmegen en Food in Wageningen. Regiokaart Zwolle

Chemie

Daarnaast is de stad Zwolle in de afgelopen jaren uitgegroeid tot één van de grootste kantorenlocaties buiten de Randstad en vervult ze een belangrijke centrumfunctie voor de regio op het gebied van diensten, onderwijs en gezondheidszorg. Op culinair gebied springt de regio mede in het oog door de titel Hoofdstad van de Smaak die Zwolle in 2008 draagt en door het feit dat er in de regio diverse toprestaurants zijn gevestigd. En “last but not least” staat onze regio qua arbeidsmoraal bekend om haar loyale en hardwerkende medewerkers. Al deze punten zorgen er, samen met een aantrekkelijke groene en recreatieve omgeving, voor dat onze regio zeer interessant is op het gebied van wonen, werken en welzijn.

Deze bundel behandelt dertien voorbeelden van projecten waarbij er tussen de samenwerkende partijen chemie is ontstaan. Dankzij een gezamenlijke passie, de gezamenlijke hang naar innovatie, de kracht van alliantie én het behalen van successen. Achterin de bundel kijkt Annemarie Beumers, directeur van Kennispoort Regio Zwolle, tenslotte naar de toekomst. Blader de bundel door, lees de verhalen en laat u inspireren. Bronnen: - Rabobank Nederland, het economisch presteren van het regionale bedrijfsleven. - Elsevier onderwijs onderzoek

zwolle

Een kenniskring blijkt een prima manier om bedrijfsprocessen te verbeteren en technologieĂŤn en systemen uit te wisselen. Het is een formule die goed aansluit bij de wensen van de ondernemers zelf. Daarnaast wil Kennispoort Regio Zwolle vanuit een regionaal innovatieprogramma, innovatieve kansrijke projecten faciliteren.

‘Ik merk dat nieuwe ideeën dankzij intensieve samenwerking meer kans van slagen hebben.’

bouw jongerencentrum Level Z

Samen maken we de stad

Sietse Haven

‘Eigenlijk trappen we met het project ‘Samen maken we de stad’ een gigantisch open deur in. Want wat is er nou logischer dan als gemeente op een actieve manier de verschillende partijen in de stad Zwolle te benaderen? Toch kregen we het advies om op deze wijze te werk te gaan, nadat we als gemeente in 2007 na hadden gedacht over onze rol als gemeente ten opzichte van andere partijen. Hoe bestuur je een stad? Wat wil je als lokale overheid? Hoe moeten we ons opstellen als dienstverlener, toezichthouder, ontwikkelaar en beheerder van de stad? De analyse maakte duidelijk dat we moeten inzetten op de versterking van partnerschap en samenwerking. Het is allang niet meer zo dat de gemeenteraad in al zijn wijsheid besluiten neemt en dat de andere partijen deze besluiten klakkeloos uitvoeren. De verhoudingen zijn veel horizontaler geworden. Grote partijen in de stad, zoals roc’s, de Isala Klinieken, woningcorporaties en het bedrijfsleven nemen hun eigen beslissingen. De gemeente heeft als taak om deze ideeën te faciliteren, de randvoorwaarden gunstig te maken en eventuele belemmeringen weg te nemen.’

‘Het is belangrijk om samenwerking te zoeken met de partijen met wie je de stad maakt. Vandaar dat ik als programmaleider van het project ‘Samen maken we de stad’ op bezoek ben gegaan bij de verschillende partijen. Vaak was er natuurlijk al sprake van samenwerking, maar tijdens deze gesprekken zijn we hier veel dieper op ingegaan. Het gevoel is vaak dat je tot elkaar bent veroordeeld en dat beeld probeer ik om te draaien. Ik stel vragen als Welke ambities hebben jullie? Waar willen jullie naar toe? Hoe kunnen wij elkaar hier beter in vinden? We stemmen onze agenda’s af op een gezamenlijke focus.’ ‘Over het algemeen zijn de verschillende partijen positief verrast over het feit dat de gemeente uit zichzelf langskomt. Ze vinden het een goed initiatief dat wij ons op een dergelijke actieve manier opstellen. De partijen voelen zich op deze manier uitgenodigd om mee te denken over hoe we de stad samen mooier en beter kunnen maken. Dat is net die spade dieper. Natuurlijk worden er ook nu contracten gesloten, afspraken gemaakt en opdrachten gegeven. Maar wat nieuw is, is dat ook het gevoel leeft dat alle partijen er samen voor gaan zorgen dat Zwolle een mooie stad is en blijft.’ ‘Een goed voorbeeld van deze nieuwe manier van samenwerking is het weer vitaal maken van de woonwijk Diezerpoort. We hebben namelijk niet eerst een bouwtekening laten maken en pas daarna de burgers verteld hoe de wijk er uit komt te zien. Nee, wij zijn het proces ingegaan met alle betrokken partijen. Er is aan bewoners gevraagd wat zij belangrijk vinden. We hebben afgesproken wie wat gaat doen en

initiatiefnemers Level Z

hoe dit op elkaar kan worden afgestemd. Op deze manier gaan de verschillende partijen zich eigenaar voelen van de verandering. Er komt draagvlak voor het plan.’ ‘Het gaat trouwens niet alleen om initiatieven vanuit de gemeente of het bedrijfsleven, maar zeker ook om initiatieven van burgers. Vandaar dat we de website www.samenmakenwedestad.nl in het leven hebben geroepen, waarop mensen hun ideeën kunnen zetten en ander partijen op kunnen roepen om mee te doen. Het gaat hierbij misschien om kleinere projecten, maar die zijn voor de stad toch heel belangrijk. Een ideeënmakelaar helpt de burgers bij de uitvoering, zodat hun ideeën niet verzanden in regelgeving. En de mensen zijn enthousiast.’ ‘Ik merk dat nieuwe ideeën dankzij intensieve samenwerking meer kans van slagen hebben. Er is minder ruzie tussen de partijen en dus zijn er minder belemmeringen. Er ontstaat een vanzelfsprekende manier van samenwerken. De waarde hiervan kan je niet in geld uitdrukken, maar ik weet wel hoe ongelooflijk veel geld het kost wanneer je elkaar niét weet te vinden.’ ‘Als de samenwerking tussen de verschillende partijen goed verloopt, worden we daar als stad Zwolle simpelweg beter van. Deze manier van samenwerken is zinvol. Er worden schuttinkjes neergehaald. En zowel burgers als bedrijven krijgen een sterke identificatie met de stad. Er ontstaat een Zwolle-gevoel. De doelstelling van ‘Samen maken we de stad’ is dat deze nieuwe manier van samenwerken uiteindelijk een geaccepteerde manier van denken en werken wordt bij alle partijen. Zo van ‘Zo doen wij dat in Zwolle!’ Sietse Haven is directeur beleidsontwikkeling binnen de gemeente Zwolle en in die functie programmaleider voor het project Samen maken we de stad. Kijk voor meer info over het project op www.samenmakenwedestad.nl

kampen Een idee bedenken is ĂŠĂŠn ding, maar voor de realisering ervan heb je vaak meer partijen nodig en een gezonde dosis lef!

‘Dankzij onze samenwerking met de universiteit horen we als eerste over nieuwe ontwikkelingen die we kunnen gebruiken om de markt voor zijn.’

Restaurant van de Toekomst

Wim Kamphuis

‘Een jaar of vijf geleden verhuisde ik van Kampen naar IJsselmuiden. Onder het woongedeelte van ons nieuwe huis zat een hele grote hal waar ik alle noviteiten van ons bedrijf op het gebied van restauranten keukeninrichting wilde laten zien. Een speciaal soort showroom, zeg maar. Ik besprak dit idee met één van de marketingmensen van Sodexo, de grootste cateraar van Europa. Een half jaar later kwam hij bij me terug met het verhaal dat hij door de rijksuniversiteit van Wageningen was gevraagd om het Restaurant van de Toekomst te bouwen. En of ik met mijn bedrijf mee wilde doen. Omdat het Restaurant van de Toekomst raakvlakken had met mijn eigen idee voor een showroom, heb ik ingestemd. Uiteindelijk is het restaurant in oktober 2005 geopend.’ ‘In het restaurant wordt getest hoe mensen voedsel beleven, proeven, kiezen. Het publiek dat in het restaurant eet, weet dat het door diverse camera’s wordt gevolgd om op die manier het eet- en keuzegedrag van mensen vast te leggen. Bedrijven als Unox, Unilever en Johma kunnen hier testen of een nieuw product in de smaak valt.

‘Het gezamenlijke belang gaat voor het individuele belang’

En wij kunnen testen of onze nieuwe apparatuur hiervoor optimaal werkt. Denk aan kook-, bak- en braadunits die in hoogte verstelbaar zijn, zelfdenkende steamers, hygiënische kranen waardoor je niet meer aan de zeep hoeft te zitten of salade buffetten die er door middel van een vochtnevel voor zorgen dat producten een dag langer houdbaar blijven. Dankzij het Restaurant van de toekomst kunnen wij ons verhaal over onze nieuwe apparaten met cijfers wetenschappelijk onderbouwen.’

Gezonde klassen

‘Daarnaast liften wij mee op de enorme hoeveelheid aandacht die dit unieke restaurant van over de hele wereld trekt, van NBC tot China en Japan. Door onze deelname komen wij in contact met opdrachtgevers en ik verwacht dat dit op de lange termijn alleen maar meer zal worden.’ ‘Dankzij onze samenwerking met de rijksuniversiteit kijk ik nu anders aan tegen samenwerken met kennisinstellingen. Want hoewel deze instellingen zich meestal vooral interesseren in het opdoen van kennis en niet zakelijk denken, merk ik dat ook bij hen de noodzaak van opdrachten binnenhalen begint door te dringen. Daarnaast zorgt onze samenwerking ervoor dat we in contact komen met mensen die we anders nooit zouden treffen. Op de universiteit zijn deze personen met ontwikkelingen bezig waar wij normaliter geen weet van hebben, maar dankzij onze samenwerking nu wel. Wij kunnen deze kennis gebruiken en op die manier de markt telkens voor zijn. Kortom, wij zien het voordeel van samenwerken!’ Wim Kamphuis is commissaris bij de Kampri Group. Kijk voor meer informatie over het Restaurant van de Toekomst op www.restaurantvandetoekomst.wur.nl

‘We zagen het als vaders bij onze eigen kinderen. Als op een regenachtige dag de schooldeuren opengaan, stormen opeens heel veel kinderen met hun warme, maar natte jassen de school binnen. De jassen zorgen voor een hoge luchtvochtigheid en de kinderen produceren een hoeveelheid warmte die niet gezond en niet bevorderlijk is voor het concentratievermogen. De kinderen zitten dus in een muffig lokaal met een hoog CO2-gehalte. Daar moest iets aan gedaan worden en daarom veranderden we van vaders in initiatiefnemers.’ Erik van Heuveln

‘Veel mensen weten namelijk niet hoe belangrijk een gezond binnenklimaat is. In een lokaal met een laag CO2-gehalte kunnen kinderen zich beter concentreren, ze worden minder snel ziek en ook voor de leraren geldt dat er minder uitval is. Mensen worden productiever in een gezond binnenklimaat.’ ‘Aangezien onze bedrijven werkzaam zijn op dit gebied, waren wij als initiatiefnemers al op de hoogte van de negatieve uitkomsten die de rapporten over het binnenklimaat van scholen lieten zien. Het was dus onze taak om ook de andere betrokken partijen als de

kennisinstellingen en de lokale bestuurders over te halen om mee te werken aan een gezond binnenklimaat.’ ‘Vanaf het allereerste moment dat alle deelnemende partijen aan Gezonde Klassen bij elkaar zaten, begrepen we dat we elkaar konden aanvullen, versterken. Het gezamenlijke belang had prioriteit boven het individuele belang. Om in schooltaal te spreken, ‘wie kan delen, kan ook vermenigvuldigen’. We waren niet uit op korte termijnwinst, we zochten naar een oplossing van het probleem.’ ‘Er wordt al gesproken over ‘Het Zwols model’, hoewel we ook aan het werk zijn gegaan bij scholen in Kampen. Dat heeft alles te maken met de chemie tussen de drie initiatiefnemers, de lokale bestuurders en de kennisinstellingen. We richten ons allemaal op de oplossing van het probleem omdat het gaat om het belang van de kinderen, de scholen, de lokale overheden én het bedrijfsleven. Dát is het Zwols model.’ Erik van Heuveln is algemeen directeur van JE StorkAir. Samen met directeur Laurens de Lange van Unica Installatiegroep en directeur Jacco Vonhof van Novon Schoonmaak nam hij het initiatief voor het project Gezonde Klassen. Kijk voor meer informatie over dit project op www.gezondeklassen.nl

hardenberg

â&#x20AC;&#x2DC;Er is meer nodig om een verband met elkaar aan te gaan.

We willen namelijk samen ondernemen en dat is iets anders dan samen iets uit voeren.â&#x20AC;&#x2122;

‘Het feit dat alle partijen uit de productieketen samenwerkten, was een interessante ervaring. Er ontstond een sfeer van één team.’

Het nieuwe beugelkrat

Johan Thans

‘Het begon allemaal met de wens van Grolsch om hun icoon, de beugelfles, een nieuw en eigentijds imago te geven. Er werd een projectgroep opgericht en alle externe partijen die deel uitmaakten van de productieketen werden uitgenodigd. Dus naast de marketing-, productie-, inkoop- en logistieke mensen van Grolsch zelf zaten er mensen van een ontwerpbureau en een flessenleverancier aan tafel. En wij, Schoeller Arca Systems, als specialist op het gebied van kunststof retourverpakkingen. Want bij een nieuwe beugelfles met nieuwe afmetingen hoort ook een nieuw krat waarin de flessen perfect passen. Bovendien wilde Grolsch dat wij een ontwerp zouden maken van een krat met een lager totaalgewicht en een middengreep.’ ‘Het bijzondere aan deze samenwerking was in de eerste plaats dat er een fles met nieuwe afmetingen op de markt kwam. Dat gebeurt in onze branche nou eenmaal niet zo vaak. Daarnaast was het bijzonder dat Grolsch de externe partijen al in de eerste fase van het project inspraak gaf over bijvoorbeeld de ideale afmetingen en het nieuwe design van de beugelfles. Juist het feit dat alle partijen uit de productieketen samenwerkten, was een interessante ervaring. We kregen daardoor hele goede discussies omdat alle betrokkenen

‘Samen ondernemen is iets anders dan samen uitvoeren’

UR Cool ‘Ongeveer 3,5 jaar geleden werd ik gebeld door de algemeen directeur van de Roelofs Groep uit Den Ham. Hij wilde samen met ons bedrijf “iets” met een zandwinningproject gaan doen. Dat telefoongesprek was ons eerste contact en eerlijk gezegd was mijn nieuwsgierigheid gewekt. Zonder dat ik precies wist hoe het hele traject eruit zou gaan zien, wist ik dat het een slim idee zou kunnen zijn.’

vanuit hun eigen vak naar de nieuwe beugelfles keken. Wij letten er bijvoorbeeld vooral op dat het krat zo werd ingedeeld dat er een middengreep in paste, terwijl het ontwerpbureau zich vooral bezighield met het design van de fles en het krat. Uiteindelijk werd er het maximale gehaald uit de discussies.’ ‘Hoewel wij als Schoeller Arca Systems een externe partij waren, verliep de samenwerking met Grolsch en de andere partijen tijdens dit project ontzettend goed. Er ontstond een sfeer van één team dat samenwerkte. Dat had deels te maken met de strakke tijdsplanning waar we ons aan moesten houden. Maar ook met het feit dat alle partijen vanaf dag één mee vergaderden en hun visie konden geven. Met elkaar verkenden we de grenzen van de verschillende velden en ondertussen zochten we naar de balans en het optimum. De verschillende partijen hebben elkaar tijdens dit project zeer zeker versterkt.’ Johan Thans is Regional Director North West Europe bij Schoeller Arca Systems. Kijk voor meer informatie op www.schoellerarcasystems.com

Laurens de Lange

‘Na verloop van tijd hebben we samen op een fiftyfiftybasis UR Cool (spreek uit: You are Cool) opgericht, een joint venture die koud water wint uit een diepe zandwinning vlak bij bedrijvenlocatie Eeserwold aan de A32 bij Steenwijk. Onderin dat meer, vanaf 15 meter diep en lager, heeft het water de natuurkundige eigenschap dat het een constante temperatuur heeft van ongeveer 8 graden Celsius. En dat is een prima temperatuur voor water om te worden gebruikt voor koelsystemen in gebouwen en industrieën. Simpel gezegd pompen we dat koude water op, transporteren het naar de kantoren op het bedrijventerrein, gebruiken het daar in een waterkoelsysteem en lozen vervolgens het water weer in het meer waarna het weer afkoelt. Dankzij een dergelijk waterkoelsysteem bespaart een bedrijf enorm veel op zijn elektriciteitskosten, is de uitstoot van CO2 in vergelijking met een

Het meer aan de A32 bij Steenwijk

doorsnee waterkoelsysteem 90% minder en heeft dit waterkoelsysteem een levensduur van minimaal dertig à veertig jaar.’ ‘Persoonlijk vind ik het bij een samenwerking belangrijk dat de aard van de bedrijven qua cultuur bij elkaar passen. Heb je iets met elkaar? Vertrouw je elkaar? Ben je de juiste partij voor elkaar? Wat vinden beide partijen het beste eindresultaat? En hoe verdeel je de opbrengsten met elkaar? In eerste instantie heb je een oppervlakkig vertrouwen, maar er is meer nodig om een verband met elkaar aan te gaan. We willen namelijk samen ondernemen en dat is iets anders dan samen iets uitvoeren.’ Laurens de Lange is directeur van Unica. Kijk voor meer informatie over het project UR Cool op www.urcool.nl

Aanleg koelsysteem bij bedrijvenlocatie Eeserwold

steenwijk

or da

orgt ervo

erking z

enw Onze sam

ontact t we in c

en d

et mens

komen m

n en treffe

oit zoud

ders no ie we an

‘De samenwerking tussen reguliere bedrijven en creatieve geesten kan in veel gevallen tot een meerwaarde leiden.’

Stichting Kreatieve Industrie Zwolle

Sonja Scholten

‘Als samenleving ga je pas creatieve dingen bedenken als het noodzakelijk is. Dat het zo goed gaat met de regio Zwolle is eigenlijk een nadeel voor de regio. Want hoewel het ons nu voor de wind gaat, kunnen we niet achterover gaan leunen en verwachten dat het ook goed blíjft gaan. Er kan namelijk een kentering komen, waardoor de aanwezigheid van diverse creatieve bedrijven een groot pluspunt wordt. En dat is nou precies waar de Stichting KIZ (Kreatieve Industrie Zwolle) naar streeft.’ ‘De regio Zwolle is in de loop der jaren uitgegroeid tot een dynamische partner die zich kan scharen onder de grote jongens. Daar hoort een ander klimaat bij, een andere ziel. De regio gaat grotere projecten aantrekken en dus moeten de regio, maar ook de bewoners, de instellingen en de bedrijven zich hier op instellen. En daarbij zijn creatieve geesten heel belangrijk.’ ‘De creatieve geest neemt paden die niet eerder zijn bewandeld. Hij doorbreekt het starre denkmodel binnen een bedrijf omdat hij out

‘Door samen te werken met de Erasmus Universiteit en TNO willen we mensen interesseren in ons product.’

De Smart Chair

of the box denkt. Hij heeft gezichtspunten die nieuwe innovaties kunnen bewerkstelligen. Wij proberen reguliere bedrijven hiervan bewust te maken door ze in contact te brengen met creatieve bedrijven en studenten van de vijf kunstopleidingen die in de regio Zwolle zijn gevestigd. Daarnaast proberen we ervoor te zorgen dat de studenten na het afronden van hun creatieve studie niet naar elders vertrekken, want dat is zonde. Ze zijn hier opgeleid en als ze met hun vaardigheden en netwerken vertrekken, heb je het toch over een soort van brain drain.’ ‘De samenwerking tussen reguliere bedrijven en creatieve geesten kan in veel gevallen tot een meerwaarde leiden. Bedrijven worden dynamischer, halen nieuwe en leukere opdrachten binnen waardoor medewerkers weer met plezier naar hun werk gaan, kortom, ze stralen een bepaalde vrolijkheid uit. Dat zorgt niet alleen voor meer economische output voor de betreffende bedrijven. Het geeft de regio Zwolle ook meer smoel. Tegenwoordig roept iedere regio dat het creatief is, maar de regio Zwolle kan deze uitspraak ook echt waarmaken.’ Sonja Scholten is projectleider bij de Stichting KIZ. Kijk voor meer informatie over dit project op www.kiz-zwolle.nl

‘Het is niet voor niets dat we sinds de oprichting van ons bedrijf met de Erasmus Universiteit en TNO samenwerken. In marketingtermen maken wij namelijk een low interest product. Mensen zijn niet erg geïnteresseerd in een ergonomische stoel. Ze vinden het vaak te ingewikkeld om een stoel goed in te stellen, al zitten er maar twee knopjes aan. Terwijl de bediening van een mobiele telefoon veel ingewikkelder is. Maar een mobiele telefoon is een high interest product en daarom nemen de mensen wél de moeite om de bediening van een dergelijk product te leren.’ Matthé van den Oord

‘Daarom zijn we samen met de Erasmus Universiteit en TNO bezig om een smart chair te ontwikkelen. Ten eerste om mensen te interesseren voor het product ergonomische bureaustoel en het naar een higher interest niveau te tillen. Ten tweede om de gebruiker van de smart chair op een speelse manier aan een goede zithouding te helpen. Uit onderzoek van TNO blijkt namelijk dat iemand die op een stoel zit en met zijn werktaak bezig is, niet meer op zijn zithouding let. Doordat iemand geconcentreerd met zijn taak bezig is, voelt hij geen pijn en is zich daardoor niet bewust van het feit dat hij foutief op zijn stoel zit. Op langere termijn kan een verkeerde zithouding ertoe leiden

dat iemand gezondheidsklachten krijgt en minder output creëert. Met andere woorden, een slechte zithouding gaat ten koste van de productiviteit. De smart chair is de oplossing van dit probleem.’ ‘De afdeling biomechanische wetenschappen van de Erasmus Universiteit zit in hetzelfde vakgebied als wij. Wij leverden hen de “smart chair case” aan en zij doen onderzoek voor ons. Komt er iets zinnigs uit dit onderzoek, dan zullen zij de resultaten presenteren in gerenommeerde vakbladen als The Lancet. En dat betekent dus goede reclame voor ons bedrijf en onze smart chair. Hetzelfde geldt voor onze samenwerking met TNO. Dit onderzoeksinstituut voert onderzoeken uit voor het bedrijfsleven. Blijkt uit onderzoek dat een juiste zithouding inderdaad leidt tot een hogere output, dan kunnen wij deze gegevens gebruiken als onderbouwing bij de verkoop van onze smart chair. Kortom, willen wij als bedrijf verder komen, dan zijn deze twee partijen heel belangrijk voor ons.’ Matthé van den Oord is algemeen directeur van BMA Ergonomics. Kijk voor meer informatie over de smart chair op www.bma-ergonomics.com

De samenstelling van het bedrijfsleven in de regio Zwolle is zeer divers, wat onze regio bijzonder maakt. Binnen deze veelzijdigheid is sprake van een aantal clusters van bedrijvigheid met een onderscheidend profiel. De kunststofsector is sterk vertegenwoordigd en ĂŠĂŠn van de meest innovatieve sectoren in het Nederlandse bedrijfsleven.

‘Beide partijen geloven in het concept en daardoor is er een klik ontstaan. We werken nu samen om een EFRO-subsidie binnen te halen.’

De Apotheek van de Toekomst ‘De essentie van dit project is kwaliteitsverbetering bij distributie van medicijnen. De Apotheek van de Toekomst helpt apothekers kwaliteit en logistiek te verbeteren door middel van de Medicomaat: een centrale uitgifterobot met een volledig geautomatiseerd verpakkingsen etiketteersysteem.’

Bert Draaijer

‘Het unieke aan dit project is dat de apotheker niet meer zelf alle recepten klaarmaakt, maar een robot. De robot laadt de medicijnen volautomatisch in een lade, slaat ze op in een magazijn, maakt het recept klaar, verpakt het in een zakje, etiketteert het en controleert het recept. Al die handelingen zijn dus volautomatisch gemaakt. Daarnaast vindt nog een door de wet verplichte manuele controle in de apotheek plaats. Er worden minder fouten gemaakt en het scheelt de apotheker dus enorm veel tijd en manuren. En deze manuren kunnen worden gebruikt om cliënten die daar behoefte aan hebben beter in te lichten. Onze samenwerking levert dus een kwaliteitsverbetering voor de apotheken op.’

‘Een heleboel partijen werken samen aan de Fabriek van de Toekomst om te laten zien waar de maakindustrie in Nederland in de toekomst staat’

‘Deze samenwerking tussen beide partijen was noodzakelijk, want anders zou dit project nooit van de grond zijn komen. Onze robot kost al snel 5 ton, en dus zochten wij naar een groep apothekers die dit bedrag gezamenlijk konden ophoesten en ook samen van de robot konden profiteren. Apotheek Zorgvuldig zag meteen dat deze robot de toekomst was. Vanaf het begin verloopt de samenwerking dan ook goed. Apotheek Zorgvuldig is op het gebied van samenwerken erg innovatief en pro-actief. Beide partijen geloven in het concept en daardoor is er een klik ontstaan. We zijn nu samen bezig om een EFROsubsidie binnen te halen voor stap 2 van dit project.’ ‘Samen kijken we of het mogelijk is om 24-uursuitgifte te bewerkstellingen via een soort pinautomaat voor medicijnen. Op die manier kan bijvoorbeeld een diabetespatiënt zijn medicatie ophalen wanneer het hem uitkomt. Aangezien dit idee nogal baanbrekend is en niet direct rendabel voor de apotheken, hebben we besloten om hier subsidie voor aan te vragen. Tenslotte willen we bij stap 3 nog meer applicaties aan het internet koppelen, zodat patiënten hun dagelijkse, wekelijkse of maandelijkse medicijnen voorverpakt, in de juiste volgorde en gecontroleerd krijgen aangereikt. Uiteindelijk worden er dankzij onze samenwerking minder fouten gemaakt, wordt de werkdruk van apotheekmedewerkers lager én zijn de kosten lager.’ Bert Draaijer is managing director van KLS Nederland. Kijk voor meer informatie over de Apotheek van de Toekomst op www.apotheekvandetoekomst.nl

Futurion, De Fabriek van de Toekomst

Henk Wiersma

‘De fabriek van de Toekomst is een heel ambitieus project waarbij een heleboel partijen samenwerken om te laten zien waar de maakindustrie in Nederland in de toekomst staat. Dat was bij het begin acht jaar geleden de doelstelling en dat is het nu nog steeds. Het idee is om een manarme productiefabriek op te starten. Een fabriek waar vergaande automatisering wordt doorgevoerd, niet alleen in het productiedeel, maar ook in het werk voorbereidingsdeel. Op deze manier kan een klant waar ook ter wereld de machines in de fabriek aansturen en kan hij volledig geautomatiseerd de gewenste producten laten maken. Manloze fabrieken voor massaproductie zie je al op genoeg plekken in de wereld, maar de koppeling aan de geautomatiseerde werkvoorbereiding is nieuw.’ ‘Ik ben er van overtuigd dat je met samenwerken meer bereikt. Om een groter draagvlak voor het project te creëren, heb ik daarom een plan opgesteld waarmee ik ben gaan lobbyen bij opdrachtgevers, brancheorganisaties, ondernemersorganisaties, de VU Windesheim, de Universiteit Twente, een softwarebedrijf en de provincie. Al deze partijen kreeg ik eenvoudig achter het plan. Iedereen is enthousiast over het

innovatieve karakter. Logisch, want voor al deze partijen geldt dat stilstand achteruitgang betekent. Bovendien willen we er samen voor zorgen dat de maakindustrie in Nederland blijft. Ik heb daarom zelfs twee tot drie keer per jaar bij Nieuwspoort overleg met politici. En sinds ik twee jaar geleden bij de provincie het plan mocht presenteren in het bijzijn van Jan Peter Balkenende, vraagt hij me sindsdien bij iedere ontmoeting naar de voortgang van de Fabriek van de Toekomst.’ ‘De Fabriek van de Toekomst moet weliswaar gewoon rendabel worden, maar heeft daarnaast toch vooral een voorbeeldfunctie. Dat is ook opgenomen in de statuten. De inrichting van het pand is erop gericht in de toekomst groepen mensen te ontvangen en te laten zien wat er wat betreft de maakindustrie staat te gebeuren. Het wordt een plek waar op een volledig geautomatiseerde wijze opdrachten binnen komen, robots aan het werk worden gezet, materialen uit de stellingen worden gehaald en uiteindelijk producten worden gefabriceerd. In 2010 moet de fabriek er staan, maar dan is het project nog niet af. Het is een “on going” proces dat zich zal blijven ontwikkelen en verbeteren. De BV Futurion bestaat ondertussen. En de kavel van 5000 vierkante meter is al gekocht. Het wachten is op de toekenning van de EFRO-subsidie.’ Henk Wiersma is directeur van Itter BV. Kijk voor meer informatie over Futurion, De Fabriek van de Toekomst op http://itter.nl

glastuinbouw ijsselmuiden

‘Door als ICT-bedrijf mensen met verstand van de zorgsector binnen te halen, werk je gemakkelijker samen met zorginstellingen.’

ICT en gezondheidszorg ‘Zorginstellingen worden steeds groter. En dus wordt de hoeveelheid informatie binnen zo’n instelling ook steeds groter. Toen Zorgcombinatie Zwolle in 2006 vanuit diverse vestigingen in haar nieuwe gecentraliseerde gebouw trok, werd daarom besloten om ook alle aanwezige informatie te centraliseren. En zo ontstond onze samenwerking.’

Erwin Giesbers

‘Wil je als ICT-bedrijf samenwerken met zorginstellingen, dan moet je mensen binnenhalen die verstand hebben van de zorg en zelf uit die sector komen. Dat maakt samenwerken namelijk een stuk makkelijker. En om informatiemanagement effectief en efficiënt in te zetten, moet je bepaalde doelen nastreven. Registratie in het primaire proces levert bijvoorbeeld communicatie op naar collega’s en stuurinformatie voor uitvoerenden. Je gaat van gegevens naar informatie, van roeien naar sturen: in de huidige situatie komt het nogal eens voor dat managementinformatie te laat binnenkomt. De overschrijding op het budget heeft bijvoorbeeld een maand geleden plaatsgevonden. Feitelijk had men de juiste stuurinformatie dus vandaag nodig, maar vaak is die informatie niet beschikbaar. Daardoor moet men “roeien” ofwel

‘Samen willen we de productiebedrijven in Nederland verbeteren, zodat we een gezonde industrie houden in ons land.’

Productieverbetering ‘Uiteindelijk willen we door samen te werken een bijdrage leveren aan de verbetering van de productiebedrijven in Nederland, zodat we een gezonde industrie houden in ons land. Er zijn allerlei geluiden over industrie die wegtrekt naar China en Oost-Europa. Maar als we continue en langdurig samenwerken met onze partners, kunnen we op het gebied van productieprocessen nog heel veel verbeteren, wordt de concurrentiepositie op de wereldmarkt beter en hoeft van wegtrekkende industrie helemaal geen sprake te zijn.’

bezuinigen, terwijl het beter is om te “sturen”. ‘Binnen de Zorgcombinatie Zwolle wordt een zorgapplicatie toegepast waardoor ‘registratie tijdens het proces’ plaatsvindt. Uitvoerende medewerkers krijgen daardoor direct ‘stuurinformatie’ terwijl tegelijkertijd managementinformatie beschikbaar komt. Deze beschikbare informatie wordt omgezet in een ‘dashboard managementinformatie’ met verschillende metertjes. Zijn ze groen, dan is alles oké. Is een metertje oranje, dan heeft deze indicator zijn aandacht nodig. En is een metertje rood, dan moet hij direct handelen. Dus klikt hij op de betreffende meter en krijgt hij gedetailleerde informatie aangaande het probleem op zijn scherm, zodat hij slagvaardig te werk kan gaan. Door onze kennis op het gebied van ICT te combineren met de kennis uit de wereld van de zorg, is de samenwerking optimaal benut, zijn de kosten van Zorgcombinatie Zwolle gereduceerd, wordt er efficiënter gewerkt en zijn er meer handen aan het bed zijn vrijgekomen.’ Erwin Giesbers is directeur van Compello. Kijk voor meer informatie over de samenwerking met Zorgcombinatie Zwolle op www.compello.nl

Rien Slingerland

‘De wensen en eisen op het gebied van productieprocessen veranderen razendsnel. Wat vandaag goed genoeg is, is dat morgen niet meer. Dat heeft vanzelfsprekend te maken met het feit dat veel van onze partners grote bedrijven zijn die wereldwijd moeten concurreren, zoals Scania, Hewlett-Packard en Heineken. En dus willen dergelijke merken lagere productiekosten, een grotere beschikbaarheid van de assemblagelijn en een grotere variëteit aan producten die ze klanten kunnen aanbieden. Om aan deze wensen te kunnen voldoen, is kennis van zaken nodig.’ ‘Bedrijven hebben deze kennis niet altijd in huis. Daarom lopen er

Ontwikkeling nieuw productieproces

dagelijks mensen van ons bedrijf bij onze partners op de bedrijfsvloer. Want pas als het productieproces goed in beeld is gebracht, kan er worden gekeken óf en hoe een productieproces kan worden verbeterd. Heeft een partner alleen advies op het gebied van productieprocessen nodig? Moet er een nieuwe productielijn worden ontworpen of gerealiseerd? Of kunnen we samenwerken door de bestaande productielijnen optimaal te onderhouden? Het belangrijkste bij dit alles is dat we integraal naar oplossingen kijken en onze klanten waar mogelijk ontzorgen.’ ‘Daarnaast keren bij iedere samenwerking telkens dezelfde vragen terug. Hebben we dezelfde kijk op de aanpak? Is er vertrouwen tussen de partijen? En durft de ene partij de verantwoordelijkheid over te dragen aan de andere partij? De antwoorden op deze vragen zijn over het algemeen bevestigend. Onze partners zien het belang van samenwerking in.’ Rien Slingerland is directeur bij IJssel Technologie. Kijk voor meer informatie over de verbetering van productieprocessen op http://ijsseltechnologie.nl

regioâ&#x20AC;&#x2122;s met de Regio Zwolle zit bij de

stgroei.

ei en relatief hoge win

grootste productiegro

‘Een idee bedenken is één ding, maar voor de realisering ervan hadden we echt al deze partijen nodig.’

De Sassenpoort

Het geheim van Graaf Sassendonk ‘Het verhaal over Graaf Sassendonk heb ik een jaar of 3 geleden samen met Willem Uitentuis, marketingmanager van de IJsselhallen, onder het genot van een borrel en met de voeten op tafel bedacht. We wisten dat op jaarbasis zo’n 1,7 miljoen bezoekers naar Zwolle komen en dat ze gezamenlijk zo’n 4 miljoen bezoeken brengen. Maar wij wilden ervoor zorgen dat dit aantal hoger werd en dus richtten we ons op de gezinnen met kinderen.’ Henk van Voornveld

‘We kregen het idee om een interactieve en innovatieve zoektocht voor kinderen in de leeftijd van 9 tot en met 13 jaar uit te zetten in de stad onder de naam “Het geheim van graaf Sassendonk”. De zoektocht moest aansluiten op de belevingswereld van de doelgroep en dus moesten we een beroep doen op moderne technieken als gps, pda of mda, digitale camera’s en mobiele telefoons. Met dit idee onder de arm zijn we op zoek gegaan naar partners als de provincie Overijssel, een ICT-bedrijf en het Telematica Instituut dat nauw gelieerd is aan de UT Twente. Zij waren namelijk al bezig met dit soort projecten.’

‘De manier waarop de verschillende partijen bij dit project samenwerken en de techniek inzetten, is uniek.’

Het graf van Ome Bertus

Rijden op gft

‘Maar na twee jaar was er eigenlijk nog steeds geen concrete invulling. Tot het moment dat IDTV ons pad kruiste. Zij waren bezig met een televisieprogramma getiteld “Wie is de Mol junior”. Zij richtten zich op dezelfde doelgroep en zagen ons concept wel zitten. Toen is de realisatie van ons project in een stroomversnelling geraakt. Eerst produceerde IDTV een televisieserie die in Zwolle werd opgenomen en door de Avro werd uitgezonden. Vervolgens hebben wij deze televisieserie als opstart voor “Het Geheim van Graaf Sassendonk” gebruikt. We hebben als het ware meegelift op de aandacht die het televisieprogramma kreeg. En met succes, want in 2008 hebben zo’n 500 kinderen deelgenomen aan de ontdekkingstocht en dat was boven verwachting.’

‘Steeds meer gemeenten willen CO2 neutraal en duurzaam zijn. Maar hoe kunnen we hier op het gebied van afvalverwerking en gft-afval in het bijzonder een bijdrage aan leveren? Eigenlijk willen we steenkool, aardolie en aardgas namaken, aangezien deze producten miljoenen jaren geleden ook hun oorsprong in biomassa hadden. Door diverse chemische/thermische processen onder de grond veranderde deze biomassa op de ene plaats in kolen en op de andere plaatsen in aardgas of aardolie. We willen deze processen imiteren.’ Hans Groenhuis

‘De kracht van dit project is dat zeer veel verschillende partners het project hebben omarmd. Van landelijke spelers als IDTV en Avro, tot lokale ondernemers als Games-N-Us die de begeleiders en participanten leverde en Stan Fritschy die het verhaal van graaf Sassendonk schreef. Want laten we eerlijk zijn, een idee bedenken is één ding, maar voor de realisering ervan hadden we echt al deze partijen nodig.’ Henk van Voornveld is directeur van RBT Vechtdal-IJsseldelta. Kijk voor meer informatie over Het geheim van Graaf Sassendonk op www.graafsassendonk.nl

‘Het groente-, fruit- en tuinafval dat we nu huis-aan-huis ophalen, wordt thans gecomposteerd, zodat er een soort tuinaarde uit ontstaat. Dit is echter een laagwaardig gebruik van deze afvalstroom. Vandaar dat we hebben bedacht om dit gft-afval te vergisten in een nog te bouwen fabriek op ons terrein. Dat vergisten levert methaangas op dat we opvangen, bewerken en gaan gebruiken als brandstof voor onze eigen vrachtwagens. Daarmee maken we een gesloten keten en rijden onze vrachtwagens duurzaam. Tijdens dit project willen we in eerste instantie minimaal 15 vrachtwagens op biogas laten rijden. Naast duurzaamheid is het grote voordeel dat burgers van dichtbij kunnen zien dat het zinvol is om hun afval te scheiden.’

<< GFT-afval < Steenkooltjes gewonnen uit gras

‘We hebben dit idee verder uitgewerkt en ons vervolgens de vraag gesteld of we dit project alleen wilden doen of dat we er andere partijen bij zouden betrekken, zodat we het onszelf wat makkelijker maken en de mogelijkheid voor bredere inzetbaarheid bieden. Want wij zijn weliswaar goed in afvalverwerking, maar bijvoorbeeld niet in het verhandelen van brandstof. Salland Olie is dat wel. En aangezien de provincie duurzaamheid hoog in haar vaandel heeft staan, hebben we ook hen bij dit project betrokken. De HVC tenslotte is een partner die kennis heeft van bewerking van gft, maar ook dit systeem in het westen van Nederland kan gaan uitvoeren. Alle partijen tezamen hebben het project “Rijden of gft’ ingediend voor een subsidieaanvraag en dankzij de Unieke Kansen Regeling heeft Economische Zaken ons 4 miljoen euro subsidie verstrekt. Want dit project is uniek, niet wat betreft de techniek die wordt gebruikt, maar wel wat betreft de manier waarop de verschillende partijen samenwerken en deze techniek inzetten. Ondertussen hebben ook andere ondernemers op Hessenpoort, zoals DHL, al interesse getoond om ook hun vrachtwagens op het door ons te produceren biogas te laten rijden!’ ‘Het woord duurzaamheid is weliswaar erg sexy op dit moment, maar iemand moet wel het vliegwiel aanjagen. Als onderneming kun je je ogen niet sluiten voor het feit dat onze energiebronnen een keer op zijn. Dat is ook de reden dat we deze samenwerking tussen de verschillende partijen hebben gezocht. Als het ons nu lukt om uit gft-afval energie en brandstof te halen, maken we een geweldige slag voor de toekomst.’ Hans Groenhuis is algemeen directeur van ROVA. Kijk voor meer informatie over het project “Rijden op gft” op www.rova.nl

Vooruitblik ‘Sinds 2004 draait in mijn ogen de “1.0-versie” van Kennispoort Regio Zwolle. De kenniskringen blijken een prima manier om bedrijfsprocessen te verbeteren en technologie en systemen uit te wisselen. Het is een stevige aanzet tot bewustwording, onderzoeken en aanpakken van specifieke problemen. Uit onderzoek blijkt dat de tot nu toe circa 2000 deelnemers baat hebben bij de kenniskringen en ze gemiddeld met een 7.4 score beoordelen. Het is dus een formule die goed aansluit bij de wensen van ondernemers.’ ‘Ondernemers geven aan dat zij Kennispoort een facilitaire rol zien spelen in het héle innovatieproces. Van ideeontwikkeling naar projectontwikkeling, financiering, bescherming en het vermarkten, internationaliseren zo u wilt. En daarom is het tijd voor de “2.0-versie” van Kennispoort Regio Zwolle. Het is onze ambitie om samen met de vier O’s (ondernemers, onderwijs, onderzoek en overheden) ideeën niet alleen meer aan te jagen, maar ook daadwerkelijk handen te bieden, zodat innovatieve projecten kunnen worden ontwikkeld en gerealiseerd. Het gaat hierbij niet alleen om technische en vakinhoudelijke innovaties. Zonder te investeren in medewerkers- en organisatieontwikkeling lijken voornoemde innovaties beduidend minder rendement op te leveren.’

‘Daadwerkelijk handen bieden voor ontwikkeling en realisatie’

Annemarie Beumers

‘Voor dit alles is durf, lef, toewijding én geld nodig. Vandaar dat wij ook willen faciliteren bij het verkrijgen van de financiering voor uw innovatieve project. Is het niet via subsidieprogramma’s, dan wellicht via de wegen van durfkapitaal. Het resultaat van de eerste aanzetten hiertoe daagt ons uit om verder te gaan en u nog beter van dienst te zijn bij uw ambities. Zodat uw verhaal wellicht in de volgende bundel Chemie staat!’ Annemarie Beumers is directeur van Kennispoort Regio Zwolle. Onze partners zijn Gemeente Zwolle, Kamer van Koophandel Oost Nederland, Provincie Overijssel en VU Windesheim. Kijk voor meer informatie op www.kennispoortregiozwolle.nl

Colofon Kennispoort Regio Zwolle Govert Flinckstraat 1 8021 ET Zwolle Postbus 630 8000 AP Zwolle Telefoon: 038 455 38 00 E-mail: kennispoort@kvk.nl www.kennispoortregiozwolle.nl Partners Kennispoort Regio Zwolle: Gemeente Zwolle, www.zwolle.nl Kamer van koophandel Oost Nederland, www.kvk.nl Provincie Overijssel, http://provincie.overijssel.nl VU Windesheim, www.windesheim.nl Teksten: Theo Smits, Zwolle, www.theo-smits.nl Fotografie: Theo Smits Foto’s op pagina: 12-13 en 43 Ruud Ploeg Foto’s op pagina: 18-19, 50-51 en 59 Freddy Schinkel, beschikbaar gesteld door ELLLA, Een leven lang leren Academy Foto’s op pagina: 26-27 en 34-35 Philp Friskorn Ontwerp en vormgeving: Oscar, Steenwijk, www.bureauoscar.nl Zwolle, november 2008 ©