In groep kamperen aan de Semois blz. 42 ONDERWEG • ONTDEKKEN • REIZEN • GENIETEN - JANUARI 2018
VERNIEU MAGAZI WD NE
M a r ti n e Pmret ntoet runst
ko in Kalmthout
DE GEBROEDERS GRIMM ACHTERNA
Wandelen in Noord-Hessen CULTURELE HOOFDSTAD 2018
Leeuwarden met locals
3X DICHTBIJ
Kies je plek & pak je tijd verder: weekend Hageland | getest: vouwfietsen | grotbiken
5,95 EURO
AFGIFTEKANTOOR GENT X
Pasar ziet er voortaan helemaal anders uit! Blader snel door dit nieuwe nummer en maak kennis met Pasar-vrijwilligers, ontdek nieuwe rubrieken, de handige agenda en natuurlijk je vertrouwde wandel- en fietsfiches, nu nรณg praktischer.
DEZE MAAND
Op de cover
Martine Prenen schudt de stress van zich af in de natuur
42
Drie Vlamingen delen met ons hun Pak je tijd-plekje: een plek die bij hen hoort, hen tot rust brengt, opnieuw energie geeft, verwondert of charmeert.
54 26 06 09 15 16
24
Al zin in zon?
24 26 35
Weekendje weg | Hageland
Geboekt | Kookboeken
36
Reisverhaal | De wereld van de gebroeders Grimm
5x | Fietsroutes genoemd naar de grootste wielerhelden
38
Pasar Actief | Grotbiken
Door de lens
Een sprekend beeld van onze fotografen
Reis*wijs
Elke maand de laatste nieuwtjes en praktische info
Wandelen in het Duitse Noord-Hessen
4 | Pasar | Januari 2018
Citytrip | Cultuurstad Leeuwarden Kamperen in de buurt | Vakantiepark Bergumermeer
Fietstocht onder de grond
42
Reisverhaal | Kamperen aan de Semois
Journaliste Kelly Mortelmans ging met haar gezin kamperen aan de Semois. Normaal trekken ze er alleen opuit met hun camper, deze keer schreven ze zich in voor een groepsreis van reisbureau Govaka & Pasar. In groep wandelen, kajakken, aperitieven... Hoe vonden ze dat?
Verschijnt elf keer per jaar en is een uitgave van vzw Pasar.
Hoofd Print en Online Barbara Van den Abeele
Redactie
Karlien De Vrieze, Chris Van Minnebruggen, Els Van Nieuwenhove
Journalisten
Pasar Actief
16
Fiets eens onder de grond Elke maand doen we in de rubriek Pasar Actief iets spannends. In dit nummer gaat journalist Bart Claes grotbiken: fietsen onder de grond. Donker, koud en vochtig dus, en… was dat nu een vleermuis? Spannend voor wie graag eens op een andere manier fietst!
40 52
Sara Bosmans, Kristel Bruynseels, Bart Claes, Gert Corremans, François De Troeyer, Teun De Voeght, Aart De Zitter, Frederic Eelbode, Guido Elias, Marijn Follebout, Kathleen Geenen, Sandra Genijn, Gunter Hauspie, Marie Monsieur, Kelly Mortelmans, Tom Peeters, Kristina Rybouchkina, Erik Van de Perre, Stan Verelst, Toon Verlinden, Eddy Vlyminck
Fotografen
Thomas De Boever, Michaël Dehaspe, Daniël Rys, Dieter Telemans, Siska Vandecasteele, Ellen van den Bouwhuysen
Concept vormgeving Bart Leijnen
Vormgeving & Prepress Nancy Leyssens
Cartografie & illustratie Dirk Billen, Eveline Ester Thijs
Publiciteit
Jill Vliegen, tel. 0478 94 32 56, www.pasar.be/advertising advertising@pasar.be
Marketing & Communicatie Ann Van Doren, ann.vandoren@pasar.be
Druk en verzending
Corelio Printing, 9420 Erpe-Mere. Betapress verdeelt bij een geselecteerd aantal boeken- en krantenwinkels.
Verantwoordelijke uitgever Michel Vandendriessche, Haachtsesteenweg 579, 1030 Brussel.
50
Kamperen in de buurt | Camping Floreal Colline de Rabais
52
Getest | Vouwfietsen
54
Coverstory | Kies je plek & pak je tijd
60
Knowhow | Rotterdam
63
Agenda | Activiteitenkalender
74
Ledenvoordelen | Korting met je PasarPas
82
Volgende maand
!
+ achteraan in dit nummer: 3 extra wandel- en fietsfiches
Vzw Pasar, Postbus 20, 1031 Brussel. Tel. 02 246 36 46, www.pasar.be
2016 Januari 2018 | Pasar | 5
Citytrip | Leeuwarden Onze reporters trokken naar Leeuwarden, een stad met 108.000 inwoners, en kregen van drie van die inwoners een rondleiding langs de leukste bars en restaurants, musea en winkels.
Culturele hoofdstad 2018
Leeuwarden zet alle zeilen bij
26 | Pasar | Januari 2018
LEEUWARDEN
Dit jaar is ideaal om koers te zetten naar Leeuwarden, de Friese hoofdstad. Hoezo? De stad is in 2018 culturele hoofdstad van Europa, en dat betekent dat er heel wat interessante activiteiten op de agenda staan. Kies je programma en maak kennis met onze locals: zij verklappen de topadresjes in hun stad. Daar kan je altijd heen: cultuurjaar of niet! Tekst Gert Corremans – Foto’s Michael Dehaspe
Januari 2018 | Pasar | 27
Citytrip | Leeuwarden Aantal inwoners 108.000 | Officiële talen Nederlands en Fries
1. Museum van verhalen
Fries Museum
Mata Hari is onze mythe, omdat ze weerstand én bewondering opwekt. De selectie van
Kris Callens
Wie? Directeur van het Fries Museum Weetje Wint als Vlaming harten voor de Friese cultuur. Kris Callens stak twee jaar geleden het IJsselmeer over. Hij verliet het Zuider zeemuseum in Enkhuizen om directeur te worden van het Fries Museum in Leeuwarden. In wat je het Rijksmuseum van Friesland mag noemen, werkte hij de grote expo over Mata Hari uit. Wat mogen we verwachten van de expo over Mata Hari? Kris: ‘Een theatrale expo over “de mythe en het meisje”. We bouwen zes zalen rond het dans kostuum van Mata Hari. Hoe kon een burgermeis je uit Leeuwarden zo’n mythische figuur worden? De exotische dans waar mee ze Parijs veroverde, doorbrak het taboe van de naaktheid. Tijdens de Eerste Wereldoorlog had ze veel relaties met militairen. Was ze een courtisane of een vrijgevochten vrouw? Een doortrapte spionne of een naïef meisje? We beantwoorden veel vragen, maar het finale oordeel velt de bezoeker zelf.’
De enorme luifel van het Fries Museum beheerst het Wilhelminaplein. Op de gezellige markt prijst een kraam ‘echte Belgische frieten’ aan. Kris heeft ze getest en goedgekeurd. Als Vlaming begrijpt hij de gelaagde identiteit van de Friezen, die hij in het Fries Museum wil warm maken voor hun cultuur en geschiedenis. ‘Hang tien Rembrandts aan de muur en er kan weinig mislopen’, zegt hij. ‘Onze stijl van expo’s maken is uitdagender. Dit museum draait om verhalen. Onze Nachtwacht heet Mata Hari.’ We bekijken haar authentieke danskostuum. Een tiara, twee vergulde borstplaten en een sluier, meer had ze niet om het lijf. ‘Ze is onze mythe, omdat ze weerstand én bewondering opwekt.’ Het manshoge zwaard in de collectie is even iconisch en dubbelzinnig. De eigenaar, Grutte Pier, was een soort Friese geus. Middeleeuws krijgsheer en zeerover, boef en volksheld. Wilhelminaplein 92, www.friesmuseum.nl
2. Chic keramiek
Keramiekmuseum Princessehof
Maria Louise, die in Leeuwarden Maaike Meu wordt genoemd, was tot 1731 stadhouder van Friesland en resideerde in het stadspaleis Princessehof. Daar legde ze de porseleincollectie aan die de basis vormt van het Keramiekmuseum. ‘We hebben veel Chine de commande, porselein dat Europeanen in China bestelden toen ze de formule nog niet kenden. De collectie slaat de brug tussen Oost en West. Ze houdt drie curatoren zoet: specialisten in Europees, Aziatisch en hedendaags keramiek. In 2018 lanceren we de quick visit: voor 1 euro bezichtig je de achttiende-eeuwse stijlkamer en de nieuwe zaal met Fries keramiek.’ Grote Kerkstraat 11, princessehof.nl
3. Groen en kunst
Park Vijversburg
Natuur- en cultuurpark Vijversburg combineert een klassiek negentiende-eeuws park met wilde tuinen en een waterlabyrint van Piet Oudolf. Je kan uitrusten in kleurrijke hangmatten, ronddolen in de dwaalster en vrolijke sculpturen bewonderen. Op tien kilometer van de stad. Swarteweisein 2, Tytsjerk, vijversburg.nl
28 | Pasar | Januari 2018
4. Het bijzonderste Elfstedenstadje Hindeloopen
Terpen, dijken, water, textiel, kunstinstallaties, het Verzetsmuseum. Je struikelt in het Fries Museum over de verhalen! Maar zelfs het niemendalletje van Mata Hari prikkelt de verbeelding minder dan de Hindelooper kamer. Kris omschrijft ze als een tijdscapsule die het ideale Friese interieur uitstalt: beschilderde meubels, tegelwerk, Chinees porselein, sitsen stoffen uit India. ‘De kamer is demontabel. Ze was te zien op de wereldexpo van Parijs in 1878 en reisde daarna de wereld rond. Hindeloopen is een klein stadje aan het IJsselmeer. Het bijzonderste Elfstedenstadje, vind ik. In de negentiende eeuw leefde de bevolking geïsoleerd. Van handel met Azië was geen sprake meer, maar de vrouwen droegen nog kleurrijke kledij met Indische motieven.’ www.touristinfohindeloopen.nl
5. Leukste winkelstraat van Nederland Kleine Kerkstraat
Op weg naar het Keramiekmuseum, dat bij het Fries Museum hoort, wandelen we door de Kleine Kerkstraat. ‘Verkozen tot de leukste winkelstraat van Nederland’, zegt Kris. De bakker stalt suiker en oranjekoek (met sinaasappelschil en amandelspijs) uit, de kaashandel verkoopt Friese nagelkaas, kaas van magere melk met kruidnagel die je kon meenemen op lange scheepsreizen. Op de gevel van brasserie Maria Louise prijkt een grote stamboom. ‘Maria Louise is een voorouder van alle regerende vorsten in Europa.’
6. Tijd voor tripel Speciaalbiercafé De Markies Waar belanden drie Belgen altijd onvermijdelijk? In de beste kroeg van de stad natuurlijk! We bestellen een Grutte Pier. ‘Een tripel die zoetjes binnengaat’, zegt Kris. ‘Levensgevaarlijk!’ Net als de volksheld naar wie uitbaters en bierexperts Michelle en Menno hun huisbier vernoemden. Groot Schavernek 19, de-markies.nl
Januari 2018 | Pasar | 29
Reisverhaal | Ardennen
SEMOIS
42 | Pasar | Januari 2018
Kamperen aan de semois
Pasar-journaliste Kelly Mortelmans en fotograaf Roel Willems gingen met hun camper en drie kinderen op kampeerweekend met Govaka & Pasar. Op Camping Le HĂŠron kregen ze een staanplaats met zicht op de Semois: een meevaller. Maar hoe beviel het hen om in groep te kamperen?
Lees verder
Januari 2018 | Pasar | 43
Reisverhaal | Ardennen
44 | Pasar | Januari 2018
Leven als God in Frankrijk, of toch vlak bij Frankrijk. De Semois meandert bijna 200 kilometer door de Ardennen voor ze zich het laatste stukje op Franse bodem bij de Maas voegt. Langs de Belgische oevers een decor van rotsachtige hellingen, groene weilanden, innemende dorpjes én Camping Le Héron. Daar parkeren Pasar-journaliste Kelly Mortelmans en fotograaf Roel Willems hun camper voor een lang weekend met Govaka & Pasar.
Campertrip naar de Naamse Ardennen Tekst Kelly Mortelmans - Foto’s Roel Willems
N
iks moet, alles kan. Dat wordt ons beloofd wanneer we een kampeerweekend boeken naar de vallei van de Semois met reisbureau Govaka & Pasar. We zijn best gesteld op onze vrijheid en dus benieuwd of het ons zal bevallen, een groepsreis met een vast dagprogramma. De weerman staat aan onze kant, geen nat Belgisch lenteweer maar zomerse temperaturen. En route! Zodra we de snelweg achter ons laten, slingert onze camper langs smalle groene wegen en door vredige miniatuurdorpjes: een pleintje, een kerkje en enkele typische huisjes. Het is stil, een beetje verlaten zelfs, in dit minder bekende stuk van de Ardennen. Hier geen trekpleisters zoals Durbuy of Saint-Hubert, dat scheelt heel wat in het aantal toeristen. Toch hoeven de Naamse Ardennen qua vakantiegevoel en mooie uitzichten zeker niet onder te doen. Waar je ook kijkt, het is een plaatje. We houden
halt bij een kleine boulangerie waar de verkoopster met elke klant een praatje slaat. Ik haal mijn beste Frans boven en bestel heerlijk geurend artisanaal stokbrood. Oui, oui, het weer is uitzonderlijk mooi vandaag. Het onthaasten kan beginnen.
Wateroppervlak in bloei Op Camping Le Héron verwelkomen reisbegeleiders Rein en Aline en hun dochtertje Lore ons hartelijk. Tussen onze dochter Pippa Lotta en Lore klikt het meteen. We zijn de eersten die aankomen met de camper en mogen een van de voor Pasar gereserveerde plekken aan het water uitkiezen. We verorberen ons stokbrood en kijken gefascineerd naar de activiteit op het water: kajaks, een visser, een voorbijschietende zwaan. Om drie uur staat er een wandeling naar het dorpje Alle-sur-Semois op het programma, een leuke manier om de omgeving en de andere deelnemers te leren kennen. Het dorpje zelf stelt niet zo veel voor: een bakker, slager, buurtsupermarkt
en enkele restaurantjes. Het uitzicht op de Semois is wel indrukwekkend, grote delen van de rivier kleuren wit door de duizenden fijne bloempjes. De vlottende waterranonkel groeit in voedselrijk water en is in ons land vrij zeldzaam geworden. Hier in de Semois groeit ze echter nog welig en tussen mei en augustus lijken grote delen van het wateroppervlak in bloei te staan. De stengels kunnen tot wel zes meter lang worden en vormen lange eilandjes van groen. Kikkers, salamanders en visjes vinden ertussen een perfecte schuilplaats. Het water stroomt gezapig tussen de bloembedden door met hier en daar een kleine stroomversnelling. Een uitzicht voor op een postkaart.
Met vrienden op stap De sfeer zit onmiddellijk goed en iedereen houdt rekening met elkaar. De snellere wandelaars houden geregeld halt om de twee jongsten te laten bijbenen. Het is warm, de zon zindert op het asfalt en dus last Rein een stop in bij een kapelleke – lees: cafeetje –
Januari 2018 | Pasar | 45
Getest | Vouwfiets Er zijn zoveel sport- en outdoorproducten op de markt dat het soms moeilijk kiezen is. Wat is praktisch? Waarop moet je letten als je zo’n product aankoopt? Elke maand testen we iets wat jouw leven misschien wel makkelijker maakt.
Gunter Hauspie journalist op twee wielen
Waarop moet je letten bij het kopen van een vouwfiets?
Opgevouwen rijdt netjes Een vouwfiets is vaak de oplossing voor wie beperkt is in plaats, maar toch mobiel wil blijven. Zo’n compacte fiets helpt je snel en comfortabel de afstand te overbruggen tussen de camping en de bakker of het station en je bestemming. We testen vier exemplaren. Tekst en foto’s Gunter Hauspie
E
lke normale fiets vertrekt van een meestal driehoekig kader dat de basis vormt voor een stabiele rijervaring. Bij de meeste vouwfietsen wordt het kader echter geplooid, waardoor die robuustheid vermindert. Bij Ahooga, een jong merk uit Brussel, hebben ze die logica doorbroken. In plaats van het kader te plooien neem je het voorwiel eruit. De vouwmaat valt dan iets groter uit. Dat wordt gecompenseerd door een laag ge-
52 | Pasar | Januari 2018
16’’-wielen. Dat blijkt nog een stuk vinniger sturen. Opgevouwen is de Brompton wel opvallend compacter. Elke geteste fiets was uitgerust met een versnellingsapparaat van 6- of 7-speed. Alle merken kiezen daar voor degelijke onderdelen.
Stel zelf je fiets samen wicht en een handig voortduw- of treksysteem. Hét grote voordeel is het rijcomfort. Vooral wanneer de weg licht helt, voelt de Ahooga als een stabiele, robuuste vouwfiets.
Vereist: versnellingen Bij een afdaling of als je sneller fietst, blijft zo’n vouwfiets wennen. De kleinere wielbasis zorgt voor een agressievere stuurstijl. Onze testmodellen waren uitgerust met 20’’-wielen, behalve de Brompton. De Britten zweren bij kleinere
Ahooga en Brompton zijn merken met een grote marge om je fiets aan te passen naar je persoonlijke
In fietsland is gewicht omgekeerd evenredig met de prijs.
eisen. Bij Dahon stel je niet zelf samen, maar kiest men voor een ruim basisaanbod met modellen voor elk type vouwfietser. Ons testmodel Mariner D7 was uitgerust met spatborden, bagagedrager, zijstandaard en bel. Comfortabel, maar iets meer gewicht uiteraard. Ook de B’Twin van Decathlon is op dat vlak voorzien van basiscomfort. Deze stalen vouwfiets is de zwaarste, maar daardoor ook de goedkoopste. In fietsland is gewicht immers omgekeerd evenredig met de prijs. Alle merken die we hebben getest, beweren dat je de fiets in minder dan een minuut kan opvouwen. Dat zal wel, zodra je het plooien onder de knie hebt. Wij moesten er toch telkens ons hoofd bijhouden. Daarom is het moeilijk te zeggen welk systeem beter of slechter is.
B’Twin
Dahon
Ahooga
Brompton
Tilt 120
Mariner D7
Essential
Basismodel
Zware jongen voor een leuke prijs
Complete allrounder voor stad en trein
Buitenbeentje met pit voor een langere rit
Dure vogel met versnellingen als optie
Robuust en degelijk basismodel. Onklopbaar in prijs maar wel zwaar. Geen bezwaar in de camper, maar wel op de trein. Wie de fiets intens gebruikt en hem vaak moet optillen, zal toch snel spijt hebben van de aanschaf.
Compleet afgemonteerde middenklasser wat hem multifunctioneel maakt. Toch vrij licht dankzij het aluminium kader en compact in vouwmodus. Vooral bij woon-werkverkeer en in de stad is dit een handig manusje-van-alles.
Innovatief en doordacht model waarbij het traditionele kader niet geplooid wordt. Daardoor een iets grotere vouwmaat, maar wel makkelijk voort te duwen. Bijzonder licht en sportieve eigenschappen. Ook geschikt voor langere ritten.
Compact en licht dankzij de kleine wielbasis, maar daardoor vinnige rijeigenschappen. Vele extra opties mogelijk, maar daar hangt telkens een hoog prijskaartje aan. Alleen bij intensief gebruik betaalt deze fiets zich snel terug.
wielmaat
20’’
20’’
20’’
16’’
vouwmaat
78x66x34 cm
79x65x32 cm
85x74x30 cm
58,5x56,5x27 cm
kader
staal
aluminium
aluminium
staal
versnellingen
Shimano Tourney 6-speed
Shimano Tourney 7-speed
Shimano Acera 7-speed
6-speed
gewicht
14,4 kg
12,7 kg
10 kg
11,3 kg
prijs
199,99 EUR
649 EUR
1.269 EUR
1.305 EUR
bijzonder
standaard uitgerust met spatborden en verlichting
standaard uitgerust met spatborden, bagagedrager, zijstandaard en bel
kan makkelijk omgebouwd worden tot elektrisch model
hoge mate van aanpasbaarheid en uitbreidbaarheid
geschikt voor
vakantie
woon-werk
vakantie/woon-werk
woon-werk
website
www.btwin.com
www.dahon.nl
www.ahooga.bike
www.brompton.com
Belangrijk bij je keuze
Vouwcomfort
Pendelaars zullen vaker de fiets open uitvouwen dan kampeerders, tot wel acht keer per dag. Vouwcomfort en vouwmaat zijn voor hen erg belangrijk.
Rijcomfort
Een integraal kader dat niet opgevouwen moet worden en grotere wielen bieden stabielere rijeigenschappen dan een vouwbaar kader en kleinere wielen. Handig voor langere ritten op vakantie bijvoorbeeld.
Gewicht
Gewicht is minder belangrijk wanneer je je fiets meeneemt in de camper of caravan. Til je de fiets dagelijks in en uit de trein, dan is dit wel essentieel.
Januari 2018 | Pasar | 53
Coverstory | Pak je tijd-plekje ???????? De vereniging Pasar zet zich in voor ĂŠchte vrije tijd voor iedereen. Want in onze huidige haastmaatschappij staat die onder druk. Met het Pak je tijd-plekje willen we mensen inspireren om regelmatig buitenshuis ontspanning op te zoeken.
Sophie Van Bael producer
54 | Pasar | Januari 2018
Kies je plek & pak je tijd Pasar lanceert dit jaar de campagne ‘Pak je tijd-plekje’, omdat het belangrijk is regelmatig je batterijen op te laden. Dat moet je natuurlijk érgens doen, op een mooie plek, een plek die je tot rust brengt, energie geeft, verwondert of charmeert. Een bankje in de stad misschien, of een stuk heide in je buurt. We nodigen graag iedereen uit om zijn Pak je tijd-plekje te delen. Sophie, Martine en Mathieu bijten de spits af. Tekst Kristel Bruynseels – Foto’s Ellen van den Bouwhuysen
Het Pak je tijd-plekje van Sophie Van Bael
De Velpevallei, bij Tienen
‘W
ij hebben het geluk vlak bij de Velpevallei te wonen. Toen mijn vriend Nico en ik de eerste keer het bospaadje afliepen, stootten we op een houten sas waarachter we bizons zagen grazen. Braaf keerden we op onze stappen terug. Maar later zagen we mensen door de weide wandelen en waagden we ook onze kans. Ondertussen zijn de bizons vervangen door Schotse hooglandrunderen, IJslandse paarden en een kudde schapen. Het is hier heerlijk wandelen. De buizerds vliegen zomaar boven je hoofd, de paardjes komen je altijd wel nieuwsgierig begroeten, de kikkers springen voor je voeten weg. Ik maak hier nu regelmatig wandelingen, verken het bos, de stukjes heide, het grasland… Er valt altijd wel wat nieuws te ont-
dekken. Vorige week nog zag ik plots een vertakking van de Velpe die ik nooit eerder had opgemerkt. Maar het zijn toch in de eerste plaats de stilte en de geuren- en kleurenpracht die me hier opladen. Vooral in de winter, wanneer een sneeuwtapijt elk twijgje bedekt en
De buizerds vliegen boven je hoofd, de paardjes komen je nieuwsgierig begroeten.
de paarden schril afsteken tegen de witte achtergrond, is het hier prachtig. Je hoort niets, ziet nergens sporen van bebouwing en je kan volop genieten van de ruimte, de flora en fauna. Ook mijn zoontje Lars (3) is helemaal gek van de paardjes. Vanaf het moment dat ik “den bos” instap, verdwijnen mijn zorgen en to-dolijstjes. De eerste tien stappen nog niet, maar daarna moet ik echt wel uitkijken waar ik mijn voeten zet. De “wandelpaden” worden vrij wild gelaten, het bos zelf ook, en dat maakt het allemaal heel erg puur. Je kan bramen plukken, mijmeren bij het water, een beetje avontuurlijk de beek oversteken of je een weg banen tussen de varens. Een plek opzoeken waar ik tot rust kan komen, heeft er altijd bij gehoord voor mij. En deze plek, daar voel ik me helemaal thuis.’
Januari 2018 | Pasar | 55
Meer ontdekken, reizen en genieten?
Word lid van Pasar en ontvang elke maand het Pasar-magazine € 2,50
KAMPEERGIDS 2017
Welke
Vlaamse camping past bij jou? > DOE DE TEST!
u u u
Buiten koken Buiten spelen Buiten leven
+ kampeerkalender / stap voor stap opstellen / tentwijzer / wifi op de camping O-01-64 KG17.indd 1
✓ ✓ ✓
inspiratie voor uitstappen en vakanties reportages over reizen, wandelen, fietsen en kamperen gratis wandel- en fietsfiches
www.pasar.be/lidworden
16/01/17 15:57