Pasar-magazine november 2012

AFGIFTEKANTOOR: GENT X

November 2012

Vleugels

voor

je

vrije

tijd

11

met kids

Biarritz

Bij de Basken Cultuur

3x Permeke NIEUW

Rubrieken 5

CampStory

8

Passage

Jan uit Lier

Kunstendag voor kids • Franse winterpret • 20 x Hasselt • Brugs Historium • Spiritueel reizen • Winterklaar Paradiski • Wandeling van het jaar • Capitool voor families • De smaak van thuis • Etiquette op reis • GR-wandelen in Antwerpen

Oostenrijk Gps-trip naar de stilte

België

Wandelflirt aan de schreve

30

20 Pasar gezin

28 Buur natuur

68

De Antwerpse fortengordel

39 Cultuur

Het Stedelijk heropent in Amsterdam

46 Pasar outdoor

14

48 Pasar

or recreatie en Meer aandacht vo vincies • Vakantiepro de in me toeris mber • Duinse ce de 9 Idee op 8 en endenprijsje • Polders voor een vri e repareren aan ad sch Kampkwestie: er je caravan of camp

64

Cultuur

Permekes expressionisme

57 Pasar kamperen

NIEUWE REEKS

In de volksmond

Deel 1: Het spoor van de paling

67 Pasar buiten

77 Pasar cultuur 78 België

Familieweekend aan de Semois

84 Pasar dichtbij

94 Het laatste woord

Marokko

John Devliegher. Wandelen is genieten

Kids in een sprookje Cover

Foto: Sylvie D’Hoore

6

PASAR NOVEMBER 2012

40

November 2012 - jaargang 5

Reportages 22

Frankrijk

74

Baskenland, pittig gepeperd

Interview

Evi Hanssen

58

Langs de taalgrens

Deel 2: Van Walshoutem naar Lembeek

86

Frankrijk

Paradijselijk Martinique

3 EXTRA

Pasar: + 8 % Bijna 100.000 lezers namen het afgelopen jaar Pasar maandelijks ter hand. Daarmee stijgt Pasar met liefst 8 %. Dat blijkt uit een onderzoek van het CIM (Centrum voor Informatie over de Media), dat onderzoek verricht naar kranten, weekbladen en maandmagazines, hun oplage en bereik aan lezers. Na de naamswijziging in 2008 (Kreo werd Pasar) heeft het magazine duidelijk zijn plek ingenomen op de magazinemarkt en is Pasar nu stilaan wijd verspreid geraakt.

Pasar boert daarmee goed in vergelijking met andere toeristische magazines op de Vlaamse markt, die licht tot zwaar achteruit gaan.

Uiteraard zijn er tal van redenen voor de achteruitgang van vele magazines: minder mensen abonneren zich, groter switchgedrag, minder lidmaatschappen van een vereniging, de maatschappelijke crisis, financiële besparingen … De diversiteit aan redenen maakt het aartsmoeilijk om te overleven in de geschreven mediamarkt.

Pasar wil elk lid voorop stellen en zoekt wegen om nieuwe doelgroepen aan te spreken. De stijging van ons aantal lezers is een deugddoende bevestiging dat de wegen die dit magazine inslaat, gewaardeerd worden.

Dank daarvoor!

Deze maand starten we met een nieuwe toeristischculinaire reeks: In de volksmond. Alle uitleg over dit project vind je op pagina 13. Journalist Gert Corremans en fotograaf Michaël Dehaspe zwierven doorheen België om die typische streekproducten, die gerechten van onze grootouders te onderzoeken en te zien wat ze voor een regio betekenen. En bovenal hoe en welke toeristische initiatieven er daar ontstaan die het product en het gerecht mee in de kijker plaatsen. Surfen op nostalgisch culinair genot in een hedendaags kleedje.

Veel leesplezier!

Gunther Ritsmans Hoofdredacteur Pasar

ES

FIETS- EN WANDELFICH

PASAR NOVEMBER 2012

7

In de volksmond PALING

shoutem embeek

| Deel 1 - Paling |

2

1 te ou sh

be

ek

m

Het

W al 2 WALLONIË

glibberige spoor van de paling Parijs

FRANKRIJK

Wenen

OOSTENRIJK KötsachMauthen KARINTHIË

FRANS BASKENLAND

Dendermonde

ELGIË

BELGIË

14

Tussen Berlare en Bornem kronkelt de Schelde als een paling. Alsof het BELGIË landschap eetbaar is, gaat hier geen volksfeest voorbij zonder paling Bouillon in het groen. De drie palinghandels die Vlaanderen nog telt, komen allemaal hiervandaan. De beste gids in het Scheldeland is dus een geheimzinnige gladde jongen.

PASAR novembeR 2012

g

Links: Hans Borremans bij het waterbassin. De palingen kronkelen er wild op los zodra je ze uit het water haalt.

uy Van Cauteren grapt: ‘Hij moet licht geven in het donker’. Zijn paling in het groen is de groenste die ik ooit heb gezien. Netjes gefileerd ook, de stukjes vis zien er hapklaar en beetgaar uit. Heel anders dan de vale, papperige brij die me als kind deed huiveren op volksfeesten. Toen ik een uur geleden zag hoe paling gevild wordt, was mijn maag nog zo groot als een pingpongbal.

‘Mijn vader leverde vroeger bij een palinghuis aan het Donkmeer’, vertelt slagerszoon Guy. ‘Buiten zat er een manneke levende paling te stropen. De vis ingesmeerd met zand, zodat hij niet wegglipte.

En dan, in twee snokken, de keel over en het vel eraf. Gruwelijk.’

Hiernaast: Palingen paaien in het midden van de Atlantische Oceaan, 5.000 kilometer van de Schelde.

Vier generaties

Vandaag gaat het er diervriendelijker aan toe. Bij Palinghandel Borremans worden de vissen eerst geelektrocuteerd en gereinigd in een centrifuge voor ze geslacht worden. Want daar komt het op neer.

Het bloed hangt overal. De gestes die Wim gebruikt, heeft hij geleerd van zijn vader Frans, en zo kunnen we vier generaties teruggaan. ‘Het duurt een half jaar voor je de techniek in de vingers hebt’, zegt Wim. ‘Zet je te veel druk, dan scheurt het vel. De ingewanden moet je er in één vlotte beweging uithalen.’ Zelfs post mortem blijft de paling nog urenlang spartelen.

Slechts weinig mensen willen paling stropen. Het is moeilijk en fysiek belastend werk. Met twee zonen in de zaak heeft Frans Borremans geluk. ‘Ik ben er toevallig ingerold’, zegt Hans. ‘Maar eens in de paling, blijf je tot je dood valt.’ De vissen zitten in bakken in het Donkmeer en in betonnen bassins. ‘Ik ben zoals een boer met koeien. Op vakantie gaan is er nauwelijks bij. Levende dieren kun je niet in de steek laten.’ Al spreken palingen meer tot de verbeelding. Ze paaien in het midden van de Atlantische Oceaan en leggen de 5.000 kilometer naar de Schelde twee keer in hun leven af.

Over de soort is weinig geweten. Wanneer Hans er twintig op een sorteertafel schept, springen ze over de randen. ‘In het water zijn ze rustig’, zegt hij. ‘Ze hangen wat te drijven, alsof ze op de uitkijk zijn.’

De smaak van het meer

Er zit intussen veel vis in de Schelde, ook paling.

Maar hij is ongeschikt voor consumptie. ‘De paling is de vuilnisman van de natuur’, vertelt Hans.

‘Hij ruimt kadavers op en leeft in de modder. Het Scheldewater is zuiver, maar de bodem zit vol zware metalen.’ De vervuiling heeft de familie

weggejaagd uit Mariekerke. Vóór de Tweede Wereldoorlog ving overgrootvader er nog paling, die hij rondbracht met de handkar. Een generatie later streek de familie neer aan het Donkmeer: een turfput, uitgegraven in een oude Scheldebocht.

We moeten in de winter eens terugkomen, vindt Hans, als er op het meer geschaatst wordt terwijl hij de beunen uit het water haalt. In elke beun zit 300 kilo paling. Ze kuren een week in het meer. ‘In Europa is de palingvangst sterk ingeperkt. Daarom voeren we in uit de hele wereld. Canada, Amerika, Nieuw-Zeeland, Ierland. Vaak komen ze uit rivieren die 100 kilometer van de bewoonde wereld liggen. Zelfs dan hebben ze nog een grondsmaakje. In het Donkmeer zwemmen ze rond zonder de bodem te raken. Zo krijgen ze een fijne smaak.’

Letterlijke evergreen

Voor wie niet ver van de Schelde opgroeide, was paling in het groen altijd een geliefde uitstap. Eten in een volks restaurantje en dan fietsen of wandelen – ook in het groen. Veel restaurants aan het Donkmeer die paling en côte à l’os afficheren, hebben schijnbaar hun beste tijd gehad. Omdat de paling te duur is geworden? Dan proef ik hem liever >

‘Eens in de paling, blijf je tot je dood valt’, zegt Hans Borremans. ‘Ik ben zoals een boer met koeien. Op vakantie gaan is er nauwelijks bij.’

PASAR novembeR 2012

15

Sprookje van

Duizend-en-een-nacht

Portugal Atlantische Oceaan

Spanje

MAROKKO

Erg Chigaga Marrakech Ouarzazate Algerije Westelijke Sahara MauritaniĂŤ

40

AFRIKA

PASAR novembeR 2012

Slapen in de woestijn, couscous eten bij een berberfamilie, geitjes aaien in de bergdorpen en verdwalen in eeuwenoude kashba’s.

Voor kinderen is Marokko een droombestemming.

Tekst & foto’s: Sylvie D’Hoore

W

e worden wakker met het geluid van rinkelend glas. Berberjongens zijn al druk in de weer met de voorbereiding van ons ontbijt. De geur van verse muntthee komt ons prikkelend tegemoet. Het was warm in onze tent gisterenavond, maar geleidelijk aan is de temperatuur vannacht toch wel een beetje gezakt. De zon komt langzaam op en eigenlijk zouden we nu al op de top van de hoge woestijnduin moeten zitten om te kijken naar de zonsopgang. Maar niemand van ons lijkt veel aanstalten te maken. Het was de avond voordien net iets te leuk - en dus te laat - geweest. Met volle borst >

’s Middags nog volop in een zandstorm, tegen de avond schommelend op de rug van een dromedaris. Een dag om in te kaderen.

PASAR novembeR 2012

41

outdoor

outdoor

Winterfleece Winter

Deze winter introduceert Jack Wolfskin naast nieuwe kleuren ook nieuwe materialen voor zijn kleding.

Zo ziet een nieuw ontwikkelde fleecestof er als een traditionele wollen pullover uit, ook al is dit Nanuk 200 bipolar jersey van volbloed polyester. Ze kreeg meteen een toepassing in de Caribou-serie. Lijkt de buitenkant van wol, vanbinnen zorgt het hoogpolige jersey voor meer warmte ondanks minder gewicht.

Makkelijk te onderhouden, goed ademend

Soepele stapper

en het stofje voert vocht sneller af dan traditioneel fleece. De Caribou Lodge Women op de foto kreeg nog twee heupzakken en een zakje op de boven-

Twee dagen uitvoerig getest en goed

arm mee.

bevonden. De nieuwe Rangeland Mid X-LT

Prijs: 119,95 euro.

van Regatta beweegt soepel en past zich perfect aan je voetvorm aan. Hij wandelt uitermate comfortabel, ook zonder vooraf te zijn ingelopen. Luchtig bovendien met een ademende bovenschoen en membraanvoering met getapete naden. Het EVA-comfort voetbed beweegt mee en

www.jack-wolfskin.be

Warm en licht Voor deze winter lanceert het Franse

We houden het warm in deze koelere

Lafuma onder meer dit Warm’n light

outdoortijden. Avonturiers dubben nogal

jacket. Een lichtgewichtje dat je in een

zorgt samen met de rubberen stootran-

Brander

eens over de aanschaf van een kookstelletje. Gewicht speelt een rol, maar ook

den bij hiel en teen voor een stevige

handomdraai compact wegmoffelt in een

ondersteuning. De wandelschoenen zijn

meegeleverd zakje. De aansluitende jas is

licht, absorberen schokken ideaal, zijn

gewatteerd en heeft Pertex als bovenstof.

met een compacte fles benzine. Ook een

waterdicht – slechts beperkt getest – en

Dat weefsel maakt hem goed winddicht

extreem warm of koud klimaat bepalen

de gevoerde randen van schacht en

en waterafstotend, niet helemaal water-

mee je keuze voor of tegen gas. MSR

dicht. Het jacket is verkrijgbaar in de

heeft zijn populaire Whisperlite helemaal

schoentong bieden extra comfort. Ideaal voor (lange) wandelingen op vlak of golvend terrein. Bestaat als mannen- en

kleuren zwart, antic moss, rock ridge en

vrouwenmodel.

chili pepper.

Prijs: 75 euro.

Prijs: 135 euro.

www.regatta.com

de brandstof. Gasblikjes vind je niet overal, op een lange trekking ben je beter af

omgebouwd tot een exemplaar dat benzine, wasbenzine, kerosine en vloeibaar gas slikt. Je krijgt er zelfs een standaardje

www.lafuma.com

voor omgekeerde gasblikjes bij. Kwestie van dat laatste restje gas te benutten. De Whisperlite Universal weegt – afhankelijk

Bij The North Face soigneren ze ook deze winter buitensporters die geen schrik hebben

van de brandstoftank – tussen 430 en

om een flink koudefront te trotseren. Of je nu door de sneeuw gaat lopen, gaat skiën of

549 gram.

aan een trekking op raketten begint, met een onderlaag van meri-

Prijs: 150 euro (inclusief brandstoffles).

nowol blijf je comfortabel aan de gang. De Hybrid Merino

www.msrgear.com

L/S Crew Neck is een nauw aansluitend shirt met lange mouwen, de Hybrid Merino Tights een dito onderbroek.

Deze baselayers zijn isolerend, vochtafdrijvend en sneldrogend. Naadloos geweven ook, om schuren te ver-

Loopgerief

mijden. De stof is ook geweven volgens de lichaamszones die meer of minder

warmte dan wel ventilatie behoeven. Ze bestaan zowel in een passend vrouwen- als mannenmodel.

Prijzen: broek 80 euro. shirt 90 euro.

www.eu.thenorthface.com Het signaleren van nieuwe producten wil niet noodzakelijk zeggen dat ze door de redactie zijn getest of worden aanbevolen.

46

PASAR NOVEMBER 2012

Historium Brugge Duvelorium (Grand Beer Café, met uitzicht op de Markt) en artisanale Belgische chocolade in de Chocolaterie. In het vrij toegankelijke gedeelte van het gebouw huist ook een infopunt van Toerisme Brugge.

Een bezoek aan het innoverende Historium kun je ook combineren met het Groeningemuseum of de nieuwe, geleide Historiumwandeling (1 u.).

Info: Historium Brugge, Markt 1 - Brugge, tel. 050-27 03 11, www.historium.be. Vanaf 25 november. Tickets (met audiogids): 11/9/5,50 euro. Combitickets Historium/ Groeningemuseum of Historium/ wandeling: 15 euro.

Spiritueel reizen B O E K - Er zijn verschillende manieren om de wereld af te dweilen. Die van Susan Smit is er eentje van. Al zet ik me meteen schrap bij de dwingende titel en een foto van de auteur bij een stel zonbeschenen menhirs. Nog schrapper ga ik staan van de ingesteldheid die Smit de lezer al bij de inleiding wil opleggen. Los daarvan valt dit boek reuze mee.

Smit vertelt met behoorlijke afstand. Nergens doet ze laatdun-

kend, geen plek of religie krijgt een voetje voor. Lourdes, Stonehenge of de Mayatempels van Chitzén Itzá, ze benadert ze als evenwaardig. En voor je je koffers pakt, van Mekka laat ze meteen weten dat je er als niet-moslim niet welkom bent.

Smit schuwt ook de anekdote en de geschiedenis niet, smokkelt zelfs persoonlijke belevenissen in de tekst. Wat haar boek heel leesbaar maakt. De praktische infor-

Vijf gemeenten werden bekroond als nieuwe Ambassadeurs van Vlaanderen Lekker Land: Overijse (voor zijn tafeldruif), aspergegemeente Kinrooi, Hoogstraten (aardbeien), Heuvelland (voor de wijnen!) en Oudenaarde (met zijn typische bruine bieren zoals Liefmans). Zij dragen die eretitel van Ambassadeur tot september 2014. Meer informatie over de laureaten op www.vlaanderenlekkerland.be/ laureaten2012-2014.

Het Jubelparkmuseum in Brussel plaatst tot 3 maart Prinses Marie-José in de kijker.

Zij was de dochter van koning Albert I en koningin Elisabeth.

Marie-José was getrouwd met Umberto van Italië en 33 dagen koningin van dat land. Daarna moest ze het land verlaten en wijdde ze haar leven aan historische publicaties. De expo schetst haar hele leven met bijzondere aandacht voor de mode (haar hofmantels, avondjurken enz.). Info: www.kmkg.be.

HISTORIUM BRUGGE/GF

Met al je zintuigen op wandel door het Brugge van 1435, in de Gouden Eeuw. In het voetspoor van Jacob op zoek naar zijn geliefde Anna, door de haven, het schildersatelier van Van Eyck, een badhuis en in een magische vlucht boven de middeleeuwse stad.

Zo ervaar je vanaf 25 november het leven in het middeleeuwse Brugge in de spiksplinternieuwe toeristische belevingsattractie Historium Brugge. In een neogotisch pand op de Markt versmelten film, decor, muziek en speciale effecten in zeven themazalen tot één multimediale totaalervaring waarbij je het Brugge van 1435 ziet, hoort, ruikt, voelt en proeft.

Bij de acteurs namen als Clara Cleymans (Van Eycks model Anna), Lander Gyselinck (leerjongen Jacob), Leslie De Gruyter (Jan Van Eyck), Michel Van Dousselaere en Peter Van Den Begin (kooplui). De muziek voor dit historisch gefundeerde verhaal werd geschreven door Nicholas Lens en vertolkt door het Brussels Philharmonic en het Vlaams Radiokoor.

Om de 4 à 5 minuten start een filmvoorstelling, telkens voor maximaal 24 personen. Je wandelt doorheen de attractie met een volautomatische audiogids.

De trip door het middeleeuwse Brugge duurt een half uur, terwijl je in het totaal 1 uur moet voorzien voor de attractie zelf en een bezoek aan de aftershow. aftershow In hetzelfde gebouw kun je immers bier proeven in het

Onder de Vlaamse Kunststeden geniet Antwerpen hoog aanzien. Na Leuven slaat ze het meest aan bij jongeren en het is de stad die de meeste recreatieve verblijfstoeristen verwelkomt in ons land. Volgens de bezoekers onderscheidt Antwerpen zich van de andere kunststeden op het vlak van sfeer met onder meer de bekoorlijke terrasjes.

De stad is volgens hen authentiek, vriendelijk, gastvrij en een echte shoppingmetropool. Info: www.visitantwerpen.be.

matie omvat altijd de eventuele toegangsprijs en een webstek. Zacht prijsje trouwens voor dit boek.

100 spirituele plekken die je gezien moet hebben Auteur: Susan Smit.

Uitgegeven bij Prometheus – Amsterdam.

Prijs: 5,95 euro.

In het Algemeen Rijksarchief aan de Ruisbroekstraat 2-6 in Brussel kun je tot 28 februari gratis de expo Beschadigd België bezoeken. Het oorlogsleed van weleer krijgt er aan de hand van duizenden foto’s een menselijk en herkenbaar gezicht. Diverse periodes komen aan bod: mei 1940 en de 18-daagse veldtocht, de bombardementen en opeisingen in 1943-44, terwijl de bevrijding en de eindoffensieven deze expo besluiten. Info: www.arch. be.

PASAR NOVEMBER 2012

9

In de volksmond Precies vijftig jaar geleden werd in ons land de taalgrens PALING vastgelegd. Wettelijk en definitief, om een einde te

Van Walshoutem Langs de taalgrens naar Lembeek

maken aan de taalstrijd die begon vanaf het moment dat het woord België op de Europese kaart verscheen.

Wij verkenden die felbevochten scheidingslijn tussen Vlaanderen en Wallonië en fietsten in acht dagen van Voeren naar Komen. La guerre ? Die is voor de Brusselse Wetstraat. Onder de kerktoren lossen we dat anders op: on se débrouille/we slaan er ons doorheen!

1

sh ou te m

be ek

2

W al

Le m

Van Walshoutem naar VLAANDEREN

Lembeek

2 WALLONIË

Parijs

FRANKRIJK Wenen

OOSTENRIJK

TIROL Mayrhofen

FRANS BASKENLAND

KötsachMauthen KARINTHIË

Dendermonde

Heuvelland

58

BELGIË

PASAR novembeR 2012

BELGIË

Boven: De Leeuw van Waterloo trekt jaarlijks tienduizenden bezoekers.

Onder: Met de fiets langs de taalgrens. Deze keer nemen we Brabant onder de wielen.

Taaltellingen bestonden in België al in 1846. Veldwachters gingen om de tien jaar van deur tot deur en noteerden de Van Walshoutem naar Lembeek voertaal van het huisgezin.

In de volksmo PALING

2

K

BELGIË

m te ou

ek

sh

be

W al

m Le

In 1993 sneed de vierde staats­ hervorming de provincie Brabant op bestuursniveau horizontaal doormidden en loste het probleem Brussel op in een Hoofdstedelijk Gewest.

Landschappelijk zouden ook enkele verticale scheidingslijnen niet misstaan. Zigzaggen langs de Brabantse taalgrens biedt ons vergezichten over eindeloze akkers, de beklimming van enkele pittige heuvels en een doortocht in donkere loofwouden. Nergens is de grens dunner dan tussen Vlaams- en Waals Brabant.

1

VLAANDEREN

2 WALLONIË

Wenen TIROL Mayrhofen

OOSTENRIJK KötsachMauthen KARINTHIË

Denderm

Heuvelland

BELGIË

>

Tekst: Suzanne Antonis Foto’s: Michaël Dehaspe

PASAR novembeR 2012

Bouillon

59

De volgende

verschijnt op 30 november

land Nieuw-Zee torhome met de mo

MD

Frankrijk gs Fietsen lan Midi du het Canal

GH

GH

GC

Oostenrijk SkiĂŤn baital in het Stu

Duitsland handicap Reizen met

VB

ItaliĂŤ t de Firenze mento Cinquece

www.pasar.be Wil je meer lezen?

Word lid van Pasar en ontvang elke maand het Pasar-magazine boordevol interessante reportages, tips voor uitstapjes dichtbij en een waaier aan toeristische informatie.

Schrijf je hier in.