Domrep

26

PASAR febRuARi 2017

TeksT Els Van niEuwEnhoVE - FoTo’s liVina Van opstal En Jan DE smEt

OP ERvARINgsREIs NAAR DE

Dominicaanse Republiek Altijd welkom

In oktober 2016 trok een groep beroepskrachten en vrijwilligers van Pasar op ervaringsreis naar de Dominicaanse Republiek. Pasar en Wereldsolidariteit willen er samen met de plaatselijke partners ijveren voor betere arbeids­ en levensomstandigheden. Het werd een reis waarin armoede, maar ook gastvrijheid en vechtlust centraal stonden. Pasar­medewerkster Els van Nieuwenhove blikt terug in elf impressies.

Geen paradijs voor barvrouw Jina

Op de luchthaven van Punta Cana kom je terecht in een gezellige hal met karakteristieke rieten daken.

We worden er verwelkomd door een dolenthousiaste merengueband en lachende gezichten. De tempera­ tuur stijgt met een tiental graden en we zijn overwel­ digd door de vrolijke sfeer, die achteraf de rode draad blijkt van deze hele reis. De schoonheid, warmte en gastvrijheid van de Dominicaanse Republiek en haar inwoners zijn onuitputtelijk.

Postkaartplaatje In het oosten van de Dominicaanse Republiek, in de provincie La Altagracia, ligt voor vele buitenlandse toeristen het aards paradijs. Aan de kust vind je de resorts van internationale ketens. Elk hotel heeft een stukje privéstrand waar je letterlijk melk kan drinken uit een kokosnoot. Wat artificieel maar toch, het is er altijd zonnig, het zand is zacht, het zeewater aan­ genaam, goed voor een plons op elk moment van de dag. Maar als je dan op een publiek strand belandt zoals Macao Beach, maakt de sfeer het ‘postkaart­ plaatje’ pas echt compleet. Er hangt een soort van warme mist bij zonsondergang. Enkele locals baden er nog in alle rust. Een paar jongeren genieten van de muziek die weerklinkt uit de radio van hun auto – die je er tot bijna op het strand rijdt. Een verliefd koppeltje springt romantisch tegen de golven aan.

‘‘

Op de Rio Yuma kan je een boottochtje maken en orchideeën spotten aan de rivieroever.

De Dominicaanse Republiek heeft prachtige stranden, dat klopt. Alleen hebben de meeste Dominicanen amper tijd en geld om vrij te nemen en van hun paradijselijke kust te genieten. Dat wordt plots heel concreet bij de ontmoeting met de jonge barvrouw Jina, die net als heel wat Dominicanen in de toeristi­ sche sector werkt. Jina is 23 en heeft een zoontje van 1 jaar. Ze woont op een drie uur durende busrit van het hotel, omdat het te duur is voor haar om dichterbij te komen wonen. Ze werkt elf dagen aaneensluitend, tien uur per dag en heeft vanzelfsprekend niet veel tijd over om zelf naar het strand te gaan. Bovendien zijn het zwembad en het strand aan het hotel enkel voor de gasten. Jina heeft drie dagen vrij om haar zoontje te zien dat bij haar moeder woont. Ze vertelt met stralende glimlach haar verhaal maar wanneer het over haar zoontje gaat, horen we een krak in haar stem…. ‘Ja, het is soms moeilijk’, verontschuldigt ze zich. Haar ogen worden glazig.

Vis eten bij de pelikanen Boca de Yuma is een vergeten oord van rust en duidelijk nog niet ontdekt door de grote hotelketens uit de omgeving. Het is een charmant vissersdorpje, naar verluidt een van de weinige in de Dominicaanse Republiek waar men nog echt van de visvangst leeft.

De Rio Yuma mondt er uit in de Caribische Zee. Je kan er met vissersbootjes een tochtje maken en wilde orchideeën spotten aan de oever van de rivier. De vissers brengen je ook met veel plezier naar het kleinste strand van de wereld ­ zo beweren ze toch ­ aan de andere kant van de baai. De golven kletsen er met schwung tegen de rotsen aan en dat is zowat het enige geluid dat je hoort. Niet verwonderlijk dat de lokale middenklasse hier graag op uitstap komt in het weekend om er een vers visje te eten. Net als de pelikanen uit de omgeving, die zijn duidelijk ook verzot op het lekkers uit de zee.

>>> pasaR fEbRuaRi 2017

27

Enkele Dominicanen ontspannen in een rivier.

Antoine op de bananenplantage De Banana Ranch is een vakantieverblijf uitgebaat door Dominicanen.

Berdi, het zoontje van Rosa.

28

pasaR fEbRuaRi 2017

Met de neus op de feiten Op een halfuurtje rijden van Punta Cana, in de stad Higüey, krijgen we al snel opnieuw een krop in de keel. We ontmoeten er Rosa die ons in haar armoedige huisje verwelkomt. Ze is mama van Berdi en Darling en werkt als huismeid. Ze is alleenstaand, combineert verschillende jobs en toch verdient ze amper genoeg om te voorzien in de dagelijkse behoeften. De doktersrekeningen van Berdi, die autisme heeft en aangepaste zorgen vraagt, stapelen zich op. Berdi zou volgend jaar ook een technische opleiding kunnen gaan volgen, maar dat kan Rosa niet betalen. Ze maakt zich duidelijk veel zorgen over de toekomst.

Altijd aan het werk en toch arm geen rechten, geen uurrooster en een barslecht loon maar wel permanent beschikbaar voor de ‘baas’. Dit is de wrange realiteit voor heel wat domestic workers, vrouwen en mannen werkzaam als huishoudperso­ neel. Ze zijn momenteel met anderhalf miljoen. Hier willen Wereldsolidariteit en Pasar graag zo snel mogelijk verandering in zien, via steun aan onder meer het vormingscentrum CEFOPA in de stad Higüey, waar men strijdt voor vrouwen als Rosa. De vrouwen vinden er steun en leren opkomen voor hun rechten.

We ontmoeten enkele vrouwen die ons een stukje van hun leven vertellen. Ada Milka, huishoudmeid in Higüey, 52 jaar, zegt over het centrum: ‘Ze leerden me daar stappen, een stap in de wereld zetten en voor m’n rechten opkomen.’ Juana Polanco vertelt: ‘Ik moet voor 8 uur op mijn werk zijn om voor de kinderen te zorgen daar, terwijl ik geen tijd heb om mijn eigen kinderen te zien. Om met hen naar het park te gaan heb ik al helemaal geen tijd. Ik heb geen vaste uren en werk wanneer de baas me nodig heeft, ook op feestdagen.’ En even later getuigt Juana Rosario: ‘M’n kinderen zeggen: “We zien je nooit…” Dat is zo. Ik werk 6 op 7, lange dagen en op zondag moet ik m’n eigen huishouden doen en probeer ik ook nog een beetje te rusten… Ik werkte tien jaar als kamermeisje, maar hotels willen me niet meer, ik ben te oud...

Mijn internet kan ik niet betalen. Daardoor kan mijn dochter haar huiswerk niet maken en zij vraagt zich af waarvoor ik dan eigenlijk al die uren werk?’

‘‘

Kiezen voor duurzaam toerisme Enkel grote all­ins aan een privéstrand? gelukkig niet, er zijn mooie alternatieven. Bijvoorbeeld de verblijven die Turissol wil promoten bij buitenlandse toeristen. Ze zijn door Dominicanen uitgebaat en herbergen buitenlandse toeristen én de plaatselijke bevolking. Een schoolvoorbeeld is de Banana Ranch in Higüey, waar ook programma’s zijn voor probleem­ jongeren en kortingen voor minder gegoede Domini­ canen. Het ontbreekt er evenmin aan luxe en schoon­ heid maar je krijgt er de echte, warme Dominicaanse charme bovenop.

Je kan er ook excursies maken die je het echte leven van de Dominicanen laten zien. Zo kan je te voet, met de fiets, te paard of met de buggy een tocht maken naar de rivier sanate. Onderweg ontdek je het landelijke binnenland waar koeien grazen tussen de palmbomen. Kan het nog mooier worden? Ja hoor, als tussenstop kan je je verfrissen in dit lieflijke riviertje.

Dit is trouwens een van de favoriete vrijetijdsbestedin­ gen van de Dominicanen: in het weekend komen ze met hun familie baden, koken, eten en drinken in en rond de rivier. De kinderen zijn vooral in het water te vinden. De vrouwen kletsen gezellig bij en de mannen spelen een partijtje domino. Dat laatste durft wel eens gepaard te gaan met een goede portie rum, of hoe ze het zelf noemen: vitamine R.

Moderne slavernij Uitdrukkingsloos. Op. Uitgeput. Zo kan ik de blik van Antoine het best omschrijven. Hij lijkt leeg en moe gestreden. Antoine is een jonge Haïtiaan die we ontmoeten bij het bezoek aan een bananenplantage in de buurt van Mao. De Dominicaanse Republiek is de grootste uitvoerder van biobananen naar Europa en Noord­Amerika. Er werken heel wat Haïtianen in de bananenteelt, vaak niet ingeschreven door hun werkgever. Ze zijn erg kwetsbaar en hun situatie wordt misbruikt. Ze durven zich vaak niet aan te sluiten bij de vakbond uit angst voor ontslag. Het loon is te laag om een gezin mee te onderhouden. Antoine voelt zich slecht behandeld en niet gerespecteerd. Hij kijkt angstig terwijl hij zijn verhaal doet. Hij is 26 en heeft 2 jonge kindjes. Zijn werkdag begint om 5 uur en hij werkt 12 uur per dag, 7 op 7. En dat voor 6 dollar per dag. Over vrije tijd gaan we hier niet eens beginnen…

In het landelijke binnenland grazen koeien tussen de palmbomen. >>> pasaR fEbRuaRi 2017

29

De watervallen van de Damajagua-rivier

Wonen in de batey

30

pasaR fEbRuaRi 2017

Santo Domingo

Respect voor hard labeur In de Dominicaanse Republiek is er veel armoede, maar in buurland Haïti is het nog schrijnender. voor arme Haïtianen, die wegvluchten van de ellende in hun thuisland, is het in de Dominicaanse Republiek jammer genoeg ook geen rozengeur en maneschijn.

Ze hebben vaak geen papieren en komen in de bananen­ of suikerrietteelt terecht waar ze nog te vaak worden uitgebuit. Of ze belanden in de bouw­ sector waar het erg onzeker en gevaarlijk werken is.

Als ze al werk vinden. De dorpjes die rond de suiker­ rietvelden gesticht werden en waar deze Haïtianen wonen, noemt men bateyes. In een van deze bateyes ontmoeten we Antonio Jean, vrijwilliger bij Mosctha (zie kader blz. 32). Hij leidt ons door het dorpje waar we met erg veel armoede geconfronteerd worden, maar waar de bevolking ook heel gastvrij is. Antonio toont ons zijn zeer bescheiden ‘huisje’, waar hij met heel z’n gezin woont. Hij heeft het er moeilijk mee, maar vindt het duidelijk belangrijk ons te tonen en uit te leggen hoe men leeft in de bateyes. Hij is zelf een Haïtiaan die met de steun van Mosctha zijn papieren bemachtigde. Het is aangrijpend om te zien hoe fier hij is als hij zijn identiteitspapieren toont. Niet verwonder­ lijk als je weet hoe moeilijk het daar is om die te pakken te krijgen. Antonio Jean: ‘Mijn grootste droom is de huisjes herop te bouwen die hier door een cycloon verwoest zijn. Want de overheid laat ons in de steek.’

Het is ongelofelijk maar de Dominicanen slagen erin, in wat voor armoedige omstandigheden ze soms ook leven, om er steeds piekfijn uit te zien. Zo ook Antonio die ons in kreukloos hemd en zondagse schoenen ontvangt. De meisjes dragen ook in de bateyes allemaal mooie, keurige vlechtjes en de jongens hebben een net, kortgeschoren kapsel.

Ook daar waar je het minst verwacht, word je over­ stelpt met warmte en plezier. De mensen die in de batey wonen, ziek of met een ziek familielid wachtend op de dokter, willen een praatje maken. Ze poseren voor de foto, knikken vriendelijk of lachen breeduit bij wijze van verwelkoming. De kinderen spelen spelle­ tjes om de tijd te doden. Hartverwarmend zijn de Dominicanen, fier en vrolijk boven alles.

Plonzen in 27 watervallen In het noordelijke gebergte van de provincie Puerto Plata kan je 27 watervallen eerst beklimmen en dan afglijden. Deze natuurlijke watervallen en zwempa­ radijsjes kwamen er dankzij de Damajaguarivier. De vinnige stroom holde de kalksteen op zo’n manier uit dat ons achterwerk er perfect in past en de steen is net glad genoeg om er vlotjes af te glijden. Hoe geweldig is dat! Het beklimmen klinkt stoer en dat is het ook een beetje, maar toegegeven: je wordt begeleid door enkele Dominicaanse krachtpatsers die je indien nodig de waterval op hijsen. Als je houdt van natuur, bergen, water en snelheid: zeker doen!

Genieten van natuur en cultuur Waarom toeristen vaak enkel naar de kust trekken? geen idee. Het bergachtige binnenland is minstens even mooi. En het is er ook wat kouder, in Domini­ caanse termen dan, want het is er nog steeds zalig zomerweer voor ons. De ecotoeristische zone in de omgeving van Bonao heeft heel wat recreatieve mogelijkheden maar is grotendeels onontgonnen gebied. We zijn dan ook zowat de enige toeristen die aankomen bij de saltos De Jima, een waterval in een beschermd natuurgebied. Je kan je omkleden voor je aan de wandeling begint, die in principe eindigt met een verfrissende plons in de waterval. De weg ernaar­ toe gaat langs mooi aangelegde paadjes met keien en houten trapjes. Je wandelt langs de rivier, omgeven door cacaobomen en kleurrijke bloemen. Het is alsof je in een tropisch woud rondloopt. Zeker als je verrast wordt door een korte maar krachtige regenbui. Wie in is voor wat cultuur kan de uitstap combineren met een bezoek aan het Museo Candido Bido, genoemd naar de bekendste schilder uit de Dominicaanse Republiek.

Bewondering in Santo Domingo Het is aangenaam vertoeven in het oude stadsgedeel­ te van hoofdstad santo Domingo. De verkeersvrije straten nodigen uit tot slenteren, de winkeltjes zijn aanlokkelijk, de prijzen redelijk. Dankzij de perfecte staat van de oudste gebouwen van de Nieuwe Wereld neem je hier met gemak een duik in de geschiedenis.

De kathedraal, de universiteit, de intact gebleven omwalling,… Het zijn prachtige monumenten, op wandelafstand van elkaar. Laat je niet afschrikken door de vele toeristische gidsen, winkeliers en restauranthouders die je aanspreken. Zij zijn attent en als je hun dienst afwijst, dringen ze niet verder aan.

Afdingen bij een aankoop is hier heel normaal. Wij wagen ons aan een hand­ en voetverzorging in een schoonheidssalon, een verfrissende ervaring. Een terras in de schaduw van de kathedraal, met zicht op het standbeeld van Christoffel Columbus, is ideaal om de sfeer op te snuiven. Een heerlijke plek. geen zin om de hitte te trotseren? Het toeristische treintje brengt je langs de belangrijkste gebouwen. En voor de schattenjagers: er ligt hier zelfs een geocache verborgen! <<

‘‘

Het bergachtige binnenland is minstens even mooi als de kust, en het is er ook wat frisser. pasaR fEbRuaRi 2017

31

De Dominicaanse partners

Pasar en WS samen voor duurzaam toerisme Wereldsolidariteit (Ws) werkt aan sociale ontwikkeling, wereldwijd. De focus ligt op mens­ waardig werk en sociale bescherming voor iedereen. Hiervoor ondersteunt Ws langetermijn­ plannen van sociale partners. Toerisme is pas duurzaam als iedereen die eraan meewerkt op een waardige manier kan leven en dat is nog te weinig het geval in de Dominicaanse Republiek.

Om hierin verandering te brengen, slaan Pasar en Ws de komende jaren de handen in elkaar.

> TURISSOL: het Dominicaanse Pasar. Heel wat Dominicanen durven zelfs niet te dromen van een weekend of weekje weg. Turissol wil betaalbaar binnenlands toerisme voor de Dominicanen en dat doen ze door duurzaam toerisme, waar het land en de bevolking beter van worden, te promoten. > MOSCTHA EN FEI: twee socio­culturele organisaties die opkomen voor de rechten van Haïtiaanse migranten in de Dominicaanse Republiek. Zij bieden steun op verschillende vlakken, zoals medische zorgen, rouwservice, vormingen rond werk, juridische bijstand aan mensen zonder papieren. > CASC: grootste vakbondskoepel in de Dominicaanse Republiek. IJvert voor meer werk, hogere lonen, sociale bescherming en opleidingen in alle sectoren in het land. CAsC organiseert zelf professionele en technische vormingen voor arbeiders en telt 300.000 aangesloten leden. > AMUSSOL: organisatie opgericht door CAsC, die strijdt voor sociale zekerheid voor iedereen in de Domini­ caanse Republiek. > CONAMUCA: sociale beweging die opkomt voor de rechten van vrouwen actief in de landbouw. geeft vormingen rond mensenrechten en vrouwenrechten, doet aan gezondheidsvoorlichting, verschaft medische zorgen en gelooft sterk in ecologische, kleinschalige, familiale landbouw.

32

pasaR fEbRuaRi 2017

Dominicaanse Republiek De Dominicaanse Republiek maakt deel uit van het Caraïbische eiland His­ paniola. De westelijke helft is buurland Haïti. Het is geografisch gezien een erg divers land met stranden, bergen, platteland en steden met een koloniaal verleden. Hoofdstad santo Domingo ligt aan de kust, in het zuiden.

ERHEEN

• Vliegtuig: de vlucht vanuit Brussel duurt 9 uur naar santo Domingo, 9.30 uur naar Punta Cana/Puerto Plata.

TRANSPORT TER PLAATSE • Het handigst is eigen vervoer als je wil rondtrekken en ook het platte­ land en de bergen wil verkennen. De Dominicaanse Republiek is niet groot, waardoor je nooit langer dan een halve dag moet rijden.

• Openbaar vervoer: een kaartje voor de Mocho Tram (minibusje) kost € 0,50. Het zijn witte busjes die aan de kant van de weg stoppen. Ze rijden in de stad en naar het platteland.

• Bussen: er rijden comfortabele bussen tussen de grote steden.

$

MUNTEENHEID De lokale munt is de Dominicaanse Peso (DOP). Je kan op de meeste plaatsen ook met dollars betalen.

1 DOP = € 0,047

GEZONDHEID & VEILIGHEID Twee inentingen zijn sterk aangera­ den: tetanus en hepatitis A. Neem muggenmelk mee met hoge DEET­ waarde tegen de muggen (van zons­ ondergang tot zonsopgang).

Het kraantjeswater is niet drinkbaar.

Als je op zeker wil spelen, drink je best water uit ongeopende flesjes.

ETEN & DRINKEN

DE PLAATSELIJKE SPECIALITEIT: • Casabe: geraspte yuka­wortel die in een traditionele oven gebakken wordt tot een soort plat brood. Wordt geserveerd als aanvulling bij andere plaatselijke lekkernijen als stoof­ potje, rijst met bonen of bij salade. van de geraspte yuka­wortel worden naast casabe ook andere heerlijk gevulde hapjes gemaakt. talloze excursies kan maken in de 1 La Bahia: verse vis met zicht op de LUISTEREN bergen. Er worden uit eigen boom golven. goede prijs­kwaliteit. John • Don Kuky y Su Mambo Ripiao: geplukte macadamianoten verkocht.

Bernard, Boca de Yuma.

Dominicaanse liveband, vermengt R. Baiguate 1, Jarabacoa. www.

2 Los Palitos: Dominicaanse speciali­ de traditionele merengue en ranchobaiguate.com teiten. Puur, eerlijk, lekker. bachata met hedendaagse sounds.

12 Pasar logeerde in Banana sanchez, Mao. Een energiebom!

Ranch: vakantiedomein met 3 Jamaca de Dios: restau­ mooie, comfortabele lod­ rant dat 360° rond­ MEER INFO: AAR ges, geschikt voor groe­ draait met panora­ • ervaringsreisdominicaanserepuNIET N A G . …

13 pen en families. Warme misch uitzicht. Iets bliek.wordpress.com: blog over de ONDER HUIS Z bediening in een duurder dan ervaringsreis er vi ri d naar de prachtige omgeving. gemiddeld maar is en k • www.dominicaanse-republiek.com: ee . w ls ca et … in h met de lo € 47 p.p., met ontbijt. een unieke locatie. algemene site met praktische infor­ n, samen aa g k ij te ol vr ao de m Kinderen jonger dan leurrijk en Palo Blanco, k matie en inspiratie voor een reis , g li el ez Een g 5 gratis, van 6­10: 50 % Jarabacoa. naar de Dominicaanse Republiek. tafereel. korting. Campo de 4 El cachimbo de Matachalupe, Higüey.

Mama: specialiteit: ribbetjes. En de beste TOPTIJD OM TE GAAN avocado ooit! Op de snelweg tussen De temperatuur is in de Dominicaanse La vega en Jarabacoa.

Republiek het hele jaar door aange­ naam warm. Wil je zeker zijn dat je niet DOEN! verrast wordt door een korte, hevige 5 Macao Beach: mooi strand waar de bui dan is de beste reistijd januari locals gaan relaxen. t.e.m. april. Heel het jaar door kan je 6 Boca de Yuma: gezellig vissersdorp­ zwemmen in zeewater tussen de 26°C je waar je kan ontsnappen aan de en 30°C. drukte.

7 Saltos De Jima: mooie wandeling en dito waterval in groene omgeving. (gpx­track 24/12) 8 Museo Candido Bido: museum genoemd naar de bekendste schil­ Cascade de Damajagua der uit de Dominicaanse Republiek.

9 Puerto Plata AT L A N T I S C H E Hij stichtte dit museum in z’n ge­ OCEAAN boorteplaats Bonao. Hij staat bekend 2 voor z’n werken met zon, vleugels en 13 Mao felle kleuren. Op de Place de la Culture rechtover Iglesia san Anto­ Rio Mao La Vega HAÏTI Jarabacoa nio de Padua. san Antonio, Bonao.

3 4 11 Saltos De Jima 7 9 Cascade de Damajagua: ook de 5 8 27 watervallen genoemd. Prachtig Bonao 12 Macao groen en bergachtig gebied in de Beach Santo Domingo Higüey provincie Puerto Plata. Neem wat Boca de Yuma gidsen onder de arm die je goed 10 begeleiden.

1 10 Zona Colonial: aangenaam 6 historisch centrum in de hoofdstad santo Domingo.

SLAPEN

11 Rancho Baiguate: duurzaam adres met ecologische tuin van waaruit je

DOMINICAANSE REPUBLIEK

Caribische Zee

50 km