Μετάνοια - Εξομολόγηση
Ορισμός, Χαρακτηριστικά, Προϋποθέσεις, Συνέπειες μετάνοιας, Αναγκαιότητα και Προσόντα Πνευματικού Πατρός, Ωφέλη στη ζωή του ορθόδοξου πιστού, Παραδείγματα στον λόγο "Περί Μετανοίας" του Αγίου Ιωάννου της Κλίμακος - Μια συλλογική εργασία της Γ΄ Λυκείου του 2ου ΓΕΛ Καλύμνου
Ορισμός (Θεοφίλης Ι., Διονυσία Λ., Ραφαηλία Φ., Πόπη Σ., Γ2), Αγγελική Σκ.,
Ελευθερία Σ., Παναγιώτης Χ., Γ2) 1. Μετάνοια είναι η ριζική αλλαγή του ανθρώπου που γίνεται με την αυτογνωσία και την αναγνώριση των λαθών του επανασυνδέοντάς τον με τον Θεό και τους συνανθρώπους του, λυτρώνοντάς τον από την αμαρτία. 2. Μετάνοια σημαίνει ανανέωση του βαπτίσματος, συμφωνία με τον Θεό για νέα ζωή. Μετανοών σημαίνει "αγοραστής της ταπεινώσεως". 3. Μετάνοια σημαίνει μόνιμος αποκλεισμός κάθε σωματικής παρηγορίας, σκέψη αυτοκατακρίσεως, αμεριμνησία για όλα τα άλλα και μέριμνα για τη σωτηρία μας. 4. Μετάνοια είναι η θυγατέρα της ελπίδος και αποκήρυξη της απελπισίας. Μετανοών σημαίνει "κατάδικος απαλλαγμένος από αισχύνη". Διαφορές Μετανοίας και Εξομολογήσεως (Τάσος Μπ., Λευτέρης Π., Γ2) Η μετάνοια είναι η ανταπόκριση στην αγάπη που μας έδωσε ο Θεός, αλλά και η πραγματική αλλαγή της ζωής του ανθρώπου. Η εξομολόγηση είναι όταν το άτομο ανοίγει την ψυχή του και αποκτά αυτογνωσία. Η διαφορά μεταξύ τους είναι ότι στην μετάνοια αλλάζεις τρόπο ζωής, δεν μένεις μόνο στη διαπίστωση του λάθους. Χαρακτηριστικά της Μετάνοιας (Θεοφίλης Ι., Διονυσία Λ., Ραφαηλία Φ., Πόπη Σ., Γ2), (Ευαγγελία Τρ., Μαρία Ρ., Άννα Μ., Άννα Μ., Γ2), (Άννα Μ. (Γ), Μαρία Ολ., Μιχάλης Σκ., Φίλιππος Π., Γ2), (Σαββίνα Χρ., Γ2) 1. Ουσιαστική μεταμέλεια του ανθρώπου 2. Αναγνώριση των λαθών του (αυτογνωσία) 3. Επανασύνδεση με το Θεό 4. Νέος τρόπος ζωής απαλλαγμένος από τις αμαρτίες 5. Ανανέωση του βαπτίσματος 6. Ταπείνωση 7. Μόνιμος αποκλεισμός από κάθε μορφή υλικής παρηγορίας 8. Ενδιαφέρον για τη σωτηρία της ψυχής 9. Ελπίδα και αποκήρυξη της απελπισίας 10. Συμφιλίωση με τον Κύριο 11. Εκκαθάριση της συνείδησης 12. Συναίσθηση της αμαρτωλότητας
13. Όταν μετανοήσει κάποιος παύει πια να ενδιαφέρεται για τα υλικά πράγματα, λησμονεί ακόμα και το ίδιο του το σώμα, χωρίς να παραπονιέται. Το μυαλό του με τη μετάνοια βρίσκεται κοντά στο Θεό και μοναδικός σκοπός του πλέον είναι στη ζωή Του να γίνει κι εκείνος κατά χάριν, δηλαδή με συνεργασία της ελεύθερης θέλησής Του και του Θελήματος του Θεού, Θεανθρώπινο πρόσωπο. 14. Να συνειδητοποιούμε και να μην επαναλαμβάνουμε τα λάθη μας. Να ερχόμαστε αντιμέτωποι με αυτά και όχι απλά να κάνουμε ενάρετες πράξεις για να δείξουμε μετάνοια. Να χαιρόμαστε που μας δίνεται η ευκαιρία να μετανοήσουμε και να ξεπλύνουμε την ψυχή μας από τα αμαρτήματα (Γιώτα Κ., Γ1). Προϋποθέσεις για μια ουσιαστική μετάνοια (Ευαγγελία Τρ., Μαρία Ρ., Άννα Μ., Άννα Μ., Γ2), Αγγελική Σκ., Ελευθερία Σ., Παναγιώτης Χ., Γ2), (Άννα Μ. (Γ), Μαρία Ολ., Μιχάλης Σκ., Φίλιππος Π., Γ2), (Σαββίνα Χρ., Γ2): 1. Πραγματική Μετάνοια (Αλλαγή τρόπου ζωής μακριά από την αμαρτία) 2. Αυτογνωσία 3. Πίστη στο Θεό 4. Θέληση για μετάνοια και σωτηρία 5. Αναγκαιότητα εύρεσης σωστού πνευματικού πατέρα, ώστε να μπορεί να ακολουθεί με τις συμβουλές του "οδόν μετανοίας", δηλαδή ορθής εν Χριστώ ζωής, διορθώνοντας τα λάθη του με τη συνεχή καθοδήγηση του πνευματικού του πατέρα. 6. "Εγώ νομίζω πως, αν ένας άνθρωπος μετανοήσει με όλη του την καρδιά και δεν συνεχίσει πια να αμαρτάνει, ακόμη και σε τρεις ημέρες τον δέχεται ο Θεός". Η αληθινή μετάνοια προϋποθέτει μεταμέλεια από τα βάθη της καρδιάς μας, ειλικρινή κατανόηση και ανάλογη αντιμετώπιση τους αμαρτήματος που διαπράξαμε. 7. Οι προϋποθέσεις για τη σωστή μετάνοια - εξομολόγηση είναι : να πάρουμε την απόφαση να μετανοήσουμε και να μην είμαστε επιπόλαιοι στην απόφασή μας αυτή. Οφείλουμε να λέμε όλες τις αμαρτίες μας στον πνευματικό μας και να μην κρύβουμε καμία. Να μετανοούμε ειλικρινά με δάκρυα. Μόνο έτσι μπορούμε να μετανοήσουμε ορθά και να γίνει αποδεκτή η μετάνοιά μας από τον Θεό. Αναγκαιότητα - Προσόντα Πνευματικού Πατρός (Άννα Μ. (Γ), Μαρία Ολ., Μιχάλης Σκ., Φίλιππος Π., Γ2) 1. Ο πνευματικός πατέρας οφείλει να ακούει με προσοχή τον πιστό και να έχει την θεολογική, ψυχολογική κατάρτιση ώστε με τις συμβουλές του και με το προσωπικό του παράδειγμα ορθόδοξου χριστιανικού βιώματος να τον οδηγεί σε ουσιαστική αλλαγή ζωής. Επίσης, βασικό προσόν είναι η εχεμύθεια του πνευματικού πατρός, να μην συζητάει με άλλους όσα λέγονται στην εξομολόγηση, αλλά να προσεύχεται στον Θεό για τη συγχώρεση των αμαρτιών του πιστού και να συμπορεύεται μαζί του προς τη θέωση. 2. Οι πνευματικοί πατέρες έχουν στόχο να οδηγήσουν αυτούς που έπεσαν στην αμαρτία,
στο σωστό δρόμο, δηλαδή στο Θεό. Αυτό το επιτυγχάνουν δίνοντας συμβουλές και βοηθώντας τους να ξεπεράσουν τις αδυναμίες τους, να μετανοήσουν αληθινά. Τότε βεβαιώνουν τους πιστούς που μετανόησαν αληθινά ότι ο Θεός τους συγχώρεσε και τους δέχεται κοντά Του (Σεβαστή Κ., Γ1). Ωφέλη Μετανοίας Αγγελική Σκ., Ελευθερία Σ., Παναγιώτης Χ., Γ2), Αγγελική Σκ., Ελευθερία Σ., Παναγιώτης Χ., Γ2) 1. Για να φτάσουμε στη θέωση χρειάζεται συνεχής αγώνας και να μην εγκαταλείπουμε τον αγώνα μετην πρώτη δυσκολία. Δεν πρέπει να περιμένουμε να φτάσουμε κοντά στο θάνατο για να αναζητήσουμε και να βιώσουμε την συγχώρεση. Αντιθέτως είναι απαραίτητο να μετανοούμε για τα λάθη μας και να ζητούμε συγχώρεση. Να μην επαναπαυόμαστε αλλά να θεωρούμε πάντα χρεώστη τον εαυτό μας απέναντι στον Θεό και στους συνανθρώπους μας. Τέλος, χαρακτηριστικό της πραγματικής μετάνοιας είναι το να θεωρούμε τον εαυτό μας άξιο για τις θλίψεις που μας συμβαίνουν. 2. Ο πιστός συνεχώς διορθώνει τον εαυτό του, μετανοεί αληθινά και μέσα από τη μετάνοιά του αυτή φθάνει στη θέωση. 3. Όταν μετανιώνουμε τότε οι πόρτες του παραδείσου ανοίγουν κι ο Θεός μας συγχωρεί, αλλιώς επέρχεται η πτώση μας (Ευαγγελία Θ., Γ1). 4. Πλησιάζουμε το Θεό, Αποκτά νόημα η ζωή μας, Καθαρίζει η ψυχή μας, Αλλάζουμε ζωή, Καταλαβαίνουμε τα λάθη μας, ερχόμαστε κοντά στην εκκλησία, εγκαταλείπουμε τους δρόμους της αμαρτίας, Γινόμαστε θεανθρώπινα πρόσωπα (Κατερίνα Κ., Γ1). 5. Το να είσαι συνεπής και να μετανοείς εμπράκτως σε βοηθά να έρχεσαι πιο κοντά στον Θεό (Θέμελης Κ., Γ1). 6. Είπε ο Αββάς Θεόδωρος της Φέρμης : " Με τη Μετάνοια οδηγείται ο άνθρωπος πιο κοντά στο Θεό, δέχεται τη φώτισή Του και νιώθει γαλήνιος, αφού έχει δεχθεί τη συγχώρηση". Η εξομολόγηση βοηθάει τον άνθρωπο να απαλλαχθεί από τις αμαρτίες του όπως έγινε και στην περίπτωση των μοναχών και γερόντων της ερήμου (Νομική Κ., Μαρία Κ., Γ1).
Παραδείγματα (Ευαγγελία Χ., Γιώργος Χ., Γ2) 1. Κάποιος αμαρτωλός πίστευε πως πρέπει να τιμωρείται με νηστεία, λιώνοντας και τσακίζοντας σώμα και ψυχή, με αγρυπνίες και άλλες κακουχίες. Ο Χριστός όμως τον πληροφόρησε πως έδωσε το αίμα Του για τους ανθρώπους και είναι πρόθυμος να τον συγχωρέσει χωρίς να θέτει τον εαυτό του σε κίνδυνο. Το συμπέρασμα της ιστορίας είναι πως αν πέσεις σε μια αμαρτία και σηκωθείς κι αρχίσεις να θλίβεσαι που αμάρτησες και μετανοήσεις πρέπει να μην σταματήσεις να θυμάσαι την πτώση σου αυτή, να μετανοιώνεις και έτσι θα φυλάγεσαι από κάθε άλλη αμαρτία. Η κατά Θεό λύπη είναι για την ψυχή χαλινάρι που δεν την αφήνει να φύγει από τον Θεό και να αμαρτάνει. 2. Ο Μωϋσής ήταν ένας ληστής, ο οποίος μετά από καιρό μετανόησε έγινε μοναχός και όταν του επιτέθηκαν κάποιοι ληστές που ήξεραν το κελί του, τους εξουδετέρωσε αλλά τους άφησε ελεύθερους. Όταν αυτοί τον κατάλαβαν ποιος ήταν πριν, άλλαξαν, έγιναν μοναχοί και σταμάτησαν την αμαρτωλή προηγούμενη ζωή τους. Ο Μωϋσής μετανόησε, ξέφυγε από την παλιά αμαρτωλή του ζωή και αφιερώθηκε στο Θεό, πάλαιψε με τους δαίμονες, σκληραγωγήθηκε στον αγώνα της μετανοίας κι έγινε παράδειγμα στους άλλους ληστές να αλλάξουν κι εκείνοι ζωή και να σωθούν πνευματικά (Θεοφίλης Κ., Γ1). 3. Μέσα στο κείμενο συμπεραίνουμε βλέποντας την ιστορία του αββά Θεοδώρου της Φέρμης τη διαφορά που είχε ο κάθε μοναχός. Ο πρώτος μετανοούσε για όσα είχε κάνει φοβούμενος την κατάληξή του, ενώ ο δεύτερος απλά ευχαριστούσε το Θεό για
τη δεύτερη ευκαιρία σωτηρίας που του έδωσε. Πέθαναν αφού μετανόησαν ισάξια με πολύ διαφορετικό τρόπο όμως αγωνίστηκαν. Πέρα όμως από την ιστορία αυτή επισημαίνεται ότι κάθε αρρώστια έχει θεραπεία, η αρρώστια όμως της αμαρτίας χρειάζεται πολύ κόπο για να εξαλειφθεί και πολλούς αγώνες (Μάνος Γ., Γ1).
Συμπεράσματα (Ειρήνη Κ., Κωνσταντίνα Ηλ., Μανώλης Κ., Σπύρος Αργ., Γ1) 1. Κάθε άνθρωπος μπορεί να κάνει λάθη, αλλά όσο μεγάλα κι αν είναι, έχει τη δυνατότητα να συγχωρεθεί από τον Θεό αρκεί να μετανιώσει πραγματικά. 2. Προϋπόθεση για να φτάσει κάποιος στη σωστή μετάνοια είναι να καταλαβαίνει τα λάθη του και να θέλει να μετανοεί. 3. Σύμφωνα με τους πατέρες της ερήμου, ο Θεός συγχωρεί όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από το μέγεθος των αμαρτιών τους, αν και εφόσον έχουν μετανοήσει αληθινά και είναι διατεθειμένοι να απαλλαχθούν από τον άσωτο βίο (Κυριακή Κ., Γ1)