Anxhela Qiorushi by Perikli Shuli

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

ANXHELA QIRUSHI

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

Anxhela Qirushi

Enigma e Deborahut nga Osnabruku NovelĂŤ

TiranĂŤ 2010

ANXHELA QIRUSHI

Autor: Anxhela QIRUSHI Titulli : Enigma e Deborahut nga Osnabruku novelë

Redaktore letrare: Aleksandra Shabani U.P.L.I, W.P.S, LN PSH A PEGASI ALBAN IA Recenzente: Ivana Dervishi LN PSH A Pegasi Albania

Kjo novelë botohet nën kujdesin e Lidhjes Ndërkombëtare të Poetëve, Shkrimtarëve dhe A rtistëve PEGA SI A LBA N IA Inkurajim për talentet e rinj

Libri u shtyp në Shtypshkronjën e Shtëpisë Botuese Marin Barleti Tiranë 2010

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

***

ë kushtet e sotme të moderuara, por edhe të kapjes dhe të trajtesës së tem ave në d istancim , krahas d ëshirim it p ër të lexu ar krijim tari të shkrim tarëve m ë m e zë botërorë si d he falë reklam im it d he p u blikim it të kreatu rës së tyre, lind in im p u lse d he m otive p ër ngjasim , p ër të trajtu ar tem a të nd alu ara në një lirsh m ëri të tejskajsh m e. Krijim taria e kriju esve m ë m e zë g jer m a n ë, p a d y sh esën m ë t ë v o g ël, k a lën ë g ju r m ë t ë pashlyeshme në letërsinë botërore... Letërsia gjerm ane, një letërsi tip ike e një karakteri të fortë d he të ftohtë ka nd ikim in e saj në krijim in e një m od u li kriju es o r ig jin a l. M ën y r a n a r r a t iv e e k ësa j let ër sie ësh t ë sh u m ë precipituese, gjurmëlënëse dhe efektprurëse në kujtesën e lexuesit e sid om os të kriju esit. Ajo, në gjithë kad ratu rën e saj, krijon një p anteon d he zë një vend nd eri në letërsinë botërore m e m ajat e krijuesve të saj. Anxhela Qiru shi ka lind u r në qytetin e Gjirokastrës. Është nxënëse në shkollën 9 vjeçare Koto Hoxhi të këtij qyteti. Shquhet për talentin e saj në fushën letrare, gjë që e vërteton katërcipërisht dhe botimi i kësaj novele me një titull befasues për moshën e saj: Enigm a e Deborahu t nga Osnabru ku . N gjarjet e kësaj novele sfondojnë dhe zhvillohen në ambientet e këtij qyteti gjerman me protagonistë po gjermanë. Krijuesja e re, si rrjedhojë e dashurisë d he p asionit të m ad h, që ka p ër njohjen e letërsinë gjerm ane e sid om os p ër Rem arku n, skicon, p ërm es një rrëfenje në vetën e parë, enigmën e një vajze gjashtëmbëdhjetëvjeçare në një peripeci dhe intrigim dinamik, duke sjellë psikologjinë e botës shpirtërore në fillesat e Lu ftës së Dytë Botërore d he qënd rim in p rotagonist të njerëzve të thjeshtë. Intriga precipiton me një fjalës të thjeshtë, me një narracion, që shpreh botë, qëndrime, reagime. Kryesorja është se protagonistja Deborah, e përzgjedhur nga krijuesja e re, është një manifestim shpirtëror me tipare dhe virtyte të një

ANXHELA QIRUSHI

bote gjermane. Një arritje e natyrshme, në këtë vepër të saj të parë, spikat aftësia për të dhënë tablo, marrëdhënie, mbulesa të ngjarjeve, intriga, humbje, maskime, dashuri njerëzore, rënie të d i n ji te ti n je rë z o r, m i rë s je l l je , f ab ri k i m e n je rë z o re , eliminime, çmendime jetësore, lidhësi me frymë të mirë, m al l k i m e d h e d as h u ri v e n d l i n d je je , rrë m i n e l u f tras h , shkaktime të eliminimit të njerëzve më të dashur, pijetime dhe pijanecime nga jetesa Shkurt, në këtë novelë ka një fragment jetësor, që të ngërthen me mënyrën e përsjelljes së ngjarjeve të ambientit njerëzor dhe mjedisor gjerman të paraluftës në një fantazi të bukur të një krijuese, e cila kërkon të mëshojë fort në atë realitet të kobshëm dhe fillesë të një tragjizmi, që përfshiu, mandej, me teorinë e mbizotërimit racor një pjesë të madhe të botës. Ndërmarrja e një pasqyrimi të tillë ka një paracaktim objektiv edhe për brezin e sotëm, që të hedh vështrim në këto ngjarje, të njohë m od u le d he p sikologji të botës shp irtërore të një vajze të re, e cila ru an d injitetin njerëzor d he d i të nd ërtojë jetë, p as zbu lim it të jetës së parardhësve të saj d he të m os nxitohet në aventura , por të përd orë pjekurinë e parakohshm e për gjithçka jetësore. E rënd ësishm e p ër këtë vep ër është gu xim i kriju es, logjizm i si d he arsenali i d ijeve p ër am bientin në d istancim , logjikë kjo e të lexuarit dhe kontaktit viziv, nëpërmjet përparesës së m ed ias elektron ike, film it d h e m jetit logjistik elektron ik. Inku rajim i, në këtë rast, është i nevojshëm d he rru gëtu es në krijimet e mëvonshme. Kristaq F. Shabani I.W.A, W.P.S President i Lidhjes Ndërkombëtare të Poetëve, Shkrim tarëve d he Artistëve PEGASI ALBAN IA Gjirokastër, Nëntor 2010

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

Sipar. Mbyllur në një gotë qelqi

Çdo gjë ishte veshur nga pëlhura e zezë e natës. Ajo kishte hapur krahët dhe mirëpriste në kraharorin e saj çdo gjë, që ndodhej përqark. Njerëzit dukeshin të lumtuar, të qeshur. Po mendoja sesi mund të ishin kaq të qetë, kur po na priste lufta më e egër, që ka njohur ndonjëherë njerëzimi? Kur mijëra njerëz jan ë tan i d u ke v u ajtu r n ë ato kam p et e m allku ara të perqëndrimit, ku babi im nuk po merr më frymë... Ndodhet nën dhe dhe ka vdekur !!! Çdo njeri, të cilin e shikoja, më ngjallte neveri. I urreja të gjithë. Sa mizore tregohet jeta! Asgjë nuk zgjat përgjithmonë. Gjithçka rrjedh në të. Merr forma dhe nuanca të ndryshme. Ajo është e mbushur me vuajtje, trishtim, lot, urrejtje, neveri, por, në kohët tona, nuk përmbante asnjë grim cëz të vogël lu m tu rie ap o kën aqesie... Sh ikoja m e vëmendje lokalet e mbushura me njerëz, të cilët po ngrinin dolli të ndryshme Dhe çfarë po festonin ata borgjezët e shtetit tonë të dashur ?! Vdekjen e gjithë atyre njerëzve të pafajshëm apo politikën mizore hitleriane?!... N u k m u nd esha të shikoja m ë Shp ejtova hap at e m i! N ëna d o të ishte d u ke m ë p ritu r. Sa u afrova te d era, m ë d oli nëna: Deborah, e shtrenjta im e . - Jam këtu..., pranë teje, por, të lutem, mos u mundo të m ë bësh asnjë p yetje... Jam tep ër e lod hu r nga ajo jeta e zhurmshme, që ndodhet aty jashtë. Ajo u m u nd u a të fliste, të m ë p yeste, se ç p o nd od hte m e m u a, p or qe e kotë N u k kisha p ër t i d hënë asaj asnjë përgjigje. Më pas vazhdova:

ANXHELA QIRUSHI

- N d ihem si një p eshk i m byllu r në një gotë qelqi të mbushur me plot ujë të nd otur Po nd iej çd o qelizë të qenies sim e, që është d rejt fu nd it E u rrrej këtë vend , i cili nu k më solli asgjë të mirë, përkundrazi më mori gjënë, që kisha m ë të shtrenjtë, atin tim ! Ku r p o filloj të ku p toj që nu k m u nd em m ë ..d u a të iki nga ky vend ... Të shkoj d iku tjetër , ku nu k ka lu ftë, ku njerëzit jetojnë të qetë, ku kohën m u nd ta bëj m iken tim e m ë të m irë d he jo një arm ike të tmerrshme e të padurueshme,... Papritur, ajo më ndërpreu: -Mjaft më !! Mjaft më! Po e torturon veten tënde, duke m en d u a r g jit h ë k ë t o b u d a lla q ësir a Je v et ëm n jë gjashtëm bëd hjetëvjeçare d he d u het të jesh e m bu shu r m e ënd rra, lu m tu ri, d ashu ri, op tim izëm p ër jetën Ajo u mundua të vazhdonte, por qe e kotë. - Ku është kjo dreq lumturie?!... Mos, vallë, është diku e hedhur tutje dhe, asnjeri, nuk bën asgjë për të ma rikthyer atë?! Unë kam një ënd ërr d he d o lu ftoj p ër të Të gjej vrasësin e tim eti Atëherë d o të jetoj e qetë!! Ndjeva rrahjet, teksa lëviznin si të çmendura... Ndjeva gjaku n që rrid h te fort,... Th u a se d on te të d ilte jash të venave?! N d jeva gjoksin, teksa ishte ngu shtu ar Shpërtheva në lot dhe u largova menjëherë në dhomën tim e... N u k m u nd esha të d ëgjoja m ë fjalët e nënës sim e... Ato nuk kryenin asnjë funksion mbi mua!.. Kontrollova në sirtaret e mi dhe diku, aty në një cep të pistë, gjeta fotografinë e tim eti E m baja në d u ar, e vështroja, e led hatoja... Më kishte marrë shumë malli për të... Ai ishte jeta e jetës sime, zem ra e zem rës sim e Vend osa t i bëja një vizitë nesër në shtëpinë e tij të re. Vajta kohë pa shkuar atje, por, sigurisht, pa i thënë gjë nënës sime. Ajo do fillonte nga leksikologjirat e saj. Këtë e dija mirë, pasi e njihja nënën time.

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

N ata ishte e bu ku r. Qielli ishte i m bu shu r m e yje d he hëna fantazmagorike qëndronte aty krenare, hijerendë, duke m ë d hu ru ar bu zëqeshje. Mora një gotë të m bu shu r m e u jë dhe e vendosa në drejtim të hënës sime, e cila më shoqëronte gjithm onë gjatë m brëm jev. H ëna u p asqyru a m jaft bu ku r n ë gotën tim e m e u jë. Kjo ish te p ija im e e p referu ar. Gjithm onë p referoja ta bëja këtë, ku r qënd roja vetëm m e njeriun, i cili më kuptonte më shumë Ëngjëellin tim të mirë. N d jeja sytë, që p o veniteshin, bëheshin gjithm onë e m ë shumë të rëndë. Gjumi po me pushtonte tërësisht. Shpresoja që neser të ishte një d itë krejt nd ryshe. Vetëm shp resoja... Fu nd ja, ç m ë kishte ngelu r tjetër?! N d ërkohë, d u ke m end u ar kështu , hap a p erd et. Qielli gri po lajmëronte për një shtrëngatë të fortë, gjatë pasdites. U vesha d he zbrita sakaq p oshtë. I p ërshënd eta të gjithë dhe u largova. Do të vizitoja dikë sot, diku. - Ç kem i, Deborah? Më vjen m irë që të shohim sërish në shkollë me ne. Po ku kishe humbur gjithë këto ditë? Asqë d ëshiroja t iu jepja përgjigje këtyre ad oleshenteve, të cilat m u nd oheshin si e si të binin në sy te d jem të e shkollës Gjithsesi vend osa t iu p ërgjigjesha p rerë. - Diku, ku ju nuk iu intereson vërtet ta dini. Lermëni të qetë dhe mjaft bëtë pyetje. Ju thjesht doni të tregoni mëshirë m e m u a , a p o d o n i t ë sh u a n i k u r io z it et in t u a j, p o r , faleminderit, nuk më nevojitet ky kuriozitet!!... Pastaj m e një ton të p rerë u thashë: Ditë të kënd shm e, zonju sha! Kaq thashë d he u largova nxitim thi nga ajo pyetje mbytëse dhe nga ai kuriozitet shtirës. Ai ambient po filloh ej të rën d oh ej d h e m ë kish te d alë kryekëp u t n ga pëlqesa. Pra s më pëlqente aspak, aspak Kjo ishte e vërteta e hid hu r . Sesi m ë d u kej tashm ë, d oja të flu tu roja nga ai mjedis, aspak i këndshëm dhe i trazuar.

ANXHELA QIRUSHI

Mbaroi d he mësimi i sotëm. Për fat të mirë mësuesit nuk më munduan shumë me pyetje mbi mungesat e mia të shu m ta, p ërveç një p ërp lasjeje të vogël m e m ësu esin e gjermanishtes. Dola jashtë oborrit, duke rikthyer edhe një herë kokën. As vetë nuk e di përse e ndërmora këte veprim, por, tani, më dukej sikur isha unë ajo, që ndiente mëshirë dhe neveri për atë tufë idiotesh, të cilat mundoheshin vetëm të argëtoheshin. Ndjeva një çuditësi për to...Vërtet nuk dinin gjë për luftën e për vdekjen, për vuajtjet e mijëra njerëzve, apo mos, ndoshta, kjo nuk iu bënte fare përshtypje! Po fillonte shiu dhe unë duhet të shkoja patjetër të vizitoja babain tim. Ia kisha premtuar dhe, patjetër, që duhet të mbaja premtimin e dhënë. Ecja në rrugë e vetmuar U futa në rrugicën e varrezave. Më ra në sy menjëherë nga një vrojtim i shpejtë: Nuk kishte këmbë njeriu! Koha ishte freskuar goxha dhe gjethet lëviznin sa andej - këtej. Dukeshin sikur bënin ndonjë vallëzim tepër qesharak. Diku d ëgjova d isa pasthirrma Ishin çiftet e reja. Këtu ata mund të kryenin shpejt atë çka d ëshironin, përnd ryshe, aty jashtë, gestapoja nuk d o t i linte aspak të qetë. Vazhd ova rrugën time për të gjetur varrin e tim eti. Ishte goxha larg tij. Po më merrej fryma Eca d he pak, d erisa pashë fotografin e tij. E d allova menjëherë atë lloj mermeri. Zonja Shvaild en e kishte sjellë atë mermer nga Zvicra. Dija se kishte kushtuar goxha, por ne kishim hequr disa para mënjanë dhe vendosëm t i shpenzonim për këtë rast nd erues U u la në gju një d he qënd rova gjatë përp ara varrit të babait tim . Dje, në m brëm je, m ezi e prisja këtë m oment. Mendoja se d o t i thosha kaq shumë gjera, që kishin nd od hur nga koha, kur ai ishte larguar, por, si për çudi, goja më ishte

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

kycur d he nuk më d oli asnjë fjalë tjetër përveç frazës: Ne jemi mirë , d he u mbyta në lot. Rrëmbeva çantën d he u largova menjëhere nga ai vend Filloi shiu . Qielli u ngrys goxha d he rru ga u errësu a mjaft... S p o shihja m ë se ku hid hja këm bët. Më d u kej, siku r m ë nd iqnin hije të zeza. Vrap ova, thjesht të shp ëtoja. Më dukej, sikur dikush donte të më vriste dhe mua. Ndërkohë më vinte në mendje zëri i nënës, që më bërtiste. Më dukej, sikur ajo e mësoi që kisha ardhur përsëri këtu dhe, filloi të m ë këshillonte Vazhd oja të vrap oja p ër t u largu ar e shpëtuar nga hijet e shumta... Papritmas, gjithçka mbaroi. E ndjeva që dola në rrugën kryesore. Qyteti dergjej i gjithi në drita. Shiu përngjasonte si një kristal i thërrmuar në mijëra copëza, të cilat shkëlqenin e dukeshin të mrekullueshme në dritën që shkëlqente. Ora p o afronte 7.00. Du hej të isha në shtëp i në këtë orë Ata duhet të ishin duke më pritur për të darkuar... Më pas, unë fu tesh a n ë ru tin ën tim e të zakon sh m e: m byllesh a n ë d hom ën tim e d he shikoja foto të tim eti; bised oja p ak m e hënën, që më qëndronte mbi kokë dhe më pas, në ritualin e zakon sh ëm , shtrih esh a e lod h u r d h e e rraskap itu r n ga mendimet, të cilat më turbullonin kokën. U m u nd ova ta hap ja d erën, p a bërë zhu rm ë, p or qe e pamundur që zonja Shnvailden të mos e dëgjonte. Ajo ishte tam am si një sp iu ne e p erfeksionu ar. I p ëlqente të m errte vesh çdo gjë, e cila ndodhte me dhe mbi këdo. U mundova të ecja me majat e gishtrinjve, por qe e kotë. Ajo më pa dhe m ë nd aloi d irekt. Thu a se isha nd onjë refu gjate , që kaloja pa dokumente kufirin gjerman, për të shkuar në anën tjetër, në Francën e m ahnitshm e. N d alova në vend . Ajo filloi të më fliste frëngjisht dhe gjermanisht bashkë... Nuk i dëgjova

ANXHELA QIRUSHI

asgjë tjetër p ërveç fjalës Ta gu ele! që d o të thotë Qep e! Më m ori nga krahu d he shku am në ku zhinë. Aty m u nd të bisedonim më lirshëm dhe mamaja nuk do të kishte mundësi të na dëgjonte. - Deborah, tashmë je rritur. Je bërë një zonjushë e vërtetë. Kështu që duhet të jesh mjaft e kujdesshme në veprimet që bën. Kujdes, jeta nuk është ashtu, siç duket. Ajo është mizore, gllabëru ese d he e p ashp irtë... Më thu aj ku ishe? Mos vallë kishe d alë m e nd onjë d jalë? A e ku p ton sa keq d o t i vijë nënës tënde, kur të mësojë që ti kishe dalë me një djalosh të p anjohu r?! - Zonja Shvailden, nuk është aspak kështu... Jooo... Isha diku. Vizitova dikë, të cilin vajta kohë pa e takuar! - Po m ë bën ku rioze Ku ishe? Fu nd ja koha nu k ishte dhe aq e mirë, sa për të bërë një vizitë të këndshme. - Nuk ishte e këndshme. Besomë për këtë Thjesht ishte një vizitë çm allljeje Më kishte m arrë m ali p ër d ikë d he shkova ta përshëndesja! Besoj se e kupton ku isha? - Jo! - Isha shkova të p ërshënd esja babain tim ... - Atëherë m ë trego Si u nd jeve? Jam ku reshtare ta d i. - Nu k nd jeva asgjë. Çd o gjë m ë ishte bërë e ngurtë Jam e lod hu r, d u a te shtrihem . Ju lu tem , d o t iu kërkoj d içka! - Po, p atjetër, vogëlu shja im e. Më kërko ç të d u ash!.. - Do t ju lu tesh a të m os i th on i asgjë n ën ës sim e. Absolu tisht asgjë , - d he, p asi p ërfu nd ova këtë lu tësi, vijova m e një p yetje të natyrshm e: A m u nd të m ë thoni se ku nd od het ajo tani? - Për këtë, që m ë thatë, asqë m os u bëni m erak. Më pyesni për zonjën Zehtenein? Ajo tashmë është shtrirë. Nuk nd ihej asp ak m irë, nd ërsa vëllai ju aj vend osi të flinte nga fqinja. Do të qënd rojë and ej sot, p asi d o të lu ante m e

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

Danielin Ah, sa kohë ka kalu ar p a shku ar d he u në tek yt at. E kam vendosur do të shkoj ndonjë nga këto ditë, patjetër. Mbaj m end , ku r ishte d he ai i vogël, sa Misheli, vëllai yt d h e u n ë e n d iqja n ga m brap a p ër ta u sh qyer, ose ku r prindërit nuk e kuptonin dhe ai vinte e qante në kraharorin t im . M ë v o n ë, a i u b ë b u r r ë Sh k o i n ë k a m p in e p ërqënd rim it në Francë d he aty p ër të m ori fu nd gjithçka. Ka qenë burrë fisnik dhe me virtyte. Ka qenë një gjerman i vërtetë në aktet dhe në sjelljet e tij, ndërsa këta të sotmit me në krye Fyhrerin janë mizorianë, të pështirë, nuk vlejnë asnjë grosh si njerëz, ndërsa yt at ishte ndryshe, vogëlushja ime... - E di, - iu përgjigja ftohtë. - Urd hëro Merre këtë çafkën e ngrohtë m e çaj... Do të të bëj mirë dhe do të të mbrojë nga ndonjë i ftohtë, që mund të marrësh nga dita e sotme. Është e mira të ndërrosh rrobat, p ara se të flësh... Kështu , - d he e p a në sy. Pastaj vijoi: Gjumë të ëmbël, o e vogla dhe e ëmbla ime! - d he m ë puthi lehtësisht në ballë, më përkëdheli flokët dhe u lut për m u a. Zonjën Shvaild en e kisha njësoj si gjyshen tim e. Ajo më kuptonte më mirë, se kushdo tjetër. U ngjita pastaj në dhomë. Nata ishte e ftohtë. Vështrova qiellin, p or yjet d h e h ën a m u n gon in. Sot p o nd ih esh a totalisht e vetm u ar. Sa krenare d he vrasëse është në të njëjtën kohë vetmia. Eh , si ish te b ota ! N jë b otë fa lse e m b u sh u r m e zhgënjim e, ku gënjej akom a veten, d u ke m end u ar se jam trim e . Këto ishin të vetmet fjalë, që më dilnin nga errësira dhe vetmia e asaj nate të ftohtë dimri. Dëgjoja lëvizjen e gjetheve. Hapa d erën e ballkonit Era të thante fytyrën. Po zhvillonte një luftë të ashpër me flokët e mi. Po i çonte sa këtej dhe sa andej. Shiu kishte pushuar. Tani dallohej vetëm shkëlqimi i

ANXHELA QIRUSHI

tij nëpër rrugët e Osnabrukut. Hyra brenda në dhomë. Nuk munda ta duroja më të ftohtin. Ndieja gjakun tek më vlonte. Vendosa të merrja në dorë një libër, të cilin kisha kohë, që kisha nisu r ta lexoja. Ai p ërm bante p oezi të nd ryshm e të Gëtes. M u ku jtu an m enjëherë d isa strofa nga p oezia e tij d he fillova t i recitoja m e zë të u lët: Kur koka ty të zien, M ë mirë s ke ç të presësh, N ë s dashuron dhe në s urren, Më mirë le të vdesësh! Më pëlqenin vërtet shumë këto vargje. I adhuroja vërtet shumë. Po afronte mesnata dhe unë, pas kaq kohësh, qëndroja mbi krevatin tim, d uke mbajtur në d orë një libër, i cili më kishte munguar për kaq shumë kohë. E kisha të vështirë të flija në natën e sotm e. Më ku llonin d jersë të ftohta. N u k ndihesha aspak mirë. Do doja të zbrisja poshtë dhe të shkoja në nd onjë bar të vogël, ku mund të pija nd onjë Calvad os . Edhe pse nuk qenë për moshën time, më pëlqenin goxha pijet. Im atë më kishte mësuar të gjitha market e tyre d he isha bërë gati një eksperte e vogël e pijeve, sid omos e verërave franceze. I njihja, pothuajse të gjitha. Poshtë nuk zbrisja dot, sepse do më dëgjonin dhe, pa dyshim, do të kërciste ndonjë sherr në shtëpinë time. Le pastaj d he nëna ime nuk nd ihej fort mirë e nuk doja ta shqetësoja edhe më tepër nga çfarë e ka shqetësuar vetë jeta. Kjo ishte gjëja e fund it, që d oja të bëja. Nuk doja ta shikoja asnjë moment të trishtuar, por duhet të bëja d içka Nuk qënd roja d ot e tund uar, e vetme më në atë dhomë të errët dhe të mbyllur. Po frikohesha nga gjithçka. Më d ukej se kisha bërë gabim që shkova në orë të vonë në varreza. Më ka lenë me ndjesi dhe me hije jo fort të gëzueshme.

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

Ky nuk ishte aspak një takim, siç e prisja unë. Mendoja se aty d o nd ihesha e lirshme. Do t i tregoja atij për ngjarjet, të cilat kanë nd od hur në familjen tonë, qysh nga koha, kur ai nuk nd od hej më, por nuk mund t i thosha asgjë. U frikësova kaq shu m ë nga am bienti d he koha e zym të, fatkeqësisht kjo gjendje, nuk më ndihmoi aspak. Pse gjithm onë, p asi m barojm ë së kryeri d içka, them i: Si nu k vep rova nd ryshe? Pse gjithm onë p end ohem i p ër d içka ose p ër d ikë? Ed he p se vazhd oj në agoni d he s rresht së lëngu ari, p orsi një kalë i lënd u ar, s nd aloj së vrap u ari!... Po shkonte mjaft vonë dhe unë akoma nuk kisha marrë një vend im se si d o ta kaloja këtë natë të tm errshm e Si d u ket d o qënd roja e m byllu r në d hom ën tim e d he d o të m end oja p ër shu m ë gjëra. N ëse d o të vep roja kështu , p a dyshim, do të përfundoja në godinat e bardha të çmendinës, p a d yshim kjo kishte p ër të nd od hu r. Pap ritu r, në këtë gjendje jo të zakontë të botës sime shpirtërore, në moment, vend osa të zbrisja p oshtë në ku zhinë p ër të p irë d içka të ngrohtë dhe, ndërkohë, të vazhdoja të lexoja librin, të cilin e nisa para disa orësh. Koha po kalonte mjaft ngadalë në natën e sotme. Dukej sikur akrepat e orës nuk lëviznin aspak dhe kishin ngelur si u shtarë gjerm anë, aty në vend in e tyre të p and ryshu ar. Mesnatë d he vetëm m esnatë M a llk u a r q o ft ë k jo n a t ë! M a llk u a r q o fsh in k ët o mendime! Mallkuar qofshin këto ndjenja, të cilat më kishin pushtuar! Mallkuar qofshin këto akrepë ore të ligështuara, të cilët s lëviznin e p ër asgjë në këtë botë të tym të d he p lot dridhërimë e dhimbje. Më kishte zënë gjumi në sallon dhe ndjeva lehtas dorën e ëmbël të nënës sime, teksa më tha: - D e b o r a h , z g jo h u , e ë m b la im e Jet a p o t ë

ANXHELA QIRUSHI

thërret Rroke p ër fyti d he bëje tënd en Mos p rano fatin, që ajo ka kriju ar p ër ty, p or shko aty jashtë d he krijo vetë një të tillë. -Po bëhem gati N u k m u nd t i jep ja p ërgjigje filozofike që në m ëngjes.

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

Sebastieni, një pikëtakim me dhimbjen time

S ot në shkollë, ndryshe nga herët e tjera, kishte ardhur një nxënës i ri nga Gjerm ania Lind ore. Ku p tohet kishte filozofi id eologjike d he m end im e të nd ryshm e nga ne. Ai fliste goxha mirë frëngjishten. Nga ato, që dëgjova të thuhen për të, ka jetuar për 6 vjet rrjesht në Francë dhe familja e tij ka vd eku r gjatë lu ftës francezo - gjerm ane. Besoj se ishin vite të vështira për të. Pyetja e vetme, që më bënte kurioze për të, nuk qe as mosha, as vendi, ku jeton, madje as emri i tij E vetm ja gjë, që d oja të d ija është sesi arrin ta përballoijë ai tërë këtë odise dhimbjeje i vetëm, kur gjithë familja e tij i ësh të vrarë d h e ekzeku tu ar n ë m ën yrë bru tale n ga gestapoja hitleriane?!... Kësaj pyetjeje dhe unë isha e hutuar t i ktheja p ërgjigje N d ihem , siku r e gjitha bota, m ë ka rënë m bi kokë vetëm e vetëm p ër hu m bjen e tim eti, p or ai m e hu m bjen e katër njerëzve të tij m ë të d ashu r të jetës, si vazhd on të jetojë kaq lirshëm d he kaq i qeshu r?!... S besoj të jetë shtirje e tij!... Kjo ishte, pikërisht, çudia dhe lezeti i atij djali, i cili vinte nga Qyteti i Jetës, Parisi, që, shumë shpejt, sipas mbishkrimeve gjermane, do të ishte, pa dyshim, pjesa jonë. Kjo luftë do të krijohej nga ne, do të luftohej nga ne dhe do të triumfohej po nga ne. Shumë njerëz ndiheshin të lumtur e vetëkenaqeshin, duke menduar se kjo lu ftë d o t u sigu ronte atyre triu m f, lavd i d he fam ë. Kalova nëp ër m end frazat: Sa mendjelehtë që janë? Po për numrin statistikor të vdekjeve pse nuk mendon asnjë? Sa rëndësi paska dhe për këta mizantropët jeta! Këta mendojnë vetëm për fitoren , por sikur të humbasin!!

ANXHELA QIRUSHI

*** N d jeva nga p as një d orë m bi su p in tim . U ktheva e trembur për të parë se kush ishte. Ktheva kokën rrëmbimthi d he d allova një fytyrë të p anjohu r p ër m u a. Ishte hera e parë që e shihja. Ajo ishte e ëmbël dhe e qeshur. Pas p ak heshtja u thye d he gjithçka nisi m e një d ialog karakteristik: - Përshënd etje... Qu hem Sebastien. Jam nxënës i ri në këtë shkollë Në çast kalova nëpër mendje, se ishte, pikërisht, ai tipi i ard hu r nga Franca, të cilit i kishte nd od hu r një fatkeqësi aspak e vogël. - Ç kem i? e p yeta, si gjith m on ë ftoh të d h e m e m ënyrën tim e të p rerë, karakteristikë kjo vetiake, së cilës nuk i shmangesa dot, pasi ishte bërë pjesë e karakterit tim. M u kujtua, nd ërkohë, Zonja Shvaild en, e cila gjithmonë m ë p orosit të n d rysh oj këtë m ën yrë të kom u n iku ari, përndryshe do të ngelem pa miq dhe çdokush do të dojë të m ë shm anget, p a fillu ar end e bised at Ky d jalosh d u kej vërtet këm bëngu lës d he vazhd oi të më pyeste sërish: -Si ju quajnë, zonjushe? A mund ta di emrin tuaj? - Dhe nëse u a them , çfarë d o t iu interesojë?... Më m irë largohu d he lerm ë të qetë. N uk m ë pëlqen të zë m iq të rinj Mjaftohem me ata që kam. - Qetësoh u n i, ju lu tem Ju kërkoj n d jesë, n ëse ju shqetesova. Gjithsesi ishte kënaqësi që bised ova qoftë d he kaq p ak m e një zonju she kaq të bu ku r, si ju ! . Mend ova m e veten tim e që ky ishte nd onjë nga ata d onzhu anët e Parisit, të cilëve u p ëlqen të flirtojnë m e

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

vajza të nd ryshm e. Pa d yshim , d u ke zgjed hu r këtë stil, ka gjetu r të gabuarën. Më vinte t i rrasja nd onjë shpu llë fytyrës, por, fatmirësisht, kjo nuk ndodhi. Ndihem krenare për këtë dhe një buzëqeshje e hollë pushtoi fytyrën time. *** Po m en d oja që ru tin a e jetës sim e p o bëh ej d isi e mërzitshme dhe e qelbur, e ngjasuar me ajrin e mbyllur të një dhome pa jetë, të mbyllur, pa i hapur kurrë dritaret e saj të rënd a, ose si m e u jin e p astër, nëse e m ban p ërsëri të mbyllur, diku, në një enë të taposur dhe ai, natyrisht në këto ku shte kthehet në u jë të nd otu r d he të p istë. Afërsisht e njëjta gjë p o nd od hte d he m e jetën tim e. Ishte shu m ë e mbyllur, e njëjtë në parametra ditore dhe e mërzitshme në tej kulm. Kisha nevojë për ndryshime dhe këto ndryshime duhet të lindnin pikërisht nga unë. Dikur i premtoja vetes sim e se, d o të gjeja, p atjetër, vrasësin e tim eti d he kisha shumë plane në kokë, ndërsa tani nuk di si të kujdesem më p ër jetën tim e d he jo p ër m ë tep ër të kryeja një akt kaq heroik : të gjeja atë, që kishte vrarë njeriu n, të cilin e d oja më shumë në jetë, tim at. Kushdoqoftë ai person meriton të dënohet, të ndëshkohet rreptësisht, sipas gjykimit tim dhe dënimi i tij duhej marrë nga unë. Sillja e përsillja në mendjen tim e p yetjen se ku sh m u nd të kenë qenë p rotagonistët e kësaj marrje jete të njeriut më të dashur... Shpesh mendoja se do të këtë qenë, patjetër, ndonjë nga ata leshkot e kampit të p ërqën d rim it, që keqtrajtojn ë n ë m ën yrë kafsh ërore çd okënd , që ka id eologji nd ryshe nga e tyrja. Sa herë që m end oj p ër ta, m ë p u shton nd jenja e u rrejtjes. Do të d oja vetëm një gjë në jetë: Të d i ku sh është fajtor ekzeku tori i tim eti dhe që, rrjedhimisht, më ka shkaktuar vuajtje e brenga të p afu nd m e. Më ka m arrë p eriu d hën d he kohën m e të

ANXHELA QIRUSHI

bu ku r të jetës sim e peng. Ai m eriton Mjaft!! Mjaft!...Çfarë p o m end oja a a?... Jo n u k m u n d em të arrij aq larg, Ap o, n d osh ta, mundem?! Më m irë p o qetësohem tani Po kthehesha në retrospektivë të bukur. Shkova te bari, ku im atë tym oste gjithm onë m brëm jeve... E p ërkëd hela barin d he m u d u k, siku r p ërkëd hela d orën e babait d he ajo më riktheu përkëdheljen.

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

Njohja me Ludving Holman

Ku r hyra brend a, të gjithe p o m ë vështronin. Dhe kishin të drejtë. Vazhdoja të isha ende një minorene dhe ai vend nuk ishte për mua. U ula, heshtazi, në një tryezë, ku binte d rita e d iellit d he m ë nd jeja që m ë ngrohte d isi. Porosita një Calvados francez, i cili ishte krijuar, pikërisht në Francë, p as revolu cionit të nd od hu r në këtë vend . Kjo ishte p ija e p referu ar e tim eti Gjersa rrija dhe po shijoja Calvadosin , një mik i vjetër i babait tim u u l në të njëjtën tavolinë m e m u a, d u ke m u p rezantu ar: Ludving Holman. Filloi, p as kortezisë p lot mirësjellje të prezantimit, të më rrëfente pjesë nga jeta e tij: Ishte me origjinë gjermane, por vetë kishte lindur dhe jetuar në Zvicër. U habita, në fillim , ku r një i p anjohu r u u l në tavolinën time. Pa nguruar e pyeta : - Më falni, por nuk ju njoh... Kush jeni ju? -O z jarr i ze m rë s s i m e . O bukuri uni v e rs al e , o rezonancë e imagjinatës sime,... O Ëngjëll i dritës jetësore, oo ti, lulja e bukur, që ke lindur e pafajshme në një botë mizore!.... Ooo tiii... E ndërpreva dhe i përsërita pyetjen: - Më thoni kush jeni dhe çfarë kërkoni nga unë? - Jam Lu d ving H olm an...Miku m ë i m irë i babait tu aj. U p rehtë në p aqe! Kem i qenë m iq shu m ë të m irë d he jem i njohur gjatë një mbledhjeje të grupit të shkrimtarëve. Nuk e d i, nëse iu ka thën ë d iku sh që yt at ka qenë d h e një shkrim tar m jaft i zoti, p ërveçse një u shtari trim - Po më kanë thënë...

ANXHELA QIRUSHI

Në të vërtetë gënjeva. Askush nuk më kishte folur për babain tim që nga koha, kur ai kishte vdekur. Asnjeri nuk m a zinte në gojë m ë atë, qysh ku r ai ishte largu ar nga jeta - N e kem i kalu ar sh u m ë m irë bash kë,...Kaq e kaq aventu ra, kaq e kaq rom anca, kaq e kaq... shu m ë gjëra..., d he m ë vështroi d rejt e në sy, d u ke viju ar: Ju i ngjani kaq shu m ë atij. Po, p o, aq shu m ë. S d o m end jeni vajza e tij d he p ërngjasim i d u het të jetë i m ad h... Siku r ju ka nxjerrë nga hunda... N ë fillim , ku r hytë në këtë lokal shtanga. Mend ova se ai ishte ringjallu r! Sa m ë ka m arrë m alli p ër të d he p ër kohërat, ku r qënd ronim të d y së toku , p oshtë obelisku t të zi d he nd iznim zjarr bised at p ër filozofinë, p ër letërsinë. Na pëlqente të dyve të gjenim çdo gjë, sadopak të na vinte në filozofim , ap o ku r shkru anim p oezitë ironike ku nd rejt Fyhrerit dhe lolove të tij, kur gdhiheshim deri vonë tek kafe Internacionali në Paris..., ku r shkonim m brëm jeve d he nd iheshim të vetm u ar në N ë atë m om ent nd alës të bised ës m e zotin Lu d ving, nuk u përmbajtja dhe lëshova shpejtësisht pyetjen kurioze: - Ku ? Vazhd ojeni fjalinë - Je end e e vogël p ër të ku p tu ar shu m ë gjëra ., p or rënd ësi ka që yt at ka qenë d he d o të ngelet p ërjetë vëllai im . E konsid eroja një të tillë. Më ku p ton vëlla d he shku ar vëllait!... Dh e n jë p ikë loti iu sh këp u t n ga sytë e tij të gështenjtë, nga profili i tij dhimbës, që shfaq dukuri të tilla në momente të pushtimit të mallit dhe të dhimbjes së toku... E vështrova, në këtë çast, m e një d ashu ri të m ad he. Kuptova se ai zotëri e kishte d ashur shumë babain tim. Kjo asqë mund të dyshohej tashmë, kur çdo gjë kishte precipituar psikologjikisht. Dhe për ta nxitur e për të dalë nga kjo gjendje e dhimbjes, së cilës po i ngjitesha dhe unë, shtova:

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

- Më vjen m irë p ër këtë, ... - d he shp ejtësisht e thitha m e një frym ë gotën e vogël të Calvad osit francez. Zoteria, d oli shp ejt nga kjo gjend je, m ë d hu roi një buzëqeshje të ëmbël dhe pastaj vazhdoi: - Ku sh ju ka m ësu ar ta p in i Calvad osin n ë këtë mënyrë? - Im at! Sigurisht! Kur isha e vogël, gjithmonë i shkoja nga pas të më jepte pak nga pija e tij. Më pëlqente të sillesha si ai , nd aj e im itoja në sjellje d he ju e d iktu at m enjëherë se, kjo m ënyrë të p iri, ngjasonte kryekëp u t m e të p irën e tij... - Doja t ju këshilloja, në rast se m ë lejohet Unë tunda kokën, që me këtë gjest e miratoja veprimin dhe prisja këshillën e zotit Ludving. Ai, p asi e m ori m iratim in vijoi: N u k iu bën m irë të pini. Jeni ende e vogël, ende. E kapërceva këtë gjendje me një tundje koke miratuese. - Më thoni si është zonja Zehteinen? - Mam aja im e? E si m u nd të jetë tjetër, p ërveçse e brengosur, e vuajtur dhe e cenosur? Nuk po gjen dot forcën p ër t u ringritu r. N u k gjen d ot forcën p ër të lu ftu ar p ër m u a d he vëllain tim , Michelin. Të them të d rejtën nd ihem keq p ër t ë d h e d u a t a n d ih m o j, p o r , sin q er ish t , n u k d i sesi Dëshiroj t ju p yes Ju p ër d içka: - Më thoni. Do t ju p ërgjigjem p ër çd o gjë. Më d u ket, sikur flas me babain tënd në këto momente. Çdo gjë e jotja, po e ripërsëris, më rikujton atë! - Ju m ë thatë që keni qenë një nga m iqtë m ë të m irë të babait tim d he që keni kalu ar shu m ë kohë së bashku . Kjo m ë gëzon se m u nd të d ini shu m ë gjëra, të cilat ne nu k i dimë për të..., dhe kërkojmë të dimë. Atëherë, pyetja është d irekte: Mu nd të m ë thoni em rin e vrasësit të tij?

ANXHELA QIRUSHI

- Dhe p se ju d u het ky em ër?... Ç rënd ësi d o të kishte tashmë? - Du a..., d u a ta d i em rin d he ta shoh atë këm bën e d jersitu r të jetës, d u a që njeriu m izor e krim inel të vu ajë, të dergjet në vuatje, deri në vdekje. - Du keni që jeni e vogël Du ken i shu m ë m irë n ga m end im et që keni - Nuk jam e vogël, zotëri... Jam gjashtëmbëdhjetë vjeçe d he d i shu m ë m irë si t iu bëj ballë d allgëve të jetës... Jeni m e mua, apo jo? Në rast se jeni me mua, atëherë më ndihmoni p ër ta gjetu r atë m izor e krim in el?... Si th on i? - d h e e vështrova direkt në sy. - Konstatoj se, me këto që po shpreheni, më duket se po e kaloni cakun.... Kështu si po paraqiteni në këtë çast, kam të d rejtë të them se jeni totalisht e çm end u r Plotësisht Tha këto fjalë zoti Ludving d he p riti reagim in tim , të cilin e dinte që do të ishte i ashpër. Nuk më pëlqyen aspak fjalët e tij, të cilat m u d u kën ed he si p rovokative, p asi ai e dinte mirë se çfarë do të thoshte që, një vajzë në moshë, sa unë, të kishte humbur babanë e saj... Piva gllënkën e fu nd it të Calvad osit d he p ërp lasa d u art m bi tavolinë. Ky vep rim bëri që shu m ë njerëz të m ë shikonin. Gjithsesi nu k ngu rova p ër t i thënë atij: - N u k jam asp ak e çm en d u r d he një vogëlu she e p ërkëd h elu r, siç mendon zotëria jote, pasi jam në pozicion shumë normal. Pastaj shp ërtheva në një ironi therëse: Sa m ik i m irë i tim eti qenke!... Dhe ti je një nga këta ndyrësirat naziste!... Du het të jesh, p a d yshim , i tillë!... Më m irë m os të kisha taku ar m iq të tillë të babait tim d he s d o të d u a herë tjetër të takoja të tillë! Pagova kam arierin d he d ola jashtë. Vesha xhu p in në ecje e sip ër gjatë rru gës d he nd ihesha e inatosu r m e veten

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

tim e, sesi lejova atë zotëri të u lej d he të m ë rrëfente gjithë ato budallallëqe të prapa dhe nxitëse. Papritmas dëgjova një zë : - Ndal, ndal, zonjushe, ndal!! Më fal që ju qu ajta të çm end u r d he një vogëlu she... d he ku shed i ç ka nxjerrë goja im e në ato m om ente. Ktheva kokën pas dhe ishte pikërisht ai, zoti Ludving, i cili ndodhej përpara daljes së lokalit. Sa të çu d itshm e janë qeniet njerëzore! Të shajnë, të poshtërojnë dhe, më pas, të kërkojnë falje. - Më vjen keq Zotëri, u në nu k jam kishë p ër të falu r fjalët tuaja të pamenduara! Rikthehuni brenda dhe mos më shqetësoni më! Kështu vazhd ova rrugën time, por ai nuk ikte. Po më ndiqte nga pas dhe thoshte mijëra fjalë fjaljeje dhe, më dukej, sikur në ato moment, ishte hapur ndonjë rubinet dhe rridhte n jë b r esh ër i fja lësh e m en d im esh . M u n d o h esh a t i shmangesha, por ai ishte mjaft këmbëngulës. Ndalova duke iu drejtuar: - Nuk arrij të kuptoj pse vazhdoni të më vini nga pas... Refu zu at të m ë nd ihm onit atëherë, nd aj kam të d rejtë t ju them : Qërom u ni nga sytë! - Dëgjom ë d he boll u hoqe, siku r i d i të gjitha. Kam kalu ar kaq shu m ë nga jeta d he e d i që, nëse i vihesh p as ndonjë nëpunësi të Gestapos, nuk ështe ai i vdekur, por jeni ju ve Dhe u në d he u në, - tha ai m e lot në sy, - e hu m ba një herë m iku n tim , nu k d ëshiroj t ju hu m bas d he ju ve... Heshta. Nuk i prisja këto fjalë, përkundrazi mendoja se d o të m ë fyente sërish. N u k d ija çfarë t i thosha. - Atëherë më ndihmoni, më ndihmoni, nëse doni ta mbani gjallë akoma kujtimin e mikut tuaj dhe më tregoni një mënyrë për të lënduar sadopak personin, që i mori jetën tim ati! E p ashë d rejt e në sy p ër të p ritu r reagim in, p as kësaj

ANXHELA QIRUSHI

vërtetësie. Po trokiste çasti i paqetimit. - Si fillim d u het të jem i të qetë d he të vep rojm ë m e m end je d he m e arsye d he jo d u ke nd jeku r nd jenjat d he zem rën Po të shoqëroj p ër në shtëp i. U errësu a m jaft d he m u nd të jetë e rrezikshm e të shkosh vetëm - Falem ind erit, zoti Lu d ving! Do të d oja t ju kërkoja d he d içka tjetër të vogël. N u k d u a t i tregoni asgjë nënës sim e, për ato çka biseduam në mbrëmjen e sotme dhe do të ishte mirë të mos më çonit deri te hyrja e shtëpisë. Do të mjaftonte diku aty afër. Faleminderit përsëri për gjithçka! - Gjë, që rregullohet. Shkojmë pa humbur kohë! Kaq tha dhe vijoi ecjen në drejtim të shtëpisë sime për të më përcjellë. Zoti Lu d ving H olm an m ë shoqëroi d eri te rru gica e shtëp isë sim e. E falënd erova sërish d he vazhd ova rru gën drejt shtëpisë. Nata kishte rënë. Gjethet ishin të laguara dhe çuditërisht dukeshin si të përqafuara fort nga pikat e shiut të rën ë. Rru gët sh këlqen in .Vetm ia m bizotëron te ku d o. Gjethet e verd ha kishin p u thu r tokën. Piklim d he p u thje tokësore d he gjethore... Si ishte jeta d he vetë natyra! N u k d ëgjoj asnjë lëvizje d he nu k kishte asnjë kalim tar rru gës p ërveç m eje. Shp ejtova hap at e m i. Të ecësh në këtë orë të vonë është e rrezikshm e, sep se m u nd të hasësh nd onjë nëp u nës të shtetit d he të të qu ajë si nd onjë em igrant p a dokumente dhe është shumë e vështirë më pas të sqarohesh dhe të komunikosh me ta. N jë shoqes sim e i kishte nd od hu r një gjë e tillë d he nd jenji p ër afro tri javë në bu rg, d erisa u vërtetu a se ajo ishte një shtetase gjermane. Teksa p o vijoja rru gën vërejta se te stoli, afër shtëp isë sim e, ishte u lu r një d jalosh i ri. U çu d ita n ë çast. Ishte p ikërisht ai d jalë, që e kisha qu ajtu r d onzhu ani francez.

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

N ë m ëngjes m e të p ata një histori asp ak të kënd shm e m e të. Vendosa të bëja një veprim të të tejkaluar, siç shprehesha, p ër të m ënjanu ar fjalën, e cila m ë rënd onte, çm end u ri . Ishte e thënë që kjo d itë në të p ërfu nd u ar kishte p ër të qen ë e p ër t u m otivu ar si d ita e n jë v ajze 16 vjeçare përplotuar me veprime çmendurore. Solla në atë çast nëpër m e n d je Lu d v ig u n M en d o v a q ë k ë sa j h e r e m e d onzhu anin , siç m u nd ta kisha m otivu ar p a të d rejtë të m irësillesha. U u la p ranë tij d he s e ku rseva përshënd etjen. Të them të d rejtën m u d him bs ai d jalë, që kishte p ësu ar një fat tragjik: - Mirëmbrëma, kameradi im? - Përshënd etje, zonju she? Pse jeni e vetm u ar në këtë orë të vonë? - Jo, nuk isha vetëm Isha e shoqëruar me d ikë, nd aj mos u bëni merak,- iu përgjigja dhe kundrova reagimin e tij. - Më vjen mirë! - Tani e kam rad hën u në t ju p yes ju ve Çfarë p o bëni këtu i vetëm? Si duket jeni duke pritur dikë? - Më falni...Mos po më bëjnë veshët, apo ju jeni duke u interesu ar p ër m u a? Sot në shkollë u sollët vërtet ashp ër. Mu nd ta d i çfarë ju bëri të nd ryshoni sjelljen tu aj ku nd rejt meje? - N e kem i p ikëtakim e në ngjarjet tona të d him bshm e, por unë jam dhe ajo, që kërkoj falje dhe ndjesë për paraditen. Gjithashtu iu kërkoj ndjesë që, pikërisht sot, ishit ju të cilit i tregova karakterin tim të ftohtë gjerm an, p or kjo m ënyrë të sjelluri e ka shpjegimin nga jeta dhe ngjarjet e ndodhura në të, të cilat më kanë bërë të jem e tillë. (Mora pak frymë,. Më dukej sikur u çlirova që i kisha rënë në qafë këtij djali). Vazhd ova të flisja: Dhe ju thellë thellë në shpirt d uhet të jeni i tillë, pasi vimë nga një d ramë në vend e të nd ryshme,

ANXHELA QIRUSHI

por me pasoja të ndryshme dhimbjeje. Unë ju përgëzoj, duke shfrytëzuar rastin, sepse keni aftësinë ta përmbani veten dhe këtë dramë mos ta shfaqni dhe të mos shpreheni te të tjerët, d u ke tregu ar se d he ju jeni i gëzu ar, pavarësisht se çfarë dhimbje iu vlon përbrenda... Me vjen keq për ju, po aq sa më vjen dhe për veten time për këto fatkeqësi, që përbashkohen. - M o s u sh q eteso!- d h e, n d ër k a q m ë d h u r oi n jë bu zëqeshje. Të them të d rejtën shpresoj që gjithçka d o të sh kojë m irë p ër n e të d y. Jam i sigu rtë që jeta n u k ka grumbulluar vetëm d himbje për ne. Diku, në një shtresë të saj, d o të gjejm ë një grim cë lu m tu rie p ër të... Mjafton të përpiqemi ne ta kërkojmë d he jo të presim të na i sjellin të tjerët si dhuratë. - Do të d ëshiroja të d ija se çfarë i ka nd od hu r fam iljes suaj, duke të ngacmuar plagën... - Eh, familja ime ..Dikur d he unë e kisha një të tillë. Është e vërtetë, p or atë m a shkatërrru an vetë gjerm anët. Babain tim e d ogjën të gjallë në një prej reparteve të tyre, n d ër sa m a m a n ë tim e e v r a n ë m e g ja k ftoh tësi m ë të madhe (këtu ndali pak dhe vështroi i pikëlluar Deborahun). Motrën time e përdhunuan përpara syve të mi, .ndërsa mua më lanë të jetoja, por realisht çd o frymëmarrje, çd o rrahje e zemrës sime thuajse nuk funksinon. Pjesërisht dhe unë jam i vd ekur Kjo është një katastrofë e mad he për mua. - Si arrin , si arrin të jetosh p a e p ërcjellë d him bjen tënde te të tjerët? - Sip as teje m os d u het të m arrë nd onjë p istoletë d he t ia vendos vetes? - N u k e kisha këtu fjalën, asp ak Besom ë p ër këtë. Thjesht, thjesht d u a që të lu tem , m ë m ëso d he m u a, si m os jem kaq e ftohtë që të m os e shp reh kaq hap u r d him bjen tim e Si d u het të bëj që të jetoj nd ryshe?

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

- N u k kam p se të të m ësoj asgjë Je ti ajo, që bën zgjedhjen në mënyrën e të të jetuarit. N u k d ija si të p ërgjigjesha. N ë m om ent m ora vend im të largohesha. - Më duhet të iki, pas vajti vonë dhe do të bëhen merak në shtëp i... Por d u het t ju jap një këshillë: Ku jd esu ni p ër veten! Këtë frazë këshillimore e thashë shpejt e shpejt, e nxitur s d i nga se - Falem in d erit! Këtë kësh illë ësh të e m ira që t ia përsëritni edhe vetes suaj, por mbetem me shpresën se nesër do të rishihemi. Më p ërshënd eti m e një lëvizje d ore. Kjo p ërshënd etje kërkonte të më thoshte se, ne do të ritakoheshim prapë. Ishte një një mirësjellje, që fliste shumë dhe një ndryshim i sjelljes sime të mëngjesit. Ed he u në e p ërshënd eta m e të njëtën m ënyrë. Dhe, sakaq, nxitova për në shtëpi.

ANXHELA QIRUSHI

Në kraharorin e dhimbjes së dytë

M bërrita në shtëpi. Dritat ishin ndezur kudo. Një gjë e p azakontë p ër këtë shtëp i. Pashë d oktorin d he vëllain, teksa po qante. Nuk kuptova se çfarë kishte ndodhur, por, m egjithatë, m end ja m ë vajti te nëna Shkova d rejt e në ku zhinë p ër të p yetu r zonjën Shvaild en, se çfarë kishte nd od hu r. M u p ërgjigj vellai: - Deborah, m am i p ësoi një krizë tjetër nervore , - d he u m byt në lot Shkova d rejt tij, e p ërqafova d he m u nd ohesha t i jep ja kurajë. Ishte një gjest ngushëllues i sadopaktë qetësues. Unë e d ija shu m ë m irë që, nëse nëna im e d o të p ësonte d he një tjetër krizë, rrezikohej të përfundonte në çmendinë. E largova direkt këtë ide nga mendja ime. Nuk duhej të ndodhte kështu, të precipitonte gjendja e saj në këtë mënyrë. Ajo kishte qenë shumë e lidhur me bashkëshortin e saj, pra babain tim . E d ija që vu ante tm errësisht d he m ë e keqja ishte se vu ante p ërbrend a, në shp irt. Shp irti i saj e d inte sesi vu ante... Kishte ed he hallin tonë... Ç d o të bëheshim ne pas saj, nëse ajo do të ikte?... Një pyetje për të tronditëse, që i alarm on te n d jen jat d h e, p avarësish t, se m u n d oh ej të m bante qënd rim konstant, ne e nd ienim që s m u nd ej të duronte dhimbjen e madhe, e cila e kishte pushtuar gjithçka të saj....Thjesht nu k d u hej të nd od hte kjo. E lashë vëllain vetëm një moment dhe vrapova drejt dhomës, ku ndodhej m am aja im e. N u k m ë leju an të hyja. U d etyrova të p risja jashtë. Më d u kej siku r gjaku , në ato m om ente, m ë kishte ngrirë i tëri. Zemra më dukej, sikur kishte pushuar dhe nuk rrihte m ë. Fytyra m ë ishte zbehu r. Më p u shtonte tru rin

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

pyetja: Po siku r të më pësojë gjë mamaja? . Trupi d he d uart m ë ishin bërë aku ll të ftohta. Pas një ore, d oktori d oli nga d hom a d he fjalët e tij d o t i m baj m end p ër shu m ë kohë, sepse ishin shkatërruese për mua dhe vëllain tim: - Zon ja Zeh tein en d u h et të sh troh et m en jëh erë n ë sp italin p sikiatrik, p ernd ryshe Më vjen keq!... N e ato m om ente nu k d ija si të vep roja. Qënd roja në këmbë dhe isha ngrirë e tëra.Vëllai u largua me vrap dhe u m byll në d hom ën e tij. Zonja Shvaild en i shkoi nga p rap a. Doktori u largu a d he m u d esh të rrija në vetm i d him bse për disa minuta, derisa Zonja Shvailden të kthehej. Fillova të m end oja një jetë të p aku p tim të, p a p rind ër, p a d ashu ri, p a p ërkrahje A m u nd të qu hej kjo jetë, të cilën të gjithë e dëshirojnë? Kurrsesi jo, iu përgjigja vetes e inatosur dhe me një shpërthim të vrullshëm dhimbës. E ndieja veten se isha afër ku firit të vd ekjes. N ëna im e nu k d o të m ë njihte m ë, ku r t i shkoja p ranë. Pse kam lind u r, ku r jam e d estinu ar të v u aj kaq sh u m ë?! Pse? N jë p yetje, ap o m ori p yetjesh tronditse. Do të ishte më mirë të vdisja, sepse një jetë e tillë të sjell vetëm dhimbje dhe brenga. Mora një jastëk, e vendosa afër gojës dhe fillova të ulërija emrin tim. Mendoja se kështu do të më largohej disi dhimbja, por qe e kotë. Më dukej sikur, ku d o që m ë p rekje, nd ieja d him bje. Ed he ku r flisja nd ieja d him bje, ed he ku r qaja, nd ieja d him bje. Çd o vep rim d he çdo prekje më shkaktonte dhimbje. - Micheli u shtri. U qetësu a p ak. Bën m irë d he ti të shtrihesh e të p ish një çaj të ngrohtë, zem ra im e. Gjithçka do të shkojë mirë, - më dha kurajë dhe më mori në krahët e saj zonja Shvailden... Pastaj më shtrëngoi fort të më çlironte nga dhimbjet. Në krahët e saj fillova të qaj edhe me shumë dhe ndieja sesi po mbytesha në lot. - Nëna jote është ende gjallë. Nuk ke pse të shqetësohesh

ANXHELA QIRUSHI

kaq shu m ë Donte të thoshte d he shu m ë fjalë të tjera, p or u në e ndalova: - Jooo , nuk është e gjallë. Ajo tashmë po vdes. Nuk po e shikon. Ajo s do më njohë edhe mua, vajzën e saj, ty, apo Michelin Ajo s do ta njohë më veten e saj. Do të jem një e panjohur për të. Më mirë të kishte vdekur , më mirë..., se në këtë gjendje alarmuese për të, - dhe lotët më rridhnin pa pushim. - Mend oj se p ër ty është m ë m irë të shtrihesh. Ti nu k p o ku p ton ato, që p o thu a, flet p ërçart Qetësohu , e vogla im e , qetësohu !... - Du a të iki d iku larg ..larggg . N u k d u a të qënd roj më këtu, në këtë vend, që më ka sjellë dhe po më sjell kaq tortura në jetën time. Dhe njoh personin e duhur për të më ndihmuar. - Deborah, po thua gjëra të pakuptimta... Këtu ke nënën tënde, vëllain tënd, mua dhe ., diku, aty jashtë, është babai yt. - Nuk më intereson më për asnjë dhe për asgjë. Vetëm dhimbje kam njohur, qëkur kam dhuruar frymëmarrjen e parë. Gjermania, ky vend, kjo politikë, ky shtet, kjo jetë, të gjitha këto ma shpifin! Ku është rinia ime? Kuu??... Ajo nuk ekziston. Gjermanët luajnë me të njësoj, siç luajnë të burgosurit me letra, për të kaluar kohën e tyre në kampet e përqëndrimit. Do të filloj jetën time diku larg, ku nuk ka luftë, por ka jetë, - dhe vendosa ta ndaloja bisedën time. Isha shmangur nga sëmundja e nënës sim e, e cila m u nd të ishte, në ato m om ente, në pragvdekje. Isha e sigurtë që s do më kuptonte dot më As vetë nuk po kuptoja ato fraza, që nxirrja nga goja, por, gjithsesi, përsëri nuk thosha që jam gabim... Para se të shkoja në dhomën time, ndalova hapat tek ajo e vëllait dhe i dhurova një puthje. M u duk, sikur po i thosha: Lamtumirë! Dëshiroja të merrja pak ajër. Ndieja, sikur po më merrej fryma. Kisha nevojë për

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

një pije. Mora xhupin nga karrigia dhe u largova, pa pyetur askënd. Ecja, ecja dhe vetëm ecja, s e dija për ku? Nuk dija të kisha një destinim qëndrimi në mendjen time. Mjaftonte për mua vetëm të ecja dhe të mos ndalesha, për asnjë moment të vetëm. U futa në një dyqan që qe hapur, në atë kohë të vonë dhe bleva një birrë të vogël. Pagova paratë, pa i dhënë llogari asnjërit. N ë këtë orë, në rru gë kishte vetëm p ijanecë d he pastruese të rrugës. Më kaloi afër një pijanec, i cili qelbej erë Pak më tutje, në mënyrë të pavetëdijshme, hoqi pantallonat dhe urionoi. I neveritshëm ky njeri Vazhdova rrugën time, derisa gjeta nje stol, diku më tutje. Hapa birrën dhe fillova ta pija. Njëkohësisht fillova dhe të mendoja. Çfarë do të ndodhte tani me jetën time? Çfarë?... Cili fund më priste mua?... A do ta gjeja vrasësin e tim ati, i cili po më vriste në mënyrë torturuese d he mamanë time? Çfarë d o të nd od hte me mamanë d he vëllain tim? A do t i mbijetonin ata luftës më të egër, që do të njohin ndonjëherë qeniet njerëzore? Nëse vendos të largohem prej këtej, nga rrethanat e krijuara, ku do të shkoj dhe a do te gjej përkrahje, dashuri dhe respekt atje, ku do të shkoj? Pyetje, që më torturonin. Pyetje dhe asnjë përgjigje Çdo copëz e imja po shkatërrohej, thërrmohej dhe e gjithë dhimbja pasqyrohej te mua dhe te zemra ime. Fundi ishte i tmerrshëm dhe tragjik dhe po më afrohej. E ndieja. Ashtu siç ishte dhe ai i familjes sime. Kjo Gjermani e mallkuar më mori gjërat, që doja më shumë në jetë: Nënën dhe babain tim. Babai nuk jeton më, ndërsa dhe nëna është, si një e vdekur e ardhur me lejë për të qëndruar disa ditë dhe do të largohet sërish Mora shishen e birrës dhe e përplasa fort diku andej. Copat e saj u përhapën kudo. Do të bëja m irë të kthehesha në shtëp i U gabova. Ajo nu k ishte shtëp i, p or një vend , ku jetonin njerëzit e vu ajtu r d he të vd eku r H ap a d erën e shtëp isë. Vëllai

ANXHELA QIRUSHI

im kishte zbritur poshtë në kuzhinë dhe po pinte një filxhan çaj, për t u qetësu ar nga nd od hia. Po m u nd ohej të qetësohej, por qe e pamundur për të. Vazhdimisht ai qante dhe vetëm qante. Ishte vërtet shumë i lidhur me të ëmën. Nuk e shikoja d ot ashtu . Më d him bsej. Iu afrova d he i zgjata çokollatën, që kisha blerë tek ai dyqani i vogël, meqënëse shitësja nuk kishte para të holla të më kthente. I thashë vëllait tim : Merre d he shko fli! - Faleminderit për çokollatën, por nuk më zë gjumi. - Mos u m ërzit, vëllaçko, gjithçka d o të shkoj m irë. Besom ë. Këtë ta thotë m otra. Unë jam p ranë teje, tani d he gjithm onë Shko të flesh tani, vogëlu sh. Mos harro ku rrë që të d u a shu m ë - Dhe unë të dua shumë. N ë atë çast u p ërqafu am d he u p u thëm fort. Ishte një përqafim dhe një puthje e domosdoshme, që tregonte se ne s d o të nd aheshim ku rrë ed he në rastet m ë të rënd a të jetës! Vëllai m ë shikoi d rejt e në sy d he m ë tha: Po shkoj. Falem ind erit d he një herë p ër çokollatën! - Nuk ke, pse më falënderon. Të uroj të bësh një gjumë të qetë. Sa për mamin, të premtoj se do të bëhet mirë. Do të bëhet vërtet m irë *** Pa dyshim duhet të fitoja ndonjë çmim për gënjeshtaren më të tmerrshme. E dija shumë mirë që mamaja jonë, tashmë, kishte arritu r në fu nd in e saj d he se ky fu nd ishte tep ër tragjik. Më m irë një vd ekje e p astër d he e qetë, sesa një torturë e tillë mendore. Kjo është e padurueshme. N gjita shkallët d he shkova në d hom ën tim e N u k k ish a m ë fu q i p ër a sg jë. U sh tr iv a d h e sh p r esoja , si gjithmonë, për një të nesërme më të mirë.

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

*** Për fat të m irë bëra një gju m ë të qetë, p avarësisht nga ato, që kishin ndodhur në mbrëmjen e djeshme. Zbrita poshtë dhe pyeta menjëhere për gjendjen e nënës sime. Zonja Shvailden më tha që, në një nga këto ditët, ajo d o shtrohej, p atjetër, në sp italin p sikiatrik d he ne d u het të gjenim një mënyrë për t ia treguar vëllait, d uke ia zvogëluar, sadopak, dhimbjen. Sot më duhej të shkoja dhe nga klinika e doktor Bernardit, doktori, që vizitoi dje nënën time. Duhet të shkoja aty d he ta p yesja ed he m ë shu m ë, se çfarë d o të ndodhte me nënën time. U bëra gati dhe, si çdo ditë, u nisa për në shkollë. Binte një shi i furrishëm dhe ndjeva se isha laguar, pothuajse, e tëra. Nuk shkoja dot me ndonjë autobus të vogël, sepse ata kushtonin goxha dhe unë tani nuk duhet të bëja shumë shpenzime, duke marrë parasysh dhe gjendjen e vështirë, të cilën p o kalonte fam ilja im e . U fu ta në klasë. Zura një bankë, në fund fare. Para meje ndodheshin një grup vajzash, që bised onin p ër çu nat, të cilët ato p ëlqenin. Mend ova se koha nu k ishte asp ak e p ërshtatshm e p ër të biseduar të tilla gjëra. Ne duhe të fillonim të vendosnim se çfarë d o të bëhej m e jetët tona. Gjerm ania p o vinte d rejt fundit. Kjo ishte ajo, që parandjeja dhe jo atë, të cilwn thoshte shteti ynë se, fitorja e kësaj lufte do të ishte, pa diskutim, në d u art tona! Vend osa ta lija m ësim in e sotëm . N u k m ë pëlqente të qëndroja më aty, duke dëgjuar pallavrat e këtyre m ësu esve, të cilët nd ryshe u ne i qu aja kllou në p olitikë që, si e si m u nd oheshin t u hid hnin d ritë vep rim eve të nazistëve, duke i përkrahur ato në mënyrë ekstremiste. Mora rru gën p ër të vizitu ar klin ikën p sikiatrike, ku n d od hej d oktor Bernard i. Kjo god inë ishte e rrethu r m e heku ra të

ANXHELA QIRUSHI

larta, nga të gjitha anët... Pak më tutje saj ishte një kishëz e vogël, ku , m e sa kisha d ëgju ar, gjatë të d ielave njerëzit, të cilët ishin të sëm u rë shkonin d he kalonin d isa orë të m ira aty. Ata rrinin dhe dëgjonin luajtjen në piano të një zotërie, që me këtë mënyrë fitonte bukën e gojës. Jashtë, në oborr të god inës, shikoje gjithë ata njerëz të veshur me të bard ha d he d isa të tjerë, që flisnin me veten e tyre. Më ngeli një skenë e dhimbshme në mendje. Një vajzë e re, me një bukuri të rrallë, ishte shtruar në këtë spital. E ëma erdhi për ta takuar dhe kjo bërtiste dhe ulëriste, duke e shtyrë atë dhe, madje, i shkaktoi dhe një gërvishtje të lehtë në fytyrë. Kjo situatë zgjati d erisa mjekët erd hën d he larguan vajzën. Nëna e shkretë ngeli aty vetëm, duke qarë, bërtitur dhe duke mallkuar luftën. Kisha frikë se mos e njëjta gjë do të ndodhte d he me nënën time, kur të vija d he ta vizitoja këtu H yra brend a d he kërkova, p a hu m bu r kohë, d oktor Bernardin. Ai nuk ndodhej aty. Më thanë që kthehej pas një ore. Mend ova se gjatë kësaj ore d o të ishte m irë të shkoja tek ai bari i vogël, ku takova m iku n e babait tim d he të bisedoja pak më shtruar me të. Mora çantën, vesha xhupin d h e p ër sh en d eta m jekët, d u ke lën ë p or osi q ë të m ë lajmëronin, kur të kthehej doktori.

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

Rrëfimi i prekshëm i zotit Holman

S hiu nuk po pushonte. Bëhej gjithmonë e më shumë i dëndur. Megjithatë, ai nuk i pengonte aspak njerëzit për të d alë d he p ër të shiju ar jetën e tyre. Pas një jave ishin Krishtlind jet, të cilat u në nu k e d ija, se ku d o t i kaloja d he m e kë d o t i kaloja. S kisha asnjë id e, e sid om os tashm ë që n ën a is h t e n ë g je n d je t ë p ë r k eq ës u a r . N jë s h o fe r i pakujdesshëm më bëri qull. Ishte një tullac dhe bënte pjesë në nëpunësit e lartë të shtetit. E mallkova, sa për të shfryrë dufin, por qe e kotë. Indiferentizmi i tij ishte në shkallën më të lartë d he asqë d onte t ia d inte fare se m ë kishte lagu r keq. Asqë mund ta merrte me mend se unë mund të rrezikohesha të m errja nd onjë të ftohtë. Ç njerëz! H ap a d erën e barit d he, për fatin tim të mirë, aty brenda gjeta zotin Ludving. Ishte ulur i vetëm në një tavolinë që sa hyje të binte drejt e në sy. Iu ula pranë dhe i propozova të uleshim diku tjetër. - Mirëd ita, kam erad i im . E m ërzitshm e d ita e sotm e. Shiu nuk pushon më, ndërsa njerëzit bredhin sa lart e poshtë nëpër rrugët e Osnabrukut. Në pamje të parë, zoti Ludving, të d u ken të p ashp resë, p or, në të vërtetë, nu k janë d he aq - Deborah, pershëndetje. Më vjen mirë që sot je përsëri këtu me mua. Ne të dy kemi shumë për të diskutuar, por, si fillim, më thuaj si është zonja Zehteinen? - Nuk e morët vesh? - Çfarë duhet të dija, por që nuk e di? - Mam aja im e d o të sh troh et këtë javë n ë sp italin p sikiatrik... Dje, në d arkë, ajo p ati një krizë nervore, e cila ishte vend im tare p ër jetën e saj

ANXHELA QIRUSHI

Pasi m barova së thëni këto fjalë, u në u la kokën. N u k d oja që ai të m ë shikonte sytë m e lot. Do të ku jtonte siku r isha e d obët - N u k ke p se e u l kokën, Deborah. Të qash nu k është dobësi, përkundrazi, kjo tregon që ti ke një shpirt dhe botë të madhe. Kamerieri po qëndronte në këmbë dhe po priste ne të porositnim. - Unë dua një gotë me verë të bardhë franceze, ndërsa p ër zonju shen një çokollatë të ngrohtë..., - p orositi zoti Holman. - Pse nu k m ë p yetët d he m u a p ër p ijen?- iu d rejtova zotit Holman. - E ke tep ru ar goxha m e p ijet d he nu k është m irë kjo për moshën tënde. Duhet të kuptosh se të dëmtohen organet e tua, jo fort të formuara. Një çokollatë e ngrohtë është pija e duhur për ty, duke qenë se je dhe e lagur. Urdhëro merre pallton time dhe hidhe krahëve. - Faleminderit, - i thashë, duke e parë me një vështrim d asham irës. Më d u kej, siku r, në atë çast të bu ku r, kisha p ërballë babain tim . Ai ku jd esej p ër m u a, njësoj siku r u në të isha vajza e tij. Vendosa ta pyesja: - Ju keni fëmijë? - Kam p atu r - Ç d oni të thoni m e këtë p ërgjigje? - Dikur dhe unë kam pasur një vajzë, e cila tani besoj se d u het të jetë sa m osha jote, p or, që ku r lind i, nu k e kam parë m ë. Kur pyeta se ku nd od hej ajo , m ë thanë se e kishin birësu ar. U nd jeva tm errësisht keq d he i vetm u ar. Gru aja ime kishte vdekur nga leucemia, para shume kohësh në një spital të Zvicrës. Ne ishim duke bërë një udhëtim së bashku. Ku r nd od heshim në Zvicër, një m basd ite, u në vend osja të d ilja d he të qënd roja, p ër p ak kohë, vetëm . Isha d u ke p irë

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

një calvad os , ku r zonja e hotelit m ë lajm ëroi në telefon d he m ë u rd hëroi të shkoja m enjëherë aty. Diçka kishte ndodhur.Gruaja ime ishte duke vjellur gjak. I ndieja pulsin, teksa i lëvizte, si i çm en d u r. U n d od h a p ërp ara n jë të papritu re të mad he. N uk d ija ç të bëja. Nu k d ija si të veproja. Mend oja se vd ekja m ë kishte p ërqafu ar. N u k e im agjinoja d ot jetën i vetëm p as gru as d he p a vajzën tim e, e cila, ku shed i p ërveç Zotit, se ku nd od hej tani. Fola m e m jeku n që kishte ard hu r aty d he m ë tha se gru aja im e kishte kohë që ishte e sëmure dhe shenjat i ishin shfaqur deri diku, por, nga një p aku jd esi e saj, ngjarjet p erfu nd u an në këtë p ikë. Ajo nuk më kishte thënë kurrë asgjë për shëndetin e saj. Pasi m barova bised ën m e m jeku n, u fu ta te d hom a e saj. I bëra banjo d he i fshiva gjaku n, që i kishte ngelu r në fytyrë. I nd ërrova rrobat d he nu k lija asnjë njeri të hynte brend a në d hom ë. Doja të qënd roja d he, p ër d isa orë të fu nd it, i vetëm m e të. Vetëm qaja d he e p ërqafoja, sep se fjalët ishin shu m ë të vështira p ër të d alë në ato m om ente. Ajo ishte d obësu ar shu m ë d he fytyra i ishte zbehu r m jaft. Villte e villte vazhd im isht, p a p u shim . Po afronte ora e largimit nga jeta E nd ieja. Shkova në farmacinë më të afërt, p ër t i m arrë një qetësu es ta nd ihm onte, sad op ak, të shtrihej d he të bënte qoftë ed he p ër d isa m inu ta një sy gju m ë, p or qe e vështirë p ër të. N a d isa m om ent, ku r ajo nd od hej p ak m ë m irë p yeste p ër m u a d he m ë shtrëngonte d orën fort. Çuditesha se ku e gjente gjithë atë fuqi për të më shtrënguar d orën në atë m ënyrë... Ajo rënkonte d he p o vu ante kaq shumë, saqë nuk mund ta shikoja dot më. E zonja e hotelit m end onte vetëm p ër interesin e vet. N a u rd hëroi ta linim dhomën, të cilën kishim rezervuar dhe të largoheshim, sepse gjithë kjo gjendje kishte shkaktuar panik te njerëzit e tjerë të h otelit. Si p ërfu n d im , kjo zon jë m e m en d im et e saj të

ANXHELA QIRUSHI

paskrupullta na dëboi. Thua se ne ishim ndonjë leckurinë, që mund të flakej, si e papërd orshme më. Nga njëra anë na tund onte gend ja e nd ërlikuar pragvekje d he nga ana tjetër n jë g jest a n tih u m a n i n jë p ër g jeg jëse h o teli t ë papërgjegjëshme! Si fillim nuk d inim ku të shkonim d he të strehoheshim për pak kohë. Në Gjermani ishte e pamundur të ktheheshim. Atëherë vendosa ta shtroja gruan time në një spital të Zvicrës me shpresën e mirë, se do të përmirësohej. Por fatalja të troket... N jë m esnatë të errët e m e shi d iku sh nga d iku m ë lajm ëroi p ër d ikë ... p ër gru an tim e, e cila tashmë nuk merrte më frymë. Çdo qelizë e saj kishte p u shu ar së kryeri fu nksionet jetësore! Vrap ova d rejt e te d hom a, ku ishte shtru ar ajo d he e p ërqafova d he e p u tha m e një m all të zjarrtë. Fjalët e fu nd it, që i thashë ishin: Lamtumirë, e dashura ime! Lamtumirë, do të shihemi së shpejti... N uk ke pse të mërzitesh . Dhe kështu p ra, u ktheva i vetëm në Gjerm ani. Pasi erd ha këtu m ë lajm ëru an se d u het të shkoja p atjetër në kampin e përqëndrimit, në perëndim. Si asnjë tjetër isha kaq i lumtur që do të shkoja me shpresën e vetme se do të vdisja. Kush ishte ai, që e donte këtë gjë atëherë? Të gjithëve u hynte data nga këto kampet e mallkuara, ndërsa unë do të shkoja me shpresën se, shumë shpejt, do te bashkohesha sërish me gruan time edhe pse vajzën time kisha një jetë të terë pa e parë. Një 16 vjeçare të plotë, që nuk e kisha njohur asnjëherë. Kjo m ë bënte të vu aja, p or d he hu m bja e gru as sim e, m ë bënte të vu aja ed he m e shu m ë. Unë shkru aja shu m ë. Çd o ngjarje të jetës sime e hidhja në copa të bardha dhe atëherë shkru aja shu m ë p oezi e vjersha. Mend oja se një d itë d o të bëhesha një shkrimtar me emër e me famë. Kjo ishte ëndrra im e p ër sa koh ë që jetoja. Mora p jesë d h e n ë gru p in e shkrimtarëve, por paga, që merrnim linte për të dëshiruar.

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

Fitonim shumë pak. Ato para, të cilat fitoja më dilnin vetëm për të pirë ndonjë pije mbrëmjeve në ndonjë lokal, që rrinte hap u r d eri vonë, m e qëllim të haja nd onjë su xhu k. Vetëm p ër kaq m ë m jaftonin. N ë kohën, ku r vd iq gru aja im e, endesha lokaleve të ndryshme dhe i harxhoja të gjitha paratë në to. U tjetërsova, u bëra një tjetër njeri, që nuk kishte asnjë lid hje m e atë që isha. Jeta d he vu atjet m ë bënë të tillë. N ë gru p in e shkrim tarëve u njoha d he m e babain tënd d he u bëm ë m iq të m irë. I qënd ru am p ranë njëri - tjetrit d he e m bështetnim gjithm onë njëri tjetrin. Isha u në ai, që d u het të vd iste d he jo yt at. N d oshta jeta ka rezervu ar p ër m u a nd onjë su rp rizë ose nd onjë m ision të fu nd it p ër të kryer dhe, më pas, të largohem i qetë e pa brenga. Kishte rrëfyer gjatë. Ishte zbrazu r. Unë, gjatë gjithë kohës, d ëgjoja m e vëm ënd je të m ad he, p a ia shqitu r sytë, për asnjë cast. Ndieja dhimbjet e tij të mëdha. Pas p ërfu n d im it të këtij rrëfim i që, p ër m u a ish te befasues, rrëmbeu gotën e verës dhe e ktheu përnjëherësh. Unë nu k d ija çfarë t i thosha. Isha shoku ar nga gjithë kjo histori. Më ngjante si një trillim i gatu ar nga m end ja e tij. Sa i fortë është njeriu p ër të d u ru ar gjithë d him bjet d he vu ajtet e botës m bi ku rriz! N d od hi të nd ryshm e, shp esh, nu k është se nu k i ku p tojm ë, p or s d u am t i besojm ë. Sa e vështirë dhe mizore është jeta dhe për ta përballuar atë duhet të kesh një aryse të fortë, një bark të shënd etshëm d he një fam ilje që të të m bështësë në çd o vend të jetës. Sot nu k të shërbente aspak për të qenë një njeri i qetë, inteligjent dhe i d ashu r. Sot d u het të kesh karakteristika të ku nd ërta nga këto p ër të jetu ar p a vu atje d he p ër t i p asu r këto cilësi të tjera, duhet të ishe i pafytyrë, servil dhe i nënshtruar. Jo të gjithë arrinin të bëheshin të tillë dhe ky burrë, që unë kisha p ërballë, kishte arritu r t i bënte ballë jetës, p a i p asu r fare

ANXHELA QIRUSHI

këto cilësi poshtëruese. Po filloja ta simpatizoja së tepërmi. Më shu m ë se ç d u hej. E d ëgjoja m e vëm end je, ku r ai fliste d he m ë tregonte p ër ngjarjet e p ranishm e në jetën e tij. Shp resoja vërtet d he kisha shu m ë besim te ky njeri. Ai m e rrëfeu gjithë jetën e tij, atëherë d he unë d uhet t i tregoja d içka për timen. - Çfarë jete!! Ishte kjo fraza, që doli në atë moment nga goja ime. Më pas vijova: - Dhe unë nuk kam pasur një jetë të lumtur. Gjithmonë kam qenë e rrethu ar nga vu atjet, d him bjet, m ëshirim et e shu m ta. Dhe, p ikërisht, këto ishin ato, që u rreja m ë tep ër. Më vinte inat, kur dikush ndjente mëshirë për mua. Fundja kjo ishte jeta im e d he nu k ka asgjë p ër të m ë ard hu r tu rp , ap o p ër të nd jerë grim ca m ëshire. Ed he p se jeta m ë kishte lënduar, më kishte gjuajtur mijëra herë, më kishte përplasur gjithë ato ngjarje në fytyrë, u në ku rrë nu k ecja m e kokën u lu r. Asnjëherë! Isha në m oshën 9 vjeçare, ku r babai im u largua padrejtësisht nga jeta. Ia morën jetën Ato ishin çaste mjaft të vështira për mua dhe për familjen time. Akoma nuk arrinin ta besonim këtë gjë. Më d u kej siku r im atë kishte shku ar d iku në shërbim të lu ftës d he nd ieja, siku r d o të kthehej p as d isa d itësh d he d o të ishte p ërsëri afër m eje, duke bërë ndonjë nga lojërat tona të shumta. Ajo, që e ndjeu më tepër dhimbjen e humbjes së babait tim, ishte nëna ime. Ish t e e n jë jt a n d je si q ë n d je t ë d h e ju , k u r h u m b e t bashkëshorten tu aj. Du kej siku r d him bja s kishte fu nd p ër familjen Zehnteinen, për familjen tonë. Gjithçka po venitej d he shkonte d rejt fu nd it N ë fam iljen tonë nu k shikoje asnjë bu zëqeshje, p ërveçse nd onjë bu zëqeshje të hollë në fytyrën e vëllait tim, që ishte ende i vogël dhe nuk e kuptonte m irë situ atën. Që nga koha e largim it të tim eti, nëna nu k

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

ndihej dhe fort mirë. Ajo sillej në mënyrë të çuditshme dhe shp esh frikësohesha shu m ë nga gjestet d he fjalët, që ajo thoshte. Më d u kej siku r nu k i p ërkiste këtij p laneti, kësaj bote, p or siku r vin te n ga n jë ep okë krejtësish t tjetër, e p anjohu r d he e zym të p ër m u a. Mu nd ohesha ta ku p toja, por isha ende një 9 vjeçare, një fëmijë që, shpesh nga fjalët e p rind ërve ap o gjestet e tyre, n d ih em i si të p astrehë . Rritesha u në d he njëkohësisht rritej d he u rrejtja, që nd ieja p ër njeriu n, i cili shkatërroi fam iljen tim e, që vrau babain tim. Ndërsa nga ana tjetër gjendja shëndetësore e nënës sime u vështiresua mjaft. Ajo qante dhe mbyllej në dhomën e saj. Kalonte shp esh herë faza d ep resioni. Pothu ajse e kisha ndërprere komunikimin me të. Kishte ditë që as nuk e shihja fare dhe nuk e vizitoja në dhomën e saj. Sot jam 16 vjeç dhe ja, ku jam pa rini, pa lumturi dhe pa familje. Po shikoj, sesi ajo p o m ë shkatërrohet d ita - d itës d he ato, që ngelen janë vetëm d isa grim ca m ikroskop ike, të cilat m u nd ohem t i mbaj në grushtat e mi, por ato janë kaq të imta dhe të lehta, saqë rrëshqasin butësisht dhe bien në tokë të pashpresa dhe të pajeta. Jam një adoleshente pa jetë, pa ëndrra, pa qëllime, p a a sg jë d h e p ër m ë tep ër m e n jë jetë b osh e d h e të pakuptimtë. Synimi, për të cilin jetoj, është të gjej vrasësin e babait tim dhe, më pas të ndodhi çfarë të dojë me jetën time. Kaq ,- d he p orosita një gotë të vogël m e calvad os, p asi çokollata e ngrohtë s m ë hynte m ë në p u në. E m ora gotën d he e ktheva p a llogaritu r d he p yetu r asnjë. I hod ha një vështrim orës së varu r te m u ri i lokalit. Po shkonte 13.00.

ANXHELA QIRUSHI

Doktor Bernardi dhe lajmi ogurzi

D oktor Bernard i d o të

ishte kthyer. E p ërshënd eta zotin Holman, duke i premtuar se do ta rishikoja prapë. Ai ishte personi i vetëm, ku arrija të flisja plotësisht e lirshme. Më dukej se ai më kuptonte mjaft mirë. Thua se isha krijesa e tij. Sa qesharake që p o bëhem m e m end im et, që kam ! Çdokush mund të na kuptojë, nëse vërtet përpiqet për këtë. I largova këto mendime shpejt e shpejt dhe i rrasa diku, në një cep të mendjes sime për të heshtur. Tani ishte koha, kur d u het të interesohesha p ak p ër gjend jen e nënës sim e d he të bëja pyetje të sakta dhe mos të tregoja se isha thjesht një 16 vjeçare. Nuk doja për asgjë në botë të krijoja këtë mendim. Doktor Bernardi më priti mjaft mirë në zyrën e tij. - Më vjen m irë që jeni këtu , - tha ai. - Më thoni çfarë d oni t ju sjell p ër të p irë? Ishte vërtet shumë i sjellshëm. Në të vërtetë ajo, që doja të pija ishte një verë e fortë burgonjeze, por nuk duhej aspak të bija në sy për keq te ky zotëri. Porosita ujë. - Jam këtu, sepse dua të më tregoni gjithçka mbi gjendjen e mamasë sime. - Patjetër N ë a të m om en t v jen u ji, q ë k ish a p or ositu r d h e falënderova shërbyesen. - Atëherë vazhdojmë. Jam e gatshme të dëgjoj çdo gjë. - Mam asë su aj iu shfaq kjo sëm u nd je, p ikërisht, p as vdekjes së bashkëshortit të saj. - Ajo ka qenë një grua e vuajtur dhe jeta nuk e ka lënë p ër asnjë m om ent të çonte kokën, të shikonte rrezatim in e

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

diellit e më pas të buzëqeshte sadopak. I vetmi çast i lumtur i saj ka qen ë lin d ja e vëllait tim , m eqën ëse gjatë kësaj shtatzanie ajo kishte p roblem e të shu m ta d he frikohej të h u m biste fosh n jën , që ajo m ban te n ë bark. Gjith m on ë mendonte se çelësi i lumturisë së saj ka qenë lindja e një djali d he, kur vëllai im, falë Zotit, lind i shënd oshë e mirë, ajo u gëzua mjaft. Pashë për herë të parë fytyrën e saj të mbushur me buzëqeshje e lumturi dhe pse ato ishin të copëtuara, nuk binin shumë në sy... ,- përfundova unë së thëni. - Kam p asu r rastin, zonju shë, të bised oja m e m am anë tuaj dhe vërtet kam kuptuar se ka qenë një zonjë e vërtetë, p or rrethanat e jetës p o e bëjnë atë të p ërfu nd ojë në një god inë të tillë - Po, po përfundon në një godinë të tillë, - përsërita unë d he ktheva bid onin e shishes m e u jë. N d jeva d içka të m ë ngelte në grykë. - Urdhëroni, ja ku po ju tregoj analizat e nënës suaj. Më vjen keq, por duhet ta shtrojmë menjëherë këtu. Po e d ëgjoja shu m ë herë frazën m ë vjen keq , m ë vjen keq . Sot nga ky d oktor nu k p o nd ihesha asp ak m irë. Fu nd ja kjo ishte p u na e tij d he nu k kishte p se t i vinte keq. Asaj, të cilës d u het t i vinte keq isha u në, sep se d him bja d he trishtimi do të zbarkonin, si të çmendura mbi mua. - Kur do shtrohet mamaja ime në këtë spital? - Pas dy ditesh, ajo do të gjendet këtu, - u nis të rithoshte p ërsëri m ë vjen keq , p or m u a m ë kishte ard hu r në m ajë të hu nd ës d he fola sa p ër të p engu ar këtë gru p fjalësh të neveritshme. - Dhe a d o të ku rohet nd onjëherë, ap o d o t i d u het të kalojë gjithë jetën e saj e m byllu r në këtë god inë gjigand e m e m u re të lartë, m e p orta të heku rta, m e d ru të gjatë, që qënd rojnë aty jashtë, si rojë

ANXHELA QIRUSHI

- Këtë nu k e d i as u në. Gjithçka varet nga ecu ria e shëndetit të nënës suaj. Më vjen keq. Ai sap o p ërsëriti fjalën , të cilës u në i d ru hesha aq shu m ë, fjalën , që nu k d oja ta d ëgjoja m ë asnjëhere, p or nuk kisha ç të bëja, derisa shënd eti i nënës sime kishte arritur në këtë p ikë, sa të ishte i varu r nga të tjerë, atëherë m e zë d u h et të p ran oja çd o gjë, që th osh n in n jerëzit, të cilët ku jd eseshin p ër të. Të m ërku rën banesa e re e nënës sim e d o të ishte kjo! E ard hm ja e gjatë d he p a kthim . Përshënd eta d oktorin d he u largova, d u ke p arë m e im tësi çd o p jesë të kësaj god ine. Tani d u het të filloja të mendoja seriozisht për të ardhmen time. Duhet të dominoja mbi këdo dhe çdo gjë. E vetme, por jo e pafuqishme! E vetme d he e gu xim shm e! Më p riste një jetë e gjatë, e lod hshm e e m e vështirësi të p afu nd m e. Por m e vëllain tim d he zonjën Shvaild en çfarë d o të nd od hte?! Si d o të p ërfu nd onin ata. Diku r i kish a p rem tu ar vëllait tim , se d o t i qën d roja gjithmonë pranë. Nuk dua ta përfytyroj dhimbjen, lotët, të cilët më duket se me pushtojnë që tani, kur do të ndahem m e d y njerëzit e vetëm , të cilët m ë kanë n gelu r. Zon ja Shvaild en m ë ka rritu r m u a d he babain tim . N u k m a bën zemra të ndahem prej saj, por në këtë Gjermani të mbaruar e p a të ard hm e e p a rini, nu k m u nd em të jetoj m ë. Thjesht nuk mundem. Duke ecur rrugës ndjeva lotët, që më rridhnin, pa kuptuar, nga sytë. Për fat të mirë nuk kishte shume njerëz rrugëve, sepse, përndryshe, do të më kujtonin të çmendur d he fu nd ja m u a kjo s d o m e interesonte shu m ë. Ku d inë gjë ata për jetën time, për dhimbjet, që më dhuron ajo çdo orë, çdo minutë e çdo çast?...Ku dinë gjë ata për rininë, të cilën u në s e kam ; p ër bu zëqeshjen d he lu m tu rinë, që s e kam p rovu ar ku rrë; p ër të ard hm en e p ad itu r, e cila m ë p ret, për ndarjen nga dy njerëzit e vetëm, që më kanë ngelur në

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

rruzullin tokësor? Ku dinë gjë ata... Çfarë dinë ata? Ata nuk d inë të nd jejnë. N u k d inë asgjë... Po vëreja që gjend ja im e p o rënd ohej m jaft. N ë shtëp i nu k m ë vihej. E çfarë të bëja aty? Të përqafoja dhimbjen, apo të shikoja njerëzit, që dua më shumë, sesi vuajnë?... Çfarë? Më duhet të iki sa më parë nga ky vend... Më duhet të iki... Sa me shpejt që të jetë e mundur. *** N u k m u nd esha të vazhd oja d ot m ë. Vend osa t i bëja një vizitë Sebastienit. Vajta dy ditë pa e parë. Më dukej sikur ai ishte shoku i vetëm , që kisha, sep se u në nu k p ara qu aja shumë të tillë. Kontrollova në xhepin e palltos dhe gjeta diku një fletë të vogël, të zhu brosu r d he të p alosu r keq. Aty d alloheshin d isa nu m ra. Ishte nu m ri i telefonit të tij. N u k d ija ç të bëja. T i telefonoja, ap o jo?! Isha në d ilem ë...Dhe nëse i telefonoja, çfarë d o t i thosha? Po siku r ta m errja d he t ia m byllja telefonin? Boll! Unë nu k jam m ë një kalam a p ër lojëra të tilla. Nuk ka asgjë të keqe të telefonoja një mik dhe të kaloj pak kohë me të, duke i treguar diçka, mbi ngjarjet e m ia, m e shp resën se ai m u nd të na nd ihm ojë. Çd oku jt i ndodh kjo. Ndalova hapat te një kabinë e vjetër telefonike. Më duhet të prisja radhën për rreth gjysmë ore. Ishin njerëz të tjerë para meje. Dëgjoja, teksa thoshin: - Dhe pak kohë na nd ajnë nga lu fta d he vetëm shu m ë p ak kohë. Ika p ak m ë tu tje. N u k m u nd të vazhd oja t i d ëgjoja m ë. Dukej sikur ridëgjoja fjalët e mia. Sa më shpesh i përsërisja këto, më dukej sikur i dëgjoja kudo edhe pse, ndoshta në të vërtetë, njerëzit flisnin për gjëra krejt ndryshe nga unë. Më në fund dhe një vajzë e vogël, e cila, kushedi me kë fliste në telefon, e uli d orezën e telefonit me shumë inat. S d ihej çfarë lajm i të hid hu r d o të kishte m arrë, gjë që m u a nu k m ë

ANXHELA QIRUSHI

interesonte shu m ë. Më p ërshtyp ëzoi vep rim i, ku r njeriu m err nd onjë lajm të keq reagon ashp ër. Shtyp a nu m ërat e telefonit të Sebastienit. U p ërgjigj sakaq. E p ërshënd eta. U tregua shumë i sjellshëm me mua dhe ishte i gatshëm të më nd ihm onte. Vend osëm të takoheshim p as 15 m inu tash te kafeja më e afërt. E falënderova dhe ula dorezën e telefonit. I hod ha një vështrim vetes sim e. Kisha tërë d itën që p o end esha sa and ej - këtej d he nu k d ija asgjë p ër gjend jen e nënës sim e. Kartës sim e i kishin ngelu r end e d he d isa m inu ta. Vend osa t i telefonoja zonjës Shvaild en p ër ta p yetu r m bi gjend jen e nënës sim e. I telefonova. Prita p ër d isa m inu ta Asnjeri nu k p o e ngrinte telefonin. Po filloja të shqetësohesha. Me siguri aty është duke ndodhur diçka. Kohë nu k kisha të kthehesha në shtëp i, p ara nu k kisha t i telefonoja Sebastienit d he t i thoja që të takoheshim më vonë. N d ieja d y zjarre, që p o m e p ërcëllonin lëku rën në m ënyrë të p ashp irt N ë m om ent vend osa Ku r, p ap ritu r, shikoj Sebastienin. Kishte ard hu r shu m ë m ë shp ejt. N u k m u nd t i thosha të më priste.

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

Lufta brenda vetes për të dalë në ajër të pastër

- e shumë që po më pret?- më pyeti ai. - Jo, fare, pasi ne e kishim lënë të takoheshim më vonë, - iu përgjigja me atë tonin tim të ftohtë. -E d i këtë, por m u d uke e shqetësuar në telefon, prand aj renda direkt drejt teje, për të të ofruar ndihmën time. Këto fjalë m ë bënë të nd ihesha m irë d he e sigu rt, p or më dukeshin, paksa të tepërta, duke qenë se ne kishim vetëm d isa d itë që thjesht p ërshënd eteshim m e njëri - tjetrin d he kishim zhvilluar vetëm dy biseda të vogla. - Faleminderit , por nuk kishe pse të shqetësoheshe. - Gjithsesi, ku ke nd ërm end të shkojm ë?- p yeti ai, p a nguruar. - Di një bar të vogël dhe të ngrohtë,... Mund të shkojmë atje, nëse je dakort. - Pa problem... E ke në dorë ti të zgjedhësh sot, - tha ai d he m ë d hu roi një bu zëqeshje. Të njëjtën gjë d u het të bëja dhe unë pastaj dhe për më tepër duhet të sillesha në mënyrë p ak m ë të sjellshm e d he m ë të d ashu r. N u k gjen tashm ë njerëz të tillë. Pa hu m bu r kohë u nisëm . U fu tëm brend a d he atje, shkarazi m e zu në sytë zotin H olm an. I kërkova lejë djalit, shkova e përshendeta. Edhe pse kishim pak kohë që ishim ndarë, përsëri më kishte marrë malli për të. Diçka e çuditshme po ndodhte me karakterin tim. Duheshin muaj, vite për të treguar një mirësjellje dhe dashuri të tillë me dikë. Ai na propozoi të uleshim bashkë me të. Të them të drejtën m e p ëlqeu si id e, p or s e d ija si d o t i tin gëllon te kjo Sebastienit. Preferoja të qënd roja në shoqërinë e të d yve.

ANXHELA QIRUSHI

Për fat të m irë Sebastien i ish te d akort. N d ën jëm d h e biseduam gjatë. Zoti Holman na jepte këshilla mjaft të mira, të cilat, d om osd oshm ërisht, ne d u het t i zbatonim ato në p raktikë. Qënd roja si në gjem ba. N d jeja d içka nga brend a, e cila d u kej siku r p o m ë m errte frym ën. Aty isha, p or mendja ime udhëtonte diku tjetër. U kërkova ndjesë dhe u largova, duke i përshëndetur. *** Këto ishin fjalët, që thashë dhe u largova e turbulluar, e pafjalë. Ecja avash, shkelja me këmbë gjethet, që gjendeshin në tokë d he shpesh herë ngrija kokën lart për t u ngushëlluar sad op ak nga p rania e yjeve. N u k d ija asgjë, se çfarë ishte bërë m e vëllain tim . Besoj se fqinja d o të ku jd eset p ër të derisa zonja Shvailden të kthehej nga spitali. Hapa dritat e shtëpisë dhe të ulur aty në errësirë gjeta Sebatienin. U çudita vërtet shumë nga prania e tij. - Jam këtu p ër të të p rop ozu ar d içka, që m u n d të ndryshojë jetën tënde, - u dëgjua zëri i tij, pasi ndeza dritat. - Jam e lod hu r d he nu k jam në qejf p ër të të d ëgju ar As fuqi të flisja nuk kisha. -Dëgjom ë, të lu tem ... Ram ë d akort m e zotin H olm an rreth diçkaje. - Pa u konsultuar më parë me mua?- shtova e habitur. - Ka lidhje me jetën tënde, me fillim tënd të ri. Dëgjomë dhe hesht për disa minuta. Siç e di, unë kam jetuar në Francë për gjashtë vjet rrjesht dhe e di sesi funksionon jeta atje. Këtu ti je duke parë me sytë e tu dhe duke ndierë me duart e tua shkatërrimin e jetës tënde. Duhet të fillosh të besh diçka dhe, për të bërë këtë duhet të lësh disa Nëse kërkon një jetë të re, një rini që ti e do kaq shumë, atëherë largohu një herë e mirë nga ky vend. Dikush po thërret emrin tënd. Nuk e dëgjon këtë?

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

- N u k d ëgjoj asgjë d he boll m e këto. Për jetën tim e vendos vetëm unë dhe asnjë tjetër. - Është e kotë të bised osh m e ty. Urd hëro, m erri këto paratë, m i d ha zoti Holman për ty d he për jetën tënd e të re, nëse d o të rinisësh një të tillë, - përfund oi ai d he përplasi d erën. Nuk mund a t i thosha asgjë, sepse ai u largua kaq shpejt. Ngela e vetme me paratë në dorë dhe me mijëra pyetje, që më turbullonin kokën. Nesër duhet të merrja një vendim të shpejtë për jetën time. I telefonova spitalit për të pyetur dhe një herë për gjendjen e zonjës Shvailden. Ndihesha fajtore për veprimet e nënës sime. Shyqyr Zotit, ajo ishte mirë d he në një nga këto d itët d o të kthehej në shtëpi. Nd ieja kokën, teksa ishte gati të më pëlciste, këmbët dhe duart, që më ishin rënd uar. Bëra një d ush d he vend osa të shtrihesha. Piva një aspirinë të shoqëruar me pak Calvad os . Kishte ngelur një shishe e fundit dhe sot e vura re, teksa po shkëlqente në dritë. Gjumin e bëra me hopa. Ënd rrat d he mend imet s më linin të flija e qetë. Parashikohej një stuhi, që do të ndodhte në jetën time dhe këtë, ose duhet ta ndaloja, ose do ta lija të më jepte goditjen e fundit të dështimit të një jete prej 16 vitesh! E lashë gotën mbi komodinë dhe mbulova kokën me jastëk. Ndieja shumë d himbje të fortë koke. Dëgjova zilen e telefonit d he renda menjëherë për ta ngritur mos kisha ndonjë lajm tjetër për zonjën Shvaild en, por jo, ishte zoti Holman, teksa më pyeste sesi nd ihesha d he a kisha marrë një vend im, përsa i përket të ard hmes sime. Nuk mund esha t i flisja shumë d he për këtë arsye e ftova të vinte nesër paradite, për të pirë një çaj të ngrohtë në shtëpinë time. E falënderova për shqetësimin dhe ula dorezën e telefonit. Ngjita shkallët dhe diku vura re një fotografi të babait tim E mora në d uar d he e vështrova gjatë. Mendoja që, nëse ai do të ishte ende gjallë, çdo gjë do të ishte nd ryshe, por lufta e mallkuar nuk pyeti për asnjë d he

ANXHELA QIRUSHI

asgjë, kur e largoi atë prej nesh. Të rrish dhe të mendosh se ç është jeta e ç janë njerëzit nuk do gjeje dot përgjigje të rregullta, por thjesht do të bëheshe pjesë e një rrëmuje të pafundme. S do të mundje t i lidhje dot pjesët me njëra - tjetrën dhe si përfundim do të çmendeshe nga gjithçka. Kisha një jetë, në të cilën po mundohesha për një jetë më të mirë dhe e dëshiroja këtë mjaft fort, por fundi nuk ishte aspak, siç e mendoja dhe e dëshiroja unë. Dikur kjo shtëpi ka qenë e mbushur, ndërsa sot është e zbrazët, e ftohtë dhe e vetmuar. Si mund të jetosh, kur prindërit e tu kanë vuajtur kaq shumë, saqë nuk mundën t i bënin dot ballë jetës, por u larguan ngadalë - ngadalë në mënyra dhe kohë të ndryshme?! Si mund të mendosh për lumturinë, kur ajo botë jashtë buçet vetëm për luftë, për triumf dhe aspak për një jetë të qetë dhe normale? Si mund të jetosh, kur e di që fundi po afron? Si mund të jetosh, kur nuk të ka ngelur asgjë tjetër, përveçse d isa thërrim eve të vogla të mbu shu ra m e kujtime? Si mund të jetosh, kur je duke vdekur, pak e nga pak çdo ditë, ku çdo frymëmarrje dhe e rrahur zemre është pakëz vdekje? Si mund të jetosh, kur ke marrë kaq shumë goditje të rënda, saqë e ke të vështirë të ringrihesh sërish? Unë jam ende e re dhe duhet t u bëj ballë të gjitha këtyre dhe të tregoj se mundem të rinis diçka të re, por si? Du het ta zbu loja. Koha p o m ë m baronte d he p ak d itë m ë kishin ngelu r p ër m arrjen e vend im it. I hod ha një sy orës. Po afronte tri e m ëngjesit. Du het të qetësohesha p ak dhe të isha e freskët për takimin e nesërm me zotin Holman. *** - Mirëmëngjesi, Deborah! Ishte zoti Holman te dera e shtëpisë sime. - Përshënd etje, zotëri. H yni brend a, - vazhd ova u në, duke treguar një mirësjellje të madhe ndaj këtij njeriu, i cili

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

po më jepte, në këto momente dhimbjeje, ndihmesë të madhe, për të kapërcyer vështirësitë e mëdha për një vajzë në moshë të vogël, siç isha unë në të vërtetë, pavarësisht se si hiqesha. - Si ndihesh sot ? - Po vazhd oj të jetoj, - iu p ërgjigja u në. - Më thoni, ju lutem, çfarë dëshironi të pini?... Dje gjeta një shishe të vjetër calvad osi nga ato, të cilat p inte babai im . Është shu m ë i m irë. T ju sjell një gotë? -Preferoj më mirë një filxhan me kafe. Dje kam qëndruar deri vonë me atë djaloshin, Sebastienin. Biseduam gjatë dhe p im ë, d erisa u d ehëm . N u k d o ta p ërballoja ed he nd onjë gotë tjetër sot, p ërnd ryshe rrezikoj të shtrohem në nd onjë spital, - tha ai dhe nënqeshi. - Urdhëroni, - dhe i zgjata filxhanin me kafe. - Më thuaj çfare vendose? A i more paratë, që të dërgova dje? - End e s kam vend osu r asgjë. Falem ind erit p ër to! Janë shpenzime për ju... - Koh a p o ikën d h e n u k ësh të asp ak e n evojsh m e prezenca e kokëfortësisë tënde për të marrë një vendim kaq delikat, që ka lidhjen me të ardhmen tënde! - Ju nuk keni pse të shqetësoheni kaq shumë. Jeta është imja. Kujdesuni për tuajën. Urdhëro lexojeni, - dhe i zgjata gazetën e mëngjesit. - Pas një jave parashikohet luftë. Bëni mirë të kujdeseni për atë kokën tuaj tullace. - Më vjen për të qeshur me ty dhe me këtë gazetën idiote. Kam kalu ar kaq shu m ë nga jeta, saqë nu k frikësohem m ë nga asgjë. Tmerrin e jetova këtu në tokë. Mora pjesë në një lu ftë të ashp ër e të p ashp irtë d he ti p ret të kem frikë tani? Tani, kur fundi im po afron? - Atëherë veproni si të doni, por nuk preferoj aspak të ndërhyni në jetën time.

ANXHELA QIRUSHI

- Unë p o m u nd ohem t ju nd ihm oj. Jeni vajza e m iku t tim m ë të m irë, që kam p asu r nd onjëherë në jetën tim e. Kuptojeni këtë, ju lutem! - Sipas jush çfarë duhet të bëj, pa më thoni? - Të largohesh sa më parë që të mundesh nga ky vend. Ik diku, ku nuk ka luftë. - E gjithë bota është në lu ftë. Franca, Italia, Belgjika, Kontinenti Aziatik, p ërvec Tokës së p rem tu ar Am erikës, p or është e p am u nd u r të shkoj aq larg. Doku m entet e m ia nu k m ë bëjnë p u në p ër të shku ar aty, p ërveçse - Shp rehu , - tha zoti H olm an d he m u d u k siku r m ë dha kurajë. - Vetëm, nëse shkëmbej këto para, që më dhatë ju, me ndonjë njeri që bredh këtu, në Osnabruk me dokumentet e rregullta, që mund të ketë. - Mend oni, vërtet, si një fëm ijë, - tha ai d u ke qeshu r. Kush do të ishte ai që, në këtë kohë, do mendonte se paratë janë m ë të rënd ësishm e se jeta? Ku sh?... Më tregoni një shembull, ju lutem?... - Ka disa njerëz, të cilët mendojnë se me anë të parave m u nd të sigu rojnë jetën. Qyteti ynë ka shu m ë p ijanecë, që çfarë nuk do bënin të gjenin qoftë edhe disa të holla për të blerë një shishe me pije... - Dhe ti mendon se njerëz të tillë, kur nuk sigurojnë dot as qind arkat p ër të blerë një gllënkë d o të kenë sigu ru ar dokumente të rregullta? Vendoseni dhe arsyen në punë dhe jo vetëm fjalët. - Dakort, dakort! Ishte thjesht një mendim. - Mendim i pavend, doni të thoni, - dhe ktheu gllënkën e fundit të filxhanit të kafesë. - Faleminderit për plotësimin. - Nuk është koha për lodra dhe fjalë të tepërta. Fillo të

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

vep rosh. Ke vetëm d isa d itë kohë në d isp ozicion. Merr vendime të shpejta dhe të sakta. -T i jap ësh op tim izm it një ku p tim , është si të vërtetosh ekzistencën e së vërtetës, të fillosh të gënjesh, duke menduar se ashtu do të gjesh kuptimin e jetës, - pëshpërita ngadalë. Zoti Holman nuk arriti të më dëgjonte plotësisht. -Çfarë thatë, zonjushe? - Diçka personale, me veten time, - ia preva shkurt. - Urd hëro m erreni nu m rin tim të telefonit. Te nu m ri, që iu p ata d hënë, nu k d o të m ë gjeni m ë. Me telefononi te ky numër, sa herë të keni nevojë për diçka. Do jem këtu për ju përherë! - Faleminderit, - dhe, për herë të parë, iu hodha në qafë dhe e përqafova fort, shumë fort. E ndieja diçka më tepër. Ishte një qelizë diku brenda në trupin tim, që e donte, pa kushte dhe pa limit këtë zotëri Një ndjenjë, që nuk e shpjegon dot, por që ajo ka aftësinë të të lejë pa fjalë e të të zhd uk të gjitha mendimet, të cilat mund t i kesh në kokën tënde. - Kënaqësia është e imja. Më vjen mirë, nëse kam arritur t ju nd ihm oj sad op ak, - p ërfu nd oi ai d he m ë p u thi fort në ballë edhe u largua. *** Ja ku n d od h esha sërish vetëm . H ap a televizorin të shikoja ndonjë lajm të fundit mbi të rejat e vendit, por nuk kishte asnjë të re. Çd o stacion fliste p ër lu ftën, që afronte, për përgatitjen e trupës sonë naziste dhe pwr rezultatet, të cilat dukeshin se ishin bërë të ditura që tani. E mbylla direkt rad ion m e inat. N u k m u nd t i d ëgjoja ato d okrra. I kisha d ëgju ar shu m ë herë. Do ishte m irë të shkoja d he të takoja m am an ë tim e. T i jep ja lam tu m irën e fu n d it, sep se d o largohesha në një rrugë pa kthim e pa kujtime. Çdo gjë do

ANXHELA QIRUSHI

të merrte fund në Osnabruk. Çdo gjë, që doja të bëja, duhet ta bëja brenda këtyre dy ditëve, më pas do të isha diku larg Gjermanisë Hitleriane, e lirë dhe e pavarur. Pas kaq shumë vitesh, sot vesha një fund stof, të cilin ma kishte qepur vetë nëna ime. Ishte i kuq me disa vija të vogla ngjyrë floriri. *** Arrita p ërp ara d erës së Çm end inës. Sot ishte e d iel. Zhvillohej një cerem oni e vogël në kishëzën, aty p ërreth. Pyeta se ku m u nd ta gjeja d oktor Bernard in. Më thanë që ishte brend a në kishë. Po nd iqte m eshën, së bashku m e të çmendurit. Mora guxim dhe hyra aty brenda. Qëndrova nga fu n d i. N u k e kish a sh u m ë të vësh tirë të d alloja kokën flokëkuqe të nënës sime. Ja ku ishte, aty në rreshtat e parë, në krah m e d oktor Bernard in. Du kej e qetë d he e d ashu r sot. Mezi prisja të mbaronte mesha dhe ta takoja për herë të fu nd it, p ër herë të fu nd it - Mirëd ita, d oktor! Kam ard hu r p ër të p arë m am anë tim e, p or, si fillim m ë th on i, si p o sh kon gjen d ja e saj shëndetësore? - Du ket siku r është p ërm irësu ar goxha, zonju shë. Më vjen m irë p ër këtë,- m ë tha ai. - Takojeni p ër gjysm ë orë, aty jashtë, tek ato stolat prej druri, atje tej. Bashkë takohemi sërish, më vonë. U u la te një nga stolat. Prisja m e p ad u rim të shikoja nënën tim e N d ieja zem rën, teksa kërkonte të d ilte jashtë kraharorit, duart po më dridheshin, këmbët po mbështillnin njëra- tjetrën, erën që p o m ë led hatonte lehtë flokët d he i frynte zjarrit të nd ezu r në brend ësinë tim e, gjaku n teksa vlonte në tem p eratu rën m ë të lartë të m u nd u r. N u k ishte aq e lehtë, siç e kisha m end u ar. Të nd ahesh p ërgjithm onë m e një njeri, që të ka sjellë në jetë d he të ka m ësu ar kaq

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

shumë gjëra dhe tani do ta rishikoja prapë në një botë tjetër, të zhvlerësuar, është mjaft e vështirë. I hodha një sy orës, që kisha vendosur në dorë. Ma kishte dhuruar Zonja Shvailden p ër 15 vjetorin tim . N u k p o m ë besoh ej p ërp ara kish a mamanë time. - Jam unë, vajza jote, - dhe iu hodha në qafë, e përqafova dhe lotët filluan të më dilnin menjëherë nga sytë e mi. Dhe ja, ku p o nd od hte ajo që u në i frikësohesha m ë tep ër Nëna ime nuk po me njihte më. Ajo më largoi tutje, por jo me forcë, lehtwsisht. Unë ngela e ngrirë në vend. - Mami jam unë, vajza jote, Deborah, kujtomë... Duhet të më kujtosh, të lutem!! Më ke dhuruar jetën. Më ke rritur d he m ë ke m ësu ar kaq shu m ë gjëra. N u k të ku jtohem ?! dhe përfundova këtu fjalët, të cilat më buronin nga zemra. Nuk mundesha të flisja më tepër. Lotët po më pengnin kaq shumë, saqë më dukej, sikur po më merrnin frymën. U ula në stol, sep se ishte e kotë të flisja m ë tep ër. Ishte vërtet e kotë. Ajo nu k m e njihte m ë. I m ora d orën d he i thashë: Lam tu m irë! d he se d o të shiheshim së shp ejti. U largova menjëherë nga muret e kësaj godine, riktheva d he një herë kokën p ër t i thënë: Lam tu m irë, o zem ër e zem rës sim e, lam tu m irë!

ANXHELA QIRUSHI

Ideja e largimit e hedhur në tavolinë me miqtë

N u k kisha m ë fu qi as të vazhd oja rru gën. Për fat të m irë tim in m ë nd od hej m e vete nu m ri i telefonit i zotit H olm an. N u k ngu rova p ër t i telefonu ar. N d alova në një bar të afert d he vend osa ta p risja aty, nd ërkohë p orosita një calvados shumë të fortë. - Çfarë ka nd od hu r? d ëgjova, p ap ritu r, një zë nga m brap a karriges sim e. Ishte zoti H olm an d he d u kej vërtet shumë i shqetësuar. - Ulu dhe po filloj të të tregoj gjithçka, ndërkohë që unë p o shkoj p ak në tu alet, p ër t u fresku ar d he p ër të hequ r d isi d him bjen , e cila m ë p asqyroh et qartë në fytyrë, ju p orositni çfarë të d ëshironi. Mend oj se është nata im e e fundit në Gjermani. Po iu qeras unë, - dhe, pasi përfundova këto fjalë, u largova p ër t u shp ëlare p akëz. N d ërkohë që po i hidhja ujë fytyrës, vështrova për një kohë të gjatë veten tim e në p asqyrë. M u d u k vetja si një kllou n i p ashp resë. Mora peshqirin, që ndodhei aty dhe u fshiva shpejt e shpejt. Zoti Holman kishte ndezur një puro dhe e shoqëronte atë me një uiski norvegjez. U ula në karrigen time. Shikimi im u përplas me atë të zotit Holman. -I telefonova dhe Sebastienit. - Unë nuk ua kërkova këtë gjë ... - Është një ndër miqtë e paktë që ti ke,- tha zoti Holman. - Sonte do të doja të ishim vetëm ne të dy, të rikujtonim për herë të fundit historitë e jetës sonë, - dhe hodha shikimin nga ora. Thuajse po prisja të ndodhte diçka. Ndoshta kisha një parandjenjë.

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

- Pak më parë më thatë se, sonte është nata juaj e fundit në Gjermani? - E vërtetë!- iu përgjigja ftohtë, si gjithmonë. - Atëherë, nuk mendoni se ju nevojitet pak ndihmë? - Nuk po ju kuptoj...Flisni më qartë. - Sebastien i ësh të n jë n d ër n jerëzit, që m u n d të të ndihmojë të kalosh kufirin. Besoj se e kupton, ku dua të d al - Dhe ju prandaj i telefonuat? - Faleminderit për mirëkuptmin, - tha zoti Holman dhe më dhuroi një buzëqeshje. N d ën jëm p ër p ak koh ë të d y të h esh tu r, d erisa n a erdhën pijet, që kishim porositur. - Salut!- përshëndeta unë në frëngjisht dhe ngrita gotën e calvadosit në shenjë respekti kundrejt zotit Holman. - Po filloni ta flisni qysh këtu frëngjishten?- tha ai, duke qeshu r d he ngriti gotën e tij, d u ke e p ërp lasu r p akëz m e timen. - N u k është keq d içka e tillë,- shtova u në d he ktheva gllënkën e parë. - Ke menduar mënyrën, sesi do të largohesh?- pyeti ai d he m u d u k m jaft i shqetësu ar. - Në mënyrë legale, - thashë unë. - Kjo d o të th otë që, - vazh d oi zoti H olm an , p or vendosa ta ndërpisja menjëherë. - Kjo d o të thotë që d o të shkoj në Francë d he jo në A m e r ik ë . N u k g jet a a s n jë q ë t ë m ë n d ih m o n t e m e d oku m en tet d h e falem in d erit, p or n u k kam d ësh irë të rrasem që në m oshën 16 vjeçare në nd onjë bu rg, ku d o të më merrej jeta shpejt e shpejt. - Dhe m e çfarë d o të m erresh në Francë? A ke njeri që do të të ndihmojë atje? - Do të p u n oj d h e, p atjetër, që d o të vazh d oj d h e

ANXHELA QIRUSHI

shkollën. Falë Zotit, më kanë mbetur disa para akoma nga ku rsim et, që kam bërë, p astaj m ë nd ihm ojnë goxha d he paratë që më dhatë ju, - dhe hodha sytë nga dera e lokalit. - Mirë, jo keq, - m iratoi m end im in tim zoti H olm an, por me familjen tënde çfarë do të ndodhë? Pyeti shp ejtësisht ai d he ku rioziteti d u kej siku r i qe shkruar në fytyrën e tij bardhoshe dhe të mbushur me quka. - Familjen? Pse paskam unë një të tillë? - ia preva shkurt dhe ftohtë kësaj radhe. - Patjetër që p o...Ke vëllain tënd , nënën tënd e ed he sigurisht zonjën Shvailden, e cila iu ka rritur dhe është kujdesur për ty, derisa ju arritët të bëheshit kjo që jeni sot. (Zoti Holman njëherë më fliste me ju, një herë më fliste me ti). - Doja t ju flisja rreth çeshtjes së nënës sim e. Shkova sot në god inën e p sikiatrisë d he vend osa ta takoja atë, qoftë edhe për disa minuta. Sot ishte e diel dhe te kisha, përkrah god inës, zhvillohej m esha javore. Kështu që m ë d u het të prisja, derisa të përfundonte. - E takove zonjën Zehteinen?- p yeti m e p ad u rim zoti Holman. - Ishte shumë më e vështirë nga si e kisha përfytyruar. Ajo nu k ishte m am aja im e. N jë nënë e vërtetë nu k e shtyn ku rrë fëm ijën e vet në atë m ënyrë d he gjithm onë d o jetë gjithçka, që do ta bënte ta kujtonte fëmijën dhe ta donte me gjithë shp irt. U nd jeva keq, e vetm u ar d he e nënvlerësu ar. Lotët më mbytën dhe u pendova që shkova dhe e vizitova. Fjala Lam tu m irë p ërm ban p eshën e ku jtim eve të një jete të tërë d he, që ta thu ash atë, d u het të kesh fu qi të m ëd ha. Sot e p ashë p ër herë të fu nd it nënën tim e Oh, ç d him bje! Ishte e kotë, vetëm si p am je besoja që ishte nëna im e, p or n g a k a r a k t er i d h e sjella n u k ish t e a sp a k a jo . Is h t e shpërfytyruar apo shndërruar në një përbindësh, që dukej

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

sikur nuk pyeste për asnjë, nëse lëndohej dhe për asgjë nëse linte p as, p ërveç vetes d he m bijetesës së saj, - p ërfu nd ova dhe çova d orën për t i bërë shenjë kamarierit, për të porositur dhe një gotë tjetër calvadosi francez. - N u k d u het të flasësh kështu p ër nënën tënd e, - shtoi zoti Holman me një ton mjaft agresiv..., dhe mjaft pive. - Për të unë nuk ekzistoj! - Nuk qe nëna jote, që zgjodhi të të harronte, por ishte fati i keq i kësaj jete m izore d he të egër, ishte faji i kësaj lu fte, që d u ket siku r nu k ka fu nd - E di çfarë doja?- pyeta zotit Holman - Ti kërkon shu m ë, m ad je m ë shu m ë se sa d u het, - u përgjigj ai. - Do të d oja Do të d oja të zhd u kesha nga toka, që ushqeu iluzionin e dashurisë. Pasi përfundova fjalinë hodha sytë sërish nga dera dhe aty qëndronte Sebastieni. Zoti Holman nisi të thoshte diçka, por Sebastieni arriti në tavolinën tonë në ato momente. - Përshëndetje, zoti Holman! Faleminderit për ftesën! tha Sebastieni dhe, më pas, vazhdoi: - Zonjusha Zehteinen, mirëmbrëma! Këto p ërshënd etje i tha m e m irësjellje d he m ë m ori d orën p ër ta p u thu r. N d ihesha e vlerësu ar në këto çaste, madje mjaft e vlerësuar dhe, papritmas, më shkëlqyen sytë. - Çfarë do të porosisni, Sebastien?- pyeta shpejt e shpejt. - Një gotë verë të kuqe nga Bordoja, do të qe mirë dhe do të më bënte mirë. Faleminderit! Pasi ai përfundoi fjalinë, unë i bëra me shenjë kamarierit për të sjellë pijen e tij të preferuar në atë moment. - Me çfarë rasti jem i m bled hu r të tre këtu , në këtë mbrëmje të sotme fantazmagorike? - pyeti Sebastieni. - Pyet zonjushen Zehteinen, - ia priti shkurt zoti Holman

ANXHELA QIRUSHI

dhe ktheu gotën e tij të wiskit. - Do të largohem që këtej..., - thashë unë me gjysmë zëri. - Çfarë? Dhe ku keni nd ërm end të shkoni? - p yeti shpejt e shpejt Sebastieni, i cili, siç dukej, nuk e kishte pritur fort mirë lajmin e dhënë prej meje. - Diku larg Gjerm anisë Në këtë kohe vjen kamarieri, i cili i sjell pijen Sebastienit. - Më thoni ku , ju lu tem ? N u k i d ihet, m u nd em t ju ndihmoj! - N ë Francë, në vend in, ku keni jetu ar d iku r ju ve, - ia priti zoti Holman. - Atëhere, ne mund të ikim bashkë... Si thoni? Unë ngela e habitur nga fjalët e Sebastienit. Ne kishim p ak kohë që njiheshim d he d içka e tillë d o të m bante m e plot gojë emrin çmend uri . Ishte absurd e, qesharake, por Zoti Holman më ndërpreu mendimin, duke thënë: - Po me çështjen e tyt eti, çfarë do të ndodhë? N u k d ija si t i p ërgjigjesha. Kjo ishte një nga gjërat, që nuk e kisha menduar ende. - Ti doje kaq shumë të zbuloje fajtorin e babait tënd dhe tani dorëzohesh në këtë mënyrë, - vazhdoi zoti Holman me kompentencë dhe plot siguri. - Vazh d oj ta d u a d h e d h e u n ë d o të vazh d oj të p ërp iqem të gjej vrasësin - Nga Franca?- pyeti me ironi zoti Holman. - Unë do të gjej një mënyrë. Mjafton të mos mbulohem nga palltoja e pesimizmit, - shtova prerë dhe ftohtë. - N d aloni që të d y... Po silleni si fëm ijë të vegjël, ndërhyri Sebastieni. - Nuk po mund ohem të grind em, por d ua më të mirën për zonjushen Zehteinen..., - i ktheu përgjigje menjëherë zoti Holman.

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

- Du het të m end ojm ë d içka...d he këtë ta m end ojm ë shpejt dhe saktë. Koha po vrapon si e çmendur. Thua se ka ndonjë konkurs vrapi, ndërsa ne jemi duke qëndruar në një bar që një zot e di, si e ka emrin, duke thënë fjalë të kota, foli Sebastieni. - Ne po përpiqemi... Unë po përpiqem, - thashë me zë të ulët dhe të ngjirur. - Ka a r d h u r k o h a t a t r eg o sh k ët ë g jë, z o n ju sh a Zehteinen, - kritikoi d u ke m ë tregu ar m e njërin gisht zoti Holman. - Si fillim d u het të p resësh biletën e trenit... Të jesh e pajisur me dokumentacione të rregullta dhe të gjesh fuqinë të ndahesh nga njerëzit, të cilët i do më shumë, për të rinisur një jetë të re, një jetë tënden, - e mbylli bisedën Sebastieni. - Për biletën d o të të nd ihm oj u në. N joh një shoku n tim , që shet të tilla m e kosto të u lët. N esër një biletë e tillë do të jetë në dorën tënde, - shtoi zoti Holman. - Atëherë salut, kameradët e mi të vetëm, - dhe ngrita g otën , e p er p la sa m e g otën e z otit H olm a n d h e të Sebastienit. - Salut, zonjushë Zehteinen! Të uroj fat në jetën tënde të re, - uroi zoti Holman, duke hequr në një mënyrë tërheqëse një cifël të vogël nga puroja e tij e ngelur në buzët e holla dhe sen su ale d h e, m ë p as, p iu gllën kën e fu n d it të w iskit norvegjez. - Po vete vonë. Duhet të shkojmë, - tha Sebastieni. N e ishim të vetm it, të cilët kishim ngelu r në lokal së bashku m e p astru eset. Ora p o shkonte 4 e gjysm ë d he të gjithë ishin larguar. Pagova paratë dhe të tre u ngritëm nga tavolina, duke dalë në ajrin e pastër të qytetit. Nuk dëgjohej këm bë njeriu . Gjithçka heshtte në një m ënyrë të tillë që të fu ste d atën. N d ieja gjithm onë e m ë tep ër shkatërrim in e

ANXHELA QIRUSHI

këtij qyteti. Fillova të ndihesha keq për këtë, sepse këtu kisha lindur dhe kisha jetuar për 16 vjet rresht dhe tani do të më d u het të largohesha një herë e m irë nga ai, p ërnd ryshe d o të bren gosesh a ed h e m ë tep ër, d u ke p arë m e këta sy rrënim in e këtij vend i, të cilin, d iku r, e kisha d ashu r aq shumë...

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

Shpërblimi i zakont ë: Mosmirënjohja

N ë fundin e rrugës, u ndava nga të dy miqtë e vetëm që kisha, i përshendeta dhe u urova një gjumë të ëmbël. Fillova të mendoja, se çfarë do të ishte duke bërë nëna ime, në këtë orë të von ë. Siç p o ecja rru gës m u sh faqën ku jtim e të ndryshme, që kisha kaluar me njerëzit, të cilët i doja pa limit dhe pa kufi, me njerëzit e familjes sime. Kujtoja mbrëmjet e vona, kur qënd roja me babain tim në ballkonin e d homës sim e, p ër orë të tëra, d u ke parë yjet, hënën d he qiellin e mahnitshëm. Më pas më erdhën në mendje debatet e shumta, që bëja me nënën time; kur mblidheshim të gjithë në festa, së bashku me zonjën Shvailden dhe bisedonim për një kohë të gjatë. Tregonim secili historitë e veta d he kënaqeshim kaq shu m ë, d u ke qënd ru ar së bashku . N d ërsa sot, sot është nd ryshe. Të gjithë ne jemi të shkatërruar . Mamaja ime ka përfunduar në një godinë të bardhë, gjigande dhe me mure të hekurtë, që nd ryshe njihet me emrin Çmend inë . Babai im është larguar nga kjo botë, para shumë kohësh. Zonjusha Shvailden është shtruar në spital, duke rrezikuar kështu jetën e saj. Unë d o të largoh em p ërgjith m on ë nga ky vend i tmerrshëm d he mizor, i cili nuk më ka d huruar gjë tjetër përveç d himbjes d he plagëve të pafund me. Përsa i përket vëllait tim, një zot i mad h e d i se çfarë d o të bëhet me të. Ndjeva disa lot, teksa më rrëshqitën vrullshëm nga sytë e mi. Ngrita kokën d rejt qiellit d he mend ova: Diku, është d ikush, që vuan ed he më shumë se unë . U mundova të ngushëlloja disi veten time dhe vazhdova

ANXHELA QIRUSHI

rrugën për në shtëpi. Teksa po ecja më zunë sytë një pijanec, i cili ishte shtrirë në d he d he d u kej si një i vd eku r. Iu afrova për ta ndihmuar. E ngrita dhe e ula me kujdes në stolin, që ndodhej aty afër. Ai më falënderoi dhe më pyeti : - Kush jeni ju, që po më ndihmoni? - Jam asku shi, - thashë d he u la kokën. Lotët ishin gati të më shpërthenin. - Çudi!- thirri zotëria i dehur, që kisha ndihmuar. - Çudi! Për çfarë?- e pyeta, pasi isha kurioze të zbuloja se për çfarë e kishte fjalën. - Çu d i që kem i të njëjtin em ër, - tha ai d he i rrëshqiti pakëz këmba. - Më thoni, pse e katandisni veten deri në këtë fazë, kur ju n d ih m on n jë i p an joh u r?- e p yeta p ër të lën ë p as diskutimin mbi emrin tim. - Nuk e kam bërë unë veten time të tillë, - tha me gjysmë zëri. - Atëherë kush ka qenë?- vazhdova unë pyetjet. - Kjo është pyetja më qesharake dhe më ironike, që kam d ëgju ar nd onjëherë,- tha ai m e zë të lartë d he u ngrit në këm bë. Pastaj vijoi: Sigu risht që ka qenë ky vend d he kjo politikë e mallkuar nacionaliste, ku po na e marrin frymën çd o d itë e m ë tep ër. N jerëzit sot nu k gjejnë asgjë tjetër p ër t u ngu shëllu ar, p ërveç p ijeve. Du ke p irë ata m u nd ohen të harrojnë gjithë m izorinë e shkaktu ar nga Fyhreri ynë i fam shëm . Dhe si prisni ju , zonju shë, të vep rojm ë nd ryshe ne, kur jemi të braktisur, të brengosur, të vrarë dhe plotësisht të vd eku r si njerëz? Ku r njerëzit, që d u am m ë shu m ë nu k gjenden pranë nesh? Kur jemi të vetëm dhe nuk gjejmë asnjë m ënyrë tjetër m ë të m irë p ër të kalu ar m brëm jet, p ërveç p ijes? Ku r m end ojm ë se e nesërm ja nu k d o të na gjejë të gjallë? Ku r nu k kem i asgjë tjetër p ërse të m arrim frym ë?

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

Kur..., kur gjithçka është e kotë dhe e pakuptimtë? Të gjitha këto n e i gjejm ë te p ija jon ë e d ash u r, m ikesh a jon ë e p ërjetshm e - N u k m ë d u ket d h e m ikeshë kaq e kën d sh m e kjo p ija H id hini një sy vetes. Shikoni si jeni katand isu r, - ia ktheva unë, pa nguruar asnjë çast. - Ju jeni vetëm një fëmije akoma. Ku merrni vesh ju nga jeta? Ju s d ini asgë, përveçse të d ëfreheni m e d jem të m oshës suaj. Ju jeni të paskrupullt, ... - tha ai dhe nxori dhëmbet e tij të bar d h ë. Dh e p astaj filloi të zgër d h ih ej. Fillov a të p end ohesha që kisha nd ihm u ar një njeri të tillë. Ishte i neveritshëm dhe i pështirë. Kështu ndodh sot në Gjermaninë tonë. Mu nd ohesh t i nd ihm osh njerëzit d he gjithçka, të cilën fiton, qu het m osm irënjohje . U largova menjëherë nga ai burrë pa virtyte dhe e pashë, teksa ishte duke mërmëritur me vete.

ANXHELA QIRUSHI

Zarfi magjik i zotit Holman

Po i afrohesha shtëpisë sime. Ja tek isha përpara derës. Dora e gishtërinjtë filluan të më dridheshin. Nuk gjenin fuqinë e d uhur për të futur çelësin në vrimëzën e vogël të d erës. Nuk dëshiroja të shkoja dhe të qëndroja e vetme, aty në mes të errësirës, dëshpëruese dhe e pashpresë, por nuk kisha ku të shkoja. Po afronte agimi dhe unë ende po bridhja rrugëve. E nesërmja do të ishte një ditë e gjatë dhe e mbushur me ngjarje të ndryshme dhe, për t i përballuar ato, më nevojitej një gjumë i qetë dhe i shëndetshëm. Sot duhet të çlirohesha nga të gjitha ku jtim et, të cilat kishin p u shtu ar m end jen tim e d he t i zëvend osoja ato me kujtime te reja, që d o të nd od hnin në jetën time të re, të cilën kisha vendosur të ndërmerrja. Hyra brend a. Hapa d ritat d he pashë mobiljet që teksa ishin veshur nga një shtresë e hollë pluhuri. Ishte e habitshme. Nuk kisha vetëm disa orë që nuk isha kthyer në shtëpi dhe ja ku po rikthehesha tani dhe e shikoja në një gjendje jo fort të kënaqshme. Nd oshta ishte efekti i kujtimeve, që unë kisha vend osur t i harroja tani, sepse nuk sillnin asgjë pozitive, por vetëm villnin vrer. Ndieja zorrët e mia, teksa bënin një zhurmë të çuditshme. Nuk kisha futur gjë në gojë qysh nga mesdita. Me merreshin mendtë dhe kjo, ndoshta, do ishte efekti i atij calvadosi të fortë, të cilin e piva tani në mbrëmje me miqtë e mi. Kontrollova sirtaret për të gjetur diçka për të ngrënë, por ishte e kotë. Diku mbi tavolinën e dhomës së zonjës Shvailden ndodheshin disa biskota zviceriane. I mora ato dhe vendosa t i shoqëroja me pak qumësht të ngrohtë. Prita dhjetë minuta, d erisa qumështi u ngroh, mora biskotat d he u ngjita për te

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

dhoma ime. Shtëpia ishte bosh, e ftohtë dhe e errët. Mora një kuvertë të hollë, e hodha krahëve dhe qëndrova te karrigia e vjetër e dhomës sime, e cila tundej sa andej - këtej. Mora dhe librin me poezi të Gëtes d he fillova ta lexoja. Herë pas herë pija dhe qumështin e ngrohtë për të më larguar disi të ftohtin e natës. Po afronte mëngjesi d he unë akoma isha zgjuar. Si d uket nuk d o bëja asnjë sy gjumë sot. U mund ova të flija pak, por ishte e kotë. Fillova të mendoja për jetën time të re d he çfarë fund i d o të kishte ajo? Ishte bud allallëk që po m end oja për fu nd in, ku r akom a nu k kisha nisu r fillim in. Francën e përfytyroja krejtësisht ndryshe nga Gjermania, ku po jetoja. Duhet të ndahesha sa më shpejt me njerëzit e paktë, të cilët më kishin ngelur këtu në Osnabruk, përnd ryshe d o të qe mjaft e vështirë të largohesha dhe duhet të hiqja dorë njëherë e mirë nga kujtimet, që po më zvogëlonin shpirtin çdo ditë e më shumë. Dëgjova zilen e telefonit. - Jam u në, zoti H olm an, - u p ërgjigj një zë m atanë telefonit. - Ju?- pyeta e habitur. - Po unë jam. - Çfarë kërkoni në këtë orë të vonë? - pyeta e shqetësuar. - Ju m ora thjesht p ër t iu thënë ,- d he u shkëp u t linja. Zoti H olm an nu k arriti të p ërfu nd onte ato çka kishte për të më thënë. - Alo Alo , - p or zoti H olm an nu k p o m ë p ërgjigjej. Diçka kishte nd od hu r. Tru p i m u m bu sh i tëri m e m ornica m ornica. Rend a d irekt p ër te shtëp ia e tij. N ë një kabinë telefonike m ora në telefon Sebastienin d he e lajm ërova të vinte menjëherë te shtëpia e zotit Holman. Nuk shikoja, se ku shkelja. Ecja si e çm end u r. Gjaku gati sa s po m ë p ëlciste. Flokët lëvizinin në m ënyrë te çrregu llt nga era e ftohtë e mëngjesit, që po afrohej. Vend osa shallin në grykë, për të

ANXHELA QIRUSHI

përballuar disi të ftohtin dhe vazhdova rrugën në mënyrë të shkujdesur. Arrita përpara hyrjes së zotit Holman. I rashë disa herë ziles, por asnjë nuk po më përgjigjej. Rrahjet e zemrës bëheshin gjithmonë e më të forta. Prita përreth 10 minuta për dikë të më hapte derën, por askush nuk po dukej. Po mendoja të gjeja një mënyrë për të hapur derën, por mendja, në ato momente, nuk po funksiononte më. Thashë me veten time se do të ishte më mirë të rrija dhe të prisja Sebastienin, për të gjetur një mënyrë të shpejtë. Falë zotit, Sebastieni nuk u vonua shumë. Iu hodha në qafë dhe i tregova se çfarë kishte ndodhur. Me gjithë fuqinë e krahut të tij të majtë, ai arriti të hapte derën. Thirrëm disa herë emrin e zotit Holman, por nuk po merrnim asnjë përgjigje. Zoti Ludving Holman ishte i shtrirë në tokë pa ndjenja. Vrapova direkt drejt tij, e mbajta në krahë dhe m u duk sikur e gjithë bota kishte ndalur. Ndenja për disa minuta aty, në tokë së bashku me zotin Holman, teksa po e shtrëngoja dhe më shumë pranë vetes. Nuk mundesha t u besoja syve. I telefonuam menjëherë spitalit të Osnabrukut. Sebastieni ishte po aq i shqetësuar, sa unë. Pritëm jashtë derës së dhomës, ku ndodhej zotit Holman dhe dëshironim të dinim me padurim përgjigjet. - Deborah Zehteinen?- pyeti infermierja e turnit. - Po jam unë, zonjë,- u ngrita në këmbë dhe zemra gati sa nuk më dilte nga kraharori. - Urdhëroni keni një letër, të cilën e gjetëm te palltoja e zotit Holman, - dhe me zgjati zarfin e bardhë. - Kjo do të thotë që, ...- dhe rashë në gjunjë Fillova të qaja me dënesë. - Më vjen keq, zonju shë. N gu shëllim et e m ia! - tha infermierja dhe u largua. Nuk po u besoja atyre çka po shihja dhe po dëgjoja. Sebastieni më përqafoi fort dhe më mbajti në krahët e tij për shumë kohë. Nëse do të më lëshonte, pa dyshim, do bija në tokë pa ndjenja. Por kjo letër e bardhë çfarë lajmi të mbante vallë?! Gjërat po fillonin të ngatërroheshin mjaft dhe po

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

bëheshin çdo ditë dhe më të vështira. Çdo orë, që kalonte merrte me veten e saj dhe njerëzit e vetëm, që më kishin ngelur. Nuk dija më, se çfarë do të bëhej me jetën time. Tek zoti Holman kisha gjetur mbështetje dhe mirëkuptim. Ndieja shumë për të, tepër shumë. - Duhet të çlodhesh, - më tha Sebastieni dhe më puthi në ballë. - Nuk mundem. - Vajte që dje që nuk ke vënë gjumë në sy,... Nëse do vazhdosh kështu do të sëmuresh. Bën mirë të shkosh në shtëpi dhe të marrësh një sy gjumë. Bashkë takohemi nesër për t u ndarë përgjithmonë me zotin Holman. Po të çoj unë në shtëpi. Shkojmë, nuk kemi kohë për të humbur. Dolëm të dy bashkë nga dera e spitalit dhe trupi po më dridhej i tëri. Nuk e kisha menduar kurrë ketë. Si mund të ndahen njerëzit kaq shpejt nga jeta dhe të na lënë të vetëm? Si m u n d en ? N d ih esh a krejtësisht e vetm e n ë këtë botë të ligështuar. Me zotin Holman isha afruar mjaft dhe ai më ngjallte kujtimin e babait tim. Ai sillej në një mënyrë shumë të dashur dhe të ngrohtë me mua. Po fillojnë të më mungojnë që tani mbrëmjet, ku pinim të dy nga një calvados francez dhe flisnin për shumë gjëra. Ndiej diçka, që po më shton edhe më shumë dhimbjen. Nuk dua ta pranoj humbjen e tij. Me të isha gjithçka dhe pa të po filloj të kthehem në asgjë. Ai ishte një njeri me virtyte d he cilësi të larta d he p ikërisht këto cilësi e bëjnë kujtimin e tij të paharrueshëm për mua. U n d av a sh p ejt e sh p ejt n ga Sebastien i d h e h yr a brenda.Vendosa zarfin e bardhë mbi tavolinë. Isha kurioze të dija se çfarë mbante ai zarf brenda. Ndoshta emrin e vrasësit të babait tim. Kjo do të më ndryshonte disi humorin. E mora zarfin në dorë, e hapa dhe mora fletën, e cila ndodhej brenda saj, për ta lexuar.

ANXHELA QIRUSHI

Ja, se çfarë shkruhej aty

N uk di se nga t ia filloj dhe nga t ia mbaroj, zonjushe. Kam kaq shumë gjëra, të cilat një fletushkë e bardhë nuk mund t i përmbajë të tëra. Do të doja të merrja kurajon dhe të të thoja ato, që kisha zbuluar kohët e fundit. Por vallë si do të priteshin ato nga ty dhe nga zemra jote? A kishe fuqinë të dëgjoje të vërtetën e largët që, sot pas 16 vjetësh, po i hidhet dritë mbi të? Jam konfuz dhe mjaft i shqetësuar. Ditët e fundit që jemi njohur të kam ndierë njësoj si vogëlushen time që, me sa mbaj mend, të kam folur për të dhe se, fatkeqësisht, nuk dija se ku ndodhej ajo. Përkrah teje jam ndier i lumtur dhe ti ndizje tek unë një kujtim, që ishte shuar kohë përpara edhe nuk kisha shpresën të rindizej sërish. Jemi afruar shumë me njëri - tjetrin dhe kemi kaluar disa momente që, për mua, do të jenë të paharrueshme. E mban mend ditën e parë, kur u njohëm? Sa qesharake po më duket sot momenti, kur dola jashtë te dera dhe thërrisja emrin tënd. Po kur darkuam të tre bashkë me Sebastienin dhe të qeshurat e asaj mbrëmjeje janë pa diskutim ilaçet më të mira të jetës. Pas vdekjes së gruas sime nuk mendoja se do të kisha fatin të riqeshja sërish. M endoja se jeta ime kishte përfunduar tashmë dhe thjesht isha një njeri, që vetëm sa ekzistonte, por kurrsesi të jetonte. Ti fillove të bëheshe arsyeja e buzeqeshjes sime dhe fillove t i dhuroje jetës sime ngjyra të tilla si: e kuqe, portokalli, rozë. blu e kaq shumë ngjyra. Deri në atë kohë ngjyra e vetme, që mbizotëronte ishte grija, e cila nënkuptonte trishtim, urrejtje, neveri, përtim, vdekje Po fillloje të më hyje më shumë seç e kisha imagjinuar në zemrën time të plakur. Para dy ditësh takova një doktor dhe njëkohësisht një mikun tim të vjetër. Ai ishte rreth 87 vjeç. Ishte plakur goxha. Më erdhi keq për mënyrën sesi qe katandisur, por nuk ishte faj i tij, por faji i një

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

jete të tërë e mbushur me dhimbje dhe keqtrajtime të shumta. Më tha se donte të më rrëfente diçka dhe planifikuam të uleshim në një kafene, afër lagjes së tij për shkak se ai nuk ishte në gjendje të mirë shëndetësore dhe ishte i pamundur për të bërë rrugë të largëta. Pranova me shumë kënaqësi dhe me padurim njëkohësisht. Duhet të jem ndier, siç po ndihesh dhe ti tani, e pushtuar e tëra nga kurioziteti dhe do t i kalosh rreshtat shpejt e shpejt për të arritur te fundi. E përshendeta dhe u ula me të në tavolinë. Porositëm dhe filluam të bisedonim si fillim se çfarë kishte ndodhur gjatë gjithë këtyre viteve me jetët tona. Tha se donte të më rrëfente diçka, për të cilën ishte penduar gjatë gjithë jetës së tij dhe nga sytë e tij ngjyrë qielli i rrodhën pika loti. M undova ta sillja në vete, por ai qante si një fëmijë i vogël. Thua se dikush i kishte marrë lodrën e tij të preferuar. Herë pas herë më kërkonte falje dhe të them të drejtën nuk e dija përse. N uk më kishte bërë gjë. Pasi u qetësua, nxori nga xhepi i tij një zarf portokalli. Fillova të mendoja se çfarë më lidhte mua me atë zarf. E pyeta se çfarë kishte brenda ai zarf, që dukej se ishte i vjetër dhe përmbante, ndoshta një informacion, që i përkiste të kaluarës. Më tha ta merrja dhe ta lexoja me shumë kujdes. Nuk përmbante një shkrim, apo një letër, që mund të ma kishte dërguar dikush përmes këtij mikut tim. Po filloja vërtet të çuditesha. Ky zarf përmbante disa analiza dhe unë nuk i kuptoja se çfarë donte të më tregonte përmes këtyre analizave. Pas 15 minutash kisha mbaruar së lexuari zarfin me një kujdes dhe një kuriozitet, që nuk kishin kufij. Ngrita kokën lart dhe e pashë atë në sy. Tani e kuptova arsyen, pse më kërkonte falje dhe qante në një mënyrë të pashpresë. Nuk dija se çfare t i thosha atij dhe dikujt tjetër...Kisha ngrirë i tëri. Aty zbulova se kush ishte fëmija im dhe ku ndodhej ai tani. Ishte pikerisht siç e kisha imagjinuar. Dikush e kishte birësuar. Por nuk ishte ekzaktësisht kështu. Miku im, të cilin e kisha përballë dhe më dha zarfin, më sqaroi se ai ishte fajtor i këtij birësimi. Ai u pagua nga dikush tjetër për t i dhënë në mënyrë të fshehtë fëmijën

ANXHELA QIRUSHI

dhe, më pas, ta birësonin atë. E gjitha kjo dukej si një përrallë, të cilës ende nuk arrija t i besoja. Isha mjaft i tronditur, por ende nuk kisha përfunduar asgjë. Akoma nuk kisha mësuar, se ku ndodhej fëmija im dhe se kush e kishte birësuar atë. Pas disa orësh diskutimi, ai arriti të më thoshte emrin e njeriut, që e kishte birësuar foshnjën time dhe ky ishte miku im më i mirë, që besoja se kishte zënë rolin e vëllait në jetën time, por nuk ishte kështu. Ai më kishte shkatërruar familjen, jetën time. Ndieja një urrejtje të papërshkrueshme në ato momente. I hodha të gjitha gotat, që ndodheshin mbi tavolinë në tokë. Nuk doja të pyesja për asnjë dhe asgjë. Ndieja se jeta ime ishte një jetë e jetuar kot. U ula në tokë dhe u mbështeta te këmba e karriges dhe shpërtheva në lot. Këto lot ngjanin vërtet shumë me ato, që kisha derdhur për humbjen e bashkëshortes sime, sepse dhe sot kisha humbur dikë, të cilin e doja marrëzisht, fëmijën tim dhe kjo, vetëm e vetëm, për shkak të veprimeve të pakontrolluara të njerëzve, të cilët synojnë vetëm e vetëm te paraja. Ata nuk arrinin të kuptonin që, për një jetë të shëndetshme mjaftonte vetëm dashuria, ndërsa paraja herët a vonë do ta shkatërronte atë dhe, më pas, do të detyroheshin të mblidhnin thërrimet, që do t u kishin ngelur. Nuk ia vlen të zgjatem më tepër. Boll na ka marrë gjithë këto vite jeta. Zonjusha Holman .Do të mendosh se ky është një gabim ortografik, por nuk është kështu. Ti je vajza ime, vogëlushja ime që, falë Zotit, arritëm të takoheshim dhe të jetonim bashkë, qoftë edhe vetëm disa ditë. Tani që të gjeta më duhet të të humbas sërish. Gjëndja ime shëndetësore është rënduar mjaft, pastaj unë vuaj dhe nga një sëmundje, që është e pamundur të kurohet. Të uroj fat, o trëndafili im i kuq, o shpirt i shpirtit tim, o ylli i qiellit tim, o pafundësi e Universit tim! Të uroj fat dhe suksese në jetën tënde të re!...Mos më harro! Mbamë gjithmonë si kujtimin tënd më të bukur. Ruamë gjithmonë pranë vetes tënde. Mjafton të thërrasësh emrin tim dhe unë do të jem këtu pranë teje për të të ndihmuar, sa herë të kesh nevojë. Nuk dua të shikoj lot në sytë e tu, nuk dua të shikoj më dhimbje në to . Je ende e re dhe aty jashtë të

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

pret një jetë, që është krijuar veçmas për ty, o Ëngjëlli i Parajsës sime Jeto, merr frymë dhe shpreso!Të dua shumë! Aq shumë, sa askush nuk të ka dashur. Jetë e jetës sime Lamtumirë!!!... . *** Kisha ngelur me gojëhapur dhe lotët më rridhnin si një ujëvarë. Drid hesha e tëra. Nuk d ija nëse d uhet të çohesha nga karrigia, ku isha ulur, apo d uhet të qënd roja end e pak netë, sa të rim errja veten. Ja se ç është jeta. N jë lojë, një dhimbje, ose më saktë një pafundësi dhimbjesh. Të ul dhe të ngrë, sipas d ëshirës së saj.Të qëllonin aq fort, saqë beson se nu k d o të gjesh m ë fu qinë të ringrihesh.Të zhgënjen, të mashtron e në fund kupton që, thjesht kemi ekzistuar, thjesht kemi marrë frymë, por asnjëherë nuk kemi arritur të jetojmë në mënyrën më të d enjë të mund shme. E ç më kishte ngelur më mua për të thënë? Ç më kishte ngelur më, vallë, për të jetu ar? Tm errin e jetova këtu në tokë, m e njerëzit. Ishin, pikërisht, ata, që m a d hu ru an. Kam jetu ar 16 vjet m e një mashtrues Nuk ia falja d ot vetes, por fund ja nuk ishte faji tim. E d oja kaq shume atë njeri, që mend oja se ishte im atë, saqë isha e gatshme dhe sakrifikova rininë time për të gjetur fajtorin e tij d he, më qesharakja qënd ron, se d he ai ishte një fajtor, p or që zgjod hi të lu ante nd ryshe, në m ënyrë m ë intriguese. Nëse do ta kisha përballë, pa dyshim, do t i thosha: Ku të të p ështyj? Kjo ishte ajo, që m eritonte ai njeri m e cilësi të p askru m bu llta. Zonja Shvaild en p se nu k m ë kishte thënë gjë? Përse asgjë? Kisha jetuar për 16 vjet rresht, duke fjetur e qetë mbi një gënjeshtër që dhimbjet e saj po i ndiej sot, më thellë se kurrë. Asnjeri nga ata, që unë i quaja fam ilja im e nu k m ë ka d ashu r vërtet, asnjë. Tani nd ihem Do të d oja të p ërqafoja fort zotin H olm an, zotin Lu d ving H olm an, ose nd ryshe babain tim . Çfarë nu k d o të jep ja,

ANXHELA QIRUSHI

edhe jetën time, nëse do të qe e nevojshme për të pirë një calvados, e ulur te kafeneja, ku shkonim gjithmonë bashkë, por kësaj here, jo si dy miq, por si njerëz të zemrës dhe të gjakut. Ishte e vërtetë që kohët e fundit kisha filluar të ndieja diçka më tepër sesa mik për të. Ndoshta kjo ishte arsyeja, pikërisht kjo ishte. Jeta është e çuditshme dhe për ta kuptuar atë duhet të kesh një arsye të fortë, gjë që, me sa po shoh, nuk po me mungoka dhe lehtas, p as gjithë asaj d him bjeje d he lotëve të shu m të, fillova të buzëqeshja me ato, që thosha. Doja vetëm që këtu afër të kisha babai tim, atë të vërtetin, i cili më donte me një forcë fizike, që ende asnjë fizikant nuk kishte arritur ta zbulonte. Mjaft ishin përpjekur, por im atë e kishte krijuar atë, e kishte zbuluar dhe dalëngadalë po ma mësonte dhe mua. Pse duhet që jeta të na i marrë gjithmonë njerëzit, që i duam më shumë dhe tragjedia më e madhe është se i largon ata pikërisht, pasi ne kemi filluar t i duam dhe të mësohemi me ta?! Jetë e poshtër dhe mizore! Nesër, pa dyshim që do më presin shumë gjëra, të cilat dua t i bëj përpara se të largohem një herë e mirë nga ky vend. Ditët po iknin dhe lufta po afrohej. Nga lajmi, që mësova sot do ta kisha shumë më të lehtë për t u ndarë nga njerëzit, që mendoja se më donin dhe më respektonin vërtet. Gabohesha. Po m e cu kste gjoksi. Isha ftohu r m ed oem os. N groha pak qumësht dhe, më pas, u shtriva. Fillova të mendoja të gjitha gjërat, që kam kaluar së bashku me zotin Holman. Nesër bëhej varrimi i tij. Do më duhej të ndahesha një herë e përgjithmonë nga babai im, pa e njohur mirë! Nuk do të ndihem keq për asgjë, jo, aspak, as sepse zoti Holman u largua nga jeta. Të gjithë lindin, jetojnë dhe vdesin. Ky është ligji thelbesor i jetës dhe nuk mund ta ndryshojë asnjë, por do të doja që këtij zotërisë, që më qëndroi afër në momentet, kur kisha më shumë vështirësi dhe, kur ai ende nuk e dinte që isha fëmija e tij, t i thërrisja baba . Kjo do ishte dhe dhurata më e bukur për të.

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

Zonjusha Holman

O ra po shkonte 9.00 e mëngjesit. Dielli shkëlqente. Gjumi më kishte zënë, d uke mbajtur në dorë zarfin e babait tim. Duhet të përgatitesha për t u ndarë p ërgjithm onë, p ërgjithm onë. Lotova p ërsëri Kalova nëpërmend gjithçka të bukur, që kisha kaluar me të, pa e ditur që ai ishte babai im i vërtetë. Në orën 11.00 do të merrte fund gjithçka dhe një jetë tjetër do të riniste për mua. Sot do të bëja tri vizita të rëndësishme. Dola shpejtësisht nga shtëpia d he në një d yqan lulesh bleva një trënd afil për t ia d huruar zotit Holman Ishte një trënd afil i kuq, i kuq nga ata, që ai i pëlqente marrëzisht. Kisha parasysh d he sesi m ë fliste ai: O trënd afili im , o trënd afili im i kuq!... U afrova te varri i tij i sapombuluar me baltë... I ven d osa trën d afilin d h e h od h a d y lot, d u ke i premtuar se nuk do ta harroja kurrë... Kisha tri ditë që nuk shkoja në shkollë, sepse kisha marrë zhvendosjen për të studiuar në një shkollë tjetër dhe kjo falë babait tim. U nisa drejt spitalit të Osnabrukut, ku ishte shtruar zonja Shvailden. Temperaturat ishin ulur mjaft. Pavarësisht nga shkëlqimi d iellor, era e ftohtë të paralizonte fytyrën. U mbështolla mirë me shall dhe vazhdova rrugën. Kudo shikoje njerëz të sëmurë, të varfër, të sakatosur. M u d himbsën me të vërtetë shumë. Arrita te dera e spitalit. Kërkova leje dhe hyra te dhoma e zonjës Shvailden. - Përshëndetje! - i thashë prerë. - Nuk ke ndërmend të më përqafosh, vogëlushja ime? ngeli ajo me krahëhapur d he priste që t i hid hesha në qafë.

ANXHELA QIRUSHI

- Më vjen keq, erd ha këtu p ër t ju falënd eru ar për shumë gjëra. - Çfarë do të thuash? - Përveçse je një gënjeshtare e mirë, je d he një aktore e mirë. Komplimente, - ia prita shkurt. - Të kërkoj ndjesë por, - e kuptoi menjëherë, se për çfarë e kisha fjalën. - Nuk më nevojitet ndjesa jote. Nuk më nevojitet asgjë... Më shkatërruat jetën dhe tani mendoni se me një falje do të mund t iu fal? Nd iej mëshirë për ju. Jeni njerëz pa virtyte e të dobët. Unë nisem sot në mbasdite për në Francë dhe kjo do të thotë që nuk d o të shihemi më kurrë, kurrë... Të shkuara d he d alshi e gjallë nga lufta! Lamtumirë dhe faleminderit që jeni kujdesur për mua, pavarësisht se më keni rritur në një gënjeshtër fatkeqe! - Deborah, kuptomë, mua nuk më lejonin të thoja gjysmë fjalë rreth kësaj çështjeje, kuptomë. Unë gjithmonë të kam dashur dhe jam përpjekur të të rrit në kushte të përshtatshme, për t u bërë një zonjushe, siç je sot, e fortë d he e pjekur, përfundoi kështu fjalinë zonja Shvailden dhe nga sytë i dolën ujëvarë loti. Nd oshta kishte të d rejtë në ato, që thoshte, por nuk mund të priste nga unë mirëkuptimin, përd erisa isha unë ajo, e cila isha lënduar dhe isha gënjyer për 16 vjet rresht. Nuk mundesha të sillesha ndryshe. Për hir të kohëve të vjetra, iu hod ha në qafë d he e putha. Të d yja d erd hëm lot d he u ndamë përjetësisht. Kjo është jeta!! Dola nga spitali me lot në sy dhe dëshiroja të kthehesha dhe një herë ta takoja, por do të qe edhe më e vështirë ndarja. Duhet të përshënd etesha sot d he me Sebastienin. Këta ishin dy personat e vetëm, që më kishin ngelur dhe më donin vërtet. Trokita te shtëpia e Sebastienit, por ai nuk nd od hej aty. Shërbyesja më tha që kishte shkuar te kafeneja, ku ulet

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

gjithmonë. Kjo kafene mbart shumë kujtime. Një nga gjërat, që do të marr me vete do të jenë kujtimet e kësaj kafeneje me protagonistët kryesorë: babain tim ose ndryshe zotin Holman d he Sebastienin. Sebastienin e d allova nga xhakavend oja e tij ngjyrë tullë. Pa humbur kohë shkova drejt tavolinës së tij. - Calvados, - dhe piva një gllënkë nga gota e tij. - Nuk iu prisja zonjusha Zehtein... Më falni, kërkoj ndjesë, por jam mësuar, d uke ju thirrë kështu, zonjusha Holman, tha Sebastieni dhe më dhuroi një nga ato buzëqeshjet e tij të magjishme. - E paskeni marrë vesh ? - Me sa duket, po...Më thuaj çfarë do të porositësh? - Sot nd ryshe, nga herët e tjera, nuk d o të pij calvad os, edhe pse doja që hera e fundit e imja te kjo kafene të mbyllej me një pije të tillë. Do të porosit pijen, që pinte babai im. - Bukur shumë. E keni fjalën për gotën e verës? - Po, - dhe i bëra me shenjë kamarierit për të porositur. - Je e mrekullueshme, - u shpreh Sebastieni. - N ga të lind i ky m end im i çu d itshëm Sebastien?- ia ktheva unë, duke qeshur - Nga veprimet që ti bën, je kaq e fortë nga brend a d he d ukesh kaq e ëmbël,... Je kaq e ftohtë d he njëkohësisht të lë përshtypjen se je e dashuruar me çdo gjë, e cila të rrethon, je e mahnitshme, - përkufizoi tipin tim Sebastieni d he ktheu menjëherë gotën e calvadosit, pasi mbaroi fjalitë e tij. - Mos ndoshta jeni dehur gjë, Sebastien? - I d eh u r n ga bu ku ria d h e zgju arsia ju aj, zon ju sh a Holman? Ndoshta! Vërtet po më çudisnin fjalët e tij dhe nuk d ija si t iu përgjigjesha. - Sebastien ..falemind erit që më ke nd ihmuar d he më ke qëndruar afër! Të jam mirënjohëse për këtë, por të shoh vetëm si mik të mirë timin dhe të babait tim, -i thashë ato, që

ANXHELA QIRUSHI

mendoja, pavarësisht, sesi mund të ndihej ai. - Më thuaj më mirë, kur ke ndërmend të nisesh?- tha ai qejfprishur. - Sonte,... në mbremjen e sotme... Do t i jap lamtumirën këtij vendi, i cili më dhuroi po aq sa zhgënjime edhe po aq lumturi që njoha persona të mrekullueshëm. Do të më marrë malli për ty, kameradi im, dhe për mbrëmjet e vona, që kalonim së bashku. Po fillon të më mungosh qysh tani. Eja, afrohu të të përqafoj pak dhe mos guxo të qash, mos tento. Boll me lot, boll me dhimbje, boll me trishtim, boll!! Nuk do të humbasim. Ta premtoj jeta do na lidhi sërish bashkë. - Të uroj fat dhe të premtoj se do të ritakohemi. Do më mungosh shumë, marrëzisht,pafundësisht shumë. Filluam te qeshnin me sytë, që na shkëlqenin plot lot. Nuk është aspak e lehtë të ndahesh nga persona, që ke kaluar momente dhe çaste të mrekullueshme, që të kanë qëndruar afër dhe të kanë ndihmuar për çdo gjë që ke pasur nevojë. - Premtuam që nuk do qanim. Atëherë, zonjusha Holman, mund të më sqarosh pak kuptimin e lotëve, të cilët kanë përshku ar fytyrën tënd e ëngjëllore?- pyeti Sebastieni d he vazhdonte akoma të ishte i mbytur në lot. -Thjesht, nuk dua të ndahem nga ty, nga ky vend, që dikur mezi kërkoja të largohesha, nga gjithçka këtu... Do të më marrë malli për këtë vend, patjetër. - Si thua të porositësh calvadosin e fundit te Osnabruku, sepse nuk i dihet, se kur do të të vijë rasti të pish diçka të tillë?propozoi Sebastieni dhe më kishte shtrënguar dorën. - Të tillë, pa dyshim, që do të më bjerë rasti, por me njerëz, që dua kaq shumë, nuk do të më bjerë kurrë. Faleminderit dhe një herë Sebastin, për gjithçka. - Si thua ngrëmë një dolli për ne, për Osnabrukun, për kujtimet dhe në nder të zotit Holman?

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

- Pa dyshim. Gëzuar, Sebastien! Përgjithmonë, gëzuar! Përplasëm gotat me njëri - tjetrin dhe, më pas, nisëm të kujtonim si kalonim mbrëmjet pikërisht te ky lokal dhe te kjo tavolinë, ku ishim ulur. Vendosëm të paguanim dhe të ktheheshim në shtëpi. Për disa orë më duhej të nisesha Ishte darkë. Në rrugë na zuri syri një grua, e cila shiste suxhuk. Morëm nga dy copë secili dhe falënderuam gruan. Ishin mjaft të shijshëm. Sebastieni vendosi të më çonte në shtëpi. Pranova. Gjatë gjithë rrugës folëm kaq shu m ë, tregu am kaq shu m ë d he nd jem ë kaq shu m ë E përqafova për herë të fundit dhe i premtova se, do të kthehesha përsëri pas një jave. Prita deri sa të kalonte në rrugicën tjetër, ku nuk mundesha ta shikoja më dhe u futa brenda. Dhe pak orë më ndanin nga udhëtimi im drejt një rifillimi të ri të jetës sime. Isha takuar me të gjithë, përveç vëllait tim, i cili qëndronte për një farë kohe, pas aksidentit te fqinja jonë. Michel, - i fola dhe ai rendi drejt meje. I sqarova arsyen, pse do të largohesha dhe ai filloi të qante me dënesë . - Nuk mund të më lësh vetëm... Më merr me vete, të lutem!... Unë vetëm ty kam. Jooo,... ti nuk mund të më lësh,... n u k m u n d esh Të p ërgjëroh em ... Mos m ë ler vetëm , Dorebah.. Unë vetëm ty kam Lotët i rridhnin çurg. Më erdhi keq për të. E përqafova fort, e shtrëngova në kraharorin tim, e putha disa herë, duke i thënë: S të harron kurrë motra ty! Sillu mirë Do të vijë koha që do të ritakohemi prapë . Ai më pa dhe më puthi fort, por me zemër të copëtuar, siç isha dhe unë. U përshëndeta me fqinjën dhe i thashë që, sa të kthehej zonja Shvailden, të kujdesej për të I lashë dhe disa para Me trupin, që më d rid hej i tëri, u largova. Ai më përshënd este i lotu ar. Ishte n jë n d ar je e d h im bsh m e. E d ija q ë Mich eli d o të m ë mungonte.

ANXHELA QIRUSHI

Drejt Francës

Fillova të bëja gjërat gati d h e p ër n jë orë gjith çka startonte. Ora p o ecte shp ejt d he nu k p o nd alej. Mora nje taksi dhe shkova në stacionin e trenit. Dorëzova biletën dhe m ë kontrollu an d oku m entet. Gjithçka ishte në rregu ll. Pas 10 m inu tash, Osnabru ku n, ku kisha jetu ar 16 vjet d he që dikur e prekja nga afër, në këtë mbrëmje, ja ku isha, dhe po e shikoja vetëm nga xhami i dritares së trenit. Udhëtimi ishte i gjatë d he i lod hshëm . Isha d u ke fjetu r, ku r d iku sh na lajmëroi se kishim arritur në Paris. Më dukej si ëndërr. Qyteti gumëzhinte nga dritat, nga njerëzit, nga makinat. Nuk kishte asn jë lid h je m e Osn abru ku n . Kalova p ran ë H arku t të Triu m fit d he ngela e m ahnitu r nga bu ku ria, që p asqyronte ai. Lashë gjërat e mia te hoteli, që kisha rezervuar dhe zbrita m enjëherë p oshtë p ër të p irë një calvad os të fortë te kafe Internacional d he t i telefonoja Sebastienit. - Sebastien, jam unë, zonjusha Holman. Falë Zotit, arrita shu m ë m irë. Po m reku llohem nga bu ku ritë e këtij vend i. Më thuaj si po ia kalon aty, në Osnabruk?- fola shpejt, sepse po më mbaronin paratë. - Jam mirë, shumë mirë. Ke filluar të më mungosh qysh tani. Të puth me mall, - tha Sebastieni dhe zëri po i dridhej nga emocioni. - Më duhet ta mbyll tani, sepse po më mbarojnë paratë. Të puth edhe unë, kameradi im! Mos harro sot në mbrëmje të shkosh te kafeneja jonë d he të p ish d içka. Mend o, siku r jam edhe unë me zotin Holman pranë teje. Të dua shumë! -Patjetër, d o tam baroj p orosinm baroj p orosinë. Do të

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

d ëgjohem i së shp ejti, - tha Sebastini d he m bylli kështu d orezën e telefonit. Kisha akom a kohë p ër t u regjistru ar në shkollën, ku kisha marrë zhvendosjen. Gjatë regjistrimit nuk p ati asn jë p roblem , p ër fatin tim të m irë. N d ih esh a e d ërmuar. Isha mjaft e lod hur. Shkova te kafe Internacional d he p orosita një p ije të fortë. Me gju hën nu k kisha asnjë problem. Arrija ta zotëroja atë mjaft mirë. Ajri i Parisit ishte ndryshe. Të dhuronte ndjesi të tjera, por përsëri ndjeja mall për Osnabrukun tim. Katër ditët e para kaluan mirë. Shkolla më tërhoqi mjaft dhe nuk më dilte shumë koha për të dalë.

ANXHELA QIRUSHI

Epilog

N d jeja

d içk a , q ë m ë m u n g o n t e d h e k ish a n jë parandjenjë, se diçka jo e mirë po ndodhte në Gjermani. Mora një vend im të çmend ur e totalisht të marrë. Kisha kursyer disa të holla, që më kishin ngelur nga paratë e zotit Holman. Mendova të bëja një udhëtim të shpejtë në qytetin tim dhe të rikthehesha sërish. Vendosa të nisesha me trenin e orës katër, që arrinte në Osnabruk rreth orës 8.00 të mëngjesit. Shkova të prisja biletën e trenit, por diçka nuk shkonte. Më thanë që nuk mund të shkoja në Gjermani, sepse aty kishte shpërthyer lu fta d he rrezikohej jeta im e. N u k arrija ta besoja këtë. Gjith sesi ten tova. N d ieja m all p ër ven d in tim , p or ata francezët nuk arrinin ta kuptonin çd o të thotë te ikësh nga vendi tënd që në moshën 16 vjeçare. Preva biletën dhe u nisa për në Osnabruk. Në tren isha vetëm unë dhe një burrë tjetër. Gjatë gjithë rrugës nuk nxora gjysmë fjalë. Më në fund arrita të shikoja nga xhami qytetin tim. Gjithçka ishte shkatërruar nga lu fta. N u k kishte ngelu r m ë asgjë nga Osnabru ku i d ikurshëm. Nd ieja botën, teksa po shembej në kokën time. Rend a të pyesja të mbijetuarit, por ata nuk thoshnin asgjë tjetër, p ërveç fjalës N d ihm ë . Vrap ova p ër te shtëp ia e Sebastienit, por aty kishin ngelur vetëm rrënojat. Ulërita me sa fuqi kisha. Vura duart në kokë dhe qaja, si asnjëherë tjetër. Gjith çka, që kish a, kish te v d eku r d h e kish te h u m bu r përgjithmonë Gjithçka Pash ë se si qyteti im ish te sh katërru ar p lotësish t. Vendosa të shkoja në të gjitha vendet, që kisha frekuentuar

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

dikur... Shkova dhe në varreza. Disa varre ishin shkatërruar totalisht. Të tillë fat kishte pësuar dhe varri i atij, me të cilin kisha jetuar 16 vjet rresht... Po i zotit Holman, babait tim të vërtetë?... Shp ejtova d he u fu ta në varreza ky ishte varri Varri i tij i thjeshtë kishte rezistu ar. Vetëm d isa p rishje të vogla. U nd ala aty, u u la d he u p ërbetova: Babai im i d ashu r, jam p rap ë këtu ! E d i që ku d o që të jem d o të të kem p ranë! H od ha p rap ë lot. Vështrova në d rejtim të qiellit, ku dija se ishte një Zot, që më vështronte... Ndihesha m ë e vetm e se ku rrë... Pastaj u çova d he fillova të ecja... Kuptova ku po shkoja, vetëm pasi kisha ecur një kilometër. Këmbët po më çonin drejt shtëpisë time, në atë shtëpi, ku jetova një pjesë të jetës sime, në atë shtëpi, ku kisha shumë kujtime edhe të gëzuara dhe të dhimbsura... Sapo u afrova, u befasova. Ajo ishte përsëri në këmbë, si një dëshmitare e historisë... Nuk i ishte dridhur qerpiku. Gjeta kohë të pyesja dhe për Michelin dhe më dhanë lajmin e mirë të birësimit të tij te një çift francez, që jetonte diku në Lion... Çmendina ishte rrafshuar keq... Ktheva dhe një herë kokën të shihja se çfarë i kishte nd od hu r këtij qyteti. Ishte m ë se e kotë të qënd roja këtu . Çd o gjë e njohu r ose ishte shkatërru ar, ose nuk ekzistonte më...

ANXHELA QIRUSHI

Enigma e Deborahut nga Osnabruku

PËRMBAJTIA

Sipar. Mbyllur në një gotë qelqi ................................... 7 Sebastieni, një pikëtakim me dhimbjen time ............ 17 Njohja me Ludving Holman ....................................... 21 Në kraharorin e dhimbjes së dytë .............................. 30 Rrëfimi i prekshëm i zotit Holman ............................ 37 Doktor Bernardi dhe lajmi ogurzi .............................. 44 Lufta brenda vetes për të dalë në ajër të pastër ...... 49 Ideja e largimit e hedhur në tavolinë me miqtë ....... 58 Shpërblim i i zakontë: Mosm irënjohja .................... 65 Zarfi magjik i zotit Holman ........................................ 68 Zonjusha Holman ......................................................... 77 Drejt Francës .................................................................. 82 Epilog.............................................................................. 84

ANXHELA QIRUSHI