ΚΥΡΙΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 1. Κρίσεως: Δηλώνουν το πραγματικό ή το δυνατό στο παρελθόν παρόν και μέλλον. Εκφέρονται με: οριστική, δυνητική οριστική και δυνητική ευκτική. Άρνηση: oÙ. 2. Επιθυμίας: Δηλώνουν την επιθυμία του λέγοντος (προτροπή, απαγόρευση, προσταγή, ευχή). Εκφέρονται με υποτακτική, προστακτική, ευχετική ευκτική, ευχετική οριστική. Άρνηση: μη. 3. Ερωτήσεις: Είναι προτάσεις κρίσεως ή επιθυμίας με μορφή ερωτήσεως. Αν είναι κρίσεως εκφέρονται με τις ανάλογες εγκλίσεις, αν είναι επιθυμίας εκφέρονται με απορηματική υποτακτική.
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 1. Ονοματικές: Είναι οι ειδικές, ενδοιαστικές, πλάγιες ερωτήσεις και αναφορικές. Χρησιμεύουν για: υποκείμενα απροσώπων ρημάτων και εκφράσεων, αντικείμενα, επεξηγήσεις (κατά κύριο λόγο δεικτικών αντωνυμιών). Οι αναφορικές χρησιμεύουν και για: κατηγορούμενα, παραθέσεις, επιθετικοί προσδιορισμοί, ετερόπτωτοι ονοματικοί προσδιορισμοί. 2. Επιρρηματικές: Είναι οι αιτιολογικές, τελικές, συμπερασματικές, υποθετικές, εναντιωματικές και χρονικές. Χρησιμεύουν για: επιρρηματικοί προσδιορισμοί ή επεξηγήσεις άλλων επιρρηματικών προσδιορισμών.
ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Είναι:
ονοματικές προτάσεις κρίσεως.
Άρνηση:
oÙ
Εξαρτώνται: α) από ρήματα λεκτικά, γνωστικά, αισθήσεως β) από ρήματα απρόσωπα ή απρόσωπες εκφράσεις γ) όταν επεξηγούν αντωνυμίες ή άλλες λέξεις δεν υπάρχει ρήμα εξάρτησης. Εισάγονται:
με τους ειδικούς συνδέσμους: α) Óti: όταν το περιεχόμενο της ειδικής πρότασης παρουσιάζεται ως αντικειμενική κρίση. β) æj: όταν το περιεχόμενό της παρουσιάζεται ως υποκειμενική κρίση. γ) æj ¥ra: όταν το περιεχόμενο της ειδικής πρότασης κατά την κρίση του λέγοντος είναι ψέμα.
Εκφέρονται: α) με οριστική, όταν εξαρτώνται από αρκτικό χρόνο β) με ευκτική του πλαγίου λόγου, όταν εξαρτώνται από χρόνο ιστορικό γ) με τις δυνητικές εγκλίσεις
1
Χρησιμεύουν: α) για υποκείμενα απροσώπων ρημάτων ή εκφράσεων β) για αντικείμενα λεκτικών, γνωστικών ή αισθήσεως σημαντικών ρημάτων γ) για επεξηγήσεις αντωνυμιών, κατά κύριο λόγο δεικτικών ή σπανιότερα μιας λέξης της κύριας πρότασης Σημειώσεις:
α) το dÁlon Óti, o d' Óti, eâ o d' Óti από έλλειψη ρήματος παίρνουν επιρρηματική σημασία (προφανώς, βέβαια, βεβαιότατα) β) το ρήμα φημί και τα δοξαστικά συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο γ) οι ειδικές προτάσεις είναι πλαγιασμένες κύριες προτάσεις κρίσεως και ισοδυναμούν με ειδικά απαρέμφατα και κατηγορηματικές μετοχές.
ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Είναι:
Ονοματικές προτάσεις επιθυμίες
Εξαρτώνται:
Από ρήματα ή εκφράσεις που σημαίνουν φόβο ή έχουν μέσα τους την έννοια του φόβου, της υποψίας ή του δισταγμού: foboàmai, dšdoika, Ñknî, ful£ttomai,
k…ndunÒj ™sti Εισάγονται:
m» (=μήπως) φόβος μήπως γίνει κάτι m¾ oÙ (=μήπως δεν) φόβος μήπως δε γίνει κάτι Ópwj m» (=μήπως, να μη) φόβος μήπως γίνει κάτι
Εκφέρονται:
α) με υποτακτική (ύστερα από αρκτικό χρόνο). Το φοβερό παριστάνεται σαν προσδοκώμενο. Η ίδια έγκλιση χρησιμοποιείται και ύστερα από ιστορικό χρόνο, οπότε το φοβερό παριστάνεται σαν αναπόφευκτο. β) με ευκτική πλαγίου λόγου από ιστορικό χρόνο (σπάνια) γ) με οριστική, όταν το φοβερό το φαντάζεται κάποιος σαν πραγματικό δ) με δυνητική ευκτική, όταν το φοβερό παριστάνεται σαν πιθανό και ενδεχόμενο
Χρησιμεύουν:
α) για υποκείμενα απροσώπων ρημάτων και εκφράσεων φόβου (παθητικών) β) για αντικείμενα των ίδιων ρημάτων (ενεργητικών) γ) για επεξηγήσεις κυρίως της δεικτικής αντωνυμίας
2
ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Είναι:
Ονοματικές προτάσεις, άλλοτε κρίσεως (άρνηση oÙ), άλλοτε επιθυμίας (άρνηση m»)
Εξαρτώνται:
α) από ρήματα που δηλώνουν: ερώτηση, απορία, σκέψη, δείξη, αίσθηση, γνώση, άγνοια και τα συνώνυμά τους και σπανιότερα λεκτικά β) από ρήματα που δηλώνουν: επιμέλεια, φροντίδα, απόπειρα γ) από απρόσωπα ρήματα και εκφράσεις
Εισάγονται:
α) οι μερικής άγνοιας ερωτήσεις: με αντωνυμίες ερωτηματικές και αναφορικές και τα αντίστοιχα επιρρήματά τους β) οι ολικής άγνοιας ερωτήσεις: με ένα μέλος: e„, ™£n, ¥n με δύο μέλη: pÒteron - ½ // e‡te - e‡te // e‡ - e‡
Εκφέρονται:
α) με οριστική ή απορηματική υποτακτική, από αρκτικό χρόνο β) με ευκτική πλαγίου λόγου, από ιστορικό χρόνο γ) με τις δυνητικές εγκλίσεις
Χρησιμεύουν:
α) για υποκείμενα απροσώπων ρημάτων ή εκφράσεων β) για αντικείμενα μεταβατικών ρημάτων γ) για επεξηγήσεις αντωνυμιών ή άλλων λέξεων της κύριας πρότασης
Σημειώσεις:
από ρήματα που δηλώνουν φροντίδα, επιμέλεια, σκέψη, πολλές φορές, εξαρτώνται πλάγιες ερωτήσεις της μορφής: Ópwj + οριστική μέλλοντα από αρκτικό χρόνο Ópwj + ευκτική μέλλοντα από ιστορικό χρόνο, και δηλώνουν παράλληλα και σκοπό: πλάγιες ερωτηματικές του σκοπού. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Είναι:
Επιρρηματικές κρίσεως
Άρνηση:
oÙ
Εξαρτώνται:
από κάθε ρήμα και κυρίως ρήματα ή εκφράσεις ψυχικού πάθους
Εισάγονται:
α) με τους αιτιολογικούς συνδέσμους: Óti, diÒti, æj β) με τους (κυρίως χρονικούς) ™pe…, ™peid», (oÙ) ,
(προσδιοισμός
αιτίας)
προτάσεις
Óte, ÐpÒte (m») 3
με τον κυρίως υποθετικό: e„ (m») αιτιολογία αμφισβητήσιμη Εκφέρονται:
α) με οριστική, από αρκτικό χρόνο β) με ευκτική του πλαγίου λόγου, από χρόνο ιστορικό γ) με τις δυνητικές εγκλίσεις
Σημειώσεις:
α) ο σύνδεσμος ™pe… + προστακτική = κύρια πρόταση β) ο σύνδεσμος ™pe… στην αρχή περιόδου ή ημιπεριόδου εισάγει κύρια πρόταση, αν δεν υπάρχει κύρια πρόταση στην περίοδο ή ημιπερίοδο γ) ύστερα από εκφράσεις: a„scrÒn ™sti, deinÒn ™sti, foberÒn ™sti ακολουθεί συνήθως αιτιολογική πρόταση που εισάγεται με το e„ και πιο σπάνια με το
Óti ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Είναι:
Επιρρηματικές (προσδιορισμοί του σκοπού) προτάσεις επιθυμίας
Άρνηση:
m»
Εξαρτώνται:
από κάθε ρήμα και κατά κύριο λόγο από ρήματα κίνησης και σκόπιμης ενέργειας
Εισάγονται:
με τους τελικούς συνδέσμους: †na, Ópwj, æj
Εκφέρονται:
α) με υποτακτική, ύστερα από αρκτικό χρόνο β) με ευκτική πλαγίου λόγου, ύστερα από ιστορικό χρόνο γ) με υποτακτική, έστω κι αν ο χρόνος του ρήματος είναι ιστορικός. Τότε ο σκοπός διαρκεί στο παρόν και το μέλλον δ) με οριστική ιστορικών χρόνων: ο σκοπός δεν πραγματοποιήθηκε στο παρελθόν ή ευχή ανεκπλήρωτη ε) με ευκτική ύστερα από αρκτικό χρόνο: έλξη από προηγούμενη ευκτική ή απλή σκέψη του λέγοντος στ) Ópwj ¥n, æj ¥n +υποτακτική ή ευκτική: λανθάνει υποθετικός λόγος ως προσδιορισμοί του σκοπού
Χρησιμεύουν: Σημειώσεις:
α) τα Ópwj, æj + οριστική μέλλοντα ή σπανιότερα υποτακτική αορίστου από αρκτικό χρόνο και ευκτική μέλλοντα ή αορίστου από ιστορικό χρόνο, ύστερα από ρήματα που δηλώνουν σκέψη, επιμέλεια, φροντίδα, άλλοτε σημαίνουν σκοπό (τελικές προτάσεις) κι άλλοτε τρόπο (πλάγιες ερωτήσεις) β) Ópwj, Ópwj m» + οριστική μέλλοντα = κύρια πρόταση, χωρίς ρήμα εξάρτησης. Υπονοείται το skope‹te ή Ðr©te = έντονη προσταγή ή απαγόρευση 4
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Είναι:
Επιρρηματικές προτάσεις κρίσεως (άρνηση oÙ // m», όταν εκφέρονται με απαρέμφατο), που δηλώνουν συμπέρασμα – αποτέλεσμα
Εξαρτώνται:
από κάθε ρήμα
Εισάγονται:
με τους συμπερασματικούς συνδέσμους: éste, æj
Εκφέρονται:
α) με οριστική: το αποτέλεσμα είναι πραγματικό β) με δυνητική οριστική: αποτέλεσμα που ήταν δυνατό ή πιθανό στο παρελθόν, αλλά δεν προέκυψε. Λανθάνει υποθετικός λόγος β΄ είδους γ) με δυνητική ευκτική: το αποτέλεσμα είναι πιθανό ή δυνατό στο παρόν και μέλλον δ) με ευκτική του πλαγίου λόγου από ρήματα ιστορικού χρόνου ε) με απαρέμφατο (άρνηση m»). Το αποτέλεσμα παρουσιάζεται υποκειμενικό (απλή σκέψη του λέγοντος). Η χρησιμοποίηση απαρεμφάτου αντί οριστικής γίνεται στον πλάγιο λόγο, όταν η συμπερασματική εξαρτάται από άλλο απαρέμφατο. στ) με δυνητικό απαρέμφατο: το αποτέλεσμα εξαρτάται από κάποια προϋπόθεση και το δυνητικό απαρέμφατο ισοδυναμεί με δυνητική οριστική ή ευκτική
Σημείωσεις:
α) πολλές φορές στην κύρια πρόταση υπάρχει δεικτική αντωνυμία ή επίρρημα: σχήμα «υπόστασις» β) éste + απαρέμφατο. Σημαίνει: • σκοπό ή αποτέλεσμα (για να, ώστε να) • όρο, προϋπόθεση ή συμφωνία: με αυτή τη σημασία χρησιμοποιούνται και οι εκφράσεις: ™f' ú, ™f' úte + απαρέμφατο ή οριστική μέλλοντα γ) είναι β΄ όρος σύγκρισης, σε σύγκριση δυσαναλογίας δ) éste + προστακτική ή απαγορευτική υποτακτική = κύρια πρόταση ε) éste: στην αρχή περιόδου ή ημιπεριόδου εισάγει κύριο συμπέρασμα (κύρια πρόταση) και έχει τη σημασία του: επομένως, διά τούτο, λοιπόν. ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Είναι:
Επιρρηματικές προτάσεις επιθυμίας ή κρίσεως και δηλώνουν την προϋπόθεση, τον όρο με τον οποίο μπορεί να γίνει ή να αληθεύει κάτι
Άρνηση:
m» (σπάνια oÙ )
Εισάγονται:
με τους υποθετικούς συνδέσμους: ™£n, ¥n, ½n, e„
5
Μορφές και σημασία των υποθετικών λόγων Είδος 1ο :
ΥΠΟΘΕΣΗ: e„ + οριστική κάθε χρόνου ΑΠΟΔΟΣΗ: κάθε έγκλιση (πλην δυνητικής οριστικής) ΔΗΛΩΝΕΙ: το πραγματικό
Είδος 2ο :
ΥΠΟΘΕΣΗ: e„ + οριστική ιστορικού χρόνου ΑΠΟΔΟΣΗ: α) δυνητική οριστική β) απλή οριστική παρατατικού των απροσώπων γ) απλή οριστική παρατατικού ή αορίστου των ρημάτων boÚlomai, mšllw, kinduneÚw ΔΗΛΩΝΕΙ: το μη πραγματικό
Είδος 3ο :
ΥΠΟΘΕΣΗ: ™£n, ¥n, ½n + υποτακτική ΑΠΟΔΟΣΗ: μελλοντική έκφραση: οριστική μέλλοντα, υποτακτική όλων των χρόνων, δυνητική ευκτική, προστακτική, de‹, cr» + απαρέμφατο, οι εις –τέος ρηματικές εκφράσεις, τελική μετοχή, απαρέμφατο σκοπού, ειδικό απαρέμφατο μέλλοντα, τελικές προτάσεις, ενδοιαστικές προτάσεις ΔΗΛΩΝΕΙ: το προσδοκώμενο
Είδος 4ο :
ΥΠΟΘΕΣΗ: ™£n, ¥n, ½n + υποτακτική ΑΠΟΔΟΣΗ: ενεστωτική έκφραση ή γνωμικός αόριστος ΔΗΛΩΝΕΙ: την αόριστη επανάληψη στο παρόν και μέλλον
Είδος 5ο :
ΥΠΟΘΕΣΗ: e„ + ευκτική ΑΠΟΔΟΣΗ: α) δυνητική ευκτική β) οριστική αρκτικού χρόνου γ) ευχετική ευκτική (χωρίς το ¥n ) ΔΗΛΩΝΕΙ: την απλή σκέψη
Είδος 6ο:
ΥΠΟΘΕΣΗ: e„ + ευκτική επαναληπτική ΑΠΟΔΟΣΗ: οριστική παρατατικού ή αορίστου + ¥n ΔΗΛΩΝΕΙ: την αόριστη επανάληψη στο παρελθόν
Σημειώσεις:
1. το e„ + οριστική μέλλοντα με απόδοση μελλοντική έκφραση = υποθετικός λόγος 1ου είδους: πραγματικό του μέλλοντος 2. το e„ + οριστική αορίστου στο 2ο είδος μεταφράζεται με εάν + υπερσυντέλικος ή παρατατικός. Παρατηρήσεις στους υποθετικούς λόγους
1. Παράλειψη του ρήματος της υπόθεσης: αυτό γίνεται όταν το ρήμα της υπόθεσης είναι ίδιο με την απόδοση. Έτσι προήλθαν και επικράτησαν υποθετικές εκφράσεις με επιρρηματική σημασία: e„ dš m»: ειδάλλως, διαφορετικά στην αντίθετη περίπτωση // e„ m»: εκτός μόνο, παρά μόνο // e‡ tij kaˆ ¥lloj: περισσότερο από κάθε άλλον // e‡per tij kaˆ ¥lloj: περισσότερο από κάθε άλλον // e‡per potš: περισσότερο από κάθε άλλη φορά //
6
e‡per potš kaˆ ¥llote: περισσότερο από κάθε άλλη φορά // ésper e„, ésper ¥n e„, éj e„, ésper ¥n: καθώς, όπως ακριβώς. Παράλειψη της απόδοσης α) όταν είναι το «kalîj œcei» β) όταν είναι συμπέρασμα με τη σημασία: γνωρίζεις ή γνώριζε ότι … μάθε ότι … Υποθετικός λόγος με λανθάνουσα υπόθεση Η υπόθεση λανθάνει, κρύβεται σε: 1. 2. 3. 4. 5.
υποθετική μετοχή χρονοϋποθετική μετοχή αναφορικοϋποθετική μετοχή χρονοϋποθετική πρόταση αναφορικοϋποθετική πρόταση Ευθύς υποθετικός λόγος
Η απόδοση βρίσκεται στο ρήμα της κύριας πρότασης Πλάγιος υποθετικός λόγος Η απόδοση είναι το ρήμα δευτερεύουσας πρότασης, απαρέμφατο ή μετοχή. Σ’ αυτήν την περίπτωση: α) αν το ρήμα εξάρτησης της υπόθεσης είναι χρόνου αρκτικού, η υπόθεση μένει αμετάβλητη β) αν το ρήμα εξάρτησης της υπόθεσης είναι χρόνου ιστορικού, η υπόθεση μπορεί να αλλάξει μορφή. Έτσι: το e„ + οριστική μπορεί να γίνει: e„ + ευκτική του πλαγίου λόγου το ™£n, ¥n, ½n + υποτακτική μπορεί να γίνει: e„ + ευκτική του πλαγίου λόγου. Η σημασία της έκφρασης μας βοηθάει να αναγνωρίσουμε το είδος του υποθετικού λόγου και να του δώσουμε την πραγματική του μορφή. ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ Ή ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Είναι:
Επιρρηματικές προτάσεις που δηλώνουν εναντίωση ή παραχώρηση
Άρνηση:
m»
Εισάγονται:
με τους υποθετικούς συνδέσμους: e„, ™£n, ¥n, ½n σε συνδυασμό με τα επιδοτικά: ka…, oÙdš, mhdš
Εναντιωματικός υποθετικός λόγος:
μαζί με την κύρια πρόταση σχηματίζουν εναντιωματικό υποθετικό λόγο και εκφέρονται όπως και οι υποθετικές προτάσεις
7
Μορφές εναντιωματικών προτάσεων 1. Παραχώρηση προς το πραγματικό:
e„ ka… + οριστική ή ευκτική μολονότι, αν και
™£n, ¥n, ½n ka… + υποτακτική 2. Παραχώρηση προς το αδύνατο ή και πιθανό: ΚΥΡΙΑ Καταφατική
ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΗ
ka… e„ (ke„) + οριστική ή ευκτική kaˆ ¥n (k¥n) υποτακτική
ακόμα και αν, έστω και αν κι αν ακόμα
ka… ½n Αρνητική
oÙd' e„, mhd' e„ + οριστική ή ευκτική ούτε και αν
oÙd' ¥n, mhd'¥n + υποτακτική ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Είναι:
Επιρρηματικές προτάσεις χρόνου που δηλώνουν ή πραγματικό και ορισμένο γεγονός (άρνηση oÙ ) ή δηλώνουν συγχρόνως χρόνο και προϋπόθεση – χρονοϋποθετικές (άρνηση m»)
Εξαρτώνται:
από κάθε ρήμα
Εισάγονται:
με τους χρονικούς συνδέσμους και συγκεκριμένα: α) όταν δηλώνουν το ταυτόχρονο: Óte, ÐpÒte, ¹n…ka,
Ðphn…ka, Ðs£kij, ›wj, mšcri, ¥cri, Óson crÒnon, ™n ú β) όταν δηλώνουν το προτερόχρονο: ™pe…, ™peid», ™pe… prîton, æj t£cista, ™pe… t£cista, ™peid» t£cista, ™x oá, ¢f' oá, æj γ) όταν δηλώνουν του υστερόχρονο: ›wj, œste, pr…n, mšcri, mšcri oá, ¥cri ¥cri oá, prÒteron ½ Εκφέρονται:
α) με οριστική, όταν δηλώνουν πραγματικό και ορισμένο γεγονός β) με τις εγκλίσεις των υποθετικών προτάσεων (χρονοϋποθετικές), σχηματίζοντας λανθάνοντες υποθετικούς λόγους γ) με ευκτική του πλαγίου λόγου (ιδιαίτερα οι χρονοϋποθετικές)
8
Χρήση, σημασία και σύνταξη του πριν 1. Χρονικός σύνδεσμος: σα χρονικός σύνδεσμος το πρίν συντάσσεται: α) με απαρέμφατο, όταν η κύρια πρόταση είναι καταφατική και πιο σπάνια αρνητική. β) όπως οι χρονικοί σύνδεσμοι, όταν η κύρια πρόταση είναι αρνητική. 2. Χρονικό επίρρημα: έχει τη σημασία του «προηγουμένως». ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Είναι:
Ονοματικές προτάσεις (ουσιαστικά ή επίθετα) άλλοτε κρίσεως και άλλοτε επιθυμίας
Άρνηση:
oÙ ή m»
Αναφέρονται:
σε κάποιον όρο άλλης πρότασης που υπάρχει ή εννοείται (ουσιαστικό, αντωνυμία ή επίρρημα)
Εισάγονται:
α) με τις αναφορικές αντωνυμίες β) με τα αναφορικά επιρρήματα
Χρησιμεύουν:
α) για υποκείμενα, αντικείμενα, παραθέσεις, επεξηγήσεις, εμπρόθετοι και ετερόπτωτοι προσδιορισμοί β) για κατηγορούμενα, επιθετικοί προσδιορισμοί γ) για επιρρηματικοί προσδιορισμοί τόπου, χρόνου, τρόπου, ποσού. δ) για να ορίσουν ή να διασαφηνίσουν κάποιο όρο άλλης πρότασης (προσδιοριστικές ή διασαφητικές)
Σημείωση:
στην αρχή περιόδου ή ημιπεριόδου εισάγουν κύριες προτάσεις και ισοδυναμούν με δεικτικά
Αναφορικές προτάσεις με επιρρηματική σχέση Μερικές αναφορικές προτάσεις, εκτός του ότι αναφέρονται – προσδιορίζουν κάποιοι άλλο όρο πρότασης, έχουν συγχρόνως και επιρρηματική σημασία, δηλαδή δηλώνουν: αιτία, σκοπό, συμπέρασμα, προϋπόθεση. 1. Αναφορικές αιτιολογικές: από ρήματα ψυχικού πάθους. Εισάγονται με την αναφορική αντωνυμία Ój και εκφέρονται με τις εγκλίσεις των προτάσεων. Το αναφορικό = διότι + δεικτικό 2. Αναφορικές τελικές: από ρήματα κίνησης ή σκόπιμης ενέργειας. Εισάγονται με την αναφορική αντωνυμία Ój και εκφέρονται με οριστική μέλλοντα. Το αναφορικό = †na + δεικτικό 3. Αναφορικές – συμπερασματικές: εισάγονται με τις αναφορικές αντωνυμίες Ój, Óstij, ÐŒoj, Ósoj. Εκφέρονται με τις εγκλίσεις των συμπερασματικών προτάσεων. Το αναφορικό = ώστε, ώστε να …
9
4. Αναφορικοϋποθετικές: η εκφορά τους είναι ίδια με των υποθετικών προτάσεων και σχηματίζουν με την κύρια πρόταση αναφορικούς – υποθετικούς λόγους. Αναφορικές παραβολικές Είναι:
Προτάσεις που ορίζουν τον τρόπο ή το ποσό μιας πράξης ή κατάστασης αναφορικά προς άλλη πράξη ή κατάσταση της κύριας πρότασης
α. Αναφορικές Εισάγονται με τα αναφορικά επιρρήματα: æj, Ópwj, ésper, παραβολικές kaq£per, Î, Âper. Στην κύρια πρόταση μπορεί να υπάρχει του τρόπου: δεικτικό επίρρημα ή να εννοείται. β. Αναφορικές Εισάγονται με τα αναφορικά επιρρήματα: ÓsJ, Óson. Στην παραβολικές κύρια πρόταση μπορεί να υπάρχει δεικτικό επίρρημα. του ποσού: α) το ρήμα της παραβολικής μπορεί να παραλείπεται, αν είναι Σημειώσεις: ίδιο με το ρήμα της κύριας πρότασης. β) το υποκείμενο της παραβολικής που εισάγεται με τα æj, ésper, και που παραλείπεται το ρήμα της, συχνά έλκεται και παίρνει την πτώση του όρου προς τον οποίο γίνεται η παραβολή. γ) μερικές παραβολικές προτάσεις βρίσκονται παρενθετικά. Οι πιο συνηθισμένες είναι: æj o mai / æj ™gûmai / æj ™moˆ doke‹ = κατά τη γνώμη μου // æj punq£nomai = κατά τις πληροφορίες μου // æj e„kÒj = όπως είναι φυσικό // æj ™oike =όπως φαίνεται, κατά τα φαινόμενα. Αξιοσημείωτες φράσεις:
œstin Ój ή Óstij = τις, κάποιος e„s…n o†, œstin o†, œni o† = τινές, κάποιοι oÙk œstin Óstij = κανείς oÙk œstin Óstij oÙ, oÙde…j œstin Óstij oÙ = καθένας, όλοι Ðson oÙ = σχεδόν Óson + αριθμητικό = περίπου Ðsa œth = κάθε χρόνο Ðshmšrai = κάθε μέρα Ósoi mÁnej = κάθε μήνα Αναφορική έλξη:
α) αν το ρήμα της αναφορικής πρότασης συντάσσεται με αιτιατική και ο όρος αναφοράς βρίσκεται σε γενική ή δοτική, το αναφορικό τις πιο πολλές φορές παίρνει την πτώση του όρου αναφοράς β) αν ο όρος αναφοράς απουσιάζει, σημαίνει πως είναι δεικτική αντωνυμία, την οποία εννοούμε, δίνοντάς της τα στοιχεία του αναφορικού (πτώση, γένος, αριθμός, πρόθεση) γ) μετά την έλξη είναι δυνατό, για έμφαση, ο όρος αναφοράς, χωρίς άρθρο να μπει τελευταία λέξη στην αναφορική πρόταση.
10