Cava herfst 2017

Het magazine dat deugd doet

EDITIE HERFST 2017 • FACEBOOK.COM/MAGAZINECAVA

EEN UITGAVE VAN CM REGIO MECHELEN-TURNHOUT • EDITIE 21

ADOPTIE ∙ JONGDEMENTIE ∙ LIEFDE VS. WETENSCHAP

ALS FRAUKE NAAR DE DOKTER MOET, KRIJGT MAMA NU ALLES TERUGBETAALD.

CM regio Mechelen-Turnhout betaalt alle remgelden terug die je voor bezoeken aan de huisarts, de kinderarts (of een andere gespecialiseerde arts) betaald hebt voor kinderen tot en met 6 jaar.

Alleen supplementen worden niet terugbetaald.

Je hoeft er niets voor te doen: elk kwartaal wordt het totaalbedrag van de voorbije drie maanden automatisch op je rekening gestort.

Meer informatie: ga naar www.cm.be (zoek op ‘remgeld kinderen’) of bel 014 40 31 11

INHOUD EDITIE HERFST 2017

13,29,35

30

GESPOT Cijfers & weetjes

JONGDEMENTIE Mijn papa is weg

06

36

DE APOTHEEK Op de hoek of online?

PORTRETTEN Kampliefdes

10

40

WAT DOET DEUGD WZC Het Heiveld

12

COLUMN Het hoofd van Marie

14

SPECIAL ADOPTIE Het verhaal achter een adoptie

22

FIETSEN NAAR HET WERK Een goed idee?

44

PEUTERS IN ACTIE Speel, ontdek, durf!

50

CM DEALS Korting voor CM-leden & çava?-lezers!

52

ZEG EENS AAA Spierpijn, is dat normaal?

LIEFDE VS. WETENSCHAP Liefde is geen formule

23

56

PRO & CONTRA Meertalige lagere scholen zijn de toekomst

CM-AGENDA Plan je activiteiten

24

GOKVERSLAVING Hoe verslavend is gokken?

Coverillustraties: Marloes De Vries

Verantwoordelijke uitgever Tonnie Steeman, Korte Begijnenstraat 22, 2300 Turnhout · Bladmanagement Jim Jansen · Redactie Peter Lambert, Marjolein Cuvelier, Ann Hostens, Natalie Van den Heule, Niels Ansoms, Ann Swolfs, Annelies Vervoort, Paul Van Roy, The Fat Lady · Concept, fotografie en vormgeving The Fat Lady · Advertenties Publicarto 053 82 60 80, com@publicarto.be · Contact CM regio Mechelen-Turnhout, Korte Begijnenstraat 22, 2300 Turnhout, 014 40 31 11, regiomechelenturnhout@cm.be · çava? is een uitgave van CM regio Mechelen-Turnhout en verschijnt in een oplage van 305 000 ex. huis aan huis in de arrondissementen Mechelen en Turnhout. De CM-diensten en -voordelen die in çava? vermeld worden zijn informatief. Bij twijfel of betwisting gelden enkel de statuten en de huishoudelijke reglementen. CM regio Mechelen-Turnhout is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de çava?-advertenties.

Edito ging van mijn gezinsleden. Onze eigenste kleine Froome reed afgelopen zomer een stuk of zeshonderdachtentwintig keer rond ons huis, we organiseerden een freejump-competitie op de trampo (gave afkorting toch), en last but not least: we gingen op wandelvakantie, en het was nog een succes ook.

We negeren daarbij akkefietjes zoals de vergeten schone luiers op weg naar die hoge bergtop, de gesmolten chocolade in de rugzak van de broodjes en het bedenkelijke roze schoeisel van Vrije tijd als speeltijd de middelste. Gouden is noodzakelijk tip voor een wandelvakantie met voor de motoriek en kinderen: zeg niet de ontwikkeling. ‘wandelen’ maar noem het klimmen, de weg zoeken zonder gps, een herbariumpje aanleggen of een toegangsticket voor het café verdienen.

Of zoals bewegingsexpert Liesbeth Verhoeven het stelt: “Bewegen moet fun zijn. Speel gerust wat bruter met je kind en maak Dat het een nummer vol actie niet alles competitief”. En doe is verraadt onze speelse cover. vooral je voordeel met haar Misschien heb je als ouder na afsluitende tip: “Laat je kind de zomervakantie wel de indruk meehelpen in het huishouden: dat je kroost voor de afwisseafwassen is goed voor de motoling ook eens mag stilzitten. riek”. Jij hebt dus alle tijd van Maar vergeet niet dat ze straks de wereld voor deze çava?. En vele uren doorbrengen op een nu maar duimen voor die lange schoolbankje, die arme stakkers, nazomer. ● en dat het thuis dus decompressie-time is. Vrije tijd als speeltijd, noodzakelijk voor de Marjolein Cuvelier is motoriek en hun ontwikkeling. redactiemedewerker van çava?

Zelf vind ik dat het voorlopig Je kan haar contacteren via goed zit met de lichaamsbewemarjolein.cuvelier@cm.be.

MARJOLEIN CUVELIER

Nazomeren in de hangmat

DIE MOOIE ZOMER? Nog lang niet voorbij want je hebt hier een ijzersterke çava? in handen.

Een nummer dat je nog net in de hangmat kunt lezen, gekoesterd in de warmte van een zwoele, Indian summer.

Vraag je je af of dat nu echt kan, geliefden op een wetenschappelijke manier matchen?

Of – om in de sfeer te blijven – welke kampliefdes de zomer overleefden? Is het gezond om te fietsen naar het werk? Lees er alles over in dit fijne nummer.

VOLG ONS OP FACEBOOK facebook.com/magazinecava

KLAAS WORDT GESPONSORD VOOR ZIJN HOBBY.

Omdat bewegen belangrijk is voor iedereen, sponsort CM elk jaar 15 euro per persoon in de inschrijvingskosten voor: • een sportvereniging, sportcentrum of sportdienst (lidgeld of sportkamp); • erkende joginitiaties en zweminitiaties (zoals Start-to-Run, Loop-je-fit, Start-to-Swim).

Meer informatie: ga naar www.cm.be/fitenfun of bel 014 40 31 11

1 PER 2.150 Er zijn ongeveer 5.000 apotheken in BelgiĂŤ, zowat 1 per 2.150 inwoners. Het is een van de dichtste netwerken in Europa.

De toekomst van de apotheek

D E

K

A

E

P

H E T O

Op de hoek of online?

TEKST: Anneleen De Leyn ILLUSTRATIE: Debora Lauwers

I

België telt 5.000 apotheken. Dat is veel, zeker in vergelijking met onze buurlanden. Bovendien boomen online apotheken in ons land. Kan de apotheker op de hoek het hoofd boven water blijven houden? Hoe ziet zijn toekomst eruit? Çava? luisterde bij een ‘echte’ apotheek en haar online tegenpool.

k spring binnen bij apotheek Dochy, een van de vele apotheken die Ledeberg (Gent) telt. Veronique Dochy doet dit ondertussen 12 jaar, zonder extra personeel. Veronique: “Er is heel wat veranderd: meer administratie, meer regels, de mensen zijn prijsbewuster geworden. Er komen hier ook veel factuurpatiënten over de vloer, mensen die schulden hebben of hun rekeningen niet kunnen

betalen. We maken verder nog weekdozen klaar met daarin alle medicatie die een patiënt in een week moet innemen. We krijgen dus meer en meer werk, maar financieel krijgen we het moeilijker. Minister van Volksgezondheid Maggie De Block maakt het ons ook al een aantal jaar niet makkelijk met besparingen zoals het duurder maken van antibiotica en het terugbetalen van minder medicijnen.

Onze winstmarge is met zo’n 5% gedaald, en dat voel ik.”

Voorschriften niet online Je moet sowieso naar de apotheek voor een geneesmiddel op voorschrift, want voorlopig mogen alleen fysieke apotheken dit verstrekken. Daarnaast biedt de gemiddelde apotheek geneesmiddelen zonder voorschrift aan (zoals de meeste

7

8

De toekomst van de apotheek

pijnstillers) en een heel gamma aan verzorgings- en schoonheidsproducten, vitamines, voedingssupplementen en andere. Veronique: “Ik verkoop ongeveer 40 procent medicatie met en 40 procent zonder voorschrift, de overige 20 procent zijn ‘randproducten’.

We merken natuurlijk dat veel mensen crèmes of vitamines in de supermarkt, bij de drogist of online kopen. Het gebeurt al eens dat iemand binnenspringt met een product dat elders is gekocht en aan mij komt vragen: Is dat wel goed? Wat zit daar allemaal in? . Als ik die producten zelf niet verkoop, doe ik daar ook geen uitspraken over.”

Massaverkoop Veel mensen bestellen vandaag bij de online apotheek, die uitgroeit tot een grote concurrent van de apotheek in de straat.

Gaat het bij online apotheken puur om verkopen, zonder dat er echte apothekers aan te pas komen? Lode Fastré, oprichter van Farmaline, ontkent dit.

De online apotheek die hij in 2008 oprichtte, verkoopt min of meer hetzelfde als de gewone apotheek, met uitzondering van geneesmiddelen op voorschrift.

Het assortiment is enorm uitgebreid. Fastré: “Bij ons werken meer dan 40 apothekers, waaronder mijn vrouw met wie ik samen Farmaline heb opgericht.

Daarnaast hebben we nog heel wat apotheekassistenten en productspecialisten in dienst.

Ons apothekersteam beantwoordt de vragen van klanten en geeft specifieke informatie, zoals de mogelijke risico’s, mee over het bestelde product.”

Controle op aankopen Ook aan op het eerste gezicht onschuldige producten zoals

vitamines of plantenextracten zijn risico’s verbonden, aldus Veronique Dochy: “Veel mensen weten niet dat die soms een ongewenst effect kunnen hebben in combinatie met bepaalde medicatie. Stel je voor: je neemt een herstelkuur (medicatie) voor borstkanker. Je voelt je wat neerslachtig na je ziekte en op aanraden van een kennis kies je voor een natuurlijk product tegen neerslachtigheid: Sint-Janskruid. Zonder dat je weet dat dit de werking van je kankermedicatie vermindert.

Als je dit kruid bij de drogist of online koopt, zal je dat niet te weten komen. Zulke situaties verontrusten ons.”

Lode Fastré van Farmaline weerlegt deze bezorgdheid: “Per bestelling checken wij sowieso of producten niet op elkaar reageren en geven we toelichting indien nodig.

Bij iedere bestelling, raadplegen onze apothekers ook

BELGIË: DUUR MEDICIJNENLAND

OP NA AR HET KIWIMODEL? OP 6 MEI TROKKEN VLAAMSE PATIËNTEN met bussen de grens over om in Nederland geneesmiddelen te kopen die er een pak goedkoper zijn. Soms tot 14 keer. Belgische apothekers zijn niet blij met dergelijke acties. ⟶ Niet enkel door het verlies aan inkomsten, ze kunnen zo hun patiënten minder goed opvolgen. Initiatiefnemer Geneeskunde voor het Volk (GVHV) ijvert voor betaalbare geneeskunde en pleit al jaren om in België het Nieuw-Zeelandse kiwimodel in te voeren. Alleen de firma die de goedkoopste prijs biedt, mag leveren en wordt terugbetaald. Door de grote schaal van de aankoop zakt de prijs enorm voor de patiënt. Maar minister van Volksgezondheid Maggie De Block houdt dit model al jaren tegen. Onder andere uit vrees voor een tekort aan geneesmiddelen, een argument dat voorstanders weerleggen. Dokter Dirk Van Duppen van GVHV: “Om tekorten te vermijden, pleiten we voor een verfijnd kiwi-

model waarbij er 3 à 4 producten terugbetaald worden in plaats van 1. Het model werd al voorgesteld toen Rudy Demotte nog de bevoegde minister was. De Block heeft daar toen al als Kamerlid een stokje tussen gestoken in opdracht van de farmaceutische industrie, tot er nog ‘kiwimousse’ overbleef. Maar wij vinden het toch erg verdacht dat De Blocks huidige adjunct-kabinetschef in alle stilte eindverantwoordelijke geworden is van het Belgische geneesmiddelenbeleid, terwijl die man lange tijd topeconoom was bij pharma.be, de lobby van de farma-industrie.” GVHV is een petitiecampagne opgestart voor het invoeren van het kiwimodel. Na de zomer volgt een wetsvoorstel.

9

mij komt dat vooral door technische redenen. Aangezien het meerjarenplan tussen patiënt en apothekers voorziet dat we ook geneesmiddelen mét voorschrift online zullen mogen verkopen, veronderstel ik dat dit probleem in de toekomst opgelost raakt.”

DIRK VAN DUPPEN: ‘Voor een maagzuurremmer van een bepaald merk betaal je in België maar liefst 14 keer zo veel als exact hetzelfde doosje van dezelfde firma in Nederland. In België betaal je 42 euro voor een doosje, terwijl je in Nederland voor hetzelfde doosje maar 3 euro betaalt.’

Babbeltje doen

het gezondheidsprofiel dat klanten invullen. Wij vragen klanten om aan te geven of ze een bepaalde aandoening of allergie hebben, of medicatie gebruiken. Bij ons kun je elk product een maximum aantal keer bestellen binnen een bepaalde periode. Wij houden per klant een historiek bij van de voorschriftvrije producten.

In het geval van de dame met borstkanker kan het trouwens evengoed zijn dat zij om SintJanskruid gaat bij een andere apotheek dan haar vertrouwde en dat die haar dus ook niet op de gevaren wijst.” Iemand kan dus bij verschillende webshops

producten bestellen die elkaar negatief beïnvloeden, zonder dat deze daarvan op de hoogte zijn. De patiënt of klant is sowieso zelf ook altijd verantwoordelijk voor zijn aankopen.

Om zeker te zijn, kies je best altijd voor dezelfde apotheek, op de hoek of online. Hierop kan het Gedeeld Farmaceutisch Dossier tussen collega-apothekers een antwoord bieden. Via dit dossier kunnen apothekers de medicatiegeschiedenis per klant delen en gedetailleerd opvolgen, als de klant hiervoor toestemming geeft. Online apotheken hebben voorlopig geen toegang. Lode Fastré: “Volgens

Veronique Dochy: “Ik denk dat de apotheker nog meer dan ooit advies moet geven en mensen persoonlijk moet begeleiden en opvolgen. Je mag ook onze sociale rol niet onderschatten: voor veel vaste klanten zijn we een vertrouwenspersoon. Ik merk dat ouderen of mensen die eenzaam zijn, graag bij een ‘echte’ apotheker langskomen omdat ze nood hebben aan een babbeltje.”

Lode Fastré: “Wij zullen en willen nooit de fysieke apotheek vervangen. We zijn ontstaan vanuit een maatschappelijke vraag om zelfzorg. De overheid wil dat mensen langer thuis kunnen wonen. Wij spelen in op die behoefte. Ook het comfort om een product via je laptop of smartphone te bestellen en dat de volgende dag bij je thuis geleverd te krijgen, is een van onze troeven. Uiteindelijk is het aan de klant om te kiezen: langsgaan bij de vertrouwde apotheker of anoniem bestellen online.” ●

10

Xxx

DORSAN ‘Hier beleef ik mijn tweede jeugd’

Wat doet deugd?

11

Een moestuin voor iedereen TEKST: Cédric Goethals FOTOGRAFIE: Studio 37

Op een boogscheut van Gent ligt woonzorgcentrum Het Heiveld. De vernieuwde moestuin is er sinds kort dé trekpleister. Bewoner Dorsan (82) en vrijwilligster Jacqueline (76) steken met plezier de handen uit de mouwen. “De tuin is er voor iedereen. En daar doen we het voor.”

“Mijn ouders hadden vroeger een boerderij in Sint-Martens-Leerne.

Toen ik mijn vrouw leerde kennen, ben ik naar Gent verhuisd. Hier beleef ik mijn jeugd opnieuw, maar dan op kleinere schaal”, vertelt Dorsan. “Iedereen kent me hier.

Televisiekijken is niks voor mij, ik loop graag eens rond. Ik kom elke dag kijken wat ik kan doen in de moestuin. En erna geniet ik in de cafetaria van een Duveltje. Of twee.”(lacht) Ook vrijwilligster Jacqueline geniet van de tuin. “In de zomer ben ik hier elke dag en ik leer voortdurend bij. Het is de perfecte plek om even mijn zorgen opzij te zetten. Met de oogst bereiden we soep of maken we zelfs kruidenthee. Bovendien vormt de tuin een ontmoetingsplaats voor iedereen. Bewoners komen bijkletsen, families wandelen voorbij en ook kinderen en kleinkinderen helpen een handje mee. Dat de moestuin zo’n succes is, doet me enorm veel deugd.” ●

12

Column

LOTTE DEBROUWERE

Het hoofd van Marie

E Ik kan nog wel het uur lezen, maar weet nooit of het ochtend, middag of avond is.

Er was iets niet pluis. Wat deed dat waspoeder in de koelkast? Alleen zij kon die daar gezet hebben, want de laatste tijd kreeg ze geen bezoek. Niet dat ze geen vrienden heeft, maar er was iets met haar hoofd en sindsdien. Ja, sindsdien.

Sindsdien dus. Waar was ze ook alweer?

Ze zucht. Het sneeuwt in haar hoofd. Een man op het gemeentehuis had haar gevraagd hoe oud ze was en ze wist het niet meer. Nochtans is ze niet oud. “Ik ben 52, ik weet dat wel. Maar toen wist ik het niet meer”, zegt ze. “Ik maakte een grapje. Zei dat ik te oud was naar mijn goesting.” Ik glimlach. Weet wat er aan de hand is. Marie is jongdement. Ze weet het zelf ook, maar soms ook niet. “Ik ben er. Maar soms slaat mijn hoofd dicht en ben ik er weer niet.”

Marie heeft geen man. Geen kinderen. Ze moet het in haar eentje dragen, die ziekte die geen naam waardig is. Die te werk gaat als een smerige sluipmoordenaar. Eerst de kleine dingen. Het waspoeder. Daarna de grotere dingen. De naam.

En uiteindelijk. Ja, uiteindelijk. Het grote niets.

Ze toont me haar uurwerk. “Ik kan nog wel het uur lezen, maar weet nooit of het ochtend, middag of avond is. Als ik hier op het knopje druk, dan zegt het horloge dat we nu 's middags zijn.” Ze drukt op het knopje. Ik kijk mee. “Het is middag”, zeg ik. “Het is middag”, zegt ze en gaat naar de kelder. Daar waar ze twintig conservenblikken met erwtjes heeft staan. Een ongelukje, in de supermarkt.

“Plots kocht ik twintig conservenblikken. Geen idee waarom ik dat deed.” Dus eet ze nu maar elke dag erwtjes. Als ze het niet vergeet. Ze heeft daarom een briefje op haar kast hangen. Met een pijltje naar de kelder: ‘erwten voor ‘s middags’. Ze schaterlacht. “Allez, wie koopt nu twintig conservenblikken met erwtjes.”

Marie. Mooie, mooie Marie. Ze zou in de fleur van haar leven moeten zijn, maar haar leven glipt langzaam uit haar handen. Het verdwijnt in een soms bodemloze wereld. Een land dat het hare niet is. Straks, niet zo lang meer, zal ze ronddwalen in niemandsland. Op zoek naar zichzelf. En zichzelf niet meer vinden. Ze kijkt me aan. “Hoe oud ben ik nu weer? Dat ik het de volgende keer weet, als ik weer naar het gemeentehuis moet. Ik ben van het jaar 1965. Help me eens.” Ik glimlach en neem haar hand vast. “Je bent 52, Marie. Nog jong. Veel te jong.” ●

Gespot

01

Geest & lichaam De beste tips en tricks voor een gezonde geest in een gezond lichaam...

EEN MAAND MAAKT HET VERSCHIL Je geboortemaand beĂŻnvloedt je kansen op ziektes later in je leven. Het klinkt gek, maar het is bewezen door Spaanse wetenschappers. Ben je geboren in september dan heb je het minst kans op chronische aandoeningen. Kom je een maand vroeger op de wereld, dan heb je dubbel zoveel kans op astma dan personen die in het begin van het jaar geboren zijn.

Amerikaanse onderzoekers kwamen enkele jaren geleden tot dezelfde conclusie.

Volle baarden vallen het minst in de smaak.

Toch voor one night stands. Voor een langdurige relatie overtuigt een man met een langere baard wel meer vrouwen.

Wel of geen baard?

Water drinken is noodzakelijk en belangrijk. Hoeveel precies? Daar geeft deze formule het antwoord op. Per kilo lichaamsgewicht moet je 30 ml water binnenkrijgen.

Reken maar uit!

Is een baard nog hip of niet? Dat laten we in het midden. Wel staat vast dat een man die zich nooit scheert, een baard van zo’n 8,2 meter zou hebben.

De mens ruikt niet minder dan dieren Al in de 19 eeuw bleek uit onderzoek dat het deel van onze hersenen dat geur verwerkt in verhouding kleiner is dan bij dieren.

Conclusie: mensen ruiken niet zo goed. Maar e

is dat wel zo? Nieuw onderzoek wijst aan dat mensen niet minder, maar anders ruiken dan dieren. We gebruiken zelfs geurprikkels om onze partner te evalueren.

S

IF SN F I N

02

03

13

Special adoptie

HET VERHAAL ACHTER EEN ADOPTIE

TEKST: Sam Paret FOTOGRAFIE: Anton Coene

‘Toen ik naar België kwam, was ik heel bang. Ik kende mijn biologische ouders niet en mijn adoptieouders wisten niets over India. Dat maakte het extra moeilijk.’ De screening van zowel de kandidaat-adoptieouders als de geadopteerde is altijd sterk afhankelijk geweest van het beleid van de desbetreffende adoptiedienst. In vergelijking met wat Yamuna meemaakte, gebeurt de screening van zowel de kandidaatadoptieouders als de geadopteerde vandaag gelukkig een pak grondiger. Wat niet wegneemt dat adoptie nog steeds een complex verhaal is…

15

16

Special adoptie

VORIG JAAR WERDEN er in

ons land 85 kinderen geadopteerd. In 22 dossiers ging het om binnenlandse adoptie.

Een kind uit een ander land adopteren, blijft het populairst.

Al merken we daar de laatste jaren een stevige terugval. In 2016 meldden zich 426 nieuwe kandidaten voor adoptie, waaronder 64 alleenstaanden en 71 holebikoppels.

In 2005 voerde ons land het Adoptieverdrag van Den Haag in. Dat zet het belang van het kind op de eerste plaats en streeft naar meer transparantie. Voor de kandidaat-adoptieouders betekent dit een lange procedure en een oefening in geduld. Jaren van geduld.

Adoptie is dus zeker geen evidentie. Niet voor diegene die afstand doet, niet voor de adoptieouders, en zeker niet voor de geadopteerde zelf. Die komt in een totaal nieuwe situatie terecht, vaak in een voor hem of haar onbekend land en met veel vragen. Vragen die soms voor altijd onbeantwoord blijven.

De roots Yamuna (39) kwam in 1983 uit India naar België. Ze was toen vijf en een half. Ze weet niet wie haar biologische ouders zijn en wat haar verhaal is. Dat knaagt. Ze blijft zoeken naar haar roots. Ze zoekt antwoorden op haar vragen en dat is logisch.

“Niets weten, dat is het ergste. Ben ik afgestaan, te vondeling gelegd of ben ik weggenomen? Ik weet het niet.

Ik heb nog enkele herinneringen aan het weeshuis. De rest is voer voor speculatie. Zo herinner ik me twee vrouwen die vaak op bezoek kwamen in het weeshuis, maar met wie ik geen contact mocht hebben.

Wie ze waren, weet ik niet. De zusters wilden me niets vertel-

len en ook mijn adoptieouders hebben nooit het achterste van hun tong laten zien over mijn afkomst. Ik heb het gevoel dat ze meer weten maar niet willen dat ik op zoek ga. Toen ik hen vertelde dat ik antwoorden zocht, stuitte ik op onbegrip bij mijn adoptiemoeder. Dat deed veel pijn.”

Yamuna heeft nog een geadopteerde broer uit India.

Hij kwam naar België in 1980 toen hij 7 jaar oud was. In tegenstelling tot haar voelt hij niet de behoefte om op zoek te gaan naar zijn roots. Yamuna heeft enkel foto’s van de laatste maand in het weeshuis maar niet van toen ze baby was.

Wat haar doet vermoeden dat ze niet lang in het weeshuis heeft gezeten. Het blijft dus een mysterie. Of zoals het op haar papieren staat: ‘kind van onbekende ouders’.

Liever geen vondelingenschuif Leen Van Damme, stafmedewerker bij het Vlaams Centrum voor Adoptie (VCA): “Ik kan me voorstellen dat over geen informatie beschikken erg is.

Gelukkig is die transparantie sinds het Verdrag van Den Haag veel verbeterd. Al hangt het sterk van land tot land af. Net om die reden zijn wij ook geen voorstander van de vondelingenschuif, het initiatief van de vzw Moeders voor Moeders.

Een kindje dat zo gevonden wordt, kan geplaatst worden via het Adoptiehuis. De begeleiders daar proberen wel om de moeder of aanverwanten te vinden en de keuze te geven om het kind in een vertrouwde omgeving te laten opgroeien. Dat werkt. Slechts 1 op 4 doet nog effectief afstand van het kind.

Wij roepen liever aanstaande moeders die twijfelen op om zich aan te melden bij het

YAMUNA

‘Ik heb nog enkele herinneringen aan het weeshuis. De rest is voer voor speculatie.’

18

Special adoptie

Adoptiehuis waar ze discreet kunnen bevallen en we samen naar oplossingen kunnen zoeken. Want bij adoptie verbreek je alle banden en voor ons is dat de allerlaatste optie.”

Grondige procedure An en Dirk* zijn sinds 2009 de fiere adoptieouders van de zusjes Demekech en Tezeta uit Ethiopië: “Wij zagen adoptie altijd als een optie, ook toen het nog niet duidelijk was dat we zelf geen kinderen konden krijgen. Dat maakte de keuze nadien misschien vanzelfsprekender. Via de website van het Vlaams Centrum voor Adoptie (VCA) van Kind en Gezin kwamen we de procedure op het spoor.”

Door de jarenlange wachttijd voor binnenlandse adoptie kozen ze voor buitenlandse adoptie. De verplichte cursus die je moet volgen, vinden zij een goede zaak. “Je leert veel bij, onder andere over wat adoptie precies inhoudt. Dat hebben we nadien ook in de praktijk toegepast.”

Het maatschappelijk onderzoek is zwaar en ingrijpend, maar daar hadden An en Dirk alle begrip voor. “Het is belangrijk dat een kind terechtkomt in een veilige omgeving met ouders die emotioneel stabiel zijn. Het gaf ons wel de nodige stress, want van het resultaat hangt tenslotte af of je al dan niet mag adopteren.”

Plaats 102 Ze werden geschikt verklaard en kwamen bij Ray of Hope op

YAMUNA: ‘Mijn adoptieouders wilden hun eigen leven blijven leiden van voor ze kinderen hadden. Ze hebben nooit echt tijd gemaakt voor mij, vond ik.’

plaats 102 van de wachtlijst te staan. “Na ruim een jaar kwam dan eindelijk het verlossende nieuws en kregen we informatie over onze kinderen. Enkele maanden later zijn we, samen met 6 andere koppels die bij Ray of Hope waren aangesloten, naar Ethiopië vertrokken. Na een week konden we onze kinderen eindelijk in de armen sluiten en samen terug afreizen.”

“De oudste was aanvankelijk enorm extravert en ging bij iedereen op de schoot. Als

we niet geleerd hadden over het belang van hechting aan de (adoptie)ouders, zouden we dat waarschijnlijk schattig hebben gevonden. Maar op dat moment was het belangrijk dat ze zich in de eerste plaats enkel aan ons hechtte.”

Broers en zussen adopteren “Zelfs onze ouders mochten in het begin niet op bezoek. Dat is hard, maar zo hebben we de juiste basis kunnen leggen. Het

AN EN DIRK

‘In Zuid-Afrika vroeg de lokale organisatie een bewijs dat we christenen waren, wat we niet hadden.’

19

is ook in die cursus dat we hoorden over de mogelijkheid van een ‘sibling’ adoptie. Daarbij kun je broers en zussen adopteren. We wilden graag twee kinderen, sibling adoptie kreeg dus snel onze voorkeur. Voor die kinderen is het ook goed, want ze worden niet uit elkaar gehaald en hebben een gemeenschappelijke achtergrond.”

‘Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik gewenst was’ De grondige procedure die we vandaag kennen, is er niet altijd geweest. Voor de adoptieouders van Yamuna volstond het feit dat ze financieel solvabel waren. Het gebrek aan een grondige screening heeft in het verleden veel problemen veroorzaakt.

Niet iedereen is volgens Yamuna geschikt. En dan heeft ze het ook over haar eigen adoptieouders. “Ze wilden hun eigen leven blijven leiden van voor ze kinderen hadden. Ze hebben nooit echt tijd gemaakt voor mij, vond ik. Onder het mom dat er geen geld was voor uitstapjes. Maar samen iets doen, hoeft niet altijd geld te kosten. Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik gewenst was. Als kind is dat het ergste dat je kunt meemaken. En als geadopteerde is dat een tweede mokerslag want je hebt al een litteken opgelopen door afstand van je land en je familie te moeten doen. Dat ik weinig zelfvertrouwen heb, is in grote mate daaraan te wijten.”

Praktisch & wettelijk Adoptie kreeg een duidelijk omlijnd wettelijk kader in 1993 met het Adoptieverdrag van Den Haag. Dat verdrag trad in België in werking in 2005. Voordien was er in ons land slechts een beperkte wetgeving en volstond het te voldoen aan de voorwaarden opgelegd door het land van herkomst in het geval van interlandelijke adoptie.

Sinds 2005 moeten adoptieouders verplicht een geschiktheidsprocedure doorlopen. Daarin volgen kandidaten de verplichte voorbereiding en na een maatschappelijk onderzoek verklaart de familierechter je al dan niet geschikt voor adoptie.

Als dat zo is, maak je een keuze tussen binnenlandse of buitenlandse adoptie en volg je de bemiddelingsprocedure bij een erkende adoptiedienst. Voor binnenlandse adoptie is dat het Adoptiehuis in Antwerpen, voor buitenlandse adoptie telt Vlaanderen drie erkende instanties: Ray of Hope, Het Kleine Mirakel en FIAC.

Het belang van adoptieorganisaties

Bij buitenlandse adoptie kun je ook kiezen voor een zelfstandige adoptie. Dan moet je samenwerking in het herkomstland eerst onderzocht en goedgekeurd worden door het Vlaams Centrum voor Adoptie.

Een kindje ‘kiezen’, is en blijft een vreemd gegeven. In een ideale wereld bestaat adoptie uiteraard niet en groeit elk kind op in zijn eigen gezin. Of

Wettelijk gezien staat adoptie gelijk aan zelf bevallen.

Dat betekent dus dat voor de geadopteerde dezelfde rechten gelden als voor een eigen kind, ook wat het erfrecht betreft.

20

Special adoptie in een vertrouwde omgeving.

Sarah Goorix, trajectbegeleider bij VCA: “Dat was ook het uitgangspunt voor het Adoptieverdrag van Den Haag.

In de eerste plaats zoekt men adoptieouders in het land van herkomst. Daarnaast worden adoptiekanalen gescreend om te zien of alles legaal, transparant en in het belang van het kind gebeurt. Door de toepassing van het Verdrag worden kinderen vaker in hun herkomstland opgevangen.

Vandaar dat er minder buitenlandse adopties zijn.”

Een land als Ethiopië is nu dus veel minder aanwezig in de cijfers. In 2009 was dit voor An en Dirk niet het geval: “We hadden niet echt een voorkeur voor een land. Al is het wel zo dat we persoonlijk weinig affiniteit hebben met pakweg Kazachstan. Het feit dat wij een sibling adoptie wilden, zorgde op zich al voor een natuurlijke selectie. Niet elke organisatie biedt dat aan. In een land als Zuid-Afrika vroeg de lokale organisatie een bewijs dat we christenen waren, wat we niet hadden. En voor de organisatie in Haïti moesten koppels vijf jaar getrouwd zijn, wat we toen niet waren. Zo kwamen we uit bij Ethiopië.

Het jaar voordien waren we er nog op reis geweest en dat

was ons heel erg bevallen. Die voorkennis is wel een meerwaarde.”

Kennis van het land van herkomst Vandaag halen adoptieouders hun kind zelf op in het land van herkomst. Zo leren ze de context van het kind, de gebruiken en cultuur van zijn of haar land kennen. Essentieel volgens Yamuna, wiens adoptieouders destijds niet afreisden en haar enkel in België opwachtten. “Ik heb de hele vlucht geweend. Mijn adoptieouders wisten niets over India.

Toen ik naar België kwam, wilden ze dat ik in een bed sliep, maar dat kende ik niet.

De meeste kinderen in India slapen immers op de grond. Ik was heel bang. Omdat ik maar niet wou stoppen met huilen, kreeg ik er vaak van langs. Ze hebben me nooit gevraagd waarom ik huilde of hoe ik me voelde. Ook niet later op school. Ik was in België en vanaf dag 1 moest ik hun normen en waarden naleven.”

An en Dirk gaan heel open om met adoptie en delen wat ze weten met hun kinderen.

De biologische ouders zijn gekend, net als de broers en zussen. Ze praten erover als de kinderen er zelf naar vragen.

Die zijn op dit moment 11 en 13 jaar en adoptie is niet echt een gespreksonderwerp. Voor hen is het voorlopig bijkomstig. Wel prijkt voor allebei een groot fotoboek in de kast.

Als ze later naar Ethiopië willen gaan, staan de koffers van An en Dirk alvast gepakt. Dat ze het zo goed willen doen, verklaart Dirk door de dubbele verantwoordelijkheid die hij voelt. Ten opzichte van de kinderen, en ten aanzien van de biologische ouders.

Meer aandacht voor nazorg Het gebrek aan (kennis rond) nazorg kan voor zowel de geadopteerde als voor de adoptieouders beter. Toen Yamuna eindelijk de moed had gevonden om te getuigen over de moeilijke relatie met haar adoptievader, ging ze op 17-jarige leeftijd bij het adoptiebureau in Gent langs.

Ze kreeg er geen gehoor. Ze kon bij geen enkele andere instantie terecht.

Bij An en Dirk klinkt eenzelfde geluid. “Misschien heeft het te maken met de intense begeleiding vooraf. Die is heel uitgebreid en grondig.

Het valt dus op dat je er plots alleen voor staat van zodra de kinderen er zijn. Na twee ge-

Wat met adoptie door holebikoppels of alleenstaanden?

Om te adopteren moet je in ons land aan een aantal voorwaarden voldoen. Je bent minstens 25 jaar oud en minstens 15 jaar ouder dan het kind dat je adopteert, je volgt het verplichte voorbereidingsprogramma en je wordt geschikt verklaard door de familierechter. Je kunt zowel als alleenstaande of als koppel adopteren. Koppels, ook holebikoppels, kunnen enkel samen adopteren als ze getrouwd zijn, wettelijk samenwonen of minstens 3 jaar (feitelijk) samenwonen. Er geldt in België geen voorwaarde wat het geslacht

betreft of een wettelijke maximumleeftijd. Bij buitenlandse adoptie worden vaak bijkomende voorwaarden gesteld door de herkomstlanden zoals het verplicht getrouwd zijn en het niet toelaten van adoptie door holebikoppels. Dat beperkt de keuzemogelijkheden van deze kandidaat-adoptieouders. Vandaar het grote aantal holebikoppels dat zich aanmeldt voor binnenlandse adoptie. 1 op de 2 kinderen die in 2016 binnenlands werden geadopteerd, zijn bij koppels van hetzelfde geslacht geplaatst.

21 sprekken was er geen contact meer. Wij hebben zelf extra informatie en foto’s ingewonnen over de huidige situatie van de biologische ouders. Om te anticiperen op vragen die er toch ooit zullen komen.

Wij prijzen ons gelukkig met onze schatten van kinderen, maar ik kan me voorstellen dat mensen bij wie het adoptieverhaal minder vlot loopt met veel vragen zitten.

Wat bij hechtingsstoornissen?

Wij weten niet bij wie je dan terechtkunt. Gelukkig verloopt ons adoptieverhaal heel positief. Zelfs beter dan wat we er van verwacht hadden.”

Leen Van Damme van het Vlaams Centrum voor Adoptie: “Je kunt altijd aankloppen bij je adoptiedienst. Doe je dat liever niet, dan kun je contact

opnemen met het Steunpunt Adoptie. Het Steunpunt biedt ondersteuning en nazorg aan alle partijen van de adoptiedriehoek: geadopteerden, (kandidaat-)adoptieouders en afstandsouders. Zij bemiddelen ook bij problemen. In sommige gevallen verwijzen ze door naar een specialist.”

Hoop op hereniging Op de vraag of Yamuna denkt ooit antwoorden te krijgen op haar vragen en herenigd te worden met haar biologische moeder, klinkt ze strijdvaardig: “Soms heb ik het gevoel van wel. Onlangs is een vriendin gestorven en ik weet niet waarom, maar iets in mij zei me dat mijn moeder nog leeft.

Mensen denken dat de hoop

slijt met de jaren. Niets is minder waar: het zal pas stoppen met malen in mijn hoofd als ik antwoord krijg op mijn vragen. Ik heb al verschillende mails gestuurd naar een paar zusters in India maar zonder resultaat. Ik begrijp niet waarom ze zo geheimzinnig doen. Elke persoon heeft toch het recht om zijn roots te kennen? Het grote probleem volgens mij is dat er zoveel geld mee gemoeid is. Als sommige zusters in India die adopties regelen, zich wat meer zouden bekommeren om het welzijn van het kind dan om geld, dan waren we al een grote stap vooruit. Als ik er toch in slaag mijn moeder ooit te vinden, dan ga ik direct terug.” ● *An en Dirk zijn fictieve namen

Nergens zo goed als thuis Bel gratis

0800 26 708 www.tk-traplift.be

Makkelijk en veilig de trap op met een traplift van thyssenkrupp Encasa · · · ·

Duitse degelijkheid en 60 jaar ervaring van de marktleider Een traplift op maat van uw trap, geleverd rechtstreeks van de fabriek Unieke draaitechniek, met installatie aan muur- of leuningzijde Adviseurs en installateurs uit uw buurt, met een Service 24/24 en 7/7

Vraag een vrijblijvende offerte en een ‘testrit’ bij een klant in uw buurt.

Ontvang uw gratis informatiepakket

Voor meer kankan u ook terecht in in éénéén van van de onderstaande Thuiszorgwinkels: Voor meerinfo info u terecht de onderstaande Thuiszorgwinkels: 2200 HERENTALS Hofkwartier 5

Tel. 014 47 36 00

2320 HOOGSTRATEN Vrijheid 168

Tel. 014 47 36 00

2000 152 39 Tel. 40 53 2220 ANTWERPEN HEIST-O-D-BERGAmerikalei Boudewijnlaan Tel. 0150328238 30 70 2550 11A 33D Tel. 68 93 2260 KONTICH WESTERLO Drabstraat St.-Lambertusstr.

Tel. 0140347888 36 00 2300 KALMTHOUT TURNHOUT Patersstraat 85 0140347644 36 00 2920 Kapellensteenweg 73 Tel. Tel. 41 13

www.thuiszorgwinkel.be www.thuiszorgwinkel.be

2400 2170 2440 2110 2500 2800

MOL Corbiestraat 3 MERKSEM Oude Bareellei 33 GEEL Stationsstraat 162 WIJNEGEM Turnhoutsebaan LIER A. Vanderpoortenlaan 21 363 MECHELEN Antwerpsesteenweg 259

Tel. 014 47 36 00 Tel.014 03 47 6453680 Tel. 0051 Tel. 015 03 354 Tel. 28 3008 7012 Tel. 015 28 30 70

A

Thuiszorgwinkel

22052017_thyssenkruppEncasa_Cava_125x180_Mechelen.indd 1

13/04/17 21:43

22

Zeg eens AAA

TEKST: Timothy Puype

Dokter, dokter!

Spierpijn, is dat normaal?

Sporten is gezond. Als je het niet gewoon bent, hou je er waarschijnlijk stijve en pijnlijke spieren aan over. Kan dat kwaad of kun je het vermijden? Çava? vroeg het aan huisarts Leticia Nolst.

01

SPIERPIJN OF SPIERPIJN? Er bestaan ruwweg twee soorten spierpijn: normale spierpijn die opduikt na een inspanning en abnormale pijn, zoals bij een spierscheur, bij koorts en griep of fibromyalgie. Vlak na een inspanning komt er melkzuur vrij in de spieren, wat de pijn veroorzaakt. De uitgestelde spierpijn die je voelt na een inspanning is delayed onset muscle soreness (DOMS).

02

WAT IS ‘DOMS’?

DOMS staat voor delayed onset muscle soreness en staat voor spierpijn die je voelt 24 tot 72 uur na de inspanning.

De pijn wordt veroorzaakt door microscopisch kleine beschadingen in de spiervezels als gevolg van de inspanning.

Je lichaam probeert die te herstellen. Dat gaat gepaard met een ontstekingsreactie en die veroorzaakt de pijn.

‘Spierpijn na een inspanning gaat meestal vanzelf over.’

DOKTER NOLST

04 03

WAT KAN JE DOEN?

WAT ALS HET NIET OVER GAAT?

Spierpijn na een inspanning gaat meestal vanzelf over. Ontzie je spieren een beetje of neem eventueel een pijnstiller. Heb je veel pijn, dan kan een ontstekingsremmer soelaas bieden. Je kunt melkzuur tijdens of vlak na het sporten vermijden door goed op te warmen en achteraf te stretchen.

Als de spierpijn na enkele dagen niet spontaan verbetert of zelfs erger wordt, contacteer je best je huisdokter. Doe dat zeker bij plots opkomende hevige spierpijn, als het je normale functioneren belemmert, bij een plotse bloeduitstorting of gewoon als je je echt ziek voelt.

Pro & contra

TEKST: Cédric Goethals

Meertalige lagere scholen zijn de toekomst Talenkennis is belangrijk in een globaliserende wereld. Hoe we die talenkennis kunnen stimuleren, blijft een discussiepunt. In Wallonië volgen sinds 1998 al heel veel leerlingen taalbadonderwijs. In Vlaanderen mag het enkel in het secundair.

Moeten we dat uitbreiden naar kleuter- en lager onderwijs?

Pro

Contra

PIET VAN DE CRAEN ‘Sommige partijen vrezen onterecht dat het Nederlands erop achteruit zou gaan.’

JULIEN BORREMANS ‘Misschien moeten we op zoek gaan naar een tussenoplossing.’

‘Hoe vroeger, hoe beter. Tweetalige kinderen beschikken namelijk over een hoger leervermogen, tonen hersenscans aan. In 2004 onderzochten we of de leerlingen van enkele basisscholen in het Stimulerend Meertalig Onderwijs in Brussel (STIMOB) beter Frans kennen. Iets wat sceptici vaak betwisten. Wat met hun moedertaalkennis? Hoe staan leerlingen en leerkrachten tegenover de vreemde taal? Beheersen ze de leerstof even goed? En beïnvloedt de meertalige omgeving hun denkvermogen? Op alle vragen kregen we een positief antwoord. Leerlingen staan heel open tegenover de aanpak. Ze beheersen zowel de moedertaal als de vreemde taal beter. Ook hun denkvermogen scoort beter.

Ze kunnen bijvoorbeeld sneller rekensommen oplossen. Meertalig lager onderwijs bereidt leerlingen beter voor op het secundair onderwijs. Dat het zo lang duurt om dit type onderwijs in Vlaanderen in te voeren, lijkt me vooral een politieke kwestie. Sommige partijen vrezen onterecht dat het Nederlands erop achteruit zou gaan.’

‘In Edingen, waar ik lesgaf, loopt taalbadonderwijs goed. Ik ben dus niet tegen het taalbadonderwijs, maar plaats er toch enkele kanttekeningen bij. De school waar ik lesgaf, stelt namelijk twee voorwaarden. Enerzijds selecteert ze leerlingen op basis van hun punten. Anderzijds moeten ouders ondersteuning kunnen bieden. Maar niet iedereen heeft dezelfde capaciteiten. Anderstalige gezinnen krijgen geen kans in zo'n systeem. Voor mij komt dit neer op de creatie van elitescholen.

Meertaligheid is een must, maar immersie-onderwijs lijkt me vooral een modetrend. Men gaat voorbij aan de pijnpunten. Jongeren die in het Nederlands al moeilijkheden ondervinden en thuis geen draagvlak hebben, zullen de leerstof minder beheersen en naast de les toch hun moedertaal spreken. Misschien moeten we op zoek gaan naar een tussenoplossing. Ik pleit voor scholen die werk maken van een brede leer- en leefomgeving.

Lagere en secundaire scholen kunnen taalbegeleiding organiseren, in zee gaan met anderstalige jeugdbewegingen, noem maar op. In Vlaanderen bestaan er al een aantal concepten. In Brussel nog niet.’

Piet Van De Craen is hoogleraar Nederlandse en Algemene Taalkunde aan de Vrije Universiteit Brussel. Hij was een van de initiatiefnemers van het STIMOB, waarin leerlingen 20% van hun vakken in het Frans krijgen.

Julien Borremans is leerkracht WetenschappenWiskunde in het Brussels Nederlandstalig onderwijs en gaf vroeger ook les in een immersieschool in het Waalse Edingen.

Deel je mening over deze stelling op facebook.com/magazinecava

23

24

Gokverslaving

HOE V E R S L AV E N D IS

G O K K E N?

TEKST: Willem-Jan van Ekert ILLUSTRATIE: Sarah Vanbelle

De Belgen vergokten afgelopen jaar ruim één miljard euro, waarvan ruim een derde op het internet.

DAT IS MEER DAN het bruto nationaal product van een land als Burundi… Een gokverslaafde zal hier niet van wakker liggen.

Die heeft andere problemen aan het hoofd.

Uit een schatting blijkt dat ongeveer 500.000 Belgen online gokken. Dimitri Das werkt bij de preventiedienst van het CAD Limburg, het Centrum voor Alcohol- en andere Drugproblemen. Zij behandelen ook mensen met gokproblemen. “Van alle volwassen Belgen is 1,6% een risicogokker en 0,4% verslaafd aan het gokken. Het gaat dus over bijna 200.000 Belgen, waarvan er zo’n 50.000 verslaafd zijn.”

Waarom is gokken zo verslavend?

“Vooral spelen waarbij de tijd tussen de inzet en het resultaat heel kort is, zijn risicovol. Bij slotmachines is dat slechts een paar seconden. Dat vergroot de kans om door te blijven spelen enorm. Bij toestellen met een hoog uitkeringspercentage gaan gokkers ervan uit dat ze meer kans maken op winst. Wat ze blijkbaar niet beseffen, is dat die winstkansen worden berekend aan de hand van ingewikkelde algoritmes. Je hebt daar zelf geen enkele invloed op. Gokkers denken ook vaak ten onrechte dat de

TEKST: Willem-Jan van Ekert FOTOGRAFIE: Filip Van Roe — Reporters

26

Gokverslaving

winst vanzelf gaat komen als ze al een tijdje verliezen. Maar bij elk nieuw spel is de kans weer even klein. We illustreren dat tijdens de begeleiding van gokverslaafden door ze een zak te geven met 100 knikkers waarvan 1 witte en 99 rode.

Een gokker denkt: Ik haal er een uit, leg die opzij zodat ik uiteindelijk automatisch die witte trek. Als je vertelt dat bij elke trekking alle 100 knikkers in de zak moeten blijven, komt het inzicht.”

Hoe behandelen jullie een gokverslaafde?

“Bij het intakegesprek brengen we de situatie van de gokker in kaart. Als de cliënt ermee instemt, vragen we een toegangsverbod aan bij de Kansspelcommissie. Daarna gaan we aan de slag: we leren de gokker de risicosituaties kennen en de momenten waarop er gegokt wordt inschatten.

We kijken naar de oorzaak van het gokken en welke factoren het in stand houden. De meeste gokkers geven aan controle te hebben over het spel. Die denkfout proberen we ook aan te pakken. Belangrijk is de zelfcontrole: hoe kan de gokker die vergroten? Door bijvoorbeeld op weg naar huis een speelautomatenhal te vermijden.

Zorgen dat er geen kredietkaarten en een limiet aan cash geld op zak zijn of via de bank een uitgavenlimiet instellen.

Een groot probleem bij het online gokken is dat de gokker niet het gevoel heeft met echt geld te spelen. Online bestaat er ook geen sociale controle.”

Hoe kan je een problematische gokker herkennen?

“Dat is moeilijk. Als je wacht tot financiële problemen uitkomen, dan kan het lang duren. Gokkers proberen hun

probleem zolang mogelijk voor zichzelf te houden en dat toe te dekken op allerlei manieren.

Ze lenen geld bij verschillende mensen om de spaarpot thuis aan te kunnen vullen. Ik denk dat je vooral veranderingen in het gedrag en het functioneren van de persoon kan opmerken.

Maar ook dat is niet eenvoudig.

Daarom proberen we gokkers online rechtstreeks aan te spreken en gokhulp.be bekend te maken. Dat is een website die we samen met de Kansspelcommissie hebben ontwikkeld en waarop gokkers anoniem terechtkunnen.”

Wat is het profiel van de gokker?

“Strategische gokkers kiezen eerder voor weddenschappen of kopen aandelen. De niet-strategische gaan naar de bingospelen en slotmachines.

Hoe zwaarder het probleem, hoe minder het soort spel uitmaakt. Net als bij een verslaving aan alcohol of drugs bouw je als gokker een tolerantie op.

Wie in het begin voor 5 of 10 euro speelde, krijgt daar na een tijdje geen roeseffect meer van.

Dus vergroot de inzet, net als de genomen risico’s.”

Drugsverslaafden worden vaak opgenomen. Hoe zit dat bij gokverslaafden?

“Bij sommige cliënten is de situatie zodanig uitzichtloos dat een opname aangewezen is.

Het probleem is dat maar 10% van de problematische gokkers in de hulpverlening komt, de schaamte is vaak groot. Online bereiken we er al wat meer.

Op dit moment bestaat er ook niet veel gespecialiseerde hulpverlening.”

Waarom beginnen mensen met gokken?

“Meestal niet uit geldnood, ze beginnen zoals dat in de

DIMITRI DAS

‘Hoe zwaarder het probleem, hoe minder het soort spel uitmaakt.’

27

GETUIGENIS X:

Gokken... ik zou dat nooit doen “Ik heb een diploma hoger onderwijs en al jaren een goed betaalde job.

Ik had het goed. Tot drie jaar geleden. Het begon heel onschuldig. Via een vriend had ik vernomen dat je gemakkelijk een bonus online kon winnen zonder zelf geld te verliezen. 100 euro zonder er iets voor te moeten doen.

Zomaar op je rekening gestort.”

'Na een tijd ken je de waarde van geld niet meer.'

“Kon ik maar teruggaan naar dat moment. Ik had mijn gevoel moeten volgen dat me ergens waarschuwde voor de ellende die zou komen. Uiteindelijk deed ik het toch. Enkel die 100 euro pakken en dan stoppen. Kort erop was ik alleen thuis. Het begon met 200 euro op de online roulette. Ik was dat geld in een flits kwijt en ik kon me wel voor de kop slaan. Ik moest en zou die 200 euro terugwinnen.

Het geluk stond aan mijn kant en ik verdiende al snel 1.000 euro. Toen begon ik in mijn hoofd te fantaseren over wat ik allemaal zou kunnen kopen. Ik kon niet meer helder nadenken.

Die avond heb ik 4.000 euro verloren. Het is raar maar zolang je achter je computer zit, verkeer je in een soort trance. En dan gaat die computer uit en komt het besef wat je in godsnaam gedaan hebt.

Jammer genoeg was dit besef telkens van korte duur. Na een tijd ken je de waarde van geld niet meer. Je negeert de ernst van de situatie omdat je denkt dat je dat geld ooit gaat terugwinnen.

Ik heb uiteindelijk 7 maanden gegokt tot mijn vriend erachter kwam. In die periode voelde ik me vaak leeg, depressief en onrustig. Ik heb geluk gehad dat hij er begrip voor

had dat ik mezelf niet was.

Hij heeft mijn schuld van 7.500 euro afgelost. Maar daarbovenop had ik ook al mijn spaargeld vergokt: in totaal zo'n 35.000 euro.

Het had nog veel erger kunnen zijn als mijn vriend het niet had ontdekt. Ik ben een hoop geld kwijt maar het belangrijkste is dat ik weer mezelf kan zijn en kan genieten van de normale dingen. Eens lekker gaan eten, een goed boek uitlezen, gaan sporten… Cliché, maar het echte geluk zit uiteindelijk in al die kleine dingen.”

Anonieme getuige op gokhulp.be

28

Gokverslaving gokreclame wordt voorgesteld.

Die laat zien dat je altijd wint en je leven erdoor verbetert. De reclame stelt gokken ook voor als iets sociaals en het wekt ook de indruk dat een keer gokken geen kwaad kan. Een aantal mensen is daar vatbaar voor en voordat je het goed en wel beseft, begin je te gokken.”

Hoeveel is te veel?

Bij problematisch gokken kunnen deze kenmerken zichtbaar worden: • Je verlegt je grens steeds iets verder.

• Het gaat je alleen nog maar om het winnen.

• Je raakt in een roes wanneer je aan het spelen bent.

• Door het gokken hoef je niet aan je problemen te denken. Je vergeet alles om je heen.

• Je hebt problemen door het gokken; je gaat gokken om die te vergeten.

• Je denkt alleen nog maar aan gokken.

• Als je een tijdje niet kunt gokken, raak je geïrriteerd, paniekerig of zelfs agressief.

• De omgeving heeft problemen met jouw gokken.

• Je houdt het gokken zoveel mogelijk geheim.

• Op tijd op je afspraken komen wordt steeds moeilijker.

• Je raakt in de financiële problemen. Met enige regelmaat moet je geld lenen.

Is het niet te gemakkelijk om te gokken?

“Voor alle duidelijkheid: meespelen met de lotto of een ‘onschuldig’ krasbiljet kopen is ook gokken. Bij de Nationale Loterij kan je online maar voor een bepaald bedrag spelen per dag. Bij andere online gokaanbieders bestaat zo’n systeem niet. Minister Koen Geens wil een nieuwe kansspelwet: de minimum leeftijd optrekken tot 21 jaar (voor online sportweddenschappen en online spelen van de Nationale Loterij blijft die op 18 jaar, nvdr) en het aantal weddenschapkantoren laten dalen.

Maar het zou goed zijn mocht er ook een beperking komen op de maximale inzet en winstuitkering. Zeker online waar soms op korte tijd heel veel geld verloren wordt. Inschrijven zou via het rijksregisternummer moeten gebeuren.

De Kansspelcommissie werkt aan een systeem waarbij het rijksregisternummer van geregistreerde gokkers direct gecheckt wordt. Inloggen gaat enkel via de identiteitskaart of met de app itsme . De commissie legt ook een lijst aan met fictieve namen om fraude te voorkomen.

Hoe ver mag de wet nog gaan?

“Voor ons zo ver mogelijk.

De wet op online kansspelen bestaat pas sinds 2010. Sindsdien is reclame toegestaan, wij zijn vragende partij om die weer af te schaffen. Op zijn minst moeten daar strikte re-

gels rond komen. Wanneer mag de reclame getoond worden, waar, hoe vaak? Op dit moment is die bijzonder agressief.

Rond elke sportwedstrijd zie je reclame voor online goksites.

Je kunt er niet meer aan ontkomen.” ●

Vragen over een gokverslaving?

Hier kun je terecht voor gespecialiseerde en professionele hulp.

• gokhulp.be • dedrugslijn.be • VAGGA Boomgaardstraat 7, 2018 Antwerpen 03 256 91 40 boomgaardstraat@vagga.be vroeginterventie@vagga.be • CAD Salvatorstraat 25, 3500 Hasselt 011 27 42 98 info@cadlimburg.be • CGG Eclips Elyzeese Velden 74, 9000 Gent 09 235 22 41 cggeclips.be

Gespot

01

02

03

29

CM nieuws Alle nieuwigheden bij CM ontdek je hier

De lucht in met de CM-ballon

Kazou zoekt animators Kazou, de CM-jeugddienst, organiseert gezonde vakanties voor kinderen en jongeren van 7 tot 18 jaar, met en zonder beperking. Zo’n 800 enthousiaste vrijwilligers maken dat elk jaar waar. Ben jij gek op ravotten met kinderen? Wil je jongeren een onvergetelijke vakantie bezorgen? Of voel je er iets voor om te snoezelen met jongeren met een beperking? Op de Kazou-basiscursus krijg je daarvoor een fantastische en leuke voorbereiding. ―⟶

Vorige zomer kon je bij de Toeristische Dienst van Mechelen een wandelgidsje van çava? afhalen, waarmee je kennis kon maken met mooie bekende en minder bekende hoekjes van de stad, die allemaal iets met ‘zorg’ te maken hebben. Je kon ook meedoen aan een wedstrijd waarmee een ballonvaart te winnen viel.

Wiske Dumon uit Mechelen kwam met haar antwoord op de schiftingsvraag het dichtst bij het juiste antwoord. Het heeft even geduurd voor het zover was, maar op zondag 16 juli ging de CM-ballon de lucht in boven Heist-op-den-Berg, met aan boord Wiske en enkele familieleden en vrienden.

• Wanneer? Van zaterdag 28 okt tot zaterdag 4 nov.

• Waar? Jeugdverblijfcentrum Heibrand, Westmalle.

• Prijs? € 137 ‘all-in’.

• Voorwaarde? in 2017 minstens 17 jaar worden of zijn.

• Hoe inschrijven? Stuur een mailtje naar kazou.rmt@cm.be voor meer info.

DE CM-ZORGLIJN VOOR AL JE ZORGVRAGEN Vanaf maandag 11 september start CM regio Mechelen-Turnhout met de CM-zorglijn. De CM-zorglijn is er voor iedereen die vragen heeft over thuiszorg. De zorglijnmedewerkers zullen informatie en advies geven en kunnen je helpen bij het inschakelen van gezins- of kraamzorg, verpleegkundige zorgen, een personenalarmsysteem, oppas en opvang … ―⟶ 014 40 35 40 of zorglijn.rmt@cm.be. Deze dienstverlening is gratis.

30

Jongdementie

Mijn papa ...

Elk jaar krijgen 600 tot 700 vijftigers in ons land de diagnose jongdementie.

De impact van deze ontluisterende ziekte is voor de directe omgeving vaak zwaarder dan voor de patiënt zelf. “Ik ben er constant mee bezig”, zegt Nele, die voor haar vader zorgt.

TEKST: Ludo Hugaerts FOTOGRAFIE: Anton Coene

31

... is weg

15 DECEMBER 2015. Marc (nu 61) uit Willebroek weet nog precies op welke dag hij van de neuroloog de diagnose ‘jongdementie’ kreeg. Een MRI en een petscan toonden witte vlekken op zijn hersenen. Marc ziet er fysiek allesbehalve een dementiepatiënt uit – met dank aan zijn dagelijkse wandelingen, de oefeningen van de kinesist en de hometrainer in het dagcentrum. Hij komt ook tussen in het gesprek en weet tot op de cent hoeveel invaliditeitsuitkering hij elke maand ontvangt.

“Zijn geheugen is niet het probleem”, zegt dochter Nele (36), die bij hem aan tafel zit.

“Mijn broer en ik hadden al vóór de diagnose een vermoeden, omdat we het karakter van papa zo sterk zagen veranderen. Hij was altijd een strenge vader, eerder koppig en niet al te sociaal.

Plots werd hij veel meegaander en socialer. Hij woonde sinds de scheiding alleen en kon zijn werk en zijn leven steeds minder vlot regelen.

Op zijn werk heeft hij zich nochtans nooit ziek gemeld. Toen hij uit vakantie kwam, zijn we met hem naar de huisarts gegaan. Na vijf minuten kregen we de diagnose ‘zware depressie’. De huisarts schreef een behandeling met antidepressiva

32

Jongdementie

voor. En diezelfde dag kreeg mijn vader ook zijn ontslag. De behandeling hielp echter niet.

Een half jaar later hebben mijn broer en ik beslist met papa naar een neuroloog te gaan.

We wilden de bevestiging dat er wel degelijk ‘iets’ was, zoals we al enige tijd vermoedden.”

Na de diagnose bleven vader, dochter en zoon eerst een kwartier stil in de hal van het ziekenhuis staan.

“Ik dacht: mijn toekomst is weg”, zegt Marc. “En ik dacht vooral: wat nu?”, valt Nele in.

“Wat moet er gebeuren, kan hij nog werken, wie kan ons helpen? Van de neuroloog en het ziekenhuis kregen we geen enkele doorverwijzing. Op het internet heb ik uiteindelijk trajectbegeleidster Els Verbreuken gevonden.”

Drie dagen vermist Ook dankzij haar advies kent Marc vandaag een vrij stabiele situatie. Hij woont nog alleen en gaat elke dag wandelen.

Zelfstandig het huishouden beredderen lukt echter niet meer, terwijl hij ooit eigenhandig drie huizen heeft verbouwd.

Een paar dagen per week heeft hij huishoud- en kookhulp.

Hij gaat regelmatig eten in een

lokaal dienstencentrum en elke woensdag brengt hij door in een dagcentrum voor jongdementen in Hofstade. Dochter Nele brengt elke dinsdagavond met hem door, zoon Wouter elke zondagmorgen. Ze maken gebruik van enkele handige hulpmiddelen: plakbriefjes die hem aan bepaalde handelingen of afspraken herinneren, een vaste toetsentelefoon en een tracer. Nele: “Papa kan zijn gsm niet meer gebruiken. Als ik hem bel op de vaste telefoon, neemt hij die soms wel nog op. De tracer hangt vast aan een sleutelbos. We hebben die aangeschaft omdat hij vorig jaar drie dagen vermist was. Al die tijd heeft hij in zijn auto doorgebracht op de pechstrook van een oprit van de E19. Zijn auto had panne gekregen. Hij stapte alleen uit zijn auto om te plassen, maar verder was hij compleet gedesoriënteerd. Na drie dagen heeft de wegpolitie hem gevonden. Met de tracer en een app kunnen mijn broer en ik hem nu overal volgen en gelukkig houdt hij die sleutelbos altijd bij zich.”

De omgekeerde wereld Zonder twijfel heeft de jongdementie meer impact op zijn dochter dan op Marc zelf.

Nele: “Ik heb een normaal sociaal leven, toch ben ik constant met zijn ziekte bezig.

Bijvoorbeeld om zijn vervoer, zijn financiën en het contact met de thuiszorgdiensten te regelen. Ik had nooit gedacht dat ik op mijn 36ste zou moeten zorgen voor een uiterlijk kerngezonde vader van 61.

Onze situatie is gewoon de omgekeerde wereld. Je zou het een geluk bij een ongeluk kunnen noemen dat ik zelf single ben en dus meer tijd heb. Voor mijn broer, die een groot gezin heeft, is mantelzorg al veel moeilijker. Ik woon op 25 kilometer van papa en ik heb al gedacht bij hem te komen inwonen, maar welk leven heb ik dan? Ik weet ook dat er een dag komt dat hij niet meer thuis zal kunnen blijven. We gaan binnenkort op bezoek naar een woonzorgcentrum in Leuven dat leefgroepen voor jongdementen aanbiedt.”

“Mijn band met Nele is nu beter, ik ben zachter geworden”, werpt Marc op. Maar Nele ziet dat heel anders: “Mijn papa is weg en ik mis hem. Hij was een strenge vader, maar toch had ik een goede band met hem. Op zijn raad kon ik altijd vertrouwen.

Wat is jongdementie?

Deze vorm van dementie treedt op in de leeftijd tussen 55 en 65 jaar (jonger dan 55 is uitzonderlijk).

Meestal gaat het om zogenaamde frontotemporale dementie (FTD), waarbij hersencellen verdwijnen in het voorste gedeelte van de hersenen (de frontale en temporale hersenkwabben). Bij ouderdomsdementie en de ziekte van Alzheimer is geheugenverlies één van de belangrijkste symptomen. Bij FTD vallen vooral de veranderingen in de persoonlijkheid op. Andere symptomen zijn: geen ziektebesef, meer emotionele reacties, verlies van aan-

dacht voor de partner of de kinderen, vermindering van de zelfstandigheid, moeite met dagelijkse handelingen, obsessief-dwangmatige handelingen of dito spreken, concentratieverlies en in een latere fase geheugenverlies.

Er bestaat (nog) geen behandeling en het ziekteproces lijkt ook sneller te verlopen dan bij ouderdomsdementie.

De levensverwachting hangt van patiënt tot patiënt af, maar schommelt tussen 6 en 11 jaar.

33

NELE: ‘Met de tracer en een app kunnen mijn broer en ik hem nu overal volgen.’

34

Jongdementie

Maar nu moet ik mijn vader opnieuw leren kennen en dat is erg.”

Méér aandacht voor jongdementie a.u.b.

Nele krijgt best wel steun van haar omgeving, vrienden en collega’s. “Het probleem is dat niemand, behalve mijn broer, me begrijpt omdat jongdementie nog zo onbekend is. Mensen zeggen me: ik weet hoe je je voelt, mijn oma had dat ook.

Néé, ze weten het niet, want ze verwarren jongdementie met Alzheimer.”

Nele hoopt dus vooral dat er meer aandacht komt voor de ziekte. Ze hoopt ook vurig dat huisartsen beter vertrouwd raken met jongdementie, zodat ze niet meer meteen aan depressie of burn-out denken.

Dat huisartsen, specialisten en ziekenhuizen de familie van jongdementen doorverwijzen naar gespecialiseerde hulp.

En natuurlijk dat het wetenschappelijk onderzoek sneller vooruitgaat. “Papa doet met zijn lichaam wat hij wil, maar als het van mij afhangt, schenkt hij na zijn dood zijn hoofd aan de wetenschap, zodat onderzoekers meer inzicht krijgen.”

Trajectbegeleidster Els: ‘Het is vaak zwaarder voor de omgeving dan bij Alzheimer op latere leeftijd’ Els Verbreuken werkt als trajectbegeleidster voor Kyma, een zorgvernieuwend project dat jongdementen zo lang mogelijk thuis wil laten blijven.

Het wordt gedragen door negen partners, waaronder CM. Kyma bedient de arrondissementen Turnhout, Mechelen en Limburgse gemeenten die aan de provincie Antwerpen grenzen.

Het project biedt thuisonder-

steuning, heeft een dagopvangcentrum in Dessel (Jongdementiehuis) en organiseert geregeld familiegroepen en voordrachten voor de naaste familieleden van jongdementen.

Zelf begeleidt Els een kleine dertig gezinnen, die ze vier keer per jaar bezoekt.

“Samen met de familie bekijk ik wat de noden zijn en help ik bij het vinden van de passende thuishulp. Ik heb ervaren dat jongdementie en meer specifiek de FTD-vorm voor de omgeving vaak zwaarder valt dan dementie op oudere leeftijd.

Het gaat immers om nog vrij jonge en actieve mensen aan wie uiterlijk niets te zien is en bij wie het geheugen nog min of meer normaal werkt. Omdat jongdementen met FTD geen besef van hun eigen situatie hebben, voelen ze zichzelf best oké, maar de omgeving wordt geconfronteerd met een sterke en vrij plotselinge gedragsverandering. En in tegenstelling tot Marc is die verandering vaak negatief: agressief, ontremd, repetitief/dwangmatig

of asociaal gedrag. Bij Alzheimer verloopt het proces veel trager en merk je vooral veranderingen in de kennis, veel minder in het gedrag.”

Ook Els hoopt dat jongdementie en de bestaande ondersteunende projecten beter bekend geraken: “Nu valt er een onzichtbare groep patiënten tussen de mazen.

Het zou al helpen als één arts in elke groepspraktijk meer over jongdementie leert en dat neurologen automatisch doorverwijzen.” ● • Contact Kyma: 014 40 35 05, www.kyma.be of mail naar infojongdementie@gmail.com.

• Behalve het Jongdementiehuis in Dessel bestaan er ook dagcentra voor jongdementen in onder meer Leuven (De Bezelaer en De Wingerd), Antwerpen (De Toren), Berlaar (Noah), Hofstade (Nieuwenhuizen), Brugge (Rozemarijn), Eeklo (De Zandkorrel) en Nevele (Ter Motte).

• Zie ook www.jongdementie.be

Zorg je voor iemand met (jong-)dementie?

CM organiseert cursussen en infosessies die je taak als mantelzorger ondersteunen: • Dementie – en nu? Vanaf 3 oktober in Olen.

• Omgaan met dementie. 26 september in Turnhout, 16 november in Mechelen.

Meer informatie achteraan in de CM-agenda.

Dementie op jonge leeftijd Een praktische gids voor personen met jongdementie, familie en hulpverleners 20% korting voor çava-lezers: zie CM-deals blz. 50.

Gespot

01

02

03

35

Wablief?

Straffe quotes, waanzinnige records & coole nieuwe snufjes...

OP CRUISE OF NIET?

Vergeten of onthouden?

WAT? Miljoenen mensen gaan elk jaar op cruise. Zo’n boot is een stad op zich, met cafés, bioscopen, zwembaden, alles wat een mens nodig zou kunnen hebben voor een fijne vakantie. Maar zo’n gevaarte is een grote vervuiler, blijkt nu.

Canadese onderzoekers hebben aangetoond dat het goed is om dingen te vergeten. Het is het bewijs dat je geheugen goed functioneert.

Dat klinkt tegenstrijdig, maar is het niet. Vergeet je regelma-

WAAROM? Een gemiddeld cruiseschip stoot op een dag evenveel fijn stof uit als een miljoen(!) auto’s. De concentratie zou op hetzelfde niveau zitten als de meest vervuilde steden, zoals Shanghai en Delhi. Zonnebaden lijkt een pak minder aantrekkelijk zo.

1 00 . 00

0

Alle bloedvaten in ons lichaam samen zijn ongeveer 100.000 kilometer lang.

We produceren toch niet zoveel speeksel CORRECTIE ⟶ In de vorige çava be-

weerden we dat een mens in zijn leven twee olympische zwembaden kan vullen met speeksel. Dat bleek iets te

enthousiast. De hoeveelheid speeksel na een gemiddeld mensenleven vult slechts een fractie van een olympisch zwembad.

tig waar je pakweg je telefoon hebt gelegd? Heel goed! Want zo komt er meer plaats vrij in je hoofd voor belangrijke zaken. Ons geheugen helpt ons zo de dagelijkse lawine aan informatie te filteren.

36

Portretten

TEKST: Timothy Puype, FOTOGRAFIE: Dries Luyten

K AMPLIEFDES

Jaarlijks gaan duizenden jongeren op Kazou-kamp. En komen terug met nieuwe vriendschappen, of zelfs met een lief. We spraken met drie ‘Kazou-koppels’. Jeugdliefdes met een happy end.

Wie? Els en Hans Wanneer? Leerden elkaar kennen in 2003 in Zweden Els: “We leerden elkaar kennen in 2003 op kamp in Zweden. Hans en ik waren er mee als 17-jarigen. Na het kamp hielden we met een paar nog contact, maar met Hans voelde het toch een tikkeltje anders. We woonden ook niet ver van elkaar. Tijdens de startdag voor de zomervakanties vroeg Hans me plots als ‘medemoni’ mee op kamp. Een ingeving van het mo-

ment, zeg maar. Eentje die heel goed uitgedraaid is.

We voelden elkaar heel goed aan en hadden aan een blik genoeg om elkaar te begrijpen. Daarna gingen we beiden studeren in Gent, elk apart op kot. Gelukkig konden we onze ouders ervan overtuigen om de 3 jaar daarna samen op kot te mogen. In 2011 zijn we getrouwd, we hebben intussen 2 kinderen.”

Wie? Margje en Alexander Wanneer? Leerden elkaar kennen in 2012 in Massembre Margje: “We maakten vijf jaar geleden kennis op de animatorcursus in Massembre. Al snel hadden we een oogje op elkaar.

Enkele maanden nadien kusten we voor het eerst op het galabal. Alexander ging studeren in Brussel, ik in Gent, maar we zagen elkaar nog op KAZOUactiviteiten. Een avondje uit deed de vonk opnieuw overslaan. In oktober zijn we twee j a a r s a m e n e n g a a n we o p roadtrip. We zien elkaar vooral tijdens het weekend en reizen graag. Samen op kamp zijn we nog niet geweest, maar dat sluiten we niet uit.�

Wie? Liesbeth & Geert Wanneer? Leerden elkaar kennen in 1997 in Zwitserland Liesbeth: “Geert was in ’97 monitor van een kamp in Zwitserland. Drie jaar later volgde ik een cursus voor bergmonitor. Geert was toen mijn leider. In 2004 liepen we samen een huttentocht met een ploeg van 11 meisjes en 1 jongen. We konden het goed met elkaar vinden. Toen ik het even moeilijker had, bood hij een luisterend oor. Hij heeft dan ook tien jaar meer levens-

wijsheid (lacht). Toch duurde het nog maanden voor ik Geert zijn bedoelingen doorhad. Misschien waren het vooral de oneliners die bij mij de vonk lieten overslaan.

Geert stuurde dagelijks een leuk sms’je met een grappige quote of een woordspeling. Al snel vroeg Geert me om samen te wonen. Een jaar later zijn we getrouwd en intussen hebben we twee kinderen: Thiben en Linthe.”

40

Mobiliteit en gezondheid

FIETSEN NAAR HET WERK:

EEN

TEKST: Timothy Puype

GOED

FOTOGRAFIE: Anton Coene

Al meer dan 20 jaar fiets ik elke dag van de rand van Gent naar het centrum, door weer en wind. Mijn route bestaat uit drukke steenwegen en een van de zwaarste Gentse verkeerspunten, de Dampoort. Vaak komt mijn tocht neer op laveren tussen stilstaande, ronkende auto’s. Goed voor het milieu is mijn fiets in alle geval, maar is het ook goed voor mijn gezondheid?

WIE OOIT AL GEFIETST heeft bij

onze noorderburen, zal het kunnen bevestigen. De fietsinfrastructuur in Nederland is een droom. Brede fietspaden, duidelijke fietsroutes, verkeerslichten die langer groen blijven als het regent en conflictvrije kruispunten. Vlaanderen is bezig met een inhaalbeweging. Ben Weyts, Vlaams minister van Mobiliteit, maakte dit jaar nog bekend dat er een recordbedrag van 300 miljoen euro wordt geïnvesteerd in onze fietsinfra-

structuur. Fietssnelwegen (fietsostrades) en het wegwerken van ‘missing links’ zijn daarbij de aandachtspunten. Goed bezig, dus. Maar ook op het vlak van gezonde fietsomgevingen is er werk aan de winkel.

Van een verstedelijkte buurgemeente van Gent naar het centrum van de stad fietsen, dat gaat niet zonder drukke wegen. Verstikkende uitlaatgassen zijn me wel bekend. Maar hoe schadelijk zijn deze nu eigenlijk?

Luc Int Panis van VITO (Vlaamse

Instelling voor Technologisch Onderzoek) is de geknipte persoon om me gerust te stellen... of niet?

In Vlaanderen valt het nog mee “Fysieke activiteit is gezond, daar zijn we het allemaal over eens. En dat betaalt zichzelf terug. Maar ben je gezonder omdat je sport of sport je meer omdat je gezond bent?” Een vraag waar veel wetenschappelijk

41

TIMOTHY: Wat er nu precies met mijn longen gebeurt door die dagelijkse pollutiepiek? Dat weet ik nog steeds niet helemaal.

IDEE?

42

Mobiliteit en gezondheid

onderzoek geen rekening mee houdt. Tot onlangs. Door mensen 2 jaar te volgen in hun activiteiten konden onderzoekers afleiden of mensen die fietsen naar het werk ook sportiever zijn in hun volledige leven. “Zij die naar het werk fietsen zijn algemeen fysiek actiever, zo bleek.”

Hoe zit het dan met de uitlaatgassen die ik dagelijks inhaleer? “Daar wordt veel onderzoek naar gedaan, maar eigenlijk zijn die minder gevaarlijk in vergelijking met andere risicofactoren, zoals de kans op een ongeval.” Is Vlaanderen dan niet een van de meest vervuilde regio’s van Europa? “Absoluut, maar als je kijkt naar steden in China en India valt het hier nog wel mee.

Op de website van de Financial Times* kan je nagaan hoe lang je moet fietsen vooraleer de negatieve effecten zwaarder doorwegen dan de positieve. In Gent, en in uitbreiding in heel België, kun je de hele dag door fietsen zonder daar negatieve effecten op lange termijn van te ondervinden.”

“Er worden veel uitspraken gedaan over de impact van de luchtvervuiling in onze steden”, vertelt Luc Int Panis. “We deden de test bij VITO: hetzelfde traject, als fietser en als autobestuurder. De metingen hangen heel erg af van het moment van de dag en van wat er de minuten voor je passage gebeurde op je traject. Als fietser zit je in de openlucht, een deel van het fijn stof in de lucht waait dus weg.

Omdat je fysiek actief bent, adem je wel dieper en krijg je dus ook meer fijn stof binnen.

In de auto is er sprake van een aanzuigeffect: de radiator zuigt het fijn stof van je voorligger naar binnen. Toch – en dat zullen fietsverenigingen niet graag horen – ben je als fietsen altijd slechter af. Die ademt tot 4 keer meer fijn stof in.”

“We worden in Europa ons hele leven lang blootgesteld aan luchtvervuiling. Die twee keer fietsen per dag zal dat niet per se veel slechter maken. Uit ons onderzoek blijkt wel dat je na 20 minuten fietsen op het Ringfietspad in Antwerpen al fysiologische veranderingen ziet in de witte bloedcellen.

De uitgeademde lucht duidt op meer ontsteking. Maar dat betekent niet meer dan dat het lichaam zich verdedigt. Na enkele uren is dat effect trouwens alweer verdwenen. Wat die dagelijkse pieken betekenen op lange termijn, daar hebben we momenteel wel nog het raden naar.”

Circulatie en lage emissie Verschillende regio’s en steden zijn op zoek naar manieren om luchtvervuiling een halt toe te roepen. Ze beroepen zich daarvoor onder andere op lage-emissiezones of voeren circulatieplannen in. Fietsostrade is nog een toverwoord waar vaak mee geschermd wordt.

Ze lijken de perfecte oplossing voor onze mobiliteit én nog eens goed voor de conditie bovendien. Ze liggen vaak langs rivieren, kanelen of spoorwegen, weg van autoverkeer, zijn meestal recht en hebben weinig hindernissen. Uit onderzoek van VITO blijkt dat 1 euro

investeren in fietssnelwegen een winst van 2 tot maar liefst 14 euro oplevert in gezondheidsvoordelen. En daar zit de impact van kortere files, minder geluidsoverlast en CO2 zelfs nog niet inbegrepen, aldus VITOonderzoeker Jurgen Buekers.

Duitsland kent al lang haar ‘Umweltzones’, in Europa zijn er intussen een 200-tal.

Antwerpen voerde er begin dit jaar een in: LEZ (lageemissiezone). Filip Lenders, hoofd Energie en Milieu van de stad Antwerpen: “Elke lageemissiezone heeft zijn eigen wetten en regels. In Antwerpen moet je je registreren en word je gecontroleerd via camera’s.

Op dit moment mogen de oudste dieselwagens het centrum niet meer in.” Het gaat om voertuigen van minstens 10 jaar oud. Vanaf Euro 3 gelden er specifieke regels. Euro 2, Euro 1 en oudere dieselwagens mogen de zone niet in, al zijn er kleine uitzonderingen. Voor bezine, aardgas en CNG gelden andere normen. Vanaf 2020 worden de normen strenger.* “En ze zijn nu al bij de strengste in Europa.

Zo’n verstrengingspad ligt ook zo goed als nergens al vast.

Het doel is natuurlijk om het aandeel van bepaalde stoffen in de lucht te verlagen. We hebben ons meetnet uitgebreid, in samenwerking met de Vlaamse Milieumaatschappij. Het is nog afwachten wat de effecten zijn.”

Gent en Leuven doen het op een andere manier. Zij weren doorgaand verkeer in de stadskern met een nieuw circulatieplan. Ze verdelen hun stad in partjes, die je enkel kan bereiken via ringwegen.

43

LUC INT PANIS

‘We worden in Europa ons hele leven lang blootgesteld aan luchtvervuiling. Die twee keer fietsen per dag maakt niet zoveel verschil.’

Het zorgt er dus voor dat enkel mensen die in de stad moeten zijn, er ook effectief rijden. Zo wordt de binnenstad leefbaarder voor bewoners en bezoekers, raakt het verkeer dat in het centrum moet zijn vlotter op zijn bestemming en is het centrum veiliger voor de zwakke weggebruiker. Dat is te merken in Gent, waar er sinds de invoering in april van dit jaar 25% minder verkeersongevallen met zwaargewonden zijn vastgesteld en 19% minder met lichtgewonden. Er zijn zowat 20% meer fietsers geteld aan de fietsmeetpunten.

En tijdens de voorbije Gentse Feesten namen een recordaantal mensen het openbaar vervoer van en naar de stad.

Op het vlak van veiligheid voor de fietser scoren deze ingrepen alvast goed. Het effect op de luchtvervuiling en dus op de gezondheid van fietsende pendelaars als ik moet nog verder worden onderzocht.

Veilig ademen Ik ben al bij al opgelucht.

Ik kan zonder me al te veel zorgen te maken naar het werk fietsen. Elke dag, door weer en wind. Ik troost me met het idee dat auto’s steeds groener worden en dat er een toekomst van elektrische wagens voor ons ligt. Maar wat er met mijn longen nu precies gebeurt door die dagelijkse pollutiepiek?

Dat weet ik nog steeds niet helemaal. Ik merk het wel over 40 jaar. ● *kijk voor de links op www.cava-magazine.be

44

Kleuters in actie

45

DIE BIJ ELKAAR ’, TWEE WOORDEN EN ER ND KI E ND NIET ZONDER ‘SPELE TJE. HET ENE KAN EL KS DE EN E TJ ?

PASSEN ALS PO HET. OF TOCH WEL HET ANDER, LIJKT TEKST: Eva Hugaerts

cht Van Maele FOTOGRAFIE: Bre

ILLUSTRATIE: Marloes De Vrie s

Z

Zet een groep kleuters bij elkaar en ze beginnen spontaan te spelen, te lopen, te klauteren, te stoeien. Ze doen niets liever. Maar dat spontaan spelen en bewegen neemt snel af zodra de kinderen in het lager zitten. In het secundair gaat het dramatisch bergaf met bewegen.

In Vlaanderen kampt 15 procent van de 11-jarige jongens en 14 procent van de 11-jarige meisjes met overgewicht volgens een rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie. Onze kleuters doen het wel nog goed met gemiddeld meer dan drie uur beweging per dag. Maar slechts 6,5 procent van de 6- tot 9-jarigen haalt nog de norm van dagelijks een uur matige tot intensieve beweging. Als je zo n onheilsberichten leest, kijk je als ouder meteen naar

je eigen kinderen. Hoe is het met hun motorische ontwikkeling gesteld? En besteden ze op school voldoende aandacht aan beweging? Onze reporter vroeg het aan de begeleiders van haar twee kinderen.

Bewegen moet fun zijn Virginie begeleidt nu 20 jaar de allerkleinsten op school.

Marlies heeft er net haar derde schooljaar op zitten, als leerkracht LO en als kleuterbegeleider. De inrichting van Virginies klas is volledig afgestemd op het ontwikkelen van verschillende motorische vaardigheden. “We pakken het altijd op een speelse manier aan, zo krijgen de kleuters niet het idee dat ze ‘moeten’ bewegen.” Marlies: “Dat is een aanpak die we doortrekken tot in het lager: bewegen moet fun

zijn. Het is geen competitie.

Tijdens de les LO vraag ik aan de kinderen wat ze graag willen doen. Vaak doe ik zelf mee.”

Virginie stelt me gerust, mijn twee kleuters bewegen zeker voldoende. “De kleintjes spelen en bewegen uit zichzelf.

Maar het voorbije schooljaar heb ik van beweging een continu aandachtspunt gemaakt in de klas om verschillende motorische vaardigheden te stimuleren.” Daarvoor hoeven haar kleuters geen halsbrekende toeren uit te halen.

Virginie: “In de klas heb ik verschillende lijnen geplakt op de grond. Naar het toilet gaan doen we over die lijnen: op één been, achteruit, kruipend…

De kinderen komen spontaan zelf met alternatieve manieren.

Kleuters experimenteren nu eenmaal graag. Een bal is voor hen veel maar dan een ding

VIRGINIE:

‘Inzetten op bewegen bij peuters, daa r

Horizontaal tekenen

gstips n i g e w e B ral voor ove • Stimuleer zintu iglijke vaardigheden me t eenvoudige midd elen: vul een ballon me t rijst of zand. Ook go ed zijn plasticine, spee ldeeg, strijkparels, …

• Spinners stimu leren fijn motorische vaardigheden.

• Bellenblazen is heel goed voor de oo ghandcoördinatie, een van de belangrijk ste bewegingsdoele n voor kleine kinderen • Laat je kind me ehelpen in het huish ouden: afwassen is goed voor de motoriek en kleuters vinden het ook nog eens leuk!

De school ligt in een groene omgeving, en de meeste kinderen hebben thuis een tuin.

Buiten spelen lijkt de norm, zou je denken. Maar dat is niet meer vanzelfsprekend, vinden Virginie en Marlies. Ze merken wel degelijk een impact van de tablet op de ontwikkeling en op het spel. Virginie: “Dit schooljaar zag ik voor het eerst een kindje dat horizontaal een tekening maakte, terwijl kinderen normaal gezien verticaal werken. Omdat ze gewoon zijn te swipen?” Marlies: “Mijn jongere broer en zus zijn veel meer met een scherm bezig en spelen minder buiten. Dat is bij de kinderen op school niet anders.

Ik ben er niet tegen, de tablet is hier op school ook aanwezig in de klas. Zolang kinderen voldoende buiten spelen vind ik de tablet geen probleem.”

Gewoon meedoen Het heeft wel impact op de creativiteit van het spel, vinden ze. Marlies: “Kinderen weten niet meer hoe ze een kamp moeten bouwen, bij wijze

van spreken. Gelukkig kan en mag dit hier op school wel.

Als kinderen niet goed weten hoe ze moeten beginnen, doe ik gewoon mee. Als we hen zouden laten kiezen, dan kiest de meerderheid voor de tablet.

Het is onze verantwoordelijkheid om alternatieven te blijven aanmoedigen.”

Goed voor de hersenen Virginie: “Kinderen moeten twee jaar te vroeg beginnen dan hun normale ontwikkeling met fijn motorisch bezig te zijn, zoals schrijven. Om de vingertoppen te stimuleren werken we bij de kleinsten met heel veel materialen zoals zand, klei, parels. De zandbak in de klas blijft nu aanwezig tot in de derde kleuterklas. Hoe meer ze bewegen, hoe meer verbindingen ze maken in hun hersenen, die ook andere intellectuele vaardigheden beïnvloeden. Inzetten op bewegen bij peuters, daar plukken ze voor de rest van hun leven de vruchten van.”

Buiten en op de grond Bewegingsexpert Liesbeth Verhoeven van Bodymap organiseert workshops voor leerkrachten om meer beweging te integreren op school. Haar pleidooi: “Baby’s en kleuters zijn het best af op de grond en buiten. Op de grond spelen, kruipen, rollen, schuiven, … het zijn vaardigheden die een kind niet genoeg kan oefenen.

Buiten spelen is beter dan binnen omdat daglicht onze zintuigen versterkt. Dat kan makkelijker op het platteland dan in de stad en dat merken we. Kinderen in de stad scoren tot de helft minder goed op het vlak van motorische vaardigheden, toont onderzoek

en ze voor de rest van hun leven de vruchten van.’ uk k pl

om mee te gooien of op te schoppen. Ze gaan er mee rollen, of zelf op gaan liggen. Ik vind dat super.”

Marlies pikt hierop in: “Creatief spelen en bewegen stimuleren we ook met de inrichting van de speelruimtes op school.

Bij de kleuters hebben we een blotevoetenpad aangelegd, op de speelplaats van het lager kunnen ze zich uitleven op een klimparcours en een speelberg.

We laten hen proeven van verschillende vormen van beweging, zo komen kinderen er zelf achter wat ze leuk vinden en waar hun talent ligt.”

47

48

Kleuters in actie

LI E S B E T H :

‘Papa’s, geef to e aan je speeli nstinct.

Bruter spelen is ok.’

aan. Het is dus belangrijk dat scholen er extra aandacht aan besteden. Het zou al veel helpen als scholen de speelplaats inrichten als ontwikkelingsplek, waar kinderen kunnen ontdekken en spelen.”

Net als Virginie en Marlies benadrukt Liesbeth het belang van spelenderwijs ontwikkelen. “We moeten weg van die prestatiecultuur. Elk kind is anders en ontwikkelt zich op een ander tempo, en dat is prima. Het belangrijkst voor een effect op lange termijn is dat kinderen willen bewegen en er plezier aan beleven. Dan zullen ze het ook zelf herhalen, en die herhaling is essentieel bij het vaardig worden.”

Alzheimer vertragen Liesbeth: “Beweging helpt bij de ontwikkeling van schoolse vaardigheden, het versterkt de weerstand en maakt kinderen stressbestendig, het is goed voor de cognitieve ontwikkeling, … Sommige neurochirurgen stellen dat veel bewegen ook helpt om een cognitieve ‘reserve’ op te bouwen, dat een ziekte als Alzheimer vertraagt.”

Dat de tablet de motorische ontwikkeling beïnvloedt, daar is Liesbeth 100% van overtuigd. “Al bij baby’s zie ik dat de smartphone wordt gebruikt als tutje. Kinderen leven te veel in 2D, terwijl ze volop bezig moeten zijn met het ontwikkelen van ruimtelijke vaardig-

heden. Te veel spelen met de tablet vertraagt die ontwikkeling.”

Maak de klas leeg De vaardigheden doorheen de verschillende ontwikkelingsfasen tussen 0 en 8 jaar zijn met elkaar gelinkt. “Vooraleer je kind rijp is voor een volgende stap, moet het de voorafgaande vaardigheid onder de knie krijgen”, legt Liesbeth uit. “Als ik een motorische hapering opmerk bij een kind, dan ga ik stap voor stap terug in de ontwikkeling, tot ik zie wat ooit onvoldoende is ontwikkeld. Het goede nieuws is dat je alles nog recht kunt trekken.” Oudere kinderen krijgen oefeningen, bij kleuters pleit Liesbeth voor een preventieve aanpak. “Om peuters in actie te krijgen, gaan we terug naar de basis: ruimte geven en buiten spelen. Maak bijvoorbeeld de helft van de kleuterklas vrij zodat kinderen kunnen ravotten, rollen, kruipen. Dat geeft een geweldige boost aan prikkels én het bevordert de concentratie en aandacht van de kleuters.”

Een magisch orgaan “Evenwicht is het meest onderschatte orgaan van ons lichaam. Als onze evenwichtsorganen niet meer werken, kun je niets meer. Je baby wiegen is al een goede start.” Peuters en kleuters moeten veel oefenen

op hun evenwicht. “Maar we leven in een maatschappij die veiligheid voorop stelt. Terwijl kinderen op zoek gaan naar risicovollere manieren om hun evenwicht te oefenen: balanceren op een verhoogje, lopen over de stoeprand, in bomen klimmen. Dat is allemaal erg goed, maar ze mogen niet van hun bezorgde ouders. En dat zijn gemiste kansen. Want hoe sterker je evenwicht ontwikkelt, hoe rustiger je lichaam wordt. Het is echt een magisch orgaan (lacht).”

Maak het je baby zo moeilijk mogelijk Dat ouders hun kinderen zoveel mogelijk willen helpen bij hun ontwikkeling, begrijpt Liesbeth.

Toch is ze duidelijk: “Veel van die hulpmiddelen werken de ontwikkeling tegen. Eigenlijk moet je het jouw baby zo moeilijk mogelijk maken. Op die manier help je hen bij het automatiseren van essentiële vaardigheden zoals rollen. De ontwikkeling van het roterend evenwicht kun je aanmoedigen door hun speelgoedje wat verder weg te leggen, zodat ze moeten rollen om erbij te raken.”

Zenuwinzinking De grond is hét speelterrein waar baby’s fundamentele bewegingen zoals buiklig en het hoofd rechten onder de

49

‘Als je de ontwikkeling van het zenuwstelsel goed helpt starten, dan bied je jouw kind al een goede kans op een stressvrij bestaan.’

knie krijgen. “Dat zijn heel belangrijke bewegingsvormen om het zenuwstelsel te ontwikkelen”, aldus Liesbeth. “Als je de ontwikkeling van het zenuwstelsel goed helpt starten, dan bied je jouw kind al een goede kans op een stressvrij bestaan. Een van de mooiste cadeaus die je jouw kind kunt geven, toch? Kinderen staan fysiek sterker in het leven, en dat helpt ook bij hun psychosociale ontwikkeling. Wat we nu een depressie of een burn-out noemen, noemden we vroeger een zenuwinzinking. Dat vind ik een betere omschrijving. Het zegt letterlijk wat het is. Gelukkig kun je dat zenuwstelsel versterken, door te bewegen.”

Naast buiklig, hoofd rechten en rollen wordt het zenuwstelsel van baby’s en kleuters ook versterkt door sluipen en kruipen over de grond. “Kruipen versterkt de rug en de zogenaamde palmaire reflex die later een goede pengreep stimuleert.

Maar ook hier zit onze prestatiemaatschappij de ontwikkeling vaak in de weg. Ouders moedigen hun kindje aan om snel te lopen, kinderdagverblijven reiken hulpmiddeltjes aan om kinderen te leren zitten.

Doe dat niet, geef kinderen de tijd om zo lang mogelijk op de grond te leven.” Zijn ouders dan zo slecht bezig? “Zeker niet! Ik stimuleer ouders net om meer te vertrouwen op hun

intuïtie. Heel wat spelletjes en bewegingen die we spontaan met ons kindje doen, zijn erg goed. En papa’s, geef toe aan je speelinstinct. Bruter spelen is ok. Ravotten over de grond, kussengevechten houden: het is geweldig voor de ontwikkeling van je kind. Doen dus!” ● Alle info over Bodymap en hoe ermee aan de slag te gaan, op www.bodymap.be Met dank aan de kleuters en begeleiders van GO! Leefschool Klavertje 4 in Nevele.

Peuters in actie. CM organiseert ook overal in de regio Mechelen dagen gratis doe-sess -Kempen tijdens een ies voor ouders en hun aantal voormidpeuter, waar je ideetj bewegen. De data en es kan opdoen om sam plaatsen vind je in ww en te spelen en w.cm.be/agenda (zo ek op ‘Peuters in actie’) .

Kruipen, stappen, lop en. Tijdens deze info sessie krijg je concre verstandelijke en lich te tips en bewegingso amelijke ontwikkeling efeningen om de van je kind te bevorde avonden gepland in Ret ren. In oktober en nov ie, Olen, Lier en Heren ember zijn er infotals. Meer info achter aan in de CM-agenda.

50

CM-Deals

1 Genieten en griezelen tijdens de herfstvakantie in Leysin, Zwitserland VOORDEEL VOOR CM-LEDEN 75 EURO KORTING

Van zaterdag 28 november tot zaterdag 4 november 2017 gaat het Intersoc-hotel in Leysin weer open voor een speciale Halloweenweek. Rondom het hotel verlichten pompoenlantaarns de duistere nacht.

De kinderen kunnen zich verkleden om een snoepje te versieren en wie durft, neemt deel aan de griezelige fakkeltocht in de bossen.

Plezier gegarandeerd!

Tijdens deze week kan je ook deelnemen aan vele wandelingen en kan je genieten van schitterende uitzichten en van de prachtige herfstkleuren in de omgeving.

Praktisch ·· Prijs: € 537, CM-leden betalen slechts 462 euro in all-in formule.

Voor de kinderen zijn er extra kortingen voorzien. ·· Inschrijven via 070 23 31 19 of via www.intersoc.be ·· Meer informatie en foto’s op www.intersoc.be

2 Dementie op jonge leeftijd JOUW VOORDEEL 20% KORTING + GRATIS VERZENDING

Over dementie is al heel wat geschreven, maar toch zijn jongere mensen met hun behoefte aan informatie in de kou blijven staan. Mensen met dementie op jonge leeftijd (< 65 jaar) vormen immers een aparte groep met specifieke problemen en uitdagingen.

Dit boek van Annemie Janssens en Marjolein de Vugt biedt antwoorden en informatie, zowel voor mensen die nog maar pas geconfronteerd worden met de ziekte, als voor zij die er al langere tijd mee te maken hebben.

Ook voor hulpverleners die meer willen te weten komen over deze aandoening of hun kennis willen opfrissen, is dit boek een absolute aanrader. Dementie op jonge

leeftijd bevat een rijkdom aan informatie die helpt bij het herwinnen van de controle over het leven.

Informatie, getuigenissen en persoonlijke ervaringen bieden een totaalbeeld van deze ziekte.

Praktisch ·· Çava?-lezers krijgen 20 % korting op de winkelprijs (24,99 euro) + gratis verzending ·· Surf naar www.lannoo. be/nl/dementie-opjonge-leeftijd en tik de kortingscode ‘dementiecava’ in. ·· Deze korting is alleen geldig via de webshop van Lannoo, tot 30.9.2017 of zolang de voorraad strekt.

51

3 Theater Elckerlyc VOORDEEL VOOR ÇAVA-LEZERS 15% KORTING

Kaatje wacht al jaren op haar verjaardag. Of toch zeker al een paar maanden of dagen…

Het maakt eigenlijk niet uit. Het is in ieder geval al veel te lang geleden dat ze nog eens verjaard is, vindt ze. En nu is het eindelijk zover! Gelukkig hebben Kamiel en Viktor een geweldig verrassingsfeestje voorbereid. In 2018 is Kaatje al tien jaar te zien op Ketnet. Dat moet gevierd worden! Vier mee met ‘FEESTBEEST’, Kaatjes verjaardagsfeest’, een niet te missen muzikale en interactieve familievoorstelling voor kinderen vanaf 4 jaar.

Praktisch ·· Cast: Philippe Liekens, Sarah Van Geel, Dirk Verbeeck & 3 live muzikanten ·· Locatie: Theater Elckerlyc, Frankrijklei 85-87, 2000 Antwerpen ·· Data: Zaterdag 30 september en zondag 1 oktober 2017, telkens om 14u00 ·· Ticketprijs: € 21,50. Çava?-lezers betalen € 18,27 (= 15% korting) met de promocode ·· Meer info en tickets: www.elckerlyc.be & www.kaatjetheater.be ·· Promocode: CM1718

52

Liefde wetenschappelijk verklaard

De grote liefde van je leven vinden. Het lijkt erop dat de wetenschap daarbij kan helpen. In elk geval pretenderen de makers van Blind Getrouwd dat het kan. Het tv-programma verkoopt zichzelf als een sociaal experiment waarbij singles hun jawoord geven aan iemand die ze nog nooit gezien hebben.

Liefde is geen formule TEKST: Willem-Jan van Ekert ILLUSTRATIE: Levi Jacobs

53

54

Liefde wetenschappelijk verklaard

H

Het is altijd opletten met sociale experimenten op tv. Uiteindelijk verkochten Big Brother en Temptation Island zich ook op deze manier, terwijl die programma’s toch vooral gemaakt worden om hoge kijkcijfers te halen. Lekker gluren naar hoe anderen mislukken. Dat hield 2.800 (!) singles niet tegen om zich in te schrijven voor Blind Getrouwd. Uiteindelijk legden acht singles hun lot in handen van vier experts. Hoe wetenschappelijk gaan deze experts te werk? En kan dat eigenlijk wel: vooraf bepalen wie bij elkaar past? We vroegen het aan professor Manuel Mor-

Oh ja!

rens, neurowetenschapper en psychiater aan de Universiteit Antwerpen.

Hoe selecteren ze kandidaten?

“Ik vermoed dat de makers letten op verschillende aspecten van de persoonlijkheid. Daarnaast kijken ze waarschijnlijk naar algemene interesses: draait je leven rond muziek of vind je werk of gezinsleven heel belangrijk?

Interesses staan gedeeltelijk los van onze persoonlijkheid en maken ons ook tot wie we zijn. Net als de waarden die we belangrijk vinden, zoals bijvoorbeeld trouw. Op basis van deze gegevens stellen de makers profielen op van mensen van wie ze denken dat ze matchen. Is dat wetenschappelijk onderbouwd? Niet echt.

Hun testen zijn samengesteld op basis van zelf ingevoerde gegevens. Zonder studie of wetenschappelijke validatie.”

Complete onzin dus?

“Helemaal nonsens is het natuurlijk niet. Je zult op basis van dit soort testen ongetwijfeld een match vinden. Maar

als iemand afknapt op een knoert van een spleet tussen de tanden, dan sta je daar met je gegevens. Je kunt met andere woorden niet alles aftoetsen.

Liefde is nu eenmaal geen formule. Het moeilijk tastbare is nauwelijks vast te stellen.

Om toch een poging te wagen zou je een test kunnen doen waarbij kandidaten tientallen foto’s moeten beoordelen op uiterlijk. Intelligentie kun je ook testen. Want ik kan me inbeelden dat iemand met een IQ van 80 moeilijker matcht met iemand met een IQ van 130.”

Waarom vallen mensen op elkaar?

“Liefde op het eerste gezicht heeft voor een groot deel met fysieke aantrekking te maken. Om bij elkaar te blijven spelen persoonlijkheid, interesses en waarden en normen een grote rol. Als die overeenstemmen is de slaagkans groter. Maar wat zorgt ervoor dat mensen verliefd worden op elkaar? We weten dat mensen geconditioneerd zijn door het leven. De types waarop je verliefd kan worden, vormen zich voor een groot deel tijdens je

HET SUCCES VAN BLIND GETROUWD valt moeilijk te meten. Maar na het tweede seizoen waren na drie maanden nog maar 2 van de 4 koppels samen. Na het eerste seizoen is dat 1 koppel. Eén van de andere koppels liet dit weten: "Op zaterdag 14 november 2015 gaven we elkaar in Heist-op-den-Berg het Blinde jawoord en begon het meest geschifte avontuur uit ons leven. Vandaag bijna 1 jaar later staan we aan de rechtbank om de scheiding officieel te maken.” Benieuwd of we die scheiding ook op onze geschifte televisie te zien krijgen …

55

jeugd. Ouders spelen een grote rol. Had je een heel goede band met je moeder, dan is de kans groter dat je op een vergelijkbaar moederfiguur valt. Impulsieve, wispelturige ouders doen je misschien kiezen voor een rustige en evenwichtige partner. Wie kom je verder tegen in je jeugd? Je eerste lief, wat voor iemand was dat? Al deze ervaringen liggen mee aan de basis van je beeld van de ideale partner.”

En dan klikt het?

“Of het zal klikken en voor hoe lang? Dat weet je nooit.

Er kan onderweg van alles gebeuren. Deels is dat ook cultuurgebonden: het soort man of vrouw waar men in de jaren vijftig op viel is nu waarschijnlijk niet meer het ideaal. “ Wat gebeurt er in je brein?

“Verliefdheid activeert eerst het pleziercentrum, diep in je middenhersenen. Omdat de mens is geëvolueerd om een partner te vinden, laat in de fase van verliefdheid de controle het daarom wat afweten. Voor die controle van ons gedrag staat onze frontale cortex in.

Als die niet zou werken, jagen we alleen maar het plezier na.

De hippocampus, werkt in op ons geheugen. Bij verliefdheid sla je gigantisch veel informatie op over je partner. Alles wat die vertelt lijkt super interessant, alle liefdebrieven ken je op den duur uit het hoofd.” ●

Een kwestie van hormonen Bij liefde spelen er nogal wat hormonen op. In de allereerste fase, de lustfase, nemen oestrogeen en testosteron het even van je over. Die verhogen onder meer het libido. Als het gaat over verliefdheid en liefde, spelen zes liefdeshormonen een grote rol.

• Dopamine Werkt verslavend en zorgt ervoor dat je de kick steeds weer opzoekt. Het zorgt voor een signaaloverdracht in de hersenen. Na 1,5 tot 3 jaar maakt het lichaam nog onvoldoende dopamine aan om verliefd te kunnen blijven.

• Fenylethlamine Werkt als XTC en speed en veroorzaakt zwetende handpalmen, extra bloedtoevoer naar de geslachtsdelen, verhoogde ademhaling en snellere hartkloppingen. Het geeft ook een blij gevoel en wordt in de hersenen aangemaakt. Bijnaam: de liefdespeptide.

• Adrenaline Brengt het lichaam in hoogste staat van

paraatheid. Gevolgen: snellere hartkloppingen en ademhaling, grotere pupillen. Het zorgt ook voor vechten vluchtreflex. Wordt aangemaakt in de bijnier.

aangemaakt. Voor de aanmaak van dit hormoon is seks het best, tijdens een orgasme komt er veel van vrij. Alcohol remt de aanmaak van vasopressine.

• Endorfine Geeft een gelukkig gevoel en werkt prestatieverhogend. Het is een lichaamseigen morfine, een verdovingsmiddel dus. Als je lichaam minder endorfine aanmaakt, kun je last krijgen van stemmingswisselingen en depressies.

• Oxytocine Zorgt voor binding tussen geliefden.

Haalt angst en remmingen weg en geeft (hierdoor) vertrouwen in elkaar. Een van de redenen waarom de meeste vrouwen voorspel nodig hebben. Met knuffelen en strelen wordt dit hormoon aangemaakt in de hersenen. Bijnaam: het knuffelhormoon.

• Vasopressine Heeft voor mannen dezelfde werking als oxytocine heeft voor vrouwen. Het zorgt voor monogaam gedrag en wordt in de hypothalamus (in de hersenen)

CM

Agenda

BABY, KIND EN TIENER

BABY, KIND EN TIENER

ASSERTIVITEITSTRAINING VOOR JONGEREN

KRUIPEN, STAPPEN, LOPEN

Deze training richt zich naar jongeren uit het middelbaar onderwijs die in groep – op een speelse manier - hun grenzen willen verkennen én verleggen. Thema's zoals opkomen voor je eigen mening, gevoelens leren uiten en feedback geven en ontvangen, komen tijdens deze training aan bod.

De jongeren leren steviger in hun schoenen te staan. Elementen uit de toneelwereld worden gebruikt als werkvorm zoals: stemgebruik, fantasie, improvisatie, samenspel, beweging, emoties, houding en zintuigen.

Vooraf vindt een kennismakingsgesprek plaats voor de jongere en zijn ouders. Na afloop van de training volgt een individueel evaluatiemoment. Ouders kunnen de "oudercursus assertiviteit" volgen om op de hoogte te blijven van het verloop van de training van hun kind.

PRAKTISCH

Wanneer Intakegesprek: 11 oktober, cursus: 18 en 25 oktober, 8, 15, 22 en 29 november 2017, 10, 17, 24 en 31 januari 2018, telkens van 14 tot 16 uur Waar Retie, Corsendonk De Linde, Kasteelstraat 67 Prijs ·· CM-leden 120 euro ·· niet-leden 240 euro ·· verh. tegemoetk. 60 euro Begeleiding Dorien Van Limpt, dramatherapeute Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie CM Gezondheidspromotie Cursus voor ouders van deelnemende jongeren: 31/10, 14+28/11, 12/12, 16/1/2018, telkens om 19.30 u (prijs 60 euro CM-leden, 120 euro niet-leden, 30 euro VT)

Onze maatschappij is de laatste 20 jaar sterk veranderd. We kennen op heel veel gebieden een fantastische vooruitgang. Het leven wordt ons op verschillende vlakken steeds gemakkelijker gemaakt. Dit heeft spijtig genoeg ook een keerzijde.

Onze kinderen groeien nu op in een andere speelcultuur waar spelen en bewegen wordt belemmerd. Terwijl bewegen en spelen vanaf babytijd heel belangrijk is voor de ontwikkeling. Door voldoende te bewegen pikken kinderen ontzettend veel vaardigheden op die later bij het leren belangrijk zijn. Het prikkelt hun hersenen, ze ontwikkelen er hun zintuigen en hun persoonlijkheid door.

Kinderen hebben enerzijds een natuurlijke noodzakelijke bewegingsbehoefte. Maar ook het gebrek aan beweegkansen in onze moderne leefwereld is een reden om als ouder aandacht te hebben voor meer bewegingsopvoeding, thuis en op school. Want bij een tekort of achterstand is het veel moeilijker om dat later in te halen. Tijdens deze infosessie krijg je concrete tips en bewegingsoefeningen om de psychomotorische ontwikkeling van je kind te bevorderen.

PRAKTISCH

Waar en wanneer ·· 12 oktober 2017 om 20 uur: Retie, Corsendonk de Linde, Kasteelstraat 67 ·· 19 oktober 2017 om 20 uur: Olen, Komie Geire, Herentalseweg 1 ·· 26 oktober 2017 om 20 uur: Lier, Woonzorgcentrum Paradijs, Transvaalstraat 44 ·· 16 november 2017 om 20 uur: Herentals, Wit-Gele Kruis, Nonnenstraat 12-1 Prijs Gratis Begeleiding Liesbeth Verhoeven (lic. LO) Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 In samenwerking met Kind en Preventie Organisatie CM Gezondheidspromotie, LDC Olen, CM-kern Olen, Retie en Herentals, Huis van het Kind Lier, Huis van het Kind Middenkempen, Huis van het Kind Balen-Dessel-Mol-Retie

VOLLEDIG OVERZICHT OP WWW.CM.BE/AGENDA.RMT

LIJF EN LEDEN

LIJF EN LEDEN

LIJF EN LEDEN

AROMAZORG TER ONDERSTEUNING VAN DE LUCHTWEGEN

WEET WAT JE EET ALS DIABEET, LEES HET ETIKET

HAPJE GEZOND

Ons leven speelt zich af tussen onze eerste en laatste ademhaling. In die tijd hebben we gemiddeld anderhalf biljoen keer in- en uitgeademd.

Ademen is dus van wezenlijk belang voor het leven. In deze workshop ervaren en bespreken we een aantal etherische oliën (geurstoffen onttrokken aan verse planten) die de fysieke gezondheid van de luchtwegen ondersteunen. Zeker in herfst en winter zijn ze een weldaad. We ervaren in deze workshop ook de kwaliteiten van verschillende manieren van ademen, zodat de geest tot rust komt, men zich minder angstig voelt, stress verminderd wordt, spieren zich ontspannen en de algehele energie verhoogd wordt.

Diabetes en voeding, het is nooit een gemakkelijke combinatie geweest.

Zowel de suikers als de vetten mogen niet uit het oog verloren worden.

Als je door een winkel wandelt, word je overstelpt door aantrekkelijke verpakkingen met veelbelovende boodschappen: ongezoet, 0% suiker, light… maar wat betekent dat nu?

Welke producten passen binnen jouw dieet en welke niet? De diëtiste maakt je gedurende deze infosessie wegwijs in het lezen van voedingsetiketten en helpt je zo een bewustere keuze te maken uit het grote gamma beschikbare voedingsproducten. Na een theoretische uitleg gaan we aan de hand van verpakkingen enkele valkuilen bekijken. Breng zeker je eigen verpakkingen mee.

PRAKTISCH

PRAKTISCH

Wanneer 10 oktober 2017 om 14 uur en 17 uur Waar Turnhout, gebouw Beweging.net, zaal Daens, Korte Begijnenstraat 18 Prijs ·· CM-leden 10 euro ·· niet-leden 15 euro ·· verh. tegemoetk. 5 euro Begeleiding Veerle Waterschoot, aromatherapeute Info en inschrijven www.cm.be/agenda, thuiszorgcentrum.turnhout@cm.be of 014 40 35 45 Organisatie Thuiszorgcentrum

Wanneer 17 oktober 2017 om 13.30 uur Waar Olen, Komie Geire, Herentalseweg 1 Prijs 3 euro Begeleiding Charlotte Mermans, diëtiste Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie Thuiszorgcentrum en LDC Olen

57

Of je nu op je lijn moet letten, diabetes hebt of gezond wilt eten, iedereen kan wel genieten van een gezond hapje. Toch kunnen we ons bijna geen feestje of gezellig samenzijn voorstellen zonder dat er chips, gefrituurde hapjes of slagroomtaart op het menu staat.

Is het een gewoonte? Of is het omdat we niet weten hoe en wat we moeten klaarmaken om een gezonder feestje te organiseren?

In deze workshop steken we de handen uit de mouwen en proberen samen enkele recepten uit. We wisselen ideetjes en tips uit zodat je geïnspireerd naar huis gaat.

PRAKTISCH

Wanneer 28 november 2017 om 14 uur Waar Geel, LDC Luysterbos, J.-B.-Stessensstraat 69 Prijs ·· 3 euro ·· verh. tegemoetk. 2 euro Begeleiding Charlotte Mermans, diëtiste Wit-Gele Kruis Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie Thuiszorgcentrum en LDC Luysterbos

CM

Agenda

GEZOND IN JE HOOFD

GEZOND IN JE HOOFD

GEZOND IN JE HOOFD

GEHEUGENTRAINING (CURSUS)

DEMENTIE EN NU? (CURSUS)

NUT EN GEVAAR VAN MEDICATIE

Alle mensen zijn verschillend. Zo is de ene persoon gezegend met een olifantengeheugen, terwijl de ander een geheugen als een zeef heeft.

Toch is het haast onmogelijk om een oordeel over het geheugen in zijn totaliteit te vellen. Elk individu heeft zijn sterke en zwakke kanten. Denk maar aan de verstrooide professor: een kei in zijn vak maar hij slaagt er niet in zijn afspraken of de namen van zijn medewerkers te onthouden.

Iedereen ontwikkelt zo’n beetje zijn eigen specialiteit. Een dienster kan feilloos jouw bestelling onthouden, een musicus herkent probleemloos melodieën, je bent misschien een kei in het onthouden van namen of telefoonnummers... maar om in topvorm te blijven, smeekt je geheugen om gestimuleerd te worden. In deze cursus krijg je informatie en tips om je geheugen te verbeteren. Je gaat ook zelf aan de slag en leert trucjes om alles makkelijker te onthouden, want oefening baart kunst.

In Vlaanderen woont bijna 65% van alle mensen met dementie thuis: alleen of met een naaste. Nadat de diagnose van een of andere vorm van dementie wordt gesteld, zijn er vaak heel wat vragen. Naasten van mensen met dementie voelen zich vaak alleen. Naast praktische vragen, brengt dit ook verschillende emoties met zich mee. Soms overheersen schaamte, wanhoop of angst, af en toe komt ook depressie voor.

Ervaringen van mantelzorgers leren ons dat meer weten over dementie, de impact ervan en mogelijke ondersteuning, en meer mensen die je steunen en begrijpen aspecten zijn die kunnen helpen bij het volhouden van de zorg en het behouden van een goede relatie met de persoon met dementie. De cursus 'Dementie en u' wil hierbij helpen.

PRAKTISCH

Wanneer 2, 9, 16, 23 oktober 2017 telkens van 9.30 uur tot 12 uur Waar Oud-Turnhout, LDC Eigenaard, Kon. Boudewijnlaan 80 Prijs ·· 50 euro ·· niet-leden 100 euro ·· verh. tegemoetk. 25 euro Begeleiding Colette Declercq, seniorenconsulent Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie Thuiszorgcentrum en LDC Eigenaard

PRAKTISCH

Wanneer 3, 10, 17, 24 oktober, 7, 4, 21, 28 november, 5, 12 december 2017, telkens van 13.30 uur tot 16.30 uur Waar Olen, CM-kantoor, Dorp 28 Voor wie Mantelzorgers, actief in de thuiszorg Prijs ·· 80 euro ·· verh. tegemoetk. 40 euro Begeleiding Jolijn Deceulaer, Thuiszorgcentrum Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie Thuiszorgcentrum

Sinds de jaren 50 van vorige eeuw werd medicamenten uitgevonden die helpen bij psychische klachten zoals angst, depressie, slapeloosheid of psychose. Ondertussen worden deze medicamenten over de hele wereld gebruikt. Ondanks de vaak goede resultaten met deze medicatie, zijn er ook risico’s en gevaren als je deze medicatie neemt of stopt.

PRAKTISCH

Wanneer 9 oktober 2017 om 13.30 uur Waar Olen, Komie Geire – grote zaal, Herentalseweg 1 Prijs 3 euro Begeleiding Raf Moons, psychiater Info en inschrijven www.cm.be/agenda, thuiszorgcentrum.turnhout@cm.be of 014 40 35 45 Organisatie Thuiszorgcentrum en LDC Komie Geire

VOLLEDIG OVERZICHT OP WWW.CM.BE/AGENDA.RMT

59

GEZOND IN JE HOOFD

GEZOND IN JE HOOFD

ZORG

ASSERTIVITEIT VOOR VOLWASSENEN (CURSUS)

ROUWEN

OPKOMEN VOOR JEZELF ALS MANTELZORGER

Je zegt vaak "ja" terwijl je "neen" denkt? Je hebt moeite om contact te maken of je gevoelens te uiten?

Het spreekt je aan om spelenderwijs te leren? In deze cursus nodigen we je uit om al spelend in beweging te komen. Elementen uit de toneelwereld worden hiervoor als werkvorm gebruikt zoals: stemgebruik, fantasie, improvisatie, samenspel, beweging, emoties, houding en zintuigen.

Het moet je wel aanspreken om in kleine groep én via drama als werkmethode te zoeken naar antwoorden op jouw vragen. In groep krijg je steun én leer je van elkaar. We geven in deze cursus aandacht aan: je eigen grenzen leren (h)erkennen en ruimte durven innemen, emoties (h)erkennen en uiten, feedback leren geven en ontvangen, inzicht verwerven in assertiviteit en de desbetreffende communicatie, zoeken naar nieuwe manieren van omgaan met moeilijke situaties, … Ook persoonlijke vragen en situaties van deelnemers krijgen aandacht en worden ingeoefend.

PRAKTISCH

Wanneer 16, 23, 30 oktober, 6, 13, 20, 27 november, 4, 11, 18 december 2017, telkens om 19 uur Waar Retie, Corsendonk De Linde, Kasteelstraat 67 Prijs ·· CM-leden 120 euro ·· niet-leden 240 euro ·· verh. tegemoetk. 60 euro Begeleiding Dorien Van Limpt, dramatherapeute Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie CM Gezondheidspromotie

Je leven heeft een ingrijpende wending gemaakt. Degene waarmee je lief en leed en zoveel dagelijkse dingen deelde, moet je nu missen.

Het valt niet mee om de draad weer op te pakken. Voor de buitenwereld gaat het leven gewoon door. Je wilt zo graag praten over diegene die je nu zo mist. Over wat dat verlies met je doet.

Heel wat mantelzorgers rollen in de zorg zonder echt een bewuste keuze te maken. Er wordt snel heel wat verwacht, zonder dat de mantelzorger voor zichzelf de voor en tegens van een keuze heeft kunnen afwegen. Er gebeurt ook plots zoveel! Hoe bewaak je als mantelzorger dat je niet over je grenzen gaat? Hoe maak je die grenzen duidelijk aan de zieke of je omgeving? Dit is immers noodzakelijk in de zorg voor een ander. Deze vorming reikt handvaten om hier bewust en eerlijk voor jezelf mee om te gaan. Saskia Vloeberghs heeft als psychotherapeute heel wat ervaring hierin en loodst ons door dit infomoment.

PRAKTISCH

PRAKTISCH

Wanneer 27 november 2017 om 14 uur Waar Vorselaar, LDC Sprankel, Nieuwstraat 13 Prijs 5 euro Begeleiding Saskia Vloeberghs, klinisch en gezondheidspsycholoog Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie Thuiszorgcentrum

Wanneer 21 september 2017 om 13.30 uur Waar Mechelen, CM-campus, Antwerpsesteenweg 261 Prijs ·· CM-leden 3 euro ·· niet-leden 6 euro ·· verh. tegemoetk. 2 euro Begeleiding Saskia Vloeberghs, klinisch en gezondheidspsycholoog Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 015 21 58 88 Organisatie Thuiszorgcentrum

CM

Agenda

ZORG

ZORG

ZORG DOOR EN VOOR DE SANDWICHGENERATIE

OMGAAN MET DEMENTIE: ZOEKEN NAAR RUST EN VERBINDING

Heb je kinderen die nog rekenen op jouw hulp, kleinkinderen waarop je past, en/of ouders die meer en meer beroep doen op jou? Voel jij je soms ook letterlijk 'gesandwiched' tussen de oudere en de jongere generatie, geklemd tussen allerlei verwachtingen en noden die vanuit die omgeving op je afkomen? Op den duur voel je je crisismanager, oppas, klusjesman… en verlies je jezelf maar ook de relatie met de ander uit het oog. Hoe kan je omgaan met deze verwachtingen, de tegenstrijdige gevoelens, je eigen behoeften en hoe kan je daarin bewust keuzes gaan maken? Tijdens deze infosessie kijken we hoe je de balans kan bewaken tussen zorgen voor anderen en zorgen voor jezelf.

PRAKTISCH

Waar en wanneer: ·· Oud-Turnhout, De Djoelen-De Knaap, Steenweg op Mol 3, 21 september om 19.30 uur (prijs niet-leden 3 euro) ·· Baarle-Hertog, Baarle-Nassau De Lindeboom, Stationsstraat 11, 27 september om 20 uur ·· Herselt, Vrijetijdscentrum De Mixx, Asbroek 1H, 16 oktober om 20 uur, ·· Noorderwijk, Daemshof, Servaes Daemsstraat 31, 20 november om 20 uur Prijs ·· CM-leden 3 euro, ·· verh. tegemoetk. 2 euro, ·· niet-leden 6 euro Begeleiding: ·· Erna Claes, Dr. in de psychologie Info en inschrijven: www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie CM Gezondheidspromotie, plaatselijke CM-kernen, Gezondheidsraad Oud-Turnhout

Verzorg jij ook een persoon met dementie? Dan weet je dat hierbij heel veel op je afkomt! Omgaan met dementie is een hele zoektocht. Er is immers niet één duidelijke handleiding voorhanden! Tijdens deze workshop reiken we je wel handvaten aan om die moeilijke zoektocht wat meer richting te geven. De richting van rust en verbinding. Rond allerlei thema’s bieden we je een theoretisch kader, ruimte om ervaringen uit te wisselen en de kans om te oefenen. We gaan samen op een interactieve manier aan de slag op een leerrijke, maar vooral ook gezellige manier.

PRAKTISCH

Waar en wanneer ·· 26 september 2017 om 9.30 uur, Turnhout, gebouw Beweging.net – zaal Masereel, Korte Begijnenstraat 18 ·· 16 november 2017 om 9.30 uur, Mechelen, CM-campus, Antwerpsesteenweg 261 Prijs ·· CM-leden 10 euro ·· niet-leden 15 euro ·· verh. tegemoetk. 5 euro Begeleiding Jolijn Deceulaer en Bieke Van Gils, Thuiszorgcentrum Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie Thuiszorgcentrum

VOLLEDIG OVERZICHT OP WWW.CM.BE/AGENDA.RMT

ZORG

ZORG

ZORGEN VANUIT KRACHT

AROMA EN SFEER IN DE THUISZORG

61

Een confrontatie met ziekte of handicap overspoelt ons vaak met negatieve emoties en beperkingen.

Het wordt moeilijk om je te focussen op wat wél goed gaat. Nochtans zijn het net die dingen die ons de kracht geven om verder te gaan. In deze vorming staan we stil bij het belang van zorgen vanuit kracht. Je krijgt een theoretisch kader, maar we bieden ook inzichtsoefeningen in kleine groepjes aan. Haal de kracht in jou naar boven!

PRAKTISCH

Wanneer 5 oktober 2017 om 13.30 uur Waar Mechelen, CM-campus, Antwerpsesteenweg 261 Prijs ·· CM-leden 3 euro ·· niet-leden 6 euro ·· verh. tegemoetk. 2 euro Begeleiding Jolijn Deceulaer, maatschappelijk werker Info en inschrijven www.cm.be/agenda, thuiszorgcentrum.mechelen@cm.be of 015 21 58 88 Organisatie Thuiszorgcentrum

Bij aromatherapie maakt men gebruik van de kracht van zuivere essentiële oliën van planten. Deze natuurlijke geurstoffen hebben invloed op de gehele mens, zowel op ons fysieke lichaam als op onze emotionele beleving. Daarom is het gebruik van essentiële oliën erg waardevol in de zorg: als preventie en als aanvulling bij andere behandelingen; zowel voor de zieke als voor zijn mantelzorger.

PRAKTISCH

Wanneer 19 oktober 2017 om 14 uur Waar Mechelen, CM-campus, Antwerpsesteenweg 261 Prijs ·· CM-leden 3 euro ·· niet-leden 6 euro ·· verh. tegemoetk. 2 euro Begeleiding Lut Van den Bosch, aromaconsulente en verpleegkundige Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 015 21 58 88 Organisatie Thuiszorgcentrum

CM

Agenda

VOLLEDIG OVERZICHT OP WWW.CM.BE/AGENDA.RMT

ZORG

ONTMOETING

ONTMOETING

INSTAPCURSUS NIEUWE VRIJWILLIGERS SAMANA

CITYGOLF IN TURNHOUT

PRAATCAFÉ: BETROUWBARE GEZONDHEIDSINFO

Ontplooi jezelf via een zinvol engagement bij Samana. Bij Samana brengen chronisch zieke, gezonde en zorgbehoevende mensen extra kwaliteit in elkaars leven. Als vrijwilliger bij Samana engageer je je op basis van je persoonlijke interesses en vaardigheden voor chronisch zieke mensen en hun mantelzorgers.

Daarbij kan je bovendien zelf bepalen hoeveel tijd en energie je aan dat engagement besteedt en wat je precies wel of niet wil doen. Nog onzeker of nog geen ervaring met zorgbehoevenden? Geen nood! We bieden nieuwe vrijwilligers de kans om een instapcursus te volgen, zodat ze de nodige bagage hebben om hun vrijwilligersengagement ten volle op te nemen.

PRAKTISCH

Wanneer 16 en 17 oktober 2017 van 9.30 uur tot 16.30 uur Waar Bouwel, Bouwelhoeve, Stationslei 42 Prijs Gratis Info en inschrijven inschrijvingen.rmt@samana.be of 014 40 34 79 Organisatie Samana

Ontdek Turnhout op een andere manier. Speel stadsgolf en sla een balletje in het Begijnhof, door de fontein op de Grote Markt en aan het Museum van de speelkaart.

Op een ludieke manier leer je de historische stadskern van Turnhout kennen. Ideaal voor een ontspannende namiddag. Tijdens de toer pauzeren we uiteraard voor een fris drankje.

De City Golf is rolstoeltoegankelijk en onze vrijwilligers staan klaar om je te helpen.

PRAKTISCH

Wanneer 28 september 2017 om 14 uur Waar Turnhout, Warandeplein Voor wie Chronisch zieke mensen Prijs ·· CM-leden 15 euro ·· niet-leden 19 euro ·· verh. tegemoetk. 12 euro Info en inschrijven inschrijvingen.rmt@samana.be of 015 21 59 46 Organisatie Samana

Tijdens de voordracht "Betrouwbare gezondheidsinfo" ontdek je hoe je zelf kritisch kunt omgaan met gezondheidsinformatie. Mag je vertrouwen op de inhoud die je leest in je favoriete magazine? Hoe moet je omgaan met gezondheidslabels in pers, website, advertenties, ...

Hoe herken je een betrouwbare website over gezondheid? Hoe kan je gezondheidsinformatie meenemen in een gesprek met je zorgverlener? De voordracht duurt ongeveer een uur.

Na de voordracht is er ruimte om nog wat vragen te stellen en kan je met de hele groep gezellig nababbelen.

PRAKTISCH

Wanneer 21 november 2017 om 13.30 uur Waar Herenthout, Pastinaak, Herentalsesteenweg 69 Voor wie Chronisch zieke mensen Prijs ·· CM-leden 3 euro ·· niet-leden 6 euro ·· verh. tegemoetk. 2 euro (drankje inbegrepen) Info en inschrijven inschrijvingen.rmt@samana.be of 015 21 59 46 Organisatie Samana

Meervoudig bekroonde Spaanse topwijnen nu slechts € 4,99 Wij selecteerden speciaal voor de lezers van dit magazine de twee populairste wijnen en u mag nu profiteren van een sensationele promotieprijs! Wat dacht u van een meervoudig bekroonde 7 jaar oude rode topwijn, welke maar liefst 24 maanden op eikenhouten vaten heeft gerijpt totdat een zijdezachte wijn is ontstaan. Perfect om zo te drinken of bij een zomerse barbecue. Ook aan de witte wijnliefhebbers is gedacht. Deze 100% Verdejo is stuivend fris van smaak en is de ultieme witte wijn voor de zomerse dagen. Net als zijn rode broer is ook deze wijn meervoudig bekroond op diverse competities.

€9,98

€4,99 GRATIS GELEVERD

Casa Safra Gran Reserva 2010

Casa Safra Verdejo 2016

Zonder twijfel één van de beste rode wijnen uit ons assortiment. Een perfecte smaakcombinatie van zwart fruit, vanille en verleidelijke kruiden. Bovendien heeft de wijn door de houtlagering fluweelzachte tannines en een karakteristieke smaak gekregen.

Beleef de smaak van pure passie!

Deze schitterende wijn heeft een prachtig strogele kleur met een uitbundig bouquet van citrus, bloemen en laurier. Elegant en fris van smaak met impressies van ananas, banaan, witte perzik en noten. Een prachtige verdejo met een lange, milde afdronk die goed in balans is.

Pub 1/1

24 Maanden houtrijping

Elegant en fris van smaak

7 Jaar oude Gran Reserva

Mooie stijlvolle Verdejo

TIP!

Liever eerst 1 fles proberen? Geen probleem. Speciaal hiervoor hebben we een pakket samengesteld met daarin van beide wijnen 1 fles om te proberen. Proef alleen wel snel, want helaas is de voorraad beperkt.

+

Inhoud:

1x Casa Safra Terra Alta DO Gran Reserva 2010 1x Casa Safra Ucles DO Verdejo 2016

€19,96

€9,99

Bestel snel via:

www.wijnvoordeel.be/cm Of bel: 011 - 988 492

(bestellen via onderstaande bestelbon kan uiteraard ook) CM

Ja, ik bestel Bestelbon Casa Safra

X dozen (à 6 flessen) Casa Safra Terra Alta DO Gran Reserva 2010 (624240) à €4,99 per fles* X dozen (à 6 flessen) Casa Safra Ucles DO Verdejo 2016 (624276) à €4,99 per fles* X pakketten (à 2 flessen) Proefpakket Casa Safra (3142805) à €9,99 per pakket*

Naam:

M

Straat:

Nr:

Plaats:

Postcode:

Klanten beoordelen ons met een 9,3 V

Bus:

De beste prijs/kwaliteit verhouding Al 9 jaar de beste aanbiedingen van België

Verkozen tot Website van het Jaar Winnaar van de Be Commerce publieksprijs 2014, 2015 & 2016

E-mail: Telefoon:

Graag willen wij u ook onze topservice laten ervaren!

Gratis bezorging vanaf € 35,Geboortedatum:

*Gratis geleverd (t.w.v. € 5,95). Betaling per factuur na levering. Gemakkelijk en zonder risico.

Stuur deze bon in een voldoende gefrankeerde envelop naar: Wijnvoordeel België, Bosstraat 71 Bus 3C, 3560 Lummen

Vragen? Telefoon 011-988-492 (ma t/m vr van 8:30 tot 17:00) of mail naar contact@wijnvoordeel.be

Nooit meer sjouwen met uw wijn

Probleemloos retourneren Probeer dat maar eens bij uw supermarkt

Ons vakmanschap drink je met verstand

ZOALS WIJ ZELF GEHOLPEN WILLEN WORDEN, HELPEN WIJ U. www.cm.be