nurkowanie freediving pasja wiedza
nr 22 4(22)/2022
LIPIEC/SIERPIEŃ
cena 25,00 zł w tym 8% VAT
1
BASEN MORZA ŚRÓDZIEMNEGO AKABA W JORDANII KRÓLESTWO WRAKÓW DLA WSZYSTKICH
2
słowo wstępne
WOJCIECH ZGOŁA
Redaktor Naczelny
N
a szczęście pod wodą nie ma upałów, a jeśli na powierzchni jest wciąż zbyt gorąco, możemy zejść głębiej i natychmiast zrobi się chłodniej. Miałem już takie sytuacje, np. w zeszłym roku w Chorwacji, przy zanurzeniu woda Adriatyku miała 25°C,
a na 30 m głębokości jedynie 14°C. To o wiele lepsze od klimatyzacji ;) Środek wakacji, przynajmniej w Europie, i przetaczająca się lipcowa fala upałów. W bieżącym wydaniu, które bardzo polecam, przygotowaliśmy kilka artykułów dotyczących Morza Śródziemnego. Niestety nie wszystkie weszły do magazynu, ukażą się w następnym numerze. Klimat, który towarzyszy nurkowaniom jest niesamowity – lokalna muzyka, specyfika lokalnej kuchni, słońce i sól morska osadzająca się na skórze i włosach… Mamy też wyjątkowe: Jordanię z okładką tego wydania i Bali – część 1 – bardziej lądową niż wodną, ale i tak ekscytującą i bardzo poznawczą, jest też kilka słów o Lanzarote i ciekawe spojrzenie na Dahab. Niedawno mogliśmy czytać informację o ataku rekina na turystkę pływającą sobie w Morzu Czerwonym, czy o zamknięciu plaż w pięciu barcelońskich gminach z powodu pojawienia się rekinów. Co z tymi rekinami? Film „Szczęki” wciąż zbiera żniwo nagonki na te zwierzęta. Mamy dwa świetne artykuły na ten temat. Przeczytajcie tekst o strachu przed rekinami i merytoryczne spojrzenie na te przepiękne ryby. Serdecznie zapraszamy Was na najbliższe, tegoroczne konferencje nurkowe, na Diving Talks i na Baltictech. Co jeszcze? Zastanawiamy się „Jak zostać lepszym nurkiem”, bo to zawsze jest ważne i poważne, by nurkować bezpiecznie, starać się osiągnąć maksimum perfekcji. Lubicie nasze spojrzenie na wiedzę? O rekinach już wspomniałem, ale mamy jeszcze wejście w zachowania i życie ośmiornic. One są niesamowite, wiedzieliście o tym? A wiedzieliście, że niektóre gatunki jaskółek robią swoje „domki” pod pomostami jezior, w których nurkujemy? W wydaniu oprócz jaskółek krótko o Jeziorze Niedackim, które polecamy szczególnie dla nurków lubiących litoral. Ten numer, to wydanie, jest Twoje! Klikaj, czytaj i nurkuj!
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
3
spis treści
34
14
PODRÓŻE 14 Wybraliśmy Gozo 18 Malta w tydzień 26 Akaba w Jordanii. Królestwo wraków dla wszystkich
34 Bali zanim zanurkujesz 42 „Uzdrowisko”. Dahab trochę inaczej
POD SUFITEM 50 Nurkowanie w starej kopalni łupków Nuttlar
WIEDZA 62 Zaczęłam nurkować bo się bałam
4
10 PLANETA ZIEMIA 10 Zatoka Hanifaru. Potrzeba wielu mant, aby uruchomić cyklon
58 Czy kontakt z głowonogiem może być terapeutyczny? 66 Sharks 72 Śmigłe jaskółki
WYDARZENIA 22 Diving Talks 2022 56 Baltictech 2022 76 Wszystkie śmieci są nasze!
Wydawca PERFECT DIVER WOJCIECH ZGOŁA ul. Folwarczna 37, 62-081 Przeźmierowo
PORADY I CIEKAWOSTKI
redakcja@perfectdiver.com
ISSN 2545-3319
78 Jak zostać lepszym nurkiem?
redaktor naczelny
Wojciech Zgoła
archeologia podwodna
Mateusz Popek
fotograf
Karolina Sztaba
marketing i reklama tłumacze języka angielskiego
Hubert Reiss Agnieszka Gumiela-Pająkowska Arleta Kaźmierczak Reddo Translations Sp. z o.o. Piotr Witek
opieka prawna projekt graficzny i skład
Adwokat Joanna Wajsnis Brygida Jackowiak-Rydzak
magazyn złożono krojami pisma
Montserrat (Julieta Ulanovsky) Open Sans (Ascender Fonts) Noto Serif, Noto Sans (Google)
78
druk
Wieland Drukarnia Cyfrowa, Poznań, www.wieland.com.pl
dystrybucja
centra nurkowe, sklep internetowy
preorder@perfectdiver.com
fotografia na okładce
Anthony Leydet miejsce
Akaba, Jordania wrak
Cedar Pride
48 24 CYPR 32 LANZAROTE 48 JEZIORO NIEDACKIE
www.perfectdiver.com
Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, nie odpowiada za treść ogłoszeń oraz zastrzega sobie prawo do skracania, redagowania, tytułowania nadesłanych tekstów oraz doboru materiałów ilustrujących. Przedruk artykułów lub ich części, kopiowanie tylko za zgodą Redakcji. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za formę i treść reklam.
Podoba Ci się ten numer magazynu, wpłać dowolną kwotę! Wpłata jest dobrowolna. PayPal.Me/perfectdiver PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
5
redakcja
WOJCIECH ZGOŁA
HUBERT REISS
Często powtarza, że podróżuje nurkując i to jest jego motto. W 1985 roku
Z zawodu informatyk, ale z krwi i kości handlowiec, który żadnej pracy się
zdobył patent żeglarza jachtowego, a dopiero w 2006 zaczął nurkować.
nie boi. Nurkowanie zawsze było moim wielkim marzeniem. Na początku
W kolejnych latach doskonalił swoje umiejętności uzyskując stopień Dive
miało być wyzwaniem, krótkim epizodem, a okazało się pasją do końca świata
Mastera. Zrealizował blisko 650 nurkowań w różnych warunkach klima-
i jeden dzień dłużej. Pod wodą odreagowuję i odpoczywam. Jako Divemaster,
tycznych. Od 2007 roku fotografuje pod wodą, a od 2008 również filmuje.
nurek sidemount Razor, a ostatnio również fotograf, realizuję moje marzenia
Jako niezależny dziennikarz opublikował kilkadziesiąt artykułów, głów-
podziwiając i uwieczniając piękno podwodnego świata. „Pasja rodzi profe-
nie w czasopismach poświęconych nurkowaniu, ale nie tylko. Współau-
sjonalizm, profesjonalizm daje jakość, a jakość to luksus w życiu. W dzisiejszych
tor wystaw fotograficznych w kraju i za granicą. Jest pasjonatem i pro-
czasach szczególnie...”
pagatorem nurkowania. Od 2008 roku prowadzi swoją autorską stronę www.dive-adventure.eu. Na bazie szerokich doświadczeń, w sierpniu 2018 stworzył nowy Magazyn Perfect Diver.
MATEUSZ POPEK
KAROLA TAKES PHOTOS
„Moja pasja, praca i życie znajdują się pod wodą”. Nurkuje od 2009 roku.
Karolina Sztaba, a zawodowo Karola Takes Photos, jest fotografem z wykształ-
Od 2008 roku chodzi po jaskiniach. Z wykształcenia archeolog podwodny.
cenia i pasji. Obecnie pracuje w Trawangan Dive Centre na malutkiej wyspie
Uczestniczył w licznych projektach w Polsce i za granicą. Od 2011 zajmuje się
w Indonezji – Gili Trawangan, gdzie zamieszkała cztery lata temu. Fotografuje
nurkowaniem zawodowym. W 2013 uzyskał uprawnienia nurka II klasy. Ma
nad i pod wodą. Oprócz tego tworzy projekty fotograficzne przeciw zaśmie-
doświadczenie w pracach podwodnych zarówno na morzu jak i śródlądziu.
caniu oceanów oraz zanieczyszczaniu naszej planety plastikiem („Trapped”,
Od 2013 nurkuje w jaskiniach, zwłaszcza w górskich, a od 2014 jest instruk-
„Trashion”). Współpracuje z organizacjami NGO zajmującymi się ochroną
torem nurkowania CMAS M1. W czerwcu 2020 obronił doktorat z archeologii
środowiska i bierze aktywny udział w akcjach proekologicznych (ochrona
podwodnej.
koralowca, sadzenie koralowca, sprzątanie świata, ochrona zagrożonych gatunków). Jest również oficjalnym fotografem Ocean Mimic – marką tworzącą stroje kąpielowe i surfingowe ze śmieci zebranych na plażach Bali. Współpracowała z wieloma markami sprzętu nurkowego, dla których tworzyła kampanie reklamowe. W roku 2019 została ambasadorem polskiej firmy Tecline. Od dwóch lat jest nurkiem technicznym.
REKLAMA
+48 502 138 403 http://www.deepdivingslesin.pl/ baza-nurkowa-honoratka/
ANNA SOŁODUCHA
LAURA KAZIMIERSKA
Ma na swoim koncie ponad 8000 nurkowań. Nur-
Absolwentka Geografii na Uniwersytecie Wrocław-
Obecnie pracuje jako PADI Course Director w Tra-
kuje od ponad 30 lat, a w tym od ponad 20 lat jako
skim, niepoprawna optymistka… na stałe z uśmie-
wangan Dive Centre na indonezyjskiej wysepce Gili
nurek techniczny. Jest profesjonalistą z ogromną
chem na ustach! Do Activtour trafiła chyba z prze-
Trawangan. Założycielka portalu Divemastergilis.
wiedzą teoretyczną i praktyczną. Jest instruktorem
znaczenia… i została tu na stałe. Z zamiłowaniem
www.divemastergilis.com @divemastergilis
wielu federacji: GUE Instructor Mentor, CMAS**,
codziennie spełnia ludzkie marzenia przygotowu-
Od ponad 7 lat mieszka i odkrywa podwodny
IANTD nTMX, IDCS PADI, EFR, TMX Gas Blender.
jąc wyprawy nurkowe na całym świecie, a sama
świat Indonezji. Jest nie tylko zapalonym nurkiem
Uczestniczył w wielu projektach i konferencjach
nurkuje już… ponad połowę życia. Każdego roku
technicznym, ale także twarzą platformy Planet
nurkowych jako lider, eksplorator, pomysłodawca
eksploruje inny „kawałek oceanu” przypinając
Heroes oraz ambasadorem marki Ocean Mimic.
czy wykładowca. Były to między innymi Britannic
kolejną pinezkę na swojej nurkowej mapie świa-
Aktywnie przyczynia się do promowania ochrony
Expedition 2016, Morpheus Cave Scientific Project
ta! W zimie zamienia płetwy na ukochane narty
koralowców i naturalnego środowiska ryb i zwie-
on Croatia Caves, GROM Expedition in Narvik, Tuna
i ucieka w Alpy. Przepis na życie? „Tylko martwy
rząt morskich, biorąc udział w projektach nauko-
Mine Deep Dive, Glavas Cave in Croatia, NOA-MA-
pień płynie z prądem – czółno odkrywców, płynie
wych, kampaniach przeciw zaśmiecaniu oceanów
RINE. Zawodowo jest Dyrektorem Technicznym
w górę rzeki!”
i współpracując z organizacjami pozarządowymi
w TecLine w Scubatech, a także Dyrektorem Szko-
anna@activtour.pl
na terenie Indonezji.
lenia w TecLine Academy.
activtour.pl; travel.activtour.pl; 2bieguny.com
@laura_kazi
JAKUB DEGEE
MICHAL ČERNÝ
SYLWIA KOSMALSKA-JURIEWICZ
Polski fotograf, zdobywca nagród i wyróżnień
„Mokre zdjęcia“ fotografował odkąd pamięta. Po
Podróżniczka i fotograf dzikiej przyrody. Ab-
w światowych konkursach fotografii podwod-
kilku latach doświadczenia jako nurek zapragnął
solwentka dziennikarstwa i miłośniczka dobrej
nej nurkował już na całym świecie – z rekinami
zachowywać wspomnienia z podwodnych zanu-
literatury. Żyje w zgodzie z naturą, propaguje
i wielorybami w Południowej Afryce, z orkami za
rzeń. Kupił swój pierwszy aparat kompaktowy
zdrowy styl życia... jest yoginką i wegetarianką.
północnym kołem podbiegunowym, na Galapa-
z podwodną obudową. Z czasem jednak zaczęło
Angażuje się w ekologiczne projekty, szczególnie
gos z setkami rekinów młotów i z humbakami na
dominować pragnienie posiadania najlepszego
bliskie jej sercu są rekiny i ich ochrona, o których
wyspach Tonga. Bierze udział w specjalistycznych
zdjęcia, co nie było do końca możliwe w przypad-
pisze w licznych artykułach oraz na blogu www.
warsztatach fotograficznych. Nurkuje od 27 lat,
ku zastosowanego kompaktu. Dlatego przeszedł
divingandtravel.pl Swoją przygodę z nurkowa-
zaczął w wieku lat 12 – jak tylko było to formalnie
na lustrzankę Olympus PEN E-PL 5, która pozwala
niem zaczęła piętnaście lat temu przez zupełny
możliwe. Jako pierwszy na świecie użył aparatu
na użycie nawet kilku różnych obiektywów. Wyko-
przypadek. Dzisiaj jest Divemasterem, odwie-
Hasselblad X1d-50c do podwodnej fotografii su-
rzystuje kombinację połączeń podwodnych bły-
dziła ponad 60 państw i nurkowała na 5 konty-
per macro. Niedawno, na odległym archipelagu
sków i świateł. Koncentruje się na fotografii dzikiej
nentach. Na wspólną podróż zaprasza z biurem
Chincorro na granicy Meksyku i Belize, zrobił to
przyrody, a nie na aranżacji. Fotografuje zarówno
podróży www.dive-away.pl, którego jest współ-
ponownie, podejmując udaną próbę sfotografo-
w słodkich wodach „domowych“, jak i w morzach
założycielem.
wania oka krokodyla obiektywem makro z dodat-
i oceanach świata.
kową soczewką powiększającą, co jest najwięk-
Zdobywał już liczne nagrody na czeskich i zagra-
szym na świecie zdjęciem oka krokodyla żyjącego
nicznych konkursach fotograficznych. Więcej zdjęć
na wolności (pod względem ilości pixeli, wielkości
można znaleźć na jego stronie internetowej, gdzie
wydruku, jakości).
można je również kupić nie tylko jako fotografie, ale także jako zdjęcia wydrukowane na płótnie czy na innym nośniku. www.mokrefotky.cz www.facebook.com/MichalCernyPhotography www.instagram.com/michalcerny_photography/
stała współpraca
WOJCIECH A. FILIP
stała współpraca
WOJCIECH JAROSZ
AGNIESZKA KALSKA
Absolwent dwóch poznańskich uczelni – Akademii
„Nie wyobrażam sobie życia bez wody, gdzie w wol-
Tak się nazywam i pochodzę z Poznania. Z wodą
Wychowania Fizycznego (specjalność trenerska –
nym ciele doświadczam wolności ducha”.
związany jestem praktycznie od urodzenia a z nur-
piłka ręczna) oraz Uniwersytetu im. A. Mickiewicza,
● założycielka pierwszej w Polsce szkoły freedi-
Wydziału Biologii (specjalność biologia doświadczalna). Z tą pierwszą uczelnią związał swoje życie
vingu i pływania – FREEBODY, ● instruktorka freedivingu Apnea Academy Inter-
zawodowe próbując wpływać na kierunek rozwoju przyszłych fachowców od ruchu z jednej strony,
national i PADI Master Freediver, ● rekordzistka świata we freedivingu (DYN
a z drugiej planując i realizując badania, popychając mozolnie w słusznym (oby) kierunku wózek
253 m), ● rekordzistka i mistrzyni Polski, członkini kadry
zwany nauką. W chwilach wolnych czas spędza aktywnie – jego główne pasje to żeglarstwo (ster-
narodowej we freedivingu 2013–2019, ● finalistka Mistrzostw Świata we freedivingu
nik morski), narciarstwo (instruktor narciarstwa
2013, 2015, 2016 oraz 2018,
BARTOSZ PSZCZÓŁKOWSKI
kowaniem, odkąd nauczyłem się chodzić. Pasję do podwodnego świata zaszczepił mi dziadek, ***instruktor CMAS zabierając mnie w każdej wolnej chwili nad jeziora. Pierwsze uprawnienia zdobyłem w 1996 roku. Rok później pojechałem do Chorwacji i dosłownie zwariowałem na widok błękitnej wody, ośmiornic i kolorowych rybek;) Kupiłem swój pierwszy aparat pod wodę – Olympus 5060 i zacząłem przygodę z podwodną fotografią. Swoje doświadczenie nurkowe nabywałem na
zjazdowego), jazda motocyklem, nurkowanie re-
● multimedalistka Mistrzostw Polski oraz człon-
Wyspach Kanaryjskich, Sardynii, Norwegii, Male-
kreacyjne i wiele innych form aktywności, a także
kini kadry narodowej w pływaniu w latach
diwach i w polskich jeziorach. Obecnie jestem in-
fotografia, głównie przyrodnicza.
1998–2003,
struktorem Padi oraz ESA, szkolę w Europie zapa-
● pasjonatka freedivingu i pływania.
leńców nurkowych i przekazuję swoją pasję innym. Wszystkich miłośników podwodnego świata i fotografii zapraszam na Beediver (FB) – do zobaczenia.
AGATA TUROWICZ-CYBULA
IRENA KOSOWSKA
Od dziecka marzyłam, żeby zostać biologiem
Regionalny Manager Divers Alert Network Polska,
morskim i udało mi się spełnić te marzenia. Skoń-
Instruktor nurkowania i pierwszej pomocy, nurek
czyłam studia na kierunku oceanografia, gdzie od
techniczny i jaskiniowy. Zakochana we wszystkich
niedawna rozpoczęłam studia doktoranckie. Moja
zalanych, ciemnych, zimnych, ciasnych miejscach
przygoda z nurkowaniem zaczęła się, kiedy mia-
oraz niezmiennie od początku drogi nurko-
łam 12 lat. Kocham obserwować podwodne życie
wej – w Bałtyku. Realizując misje DAN, prowadzi
z bliska i staram się pokazać innym nurkom jak
cykl prelekcji „Nurkuj bezpiecznie” oraz Diving
fascynujące są podwodne, bałtyckie stworzenia.
Safety Laboratory, czyli terenowe badania nurków
piszą dla nas
do celów naukowych.
KRZYSZTOF BRUDKOWSKI
ANTHONY LEYDET
MAGDALENA SOKOŁOWSKA
Z zawodu radca prawny starający się pomagać,
Mieszkający w Marsylii, nad Morzem Śródziem-
Skromna kobieta o wielu pasjach z czego najwięk-
a nie wygrywać za wszelką cenę. Wielbiciel ciepłych
nym, Anthony Leydet jest francuskim fotografem
szą są rekiny.
klimatów i błękitnej wody. Nurkowaniem zajął się
podwodnym, blogerem i pisarzem, publikującym
w 2018 r. jako rozwinięcie ulubionego snorkeling‘u.
na całym świecie w czasopismach nurkowych.
Teraz prawie każdy wyjazd planuje tak, aby gdzieś
Strona internetowa: www.zesea.com
płetwy zamoczyć. W nurkowaniu partneruje mu na-
Insta: @anthonyleydet_uw_photography
stoletni syn Damian. Od niedawna ogląda podwody świat przez wizjer aparatu, chcąc zachować ulotne wspomnienia. W nurkowaniu dotarł do poziomu Deep Diver i chyba na tym się nie skończy.
KLAUDYNA BRZOSTOWSKA
ALEKSANDRA ŁYSEK
Zawodowy żołnierz, odkrywca podwodnych jaskiń i ak-
Instruktorka nurkowania PADI oraz wideografka.
Zaczęłam nurkować kiedy skończyłam 11 lat
tywny instruktor nurkowania technicznego/jaskiniowe-
Większość czasu spędza w wodzie dokumentując
i od razu wiedziałam, że to jest to, co chcę robić
go/rebreatherowego dla IANTD.
fascynujący podwodny świat. Absolwentka ASP
w swoim życiu. Udało się połączyć przyjemne
Karierę nurkową rozpoczął w Egipcie na wakacjach,
na kierunku Projektowania Mody w Łodzi oraz Fil-
z pożytecznym i od pięciu lat pracuję w Centrum
a pasja trwa nadal.
moznawstwa na UAM w Poznaniu, z wykształcenia
Nurkowym Nurkersi i sklepie szpejownia.com,
Kurt jest też założycielem i dyrektorem generalnym
krawcowa, a z zamiłowania miłośniczka natury oraz
a od niedawna jestem divemasterem. W weeken-
Descent Technical Diving. Nurkuje na kilku CCR, takich
sporej dawki adrenaliny. Kocha wszystko co z woda
dy zamieniam pracę biurową na pracę podwod-
jak AP, SF2, Divesoft Liberty SM. Kurt bierze udział
związane. Jej przygoda z nurkowaniem zaczęła się
ną – pływanie z nowymi nurkami, pokazuje im jak
w tworzeniu dokumentu o nowej kopalni soli w Belgii
od podroży z plecakiem w 2016 roku. Podczas po-
wygląda podwodny świat poza kursem. Z ogromną
(Laplet). Projekt ten gościł w wiadomościach w Natio-
bytu w Tajlandii zanurkowała po raz pierwszy i od
przyjemnością dzielę się z nimi swoim doświad-
nale TV.
tamtego momentu straciła głowę i serce dla tego
czeniem, spostrzeżeniami i uwagami. Na swoim
Prywatnie prawdziwą pasją Kurta są głębokie nurkowa-
sportu. Spędzając ostatnie lata i większość swoich
koncie mam jeszcze uprawnienia serwisanta au-
nia jaskiniowe. Jego żona (Caroline) dzieli pasje męża
dni pod woda, ucząc i pokazując piękno podwod-
tomatów firmy TECLNE i jestem autoryzowanym
i również nurkuje w jaskiniach. W wolnym czasie zwie-
nego świata wierzy, że nurkowanie jest jednością
doradcą sprzętowym. Na codzień studiuję na dru-
dza belgijskie kopalnie łupków, a kiedy nie eksploruje,
– z samym sobą, naturą i niezwykłymi stworzeniami.
gim roku zarządzanie
zabiera kamerę by dokumentować nurkowania.
@waterographyk
HANNA MAMZER
GRZEGORZ MIKOSZA
WOJCIECH KARKUSIEWICZ
Profesor Wydziale Socjologii Uniwersytetu im. A.Mic-
W Fundacji pełni funkcję głównodowodzącego Ak-
Wznowiłem nurkowanie po bardzo długiej prze-
kiewicza. Psycholożka, socjolożka i biegła sądowa
cją Sprzątanie świata – Polska oraz kieruje pracami
rwie (ok. 25 lat) od 2009 r. Fotografia podwodna
z zakresu dobrostanu zwierząt, etologii psa oraz re-
projektów strategicznych. Realizuje się kreatywnie
jest moją pasją i większość wyjazdów jest temu
lacji ludzi i psów. Inicjatorka utworzenia Sekcji Relacji
w pomysłach na nowe kampanie i sposoby promo-
podporządkowana. Zaczynałem od małej kamer-
Międzygatunkowych w Polskim Towarzystwie Socjolo-
cji w ramach fundacyjnych programów Sprzątanie
ki w stylu Go-pro. Obecnie posiadam już w miarę
gicznym. Członkini Lokalnej Komisji Etycznej ds. Ekspe-
świata – Polska i Ekoedukacja. Układa strategie
dobry sprzęt z kilkoma obiektywami. Zarówno
rymentów na Zwierzętach. Dwukrotna stypendystka
i koordynuje pracami, by wszystko przebiegało
zdjęcia dużych, jak i małych wraków oraz zdjęcia
Fundacji Fulbrighta, British Council, Leibniz Institute for
zgodnie z planem. W czasie działań terenowych,
makro z ich nieoczywistymi szczegółami i detalami,
Regional Development and Structural Planning w Erkner
zakłada żółte rękawice i wynosi z natury kilogramy
a w czasie obróbki zdjęć znalezienie aktorów dru-
(Niemcy), Central European University w Budapeszcie,
odpadów. Często staje za sterami fundacyjnego
giego planu, dają ogromną frajdę. W 2021 r. posta-
European University Institute we Florencji, Fundacji im.
profilu na Facebooku i Instagramie, by porozma-
nowiłem spełnić swoje marzenia i założyć centrum
Stefana Batorego, laureatka akcji stypendialnej Polity-
wiać o tym, co możemy wspólnie zrobić dla na-
nurkowe Diveworld na wyspie Gozo koło Malty.
ki, licznych nagród i wyróżnień. Wielokrotna uczestnicz-
szego najbliższego otoczenia. W czasie wolnym
ka programów Socrates Erasmus oraz Socrates Erasmus
żegluje, biega i przemierza górskie szlaki.
Mundus. Wykłada w Polsce i za granicą, prowadzi szero-
Absolwent Wydziału Zarządzania Informatyki
ko zakrojoną współpracę międzynarodową ze Stanami
i Finansów Uniwersytetu Ekonomicznego we
Zjednoczonymi Ameryki. Działa na rzecz zrozumienia
Wrocławiu oraz Wydziału Dziennikarstwa i Komu-
zwierzęcych potrzeb i promowania dobrostanu zwie-
nikacji Społecznej Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we
rząt w ludzkiej praktyce społecznej. W pracy naukowej
Wrocławiu. Certyfikowany specjalista w zakresie
przykłada znaczną wagę do tworzenia interdyscyplinar-
pozyskiwania funduszy UE oraz komunikowania
nych połączeń między różnymi dziedzinami nauki tak
w Internecie.
by integrować działania i informacje promujące takie podejście do relacji ludzi i nie-ludzi, które są oparte na zrozumieniu potrzeb. Współpracuje z organami ścigania w ramach dochodzeń z Ustawy o ochronie zwierząt. Współpracuje też z organizacjami pozarządowymi, samorządami i schroniskami dla bezdomnych zwierząt. Prowadzi dom tymczasowy dla psów lękowych, wycofanych i nieufnych.
piszą dla nas
KURT STORMS
planeta ziemia
Zatoka Hanifaru POTRZEBA WIELU MANT, ABY URUCHOMIĆ CYKLON
Tekst i zdjęcia Klaudyna Brzostowska
10
planeta ziemia
P
ływanie z mantami to dla nas, pasjonatów nurkowania, jeden z najbardziej pamiętnych momentów naszych podwodnych przygód. Wiele pisano o tym, jakże wyjątkowym doświadczeniem jest spędzić czas z tańczącymi mantami. Prawda jest taka, że żeby dokładnie zrozumieć o czym mowa, należy spotkanie podwodne z mantą przeżyć. Dzięki staraniom kilku organizacji, jest jedno miejsce na Ziemi, gdzie w zrównoważony dla środowiska sposób można doświadczyć spotkania z ławicą mant. Ba! – szanse w odpowiednim sezonie są wysokie. Mowa o Zatoce Hanifaru należącej do Atolu Baa na Malediwach. Potrzeba wielu mant, aby uruchomić cyklon. Manty są filtratorami, co oznacza, że pływają wkoło próbując pobrać jak najwięcej planktonu. Łapią maleńki plankton w swoje pyski filtrujące, jednocześnie wyrzucając wodę morską przez skrzela. Manty stosują różne techniki pożywiania się w zależności od rodzaju, miejsca żerowania i tego, czy karmią się indywidualnie, czy w grupie. Kiedy pojedyncze manty żywią się planktonem, angażują się w żywienie na wprost, żywienie powierzchniowe, żywienie saltem (lub nazywane też toczeniem beczki), żywienie z boku
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
11
planeta ziemia
i żywienie od dołu. Natomiast kiedy zbierają się grupy, techniki których używają nazywamy karmieniem łańcuchowym oraz karmieniem cyklonowym. I to właśnie ta ostatnia technika skutkuje cyklonem mant – imponującym zjawiskiem, które zdarza się sezonowo w Zatoce Hanifaru. Karmienie cyklonem zaczyna się od małych – często z pojedynczymi mantami, które tworzą linię podczas karmienia łańcuchowego. Cyklon zaczyna się, gdy więcej mant dołącza się i zatacza pętlę. Aż do 150 żerujących mant może połączyć się w duży, ciasny krąg wokół gęstej grupy planktonu. Wygląda to jak podwodny cyklon, w którym manty kręcą się razem w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara przez około 60 minut. Karmienie cyklonem powoduje, że manty pobierają dużo jedzenia przy niewielkim wysiłku i niewielkim zużyciu energii. Poprzez użycie siły ciała, manty rafowe żerują wspólnie, wciągając plankton. Zatoka Hanifaru mieści się na południowo-wschodniej krawędzi Atolu Baa, w północnych Malediwach. Obszar ten zajmuje 1,200 km2, czyli przestrzeń pola do piłki nożnej. Nigdzie indziej na świecie nie znajdziemy tak pokaźnych zgromadzeń mant w jednym miejscu gotowych na żer. Niezwykle częstymi bywalcami
12
zatoki są także rekiny wielorybie, które dołączają się do bufetu. Od 2012 roku Atol Baa został wpisany na listę UNESCO i rozpoznany jako miejsce niezwykłej bioróżnorodności i dużej koncentracji wielu gatunków koralowców. Najlepszym okresem na odwiedziny zatoki jest okres od maja do listopada. Nurkowanie jest zabronione, dozwolone jest tylko pływanie i snorkelling oraz użycie kamer bez świateł czy lamp błyskowych. Wycieczki do Zatoki są organizowane i konieczne jest dołączenie do grupy prowadzonej przez certyfikowanych przewodników. Bez dwóch zdań – jest to doświadczenie, które zapadnie na długo w pamięci. Dla miłośników mant – polecam odwiedzenie Manta Trust. Na ich stronie można znaleźć wiele ciekawych treści o mantach właśnie, materiały edukacyjne i ciekawostki. Ponadto, można przesłać do ich bazy zdjęcie spotkanych mant – identyfikacja ID pozwala na monitorowanie tych zwierząt i tym samym ich ochronę. Dodatkowo, możecie zaadoptować mantę – co może się okazać niezłym prezent dla ukochanego buddiego.
Rehasport - medycyna ruchu
UMÓW WIZYTĘ ONLINE Specjalizacja lub nazwisko Miasto
Szukaj
Znajdź uraz Wybierz część ciała, w której odczuwasz dolegliwości bólowe.
www.rehasport.pl PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
13
podróże
WYBRALIŚMY
GOZO Tekst i zdjęcia Wojciech Karkusiewicz
MALTA, GOZO I COMINO TO NIEWĄTPLIWIE JEDNE Z NAJPIĘKNIEJSZYCH WYSP NA MORZU ŚRÓDZIEMNYM, Z BOGATĄ HISTORIĄ, KTÓRA JEST OBECNA NA KAŻDYM NIEMAL KROKU, OD CZASÓW NEOLITYCZNYCH PO WSPÓŁCZESNOŚĆ.
H
14
istoria archipelagu widoczna po pierwsze w budowlach neolitycznych datowana jest na ok 3500 lat przed Chrystusem i po drugie, w solankach używanych
po dziś dzień powoduje, że zwiedzanie wysp nie jest nudne.
Skupmy się jednak na Gozo i nurkowaniu. Ta mała wyspa
Można to robić na kilka sposobów, od zwykłego autobusu
licząca ok. 15 km długości i 7 szerokości ma nadzwyczaj cieka-
do indywidualnych, zorganizowanych wycieczek małymi sa-
we miejsca nurkowe.
mochodami i tzw. tuk-tukami lub rowerem. Jazda po wyspie
Od niedawna mieszkam, wraz z rodziną, na Gozo. Otwiera-
to frajda i przygoda, a za niemal każdym zakrętem drogi, przez
my w Marsalforn – miejscowości turystycznej i największej ba-
górzyste ukształtowanie wysp, gwarantowane są spektakular-
zie noclegowej – bazę nurkową Diveworld. Gozo jest mniejszą
ne widoki.
siostrą Malty, ale ma wiele do zaoferowania. Czasem mówi się
podróże
o Gozo, że jest to taka spokojna wioska. Mamy tutaj wspaniałe
na się wybrać na krótki rejs na otwarte morze i podziwiać klify
widoki i ruiny megalityczne Ggantija w miejscowości Xaghra.
z pozycji wody.
Nad Victorią, stolicą Gozo (zwaną też Rabat), góruje Cytadela,
Dodam jeszcze, że fantastycznym pomysłem jest wycieczka
która zachwyca masywnymi umocnieniami. Roztacza się z niej
na wyspę Comino – rajska wyspa (niestety zatłoczona latem)
przepiękny widok na całe Gozo. Największa plaża na Gozo,
ale jeżeli wam to nie przeszkadza, to możecie tam spędzić miło
z czerwonym piaskiem, Ramla Bay, na której można wypocząć
dzień, bądź tylko kilka godzin. Jest tu cudowna blue lagoon,
i popływać w morzu, a zachód słońca obejrzeć z jaskini Tal-
można się tu cieszyć piaszczystą plażą i krystaliczną wodą.
-Mixta, daje niezapomniane wrażenia. Warto tu wspomnieć, że w każdej wiosce na Gozo jest kościół (polecam zwiedzić, ponieważ są przepiękne w środku),
O Gozo można by pisać bez końca, wolę jednak, żebyście przyjechali i sami zobaczyli dlaczego postanowiliśmy tu zamieszkać i pracować.
a wokół nich są rozsiane knajpki z doskonałym jedzeniem –
Mamy tutaj bardzo ciekawe miejsca nurkowe. Kiedy Azur
również polecam. W miejscowości Xewkija jest Basilika St. Jo-
Window runęło stworzyło pod wodą szereg formacji skalnych,
hannes der Taufer z podobno trzecią, co do wielkości, kopułą
przez które można przepływać. Jest to atrakcja zarówno dla
na świecie. Wspomnieć należy oczywiście o bazylice Ta Pinu, jako miejscu kultu Maryjnego. Solanki, czyli panwie wodne, są zlokalizowane w różnych miejscach, ale najwięcej na północy wyspy. Używa się ich do pozyskiwania soli z wody morskiej – można też kupić sobie woreczek takiej soli. Wied il-Gharsi to raj dla osób szukających spokoju. Ten odosobniony, w zasadzie można powiedzieć fiord, przyciąga możliwością popływania i nieziemskimi widokami, które z powodzeniem rekompensują brak infrastruktury. Natomiast na klifach Ta Cenc można podziwiać zachody słońca, a wierzcie mi warto! Dwejra – pozostałość po Azur Window, Inland Sea i Blue Hole. W Inland Sea pływają łódki, gdzie za drobną opłatą moż-
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
15
16
nurków początkujących, jak i tych,
i tu też mamy się czym pochwalić,
którzy chcą i mogą zanurkować głę-
ponieważ w rejonie Malty i Gozo
biej. Rejon Dwejry inaczej zwany
mamy kilka wraków zatopionych
też Blue Hole oferuje również kilka
specjalnie dla nurków oraz kilka wra-
Cavern do pływania w zakresach
ków historycznych np. ORP Kujawiak
od 12 do 30 m głębokości. Praktycz-
na ok. 100 m głębokości lub HMS
nie można spędzić tu 3–4 dni nur-
MAORI na 14 m głębokości. Na Gozo
kowe i każde nurkowanie odbędzie
mamy 3 wraki, wszystkie dostępne
gdzie indziej. Oczywiście dużo zależy
z jednego miejsca nurkowego – Wreck
od umiejętności nurka i posiadanych
Dive Site – wyposażonego w wygod-
uprawnień, a nurkowie rekreacyjni,
ny parking dla samochodów i dojście
na ogół, robią tu 4 nurkowania w cią-
do wody. Na Malcie tuż przy prze-
gu tygodnia.
prawie promowej w miejscowości
Mamy też jaskinie, w które moż-
Cirkiewwa mamy 2 wraki patrolowca
na bezpiecznie wpływać, największą
P29 i holownika Rozi, a na południu
jest Billinghurst Cave, która ma ok
Malty jest potężny tankowiec Um El
130 m długości, ze spektakularną
Faroud. Wszystkie te wraki osadzone
komnatą powietrzną na jej końcu,
są na głębokości ok 40 m.
o szerokości ok 50 m i kilku metrów
Można powiedzieć, że osobnym
wysokości. Jest to fenomenalny wi-
rozdziałem jest nurkowanie wokół
dok, zwłaszcza jeśli już ktoś wcześniej
trzeciej wyspy archipelagu zwanej
jest w kopule i ją rozświetla. Powrót
Comino. Mamy tu patrolowiec P31
odbywa się przez ciemną część jaski-
osadzony pięknie na piasku, na głę-
ni, a zobaczenie ogromnego wejścia
bokości ok 18 m oraz kilka mniejszych
oświetlonego przez tutejsze słoń-
przepięknie usytuowanych jaskiń
ce niech was nie zwiedzie. Należy
i formacji skalnych.
uważnie kontrolować głębokość, by
Wokół Malty i Gozo rozmieszczo-
niejako prześliznąć się górą wejścia
ne są fermy tuńczyków z ogromnymi
i bezpiecznie się wynurzyć.
siatkami sięgającymi nawet do 40 m Cave
głębokości i za tzw. niewielką opłatą
mamy drugą ogromną jaskinię z ko-
można nurkować z wielkimi tuńczy-
morą powietrzną, z dodatkowym
kami. Osobiście nie polecam, ale jak
niewielkim otworem w ścianie, przez
ktoś lubi spotkanie oko w oko z 2 me-
który wpada niewielka ilość światła
trowym tuńczykiem w niewoli to cze-
ale głównym oświetleniem tego
mu nie…
Niedaleko
Billinghurst
miejsca jest światło, które wpada
Malta i Gozo to według mnie
do jaskini przez ogromne wejście po-
najpiękniejsze
wodując niebieską poświatę w całej
w Europie ze względu na ogromną
komorze i otaczającej nas wodzie. To
różnorodność. Odległość od kraju
spektakularny widok!
miejsca
nurkowe
– max 3 godz. lotu, kilka połączeń
W północnym rejonie wyspy
z prawie wszystkich lotnisk w Polsce
mamy jeszcze kilka jaskiń i forma-
(i Europie) nawet 3 razy w tygodniu,
cji skalnych takich jak Double Arch
gwarantowana pogoda i ciepła woda
czy Triple Arch, Bottel Neck Cawe,
w morzu. Kuchnia maltańska i śród-
Shrims Cave i wiele innych. Więk-
ziemnomorska, z owocami morza,
szość jest dostępna dla nurków
lokalnym winem w bardzo przystęp-
OWD, a do niektórych wymaga za-
nej cenie…
stosowania odpowiedniego sprzętu i gazów dekompresyjnych. Następnym
rozdziałem
REKLAMA
podróże
No cóż chyba tyle wystarczy, by komfortowo spędzić wakacje lub po-
nur-
kowym jest nurkowanie wrakowe
święcić czas na szkolenia w ciepłych wodach i widoczności po horyzont.
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
17
podróże
Zdjęcie Aleksandra Łysek
MALTA
W TYDZIEŃ Tekst Aleksandra Łysek
Fontanna Trytona, Valletta
OSTATNIO, RAZEM Z ZAPRZYJAŹNIONYMI NURKAMI I NURKINIAMI :), MIAŁAM PRZYJEMNOŚĆ, KOLEJNY RAZ, ODWIEDZIĆ JEDNO Z BARDZIEJ ATRAKCYJNYCH MIEJSC NURKOWYCH W EUROPIE – MALTĘ.
18
W
yspa ta, położona na Morzu
niego i spragnieni kolejnych doznań,
Śródziemnym, to świetne
przysłowiowym „bladym świtem” mel-
miejsce, zarówno dla osób
dowali się w pełnej gotowości.
szukających wrażeń pod wodą jak i dla
Najpopularniejszą formą nurkowa-
tych, którym lądowe wrażenia są bliższe
nia na Malcie jest nurkowanie z brzegu,
sercu.
w związku z czym każdego dnia bazowe
Przez tydzień mieszkaliśmy w zatocz-
samochody zabierały nas w inne miej-
ce St. Paul’s Bay, w której od strony nur-
sce, gdzie dzięki przychylności pogody
kowej opiekowała się nami polska baza
udało nam się zrealizować cały plan
Dive On Malta. Cudowni ludzie w zesta-
nurkowy.
wieniu z pięknymi widokami, bajeczną
Nie sposób nie wspomnieć w tym
pogodą i niesamowitymi podwodnymi
miejscu o bogactwie maltańskich wód,
doznaniami sprawili, że codzienne, na-
dzięki któremu absolutnie każdy jest
prawdę (wczesno) poranne pobudki nie
usatysfakcjonowany – od osób z pod-
były problemem dla nikogo. Wszyscy,
stawowymi uprawnieniami, po wyrafi-
uczeni doświadczeniem dnia poprzed-
nowanych wilków morskich :)
podróże
CO WARTO ZOBACZYĆ POD WODĄ WG MNIE? WRAK TUG BOAT 2 Wrak znajduje się na głębokości 20 m. Podczas sztormu został przesunięty po dnie o ok. 50 m i wbiło go w skalną rafę. Co roku można na nim obserwować bogatsze w życie morskie. Zdjęcie Zbigniew Aftański
WRAK MAORI Wrak z II Wojny Światowej, został zatopiony podczas niemieckiego nalotu w 1942 roku u stóp Valetty. Wrak znajduje się na głębokości ok. 20 m i leży na piaszczystym dnie. Duża ilość dziur i prześwitów nadaje mu niesamowity klimat. Nurkowanie na nim jest możliwe prawie przez cały rok, ponieważ znajduje się w zatoczce i jest chroniony od wiatrów. Niestety liczne sztormy powodują, że jego konstrukcja nie jest już tak bardzo stabilna i nie zaleca się wpływania
Zdjęcie Sebastian Głowacki
Zdjęcie Sebastian Głowacki
do wnętrza wraku. WRAK P29 Jeden z wraków w Cirkewwa, został zatopiony specjalnie dla celów turystycznych. Maksymalna głębokość na wraku to 32 m, oddalony o ok. 5 minut płynięcia od brzegu. Wspaniały maszt rzuca się nam od razu w oczy. Usunięte z niego zostały wszystkie niebezpieczne elementy, więc jest łatwy i bezpieczny do penetracji. Trzeba dobrze wstrzelić się z pogodą aby go zobaczyć. Podczas wietrznych dni wejście do wody może być bardzo utrudnione. Zdjęcie Zbigniew Aftański
Zdjęcie Zbigniew Aftański
WRAK ROZI To drugi wrak przy wybrzeżu Cirkewwa. Maksymalna głębokość wraku to 32 m. Rozi leży bliżej końca cypla, zatem dużo częściej można na nim spotkać się z prądami płynącymi między Maltą a Comino. Mają one wpływ na życie na wraku, mimo tego, że Rozi zatonął wcześniej niż wspomniany już P29 to jest mniej porośnięty, a fauna jest dużo bardziej bogata. Zdjęcie Anna Brojewska
Wejście na Rozi i P29 Zdjęcie Aleksandra Łysek PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
19
podróże
GWAR LAPSI To malownicza mała wioska na południowym wybrzeżu Malty. Nurkowania w tym miejscu nie przekraczają 22 m głębokości. Miejsce słynie z ładnych raf i przepięknych jaskiń, które są dostępne dla nurków o różnych stopniach wyszkolenia. Pod wodą możemy spotkać dużą ilość ryb, meduzy, ośmiornice, a nawet lobstery. Ale zanim to wszystko zobaczymy to… musimy pokonać magiczne schody. Zejście na Lapsi Zdjęcie Aleksandra Łysek
Zdjęcie Sebastian Głowacki
UM EL FAROUD Czyli totalny „must see“ na Malcie! Miejscówka jest bardzo popularna wśród turystów również ze względu na Blue Grotto. O godz. 10-tej są już tłumy i ciężko autko zaparkować – zatem wyprawę na Faroud’a polecam „skoro świt”. Wrak podczas prac remontowych w stoczni został uszkodzony przez wybuch gazu.
Zdjęcie Sebastian Głowacki
Został zatopiony u wybrzeżu Malty jako sztuczna rafa. Nurkowania wspaniałe, ale nie zawsze proste… występują tutaj często silne prądy, które nie ułatwiają dopłynięcia do celu. Wrak jest przełamany w poprzek na pół i leży na głębokości 30–35 m. Nurkowo jestem zakochana w Malcie. Każdemu gorąco polecam maltańskie wody i oczywiście bazę Dive On Malta – dzięki której o nic nie musicie się martwić, oni o wszystko zadbają :) A na lądzie… no cóż? W każdym przewodniku znajdziecie informacje na temat wielu miejsc, które warto odwiedzić na Malcie. Ja, więcej czasu spędziłam w okolicznościach nurkowych i nawet jeśli nie byłam pod wodą, to w stroju nurkowym trudno było zwiedzać Na pewno mogę powiedzieć, że każdy Zdjęcie Zbigniew Aftański
REKLAMA
Nurkowania rekreacyjne i techniczne z brzegu i z łodzi , wokół 3 wysp maltańskich
Kursy nurkowe PADI, SSI, TDI
+356 7706 2838, +356 2750 9592, +48 604 585 389 diveonmalta
20POLSKIE CENTRUM NURKOWE NA MALCIE
office@diveonmalta.com
www.diveonmalta.com
REKLAMA
kto jest na Malcie powinien udać się do stolicy – Valetty. Komunikacją miejską można przemieszczać się po całej wyspie i co ważne – mają wygodne i klimatyzowane autobusy :) Fontanna Trytona to jeden z charakterystycznych punktów stolicy Malty, który znajduje się przed murami miasta, niedaleko przystanków autobusowych. W upalne dni, jej sąsiedztwo daje przemiłe orzeźwienie.
POTRZEBUJESZ KUPUJESZ NURKUJESZ
Upper Barrakka Gardens, to miejsce, które warto odwiedzić bez względu na porę roku. Mnogość zieleni i kolorowych kwiatów, w połączeniu z przecudownym widokiem, stanowi świetne tło do wystrzałów z armat i całej towarzyszącej temu ceremonii. To miejsce warto również odwiedzić z uwagi na polski akcent. To tu znajduje się tablica upamiętniającą polski niszczyciel ORP Kujawiak. Wszystkim tym, którzy znajdą jeszcze czas i chęci na lądowe atrakcje, polecam do zobaczenia starą stolicę Malty – Mdinę, położoną w centralnej części wyspy. To średniowieczne miasto z wąskimi uliczkami, położone na szczycie góry z
przepięknym
widokiem
na wyspę. Malta jest cudna i nieprzewidywalna… Raz to samo miejsce wygląda tak... A raz tak... Ale zawsze po prostu warto! Źródło: https://diveonmalta.com/home-page/ Tablica pamiątkowa ORP Kujawiak Zdjęcie Aleksandra Łysek
Upper Barrakka Gardens, Valletta Zdjęcie Aleksandra Łysek
ładnie i funkcjonalnie dla nurków PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
21
wydarzenia
DIVING TALKS 2022 Moglibyśmy wspomnieć, że w zeszłym roku w barze hotelowym zabrakło zapasów, a także o kilku innych incydentach, ale wolimy tego nie robić. Zamiast tego zapraszamy czytelników, aby w tym roku dołączyli do nas i przekonali się sami. Zdjęcia www.divingtalks.com/2021-photos/
D
iving Talks to międzynarodowe wydarzenie promujące podwodne środowisko oraz dzielenie się wiedzą na jego temat. Będzie miało swoją drugą edycję w Por-
tugalii, od 7 do 9 października, i po raz kolejny zgroma-
dzi wiodących światowych odkrywców, naukowców, badaczy i nurków, którzy będą dzielić się swoimi najlepszymi ostatnimi osiągnięciami. Zeszłoroczna edycja tego wydarzenia została jednogłośnie uznana za „najlepszą imprezę nurkową 2021 roku”, wynika to z trzech czynników: 1. Portugalskie wydarzenie przyciąga niesamowite osoby, które opowiedzą o swoich podwodnych doświadczeniach, a także rzuca wyzwanie tradycyjnej formie takich wydarzeń, promując nowe formaty – jak debaty – o tematach krytycznych dla społeczności nurkowej. W tym roku odbędzie się między innymi debata na temat badań w dziedzinie fizjologii nurkowania, w której wezmą udział dr Alessandro Marroni, dr Oscar Camacho i dr Simon Mitchell, trzej najbardziej znani lekarze medycyny hiperbarycznej i badacze fizjologii. Odbędzie się również dyskusja PADI, SDI i SSI na temat przyszłości nauczania w nurkowaniu, w której te trzy organizacje wyślą do Portugalii swoich najbardziej szanowanych przedstawicieli. 2. Wystawa oraz pokazy: Wystawa jest dedykowana markom wspierającym. Koncepcja promuje interakcję marek z klientami i publicznością Diving Talks. Istnieje możliwość zaangażowania się w rozmowy z zainteresowanymi nurkami, a nawet wypróbowania sprzętu pod wodą. W tej edycji uczestnicy mogą testować nurkowanie ze skuterami, rebreatherami itp.
22
wydarzenia
3. Miejsce wydarzenia: konfiguracja obiektów sprzyja nawiązywaniu kontaktów, wymianie doświadczeń, omawianiu tematów i dobrej zabawie podczas weekendu. Moglibyśmy wspomnieć, że w zeszłym roku w barze hotelowym zabrakło zapasów, a także o kilku innych incydentach, ale wolimy tego nie robić. Zamiast tego zapraszamy czytelników, aby w tym roku dołączyli do nas i przekonali się sami. Ktoś niedawno podsumował to wydarzenie słowami zdecydowanie zachęcającymi do wzięcia udziału w tegorocznej edy-
PORTUGAL 2022 INTERNATIONAL DIVING SHOW 7-9 OCTOBER
cji: „Wziąłem udział w inauguracyjnym wydarzeniu w 2021 roku i naprawdę mi sie podobało. Ale jeśli miałbym je podsumować, to była to mieszanka ciekawych prezentacji, przyjemnej i zrelaksowanej atmosfery, a miejsce było ładne i wygodne. To, że uraczono nas naprawdę dobrym jedzeniem, również bardzo zapunktowało.” Bez wątpienia Półwysep Troia także zapunktuje. Jak często masz okazję robić to, co lubisz najbardziej – nurkować – bez długich negocjacji z najbliższymi? Diving Talks nazywane jest również wydarzeniem nurkowym dla nienurkujących, ze względu na wszystko co się wokół niego dzieje. Dla Ciebie przyjazd do Portugalii może być podróżą związaną z nurkowaniem. Dla tych, którzy przyjadą z Tobą, będzie to po prostu wyjazd rekreacyjny, po którym z pewnością będą chcieli wziąć udział w kolejnej edycji.
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
23
artykuł sponsorowany
Z OSTATNIEJ CHWILI !!!
ZAREZERWUJ TYDZIEŃ NURKOWANIA NA CYPRZE JUŻ OD
299 EURO ZA OSOBĘ
Zanurkuj na słynnym wraku Zenobia, jednym z 5 najlepszych wraków na świecie, z DIVE STOP CYPRUS i naszymi ekskluzywnymi pakietami „Dive Easy”. DIVE STOP CYPRUS jest jedynym centrum nurkowym na Cyprze, które oferuje pakiety nurkowe dostosowane do potrzeb klienta bez dodatkowych kosztów. Jesteśmy również jedynym centrum nurkowym w naszej okolicy, które posiada własny, specjalnie skonstruowany RIB oferujący nam pełną elastyczność i dostęp do miejsc nurkowych bez limitu.
DANE KONTAKTOWE:
angielski +357 96039632 24
rosyjski +357 96109038
dive@divestopcyprus.com
artykuł sponsorowany
Jeśli nigdy nie nurkowałeś na Cyprze, musisz zarezerwować tę niewiarygodną ofertę! Nurkowanie na Cyprze to jedno z najlepszych doświadczeń na świecie. Oprócz epickiego wraku Zenobia mamy wiele innych miejsc nurkowych, oferujących unikalne nurkowania w jaskiniach, wspaniałe nurkowania przy ścianach i malownicze safari z żółwiami! Jest to oferta ograniczona czasowo, więc nie zwlekaj, zarezerwuj swoją przygodę z nurkowaniem już dziś – z najlepszym centrum nurkowym na Cyprze!
PONIŻEJ TROCHĘ INFORMACJI O DIVE STOP Założone w 2018 roku DIVE STOP to angielskie centrum nurkowe, które oferuje naszym klientom przyjazną, osobistą obsługę, z poczuciem humoru oraz relaksującą atmosferę. Moje centrum nurkowe jest uznawane jako jedno z najlepszych na Cyprze. Nurkowałem i pracowałem na Cyprze przez ponad 20 lat i mam wyjątkową lokalną wiedzę. Własnoręcznie dobierałem mój zespół, aby mieć pewność, że zapewnimy Wam najlepszą możliwą obsługę i doświadczenia nurkowe. NIE WIERZ NAM NA SŁOWO, SPRAWDŹ SAM.
ZAREZERWUJ SWOJĄ NAJLEPSZĄ PODRÓŻ NURKOWĄ W BASENIE MORZA ŚRÓDZIEMNEGO!
www.divestopcyprus.com PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
25
podróże
AKABA W JORDANII
KRÓLESTWO WRAKÓW DLA WSZYSTKICH! Tekst i zdjęcia Anthony Leydet Tłumaczenie Karolina Pierścieniak
26
podróże
Mniej znana niż sąsiedni Egipt, a będąca światową mekką nurkowania Jordania, ma nie więcej niż trzydzieści kilometrów linii brzegowej z widokiem na Morze Czerwone i miastem Akaba, położonym na południowym skraju kraju. Dzięki silnej woli rządu i pod egidą króla Abdullaha II Jordania zdołała zwiększyć swoją atrakcyjność dla nurków z całego świata.
A
kaba pozwoli Ci na wykonanie kilku niesamowitych
nurkowania. Jednak w obliczu Egiptu, który przyciąga większość
nurkowań, zaczynając od najbardziej znanego miejsca,
nurków, rząd postanowił wzmocnić ten sektor. Król Abdullah II
jedynego na świecie podwodnego muzeum wojsko-
jest zapalonym nurkiem i w znacznym stopniu przyczynił się
wego! Akaba oferuje jednak o wiele więcej i będzie ważnym
do sukcesu tego projektu. Znaczna większość dna morskiego
miejscem na mapie podczas Twojego pobytu w Jordanii.
w Akabie, o długości około siedmiu kilometrów, od kilku lat
Akaba, wciśnięta między Arabię Saudyjską na południu
klasyfikowana jest jako rezerwat morski.
i Izrael na zachodzie, oferuje Jordanii maleńkie okno na Morze Czerwone. Na końcu 160-kilometrowej Zatoki Akaba, która od-
PODWODNA SCENA WOJENNA DLA UNIKATOWEGO MU-
dziela Synaj od Półwyspu Arabskiego, znajduje się jeden z krań-
ZEUM NA ŚWIECIE!
ców Morza Czerwonego. Ten spokojny nadmorski kurort jest
Od kilkudziesięciu lat Akaba jest znana jako miejsce do nur-
nastawiony na uprawianie sportów wodnych, a w szczególności
kowania wrakowego. W 1999 r. Jordańskie Królewskie Towa-
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
27
podróże
rzystwo Ochrony Środowiska Morskiego (JREDS) postanowiło
wędruje między dwoma zbiornikami. Dwa jeepy usytuowane
stworzyć sztuczną rafę poprzez zatopienie, słynnego M42 Du-
na piaszczystej łasze będą przyjemnym zakończeniem Waszej
ster, który znajduje się na piaszczystej ławicy na głębokości
podwodnej wyprawy. Jordania, która od 1973 roku nie była
5 m w pobliżu brzegu i przyciąga zarówno amatorów snorke-
zaangażowana w żaden konflikt zbrojny, jest krajem stabilnym
lingu, jak i nurków. W 2019 r. powstało najbardziej zaskakujące
i przyjaznym. Nic dziwnego, że pod powierzchnią wody znajdu-
podwodne muzeum, przeznaczone specjalnie dla miłośników
je się więcej czołgów niż na lądzie!
maszyn wojskowych. Wojskowe Muzeum Podwodne, jedyne
28
tego rodzaju na świecie, składa się z 21 samolotów wojsko-
WRAKI ŚWIATOWEJ KLASY
wych ustawionych na łagodnie opadającym piaszczystym
W wodach Akaby powstały również inne spektakularne wraki.
dnie w taktycznym szyku bojowym, co stanowi ekscytującą
Pozostając przy tematyce wojskowej, zacznijmy od samolotu
podwodną przygodę. Na głębokości od 6 do 28 metrów łatwo
Lockheed C-130 Hercules, należącego do Królewskich Jordań-
dać się wciągnąć w grę i odnieść wrażenie, że jest się w środ-
skich Sił Powietrznych, zatopionego w 2017 r. na głębokości
ku sceny wojennej. Śmigłowce, działa przeciwlotnicze, czołgi,
17 m. Pierwotnie nieuszkodzony, został rozbity przez silny
karetki pogotowia, pojazdy zwiadowcze, transportery, Jeepy
sztorm, który nadał mu bardziej dramatyczny wygląd, odno-
– maszyny różnego pochodzenia i z różnych epok podążają
simy wrażenie, że rozbił się o morze.
jedna za drugą na oczach zdumionych nurków. To niezwykłe
W sierpniu 2019 r. zatopiony został masywny samolot
miejsce. Aby docenić włożoną w stworzenie muzeum pracę
pasażerski, aby stworzyć nowe, niezwykłe miejsce do nurko-
potrzebne są co najmniej dwa nurkowania, ponieważ teren jest
wania. Statek Lockheed TriStar o długości 54 m jest złożony
rozległy. W środku maszyn zabawnie jest natknąć się na liczne
na piaszczystym dnie na głębokości od 15 do 28 metrów i ła-
gatunki morskie, które przybywają tu, aby znaleźć schronienie.
two dostępny dla nurków. Zdemontowano drzwi, podobnie
Diodon chowa się pod metalowymi drzwiami, a ławica sumów
jak środkowy rząd siedzeń. Możliwe jest odwiedzenie każdego
podróże
... wszystkie wraki zostały oczyszczone i odkażone, a miejsca ich złożenia zostały starannie zaprojektowane, tak aby ingerencja w środowisko naturalne była jak najmniejsza.
zakątka samolotu, np. kokpitu, lub wyjście przez wlot powietrza z tyłu samolotu. Nawiązując do wraku bardziej klasycznego, jednym z najsłynniejszych w Akabie jest libański statek towarowy Cedar Pride. Uważany za jeden z najpiękniejszych wraków na Morzu Czerwonym, został celowo zatopiony w 1985 r. na prośbę króla Abdullaha II. Ten 74-metrowy statek towarowy przybył do Akaby w 1982 r., a w sierpniu tego samego roku został częściowo zniszczony przez gwałtowny pożar. Po tym, jak leżał porzucony w porcie, pomysł stworzenia w Jordanii wraku, jakiego jeszcze nie było, był oczywisty. Leżący na lewej burcie na głębokości 27 m w najgłębszym miejscu wrak, podobnie jak większość miejsc w Akabie, jest dostępny dla nurków na wszystkich poziomach zaawansowania. Obecnie jest to bardzo dobrze skolonizowany, kolorowy wrak z miękkimi koralowcami, wieloma twardymi koralowcami i mnóstwem morskich żyjątek. Możliwe jest także całkowicie bezpieczne zwiedzanie wnętrza wraku. Należy zauważyć, że wszystkie te wraki zostały oczyszczone i odkażone, a miejsca ich złożenia zostały starannie zaprojek-
jeśli rafy są mniej rozwinięte niż w Egipcie, a wybrzeże Jordanii,
towane, tak aby ingerencja w środowisko naturalne była jak
ze względu na swoją wielkość, nie oferuje takich samych możli-
najmniejsza.
wości, można wykonać bardzo piękne nurkowania w ogrodach koralowych, gdzie każdy masyw jest obficie zasiedlony przez
WRAKI, ALE TAKŻE PIĘKNE OGRODY KORALOWE
wiele gatunków. Podwodni fotografowie są zachwyceni łatwym
Akaba jest miejscem, gdzie nurkowanie koncentruje się na wra-
dostępem z brzegu i głębokością, która pozwala na bezstreso-
kach, choć jest dostępne dla nurków na wszystkich poziomach
we nurkowanie. Rafa domowa w Deep Blue Dive Centre, po-
zaawansowania. Nie zapominajmy jednak, że znajdujemy się
łożona przy plaży Tala Bay na południe od Akaby, dorównuje
nad Morzem Czerwonym, które charakteryzuje się niezwykłą
niektórym rafom domowym w takich krajach, jak Indonezja
bioróżnorodnością i wspaniałymi rafami koralowymi. Nawet
czy Filipiny, oferując niesamowity wachlarz stworzeń. Żabni-
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
29
podróże
WARTO WIEDZIEĆ: Jak się dostać: udaj się na lotnisko w Ammanie lub bezpośrednio na lotnisko w Akabie. Bardzo korzystny jest Jordan Pass (zawiera wizę i wstęp do najczęściej odwiedzanych atrakcji turystycznych) https://www.jordanpass.jo/ Kiedy się wybrać: nurkować można przez cały rok, ale najlepszy okres jest od kwietnia do listopada. Należy uważać na upalne lato. Gdzie się zatrzymać: Marina Plaza Hotel, Grand Tala Bay Resort, Lacosta Hotel, Hilton Hotel Z kim nurkować: Deep Blue Dive Center Aqaba Więcej informacji: https://www.deepbluedivecenter.com/ Szczegóły dotyczące nurkowania: prądy w Akabie są bardzo słabe, Deep Blue Dive jest centrum o statusie PADI. Lokalizacja komory hiperbarycznej: znajduje się w szpitalu państwowym w Akabie Temperatura wody / nasłonecznienie: 21°C–28°C, latem słońce jest bardzo mocne Widoczność pod wodą: od dobrej do bardzo dobrej – osiąga 30 m+ Jak sie poruszać: wypożyczenie samochodu, pieszo, rowerem, skuterem, łodzią. W Akabie można korzystać z taksówek, ale także chodzić pieszo – zwłaszcza w centrum. Nie przegap: zwiedzanie zamku w Akabie Zajęcia: kitesurfing, snorkeling, jedzenie owoców morza w Captain’s Restaurant Dobre rady: należy przeznaczyć co najmniej 3 lub 4 dni, aby cieszyć się Akabą i jej pięknymi miejscami nurkowymi. Drony są zabronione. Brytyjskie wtyczki elektryczne
ce, mureny, nagoskrzelne, krewetki, błazenki i boxfish to tylko
CO ROBIĆ W JORDANII POZA AKABĄ?
niewielka próbka tego, co można znaleźć pod powierzchnią.
Aby zwiedzić wszystko, co Jordania ma do zaoferowania tury-
Obecność kilku pontonów pozwala na spędzenie zakończonych
stom, zarówno pod względem kulturowym, przyrodniczym, jak
sukcesem fotograficznych momentów, bawiąc się światłami
i archeologicznym, trzeba by poświęcić kilka tygodni... Amman
i śledząc ukrywające się gatunki!
– stolica, wycieczka nad Morze Martwe, niezliczone stanowi-
Obowiązkowym punktem programu jest elektrownia, jest
ska archeologiczne i muzea. Jeśli mowa o dwóch miejscach,
to jedyny prawdziwy spadek terenu w Jordanii! Ściana zaczyna
których nie można przegapić, to bez wątpienia Petra i pusty-
się na wysokości około 15 m i zagłębia się w przepaść. Nieco
nia Wadi Rum wychodzą na prowadzenie. Te dwa miejsca,
wyżej znajduje się wspaniały ogród koralowy, który prowadzi
wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, są znane
nas prawie do samej krawędzi z dużą ilością koralowców, mo-
na całym świecie.
żemy podziwiać żółć korali sałatkowych!
30
Zaczynając od Petry, głównej atrakcji turystycznej Jordanii.
Akaba często uważana jest za miejsce, w którym turyści
To niesamowite nabatejskie miasto, założone prawie trzy ty-
mogą spróbować jednego nurkowania, wielu z nich jest później
siąclecia temu, którego najsłynniejszym zabytkiem jest Al Kha-
rozczarowanych, że nie zaplanowali więcej czasu, aby w pełni
zneh (=skarb). Jest przesiąknięte historią, a dotarcie do wylotu
cieszyć się dnem morskim Akaby, która jest prawdziwym miej-
Siq (kanionu prowadzącego do miasta Petra ukrytego w gó-
scem do nurkowania, a nie tylko dodatkiem na mapie podmor-
rach), gdzie pojawia się ta gigantyczna rzeźba w skale, dostar-
skich przygód!
cza niesamowitych emocji, które pozostaną na zawsze w Wa-
REKLAMA
szej pamięci. Miasto nie ogranicza się do tego budynku, jest bardzo rozległe i wymaga, co najmniej, jednego dnia zwiedzania. Dalej na południe leży pustynia Wadi Rum. Jeśli nazwa nie brzmi znajomo, to z pewnością widziałeś jej zdjęcia, ponieważ jest to miejsce, w którym kręcono wiele filmów: Indiana Jones, Lawrence z Arabii, Samotni na Marsie, Gwiezdne Wojny i ostatnio Diuna! Miejsce to jest piękne i rzadko spotykane, jak okiem sięgnąć, są tu kaniony, łuki, klify i rozległe połacie piasku. Zapierające dech w piersiach zachody słońca... Wadi Rum to również wspaniałe miejsce do obserwacji nieba nocą, w całkowitej ciemności. Samotnie, w parze lub z rodziną, Jordania jest miejscem przytulnym i prawdziwie egzotycznym, które pozwala połączyć przyjemność nurkowania z odkrywaniem wielonarodowej kultury... www.zesea.com Instagram: @anthonyleydet_uw_photography
www.deepbluedivecenter.com
artykuł sponsorowany
LANZAROTE
Księżycowa, bo wulkaniczna, wyspa Lanzarote, jest zupełnie inną wyspą wśród Wysp Kanaryjskich. Przejeżdżając wzdłuż i wszerz obszar lądu, jaki stanowi, doświadczymy oglądania krajobrazu nieskażonego ludzką ręką. Brak linii wysokiego napięcia, brak różnokolorowych reklam, brak wysokich budynków podświadomie uspokajają nasz przebodźcowany mózg.
32
artykuł sponsorowany
A jak tu jest pod wodą? Jak wyglądają nurkowania w tej części Oceanu Atlantyckiego? Gorąca lawa w zetknięciu z oceanem stworzyła wyjątkową szatę dna. W niektórych miejscach widać jak lawa się posuwała. Wypiętrzenia, groty i ścianki, a dalej piasek, w którym chyba zawsze szuka się wzrokiem angel sharka lub płaszczki. W mniejszych dziurach chowają się spore mureny, kraby i inne zwierzęta prowadzące nocny tryb życia. Wprawne oczy, wypatrzą koniki morskie, ślimaki, krabopająki i krewetki. Piasek bywa czarny, szary i biały. Dużo w nim jaszczurników, flądr i innych ryb strefy dennej. Co jakiś czas spotykamy też niewielkie mątwy, które kamuflują się w otaczającym je środowisku.
Co jeszcze? Czy są tu wraki, czy warto nurkować w Museo Atlantico? Może zdarzyć się tak, że na jednym nurkowaniu wrakowym zobaczymy 2 wraki statków, angel shark’a, marbled electric ray i stingray oraz groupera. Wystarczy wypłynąć zodiakiem z Puerto del Carmen i po 5 minutach płynięcia mamy spot nurkowy z wrakami. Leżą tu 2 wraki. Niegdysiejszy statek, ten spoczywający na 20 m głębokości, jest przekrzywiony i leży na burcie. Drugi wrak, a właściwie jego większe i mniejsze fragmenty, rozporoszone są na większej przestrzeni dna, na głębokości 40 m. Museo Atlantico jest częścią Centrum Sztuki, Kultury i Turystyki Cabildo na Lanzarote. Zostało stworzone w celu ochrony przyrody i doświadczania wyjątkowego piękna krajobrazu wyspy. Autorem rzeźb jest Jason de Caires Taylor. Figury i instalacje zlokalizowane są na piasku na powierzchni 2500 m2. Otwarcie dla nurków nastąpiło w styczniu 2017 roku. Warto dodać, że pomyślano proekologicznie i do budowy instalacji użyto cementu o neutralnym pH. Niesamowite są tutaj nurkowania nocne. Zwierząt jest jeszcze więcej, wiele z nich poluje i w świetle latarek można być świadkiem spektakularnych akcji, gdy np. złota murena łapie i pożera mątwę. Spotkamy tu łopaciarze, 20 cm cętkowane zające morskie, ośmiornice, płaszczki, kraby, jeżowce, itd. Za każdym razem po udanych nurkowaniach wracamy do naszej bazy wypadowej Bonito Diving Lanzarote, by opłukać i rozwiesić sprzęt, ugasić pragnienie, wypełnić logbooki i pogadać. Najczęściej pytamy o sugestie odnoszące się do polecanej restauracji, a kuchnia na Lanzarote jest taka, że palce lizać! Możliwości jest dużo. Od owoców morza, przez ryby, burgery, po kuchnię wegetariańską i wegańską. Dla każdego coś dobrego. Tutejszą przystawką są ziemniaki podawane z sosami: czerwonym i zielonym, a do obiadu można zamówić lokalne wino.
www.bonitodiving.com office@bonitodiving.com PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
33
podróże
Bali
ZANIM ZANURKUJESZ
Tekst Sylwia Kosmalska-Juriewicz Zdjęcia Adrian Juriewicz 34
podróże
Trzy lata temu, zanim na całym świecie, na dobre rozpętała się pandemia Covid-19, a my byliśmy zmuszeni opuścić Bali ostatnim samolotem po półrocznym mieszkaniu w tym niezwykłym miejscu, zapytałam szamana, uzdrowiciela spod wodospadu: Czy nie przeraża go wizja zamknięcia Indonezji dla turystów i życia w izolacji?
S
zaman odpowiedział swoim spokojnym głosem – „Teraz jest czas odpoczynku i oczyszczenia się Bali z energii, która zakłóciła równowagę tego miejsca. Turyści przylatują z całe-
go świata, odwiedzają świątynie i proszą, cały czas proszą o pieniądze, sukces, dobre zdrowie, miłość, ale nic nie dają w zamian nie dziękują i nie odczuwają wdzięczności... Teraz jest czas, aby wszystko się zrównoważyło, aby Bali osiągnęła balas, aby natura się wzmocniła. To będzie trudny czas dla ludzi, ale nie dla przyrody oraz zwierząt”. Na końcu dodając: „Good luck, good luck, good luck”. Dzisiaj wróciliśmy na Bali jednym z pierwszych samolotów, po otwarciu się Indonezji dla turystów. Po prawie trzech latach stanęłam przed tym samym szamanem spod wodospadu i zapytałam, jaki był ten czas izolacji spowodowanej pandemią dla Bali i jej mieszkańców? Szaman uściskał mnie serdecznie, jego oczy rozpromieniły się na mój widok. Odpowiedział tym samym spokojnym głosem, który zapamiętałam – „Dzieci wróciły do rodziców na wieś, ponieważ skończyły się im pieniądze i nie mieli za co żyć w mieście. Zacisnęły się więzy rodzinne, ziemia wydała plony i mieli co jeść. Ludzie sobie pomagali nawzajem i pomagają nadal, dzielą się tym co mają chociaż mają niewiele... Bali się oczyściło, zmieniła się energia, teraz jest balans. Wszystko wróciło na swoje miejsce, do początku, do korzeni…’’ Idę brzegiem Oceanu, a spienione fale obmywają moje gołe stopy, po dziewiętnastu godzinach w podróży wylądowaliśmy na lotnisku w Denpasar, wróciliśmy na Bali. Wszystko wydaje się być takie samo jak wtedy, kiedy widzieliśmy to miejsce po raz ostatni, nieruchome i wilgotne powietrze, drzewa rosnące na plaży, psy biegające po piasku i cieszące się życiem na swój piękny sposób, kawiarnia z ulubioną kawą... jednak jest inaczej. Nie ma turystów, a raczej jest ich niewielu, na drogach nie tworzą się korki, większość sklepików, restauracji jest za-
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
35
podróże
36
mknięta. Z każdym kolejnym lądującym samolotem na lotnisku
ką, która wiedzie mnie przez tropikalny ogród, temperatura
w Denpasar Bali budzi się do życia. Wybudza się z pocovido-
powietrza przekracza 28°C, a wilgotność 80%. Jeszcze jeden
vego letargu, ale jeszcze przez dłuższą chwilę pozostanie takie
zakręt i widzę jasne smugi światła na tle pomarańczowego
jakim widzę je teraz. Idziemy na kolację do restauracji usytu-
nieba, oranżowa poświata okala wszystko co znajduje się w jej
owanej na plaży w Sanur. Jest już późna pora, a drogę oświetla
zasięgu. Niewielka grupka dzieci bawi się na brzegu oceanu,
nam księżyc i latarki w telefonach. Gdzieś pomiędzy Oceanem,
ktoś ustawił aparat na statywie i uwiecznia tą niezwykłą chwilę.
a wąskim chodnikiem ułożonym z szarej kostki, na piasku
Po śniadaniu wyruszamy do Ubud, które w sposób szczególny
w blasku księżyca dostrzegamy dwa sporej wielkości cienie.
ukochali sobie artyści. Z Sanur na miejsce jedziemy około go-
To dwa żółwie zielone, gatunek zagrożony wyginięciem. Samice
dziny, droga obfituje w przepiękne widoki które tylko zyskują
wyszły na brzeg, aby złożyć jaja, szerokimi tylnymi łapami zako-
na uroku, z każdym pokonanym kilometrem. Zatrzymujemy
pują je w piasku. Obserwowaliśmy to niecodzienne wydarzenie
się na parkingu obok Monkey Forest położonego w centrum
przez chwilę tak, aby nie zakłócić tego intymnego aktu. Przez
Ubud. Do lasu deszczowego wchodzimy przez wykuty w ska-
moment nie mogłam uwierzyć w to co widzę, że w miejscu,
le podziemny tunel, do którego prowadzi drewniany pomost
w którym od rana tak dużo się dzieje (lokalni mieszkańcy i tu-
i kamienne schody. Po drugiej stronie tunelu czeka na nas
ryści spacerują ze swoimi psami, biegają, uprawiają jogę etc.)
wspaniały, zielony świat, który zamieszkuje 1049 Makaków two-
dochodzi do tak naturalnego zjawiska... Ogromne zadziwienie
rzących 6 gangów. Te wyjątkowe stworzenia żyją tu na 12,5 h
i wzruszenie namalowało się na mojej twarzy...
i cieszą się wolnością. Deszczowy las jest ich domem, ale rów-
Następnego dnia budzę się przed świtem. Odgłosy ptaków,
nież bardzo ważnym, a zarazem świętym miejscem dla Balij-
gekonów dochodzą z przepięknego ogrodu w którym usytu-
czyków. Małpi Gaj, sanktuarium bo tak również jest nazywany
owany jest nasz hotel. Otwieram drzwi na oścież i zapraszam
tworzy pewien rodzaj pomostu, harmonii pomiędzy ludźmi,
nowy dzień do środka z całą jego intensywnością barw, zapa-
a zwierzętami. Balijczycy wierzą, że makaki są ucieleśnieniem
chów i odgłosów. Idę na plażę wąską, ułożoną z kamieni ścież-
dobrych i złych mocy i należy je traktować z szacunkiem. Nie
podróże
Kiedy małpa wskoczy nam na głowę lub plecy musimy grzecznie poczekać, aż sama zeskoczy.
można ich straszyć, karmić, patrzeć w oczy, przepędzać ani dotykać. Kiedy małpa wskoczy nam na głowę lub plecy musimy grzecznie poczekać, aż sama zeskoczy. Gwałtowne ruchy i okrzyki mogą tylko zdenerwować makaka, co w konsekwencji może zaowocować udrapaniem, albo co gorsze ugryzieniem. Małpy w Monkey forest są regularnie szczepione i badane, ale nie zmienia to faktu, że ugryzienie jest bardzo bolesne i kończy się wizytą w punkcie medycznym. Małpi Gaj jest bardzo tajemniczym i pięknym miejscem, a te odczucia potęguje tylko jaskrawe światło, przenikające korony drzew i odgłosy zwierząt. Na terenie Monkey Forest znajdują się trzy hinduistyczne świątynie: Pura Dalem Agung Padangtegal Temple (inaczej zwana główną), Pura Holy Beji Temple (oczyszczenia) oraz Pura Prajapati (kremacyjna). Niedaleko tej ostatniej znajduje się cmentarz. W lesie deszczowym kryje się mnóstwo tajemniczych figur, przestawiających bóstwa oraz zwierzęta. Znajdziemy również małe baseny z wodą, z których korzystają małpy aby się ochłodzić. Wyjątkową atrakcją tego miejsca jest też smoczy most, ukryty pośród drzew. Swą nazwę zawdzięcza dwóm smokom, które wiją się i tworzą poręcze schodów. Jest to również bardzo wdzięczny obiekt do fotografowania. Wczesna pora to czas karmienia makaków, które dostają pożywienie trzy razy dziennie. Ich dieta składa się ze słodkich ziemniaków, kokosów, kukurydzy, ogórków i bananów. Kiedyś turyści mogli kupić owoce przed wejściem do lasu i nakarmić nimi makaki. Jednak miało to zły wpływ na ich wagę, stawały się co raz grubsze i leniwe, dlatego zabroniono dokarmiania zwierząt. Dzisiaj te figlarne stworzenia nie boja się ludzi, najczęściej ograbiają ich z wody, okularów i tego co akurat w tym momencie przykuje ich uwagę. Personel w lesie czuwa zarówno nad bezpieczeństwem zwierząt jak i ludzi. Na koniec wizyty w lesie deszczowym robimy sobie selfie z makakiem ;-) W Ubud można spędzić kilka dni i zawsze coś nas zachwyci, zaskoczy i przykuje naszą uwagę np. Świątynia Pura Sarawati ze
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
37
podróże
siebie turystów, którzy chcą coś kupić, albo tylko popatrzeć. W takich miejscach ludzie wdają się w długie rozmowy nie tylko na temat ceny, którą zawsze warto negocjować, ale także o życiu, pogodzie i świecie. Po wizycie na targu, w restauracji z cocosami i w świątyni z liliami wodnymi przyszedł czas na tarasy ryżowe Tegallalngan, które oddalone są od centrum Ubut około 15 minut jadąc samochodem. Nie można ich przegapić, ponieważ wszędzie, gdzie znajduje się jakaś atrakcja turystyczna, pojawiają się również stragany z pamiątkami i kawiarnie widoczne z daleka. Nasz bus zatrzymuje się na drodze przed jednym z takich straganów, gdzie wysiadamy i kierujemy się w stronę tarasów ryżowych. Mamy ogromne szczęście ponieważ kaskadowo usytuowane, opadające w dół tarasy porośnięte są źdźbłami ryżu i tworzą piękne bujne, zielone dywany. W czasie żniw przypadających od trzech do czterech razy w roku, krajobraz się zmienia i nie przypomina tego, który teraz rozpościera się przed naszymi
38
stawami wypełnionymi różowymi lotosami, do której wchodzi
oczami. Schodzimy po kamiennych schodach, które po chwili
się prosto z ulicy. Targ ze straganami ukrytymi w sieci wąskich
zmieniają się w wysokie stopnie ubite z ziemi i gliny. Zatrzymu-
alejek, na których roi się od kolorowych sarongów, wiklino-
jemy się w momencie, kiedy na naszej drodze pojawia się napis
wych koszyków, kadzidełek, olejków różnej maści, rozmaitych
Bali swing, huśtawka, która wynosi nas tak wysoko w górę,
podstawek i figurek z drewna... Bazary zawsze skupiają wokół
że mamy wrażenie jakbyśmy latali, a stopami dotykali nieba.
podróże
Jedna z atrakcji, z których zdecydowanie warto skorzystać od-
wie o jej istnieniu, dlatego nie jest tak zadeptana i skomercja-
wiedzając Tegallangan.
lizowana, jak większość świątyń znajdujących się w przewodni-
Bali pachnie ryżem, takim ugotowanym i pozostawionym
kach turystycznych. Odkryliśmy to miejsce przez zupełny przy-
na działanie słońca, deszczem i powietrzem. W taksówkach,
padek, trzy lata temu, kiedy mieszkaliśmy na Bali. Zgubiliśmy
samochodach, busach, przed wejściem do domów, przy ka-
się jadąc na skuterze, zabłądziliśmy pośród pól ryżowych, a na-
pliczkach na głównej ulicy czy w sklepie, wszędzie natkniemy
wigacja w telefonie przestała działać. Po kilkunastu minutach
się na małe, kwadratowe koszyczki dziękczynne. Do zielonych
błądzenia bez celu zobaczyliśmy parking i wyblakły baner wi-
koszyczków, z liści palmy wyznawcy hinduizmu Balijskiego (do-
szący na drzewie informujący o tym, że w tym miejscu znajduje
minująca religia na Bali) wkładają ryż, kwiaty, monety, cukierki,
się świątynia i wodospad. Zaparkowaliśmy skuter i poszliśmy
papierosy, ciasteczka, oraz zapalają kadzidła i wysyłają swoje
piaszczystą drogą wiodącą do małego sklepiku z pamiątkami.
intencje, prośby wysoko do Bogów. Koszyczki dziękczynne towa-
Zatrzymaliśmy się przed nim, oczarowani pięknymi figurkami
rzyszą kierowcom i pasażerom taksówek przez cały dzień. Usytu-
z drewna przedstawiającymi wizerunki bóstw oraz zwierząt.
owane są na desce rozdzielczej roztaczając swój niepowtarzalny
W szklanej, lekko zakurzonej gablocie, ułożono bransoletki i na-
zapach, który tylko przybiera na sile z każdą kolejną godziną.
szyjniki wykonane z naturalnych kamieni. Sklep wraz z żoną
Świątynia z wodospadem ukryta w lesie deszczowym to jed-
prowadzi Whayan, który jest „Lider of the ceremony”, według
no, z moich ulubionych miejsc na Bali. Tylko garstka turystów
mieszkańców Bali został wybrany i namaszczony przez boga,
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
39
podróże
Przewodnik przywiózł nas do miejsca, które mogę porównać z ogrodem botanicznym. Rośnie tu mnóstwo gatunków drzew, krzewów, kwiatów i roślin takich jak papaja, wanilia, kakaowiec, kawa, cynamonowiec czy imbir.
pieniu przeprowadza nas przez poszczególne stacje. Miejsce jest magiczne, zielone z intensywną barwą mchu porastającego skały. Drobny deszcz odbija się o duże liście drzew i spada bezszelestnie na ziemię. Pod wodospad wchodzimy w kostiumach kąpielowych owinięci w sarongi, woda jest lodowata, fantastycznie orzeźwiająca... na koniec po wyjściu spod wodospadu mokrzy i szczęśliwi siadamy po turecku w specjalnie do tego przeznaczonym miejscu, a Wayan kropi nas wodą ze świętego źródła, przykleja ryż do czoła i daje każdemu kilka ziarenek do zjedzenia. Po wizycie nad wodospadem jedziemy
40
aby odprawiać ceremonie i pomagać ludziom. Tego dnia razem
na pyszną kawę. Przewodnik przywiózł nas do miejsca, które
z Wayanem poszliśmy do świątyni z wodospadem. Na biodrach
mogę porównać z ogrodem botanicznym. Rośnie tu mnóstwo
zawiązaliśmy sarongi, a w dłoni trzymaliśmy koszyczki dzięk-
gatunków drzew, krzewów, kwiatów i roślin takich jak papaja,
czynne, które przygotowała dla nas jego żona. Dzisiaj przemie-
wanilia, kakaowiec, kawa, cynamonowiec czy imbir. Miejsce
rzamy tę samą drogę, z grupą wspaniałych ludzi, przyjaciół,
jest zjawiskowe, pachnie ziemią, kwiatami i kawą. Idziemy wą-
którzy przylecieli z nami na Bali. Zanim dotrzemy do wodospa-
skimi alejkami wybrukowanymi drobnymi kamyczkami. Oglą-
du pokonujemy kilkanaście wysokich, kamiennych schodów.
damy, dotykamy i smakujemy owoców, które zrywamy prosto
Zatrzymujemy się po drodze, w różnych miejscach, ze źródlaną
z drzew. Zatrzymujemy się przed niewielkim zadaszeniem,
wodą wypływającą prosto ze skał. Wraz z koszyczkami dzięk-
gdzie kobieta w kwiecie wieku na niewielkim palenisku mie-
czynnymi składamy swoje intencje i wyrażamy wdzięczność
sza ziarna kawy metalową łyżką w żeliwnej patelni. Powietrze
za to niezwykłe, wspólne doświadczenie. Zapalamy kadzidła
wypełnia aromat świeżo prażonych ziaren, które później są
i medytujemy, staramy się naśladować Wayana, który w sku-
rozgniatane w specjalnym naczyniu przypominającym moź-
REKLAMA
dzierz. Podaje się ją z ekspresu przelewowego i ma dość kwaśny smak. Kopi Luwak bo tak nazywa się jedna z najdroższych kaw na świecie, pozyskiwana jest w dość nietypowy sposób. Najpierw zwierzęta zwane cywetą (lokalna nazwa luwak) karmi się ziarnami kawy, które podlegają procesom trawienia w układzie pokarmowym, a następnie są wydalane z kałem w całości. Ziarna są starannie wydłubywane z odchodów, suszone, palone i mielone, a następnie parzone i podawane w pięknych filiżankach. Putu pracuje w kawiarni z widokiem na ogród przynależny do plantacji roślin. Wskazuje nam miejsce, gdzie możemy usiąść, odpocząć i zamówić kawę. Podchodzi do nas po chwili i pyta, czy chcemy złożyć zamówienie, po czym dodaje – „Wy Europejczycy macie cappuccino, a my mamy kakuczino, zapraszam do degustacji”. Na miejscu można spróbować kawy kopi luwak, kilka gatunków herbaty oraz kakao. Napoje podawane są w małych szklaneczkach, starannie opisanych. c.d.n.
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
41
podróże
„UZDROWISKO” Dahab trochę inaczej
Tekst i zdjęcia Krzysztof Brudkowski
O nurkowaniu w egipskim Dahab, leżącym na półwyspie Synaj, można przeczytać same zachęcające do zamoczenia płetw określenia, zazwyczaj opisujące znajdujące się tam spoty nurkowe jako magiczne, kultowe czy słynne.
chwytu stwierdzenia, mające zachęcić świeżo upieczonych nurków do zakupu wyjazdu po skończeniu kursu nie mijają się z prawdą? A może czas pandemii dokonał zasadniczych zmian w działalności lokalnych centrów nurkowych tak, że biznes podupadł, zaś upływ turystów odbił się negatywnie na znanym nam z wcześniejszych wyjazdów kolorycie i atmosferze miasta? Postanowiliśmy to sprawdzić, mając nadzieję, że wrócimy do znanych miejsc i ludzi, i choć na chwilę uciekniemy od przy-
O 42
tłaczających wiadomości związanych z tragicznym cierpieniem nurkowaniu w egipskim Dahab, leżącym na półwyspie
naszych sąsiadów.
Synaj, można przeczytać same zachęcające do zamo-
Ostatnie wyjazdy do Dahab odbywaliśmy długo przed
czenia płetw określenia, zazwyczaj opisujące znajdują-
pandemią. Wówczas niepowtarzalna atmosfera miasta i od-
ce się tam spoty nurkowe jako magiczne, kultowe czy słynne.
wiedzone miejsca nurkowe zrobiły na nas bardzo pozytywne
Natomiast o samym miasteczku można się dowiedzieć z In-
wrażenie. Od tamtej pory wyprawy do innych rejonów Egiptu,
ternetu, że kiedyś było beduińską wioską, a dziś jest kameral-
na wyspy Kanaryjskie czy Dominikanę dostarczyły nam wielu
nym kurortem albo niewielkim turystycznym miasteczkiem.
nowych doznań. Przed wyjazdem zastanawialiśmy się więc czy
Jednak, czy te zachęcające do wyjazdu, nierzadko pełne za-
teraz magia tego świata, który jest nad i pod wodą, zblednie?
podróże
Po lądowaniu w Sharm EL Sheikh, z międzylądowaniem w Katowicach (tak teraz latają linie Air Cairo), oraz przymusowym godzinnym postoju za murem Sharm, w celu zebrania kilku busów i autokarów w „konwój”, po 1,5 godziny jazdy, o 7 rano dotarliśmy do hotelu Happy Life, mając szczerze dosyć tej podróży. Część naszej ekipy poszła odsypiać lot, ale druga część, ta najbardziej spragniona nurkowania, od razu zameldowała się w bazie Lagona Divers, aby zaplanować nurkowe atrakcje. Od razu okazało się, że teraz, przez lokalne prawo, wymagane jest wykonanie nurkowania powitalnego („Welcome Dive”) i to niezależnie od poziomu certyfikacji i doświadczenia nurka, które jest oczywiście dodatkowo płatne. Pocieszające było to, że służy ono również jako nurkowanie orientacyjne na rafie domowej (house reef), więc cześć z naszej ekipy od razu wykonała to i następne nurkowanie, zwiedzając rafę domową w kierunku północnym (w stronę Moray Garden) i południowym (nie dalej niż do miejsca Golden Blocks). Kto swój czas „przespał” musiał od tego nurkowania zacząć kolejny dzień.
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
43
podróże
bo prawie wszystkie znane spoty nurkowe mieliśmy na przysłowiowe wyciągniecie ręki. Na prawo od plaży hotelowej dostępne są miejsca zwane Moray Garden, Triple Pools, Umm Sid, Caves, a na lewo Golden Blocks i Southern Oasis. Po sprawnym sprawdzeniu kompletności sprzętu w bazie i zapakowaniu wszystkiego na pickup’a, już po krótkiej chwili można było wchodzić do wody. Tego momentu nie mogliśmy się doczekać. Czy będzie co podziwiać pod wodą? Czy jest lepiej, bo przez pandemię było mniej nurków, czy też jest gorzej, bo przecież klimat się zmienia, a korale obumierają z uwagi na temperaturę wody i inne stresujące czynniki. Takie wątpliwości i pytania trapiły nas do samego wejścia pod wodę. Już pierwsze nurkowania na rafie domowej dawały nadzieję, że nie będziemy żałować naszego wyboru miejsca, bo napotkana różnorodność życia morskiego była zachwycająca i powodowała wręcz oczopląs. Małe żółtogłowe mureny, błazenki, które nie boją się ciekawskich
44
Zaletą wybranej opcji pobytu w hotelu Happy Life Vilage,
i dziwnie wyglądających przybyszów z innej planety, płochliwe
a nie w hotelu znanej bazy nurkowej Planet Divers, miało być
jak zawsze ośmiornice, stateczne hajdukowate i duże rozdymki,
to, że oszczędzony czas na przejazdach do miejsc nurkowych
czy mnogość popularnych czerwonych rafówek (Anthias) towa-
można będzie wykorzystać na inne rozrywki, snorekling czy
rzyszyły nam prawie przy każdym bloku rafy, gdy kierowaliśmy
błogie lenistwo na leżaku. Faktycznie, tak właśnie się stało,
się w stronę Golden Blocks. Na każdym miejscu dostrzegaliśmy
podróże
Już pierwsze nurkowania na rafie domowej dawały nadzieję, że nie będziemy żałować naszego wyboru miejsca, bo napotkana różnorodność życia morskiego była zachwycająca i powodowała wręcz oczopląs.
też coś nowego. Na Caves spotkaliśmy piękną czerwoną skor-
52–57 m, i które mogą pokonywać nurkowie techniczni. Nasza
penę i podglądaliśmy krewetki, a na zakończenie nurkowania
ekipa musiała się zadowolić podziwianiem zarysów tego gigan-
tradycyjnie oglądaliśmy morską granatową toń z wnętrza ja-
tycznego ciemnego łuku „wisząc” przez krótką chwilę na 40 m.
skini, płosząc dużych rozmiarów rozdymki.
Drugie nurkowanie w tym wypadku z El Bells odbywaliśmy też
Bardzo ucieszyliśmy się, że nic nie zniszczyło „naszej” sta-
klasycznie, schodząc w ciasnym kominie na 32 m i wypłycając
rej znajomej dorodnej gorgonii, która majestatycznie rozkłada
się stopniowo z dłuższym przystankiem nad moim ulubionym
się na głębokości około 18–20 metrów na Golden Blocks. Te
miejscem zwanym siodełkiem, nad którym zazwyczaj wykonuje
złote bloki to dwie wieże zbudowane z korali twardych w zło-
się 3-minutowy przystanek bezpieczeństwa.
to piaskowym kolorze, które można dostrzec nawet z brzegu.
Całe najbardziej kolorowe życie morskie skupia się tu właści-
Wokół tych formacji koncentruje się tu prawie całe najbardziej
wie na tym fragmencie rafy, który w pewnym momencie obniża
interesujące życie morskie, którym byliśmy niezmiennie za-
się do około 5–7 m, łukowo tworząc formację przypominającą
fascynowani. Znajdziemy tu zarówno anemony jak i zamiesz-
w przekroju siodło i dla którego przyjeżdżają tu tłumnie snor-
kujące je błazenki, pływające zazwyczaj w parach okazy czar-
klujący, blokując zazwyczaj nurkom wejście na El Bells. Spora
no-żółto-białych ustnikowatych (Heniochus intermedius), moje
ich grupa towarzyszyła nam i tym razem.
ulubione czerwone rafówki (Anthias i Pseudoanthias), a także
To miejsce rafy jest zazwyczaj bardzo dobrze oświetlone.
korale miękkie przypominające brokuły (Litophyton arboretum).
Promienie słoneczne, załamujące się w idealnie przezroczystej
Na piaszczystym zboczu porośniętym trawą morską wiodącym
wodzie i docierające do ścian koralowca tworzą fantastyczne
do złotych bloków zaliczamy na ostatnim nurkowaniu jedno
sceny i dobrze oddają kolory nie tylko koralowców, ale i mno-
z ciekawszych spotkań, o czym za chwilę.
gości wszelkiego ruchliwego życia morskiego. Pływanie wśród
Składając relację nurkową z Dahab nie da się pominąć Blue
olbrzymiej ilości ryb, złożonej głównie z czerwonych rafówek
Hole, czyli pionowej głębokiej studni, najsłynniejszego miejsca
dostarcza niezapomnianych wrażeń. Piękno tego miejsca do-
nurkowego w Morzu Czerwonym, i to nie tylko z wrażeń, jakie
brze oddają zdjęcia kolegi Brunona Waligóry (zachęcam do od-
towarzyszą nurkowaniu, ale również ze względu na dużą liczbę
szukania jego strony w Internecie).
wypadków jakie miały tu miejsce, a o czym przypominają tabli-
Na szczęście, na powierzchni w tym miejscu nic nie zmie-
ce upamiętniające naszych kolegów i koleżanki, którzy wzięli
niło się na gorsze w obsłudze nurków. Dalej na brzegu moż-
tu, pod wodą, ostatni oddech.
na wybierać w szeregu egipskich knajpek, gdzie nurkowie,
Zwyczajowo odbyliśmy tu dwa nurkowania. Pierwsze mia-
a także i inne osoby, w tym fascynujący nas zawsze freedi-
ło na celu zejście wzdłuż ściany „bez dna” w pobliże Archa,
verzy, oczekują na nurkowanie i dyskutują o swoich wraże-
słynnego wyjścia z tej studni, jakie znajduje się na głębokości
niach. Dalej można wybrać sobie coś do zjedzenia czy wypić
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
45
podróże
wzmacniającą egipską „herbatę” z witaminą C albo fantastycz-
to było nurkowanie nocne na safari i w bezpiecznej odległości
ny owocowy koktajl.
od łodzi, teraz mieliśmy być naprawdę sami.
W kolejnych dniach eksplorowaliśmy inne miejsca według
Uzgodniliśmy, że popłyniemy po powierzchni w kierunku
naszego indywidualnego wyboru, cześć nurków wybrała słynny
Golden Blocks, aby zużyć mniej czynnika gazowego, do pierw-
The Canyon, a pozostali woleli samodzielnie, czyli już bez opie-
szego bloku i nie schodząc głębiej niż na 20 m, pokręcimy się
ki egipskiego przewodnika, nurkować na rafie domowej przy
w tym rejonie, a następnie wrócimy do hotelowego pomostu,
hotelu. Takie rozwiązanie jest dobre, zwłaszcza dla fotogra-
przy którym zazwyczaj rozpoczyna się nurkowanie. Okazało
fów i nurków lubiących podglądać życie morskie. Szczęśliwie
się, że trafiliśmy w dziesiątkę. W pewnym momencie, wypływa-
utworzyliśmy z doświadczonym fotografującym divemasterem
jąc zza bloku dostrzegliśmy żółwia, który stał się wdzięcznym
z Niemiec zespół, którego celem był nurkowy relaks i w ten
obiektem do fotografowania. Mnogość rafówek nie robiła już
sposób minęły nam kolejne nurkowania na rafie domowej.
na nas wrażenia, wiec skupiliśmy się na poszukiwaniu innych
W pewnym momencie okazało się, że zostało nam jeszcze tyl-
smaczków. Podglądaliśmy płaszczki, towarzyszyliśmy w polo-
ko ostatnie nurkowanie z zakupionego pakietu 10 nurkowań,
waniu skrzydlic i cieszyliśmy się z każdego wypatrzonego ślima-
ale z uwagi na wymagany czas tzw. no fly, możemy je odbyć
ka nagoskrzelnego. Tak zakończyliśmy nasz nurkowy wyjazd.
wyłącznie wcześnie rano w dzień przed odlotem.
46
Specjalnie jak dotąd nic nie wspomniałem o miasteczku Da-
Następnego dni o poranku (6.00) poznany divemaster zako-
hab, jego klimacie, knajpkach np. Friends, Nemo czy Ali Baba
munikował nam, że dostał kaszlu i kataru (klimatyzacja hotelo-
albo lubianym Chicken House. Ten, kto tego nie zna, musi sam
wa bywa zdradliwa!), ale, na szczęście, nic nie stało na przeszko-
sprawdzić, jak wygląda ten sławny inny Egipt. Wielbicielom wy-
dzie, abyśmy odbyli nurkowanie tylko we dwóch. Po szybkim
starczy wspomnieć, że deptak w centrum rozbudowuje się i zy-
sklarowaniu sprzętu, załadowaniu go na pickup’a i uzgodnie-
skuje granitowy chodnik, a klimat małych sklepików i knajpek
niu planu nurkowania, byliśmy gotowi na nową przygodę. Już
jest niezmiennie taki sam, nic tylko wracać do kurortu nurko-
raz nurkowałem tylko z partnerem w Morzu Czerwonym, ale
wego jak najszybciej. Czego Wam i sobie życzę.
Wejdź na www.kubekcontigo.pl i skorzystaj
z 15% rabatu na kod PERFECTDIVER NA CAŁY ASORTYMENT NA STRONIE!!!
www.kubekcontigo.pl
Rabat
15% na produkty pacsafe z kodem PERFECTDIVER www.niedajsieokrasc.pl PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
47
artykuł sponsorowany
Zanurkuj z GOOD DIVE w Jeziorze Niedackim DLACZEGO? Bo to jezioro rynnowe i jest perełką w skali Polski. Znajduje się na Kociewiu, w Gminie Zblewo, na północnym krańcu Borów Tucholskich. Jest idealnym miejscem, by spróbować nurkowania i niesamowitym miejscem dla nurków lubiących płytki litoral i zamieszkujące w nim zwierzęta. I choć w jeziorze możemy zanurkować na głębokość od 0 do 30 m, to ogromna większość nurków nie przekracza 5 m głębokości. Bo od wiosny do późnej jesieni jest tu wręcz zatrzęsienie ryb. Setki okoni, w które wpływamy, a one rozstępują się przed nami. Liny pływające w małych grupkach po kilka sztuk, szczupaki w ilościach nawet kilkunastu na jednym nurkowaniu, wzdręgi, ukleje, pojedyncze sumy i raki. Wszystkie te ryby można spotkać na jednym nurkowaniu, choć najtrudniej zobaczyć suma, a rak nie jest rybą ;) Dno porośnięte jest bujną roślinnością, zielonymi łąkami, można tu spotkać między innymi osokę aloesowatą, czy różnego rodzaju rdestnice. A co najważniejsze, dookoła jeziora nie ma pól uprawnych, a tereny, poza ośrodkiem Twardy Dół, są niezasiedlone, dzięki czemu widoczność pod wodą jest tak dobra. W najgorszym momencie w roku widoczność wynosi 4 m, natomiast w najlepszym aż 14 m. Można tu robić zawody, kto znajdzie śmieci, bo jest bardzo mało lub wcale. Jeśli się znajdą, to świeże niedawno wrzucone przez kogoś nieroztropnego. O jezioro dbają członkowie szkoły nurkowej Good Dive.
48
artykuł sponsorowany
A INFRASTRUKTURA DLA NURKÓW? Bardzo przyjemna. Hangar, w którym znajdziecie królestwo Bazy Good Dive stoi nad samym jeziorem. Są bardzo dobrze wyposażeni i przygotowani. Wypożyczalnia sprzętu (wszystkiego) zarówno dla nurków mokrych, jak i suchych. Bez problemu wypożyczesz tu skafander suchy, nabijesz butlę powietrzem lub nitroksem, a nawet zrobisz intro na rebie. Wejście do wody, gdy nurkujemy z plaży, znajduje się 5 m od bazy. Jeśli zapragniesz nurkowania po drugiej stronie jeziora, Good Dive to zorganizuje – jest tu do dyspozycji mały zodiak. A co najciekawsze – można tu przyjeżdżać bez zapowiedzi i bez rezerwacji. Opłata bazowa to jedynie 20 PLN. Twardy Dół to idealne miejsce na wypoczynek całej rodziny. Szkoła Good Dive specjalizuje się również w nurkowaniach i szkoleniach dzieciaków. Co roku organizują też tu na miejscu obozy dla nich. W tutejszym (jedynym) ośrodku można korzystać z bazy noclegowej i z restauracji, a dookoła lasy, możliwość jazdy rowerem, uprawiania joggingu, fitness, Nordic Walking, pływania kajakami, wędrówek. Na jesień Baza Good Dive wraz z ośrodkiem Twardy Dół oferują promocję na nocleg dla nurków i osób, które swoją przygodę z nurkowaniem chcą dopiero rozpocząć.
573 443 818 biuro@good-dive.pl www.good-dive.pl PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
49
pod sufitem
Nurkowanie w starej kopalni łupków NUTTLAR Tekst i zdjęcia KURT STORMS
ZNÓW NADSZEDŁ CZAS NA NURKOWANIE W STAREJ KOPALNI ŁUPKÓW. TYM RAZEM WYBIERAMY SIĘ DO SAUERLANDU W NIEMCZECH. ZNAJDUJE SIĘ TAM MAŁA MIEJSCOWOŚĆ O NAZWIE NUTTLAR, KTÓRA JEST DZIELNICĄ GMINY BESTWIG W PÓŁNOCNYM HOCHSAUERLANDKREIS (NADRENIA PÓŁNOCNAWESTFALIA) I MA OKOŁO 1700 MIESZKAŃCÓW.
50
O
d połowy XIX wieku Nuttlar utrzymywał się głównie z wydobycia łupków w miejscowej kopalni. Pięciu mężczyzn założyło w 1857 roku firmę Gessner, która dzięki ciągłej
modernizacji rozwijała się korzystnie, a w 1878 roku została dopuszczona do eksploatacji podziemnej. To był początek kopalni łupków w Nuttlar. Liczba pracowników wzrosła do około 100 w 1900 roku, pracowały tu również dzieci i młodzież. Przemysł wydobywczy
pod sufitem
Briloner Str. 48a D-59909 Bestwig Niemcy z Brukseli 3:30 h jazdy
łupków nie odczuł negatywnych skutków z powodu pierwszej
go woda osiągnęła maksymalny poziom po 7 latach. Z łącznej
wojny światowej, ponieważ przemysł zbrojeniowy potrzebował
liczby 5 pięter, zalane są 2 najniższe. Przejścia te mają długość
łupków do izolacji form elektrycznych. Jednak z powodu kon-
12 km, a maksymalna głębokość wynosi od 14 do 30 metrów.
kurencji ze strony tańszych łupków z Hiszpanii i stosowania
Przejazd do Nuttlar zajmuje 3 godziny i 15 minut z mojego
eternitu, wydobycie łupków zostało wstrzymane w 1985 roku.
rodzinnego miasta. Wraz z moją żoną Caroline i moim stałym
Jest to ogromny labirynt ciągnących się kilometrami tuneli
kompanem Willem Verreycken wyruszyliśmy tam o 6:30 rano.
i wielkich przestrzeni. Po zamknięciu kopalnia została odcięta
Jazda poszła gładko, a kiedy dotarliśmy na miejsce zostaliśmy
od prądu, co spowodowało zatrzymanie pomp, wskutek cze-
miło przyjęci przez właściciela, udzielił nam briefngu dotyczące-
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
51
pod sufitem
Główna lina jest dobrze widoczna pomiędzy wszystkimi obiektami, które napotykamy. W międzyczasie Willem odwraca się, żeby zrobić zdjęcie. Dopiero zaczynamy, a już cieszymy się jak dzieci.
52
go planu działania oraz miejsca gdzie znaleźć można kompresor
trzeba być uważnym, aby nie dotknąć żadnego z nich. Może
do ewentualnego napełniania między nurkowaniami. Napełniają
to spowodować wzniesienie pyłów skutkujące pogorszeniem
tutaj powietrze, nitrox, trimix i tlen dla rebreatherów.
widoczności.
Po briefingu wróciliśmy do samochodu, aby udać się właści-
Podążamy wzdłuż liny, temperatura wody wynosi jedynie
wą drogą do wejścia do kopalni. Znajduje się tam duży parking
8°C, przez co muszę włączyć ogrzewanie skafandra. Widok jest
na 7 samochodów. Wejście do kopalni można łatwo rozpoznać
niezwykle przejrzysty. Wszędzie dookoła są rury i kable, które
po żółtym kontenerze. Tutaj otrzymujemy drugi briefing – do-
niegdyś zasilały żarówki.
wiadujemy sie na co zwracać uwagę oraz gdzie musimy się wpisać i wypisać.
Główna lina jest dobrze widoczna pomiędzy wszystkimi obiektami, które napotykamy. W międzyczasie Willem od-
Po odprawie podekscytowani szykujemy się do nurkowa-
wraca się, żeby zrobić zdjęcie. Dopiero zaczynamy, a już cie-
nia. Wim i ja położyliśmy nasze dodatkowe butle na nabrzeżu,
szymy się jak dzieci. Willem przepływa przez małe przejście
i tutaj po raz pierwszy spojrzeliśmy w kierunku wody. Przej-
i trafiamy do pięknego pomieszczenia wielkości domu. Ściany
rzystość wody zrobiła na mnie niemałe wrażenie. Zabraliśmy
tego pomieszczenia są zachwycające, co nasuwa skojarzenie,
się za szykowanie sprzętu, tym razem nurkowaliśmy na rebre-
że powstały one przez piłowanie, a nie przez wysadzanie. Jest
atherach. Spędziliśmy trochę czasu przygotowując je do nur-
to ogromny labirynt, w którym można spędzić wiele godzin.
kowania i przechodząc przez kolejne testy. Dziś nurkuję z Di-
Ślady przeszłości można podziwiać tutaj w pełnej okazałości.
vesoftem Liberty SM.
Kiedy widzi się te wagony i szyny, nabiera się jeszcze większego
Po wejściu do wody i wykonaniu naszego S-drill'a, schodzimy pod powierzchnię i zaczynamy nurkowanie. Umówiliśmy się, że zrobimy nurkowanie na około 2,5 godziny. Po kilku minutach dotarliśmy do skrzyżowania, gdzie
szacunku dla ludzi, którzy kiedyś tu pracowali. Po upływie 2,5 godziny wracamy na powierzchnię, pomimo że zobaczyliśmy tylko pierwszą część kopalni, jesteśmy zadowoleni. Od razu snujemy plany eksploracji głębszej części.
przetoczono kilka wagonów. Jest to przestronny korytarz, ale
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
53
pod sufitem
INFORMACJE O KOPALNI Kopalnia Schieferbau Nuttlar jest czynna w weekendy od kwietnia do połowy listopada. W zimie kopalnia jest zamknięta ze względu na hibernację nietoperzy. Obowiązuje rezerwacja, dziennie może wejść maksymalnie 12 nurków jaskiniowych, a bilet dzienny kosztuje 69 euro. WEJŚCIE DO KOPALNI BEZ UPRAWNIEŃ NURKOWANIA JASKINIOWEGO Chciałbyś zejść w głąb kopalni, ale nie masz licencji nurka jaskiniowego? A może wątpisz, że nurkowanie jaskiniowe to coś dla ciebie? Tutaj możesz przeżyć fantastyczne doświadczenie pod nadzorem. Pod okiem instruktora można w małej grupie zanurkować w miejscu gdzie nie ma możliwości bezpośredniego wynurzenia sie. Unosząc się nad szynami, nurkuje się wzdłuż rur, lin i starych materiałów. Planowanie gazu jest ostrożne, a samo doświadczenie jest wspaniałe! Istnieje jednak pewien warunek wstępny uczestnictwa. Musisz mieć wstępną bazę techniczną. Oznacza to, że nurkujesz z podwójnym zestawem, długim wężem i światłami, ale także, że opanowałeś wszystkie procedury, takie jak dzielenie gazu i przekręcanie zaworów. Nie jest to dla każdego, ale jeśli tylko twój poziom jest wystarczający, musisz tego spróbować. Nie masz potrzeby jechać do Francji czy Meksyku, aby przeżyć swoją pierwszą niezapomnianą przygodę z nurkowaniem jaskiniowym! Nurkowie sportowi bez uprawnień do nurkowania jaskiniowego również mogą pod nadzorem podziwiać ten podwodny świat. Towarzyszyć wam będzie doświadczony nurek jaskiniowy z Nuttlar. Obowiązkowe jest nurkowanie ze sprzętem dostosowanym do zimnej wody, czyli oddzielnymi systemami oddechowymi, odpowiednim skafandrem i pewnym doświadczeniem nurkowym. Nie ma możliwości wypożyczenia sprzętu na miejscu. Koszt to 69€ za nurkowanie. Nie zapomnij zabrać ze sobą ważnego zaświadczenia lekarskiego, certyfikatu oraz ważnego ubezpieczenia nurkowego, które zostanie sprawdzone przed nurkowaniem. Jeśli masz już swój certyfikat i chcesz nurkować z przewodnikiem, można to zrobić za dodatkową opłatą wynoszącą 50€ za osobę. Otrzymujesz przewodnika, który nurkuje z maksymalnie 3 uczestnikami. POBYT W OKOLICY Istnieje wiele możliwości przenocowania. Dobrym hotelem jest Gasthof Sauerwald, który znajduje się zaledwie 3 km od jaskini. Nie chcesz nurkować, ale mimo to chcesz zwiedzić kopalnię? Jest to możliwe w formie suchej wycieczki po niezalanej części. 2-godzinna wycieczka kosztuje 23€, 4-godzinna 33€, a 7-godzinna specjalna wycieczka dla fotografów 65€. Ceny te zawierają małą przekąskę i napój. Strona internetowa: www.schieferbau-nuttlar.de
54
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
55
wydarzenia
BALTICTECH 2022
Był rok 2007. W kilku miastach Europy
Pogoda nie sprzyjała, ale wbrew prze-
W pierwszej TKT udział wzięło 170 uczest-
odbywały się różnego rodzaju konferen-
ciwnościom losu, po śniadaniu w sobo-
ników oraz 11 firm
cje, czy targi nurkowe. W Polsce czegoś
tę, rozpoczęły sie prelekcje. Już wtedy,
takiego nie było, a przecież potencjał
w przerwie między prezentacjami, przy-
Kolejny rok, 2008, to druga konferencja,
w sensie nurków i to dobrych, a także
byli goście mogli zapoznać się z ofer-
przeprowadzona również w Jastrzębiej
w sensie spotów nurkowych był bardzo
tą zaproszonych firm i dystrybutorów
Górze. Tym razem udział wzięło ponad
konkretny. Ilość wraków tylko w samym
sprzętu. W osobnej sali można było
230 osób, a z gości zagranicznych swoje
Bałtyku idzie w setkach, jak nie tysiącach.
zobaczyć ogrzewanie do suchych ska-
prezentacje mieli Nick Touissant, Ales-
fandrów, skutery podwodne, czy oświe-
sandro Fenu, Andrew Georgitsis
Dzielenie się wiedzą, doświadczeniem
tlenie.
i obawami z różnego rodzaju nurko-
Baltictech
zgromadził
blisko
wań, stało się celem samym w sobie. Już
Gościem specjalnym pierwszej Kon-
400 osób, w tym 18 prelegentów i 30 wy-
w 2007 roku, wracając z Technicznej Kon-
ferencji był znany i ceniony instruktor
stawców.
ferencji z Czech ówcześni pasażerowie
i nurek wrakowy – Richard Lundgren.
rozprawiali o tym i w marcu rozpoczęli
Przedstawił dwa projekty. Jeden o nisz-
W 2010 roku następują zmiany. Z logi-
ciężką pracę, by ideę przekuć w czyn.
czycielu Erich Giesse oraz drugi o pol-
stycznego punktu widzenia organiza-
Wtedy pomysłem było zorganizowanie
skim niszczycielu Grom.
torzy szukają innej lokalizacji dla Kon-
Trójmiejskiej Konferencji Technicznej.
ferencji Baltictech 2010. Wybierają
Zainteresował ich obiekt w Jastrzębiej
Na koniec soboty odbył się pokaz filmów
Gdynię. Okazuje się, że zorganizowanie
Górze – ośrodek wypoczynkowy, któ-
Sławka Paćko z eksploracji jaskiń Florydy
takiego spotkania, z zaproszonymi gość-
ry gwarantował odpowiedni standard
i nastał czas integracji.
mi, z ciekawymi prelekcjami na wysokim
do logistycznego przeprowadzenia konferencji. Wybrano termin na 23 listopada 2007 r.
56
2009
poziomie, z prezentacją najnowszych W niedzielę odbyły sie jeszcze 2 prezen-
rozwiązań w sprzęcie, trafiło idealnie
tacje, w tym o dekompresji w nurkowa-
w oczekiwania tak odwiedzających, jak
niu dr Krzyżaka.
i wystawców. Udział wzięło 500 osób.
wydarzenia
Od 2011 roku zdecydowano, że Baltic-
to największa impreza w Polsce poświę-
Trzeba było poszukać miejsca, które
tech odbywać się będzie co dwa lata.
cona nurkowaniu wrakowemu i tech-
sprosta większej grupie gości. Podczas
Szeroko traktowano nurkowania tech-
nicznemu w Morzu Bałtyckim. Ciekawie
tegorocznej Konferencji Baltictech nie-
niczne, wrakowe i jaskiniowe, bezpie-
pokazali jak konferencja ta ewoluowała
samowitą atrakcją dla uczestników bę-
czeństwo ale swoje miejsce znaleźli rów-
w czasie, jak bardzo zmieniła się i urosła.
dzie możliwość przetestowania sprzętu w wodzie. Na terenie obiektu, w sobotę
nież freediverzy i nurkowi podróżnicy. W 2013 roku wykłady i prelekcje prowa-
W 2019 roku IX edycja zgromadziła zno-
będzie dostępny wielofunkcyjny basen
dzone były już równolegle w 3 różnych
wu setki nurków. Prelegenci jednocza-
z ruchomym dnem należący do Akade-
salach.
sowo na kilku salach prezentowali swoje
mickiego Centrum Sportowego AMW
tematy. W ostatnim czasie coraz więcej
Baltictech to jedno z trzech najwięk-
W 2015 r zorganizowana została VII edy-
osób przesiadło się z obiegu otwarte-
szych spotkań nurków technicznych
cja Baltictech, w Gdyni, w Pomorskim
go na zamknięty. Baltictech okazał się
na świecie. Pozostałe dwa odbywają
Parku Naukowo Technicznym. Zgroma-
świetną okazją do tego, by w jednym
się w Australii i Wielkiej Brytanii. Kon-
dziła ponad 600 gości.
miejscu obejrzeć i porównać najbardziej
ferencja odbywa się cyklicznie, co dwa
popularne jednostki.
lata w Gdyni i dedykowana jest zagadnieniom nurkowym.
W 2017 roku, ze względu na okrągłe, 10-letnie istnienie, było to wyjątkowe
Kolejna edycja z uwagi na pandemię Co-
wydarzenie. Konferencja Baltictech sta-
vid-19 została przesunięta z 2021 roku
ła sie jedną z najważniejszych imprez
na rok 2022.
ILOŚĆ MIEJSC OGRANICZONA! Nie czekaj kup bilet już teraz:
w Europie. Dwudniowe spotkanie zgromadziło 750 uczestników, 39 prelekcji
Oficjalnie wiadomo, że BAL-
i 39 wystawców. Zrobiło się bardzo mię-
TICTECH 2022 odbędzie się
dzynarodowo, a prezentacje odbywały
w nowym miejscu. W dniach
się jednoczasowo w 3 różnych salach.
26–27.11.2022
spotykamy
www.baltictech.com
się
na Oksywiu w Gdyni, w obiekcie Prelegenci Tomasz Stachura i Łukasz
Biblioteki Głównej Akademii Ma-
Piórewicz opowiedzieli historię organi-
rynarki Wojennej, ul. Śmidowi-
zacji pierwszej imprezy, od której wła-
cza 69 (wjazd na parking od stro-
śnie minęło 10 lat. Bezapelacyjnie jest
ny ul. Jana Grudzińskiego).
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
57
planeta ziemia
CZY KONTAKT Z GŁOWONOGIEM MOŻE BYĆ TERAPEUTYCZNY? Tekst Dr hab. Prof. UAM Hanna Mamzer Zdjęcia Wojciech Zgoła
Ludzkie relacje ze światem ożywionym opierają się na szeroko rozumianej konsumpcji i dlatego niewielu zamawiających krążki z ośmiornicy w śródziemnomorskiej restauracji ma świadomość, że będzie konsumować potrawę przygotowaną z ramion zwierząt obdarzonych niezwykłymi zdolnościami kognitywnymi.
58
S
ą one bardzo tajemniczymi stwo-
zawierającej miedź zamiast żelaza, które
rzeniami,
budowie
jest obecne w hemoglobinie. Ośmiornice
i skomplikowanych zachowaniach
są mięczakami wyróżniającymi się dużą
oraz nietuzinkowych zdolnościach. Za-
zdolnością złożonych ruchów. Uczą się
liczane do głowonogów ośmiornice, jak
w oparciu o indywidualnie zbierane do-
sama nazwa wskazuje mają osiem ra-
świadczenia jako, że są zwierzętami pro-
mion „wyrastających z głowy”. W istocie
wadzącymi samotniczy tryb życia, spę-
mają sześć ramion służących chwytaniu
dzającymi czas w parach tylko w okresie
pokarmu i dwa służące do przemiesz-
godowym. Nie przekazują więc wiedzy
czania (kroczenia po dnie). Prócz tych
z pokolenia na pokolenie, bo rodzice
ośmiu kończyn mają trzy serca, jedno
dbają tylko o wyklucie się larw z jaj.
pompujące krew obwodową przez całe
Aż prosi się jednak o postawienie pyta-
ciało a dwa (tzw. serca skrzelowe), który-
nia, co byłoby, gdyby jednak ośmiornice
mi przepompowują krew przez skrzela.
przekazywały sobie międzypokoleniowo
Serce odpowiedzialne za pompowanie
wiedzę, tak jak na przykład walenie? Jak
krwi przez ciało, nie robi tego kiedy
bardzo ich inteligencja rozwinęłaby się
ośmiornice pływają. Szybko się więc one
i jak byłyby sprawne poznawczo? Ba-
męczą i dlatego zdecydowanie bardziej
dania naukowe wskazują, że te tajem-
wolą kroczyć po dnie. Ich krew ma zie-
nicze głowonogi mają pamięć krótko
lono błękitny kolor dzięki hemocjaninie
i długotrwałą dzięki czemu sprawnie
o
złożonej
planeta ziemia
odnajdują się w labiryntach. Opubliko-
Jest tym skuteczniejsze, że są w stanie
wszystkich kłopotów, wracając do wspo-
wane w „Science” 2021 wyniki badań
zmienić teksturę swojej skóry.
mnień dzieciństwa, szczęśliwego czasu
przeprowadzonych przez Robin Crook
Niezwykłość skomplikowanych zacho-
kiedy razem z bratem pływał w oce-
wskazują, że sposób odczuwania przez
wań ośmiornic wspaniale pokazał zaska-
anie, bohater poczuł, że aby odzyskać
ośmiornice bólu w wymiarze fizycz-
kujący dokumentalny film z 2020 roku
psychiczną i emocjonalną równowagę,
nym i psychologicznym jest podobny
zatytułowany „Czego mnie nauczyła
powinien wrócić do tych młodzieńczych
do odczuwania u ssaków1. Ośmiornice
ośmiornica” w reżyserii Pippy Ehrlich
spotkań z wodą. Ponownie się w niej
narażane na ból w określonych miej-
i Jamesa Reeda. Rok później film zdobył
zanurzyć a przez to zrozumieć swoje
scach w akwarium (aplikowano im tam
Oskara (za najlepszy pełnometrażowy
potrzeby. Podążając za tą intuicją roz-
w jedno ramię zastrzyk z rozcieńczonego
film dokumentalny) oraz liczne inne na-
począł regularne nurkowania w Oceanie
kwasu octowego), unikały później tych
grody i nominacje. Dokument zwrócił
Atlantyckim, w okolicach Przylądka Burz
miejsc za to osiadały w tych miejscach,
uwagę odbiorców na to, jakie relacje są
(w RPA). Dążąc do odzyskania „połącze-
w których naukowcy uwalniali je od bólu
w stanie budować ośmiornice z ludźmi
nia” z naturą i samym sobą, nurkował
(otrzymywały zastrzyk przeciwbólowy).
oraz jak ludzie są w stanie odnosić się
bez kombinezonu, który uznał za swo-
Ośmiornice, mimo że samotnicy, to jed-
do tych zwierząt. Film jest opowieścią
istą sztuczną barierę oddzielającą go
nak komunikują się z innymi osobnika-
o terapii jaką sam dla siebie, nieco przy-
od naturalnego środowiska. Stając się
mi poprzez zmianę kolorów skóry czym
padkiem, zafundował główny bohater
w ten sposób częścią oceanu, zanurza-
potrafią sobie przekazywać informacje
a zarazem narrator – Craig Foster.
jąc się w podwodnym świecie, pływając
o swoim nastroju w tym i grozić. Dosto-
Foster, przepracowany filmowiec,
w lasach listownic natknął się na nie-
sowanie barwy do otoczenia pozwala
w którego życiu w krótkim czasie sku-
spotykaną konstrukcję utworzoną z ko-
im też na efektywne polowanie a jed-
mulowały się liczne problemy emocjo-
lorowych muszli i kamieni. Była to zbu-
nocześnie chroni przed drapieżnikami.
nalne, zachorował na depresję. W obliczu
dowana przez ośmiornicę kryjówka. To
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
59
planeta ziemia
Ośmiornice, mimo że samotnicy, to jednak komunikują się z innymi osobnikami poprzez zmianę kolorów skóry czym potrafią sobie przekazywać informacje o swoim nastroju w tym i grozić.
spotkanie tak Fostera zafascynowało,
w odbiorcy złożone emocje. Pokazuje
nicę? Czy chronić ją przed atakami dra-
że regularnie przypływał by przebywać
bowiem właśnie zaufanie, zainteresowa-
pieżników? Jak poradzić sobie samemu
ze zwierzęciem. Ono zaś, z początku
nie i dążenie do kontaktu z samym sobą,
z faktem śmierci zwierzęcia? Czy człowiek
nieufne, powoli zaczęło się oswajać
ale jednocześnie prowokuje do smutku,
ma prawo ingerować w świat przyrody,
z nurkiem, więc pewnego dnia zdecydo-
obaw i refleksji nad tym jak potoczą się
nawet jeśli ma dobre intencje? Te i wiele
wało się by dotknąć wyciągniętej dłoni
dalsze losy ośmiornicy, która przecież
innych pytań stawiają przed widzem au-
człowieka. Rozpoczęła się w ten sposób
żyjąc w naturalnym akwenie jest nara-
torzy filmu zmuszając do zanurzenia się
uzdrawiająca dla człowieka relacja pełna
żona na zagrożenia: ataki drapieżników,
tym razem w swoich refleksjach.
emocji i różnorodnych wrażeń, oparta
wyczerpanie, choroby także ostatecznie
Moment, w którym pierwszy raz
na wzajemnym zaufaniu i szacunku czło-
na śmierć, która jest z jednej strony eta-
ośmiornica dotknęła swoim ramieniem
wieka do zwierzęcia i jego ekosystemu.
pem kończącym życie osobnika, a z dru-
dłoni Fostera, stał się przełomem w re-
Relacja ta ewidentnie została zawiązana
giej jest momentem rozpoczynającym
lacji – przynajmniej z punktu widzenia
przez ośmiornicę – oznacza to, że to ona
obieg materii w przyrodzie, a więc dają-
ludzkiego bohatera. Craig Foster czekał
przyzwoliła na dotyk człowieka – w zasa-
cym inne życie. Spotykając ośmiornicę,
na niego 26 dni, zaś dotyk ośmiornicy
dzie zaś to ona człowieka dotknęła. Re-
bohater filmu przeżywa rozterki i etyczne
odczytał jako akceptację, co pozwoliło
lacja Craiga Fostera z ośmiornicą budzi
dylematy: czy dokarmiać chorą ośmior-
mu też zrozumieć jak bardzo potrze-
REKLAMA
60
planeta ziemia
bował akceptacji ze strony ludzi. Świat
Podobnie o ośmiornicach opowiada Sy
projekcji własnych emocji bohatera/nar-
zwierząt często staje się dla ludzi źró-
Montgomery (autorka książki opisującej
ratora. Poprzez zanurzenie się w oceanie,
dłem takich właśnie pozytywnych od-
biografię świni traktowanej jako zwierze
Foster uzyskał możliwość zanurzenia się
czuć wynikających z tego, że zwierzęta
towarzyszące „Dobra świnka, dobra”).
w sobie i swoich refleksjach a ostatecznie
oceniają inaczej niż ludzie, budują re-
Autorzy tych popularnonaukowych lub
dzięki temu odnalazł kontakt ze swoimi
lacje w oparciu o inne niż ludzie cechy
wręcz popkulturowych przekazów mają
bliskimi. Tak oto podążanie za wspomnie-
i zachowania. Choć może używanie
ogromną moc oddziaływania na maso-
niem z dzieciństwa pomogło bohaterowi
określenia „zwierzęta” jest zbyt daleko
wego odbiorcę – są w stanie edukować
poradzić sobie z egzystencjalnym kryzy-
posuniętym uogólnieniem, łączącym
o tym, jakimi zwierzętami są ośmiornice.
sem. Ośmiornica była tu i nauczycielką
organizmy z bardzo zróżnicowanych
I chociaż dla większości ludzi ośmiorni-
i przyjaciółką. Nurkowanie zaś swoistą
grup taksonomicznych. Zwrócił na ten
ce są składnikiem potraw lub atrakcją
formą terapii zajęciowej.
problem uwagę Peter Singer w „Wyzwo-
w parkach wodnych, do których trafiają
leniu zwierząt”, wskazując że takie sze-
odłowione z wolności bo nie udaje się
Dziękuję Marcie Stawskiej-Puchalskiej za
rokie generalizacje powodują, że gubimy
ich w niewoli rozmnożyć, to jednak oka-
pomoc w redakcji tekstu.
istotne różnice – drobne, ale ważne.
zuje się że mogą być także przyjacielem/
Craigowi Fosterowi udało się nawiązać
przyjaciółką. W przypadku Craiga Foste-
z ośmiornicą swoistą, przejmującą rela-
ra ośmiornica przypadkiem spotkana
1
cję o bardzo emocjonalnym charakterze.
w czasie nurkowania, stała się obiektem
0042(21)00197-8
https://www.cell.com/iscience/fulltext/S2589-
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
61
wiedza
ZACZĘŁAM NURKOWAĆ BO SIĘ BAŁAM Tekst Magdalena Sokołowska Zdjęcie BEEDIVER Bartosz Pszczółkowski
D
zisiaj lepiej rozumiemy lęk, ale jednocześnie
Lęk to pewne uczucie niepokoju, napięcia. Jest to uczucie naturalne i towarzyszyło już naszym przodkom, ostrzegając ich przed drapieżnikami i innymi niebezpieczeństwami, pozwalając na szybki atak lub ucieczkę.
odczuwamy
go
organów
w większej ilości w sytuacjach,
— mrowienie czy uczucie zimna w dło-
gdy tak naprawdę nic nam nie zagraża,
niach i stopach oznacza, że krew
bo podświadomość podsuwa nam wy-
została skierowana do mięśni, które
obrażone zagrożenie, którego w rzeczy-
mają większe znaczenie w obliczu
wistości nie ma.
niebezpieczeństwa
Gdy doświadczamy lęku w naszym
— trudności z koncentracją związane
organizmie zachodzą pewne biologiczne
są ze zmniejszonym dopływem krwi
zmiany. Mając świadomość ich istnienia
do mózgu, a większym do mięśni
łatwiej poradzimy sobie z „fałszywymi
— uczucie drżenia również spowodowa-
alarmami”: — zawroty głowy mają związek z szybkim i głębokim oddychaniem — serce bije szybciej, aby dostarczyć
62
więcej natlenionej krwi do ważnych
ne jest zwiększonym dopływem krwi do mięśni — potliwość to tylko reakcja chłodząca ciało, aby nie uległo przegrzaniu
wiedza
Nikt by nie przypuszczał, że mój lęk zamieni się w marzenie, by z rekinem spotkać się twarzą w twarz, w wodzie. Zdjęcie BEEDIVER Bartosz Pszczółkowski
— dolegliwości żołądkowe pojawiają się
Obejrzałam go sama, bez nadzoru ro-
to kanały przyrodnicze stały się moimi
gdyż krew przekierowana jest z ukła-
dziców – wielki błąd, który miał ogrom-
ulubionymi i jak zahipnotyzowana oglą-
du trawiennego do innych części ciała
ne konsekwencje. Od tego momentu,
dałam życie podwodnych stworów i uczy-
Lęk tak naprawdę jest twoim sprzy-
gdy pływałam w jeziorze, wydawało mi
łam się coraz więcej o rekinach.
mierzeńcem i stara się ochronić ciebie
się, że za chwilę z dołu wyskoczy i pożre
Przez kilkanaście lat oglądania re-
przed zagrożeniem ale może też po-
mnie rekin. To samo, gdy pływałam
kinów w telewizji, potem szukania in-
wstrzymywać nas przed przeżyciem
w basenie – oglądałam się za siebie,
formacji w Internecie, nieświadomie
niezapomnianych przygód. Jeśli choć
patrzyłam pod siebie czy nie ma płyną-
mój lęk malał, a rosła ciekawość, która
trochę się czegoś boisz to podświado-
cego na mnie rekina. Za każdym razem
ostatecznie zamieniła się w pasje. Sama
mość podrzuca ci różne powody, by
gdy wchodziłam do jakiejkolwiek wody
doszłam do tego, że warto jest poznać
czegoś nie robić.
to moja wyobraźnia nie znała granic.
„wroga”, oswoić się z nim. Trudno mnie
nurkowaniem
Dodatkowo często miałam krwawe kosz-
było odciągnąć od szyby akwarium z re-
to konsekwencja lęku przed rekinami.
mary senne z rekinami w roli głównej.
kinami w Oceanarium w Barcelonie.
Nie znam nurka, który nie oglądał filmu
Mój lęk był bardzo irracjonalny.
Moja
przygoda
z
Nikt by nie przypuszczał, że mój lęk
„Szczęki” z 1975 roku. Nikt się nie spo-
Kiedy byłam dzieckiem nie było ta-
zamieni się w marzenie, by z rekinem
dziewał, że to dzieło wywoła ogólno-
kich kanałów telewizyjnych jak National
spotkać się twarzą w twarz, w wodzie.
światowe konsekwencje. Film ten spor-
Geographic, Discovery czy Animal Planet,
Miałam już ogromną wiedzę i moi zna-
tretował rekiny jako bezmyślne maszyny
a na programy przyrodnicze można było
jomi wiedzieli, że mam hopla na punkcie
do zabijania, które atakują wszystko i je-
liczyć tylko w weekendy w Telewizji Pol-
rekinów. Zrobiłam o nich nawet prezen-
dzą ludzi. Od tego momentu w rekinim
skiej. Któregoś dnia trafiłam na program
tacje na zajęciach na mojej uczelni (Aka-
świecie zmieniło się wszystko. Przed
o podwodnym życiu, gdzie m.in. pokazy-
demii Ekonomicznej w Poznaniu) – tema-
powstaniem filmu nikt nie traktował re-
wano rekiny i mówiono czym się żywią
tem miała być rola lidera, tylko, że mój
kinów jako wielkiego zagrożenia, ludzie
– o ludziach nie wspomniano ale ja i tak
lider żył pod wodą.
pływający w morzach i oceanach mało
wtedy nie wierzyłam. Jednak wyczekiwa-
Gdy mój kolega został instrukto-
się nimi przejmowali.
łam na programy prezentujące podwod-
rem nurkowania to następnego dnia
Film „Szczęki” widziałam zanim jesz-
ny świat i przerażające mnie rekiny. Gdy
po zdaniu egzaminu zadzwonił do mnie
cze poszłam do szkoły podstawowej.
w domu pojawiła się antena satelitarna
i oznajmił, że będę z nim robić kurs nur-
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
63
wiedza Zdjęcie Sylwia Kosmalska-Juriewicz
kowania, żeby potem spełnić marzenia (był to współpracujący z Perfect Diver Bartosz Pszczółkowski). To właśnie z nim zobaczyłam mojego pierwszego rekina – Oceanic Whitetip na rafie Elphinstone w Egipcie. Doświadczenie nurkowania z moim pierwszym rekinem rozbudziło chęć zobaczenia innych gatunków. Potem już oszczędności wydawałam na wyprawy nurkowe, na których mogłabym zobaczyć różne gatunki rekinów. Byłam już kilka razy w Egipcie, kilka razy na Malediwach, na Filipinach, w Tajlandii, na Fidżi i jeszcze w wielu innych krajach, gdzie nie spotka się rekinów ale można fajnie ponurkować. Na Fidżi, gdzie doświadczyłam typowego nurkowania tylko z rekinami, zastosowałam metodę wizualizacji (o której wspominają podręczniki PADI). Zanim weszłam do wody wyobrażałam sobie możliwe scenariusze – co może się stać pod wodą i jak ja wtedy powinnam zareagować. Oczywiście moja wyobraźnia nadal pracowała na pełnych obrotach i wyobrażałam sobie, co by było, gdyby ugryzł mnie Bull Shark czy Tiger Shark, który znany jest z tego, że lubi swoimi szczękami próbować wszystkiego. Rekin numer 2 na liście najgroźniejszych rekinów świata płynął pół metra ode mnie, a ja miałam ochotę go przytulić (czego oczywiście nigdy nie robimy podczas nurkowania). Pod wodą spotkałam się z: Oceanic Whitetip Shark, Whitetip Reef Shark, Lemon Shark, Blacktip Shark, Blacktip Reef Shark, Grey Reef Shark, Whale Shark, Bull Shark, Nurse Shark, Tiger Shark, Thresher Shark. Kolejny mój wymarzony gatunek to Hammerhead Shark (na Bahamach). Rekiny cały czas próbują walczyć ze swoją złą reputacją, a nurkowie w dużym stopniu przyczyniają się do ukazania rekinów jako pięknych, niegroźnych stworzeń, potrzebnych dla ekosystemu podwodnego świata, który ma wpływ również na nasze życie na powierzchni. Zdjęcie Magdalena Sokołowska
64
wiedza
Zdjęcie Sylwia Kosmalska-Juriewicz
Dzięki nurkowaniu udało mi się po-
tematu i oswojeniu się z potencjalnym
znać również inną metodę pokonywa-
lękiem. Potem jest praktyka – świadome,
nia lęków: „rzucenie na głęboką wodę”.
stopniowe wystawianie siebie na lęk.
— nie zawsze mamy wpływ na to, co
W tym doświadczeniu również towarzy-
Małymi krokami uczymy się, że jesteśmy
nas spotka, ale mamy wybór w jaki
szył mi Bartosz, którego w tamtym cza-
w stanie przetrwać nieprzyjemne odczu-
sposób będziemy patrzeć na rzeczy-
sie odwiedziłam na Sardynii, na Capo
cia i że nie jesteśmy w niebezpieczeń-
wistość.
Galera. Dosyć spontanicznie poleciałam,
stwie. Wraz z kolejnymi ekspozycjami
spodziewając się łatwego, przyjemnego
nasz lęk będzie stopniowo maleć.
nurkowania na płytkich rafach. Byłam
Wizualizuj sobie wejście do wody
zaskoczona, gdy pierwszego dnia nurko-
i wszystkie czynności wyuczone na kursie.
wego otrzymałam dużą i mocną latarkę,
Możesz też świadomie pooddychać – weź
jako część obowiązkowego ekwipunku.
powolny głęboki wdech przeponą – robiąc
Nie przeczytałam w Internecie, jakie tam
z brzucha "balon", przytrzymaj chwilę
oferowano nurkowania, a były to nurko-
i zrób powoli wydech. Powtórz kilka razy
wania w grotach i jaskiniach, z którymi
skupiając się tylko na swoim oddechu. Nie
nigdy wcześniej nie miałam do czynie-
wstydź się powiedzieć Dive Masterowi
nia. Nie miałam innego wyjścia i poko-
o swoich obawach, zapytaj o informacje
nałam wszystkie stopnie trudności tych
związane z bezpieczeństwem.
zanurzeń.
— drodzy rodzice, uważajcie na to, co
planety, także nic dziwnego, że często
oglądają wasze dzieci, gdyż może to
przed wejściem do wody, to pamiętaj, że to tylko twoja podświadomość wszyst-
wizualizację, świadome oddychanie
Co należy zapamiętać z tego artykułu:
Nurkowanie jest jak okrywanie innej towarzyszy nam lęk. Gdy odczuwasz lęk
sując ekspozycję na czynnik lękowy,
u nich wywołać traumę — lęk może być naszym sprzymierzeńcem
ko wyolbrzymia. Książki, filmy, kursy, zdo-
— z lękiem można sobie poradzić po-
bywanie wiedzy, służą poznaniu danego
znając dokładnie jego przyczynę, sto-
Zdjęcie Adrian Juriewicz PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
65
planeta ziemia
SHARKS Tekst Anna Sołoducha
Zdjęcie Red Sea Diving Safari
groźniejszych drapieżników w oceanie, a równocześnie jedne
INTELIGENTNE. MAJĄ PAMIĘĆ KRÓTKO I DŁUGOTRWAŁĄ. NIEKTÓRE Z NICH POSIADAJĄ ZDOLNOŚĆ WIDZENIA STEREOSKOPOWEGO, DZIĘKI KTÓREMU POTRAFIĄ DOSKONALE OCENIĆ ODLEGŁOŚĆ.
z najbardziej wrażliwych stworzeń morskich. Odegrały główną rolę w filmie reżyserii Steven’a Spielberg’a z 1975 roku..., ale czy zyskały dzięki temu sławę? Rekiny przemierzają oceany od 400 mln lat i są niezaprzeczalnie władcami tej krainy. Znani są jako doskonali łowcy, sieją grozę i często wzbudzają strach. Co tak naprawdę jest mitem, a co prawdą? Co kryje się za ikoną bohaterów filmu „Szczęki”? Wbrew powszechnie utartej opinii o rekinach, są one jednymi z najbardziej nieszkodliwych drapieżników na naszej planecie. Statystycznie rzecz ujmując – liczba rekinów, częstotliwości ich występowania i strefy konfrontacji w porównaniu
W 66
z liczbą plaż, surferów, a przede wszystkim osób nurkujących, idzenie obuoczne sprawia, że zwierzę lepiej orien-
może praktycznie wykluczać jakiekolwiek niebezpieczeństwo.
tuje się w przestrzeni trójwymiarowej, precyzyjniej
To media wykreowały obraz „morderców”, którzy budzą w nas
odczuwając głębię pola widzenia. To jedne z naj-
tak wiele lęków. Lęk przed wodą, ciemnością, głębokością i nie-
planeta ziemia
Zdjęcie Red Sea Diving Safari
znanym środowiskiem. To historia nauczyła nas ostrożności,
tencjalnej ofiary. Rekiny świetnie widzą pod wodą, rozróżniają
wykreowała instynkt przetrwania. Od ponad 10 tys. lat człowiek
także kolory. Mają duży mózg, nie są prymitywne. I co najważ-
ucieka i walczy z drapieżnikami. Jednak to, co każda osoba,
niejsze, ale wcale nie najłatwiejsze – zawsze patrzymy rekinom
w której rekin wzbudza lęk musi zrozumieć, to fakt, że to nie
prosto w oczy. Brzmi abstrakcyjnie? Może jest to abstrakcyjne,
rekin, a sytuacja, w której się znajdziemy – którą sami de facto
ale skuteczne! Zaiste, że jeśli jednak już znajdziemy w takiej sy-
kreujemy – jest dla nas zagrożeniem. Jako płetwonurkowie,
tuacji, instynktownie szukamy drogi ucieczki. Rekin natomiast,
pływacy, surferzy, wędkarze – wkraczamy w ich środowisko,
często zaczyna się przemieszczać. A my? Zaczynamy się dener-
w ich oazę, azyl, dom. Często jest tak, że rekin czuje zapach
wować. Wtedy przypomnę – ustawiamy ciało w pozycji piono-
przynęty i nas – ludzi, bierze za ich źródło. Co w takiej sytuacji
wej i patrzymy drapieżnikowi w oczy. Zachowując spokój – zain-
należy zrobić? O czym należy pamiętać, aby poczuć się bez-
teresowanie rekina powoli zacznie maleć. Ważne! Rekin szuka
piecznie w otoczeniu tych drapieżników? Pierwszy raz zetknę-
uciekającej ofiary. Zatem skoro nie uciekamy – nie jesteśmy
łam się z wytycznymi w kwestii nurkowania z rekinami będąc
interesujący Rekiny są wzrokowcami. Przyjęto za pewniak,
w Republice Południowej Afryki. Tam czekało na nas nurkowa-
że jeśli rekin krąży wokół nas – na pewno zaatakuje. Przyczyną
nie z żarłaczami czarnopłetwowymi. Przed wejściem do wody
jest jednak chęć znalezienia wspomnianego kontaktu wzroko-
otrzymaliśmy bardzo dokładne wskazówki, jak należy zacho-
wego. Jest zaciekawiony, ale zachowuje odpowiedni dystans.
wać się podczas nurkowania. W związku z tym, że ludzka skóra
Chce nas obejrzeć – dlatego podpływa. Kiedy rekin uspokaja
świeci się pod wodą jak rybie łuski, bardzo ważne jest to, aby
się (bo prawda jest taka, że jest on bardziej zdenerwowany niż
nasze dłonie nie były widoczne. Nie możemy wykonywać gwał-
my) podpływa jeszcze bliżej. I tutaj nasza wyobraźnia szaleje.
townych ruchów, bo kiedy zaczniemy pluskać płetwami – rekiny
Mózg podpowiada najgorsze z możliwych scenariuszy – zaczy-
natychmiast podpłyną. Ważne, aby stale utrzymywać pozycję
namy widzieć oczami wyobraźni klatki z filmu „Szczęki”. Reakcją
wertykalną (czyli każdą inną niż poziomą). Błędna jest nato-
obronną naszego organizmu jest ruch ręką w toni morskiej
miast teoria, że przyjmując pozycję poziomą, upodabniamy się
– tak aby odgonić od siebie drapieżnika. Ten ruch wody po-
do foki, ryby lub żółwia, czyli obiektu rekiniego pożądania i po-
woduje uderzenie go w skrzela co sprawia, że rekin zaczyna
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
67
planeta ziemia
Zdjęcie Red Sea Diving Safari
68
się cofać. Musimy pamiętać, że skrzela to najwrażliwszy organ
się zdarzają), musimy obserwować zwierzę i spróbować prze-
– nie tylko u rekinów, ale u wszystkich ryb. Nawet lekki nacisk
widzieć jego zachowanie. Niektóre rekiny podpływają do łodzi,
jaki wywiera woda na skrzela sprawia, że rekin natychmiast się
inne trzymają się z daleka. Te które są ciekawskie są w innym
oddala. W przypadku takiego zachowania pomiędzy rekinami
nastroju niż te, które nas unikają. Można je ignorować z ło-
oznacza to, że inny rekin zaatakuje go ze strachu, lub po prostu
dzi, ale nie w wodzie. Rekin, który jest kilka metrów ode mnie
ustala hierarchię w stadzie. Takie ruchy zatem zdecydowanie
różni się od tego, który jest blisko. Ten który podpływa czu-
nie są wskazane ;)
je się dobrze, jest ożywiony, albo ufny. Jeśli darzy zaufaniem
Każdy gatunek ma własny język ciała, a każdy osobnik
osobnika przed sobą – nie ucieka, tylko „prześlizguje się”. Ślizg
w obrębie gatunku różni się od siebie. Samce różnią się od sa-
oznacza, że zwierzę jest zrelaksowane. O tym samym świad-
mic poprzez rozmiary i hormony. Młode zwierzęta są żywsze
czą opuszczone płetwy piersiowe, na pewno nie zapowiada-
od starszych. Nie ma jednego rekina i jednej sytuacji. Dlatego
ją ataku! Wręcz przeciwnie! To znak, że rekin odpłynie. Kiedy
tak ważne jest to, aby na każdego zareagować zgodnie z ich
pływa z zamkniętym pyskiem mówimy, że wstrzymuje oddech
psychiką. Bywa na przykład, że rekiny są wycofane i trzeba
i nie wiemy czego się spodziewać, nie jest zrelaksowany, ale
je uspokoić. To paradoksalne, że tak wielkie zwierzę boi się,
nie zaatakuje. Zatem jak już zauważyliście – jeśli znamy ję-
choć przewyższają nas siłą i szybkością. Ale one o tym nie wie-
zyk ciała rekina, rozumiemy jego zachowania. Nasze błędne
dzą. Patrząc na nas z ich perspektywy – nie wiedzą po prostu
informacje o tych drapieżnikach pochodzą głównie z filmów
kogo mają przed sobą.
i powieści… Najsłynniejszym „mitem” jest założenie, że reki-
Rekiny nie są gruboskórne, oceniają ryzyko, działają instynk-
ny przyciąga zapach ludzkiej krwi! Nic równie mylnego! Nasza
townie. Jeśli coś im się nie podoba – dadzą nam znak zanim
krew kompletnie ich nie „kręci”;) Także jeśli poranicie sobie
zareagują, są ostrożne. Jeśli nie rozumieją sytuacji – odpłyną
pięty od płetw czy butów i poleje się krew… bez obaw. Nikt,
zamiast reagować. W nietypowej sytuacji (bo przecież i takie
kto mieszka w morskich głębinach nie zainteresuje się Wami.
planeta ziemia
Zdjęcie Pro Dive
Linia boczna
Odrastające zęby
Często uważa się także, że rekiny ciągle jedzą, a tak naprawdę
ry… Ząbki zmniejszają też gęstość wody, co sprawia, że rekin
ich pokarm stanowi dziennie 2–3 % masy ich ciała. Co nie ozna-
porusza się bardzo szybko. Rekinia skóra ma jeszcze jedną
cza, że stale są głodne! Jeśli natomiast chodzi o inteligencję,
właściwość – od głowy do ogona ciągnie się tzw. narząd linii
rekiny mają bardzo dużą świadomość swojego ciała i trójwy-
bocznej. To „prezent” od ewolucji umożliwiający rozpoznanie
miarowości przedmiotów. Rozpoznają konstrukcje i potrafią
ruchów wody. To sprawia, że rekin jest w stanie wyczuć pod-
je omijać. Potrafią też się odwracać, czują dotyk pasożytów.
pływającą rybę, dlatego poluje również w nocy. Potrafi także
Uczą się przez obserwacje i mają świetną pamięć. Ciekawostką
wykryć zmiany pola elektrycznego, a co za tym idzie – wyczuwa
jest fakt, że rekiny mają więcej niż 5 czy nawet 7 zmysłów! Na-
tętno ofiary. Na uwagę zasługują również zęby, które są nie-
leżą do drapieżników, które rozwinęły się podczas ewolucji i są
zwykle ostre i szybko odrastają. Szkielet rekina natomiast jest
jej świetnym przykładem. Z pewnością zasługują na uznanie
bardzo lekki i zbudowany z chrząstki. To naprawdę niezwykłe
i szacunek. Oprócz znakomitego węchu mają wiele narządów
zwierzęta. Nie sposób jednak nie wspomnieć o atakach na lu-
percepcyjnych, czego przykładem jest skóra i jej spłaszczone
dzi – które oczywiście zdarzają się, ale jest ich zaledwie kilka,
łuski. Pokrywają ją miliony ząbków pochłaniających dźwięki,
do kilkunastu w roku. Faktycznie, rekiny czasem atakują, ale
co daje możliwość bezszelestnego zbliżenia się do swojej ofia-
dlatego – że to MY je drażnimy, denerwujemy i sprawdzamy jak
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
69
planeta ziemia
Musimy zacząć inaczej postrzegać rekiny, odrzucić mit o potworach z głębin. Strach przed nimi wywołują media. Zdjęcie Archiwum Activtour
zareagują. Rekiny bronią się przed tym, co odbierają jako agre-
kończy się to tragicznie. Histeria, do której najczęściej docho-
sję. Nurkujemy na całym świecie. W bardzo wielu miejscach
dzi, jest zazwyczaj nieuzasadniona.
spotykamy te zwierzęta ponieważ tak, jak i my, rekiny lubią
Musimy zacząć inaczej postrzegać rekiny, odrzucić mit o po-
temperaturę powyżej 17°C. Zatem jeśli już dochodzi do jakiś
tworach z głębin. Strach przed nimi wywołują media. W przy-
wypadków, zdarzają się one na Florydzie, w RPA, czy w Australii.
padku ataków – często pada słowo agresja, podkreślamy w ten
Liczba rekinów nie jest większa w tych miejscach, ale występują
sposób, że są niebezpieczne. Nie jest to prawda. Rekiny nie
tam agresywniejsze gatunki. Na świecie istnieje ponad 500 ga-
atakują nas, żeby nas skrzywdzić. One nie widzą w nas ofiary.
tunków rekinów, z których tylko 12 może zaatakować. Z tego
Nie chcą nas zabić ani skrzywdzić. Atakują, kiedy są zestresowa-
tuzina, ok 5–6 gatunków może nam faktycznie zagrażać. Inne
ne, niezależnie czy jest to sytuacja, w której znajdują się same
nie atakują. Z gatunków, które są agresywniejsze można wy-
rekiny, czy znajduje się człowiek. Rekiny nie wiedzą, że nasza
mienić żarłacze tępogłowe, tygrysie i żarłacze białe. Co ciekawe,
skóra jest cienka, nie chcą nas skrzywdzić. Ewentualny atak jest
najczęściej atakuje… żarłacz czarno płetwy! Jego ugryzienia nie
wynikiem sytuacji, w jakiej się znalazły. Jeśli rekin zainteresu-
są jednak groźne ponieważ ma bardzo mały pysk, są to zaled-
je się ławicą, a nurek znajdzie się w pobliżu, zostanie uznany
wie podgryzienia. Poważnych ataków jest naprawdę niewiele.
za „część” tej ławicy. Rekin w tej sytuacji może zaatakować,
Duże rekiny, jak żarłacz biały, atakują 3–7 razy w roku i rzadko
choć człowiek nie pasuje wielkością do reszty ofiar. Kiedy rekin szuka ofiary, ma w głowie jej obraz. Jeśli wyczuje jej zapach – spodziewa się żeru. Szuka odpowiedniego zwierzęcia, wydzielającego taki zapach i wydającego odgłosy „strachu”. Ludzie zdecydowanie nie pasują do tego obrazu. Nasz zapach miesza się z zapachem ławicy, ale nie pasujemy wizualnie. Na nasz widok rekin gubi się. Interesują go dźwięki i zapach, ale obraz zaskakuje, zatem – nie będzie ryzykować, bo przecież możemy być niebezpieczni. Rekiny są drapieżnikami i pod wodą nie mają sobie równych. Błyskawicznie dopadają ofiary, a zębami rozrywają kości i mięśnie, ale z pewnością nie żywią się ludźmi. Są nieufne i ostrożne. Rzadko do nas podpływają. Tak, jak wspomniałam,
70
Zdjęcie Łukasz Metrycki
REKLAMA
diving
Wyprawy nurkowe Miejsce WYBIERZ KIERUNEK
Termin Cel wyprawy
Zdjęcie Łukasz Metrycki
do wypadków dochodzi w wyjątkowych sytuacjach, kiedy ludzie i zwierzęta spotykają się w niewłaściwym momencie. Większość ran zadają dziąsłami, sprawdzając z czym mają do czynienia. Bywa niebezpiecznie, ale rekin podpływa do nas tylko wtedy, kiedy ciekawość jest silniejsza niż obawa. Czuje nasz strach i atakując nas chce sprawdzić, czy zna powierzchnię naszego ciała (w przypadku nas – nurków, głównie neoprenu). Dlatego obrażenia nie są głębokie. Poważne rany zdarzają się tylko wtedy, kiedy rekin „chapnie” nas za rękę, a my się wyrywamy. Wówczas tkanka rozrywa się o zęby i powstaje głęboka rana. Jeśli się natomiast nie poruszymy – rekin odpłynie. Oczywiście
30.11.2022
Galapagos Galapagos - nurkowa wyprawa życia
trochę inaczej musimy podejść do żarłacza białego, a inaczej do błękitnego. Ale zasada – zawsze jest taka sama. Wszystko zależy od sytuacji, w której się znaleźliśmy. I uwierzcie mi – rekiny naprawdę da się lubić O gatunkach rekinów, regionach ich występowania, a także o zagrożeniach
WIĘCEJ WYPRAW >>
jakie czyhają na te wspaniałe zwierzęta i co się stanie, jeśli rekinów zabraknie – przeczytacie w kolejnej części artykułu pt. „SHARKS”.
www.activtour.pl 607 777 538 PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
71
planeta ziemia
ŚMIGŁE JASKÓŁKI Dymówka
Tekst i zdjęcia Wojciech Jarosz
Jaskółka czarny sztylet, wydarty z piersi wiatru. Nagła smutku kotwica, z niewidzialnego jachtu – tak rozpoczyna się tekst jednej z najbardziej rozpoznawalnych polskich piosenek.
różny charakter i różną moc. Raz więc piszę o ptakach oceanicznych, które tygodnie i miesiące spędzają nad falami, a innym razem o niewielkich mieszkańcach nadjeziornych szuwarów. Bezpośrednim powodem wyboru jaskółek, jako bohaterek tego tekstu, były inspirujące obserwacje dymówek (Hirundo rustica), które założyły swe gniazda pod deskami pomostu nad jednym z poznańskich jezior (tym, do którego mam najbliżej). Pływając wokół tego pomostu na modnej ostatnio desce SUP, bywałem wręcz otaczany przez jaskółki grupowo zmierzające do gniazd z dostawą pożywienia dla nielotnej jeszcze młodzieży oraz tych, które kolonię opuszczały po następną porcję owa-
72
P
dów. Samo gniazdowanie nad wodą, które dla dymówek wcale
którego zdecydowałem się, by na łamach Perfect Diver, przyj-
wały na skalnych ścianach, stromych klifach i tym podobnych
rzeć się tym wspaniałym ptakom.
miejscach. W Europie z dala od ludzi żyją jeszcze brzegówki,
rzywołuję te słowa dlatego, że poza niezwykle celnym
nie jest normą, najczęściej dotyczy brzegówek (Riparia riparia),
opisem charakterystycznej morfologii jaskółek, korzysta
które w nadrzecznych skarpach kopią swoje norki (zupełnie
z porównań mocno nawiązujących do kwestii wodniac-
jak zimorodki!). Nim jaskółki tak mocno zsynantropizowały się
kich – wiatr, kotwica, jacht. Ale to wcale nie jedyny powód, dla
(postanowiły żyć w sąsiedztwie człowieka) swe gniazda budo-
Jaskółki po prostu można spotkać nad wodą, i to jest argu-
a dymówki i oknówki (Delichon urbicum) wyspecjalizowały się
ment podstawowy, wszak w naszym ptasim cyklu pojawiają
w wykorzystywaniu budowli wzniesionych przez człowieka
się opisy gatunków związanych z wodą. Te związki miewają
jako miejsca gniazdowania. Przy czym dymówki swe gliniane
planeta ziemia
Oknówka
gniazda w kształcie czarki zazwyczaj lepią wewnątrz budynków, takich jak stodoły, szopy, obory, stajnie czy chlewiki (stąd np. angielska nazwa: barn swallow), podczas gdy oknówki, zgodnie z nazwą, tworzą swe zdecydowanie bardziej zamknięte konstrukcje na zewnątrz budynków we wnękach okiennych, pod gzymsami, okapami etc. Skąd pomysł jaskółek na wybór takiego środowiska życia? Jednym z podstawowych powodów wymienianych przez znawców jaskółczych zwyczajów jest duża dostępność owadów latających (podstawowego pokarmu jaskółek), które często towarzyszą trzymanym przez człowieka zwierzętom. Z tego samego powodu, jaskółki chętnie bytują w okolicach zbiorników wodnych – tam przecież też zawsze można spotkać owady! Warto również wspomnieć o pozyskiwaniu gliny, najlepiej dobrze rozmoczonej, z której ptaki te budują swe gniazda. Materiał ten jest łatwo dostępny przede Oknówka
wszystkim na brzegach zbiorników wodnych, po który chętnie jaskółki zlatują z bliższej i dalszej okolicy. Szacuje się, że by wybudować gniazdo para jaskółek musi wybrać się grubo po-
wodzenie przez cały rok. Domy, w których jaskółki miały swe
nad tysiąc razy po materiał! Jest jeszcze jedna sytuacja, kiedy
gniazda uznawano za szczęśliwe, a niszczenie gniazd łączono
miłośnicy nadwodnych, wodnych i podwodnych aktywności
z różnorakimi karami mogącymi spotkać dopuszczającego się
mogą napotkać jaskółki, i to w dużych, a nawet bardzo dużych
tego procederu śmiałka, w tym na przykład dostaniem piegów
grupach. Gdy skończy się już okres lęgów, jaskółki zbierają
na twarzy… Przesądów i znaczeń symbolicznych jest znacznie
się do odlotów. Bardzo lubią spędzać wtedy czas, szczególnie
więcej. Wszystko właśnie dlatego, że jaskółki blisko człowieka
noce, na trzcinowiskach. Stąd się zapewne wziął jeden z daw-
od dawna są. W kulturze, nie tylko ludowej, znaleźć można
nych ludowych przesądów mówiący o tym, że jaskółki zimę
wiele odniesień do jaskółek, by przywołać choćby Słowackiego
spędzają w mule jeziornego dna, splecione ogonkami w dłu-
(„Kordian”), Sienkiewicza („Janko Muzykant”), Staffa („Droga”)
gie sznury. Gdy zima przepędzana była przez wiosnę, ten kto
czy Szekspira („Ryszard III”). Byłoby dobrze, gdyby jaskółki
pierwszy wiosenną jaskółkę zobaczył, miał mieć szczęście i po-
nadal z nami pozostały, a to niestety nie jest takie oczywiste.
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
73
planeta ziemia
Dymówka
W wielu krajach liczebność dymówek i oknówek dramatycznie
Brzegówka
spada (np. Węgry), a i w Polsce, która obok Bułgarii jest domem dla największej liczby jaskółek spośród krajów europejskich,
Poza bliskimi kuzynami naszych dymówek, oknówek i brzegó-
również dostrzega się już zmiany mogące mieć negatywny
wek są w niej takie egzotyczne jaskółki jak żałobniczki, smu-
wpływ na jaskółcze populacje. Stoją z nimi w dużej mierze
gówki, nadobniczki, jaskółczaki, wodówki, jaskółeczki i inne.
zmiany krajobrazu rolniczego, bowiem na wsiach modernizu-
Pokrój ciała zazwyczaj mają podobny, kolory też zazwyczaj się
je się stare lub zastępuje nowymi te budynki, które posiadając
powtarzają, z pewnymi odstępstwami. Nasza dymówka ma np.
wiele zaułków, szczelin czy odkrytych belek dachowych były do-
rdzawe okolice czoła i podgardle, jaskółka rdzawa ma taki wła-
tychczas wymarzonym miejscem dla jaskółek, ale jednocześnie
śnie cały spód ciała, podczas gdy rudawa tylko potylicę. Nasza
również dla wróbli, pliszek, kopciuszków, pleszek, szpaków,
brzegówka jest zdecydowanie bardziej brązowa niż czarna,
a nawet sów. Oczywiście jaskółki spotkamy również w mniej-
za to żałobniczki są jaskółkami w całości czarnymi. Co ciekawe
szych i większych miastach. W tych największych też. Okienne
dymorfizm płciowy wśród jaskółek w zasadzie nie występuje –
wnęki bloków mieszkalnych bardzo chętnie zasiedlane są przez
samice i samce są często nierozróżnialne. Mnogość gatunków
oknówki, ale ze względu na zanieczyszczanie szyb odchodami
oznacza, że niemal każdy zakątek Świata z odpowiednim kli-
często ich gniazda są usuwane przez mieszkających tam ludzi.
matem ma swoje jaskółki, które często można podziwiać pod-
Gdyby szanowny Czytelnik zastanawiał się, czy jest jakieś inne
czas dalekich wypraw i podróży – poza Antarktydą występują
rozwiązanie prowadzące do czystego okna wykluczające prze-
na każdym kontynencie. Europejskie gatunki zazwyczaj migrują
ganianie jaskółek (a pamiętać należy, że są to zwierzęta praw-
na zimowiska (lecą niekiedy nawet 10 000 km!) np. w Afryce
nie chronione), to z przyjemnością informuję, że jest. Dostępne
i powracają w te same rewiry w kolejnych sezonach, co z kolei
są w sklepach zoologicznych specjalne półki dla oknówek, które
oznacza, że w różnych porach roku można natknąć się na te
zapewniają miejsce na gniazdo jednocześnie zapobiegając za-
same ptaki w różnych rejonach Globu. Ciekawostką dotyczącą
nieczyszczeniu elewacji lub okna. Warto pamiętać, że tam gdzie
tych wędrówek jest fakt, że jaskółki odbywające lęgi na dalekiej
są jaskółki, zdecydowanie mniej uprzykrzać będą nam życie
Północy, np. za kołem polarnym w Skandynawii, wędrują dalej
komary, meszki i inne owady, których te ptaki zjadają ogromne
na południe niż środkowoeuropejskie ptaki, które zatrzymują
ilości – czyli warto gościć u siebie siostry burzy (cytując refren
się w subsaharyjskiej części Czarnego Lądu.
wspomnianego na początku utworu).
74
Podczas kolejnych wodnych aktywności przyglądajcie się
Na koniec garść informacji dotyczących biologii tych pta-
jaskółkom! Być może będziecie mieli szansę zobaczyć jak
ków. Jaskółki z taksonomicznego punktu widzenia należą
piją wodę w locie, lub z jaką sprawnością ci wspaniali lotnicy
do rzędu wróblowych i rodziny jaskółkowatych, którą tworzą
manewrują tuż nad powierzchnią chwytając kolejne i kolejne
wraz z jaskólnikami. Łącznie w rodzinie jest aż 85 gatunków.
owady.
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
75
wydarzenia
WSZYSTKIE ŚMIECI SĄ NASZE! Te podwodne także! W zeszłym roku padł rekord, którego nie widzieliśmy od lat. Ponad 300 tysięcy wolontariuszy odciążyło naturę z 442 ton (!) odpadów w 28. Akcji Sprzątanie świata – Polska! W tej liczbie znaleźli się również nurkowie, którzy wspólnie z nami, posprzątali Jezioro Bystrzyckie i Jezioro Ciecz z zalegających tam śmieci. To niestety dowód na to, że ciągle śmiecimy i to na potęgę. W tym roku, po raz 29. wyjdziemy więc posprzątać Polskę z zalegających w naturze śmieci. Dołączycie?
rzuconych śmieci, z niewybrednym komentarzem, zazwyczaj pod adresem, tego kto te śmieci tam wyrzucił. A co z dzikimi utopiskami? Pomimo, że często w czasie wakacyjnych wypadów odpoczywamy zaledwie kilka metrów od miejsca, gdzie ktoś chwilę temu z brzegu wyrzucił pozostałości po remoncie do jeziora, wydaje się to nam nie przeszkadzać. Powód takiego stanu rzeczy jest prosty: czego oczy nie widzą, tego sercu nie żal. Dzikie utopisko może bezpośrednio zagrażać naszemu zdrowiu, ale jest głęboko schowane pod wodą więc po prostu nie zdajemy sobie z tego sprawy. NUREK PRAWDĘ CI POWIE Dopiero, gdy grupa fenomenalnych wolontariuszy nurków, wejdzie do wody, pozbiera to, co leży na dnie i wyciągnie na brzeg, nam (laikom nurkowania) otwierają się oczy ze zdumienia. Butelki, opakowania po jedzeniu, sprzęty RTV, AGD, puszki po farbach, opony… Bez Was tajemnice podwodnych śmieci pozostałyby nieodkryte zatruwając nadal środowisko. Zmierzam więc do tego, aby prosić Was, czytelników Perfect Di-
CO LEŻY NA DNIE?
ver i wszystkich nurków, do których dotrze ta wiadomość o to,
Swój ostatni artykuł na łamach Perfect Diver zakończyłem zło-
byście pomogli nam zajrzeć na dno polskich akwenów i aby
wieszczo brzmiącym nagłówkiem „ciężka praca przed nami”,
manifest nieśmiecenia w naturze odbił się szerokim echem
bo pomimo imponujących wyników zeszłorocznej edycji
również od tafli wody. Czas powiedzieć głośno: wszystkie śmie-
w dalszym ciągu wiele pozostaje do zrobienia. A zatem, dro-
ci, na całym świecie są nasze; te porzucone przez człowieka
dzy czytelnicy, czas ciężkiej pracy nadchodzi, a my ponow-
w naturze i te posprzątane przez człowieka. Innych na naszej
nie wywieszamy flagę Akcji Sprzątanie Świata i… schodzimy
planecie nie ma.
pod wodę. W Polsce, świadomość podwodnego śmiecenia jest
76
raczej niska. Bardziej skupiamy się na tym, co widoczne gołym
29. AKCJA SPRZĄTANIE ŚWIATA – POLSKA!
okiem. Zatem gdy widzimy dzikie wysypisko w czasie space-
W tym roku po raz 29. wyjdziemy i posprzątamy Polskę z zale-
ru w lesie, od razu budzi to nasze oburzenie. Często widuję
gających w naturze śmieci. Akcja Sprzątanie świata wystar-
posty na Instagramie i Facebooku, na których jest zdjęcie roz-
towała 22 kwietnia i potrwa do trzeciego weekendu wrze-
wydarzenia
Na koniec, zachęcam Was do bycia Ambasadorem
Nieśmiecenia.
Wspólnie
nagłaśniajmy
problem śmiecenia w naturze, wśród znajomych, współpracowników, w mediach i social mediach. Dlaczego? Bo głos wielu brzmi donośniej i niesie się dalej. Ale też dlatego, że w Akcji Sprzątanie świata nie chodzi o to, aby cały czas sprzątać, ale o to, aby śmiecący przestali śmiecić. Podajcie więc dalej hasło tego-
WSZYSTKIE ŚMIECI SĄ NASZE 29. AKCJA SPRZĄTANIE ŚWIATA-POLSKA FINAŁ AKCJI 16-18 WRZEŚNIA 2022
rocznej akcji: „WSZYSTKIE ŚMIECI SĄ NASZE” i
zapraszajcie
innych
do wspólnych podwodnych sprzątań. Odkryjmy wstydliwą prawdę kryjącą się na dnie polskich jezior. Grzegorz Mikosza Główny Koordynator
www.naszaziemia.pl
facebook/naszaziemia instagram/naszaziemia
Akcji Sprzątanie świata w Polsce
śnia (16–18.09), kiedy to będzie miał miejsce tradycyjny Wielki Finał. Podobnie jak w zeszłym roku, jeden dzień Wielkiego Finału, dokładniej sobota 17 września, zaplanowany jest na podwodne sprzątanie. I uczynimy to wraz naszym Partnerem – Magazynem Perfect Diver. Śledźcie więc informacje – również na naszych kanałach w social media: @naszaziemia.pl – gdzie niedługo opublikujemy więcej szczegółów, (m.in. gdzie będziemy sprzątać i jak można do nas dołączyć). Natomiast jeżeli planujecie do końca września zejść pod wodę i posprzątać jakiś akwen, to śmiało możecie zarejestrować swoją podwodną akcję na stronie www.naszaziemia.pl/ssp2022. Wasze wyniki zostaną wpisane do oficjalnego raportu 29. Akcji i otrzymacie certyfikat uczestnictwa.
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
77
porady i ciekawostki ACADEMY
JAK ZOSTAĆ LEPSZYM NURKIEM?
Tekst Wojciech A. Filip
Zdjęcie Tomasz Płociński
NA KOŃCU ARTYKUŁU SPRAWDZIAN WIEDZY – ZRÓB GO 2 RAZY: PRZED I PO LEKTURZE TEGO MATERIAŁU!
CO JAKIŚ CZAS PRZEDSTAWIAMY NA ŁAMACH PERFECT DIVER PROSTE SPOSOBY, KTÓRE MAJĄ ZNACZĄCY WPŁYW NA POPRAWĘ TECHNIKI NURKOWANIA. MOŻE JE ZASTOSOWAĆ ZARÓWNO NUREK POCZĄTKUJĄCY, JAK I BARDZO DOŚWIADCZONY NUREK TECHNICZNY CZY INSTRUKTOR.
Który element sprzętu ma wpływ na niemal wszystko co robimy pod wodą? Nasz bohater: Pas kroczny – najistotniejszy kawałek materiału w naszym sprzęcie Pas kroczny jest standardowym wyposażeniem zestawów składających się z płyty i uprzęży, ale możemy go z powodzeniem zastosować w wielu klasycznych jacketach. Zadaniem pasa krocznego jest utrzymywanie sprzętu na plecach w taki sposób, aby nie mógł się on przesunąć w kierunku głowy nurka. Inaczej mówiąc to czy pod wodą ustawimy
Oto propozycja: poświęcając 15 do 30 minut poprawisz:
się głową w kierunku powierzchni, albo w kierunku dna, nie
´ pozycję pod wodą
może spowodować zmiany położenia sprzętu.
´ kontrolę pływalności
78
W artykule podzielimy wpływ pasa krocznego na nurków
´ zmniejszysz zużycie gazu
początkujących i zaawansowanych. Niezależnie od pozio-
´ zwiększysz bezpieczeństwo akcji ratowniczych
mu zaawansowania, zachęcam do lektury całego materia-
porady i ciekawostki ACADEMY
łu bo wiele efektów zastosowania pasa jest wspólnych dla wszystkich nurków.
Zbyt luźny pas kroczny spowoduje, że cały sprzęt przesunie się po plecach w kierunku twojej głowy blokując możliwość jej podniesienia. Odruchowo wstrzymasz oddech, co zmieni
NUREK POCZĄTKUJĄCY
pływalność. Przesunięcie sprzętu zmieni położenie balastu,
Będziesz się czuł bezpiecznie na powierzchni wody, rów-
a to wpłynie na twoją pozycję (w tej sytuacji, aby utrzymać kon-
nież na morzu przy większej fali
trolę zmienisz pozycją na niechcianego „konika morskiego”).
Brak pasa krocznego, albo zbyt długi pas kroczny powodują,
Zablokowana przesuniętym w górę sprzętem głowa ograniczy
że napełnienie kompensatora gazem zamiast „wyciągnąć” cię
twoją orientację – możesz utracić kontakt z zespołem, albo nie
jak najwyżej nad powierzchnię wody, przesuwa w górę sam
zauważyć dawanych ci znaków. Z kontrolą pływalności wiąże
sprzęt, a twoja głowa pozostaje ciągle blisko wody. Właściwa
się też następny punkt dotyczący zużycia gazu.
długość pasa krocznego eliminuje ten problem.
Zmniejszysz zużycie gazu
Poprawisz kontrolę pływalności
Dzięki stabilnej pozycja sprzętu na plecach, powinieneś bez
Właściwie wyregulowany pas kroczny pozwala na swobodne
problemu odchylić głowę i łatwiej oddychać (zerknij do części
przyjęcie każdej pozycji pod wodą. Bez obaw możesz stanąć
dla zaawansowanych nurków, aby dowiedzieć się dlaczego
na głowie i wykorzystać to, aby zaglądnąć do wnętrza wraku
pozbywanie się CO2 wpływa na mniejsze zużycie gazu z butli).
albo w inne ciekawe miejsce
Możliwość stałego, swobodnego odchylenia głowy w czasie
ODPOWIEDNIO WYREGULOWANY PAS KROCZNY – WYSOKA, WYGODNA POZYCJA NA POWIERZCHNI WODY
ZBYT LUŹNY PAS KROCZNY – NISKA, NIEWYGODNA POZYCJA NA POWIERZCHNI WODY Zdjęcia na stronie Christian Caruso
PERFECTDIVER
nr 4(22)/2022
79
porady i ciekawostki ACADEMY
nurkowania, chodzi o takie samo odchylenie jakie stosujesz przy udrażnianiu dróg oddechowych w czasie udzielania pierwszej pomocy, powoduje, że oddychasz bez wysiłku. Swobodna kontrola pozycji, otwarte drogi oddechowe i możliwość kontroli otoczenia to także mniejszy stres, a to wszystko oznacza znaczące zmniejszenie zużycia gazu sięgające nawet 30%. Wystarczy właściwie wyregulować pas kroczny. Jeżeli
sprzęt
przesunie
się
w kierunku głowy, brodę opuścisz do klatki piersiowej i częściowo przymkniesz drogi oddechowe – tym samym wzrośnie zużycie gazu. Zdjęcie Michał Motylewski
NUREK ZAAWANSOWANY
zapobiegające barotraumie, a powrót pełnej akcji oddecho-
Wbrew pozorom, to właśnie u zaawansowanych nurków i in-
wej nastąpi na powierzchni, to zbyt długi pas kroczny może
struktorów najczęściej możemy zobaczyć luźno zwisający po-
niepotrzebnie skomplikować powierzchniową część akcji unie-
między nogami pas kroczny, a czasem jego brak.
możliwiając podanie oddechów ratowniczych przed zdjęciem
Oto kilka mniej oczywistych problemów, które z łatwością
sprzętu.
można wyeliminować przez dokładne dopasowanie pasa
Transport i stabilizacja poszkodowanego jest dużo łatwiejsza
krocznego.
kiedy właściwie dobrana długość pasa krocznego uniemożliwia przesuwanie jego sprzętu w kierunku głowy, a jej pełne odchy-
Akcja ratownicza prowadzona pod wodą i na powierzchni
lenie jest możliwe w każdej chwili.
Transport nurka we wraku, jaskini czy wodzie otwartej pro-
Stabilizacja pozycji i kontrola pływalności w nurkowaniach
wadzimy stosując tzw. „kanapkę”, gdzie ratownik znajduje się
z wieloma butlami bocznymi
na plecach ratowanego. W czasie akcji powinniśmy utrzymywać
W czasie wielogazowych nurkowań z kilkoma butlami bocznymi
otwarte drogi oddechowe poszkodowanego. Na powierzchni
nurek powinien mieć możliwość przyjmowania takich samych
wody, niezależnie od stosowanej procedury powinniśmy otwo-
pozycji jak dobrze bawiący się nurek OWD. Zastanów się ilu
rzyć drogi oddechowe (odchylić głowę) ratowanego, podać se-
technicznych nurków widziałeś, kiedy ci obwieszeni butlami
rię oddechów ratowniczych i zadbać aby nie doszło do wtórne-
bocznymi stoją na głowie?
go podtopienia, czyli utrzymujemy drogi oddechowe otwarte, a głowę nad wodą. Zbyt długi pas kroczny w połączeniu z niestandardową
Jeżeli pas kroczny ma właściwą długość, to zablokuje cały
konfiguracją automatów u poszkodowanego może zabloko-
sprzęt tak, aby nie przesunął się w kierunku głowy gwałtow-
wać jego głowę w pozycji uniemożliwiającej otwarcie dróg
nie zmieniając trym, a nurek nie obawiając się utraty kontroli
oddechowych (będzie to spowodowane przesuniętym w górę
bez problemu zmieni pozycję tak jak chce. Im więcej sprzętu
po plecach ratowanego sprzętem).
masz na sobie, tym istotniejsza jest dokładna regulacja pasa
Akcja ratownicza – poszkodowany z zatruciem tlenowym.
80
To nie żart. Taka pozycja to część akcji nurkowych w jaskiniach i niektórych wrakach.
krocznego.
Nawet jeżeli przyjmiemy, że na czas jej prowadzenia wystarczy
Jeżeli pas kroczny będzie zbyt krótki (d-ring DPV znajdzie
tylko umożliwienie minimalnego otwarcia dróg oddechowych
się wtedy pomiędzy nogami), to w czasie pływania z DPV może
porady i ciekawostki ACADEMY
pojawić się odczucie stałego podnoszenia tułowia, co jest nie-
ZDJĘCIE AUTO-
bezpieczne w czasie nurkowania z DPV w przestrzeniach za-
RA NA WIELO-
mkniętych. Przesunięcie tego d-ringu na brzuch nurka znaczą-
GODZINNEJ
co poprawi pozycję. W wielu uprzężach można to zrobić tylko
DEKOMPRESJI
przez wydłużenie pasa krocznego dlatego, że d-ring DPV jest
PO NURKOWA-
zwykle przeszyty i zablokowany w pasie. W czasie nurkowań z łodzi z dużymi zestawami podwójny-
NIU NA HMHS BRITANNIC
mi 2x18 – 2x20, warto po przełożeniu pasa biodrowego przez kroczny, zapiąć ten pierwszy pozostawiając maksimum luzu do chwili wejścia do wody. Powodem jest to, że duże zestawy z dobrze dobraną długością pasa krocznego uniemożliwiają wygodne siedzenie na ławce sprzętowej z ubranym zestawem. Luźno zapięty pas brzuszny na czas przygotowania do wejścia do wody znacząco pomaga. Pas dopinamy przed wejściem do wody! Zużycie gazu i narkoza gazów obojętnych Im bardziej złożone nurkowanie, tym istotniejszy staje się swobodny oddech, a jego kontrola w dużej mierze zależy od retencji CO2. Wzrost poziomu CO2 to nie tylko rosnące tempo oddechów i związane z tym zwiększone zużycie gazu, ale także ryzyko związane z bardziej „dynamicznie” przebiegającą narkozą gazów obojętnych. Podwyższenie poziomu CO2 może przyspieszyć wystąpienie toksyczności tlenowej. Patrzenie na wprost, czyli wysoko trzymana głowa powoduje otwarcie dróg oddechowych, a to przekłada się na podniesienie bezpieZdjęcie Krzysztof Niecko
czeństwa na każdym etapie nurkowania.
JAK WYREGULOWAĆ PAS KROCZNY?
w 9 numerze Perfect Diver – wystarczy kliknąć i wydrukować
Bardzo szczegółowy opis, wraz ze zdjęciami i dodatkowymi
interesujący nas materiał:
informacjami znajdziecie w artykule „Dopasowanie uprzęży”
https://issuu.com/perfectdiver/docs/pd_9_issue/68
Zdjęcia Bartek Trzciński
81
porady i ciekawostki ACADEMY
SPRAWDZIAN WIEDZY
Zbyt krótki pas kroczny może powodować:
Istotną sprawą jest zrozumienie, że właściwa długość nie
´ problem z ubraniem sprzętu na łodzi i w wodzie
oznacza ani najkrótszego, ani zbyt luźnego pasa krocznego.
´ utrudnioną penetrację wraków
Po lekturze całego artykułu przeczytaj poniższą listę i spróbuj
´ przyjmowanie pionowej pozycji w czasie pływania z DPV
odpowiedzieć na pytanie „dlaczego tak się dzieje?”.
(skuterem)
Instruktorów zachęcam do podobnej analizy, rozszerzonej o bardzo precyzyjne, ale proste w zrozumieniu wyjaśnienia,
Jak zostać lepszym nurkiem?
które możecie przedstawić waszym kursantom w trakcie pro-
Na jakość naszego nurkowania mają wpływ 3 zależne od siebie
wadzonych kursów.
czynniki: 1. Wiedza
Zbyt długi pas kroczny może powodować:
2. Doświadczenie
´ podwyższone zużycia gazu
3. Sprzęt
´ pływanie „konikiem”
Jeżeli poprawisz funkcjonalność swojego sprzętu, to odbije się
´ kłopoty z udrożnieniem dróg oddechowych w czasie akcji
to pozytywnie na twoim nurkowym doświadczeniu, a przez
ratowniczej
to wzrośnie komfort i bezpieczeństwo nurkowania.
´ utrudnione pływanie wstecz
Dopasuj sprzęt idealnie do twojego ciała, a wtedy będzie on
´ zwiększony poziomu narkozy gazów obojętnych
wspierał wszystkie twoje nurkowe pomysły!
´ przyjmowanie pozycji z opuszczonymi kolanami
Zdjęcie Tomasz Płociński
MASZ WĄTPLIWOŚCI? Zapraszam do Akademii Tecline dobierzemy, dopasujemy, pokażemy jak przetestować sprzęt, ale także poprawimy twoją konfigurację niezależnie od producenta! Do zobaczenia! WAF
https://teclinediving.eu/pl/akademia-tecline/#/
82
Klapki w stylu „japonek”
Calzuro Aqua Wykonane z materiału bezlateksowego EVARITE®, o doskonałych parametrach technicznych. Stworzone z pojedynczego bloku, co ogranicza możliwość łamania klapek w krytycznych punktach. Calzuro Aqua są tak ukształtowane, że powierzchnia sprzyja prawidłowemu ukrwieniu. Antypoślizgowa podeszwa zapewnia trzymanie stóp w takich miejscach jak baseny, spa czy plaże.
Calzuro Aqua to komfort, relaks, lekkość i wodoodporność.
DOSTĘPNE W WIELU KOLORACH
CHCESZ WIEDZIEĆ WIĘCEJ? Zapytaj o cenę i dostępność: info@tecres.pl
GOOD DIVE Dealer Hollis Rebreathers ul. Kościerska 9B, 83-300 Kartuzy
www.good-dive.pl